ŠIFRA

DRŽAVNO TAKMIČENJE

VIII razred

UKUPAN BROJ OSVOJENIH BODOVA

Test pregledala/pregledao

.....................................................

........................................................

Podgorica,............................. 2008. godine

1. Sa slike prepoznajte različite faze mitoze i opišite što je za njih karakteristično.

Slika Naziv faze Karakteristika

Telofaza Na membrani ćelije pojavljuje se ulegnuće i ćelija započinje diobu.

Metafaza Hromozomi se raspoređuju po sredini ćelije i obrazuju ekvatorijalnu ravan.

Anafaza Hromozomi se uzdužno dijele i putuju jedan ka jednom, drugi ka drugom polu ćelije.

2. Ako se normalni broj hromozoma označava sa 2n, označite koliko hromozoma ima:

a) humani spermatozoid n

b) humana jajna ćelija n

c) humana ćelija kože 2n

3. A. Identifikujte i napišite nazive ćelijskih organela:

Mitohondrija Jedro Endoplazmatični retikulum

. B. Identifikujte tipove ćelija i povežite ih sa njihovom funkcijom

3(upišite odgovarajuće slovo u kvadrat):

Nervna ćelija (c) Ćelija koštanog tkiva ( trocitb) Eri (a)

a) Ćelije koje sadrže hemoglobin i omogućavaju razmjenu gasova.

b) Ćelije koje izlučuju mineralne supstance i izgrađuju skelet. c) Ćelije koje izgrađuju mozak, nerve, ganglije.

4. Napišite nazive tri osnovna sloja kože označena brojevima 8, 9, 10 i dopunite rečenice.

8. Potkožno tkivo 9. Krzno 10. Pokožica

Boja kože zavisi od pigmenta koji se zove melanin . U koži su

smješteni receptori za bol, dodir, hladno i toplo. Receptor za

hladnoću zove se Krausovo tjelašce.

5. Kakva je povezanost između UV zraka i produkcije vitamina D kod čovjeka:

a) UV zraci stimulišu produkciju vitamina D u našoj koži. b) UV zraci zaustavljaju produkciju vitamina D u našoj koži. c) UV zraci razgrađuju vitamin D i zbog toga naša koža tamni. (zaokružite tačan odgovor)

6. Naučnici smatraju da je najstariji direktan predak čovjeka

pripadao grupi australopitekusa, koji su živjeli prije: a) 500.000 godina b) 80.000 godina c) 25.000 godina d) 1.000.000-5.000.000 godina (zaokružite tačan odgovor)

7. Označite skelet čovjeka.

5

1

23

46

7

8

9

10

1. čeona kost 2. vratni pršljen 3. ključna kost 4. grudna kost 5. lopatica 6. rebra 7. karlica 8. kosti šake 9. butna kost 10. zglob koljena

8. Dopunite prazna mjesta nedostajajućim pojmovima:

a) Ljudski skelet je sastavljen od 208 kostiju. (upišite broj )

b) Ljudski skelet ima 12 pari rebara. (upišite broj )

c) Najduža kost u ljudskom tijelu je butna, a najmanja uzengija.

d) U toku starenja u kostima se smanjuje koncentracija osteina, zbog

čega kosti gube gipkost.

9. Dopunite iskaze o mjestima dešavanja bioloških procesa u organizmu:

a) Razviće jajne ćelije se dešava u mješku jajnika.

b) Oplođenje se dešava u jajovodu .

c) Embrionalno razviće se dešava u materici.

d) Lučenje progesterona se dešava u žutom tijelu .

10. U koju grupu tkiva spadaju:

a) Krv vezivno tkivo b) Kost vezivno tkivo c) Skelet i glatki mišići mišićno tkivo d) Srce mišićno tkivo e) Mozak i kičma nervno tkivo

11. U toku sportskog naprezanja ili napornog rada, kod neutreniranog

organizma, u mišićnim ćelijama dolazi do nagomilavanja a) Glukoze. b) Fruktoze. c) Glikogena i CO2. d) Mliječne kiseline. (zaokružite tačan odgovor)

12. Tri osnovne fiziološke karakteristike mišića su:

1. elastičnost 2. nadražljivost 3. kontraktilnost

13. A. Dvije osnovne fiziološke karakteristike nervne ćelije su:

1. nadražljivost 2. provodljivost

B. Označite osnovne djelove nervne ćelije:

14. Označite osnovne djelove mozga prikazane na slici:

1. nervni završeci 2. akson 3. tijelo nervne ćelije 4. dendriti

1. veliki mozak 2. moždana greda 3. produžena moždina 4. kičmena moždina 5. mali mozak

15. Prepoznajte na slici djelove ženskog reproduktivnog organa:

b) Jajovod 4

c) Materica 3

a) Jajnik 5

16. Dopišite na prazna mjesta "virus" ili "bakterija":

a) Izazivač herpesa je virus. b) Izazivač gonoreje je bakterija. c) Izazivač sifilisa je bakterija. d) Izazivač side je virus

17. Dopunite rečenice odgovarajućim pojmovima:

a) Približno od 12 do 14. dana menstruacionog ciklusa dešava se

ovulacija.

b) Sazrijevanje folikula uzrokuje hormon FSH.

c) Poslije 14. dana ciklusa folikul se pretvara u žuto tijelo.

d) Od 14. do 28.dana ciklusa naglo se smanjuje koncentracija

hormona estrogena, a povećava koncentracija hormona

progesterona.

