vitaminler - portal · 2019. 10. 9. · tiamin (b1 vitamini, anörin) riboflavin (b2 vitamini,...
TRANSCRIPT
Vitaminler
• Vitaminler, özel hücresel fonksiyonların yerinegetirilmesinde vücudun eser miktarda gereksinimduyduğu organik bileşiklerdir
• Vita (hayat) + amin
• 1911 yılında tiaminin izole edilmiştir
• Vitaminin diğer organik besin maddelerinden farkı
Doku yapısına girmemeleri
Organizmaya enerji sağlamamaları
Genel olarak eksojen (dış) kaynaklı
Memeli hücrelerinde sentezlenemezler
Enzim aktivitesinde “koenzim” olarak (biyokatalizör) görev alırlar
Hipovitaminoz: Uzun süre ihtiyacın altında vitamin alınması durumunda
spesifik olmayan bazı belirtiler görülür
Polihipovitaminoz: Birden çok vitaminin noksanlığına
Avitaminoz: Noksanlık durumu ölüme yol açacak kadar ilerlemişse
Poliavitaminoz: Birden fazla vitamine bağlı olarak noksanlık
Hipervitaminoz: A ve D vitaminleri aşırı miktarda alındığı zaman
meydana gelen toksik tablo
C vitamini
sentezi insanda
yapılmadığı
halde, sıçanda
yapılmaktadır
Vitaminler
• Dünyada vitaminlerin dikkate alınan özellikleri
I. Biyoyararlanım (Bioavailability)
II. Dayanıklık (Stability)
III. Çözünürlük (Solubility)
IV. Zehirlilik (Toxicity)
Vitaminler - Sınıflandırma
• Vitaminler çözünürlüklerine göre iki sınıfta incelenirler
Yağda çözünenler
Vitamin A (A Vitaminleri) Akseroftol, Retinol
Vitamin D (D Vitaminleri) Kalsiferol
Vitamin E (E Vitaminleri) Tokoferol
Vitamin K (K Vitaminleri) Fillokinon
Suda çözünenler
Tiamin (B1 Vitamini, Anörin)
Riboflavin (B2 Vitamini, Laktoflavin)
Niyasin (Nikotinamid, PP Vitamini, B3)
Pantotenik asid (B5 vitamini)
Piridoksin (B6 Vitamini)
Folik asid (B9 vitamini)
Vitamin B12 (Siyanokobalamin)
Biotin (H Vitamini)
C Vitamini (Askorbik asid)
Paraaminobenzoik asid (PABA)
Lipoik asid
Vitaminler - Adlandırma
Alfabetik (VitA, VitB, VitC, VitD..)
Kimyasal (Retinol, Kalsiferol..)
Fizyolojik (Antiberiberik, antiraşitik..)
Ticari (Thiamin-HCl, Menadion..)
