VIT NAM MU LA QU HNG TI

- Honh Linh Mu -

Chng XI

NM 1960, BT U CA S SP

Vo khong u xun nm 1958, nh ni trong mt chng trc, ti c ch nh i thanh tra cc n v Cng binh trong khi ch i mt nhim v thng trc hn sau thi gian mt nm Php. Tuy cng tc c tnh cch tm thi v tuy khng c mt kin thc no v ngnh chuyn mn ny nhng nh dp , v bng nhng thm nh thun ty an ninh quc phng xuyn qua ngnh Cng binh, ti c i khp min Nam v nghin cu mt cch kh chnh xc v tnh hnh t nc.

Ti cn nh vo thng Ba nm , ti cm u phi on thanh tra xung Sa c nh thm Trung t Nguyn Bo Tr ang ch huy mt s on ti y nhng Tr i vng, Thiu t Trn Thanh Chiu, Tham mu trng S on, tip ti. Chiu cn tr tui, cha bao gi ch huy n v tc chin, nhng nh gia nh Cng gio c lin h nhiu vi ng Ng nh Khi nn c anh em ng Dim ht sc thng yu, tn nhim, nng . Chiu ham c sch, thch l lun v chnh tr v qun s ng vi phong cch tnh tnh ca ngi dn vng qu hng Nam Ngi.

Chiu cho ti bit ch mi u nm 1958, ngha l cha y 4 nm sau hip nh Genve m Vit Cng thc hin xong giai on gio dc qun chng v t chc h tng c s cho nn tnh hnh nng thn tuy b ngoi c v an bnh nhng b su tht s c nhng t sng ngm chuyn ng. Theo Chiu th dn chng vng Hu Giang, tr nhng lng Ha Ho, u theo Vit Cng ht nhng chnh quyn a phng th vn ch quan v vn bo co lo vi Tng thng l tnh hnh an ninh tt p. Chiu thnh khn ni vi ti: Em bit i t rt trung thnh vi Tng thng, i t nn ni r cho ng bit s tht ko ng C b cc Tnh trng la bp hoi.

Ti tin Chiu khng phng i tnh hnh bi v ngay gia Si Gn vo thng 10 nm ngoi (1957), trong mt ngy m Vit Cng dm t hai qu mn, mt ti ng Trn Hng o, mt ti ch An ng lm n tung mt chic xe ch M kiu v lm sp mt gc Khch sn c s quan M tr ng. V vo thng 11 nm 1957, trong cuc hnh qun Mn (Cn Th), bn ta bt c n 12 lnh Vit Cng v tch thu c nhiu v kh kh hin i. V Si Gn, ti trnh by tnh hnh an ninh chung, k li nhng li Trn Thanh Chiu ni cho Tng thng Dim nghe nhng ti b ng tt ngay mt go nc lnh ln u nh ng thng la ry Trung T Nguyn Vn Chu, gim c Nha Chin Tranh Tm L l hay bi quan: Anh ch nghe thng Chiu ni tm by.

Tht vy, trong lc anh em ng Dim t ho t mn v nhng li ca ngi ca

Gi bi ny cho bn b 01 thng 11, 2007

mt s chnh khch tng lnh M, v lc quan v nhng bui n tip ng o ca dn chng mi ln ng i kinh l, th tnh hnh an ninh ca min Nam tht s n hi ng lo ngi.

K t nm 1956, sau khi ng Dim c Hoa K khuyn khch t chi t chc Tng tuyn c hai min theo quy nh ca hip c Genve, th gii lnh o Bc Vit mt mt cho i pht thanh H Ni sut ngy t co s v phm trng trn ny v ku gi nhn dn min Nam ni dy, mt khc tin hnh vic khai thng v chnh trang li con ng giao lin v vn chuyn t Bc vo Nam, gi l ng giy ng C ( sau ny bin thnh ng mn H Ch Minh). S cn b b mt khng tp kt ra Bc cng vn dng v t chc li nhng thnh phn khng chin chng Php c nn gy c nhiu thnh qu ng k.

Trong ba nm t 1957 n 1959, Vit Cng va t chc h tng c s ti nng thn, va bt u m rng phm vi nh hng bng cc hot ng bt cc v m st cn b p x ca chnh quyn, m ch ni ring nm 1957 m thi, s cn b chnh quyn b th tiu ln n 472 ngi. Con s ny tng gp i vo nm 1958 v n nm 1960 th trung bnh c mi tun l c n 15 cn b nng thn, vin chc x p b Vit Cng git [1].