18. A. Na slici je označen transport vazduha iz spoljašnje sredine kroz respiratorne organe. Upišite nazive organa pored crtica.

1. nos

2. ždrijelo

3. grkljan

4. dušnik

5. dušnice (bronhije)

6. pluća

12 3

4

5

6

B. Objasnite šta je disanje plućima, a šta ćelijsko disanje? Disanje plućima je razmjena gasova kiseonika i ugljen-dioksida. Ćelijsko disanje je skup biohemijskih procesa u kojima se dobija životna energija.

C. Vitalni kapacitet pluća je maksimalna količina vazduha koju čovjek može da izdahne iz pluća poslije najdubljeg udisaja. .

19. Na slici označite linijama djelove bubrega: mokraćovod, bubrežnu koru i bubrežnu srž.

Bubrežna kora

Bubrežna srž

Mokraćovod

20. Ispred rečenica upišite T (tačno) ili N (netačno):

T A. Najveći dio kiseonika, koji se transportuje krvlju, vezuje se sa hemoglobinom u crvenim krvnim zrncima

N B. Većina CO2 u krvi prenosi se pomoću eritrocita T C. Kiseonik se vezuje za atome Fe u hemoglobinu T D. Kretanje vazduha unutar i van pluća zove se ventilacija

21. Ispred rečenica upišite T (tačno) ili N (netačno): T A. Nervi koji inervišu poprečno-prugaste mišiće polaze iz sive mase kičmene moždine. N B. Motorna ploča je mjesto na kome se nervni završeci povezuju sa sljedećim nervom N C. Nervni impulsi sa nervne ćelije se prenose direktno na mišićnu ćeliju. T D. Nervni impuls je prostiruća reakcija nervne ćelije na draži i predstavlja električnu pojavu.

T E. Acetilholin je supstanca koja pripada grupi jedinjenja neurotransmiterima.

22. Nabrojte četiri oboljenja organa za razmjenu gasova:

1. bronhitis 2. šarlah 3. tuberkuloza 4. difterija

23. Žlijezdama sa unutrašnjim lučenjem (kolona lijevo) pridruži odgovarajuće hormone u (kolona desno) označene slovima.

gušterača d,e štitna žlijezda a jajnik b,c testis f

a) tiroksin b) progesteron c) estrogen d) insulin e) glukagon f) testesteron

24. Koji enzimi za varenje se nalaze u:

a) Usnoj duplji amilaza b) Želucu pepsin c) Pankreasu tripsin i himotripsin

25. Brojevima od 1 do 6 označite organe po redosljedu transporta hrane kroz digestivni sistem:

a) Usta 1 b) Debelo crijevo 6 c) Jednjak 3 d) Želudac 4 e) Ždrijelo 2 f) Tanko crijevo 5

26. Na slici odredite gdje se nalazi timus i pankreas.

Timus 3

Pankreas 5

27. U toku mirovanja membrana nervne ćelije je polarizovana, tako

da je sa spoljašnje strane naelektrisana pozitivno, a sa unutrašnje

strane negativno. Razlika u naelektrisanju na membrani naziva se

potencijal mirovanja i iznosi -70 mV.

28. Mariotov ogled dokazuje:

a) postojanje slijepe mrlje b) postojanje žute mrlje c) neprepoznavanje boja (daltonizam) d) dalekovidost e) kratkovidost (Zaokružite tačan odgovor)

29. Kortijev organ je smješten u:

a) Unutrašnje uho b) Srednje uho c) Ždrijelo (ušno-ždrijelni kanal) d) Eustahijevoj tubi

(Zaokružite tačan odgovor)

30. A. Formiranje mokraće može se podijeliti u tri faze:

1. Stvaranje primarne mokraće (filtracija) 2. Stvaranje sekundarne mokraće (reabsorpcija) 3. Odstranjivanje nepotebnih materija iz organizma (sekrecija).

B. Ispravna mokraća sadrži:

a) Šećer b) Bjelančevine c) Ureu (zaokružite tačan odgovor) C. U slučaju da dođe do prestanka izlučivanja mokraće i u krvi desi

nagomilavanje produkata metabolita, onda oboljenje koje nastaje

nazivamo uremija.