Vitaminler vücuda enerji sağlamadığı gibi, çok defa enerji
tüketimine neden olur
Vitaminler - Özellikler
Suda Çözünenlerin Özellikleri
Direkt kana geçerler
Vücut sıvılarında dolaşırlar
Fazlası böbrekler tarafından uzaklaştırılır
Toksik düzeylere nadiren ulaşırlar
Sık ve küçük dozlarda alınmalıdır (1-3 gün)
Yağda Çözünenlerin Özellikleri
Önce lenfe sonra kana geçerler
Taşınımları için protein taşıyılara gereksinim vardır
Hücrelerde yağ ile birlikte depo edilirler
Fazla miktarda alındıklarında toksik düzeylere ulaşırlar
Periyodik dozlarda alınmalıdır
Vitaminler - Gerekesinimler
Vitamin gereksinimini
etkileyen faktörler
Yaş
Cinsiyet
Gebelik
LaktasyonVücut ağırlığı
Bez faaliyeti
Mide-bağırsak
bozuklukları
Vitaminler - Yetersizlikler
Vitamin yetersizlik nedenleri
Kusma
İshal
Sindirim bozuklukları
Diş bozuklukları
Pankreas-Karaciğer-Böbrek hastalıkları
İnfeksiyonlar
Hipertiroidizm
Gebelik
Büyüme
Beslenme
Vitamin A - Retinoidler
Vitamin A’nın 3 formu sağlık için önemlidir
– Retinal
– Retinoik asit
– Retinol
Bütün omurgalı hayvanların, A vitaminine veya onun ön
maddesi olan karotene ihtiyacı vardır
β-karoten intestinal mukoza hücrelerinde vitamin A
şekline dönüşür
Vitamin A (Retinol) besinlerle alınabilir veya bitki
karoteninden vücutta sentezlenebilir
Şilomikronlarla lenf sıvısına geçer
A vitamini en çok hayvansal besinlerde ve özellikle
balıkların karaciğer yağlarında bulunur. Süt, tereyağı,
havuç, domates, kayısı gibi besinlerde de vardır
Bitkisel yiyeceklerde karoten şeklinde, hayvansal
dokulardaki A vitamini retinol şeklinde bulunur
Vitamin A - Önemi
Dokuların büyümesi ve onarımı için gereklidir
Ağız, burun, boğaz ve akciğerlerin müköz membranlarını
koruyucudur
Hastalıklara yakalanma riskini düşürür
Havayı kirleticilerden korur
Gece körlüğü, bakarkörlük vb görme bozukluklarına karşı
korur
Kemik ve diş oluşumuna hizmet eder
Beta-karotinden zengin beslenme akciğer ve bazı ağız
kanserleri oluşma riskini azaltır
Vitamin A - Fonksiyonu
• Görme, özellikle gece
görüşü
• Hücre gelişmesi (retinoik
asit)
• Bağışıklık (Immunite)
• Üreme (Reprodüksiyon)
Vitamin A - Yetersizliği• A vitamini karaciğerde depolandığı için yetişkinlerde
yetersizlik belirtileri 1-2 yıl içinde görülmeye başlar
Gece körlüğü (Night blindness)
Bakarkörlük
Deri kuruluğu
Immun fonksiyon bozukluğu
Yoksulluk alanlarında önde gelen körlük
nedenidir
Dişlerde ve diş etlerinde gelişme
bozuklukları
Pürüzlü kuru ve kepekli deri
Vitamin A - Toksisitesi Gerekenden fazla miktarda A vitamini verildiği
zaman
anoreksiya,
uzun kemiklerde ağrılı şişmeler,
saçların dökülmesi ve kaşıntılı döküntüler,
baş ağrısı görülür
Kemiklerde anormal gelişmeler
İnsanlarda Hipervitaminöz A
Günlük dozun yaklaşık 10 misli kadar fazla alınması
sonucu gelişir
Kutup ayısı karaciğeri yenmesi
Kendi kendine ilaç ve yüksek doz kullanım
Vitamin D - Kalsiferol• D vitamini antiraşitik (raşitizm oluşmasını engelleyen )
etkisi olan bir grup maddenin ortak adıdır
• Bunlar D1, D2 ve D3’tür.
– Vitamin D1 hormon özelliğine sahiptir.
– Vitamin D2 (ergokalsiferol ) ergesterolden meydana gelir.
– Vitamin D3 ( kolekalsiferol ) derideki 7- dehidrokolestrol’ün
(provitamin D3) ultraviyole ışınlarının etkisi ile değişime
uğraması sonucu meydana gelir.
• D vitamini balık karaciğeri yağında yoğun
olarak bulunur.
• Balık, yumurta sarısı, karaciğer, süt ve tereyağı
D vitamininin doğal kaynaklarıdır.
• D vitaminini ihtiyacını karşılamanın diğer yolu
da güneş ışığından yeterince yararlanmaktır.
Vitamin D - Fonksiyonu• Kalsiyum ve fosforun kemik ve diş dokusunda
yer alabilmesi için çimento görevi gören bir
vitamindir.