Nhn li ton b mi kha cnh ca cuc chin Vit Nam, khng ai c th tng tng c rng sau Hip nh Genve 1954, trong khi Cng Sn Bc Vit b kit qu v mi mt v trong lc min Nam Vit Nam c nht cng quc Hoa K ym tr tn tnh v di do m ch 5 nm sau (1960) tnh trng an ninh min Nam b thui cht h tng v b sc mnh cng ph ca k th nng thn cng nh cc vng ven bin th. Ngy 26 thng ging nm 1960, mt trung on thuc s on 13 ng Trng Sp, cch tnh l Ty Ninh khong 12 cy s, b Vit Cng tn cng gy thit hi nng n c v nhn mng ln v kh.

Ngoi tc dng qun s d nhin ca n, thm bi ca s on 13 cn chng t thm hai im rt r rng trong chnh sch cai tr ca ng Dim: l chnh sch s dng nhn s qua vic la chn Trung t Trn Thanh Chiu, mt tay chn Cn Lao Cng gio thn tn, gi chc T lnh S on d. Chiu khng c kinh nghim chin trng (ch trong 5 nm Chiu c thng cp t Trung y ln Trung t vo giai on m tnh trng c cch v tnh hnh chin s cha n ni si bng nh vo nhng nm 1970 sau ny) v d qun i lc by gi khng thiu s quan cp t tng ln ln trong cuc chin tranh ng Dng ln th nht.

Th hai l thm bi ny cng chng t rt r ci h qu tt yu ca chnh sch k th v n p tn gio Cao i ca chnh ph Dim. Cao i l mt t chc yu nc chng Php tng l hu thun ca K Ngoi hu Cng . Gio ch Phm Cng Tc tng b thc dn Php lu y Comres my nm trng.

Gio hi Cao i vn coi Vit Cng l k th khng i tri chung v sau khi va cp c chnh quyn nm 1945, Vit Minh tiu dit tp th nhiu lng Cao i Qung Ngi, khng b st hi tn Cao i khp ni, v c bit bt giam v st hi nhiu lnh t Cao i nh ng Trn Quang Vinh hoc ng Nguyn Vn Sm, khm sai ca chnh ph Trn Trng Kim chng hn. Di ch ca Quc trng Bo i, lc lng v trang Cao i chin u sinh t chng Vit Minh v gi vng an ninh cho nhng lng mc (nht l min ng Nam phn), ni c tn Cao i sinh sng. Nhng k t ngy 5 thng 10 nm 1955, khi anh em ng Dim mua chuc c tng Cao i Nguyn Thnh Phng, ri mt mt cho tn cng vo Thnh tht Ty Ninh, tc kh gii 300 h v qun ca Gio ch Phm Cng Tc, mt mt cho bo ch v i pht thanh Si Gn a ra chin dch bi nh Gio ch Cao i no l dm , tham nhng, Vit gian, th Gio ch Phm Cng Tc, tng L Vn Tt v mt s tn trn qua Cao Min. T Cao i b ch trng chng Cng quay qua chng chnh quyn Ng nh Dim. Theo gio s Douglas Pike th sau khi Gio ch Phm Cng Tc lu vong qua Cao Min, trong s 11 h phi Cao i c 10 h phi theo Vit Cng, ch cn mt

h phi ng h ch Dim m mc ch ch l bo v ly Thnh tht Cao i cho n khi ch Dim b lt , ton th lc lng Cao i li tr v hp tc vi nhng ch sau Dim [2].

Tuy nhin, d c mt h phi Cao i ng h ch Dim nhng ch l s ng h bn ngoi m thi bi v h khng hp tc vi s on 13, khng thng bo nhng hot ng ca Vit Cng trong vng h sinh sng cho S on, do S on mi b tn cng bt ng, b thit hi ht sc nng n, mt ton b v kh ca c mt Trung on. Chnh Trung t Trn Thanh Chiu, T lnh S on 13 cng nhn thi thiu thn thin ca Cao i khi ti n Ty Ninh ch thn iu tra v tht bi qun s ny.