31. A. Sa slike označite brojevima dužicu, očni nerv i očno sočivo.

Dužica 3

Očni nerv 5

Očno sočivo 2

B. Refleksno prilagođavanje sočiva pri gledanju predmeta bliskih ili

udaljenih oku naziva se akomodacija oka.

Foto receptori koji su raspoređeni u žutoj mrlji i stvaraju jasan lik

gledanog predmeta nazivamo čepići .

Nervni produžeci ovih ćelija obrazuju očni nerv.

Uz prisustvo UV zraka rodopsin se razlaže na opsin i retinen.

32. Sa brojevima od 1 do 5 prikažite pravilan tok krvi kroz srce čovjeka: Vena Lijeva komora 5 Lijeva pretkomora 4 Pluća 3 Desna komora 2 Desna pretkomora 1 Aorta

33. Zaokružite oboljenje krvi koje se nasljeđuje:

a) embolija b) hemofilija c) infarkt d) malokrvnost (Zaokružite tačan odgovor)

34. Na času biologije ste ispitivali refleks butnog mišića. Usljed udara neurološkim čekićem po tetivi mišića neposredno ispod čašice koljena došlo je do pokreta. Napišite po redu put prenosa nadražaja?

Receptor, senzitivni nerv, centar refleksne radnje u kičmenoj moždini, efektor.

35. Šta izaziva parasimpatički nervni sistem?

a) Ubrzava rad srca b) Širi zenice oka c) Ubrzava rad crijeva d) Akumulira glukozu (Zaokružite tačan odgovor)

36. U tabeli, u koloni A upišite odgovarajući dio mozga, koji je odgovoran za odgovarajući nervni centar u koloni B.

A : Djelovi mozga B: Nervni centri Mali mozak Ravnoteža Međumozak Termoregulacija Veliki mozak Govor Produžena moždina Disanje Srednji mozak, Veliki mozak Vid i sluh

37. Različitim vrstama mišića, pridruži osobine koje su označene slovima:

a) relativno tanki b) ćelije imaju samo jedno jedro c) ćelije imaju više jedara d) izvode spore pokrete e) oblažu skelet f) grade zidove želuca i krvnih sudova g) funkcionišu bez uticaja volje

Poprečno-prugasti Glatki mišići Srčani mišić c a c e b g d f g

38. Razmjena gasova u plućima odvija se pomoću procesa:

a) Osmoze b) Difuzije c) Egzocitoze d) Aktivnog transporta (Zaokružite tačan odgovor)

39. Bioelektrični signal u dendritima i tijelu neurona zove se:

a) Potencijal mirovanja b) Aktivni transport c) Neurotransmiter d) Akcioni potencijal (Zaokružite tačan odgovor)

40. Mehanički pokreti disanja pri udisaju se sastoje od:

a) Širenja pluća i podizanja dijafragme b) Širenja pluća i spuštanja dijafragme c) Širenja pluća i skupljanja grudnog koša d) Skupljanja pluća i podizanja dijafragme (Zaokružite tačan odgovor)

41. Ispred rečenica upišite T (tačno) ili N (netačno): T 1. Limfociti su specifična grupa bijelih krvnih zrnaca. N 2. Limfociti pripadaju grupi granulocita. T 3. Antitijela mogu produkovati plazma ćelije. N 4. U krvnoj plazmi nijesu prisutne bjelančevine za razliku od seruma u kome su prisutne u manjoj koncentraciji.

42. Dopunite konstatacije odgovarajućim pojmovima:

a) Sila kojom krv djeluje na zid krvnog suda zove se krvni pritisak.

b) Najveća arterija u tijelu čovjeka zove se aorta.

c) Prosječni broj otkucaja srca u minuti kod zdrave osoba iznosi 60-80.

d) Vrijednosti krvnog pritiska kod zdrave osobe iznosi 120/80 mm

živinog stuba.

43. Usljed transfuzije krvi u normalnim uslovima daje se samo krv iste krvne grupe. Međutim, u uslovima izuzetne hitnosti može se primjeniti davanje krvi bliskih krvnih grupa. U tabeli označite koje su moguće krvne grupe donora:

Krvne grupe primaoca

Moguće krvne grupe donora

O O A OA

AB O,A,B,AB B O,B

44. Biološkim elementima u tabeli pridružite njihove funkcije (označite odgovarajućim slovima): Antigen Makrofag a Limfocit c, b Trombocit d

a) fagocitoza b) sinteza antitijela c) imuni odgovor d) koagulacija krvi

45. U slučaju ozlijede sa sumpornom kiselinom za prvu pomoć možete koristiti:

a) Bazni rastvor kreča b) Vodu c) Gazu d) Kisjelinu (zaokružite tačan odgovor)