• Kalsiyum ve fosforun ince bağırsaklarda
emilmesini ve kemiklerde depo edilmesini
sağlar.
• İdrarla kalsiyum ve fosfor atılımını azaltır.
Vitamin D - Önemi Kalsiyum-Fosfor emiliminde ve kullanımında,
Kemiklerin ve dişlerin oluşmasında,
Sağlam ve sürekli bir sinir sistemi ve kalp
fonksiyonunun sağlanmasında gereklidir.
Vitamin D - Yetersizlik Raştizm (genç) ve osteomalasi (yaşlı),
Diş çürümesi,
Kemiklerde yumuşama ve erime,
Kemik kırıklarında uygunsuz iyileşme,
Kas zayıflığı,
Kalsiyum emiliminde yetersizlik,
Böbreklerde fosfor birikimi.
Vitamin E - Tokoferoller• E vitamini yağda çözünen bir vitamin olarak doğada
tokoferol ve tokotrienol formunda bulunur
– Hayvansal kaynaklarda tokoferol en yüksek oranda
bulunurken
– Bitkilerde ise alfa tokoferol ve tokotrienoller antioksidan
etkiye sahiptir.
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Yağlarda ve yağ eritkenlerinde erir.
– Isı, alkali, asit ve ışığa karşı dayanıklıdır.
– Ultraviyole ışınları karşısında kolay bozulur.
– Serbest (OH) grupları içerdiğinden kuvvetli antioksidandır.
• Tohum, tohum yağları, bitkisel yağlar, koyu yeşil yapraklı
sebzeler ve çeşitli hayvansal gıdalarda yaygın oalrak
bulunur
• Sert kabuklu meyveler (fındık, ceviz ) tahıl ve kuru
baklagiller, bitkisel yağlar E vitamininden zengindir
Vitamin E - Fonksiyonları• Antioksidan
• Hücre zarlarını serbest radikallerden korur
• Akciğerleri çevre kirleticilerden korur
• DNA’yı korur
• Kalbi korur, kan pıhtılarını çözer ve pıhtı oluşumunu önler
• Kana oksijen sağlar
• Diğer dokuları korur
Vitamin E - Önemi• Antioksidant (oksijen ile bozulmayı önleyen) özelliği
olması, hücrelerin daha uzun yaşamasını ve
yenilenmesini sağlar.
• Temel görevi antioksidant etkisidir. Doymamış yağ
asitlerini oksitlenmeye karşı korur.
• Hücrelerin genel sağlığını korur.
• Vücutta normal dışı hücre üremesini durdurarak tümör
oluşumunu engeller.
• Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatması
sebebiyle son on yılda oldukça popüler olan bir
vitamindir.
Vitamin E - Yetersizlik
• Eritrositler kolay parçalanır hal alır,
• Üreme yeteneği düşer,
• Seksüel faaliyetlerde düşüş olur,
• Kaslarda anormal yağ birikir,
• Kalp kasında ve diğer kaslarda dejeneratif değişiklikler
görülür
• Refleks kaybı, göz kaslarının felci gibi nörolojik belirtiler
görülür
• Deride kuruluk gözlenir.
E vitamini vücutta hemen hemen tüm dokularda bulunması
ve bitkisel yağların yüksek düzeyde E vitamini içermesi
nedeniyle yetersizliği seyrek görülür
Vitamin K
• Bu vitaminin K1, K2 ve K 3 formları bulunur
Yeşil bitkilerden ayrıştırılanına K1 vitamini,
Balıktan elde edilene K2 vitamini, aynı zamanda bağırsak
bakterilerinin bir metabolizma ürünüdür
K vitamini etkinliği gösteren yağda çözünen diğer bileşiğe de
K3 vitamini adı verilmiştir. K3 vitamini sentetik ( yapay )
olarak da elde edilebilmektedir
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Yağ çözeltilerinde erir.
– Işığa, ısıya, oksijene dayanıklıdır.