Ngoi trn tn cng vo S on 13 lm cho mi gii Vit M bng hong, trong nm 1960, nhng hot ng ca Vit Cng cng xy ra rt nhiu ni cho ta thy lc lng qun s cng nh chnh tr ca Vit Cng qu tht trng thnh v gia tng mau chng. Qun i VNCH chm trn vi Vit Cng vng U Minh H (C Mau), Thi Lai (Phong Dinh), Bu Rm (Long An), Phong Ph (Kin Tng), c Hu (Long An), Gi Rai (Bc Liu), Cai Ly (nh Tng), Phng Tn v Bu Sen (Ty Ninh), Cao Lnh (Kin Phong),... v rt nhiu ni khc. Vit Cng cn dm tn cng vo qun c Ha gn th Si Gn vo ngy 28 thng 5 nm 1960. C nhiu ni Vit Cng hnh qun vi cp tiu on nh trn nh ngy 22 thng 6 nm 1960 Cc Rinh (c Hu, Long An), Bit ng qun phi kch lit chng c vi Tiu on 506 ca Vit Cng. Ngy 21 thng 10 nm 1960, cc n Dakpek, Daksout, Dakse Kontum b Vit Cng tn cng t v b trn ngp, chnh ph phi gi my tiu on Nhy d n cu vin. Th m ngy 28 thng 10, ngha l 6 ngy sau, Vit Cng li tn cng vo cng trng lm ng Kontum-Qung Ngi, lm cho i i Cng Binh, i i Bo An bo v cng trng ny v mt s n Bo An ln cn b nh tan r, xe c, dng c cng binh b ph hy, v cng trng b bi b (ti c ni n cng trng ny vo chng trc), Vit Cng cn to bo hn na khi dm tn cng cn c qun s Hip c Qung Nam ng trn mt ngn i vo ngy 20 thng 8 nm 1960. Vit Cng nh tan i qun b phng, thu ot ton b v kh, chim ng cn c my ting ng h v ch qun tip vin n tn cng theo chin thut Cng n vin[3].

R rng mi nm 1960, ngha l su nm sau khi ng Dim ln cm quyn, bn nm sau khi H Ni quyt nh pht ng cuc u tranh gii phng, m bc tranh min Nam m m v lc lng du kch ca Vit Cng dm cng khai thch thc i u vi lc lng chnh quy ca Vit Nam [4].

Vn t ra l ti sao qun i Vit Nam Cng Ha v lc lng v trang Bo an gm phn ng nhng tng t binh s c tinh thn chng Cng rt cao, c kinh nghim chin u sut 6, 7 nm tri di ch Quc trng Bo i (vn c gi l qun i quc gia), mt qun i trng thnh trong khi la m ngy nay di ngn c c lp hon ton, thm c s h tr ca mt ng minh mnh nht th gii, li khng thng c lc lng du kch ca Vit Cng ti min Nam d sao cng mi bt u th la.

Gc ngoi nhng sai lm cha trm trng v cch t chc v hun luyn theo kiu M vn khng ph hp cho mt cuc chin tranh nhn dn, chin tranh cch mng, v nhng sai lm cha nh hng n kh nng tc chin ca qun i VNCH lc by gi, nu ta xt thun v sc mnh qun s th lc lng chnh ph nm rt nhiu u th: u th v hun luyn, v v kh trang b, v qun y qun nhu qun c, v tnh di ng bng c gii, v ym tr ca pho binh v khng qun, v h thng truyn tin v lin lc, v nht l v mt hu phng di do nhn, vt, ti lc,... vy m vn khng khai dng c nhng u im n ni mi nm 1960 m bt u b lui vo th phng ng b ng. Nh vy, r rng s tr tr v yu km ca qun i ch c th gii thch bng chnh sch lnh o sai lm ca gia nh ng Dim, ch mun tp trung quyn hnh iu ng qun lc vo mt thiu s, v khng ch qun lc bng mt h thng b

nhim bt cng lm cho qun nhn cc cp mt hn tinh thn chin u v qun i tr thnh mt k khng l khng tim khng c, qu qung trong chic by sp tinh vi ca k th, mt k th va s trng v du kch chin va c thn dn nhit tnh ng h.

Tht vy, qun i Vit Nam Cng Ha yu km trc ht v tnh ch quan khinh ch ca anh em ng Dim, nhng ngi chu trch nhim trc tin v vic lnh o chin tranh, v vic ch o ng li chin lc. V ch quan khinh ch nn anh em ng Dim khng nm vng tnh hnh li cn mun che du s tht, ngy trang thnh nhng thnh qu say sa vi cc li tn vinh.

