Visie op beeldgebruik in de Visie op beeldgebruik in de erediensteredienst

door Lydia Vroegindeweijdoor Lydia Vroegindeweij

22 april 200922 april 2009

Door wie en waarom?Door wie en waarom?

Door: Lydia VroegindeweijDoor: Lydia VroegindeweijDirecteur Uitgeversacademie bv, LeusdenDirecteur Uitgeversacademie bv, LeusdenVoorzitter AK Protestantse Gemeente te LeusdenVoorzitter AK Protestantse Gemeente te Leusden

Omdat:Omdat: mediagebruik in de eredienst relatief nieuw ismediagebruik in de eredienst relatief nieuw is veel kerken experimenteren en zoeken naar ideeën veel kerken experimenteren en zoeken naar ideeën

voor verantwoord mediagebruikvoor verantwoord mediagebruik ik mij al 28 jaar met dit onderwerp bezig houd in ik mij al 28 jaar met dit onderwerp bezig houd in

onderwijs, uitgeverij, en nu ook kerk,onderwijs, uitgeverij, en nu ook kerk, als onderwijzeres, fotograaf, uitgever en theoloogals onderwijzeres, fotograaf, uitgever en theoloog en ik mijn kennis en ervaring graag wil delen.en ik mijn kennis en ervaring graag wil delen.

Beeld in de eredienst. Moet dat?Beeld in de eredienst. Moet dat?

Argumenten voor:Argumenten voor: Directe opneembare informatie, snel te begrijpenDirecte opneembare informatie, snel te begrijpen Verduidelijkt abstracte begrippenVerduidelijkt abstracte begrippen Brengt de wereld binnen de kerkBrengt de wereld binnen de kerk Geeft afwisseling in presentatievormenGeeft afwisseling in presentatievormen

Argumenten tegen:Argumenten tegen: Aandacht moet verdeeld wordenAandacht moet verdeeld worden Weinig ruimte voor eigen verbeeldingWeinig ruimte voor eigen verbeelding Afleidende elementenAfleidende elementen Manipulatie ligt op de loerManipulatie ligt op de loer

Functionaliteit van beeldFunctionaliteit van beeld

““Een beeld zegt meer dan 1000 woorden” Een beeld zegt meer dan 1000 woorden” (Comenius)(Comenius)

Beproefd religieus concept: ikonenBeproefd religieus concept: ikonen Beeld roept direct emotie op (geen vertaalslag Beeld roept direct emotie op (geen vertaalslag

nodig zoals bij woorden)nodig zoals bij woorden) Waarnemen met meer zintuigen tegelijkWaarnemen met meer zintuigen tegelijk De Bijbel staat vol met beeldtaal en beeldspraakDe Bijbel staat vol met beeldtaal en beeldspraak

Welke functie kan beeld hebben?Welke functie kan beeld hebben?

Illustratie: beeld sluit direct aan bij de tekstIllustratie: beeld sluit direct aan bij de tekst Instructie: beeld verduidelijkt de tekstInstructie: beeld verduidelijkt de tekst Emotie: beeld roept een gevoel opEmotie: beeld roept een gevoel op Perspectief: beeld zet aan het denken over de Perspectief: beeld zet aan het denken over de

tekst in een bepaalde richtingtekst in een bepaalde richting Confrontatie: beeld zet op een ander spoor dan Confrontatie: beeld zet op een ander spoor dan

de tekstde tekst Expressie: beeld drukt iets uit van de makerExpressie: beeld drukt iets uit van de maker

Valkuilen bij beeldkeuzesValkuilen bij beeldkeuzes

Te veel afleiding in de compositieTe veel afleiding in de compositie Inhoudstekens worden niet (door allen) Inhoudstekens worden niet (door allen)

begrepenbegrepen Metafoor (symbool) wordt niet (goed) begrepenMetafoor (symbool) wordt niet (goed) begrepen Metoniem (deel voor het geheel) vereist kennis Metoniem (deel voor het geheel) vereist kennis

van de contextvan de context Clichébeeld is te plat gekozenClichébeeld is te plat gekozen Humor wordt verkeerd begrepenHumor wordt verkeerd begrepen

Relatie (gesproken) tekst en beeldRelatie (gesproken) tekst en beeld

Tekstonderbrekend beeldTekstonderbrekend beeld Tekstondersteunend beeldTekstondersteunend beeld Tekstvervangend beeldTekstvervangend beeld Beeld vertelt het verhaalBeeld vertelt het verhaal Bewegend beeldBewegend beeld Bewegend beeld met geluidBewegend beeld met geluid Live videobeeld om handeling te vergroten (bijv. Live videobeeld om handeling te vergroten (bijv.

dopen)dopen)

Liturgisch gebruik: tekstLiturgisch gebruik: tekst

Titelpagina: thema van de dienstTitelpagina: thema van de dienst MededelingenMededelingen

Zondag Judica

Doopdienst

Vijfde zondag in de VeertigdagentijdGedoopt wordt

Jasmijn Merel Timmer

Kerstdienst

25 december 2006

Liturgisch gebruik: tekstLiturgisch gebruik: tekst

Titelpagina: thema van de dienstTitelpagina: thema van de dienst MededelingenMededelingen Toelichting liturgisch bloemwerkToelichting liturgisch bloemwerk Hulpmiddel bij gemeentezang (liedteksten)Hulpmiddel bij gemeentezang (liedteksten) Hulp bij meditatie (fragment uit gelezen Hulp bij meditatie (fragment uit gelezen

bijbeltekst)bijbeltekst) CollectedoelenCollectedoelen Titel en componist van uitgevoerde muziekTitel en componist van uitgevoerde muziek Hulp bij overdenking met gedichtHulp bij overdenking met gedicht

Hier kent het hart geen hoogmoed meer:wie buigt hier niet en knielt niet neerwaar God zich heeft gebogenen mens werd, vingers, ogen,een hart, om diep in onze pijnals nooit dichtbij te zijn. Wie lacht hier niet – door tranen heen – het boze hart, die harde steen,wordt, door zijn liefde aangeraakt,weer zacht, weer menselijk gemaakt.