– Ultraviyole ışınları molekülü değiştirir.
• K vitamini bitkisel ve hayvansal besinlerde yaygındır.
– En iyi kaynakları yeşil yapraklı sebzeler ve karaciğerdir.
– Yeşil çay, karnabahar, marul, lahana, ıspanak ve sığır
karaciğeri en iyi kaynaklarındandır
Vitamin K - Fonksiyonları
• K vitamini, vücutta kanın pıhtılaşması için gereklidir.
• Bu vitamin kanın pıhtılaşması için gerekli olan protrombin
sentezine yardım eder.
• Karaciğerde K vitamini yardımıyla protrombin sentezlendikten
sonra kalsiyum iyonlarının etkisiyle trombin oluşur. Trombin
yardımıyla fibrinojen denen protein pıhtı şeklindeki fibrine
dönüşür.
• Kan pıhtılaşmasını sağlar(II, VII, IX ve X pıhtılaşma faktörlerinin
sentezinde rol alır)
• Kemik oluşumunda ve kemik şekillenmesine katkıda bulunur
• Oksidasyon-redüksiyon reaksiyonlarında elektron taşıyıcı rolü
üstlenir
Protrombin
Ön maddesi
(Karaciğer )
Protrombin Trombin Fibrinojen Fibrin ( pıhtı )
K vitamini Kalsiyum
Vitamin K - Yetersizlik
K vitamini yetersizliğine insanlarda pek rastlanmaz
Ameliyat, doğum, yaralanmalar gibi aşırı kanamalı
durumlarda ve bağırsak florasını değiştiren antibiyotik
türü ilaçların fazla kullanılması sonucunda yetersizlik
belirtileri görülebilir
Kanın pıhtılaşma süresi uzar
Kanamalı hastalıklar meydana gelir
Dicoumarol ve warfarin (fare
zehiri) Vit K antagonistleridir
Vitamin B1 - Tiamin
Suda eriyen, sinir ve sindirim sistemi sağlığında,
karbonhidrat metabolizmasında önemli rolü olan bir
vitamindir
Bu vitamin ince bağırsak mukozasında, karaciğerde ve
başka dokularda fosfatla birleşerek “tiamin pirofosfat”
oluşur. Tiamin pirofosfat, vitaminin metabolik yönden
etkin şeklidir ve kısaca “TPP” olarak gösterilir
B1 vitamininin en zengin kaynakları;
– bira mayası, kuru baklagiller, organ etleri, tahıllar, fındık, fıstık gibi
yağlı tohumlardır
Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Suda erir.
Asit ortama dayanıklı, alkalilere dayanıksızdır.
Yüksek sıcaklık molekülde parçalanma yapar. Bu
parçalanma sulu ısıda, alkali çözeltide yüksek, kuru ısıda
daha düşük olur.
Vitamin B1 - Fonksiyonları
• Karbonhidrat metabolizmasında görev alarak enerji
üretimine katılır.
• Beriberi hastalığına karşı koruyucudur.
• Sinir sisteminin çalışmasını düzenleyicidir.
• Damar sertliği oluşumunu önler.
• İştah açıcıdır.
• Moral gücü artırıcı etkisi vardır
Vitamin B1 - Yetersizlik
Alkol, çay kahve tüketimi, büyüme dönemi, gebelik,
emziklilik, stres, fiziksel aktivitenin fazla olması, ilaç
kullanımı vb ihtiyacı artırır
MSS’de sinir liflerinin miyelin kılıflarında dejenerasyonayol açabilir
Yetersizliğinde yorgunluk, nedeni açıklanamayan ağrı
sinir ve sindirim sistemi hastalıkları, kaslarda zayıflık,
ruhsal dengesizlikler, ödem, eklemlerde şişme ve ağrılar
görülür.
İleri derecede yetersizliğin yol açtığı bu hastalığa
“beriberi”denir.