Hy nghe li ca ngi ca nhng ngi bn ngoi quc ca ng Dim th thy r ci ch quan v l ca ng ta. Chng hn nh gio s Wesley Fishel, ngi M u tin c cng to uy th cho ng Dim trn chnh trng Hoa K, vo thng 8 nm 1958 vit : Min Nam Vit Nam c lit vo hng quc gia ha bnh, vng chi nht ng. C vn ci cch in a ca ng Dim, ng Wolf Ladejinsky cng vit : Cuc ni dy ti min Nam Vit Nam ch l hot ng ri rc ca cn b Vit Cng nhng vng xa xi ho lnh m thi [5]. Ngay c mt nhn vt kh knh ngi Anh, gio s Honey, m cng tuyn b rng: Vo nm 1959, Tng thng Dim cng c vng chc a v ca ng ta v v hiu ha ht nhng lc lng chng i [6]. Hu qu ca tnh ch quan khinh ch l s m qung, m qung th khng bit ch tnh, khng bit phng thc i ph vi ch th nh c nhn dy t ngn xa m vn lun lun ng. Bit ngi bit ta, trm trn trm thng. ng Dim v ngi M khng bit y v ta, li cng khng bit g ht v ngi th tht bi l l ng nhin. Nhng trn ht v quan trng nht l vn lng dn, yu t quyt nh s thng bi, th dn li cng ngy cng hng v Vit Cng trong khi ng Dim v ngi M li c cho rng nhn dn min Nam vn ng h ng Dim v ch ca ng ta.

i vi qun i th quyt tm hy sinh ca binh s l yu t cn bn cho mt cuc chin u lu di th ngi M lc u li cho rng sc mnh tinh thn khng bng sc mnh ca v kh. Cn ng Dim th li khng lnh o qun i theo tinh thn hy sinh cho T quc nh truyn thng v binh thuyt dng nc ca lch s nc ta, m li xy dng qun i theo chnh sch bo v ngi v cho ng v phc v quyn li bt chnh ca gia nh v phe nhm ca ng.

Sau khi nh tan cc nhm v trang ca gio phi, nhiu ngi cho rng t nay qun i s c thng nht, nhng bt hnh thay, anh em ng Dim li xy dng mt th qun i gio phi mi: gio phi Cng Gio Cn Lao. T , ni b hng ng s quan trong qun i chia ra hai phe: mt phe Cn Lao v mt phe khng Cn Lao. Phe khng Cn Lao gm rt ng s quan ngi ca cc ng phi nh Duy Dn, i Vit, Vit Quc, Vit Cch v cc gio phi Cao i, Ha Ho, hay ngi ca Nguyn Phc tc. S s quan ng o ny coi ch Dim l k th v ng phi ca h b n p hoc b tiu dit.

Qun i c 9 s on b binh th c n 7 s on do s quan Cng gio nm chc T lnh, mc d s s quan khng Cng gio vn chim a s. Nhng s quan Cng gio l Bi Dinh, Ng Du, Nguyn Vn Thiu, Lm Vn Pht, Bi nh m, L Quang Trng, Nguyn Bo Tr ( l cha k Trn Thanh Chiu, Hunh Vn Cao v Nguyn Th Nh cng u tng l T lnh S on).

Qun i thiu g s quan chuyn mn hoc c o to t cc ngnh chuyn mn trong nc hoc xut thn t cc trng ngoi quc v, c kinh nghim lu nm trong ngnh, th m anh em ng Dim li t ng L Vn Sm gi chc Gim c Nha Qun c. Quyt nh ny tht s ch v ng Sm ly em gi Bc s L Khc Quyn lm v, m bc s Quyn li l thy thuc ring ca thn mu ng Dim. ng Sm nguyn ch l mt th my tu chy trn sng ngi min Lc tnh. Sau c ng Nguyn Ngc L, lc ang ch huy Vit Binh on, em v Hu cho iu khin ba bn chic thuyn my, cho n khi ng Dim v nc, ng Sm gia nhp ng Cn Lao v phc v c lc cho quyn li ca

ng Ng nh Cn min Trung nn c Cn vn ng vi ng Dim cho vo Si Gn ch huy ngnh Qun C lm kinh ti cho nh Ng.

Quc gia thiu g nhn ti, thiu g nhng nhn vt xut thn t cc i hc v mn kinh t, ti chnh, thng mi, lut php gi chc Tng gim c Nha hnh Ngn k thuc B Quc phng, mt chc v v cng quan trng c trch nhim qun tr iu hnh mt ngn sch ln nht ca quc gia nui dng tip liu cho mt qun i ang trong thi k chin tranh. Th m anh em ng Dim li giao chc v kh khn v quan trong cho ng Nguyn nh Cn, nguyn ch l mt th k ta s thi Php thuc, trnh vn ha ch c bng Thnh chung, ngha l bng Trung hc nht cp. S d ng Cn c gi chc v v ng l ngi Cng gio Qung Tr, b th ng Cn Lao ti Si Gn, lm kinh ti cho nh Ng.

