Visie op beeldgebruik in de Visie op beeldgebruik in de erediensteredienst

door Lydia Vroegindeweijdoor Lydia Vroegindeweij

Marcuskerk Leusden, 11 april 2007Marcuskerk Leusden, 11 april 2007

Beeld in de eredienst. Moet dat?Beeld in de eredienst. Moet dat?

Argumenten voor:Argumenten voor: Directe opneembare informatie, snel te begrijpenDirecte opneembare informatie, snel te begrijpen Verduidelijkt abstracte begrippenVerduidelijkt abstracte begrippen Brengt de wereld binnen de kerkBrengt de wereld binnen de kerk Geeft afwisseling in presentatievormenGeeft afwisseling in presentatievormen

Argumenten tegen:Argumenten tegen: Aandacht moet verdeeld wordenAandacht moet verdeeld worden Weinig ruimte voor eigen verbeeldingWeinig ruimte voor eigen verbeelding Afleidende elementenAfleidende elementen Manipulatie ligt op de loerManipulatie ligt op de loer

Functionaliteit van beeldFunctionaliteit van beeld

““Een beeld zegt meer dan 1000 woorden” Een beeld zegt meer dan 1000 woorden” (Comenius)(Comenius)

Beproefd religieus concept: ikonenBeproefd religieus concept: ikonen Beeld roept direct emotie op (geen vertaalslag Beeld roept direct emotie op (geen vertaalslag

nodig zoals bij woorden)nodig zoals bij woorden) Waarnemen met meer zintuigen tegelijkWaarnemen met meer zintuigen tegelijk De Bijbel staat vol met beeldtaal en beeldspraakDe Bijbel staat vol met beeldtaal en beeldspraak

Wat kan het beeld doen?Wat kan het beeld doen?

Illustratie: beeld sluit direct aan bij de tekstIllustratie: beeld sluit direct aan bij de tekst Instructie: beeld verduidelijkt de tekstInstructie: beeld verduidelijkt de tekst Emotie: beeld roept een gevoel opEmotie: beeld roept een gevoel op Perspectief: beeld zet aan het denken over de Perspectief: beeld zet aan het denken over de

tekst in een bepaalde richtingtekst in een bepaalde richting Confrontatie: beeld zet op een ander spoor dan Confrontatie: beeld zet op een ander spoor dan

de tekstde tekst Expressie: beeld drukt iets uit van de makerExpressie: beeld drukt iets uit van de maker

Valkuilen bij beeldkeuzesValkuilen bij beeldkeuzes

Te veel afleiding in de compositieTe veel afleiding in de compositie Inhoudstekens worden niet (door allen) Inhoudstekens worden niet (door allen)

begrepenbegrepen Metafoor (symbool) wordt niet (goed) begrepenMetafoor (symbool) wordt niet (goed) begrepen Metoniem (deel voor het geheel) vereist kennis Metoniem (deel voor het geheel) vereist kennis

van de contextvan de context Clichébeeld is te plat gekozenClichébeeld is te plat gekozen Humor wordt verkeerd begrepenHumor wordt verkeerd begrepen

Relatie (gesproken) tekst en beeldRelatie (gesproken) tekst en beeld

Tekstonderbrekend beeldTekstonderbrekend beeld Tekstondersteunend beeldTekstondersteunend beeld Tekstvervangend beeldTekstvervangend beeld Beeld vertelt het verhaalBeeld vertelt het verhaal Bewegend beeldBewegend beeld Bewegend beeld met geluidBewegend beeld met geluid Live videobeeld om handeling te vergroten (bijv. Live videobeeld om handeling te vergroten (bijv.

dopen)dopen)

Liturgisch gebruik: tekstLiturgisch gebruik: tekst

Titelpagina: thema van de dienstTitelpagina: thema van de dienst MededelingenMededelingen Toelichting liturgisch bloemwerkToelichting liturgisch bloemwerk Hulpmiddel bij gemeentezang (liedteksten)Hulpmiddel bij gemeentezang (liedteksten) Hulp bij meditatie (fragment uit gelezen Hulp bij meditatie (fragment uit gelezen

bijbeltekst)bijbeltekst) CollectedoelenCollectedoelen

Zondag Judica

Doopdienst

Vijfde zondag in de VeertigdagentijdGedoopt wordt

Jasmijn Merel Timmer

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen Bij een bijbeltekstBij een bijbeltekst Bij de preek of overdenkingBij de preek of overdenking

Maar ook:Maar ook: Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWO Beelden uit de partnergemeenteBeelden uit de partnergemeente Dopeling voorstellenDopeling voorstellen Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente

om op te staanom op te staan

Liturgisch gebruik: beeldLiturgisch gebruik: beeld

Bij het gesprek met de kinderenBij het gesprek met de kinderen Bij een bijbeltekstBij een bijbeltekst Bij de preek of overdenkingBij de preek of overdenkingMaar ook:Maar ook: Collectedoel, ZWOCollectedoel, ZWO Beelden uit de partnergemeenteBeelden uit de partnergemeente Dopeling voorstellenDopeling voorstellen Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente Als symboolfunctie: signaal aan de gemeente

om op te staanom op te staan

Zelf beeldmateriaal makenZelf beeldmateriaal maken

Relevant beeld uit de eigen omgevingRelevant beeld uit de eigen omgeving Met jongeren, catechesegroepenMet jongeren, catechesegroepen Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd)Speciale projecten (Advent, 40-dagentijd) Experimentele vieringen Experimentele vieringen Tijdens de kindernevendienstTijdens de kindernevendienst

Tips om uw visie te bepalenTips om uw visie te bepalen Een eredienst heeft een interactieve opbouw, die niet Een eredienst heeft een interactieve opbouw, die niet

verstoord mag worden door projectieverstoord mag worden door projectie Liturgie vieren is actief deelnemen; projectie moet daarbij Liturgie vieren is actief deelnemen; projectie moet daarbij

helpen (dus niet passief kijken)helpen (dus niet passief kijken) Er moet ruimte blijven voor eigen uitleg, interpretatieEr moet ruimte blijven voor eigen uitleg, interpretatie De verbinding tussen geloof en actualiteit is met beeld De verbinding tussen geloof en actualiteit is met beeld

prima te leggenprima te leggen Getoond beeld moet te begrijpen zijn voor alle Getoond beeld moet te begrijpen zijn voor alle

generaties, voorkom vervreemdinggeneraties, voorkom vervreemding Bepaal uw eigen ‘huisstijl’ Bepaal uw eigen ‘huisstijl’

Veel succes!Veel succes!

BeeldverantwoordingBeeldverantwoording Afbeeldingen van bijbelse verhalen en toren van Babel:Afbeeldingen van bijbelse verhalen en toren van Babel:

http://perso.orange.fr/maurice.lamouroux/topicals_en.htmhttp://perso.orange.fr/maurice.lamouroux/topicals_en.htm

Afbeelding zwerver: 40-dagen project Langs beelden van hoop Afbeelding zwerver: 40-dagen project Langs beelden van hoop (NZV uitgevers)(NZV uitgevers)