Vitamin B2 - Riboflavin
• Riboflavin deyimi vitamin yapısında bulunan “riboz” ve “flavin”
gruplarından gelmektedir.
• Bitki ve hayvan dokularında serbest, riboflavin fosfat şeklinde ya
da flavoproteinlerin yapısında bulunur. Büyüme faktörü olarak
bilinir.
• Riboflavin barsakta bakteriler tarafından da yapılır
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Suda kısmen, alkali çözeltilerde çok iyi çözünür.
– Turuncu-sarı renkte kristal yapıya sahip bir maddedir.
– Isıya, nötr ve asit ortamda dayanıklı, alkali ortamda
dayanıksızdır.
– Işığa karşı hassasdır. Bu nedenle riboflavin içeren besinler
ışıkta fazla bekletilmemelidir.
Vitamin B2 - Fonksiyonları
Karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında
dolayısıyla enerji metebolizmasında görev alır.
Göz sağlığında ve karanlıkta görmede etkilidir.
Cilt ve deri sağlığını koruyucu rolü vardır.
Sindirim kanalı mukozasının yapı ve görevinde etkilidir.
Büyümede etkilidir.
Hemoglobin sentezinde etkilidir.
• Riboflavin en çok karaciğer, böbrek, çeşitli etler, süt,
peynir, kuru baklagil, yumurta gibi proteinden zengin
besinler de bulunur
Vitamin B2 - Yetersizlik
• Riboflavin eksikliğinde ağır dermatid, kusma, diyare ve kaslarda spastisite ortaya çıkar
– deride ve gözlerde yanma duygusu
– ağız köşelerinde çatlama
– baş ağrıları
– mental depresyon ve unutkanlığa yol açabilir
Vitamin B3 - Niasin (Nikotinamid)
• Nikotinamid ve nikotinik aside verilen ortak isim
“niasin”dir.
• Bu vitaminin NAD (nikotinamid adenin dinüleotit) ve
NADP (nikotinamid adenin dinükleotid fosfat) olmak
üzere iki yardımcı enzimi vardır
– Yardımcı enzimlerin temel görevi “hidrojen” taşımaktır.
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Suda erir.
– Isıya dayanıklıdır. Asit ve alkali ortamda ısıl işleme
tutulduğunda dahi vitamin özelliğini kaybetmez.
– Işığa, oksidasyona dayanıklıdır.
• Niasinin en iyi kaynakları
– Maya, organ etleri ve diğer etlerdir.
– Kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve tam buğday unları da iyi kaynak
sayılır.
Vitamin B3 - Fonksiyonları
• Enerji metabolizmasında görev alır.
• Mide ve bağırsak hareketlerini artırıcı etkisi vardır.
• Kan damarlarını genişletir.
• Kolesterol düşürücü rol oynar.
• Sinir sistemini sağlıklı kılar
Vitamin B3 - Yetersizlik
• Fazla mısır tüketen, yeterince protein alamayanlarda
yetersizlik belirtileri gelişebilir
• Sinir, sindirim sistemi hastalıkları,
• İştahsızlık, yorgunluk,
• İleri derecede yetersizliğinde ise deride kuruma,
sertleşme
Tedavi edilmezse Pellagra hastalığı görülür (sert ve kaba
deri anlamına gelen)
• Fazla alındığında deride yanma vb rahatsızlıklar,
karaciğer hasarı görülebilir
Vitamin B5 - Pantotenik Asit
Vitaminin metabolizmada etkin şekline Koenzim A ( CoA
) denir.
CoA parçası olarak pantotenik asit, karbonhidrat, yağ ve
proteinden enerji elde edilmesinde de çok önemli rol
oynar
• Pantotenik asit bitkiler ve bakteriler tarafından
sentezlenir.
– Pantotenik asit antipellegra faktörü olarak büyük önem taşır.
Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Suda ve alkolde erir.
Nötr ortama dayanıklı, asit ve alkali ortama dayanıksızdır.