Ti ch a ra vi dn chng c th v ni ting cho thy anh em ng Dim ch trng Cn Lao ha qun i song song vi vic Cng gio ha cc cp cng an, tnh trng m ti ni trong mc trc.

V ch trng Cn Lao ha ca ch Dim cho nn hu ht cc s quan khng cn tinh thn phc v na, khng thy binh nghip nh mt phng th ng gp tch cc v c ngha cho t nc na. H t hi nh gic cho ton dn hay cho mt gia nh, hy sinh tnh mng cho quc gia hay cho mt phe nhm?

Khng nhng tinh thn qun i b suy nhc m cc lc lng bn qun s cng mt i ci kh th chng Cng v hiu nng tc chin chng li lc lng v trang ca Cng sn:

... Sau ng Dim cho t chc cc i Nhn dn T V nng thn do B Quc phng bo tr vi s cng tc ca ngi M. Dn lng c hun luyn qun s v c cp pht v kh bo v thn p di s iu khin ca s quan qun i chnh quy ca mi vng. Lc u, nhng i Hng V tht s tiu biu xng ng cho mt on qun o en m ng Dim d tr xy dng thnh lc lng nhn dn chng Cng, v tinh thn ca h tht ng ca ngi. Nhng khi nh hng ca Cn Lao xen ln vo, khi khuynh hng chnh tr ton b ca ch b thay i th tinh thn ca qun i cng nh ca nhn dn tan bin ht, do hiu nng ca cc i Nhn dn T v sp lun [7].

Thng pht nghim minh l yu t bo ton tinh thn v k lut ca qun i nhng anh em ng Dim li i x vi qun nhn nh ti t, dng vic thng thng ban pht n hu cho nhng gia n trung thnh vi mnh v ng Cn Lao Cng gio.

Nhn v hnh thc th vic ngh thng thng hng nm c v cng bng cn trng lm, nhng kt qu mi k thng thng lm mt ht ngha ca cp bc v lm ni bt s bt cng, ni bt s khinh thng h thng qun giai. Mi ln danh sch thng thng c cng b l mi ln tng thm s bt mn v chng i ca s quan v h s quan.

Mi nm, Nha Nhn Vin B Quc phng thnh lp mt Hi ng Thng thng do mt v tng lm ch tch v bn s quan cp t lm hi vin lo vic thng thng cho cp i t tr xung (cn cp Tng th chnh tng thng Dim v ng Nhu quyt nh ly). Bn s quan cp t gm c mt l Gim c Nha Nhn Vin c nhim v trnh by h s c nhn ca mi s quan c tiu chun c ngh thng thng: t trnh vn ha, xut thn t trng V B no, tu nghip nhng lp hun luyn no, thm nin qun v, thm nin cp bc, kh nng ch huy, chin cng, huy chng, bng tng lc, s ngy b pht, li ph im ca cp ch huy trc tip; hai l Gim c Nha An Ninh Qun i c nhim v trnh by v l lch an ninh, t tng chnh tr v tinh thn phc v ca mi trng hp; ba l T lnh qun binh chng hay n v trc tip ch huy ca ng s, hi vin ny c nhim v soi sng Hi ng v ng ta bit r thuc cp ca mnh, s hin din cu hi vin ny cng nh hi vin th t, mt s quan

c lp cn l chn ng s thiu v t, nu c, ca v Gim c Nha Nhn Vin v ca Nha An Ninh Qun i. Sau mi trng hp c trnh by, cn nhc, thm nh, Hi ng b phiu kn ly kt qu. Danh sch lp xong c km theo bin bn ca Hi ng trnh ln Tng Thng (sao cho B Quc Phng v B Tng Tham mu).