Door : Inge Lievaart

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld

Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld

Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen Bij een bijbeltekstBij een bijbeltekst Bij de preek of overdenkingBij de preek of overdenking

Maar ook:Maar ook: Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWO

Inzameling der gaven Inzameling der gaven

1e : Project voor kinderen in Afghanistan1e : Project voor kinderen in Afghanistan

2e : Plaatselijk kerkenwerk2e : Plaatselijk kerkenwerk

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld

Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderenBij een bijbeltekstBij een bijbeltekstBij de preek of overdenkingBij de preek of overdenking

Maar ook:Maar ook:Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWOBeelden uit de partnergemeenteBeelden uit de partnergemeenteDopeling voorstellenDopeling voorstellen

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen Bij een bijbeltekstBij een bijbeltekst Bij de preek of overdenkingBij de preek of overdenking

Maar ook:Maar ook: Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWO Beelden uit de partnergemeenteBeelden uit de partnergemeente Dopeling voorstellenDopeling voorstellen Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente

om op te staanom op te staan

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen Bij een bijbeltekstBij een bijbeltekst Bij de preek of overdenkingBij de preek of overdenking

Maar ook:Maar ook: Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWO Beelden uit de partnergemeenteBeelden uit de partnergemeente Dopeling voorstellenDopeling voorstellen Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente om op te Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente om op te

staanstaan Als illustratie bij een cantate door de cantorijAls illustratie bij een cantate door de cantorij

Zelf beeldmateriaal makenZelf beeldmateriaal maken

Relevant beeld uit de eigen omgevingRelevant beeld uit de eigen omgeving

Zelf beeldmateriaal makenZelf beeldmateriaal maken

Relevant beeld uit de eigen omgevingRelevant beeld uit de eigen omgeving Met jongeren, catechesegroepenMet jongeren, catechesegroepen Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd)Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd) Experimentele vieringen Experimentele vieringen Tijdens de kindernevendienstTijdens de kindernevendienst

Zelf beeldmateriaal makenZelf beeldmateriaal maken

Relevant beeld uit de eigen omgevingRelevant beeld uit de eigen omgeving Met jongeren, catechesegroepenMet jongeren, catechesegroepen Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd)Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd) Experimentele vieringen Experimentele vieringen Tijdens de kindernevendienstTijdens de kindernevendienst Voor de Voor de werving van nieuwe ambtsdragers van nieuwe ambtsdragers

Tips om uw visie te bepalenTips om uw visie te bepalen Een eredienst heeft een interactieve opbouw, die niet Een eredienst heeft een interactieve opbouw, die niet

verstoord mag worden door projectieverstoord mag worden door projectie Liturgie vieren is actief deelnemen; projectie moet daarbij Liturgie vieren is actief deelnemen; projectie moet daarbij

helpen (dus niet passief kijken)helpen (dus niet passief kijken) Er moet ruimte blijven voor eigen uitleg, interpretatieEr moet ruimte blijven voor eigen uitleg, interpretatie De verbinding tussen geloof en actualiteit is met beeld De verbinding tussen geloof en actualiteit is met beeld

prima te leggenprima te leggen Getoond beeld moet te begrijpen zijn voor alle Getoond beeld moet te begrijpen zijn voor alle

generaties, voorkom vervreemdinggeneraties, voorkom vervreemding Bepaal uw eigen ‘huisstijl’ Bepaal uw eigen ‘huisstijl’

Veel succes!Veel succes!

BeeldverantwoordingBeeldverantwoording Afbeeldingen van bijbelse verhalen en toren van Babel:Afbeeldingen van bijbelse verhalen en toren van Babel:

http://perso.orange.fr/maurice.lamouroux/topicals_en.htmhttp://perso.orange.fr/maurice.lamouroux/topicals_en.htm

Afbeelding zwerver: 40-dagen project Langs beelden van hoop Afbeelding zwerver: 40-dagen project Langs beelden van hoop (NZV uitgevers)(NZV uitgevers)

Gedachtenisbord en schilderij bij cantate Marcuskerk Leusden: Gedachtenisbord en schilderij bij cantate Marcuskerk Leusden: Ruud Bartlema Ruud Bartlema

Kunstwerken: website Gemeente LeusdenKunstwerken: website Gemeente Leusden

Foto’s kindernevendienst: leiding kindernevendienst Marcuskerk Foto’s kindernevendienst: leiding kindernevendienst Marcuskerk LeusdenLeusden

Vindplaatsen:Vindplaatsen:

De Bijbel in kunstbeelden:De Bijbel in kunstbeelden:http://pagesperso-orange.fr/maurice.lamouroux/topicals_en.htm

Art and the Bible:http://www.artbible.info/

Religieuze clipart:http://www.cruzblanca.org/hermanoleon/color/index.htm