Işık ve oksijenden zarar görmez.
Isıya karşı duyarlıdır
Pantotenik asit tüm bitkisel ve hayvansal
kaynaklarda bulunur.
Vitamin B5 - Fonksiyonları
• Karbonhidrat, yağ ve proteinlerden enerji salınmasında
katılımcı rol oynar,
• Vücudu strese karşı dirençli kılar,
• Hücre çoğalmasında ve merkezi sinir sisteminin
gelişmesinde görev alır,
• Adrenal bezlere yardımcıdır,
• Antikorlar sayesinde infeksiyonlardan korunmada rol
oynar
Vitamin B5 - Yetersizlik
• Doğada besinlerde çok yaygın olarak bulunduğundan
yetersizliğine rastlanmaz
• Ancak gönüllüler üzerinde yapılan araştırmalarda
– bulantı,
– kusma
– yorgunluk,
– el ve ayaklarda yanma, titreme, karıncalanma görülmüştür
Vitamin B6Piridoksin, Pridoksamin, Pridoksal
• B6 vitamini, piridoksin, pridoksamin ve pridoksal olmak
üzere üç şekilde bulunur
– Bitkisel yiyeceklerde piridoksin,
– Hayvansal gıdalarda ise pridoksamin ve pridoksal bulunur.
• Aminoasit ve protein metabolizması ile ilgili bir çok
kimyasal reaksiyonlar için koenzim olarak görev yapar
• En önemli rolü, aminoasitlerin sentezinde
transaminasyon olayındaki koenzim görevidir
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Suda erir.
Isıya dayanıklıdır.
Işığa karşı dayanıksızdır. Lamba ışığından bile etkilenen yapısı
vardır.
Asit ve alkali ortama dayanıklıdır.
• B6 vitamini
protein yönünden zengin besinlerde bulunur. Organ etleri,
kırmızı et, balık, tavuk, yumurta, yağlı tohumlar iyi
kaynaklarıdır
Vitamin B6 - Fonksiyonları
• Protein ve yağ metabolizmasında görev alır.
• Amino asit ve protein yıkımında ve yapımında
• Antikor oluşumunda rol oynar, enfeksiyonlara karşı direnç
oluşturur.
• B12 vitamininin emilimini sağlar.
• Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.
• Kan yapımında görevlidir.
Vitamin B6 - Yetersizlik
• Yetersizliğinde
– sinir sistemi rahatsızlıkları,
– baş ağrısı,
– anemi (kansızlık),
– ciltte yaralar ve enfeksiyonlara sık yakalanma görülür.
• Fazlalığı sinir sistemi hastalıklarına yol açabilir.
Vitamin B11 - Folik Asit
• Folik asit, aminoasit metabolizması ile nükleik asit
sentezinde rolü olan ve kansızlığa karşı koruyan B grubu
vitaminidir. “Folat” olarak da bilinir
– DNA ve RNA sentezi için gereklidir
• Vitamin metabolizmada etkinlik gösterebilmesi için C
vitamini ve niasin koenzimi ( NADP ) yardımı ile aktif şekli
olan tetrahidrofolik asite indirgenir
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
Suda erir.
Yüksek sıcaklığa, asit ortama, ışığa ve oksidasyona karşı
dayanıksızdır.
• Folik Asit
– karaciğer başta olmak üzere organ etlerinde, yeşil yapraklı
sebzelerde,mayada, kuru baklagiller ve turunçgillerde çok bulunur
Vitamin B11 - Fonksiyon
• Hücre yapımı ve çoğalmasında görev alarak büyümeyi
sağlar.
• Kan hücreleri yapımında B12 vitamini ile birlikte çalışır.
• Anne karnındaki bebeğin sinir gelişimini sağlar.
• Antikor oluşumunda büyük öneme sahiptir.
Vitamin B11 - Yetersizlik
• Yetersizliğinde “megaloblastik anemi” denilen bir tür
kansızlık görülür
– akyuvar ve alyuvar sayısı azalır.