Hnh thc ngh thng thng tng i hp l v v t, nhng khi ngh nh thng thng c ban ra c ch k ca Tng thng th thng li khng n khp vi bn ngh ca Hi ng, b thm bt rt nhiu. L do l v ngoi bn ngh thng thng chnh thc ca B Quc phng cn c nhng danh sch ca Gim mc Ng nh Thc, ca ng Nhu, ng Cn; cn mt s th t gi gm ca rt nhiu linh mc khp ni. V th ngi ta mi thy hng nm ty phi ca ng Nhu, ngi nui heo cho ng Cu, ngi gc nh cho c Cha,... u thng cp v v, u ln lon Trung y, i y d h cha c mt thnh tch binh nghip, cha mt git m hi no trn thao trng cng nh mt git mu no chin trng. Nh nhiu ngi bit r, di ch Dim, s s quan v qun nhn c bit phi phc v cho anh em ng Dim, cho nhng t chc chnh tr kinh doanh ring t rt nhiu, cho nn n hu phi c trang tri ra nhiu ngi, m s s quan c thng cp hng nm th li c hn theo bng cp s qui nh. Do , s s quan tiu chun cc n v ng c thng cp b gim thiu xung nhng ch cho cc s quan gia n. C ly vic ng Nhu phi thi n cho cc s quan thuc h thng bun lu thuc phin ca ng ta, vic ng Cn ly binh s xy lng cho ng ta cng thy s thng thng bt cng ri.

Trong sut thi gian ca nn nht Cng Ha, cc qun nhn c c gi chc v quan trng nh T lnh vng, T lnh S on, Tnh trng, Qun trng, v.v... u do Nha Nhn vin B Quc phng trnh ln Tng thng, v tip theo Tng thng ch th cho Nha An Ninh Qun i iu tra v pht biu kin.

Thi gian ny, tin gi c nhim v lp phiu trnh ln Tng Thng xuyn qua kt qu iu tra thu thp c. Theo ch th ca Tng thng th phiu trnh ca Nha An Ninh Qun i phi ghi r v gch t bng bt hai mc. l tn gio v a phng r rt. Nhng c nhiu s kin xc thc nht nh vic c Thiu tng Hunh Vn Cao, T lnh vng IV chin thut, i t Bi Dinh, T lnh S on 9 B binh, i t Bi nh m, T lnh S on 7 B binh, v mt s s quan khc, mc d Nha An Ninh Qun i pht biu kin cc s quan cn thiu kinh nghim ch huy cc i n v, nhng trn phiu trnh Ph Tng thng tr v, tin gi cn nh bt ph ca Tng thng Dim nh: My anh ny rt ngoan o. Thun theo ngh ca Nha Nhn vin B Quc phng. (TT Thch Tr Quang, Quc gia hay Cng sn, ti liu ca Cu thiu t Cc An Ninh Qun i Trn Ngc Giang - Ph N Din n, s 112, thng 5/1993).

V ch thng thng nh th cho nn i t Linh Quang Vin, khi ng Dim mi v nc th l i t ri, tng gi chc T lnh mt qun khu ri m sau mi nm i t vn c l i t, trong lc Thiu t Trn Ngc Tm, tay chn thn tn ca Ng nh Thc v nguyn Tnh trng Vnh Long, th t nm 1954 n u nm 1958, c thng ba cp ln n Thiu tng. Cn nh cc ng Vnh Lc, Hunh Vn Tn v hng trm s quan khc, khi ng Dim mi v nc mang cp Thiu t m sau gn mi nm qun v ch ln c mt cp m thi, li khng cho gi chc ch huy n v chin u. Ngay nh ti Nha An Ninh Qun i do chnh ti trch nhim, nm 1958 khi ti v ch huy th Thiu t Trn Vn Knh kh thm nin m n u nm 1963 mi c thng Trung t. i y Thng m trong ngnh tnh bo phn gin, an ninh qun i khng my ai khng bit l mt ngi c kh nng xut sc v phn gin, gi chc chnh s mt qun khu, c cng khm ph v tiu hy rt nhiu c s binh vn ca Vit Cng, l mt i y thm nin t thi qun i quc gia, th m mi nm di ch Dim, i y Thng ch c thng ln c mt cp. Trong lc th s quan Cn Lao khp ni thng quan tin chc ln nh diu, m in hnh l ba ng Hunh Vn Cao, Nguyn Vn Chu v L Quang Tung. Khi ng Dim mi v nc

vo thng 7 nm 1954, Tung mi ra trng kha 14 Tr B, th m u nm 1963 ln n i t: tm nm ln su cp, mc d Tung cha bao gi tham gia trn mc m lun lun Hu v Si Gn.

V anh em ng Dim xem vic thng pht s quan nh c quyn c nhn nhm ban pht n hu cho gia n nn binh thng, danh d v qun k ca qun i khng cn na, ch to ra tnh trng bt cng v ganh ght trong qun i, cho nn ngay tng Dng Vn Minh, k t nm 1960 t ra bt mn. Ti cn nh nm 1960 hay 1961, khi lm Ch tch Hi ng Thng thng, ng khng s tai vch mch rng khi tuyn b thng lc mi bt tay vo vic : Cp trn ch nh ti lm Ch tch th ti phi lm, nhng ti bit r Hi ng ny ch l mt tr h. D sao ti cng yu cu anh em trong Hi ng phi lm theo lng tm, phi ht sc v t v vic lm ca chng ta, ch k ca chng ta vn mi mi nm trong h s lu chiu ca qun i.

Ph phn v qun i Vit Nam Cng Ha, gio s s gia Buttinger, ngi tng ym tr ti a cho ng Dim, cng nh phi vit:

Khng cn phi l mt chuyn vin qun s cng thy c rng Qun i VNCH c hun luyn sai binh php ca cuc chin tranh ng thi. c t chc theo phng php M, Qun i VNCH khng p ng c nhu cu k thut cho mt cuc chin ni dy. Sau nm 1960, mt s cp lnh o (M) mi hiu rng chin tranh du kch phi c i ph theo phng thc ring ca n, ri t nhin nhiu ngi bn n s cn thit phi t chc nhng n v phn du kch. Nhng ngi ta chng lm c g nhiu trc cung cch lnh o chin tranh thiu kh nng v v gi tr.

L do chnh ca s tht bi trong vic ng u vi Vit Cng l nhng iu kin chnh tr cn tr s ci tin ca qun i cho c hiu nng. C rt nhiu chng c cho thy rng s quan cng nh binh lnh khng ai mun cht cho cuc chin. l hu qu ca vic ng Dim i hi qun i phi trung thnh vi ng ta mt cch m qung... Hu ht nhng b nhim s quan l v l do chnh tr m khng m xa g n tnh tnh hay c thng minh ca cc ng s. Ngay c nhng s quan cao cp tng t ra trung thnh lu nm vi ng Tng thng cng c th chuc vo mnh s tht sng. Nu h t ra ngay thng v c lng binh s th chng nhng h s chuc vo mnh s nguy him m cn s khng c yn thn nu h hng say nh gic v chp nhn nhng thit hi khi nh ui qun ch b chy. Di nhng iu kin th d nhng i qun thin chin nht cng khng cn lng dng cm, khng mun lp chin cng na. S o ng v cng ng o m khng c , tinh thn binh s xung thp khng th tng tng c v s quan th thiu kh nng v tham nhng, binh s th khng c chm sc nn thng hay n cp thc phm.

Mt kha cch khc ca cuc chin l s tra tn tn bo i vi Vit Cng hay nhng k ch b tnh nghi l Vit Cng. S tra tn t nhn hay l nhng ngi thng dn ch mi b nghi ng tng cho Vit Cng tr n, v s h st t nhn l chuyn xy ra hng ngy; nhng d tra tn hay git chc cng khng nh bi c Vit Cng. Ngay c khi ch cho thit lp Khu Tr Mt hay p Chin Lc cng khng gii thot c nng thn khi tay Vit Cng. Vic xy dng Khu Tr Mt, nhng th tri tp trung to ln, phi sm b bi b v khng thc hin ni, nhng trc khi bi b th ch trng tht nhn tm y dn chng khi ni chn nhau ct rn lm cho dn chng cm th ch nh Ng ri [8].

Nhn nh ca gio s Buttinger tuy m t kh y thc trng tiu cc ca qun i nhng vn cha i su vo chnh nhng nguyn nhn tc hi th thm ln sc mnh ca qun lc, nhng nguyn nhn pht xut t u c hp hi, tnh tnh ngo mn v chnh sch xem qun v dn min Nam nh dng c m Tri v Cha trao vo tay mnh ca anh em nh Ng. Cho nn m u l thm bi ca S on 13, v trc trong sut nm 1960, qun i Vit Nam Cng Ha lin tc nhn chu nhng tht bi khc trn chin trng, lui v

th phng ng cc th v qun l mc nng thn cho lc lng qun s chnh tr ca Vit Cng thao tng.