• Özellikle gebelik döneminde yetersiz alınması ciddi
sorunlara yol açar. – Erken doğum görülür.
– Bebekte beyin-omurilik hasarları oluşur
Vitamin B12 - Siyanokobalamin
• B grubu vitaminleri içinde en kompleks yapıya sahip olan
B12 vitaminidir.
• Yapısında kobalt da bulunduğundan bu vitamine
kobalamin de denir.
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Suda ve alkolde erir.
– Yüksek sıcaklığa, alkali ortama ve aside karşı dayanıksızdır.
• B12 vitamini bitkisel besinlerde bulunmaz.
• Karaciğer, böbrek, yürek, kabuklu deniz ürünlerinde bol
bulunur.
• Kırmızı et, balık, yağsız süt tozu, yumurta da iyi kaynaklarından
sayılır.
Vitamin B12 - Fonksiyonları
• Nükleik asitlerin sentezindeki etkisi nedeniyle kemik
iliğinde alyuvarların yapımında folik asitle birlikte görev
alır.
• Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında etkilidir.
• Sinir ve sindirim sisteminin epitel dokusunun sağlığında
önemlidir.
• Büyümede önemli rolü vardır.
Vitamin B12 - Yetersizlik
• Diyette yeterince hayvansal besin bulunursa sağlıklı
kişilerin vitamin ihtiyacı karşılanmış olur. Ancak emilim
bozukluğu olanlar ve vejetaryenlerde yetersizlik belirtileri
görülür.
• B12 vitamini eksikliğinde “Pernisiyöz Anemi” denilen bir
tür kansızlık oluşur.
– Bu anemide alyuvar, akyuvar ve kan pulcuklarının sayıları azalır,
şekilleri bozulur
• Fazla alınması zararlı değildir.
Vitamin C - Askorbik Asit
• C vitamininin kimyasal adı “askorbik asit”tir. L-Askorbik
asit yüksek çözünürlük özelliği gösteren hem asidik hem
de indirgen karakter taşıyan bir vitamindir
• Bitki ve bazı hayvanlar tarafından sentezlenebildiği halde
insan vücudunda sentezlenemeyen, besinlerle alınması
zorunlu olan en dayanıksız vitamindir
• Fiziksel ve kimyasal özellikleri
– Suda çok, alkolde az erir.
– Alkali ortama karşı çok hassastır, çabuk okside olur.
– Isı, ışık, havanın oksijeni, bakır, demir gibi metaller oksidasyonu
hızlandırır.
– Asit ortama dayanıklıdır.
• Yeşil ve kırmızı biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler,
domates,portakal, limon gibi turunçgiller, çilek, şeftali,
kuşburnu, böğürtlen en iyi kaynaklarıdır
Vitamin C - Fonksiyonları
• Vücudun savunma sistemini güçlendirir.
• Aminoasitlerin metabolizmasında rol alır.
• Kollejen sentezi için gereklidir.
• Kemik ve dişlerin dayanıklı olmasını sağlar.
• Kan damarları duvarlarının sağlıklı ve dayanıklı olmasını
sağlar.
• Alerjik olayların şiddetini azaltır.
• Yara ve yanıkların kolay iyileşmesini sağlar.
• İnsulin, kortizon gibi ilaçlarla, cıva, kurşun gibi ağır
metallerin olumsuz etkilerini giderir.
• Demir ve folik asidin vücutta kullanılmasında rol oynar.
Vitamin C - Yetersizlik
• C vitamininin ileri derecede yetersizliğinde; “skorbüt”
hastalığı görülür
– Hastalık kıl diplerinde kanamalar, kemik,diş ve dişetlerinde
bozukluklar, büyümede duraklama şeklinde başlar
– İlerlediğinde enfeksiyonlara karşı dayanıksızlık, deride
küçük kanamalar, depresyon görülür. Kişi tedavi edilmezse
ölümle sonuçlanır.