Nhng tht bi qun s r rng l mt trong nhng yu t ln y min Nam Vit Nam bc qua mt khc quanh mi, ko theo nhng bin lon m u cho s suy tn ca ch m khng nhng ch phn ng ca nhn dn bc hin r rng m cn l im Tri - d tin hay khng - cng bo hiu vo nm 1960.

m Giao tha Tt Canh T tri t bng ni cn u m, mt trn ma ln xung Th Si Gn v ko di cho n gn sut sng mng Mt. l mt hin tng thin nhin l lng m theo cc b lo th my chc nm qua khng bao gi c. Th ri trong khi anh em ng Dim hn hoan n nhn nhng li chc tng ca vn v nh thn trong dinh c Lp th ni nhng xm nh l ngho nn, dn chng bn tn n ci im Tri. H bo nm nay Tri khc vo ngy mng Mt Tt l im khng lnh s n vi min Nam.

Tin hay khng tin l mt chuyn nhng i vi ngi dn Vit Nam th nhng git l ca Tri ri xung ng vo ngy Nguyn Nht hnh nh l im chng lnh bo hiu nhng bin c trng i s xy n sau ny, lm bt gc nn mng ch ca ng Dim trong nm Canh T (1960), nm tui ca v nguyn th quc gia. Bin c chnh tr u tin l bn tuyn ngn ca nhm Caravelle ngy 26 thng 4 nm 1960, bin c th hai l cuc o chnh ca Nhy D vo ngy 11-11-1960, bin c th ba l s ra i ca Mt Trn Gii phng Min Nam ngy 20 thng 12 nm 1960. Nhng m u tt c chui bin c l cuc tn cng ca Vit Cng vo S on 13, ngy 26 thng 1 nm 1960.

Tht vy, v min Nam t do cn , v k th phng Bc cn v trc tnh trng sinh t ca qu hng m ch Dim th li bt ti bt lc, bt cng bt minh nn nhng phn t u t ca quc gia, dn s cng nh qun s thc bn phn ln ting, phi c hnh ng phn i.

Pha cc lnh t dn s, v thc lc b tan r, cn b ng vin ca h b ng Dim v hiu ha ht nn ch cn kh nng phn ng tiu cc l ging ln ting chung cnh co v bo ng. H hi hp ti khch sn Caravelle ngy 26 thng 4 nm 1960 ra tuyn ngn cnh co ng Dim v i ng Dim phi thc hin t do dn ch, chm dt ch gia nh tr. Tuy nhng i hi ca h c v khim tn nhng li l bn tuyn ngn khng thiu phn dng mnh. Bn Tuyn ngn bt u bng nhng li ch trch ng Dim khng em li cho dn chng mt cuc sng tt p, t do. H ma mai bn Hin php ch l mt t giy ln, Quc hi ch l cng c ca chnh ph, bu c ch l tr bp bm, v tt c l mt s bt chc khun rp theo nn c ti ca Cng Sn [9]. Tt c gm 18 nhn vt tn tui tiu biu cho mi khuynh hng chnh tr min Nam nh cc ng L Ngc Chn, Trn Vn Vn, Trn Vn , Trn Vn Tuyn, Trn Vn L, Trn Vn Hng, Nguyn Lu Vin, Hunh Kim Hu, Phan Huy Qut, Nguyn Tng Nguyn, Nguyn Tin H, L Quang Lut, Phm Hu Chng, T Chng Phng, Trn L Cht, Lng Trng Tng v linh mc H Vn Vui. iu c ngha quan trng l trong s 18 nhn vt k trn c n 10 ngi l cu n nhn, ng ch, bn thn v nhng B trng tng hp tc vi ng Dim thi ng cha c quyn hnh hay thi ng ang cn gp nhng kh khn vi tng Hinh v Bnh Xuyn. V h nhm hp ti khch sn Caravelle tho lun v tuyn c bn tuyn ngn cho bo ch quc t nn b ng Nhu ma mai l Nhm Caravelle. S d h nhm hp ti Caravelle l an ninh h c bo m khi b cng an mt v khng b trc khi bn tuyn ngn c hnh thnh v ph bin rng ri.

Tt nhin, vi ch nh ch ca ng Dim, li vng ngc ca thnh nhn cng khng lm u c ngoan c ca anh em h Ng xc ng th bn tuyn ngn ca mt s chnh khch tht th (m Ng nh Nhu ch bai l chnh khch sa lng)

lm sao c th lay chuyn ni nhng con ngi c on . Cho nn t sau khi bn tuyn ngn ra i, nhng thnh vin can m ca nhm Caravelle ln lt b bt b, giam cm, tra tn.

C nhn dy rng Quc gia hng vong tht phu hu trch cho nn d nhng nhn vt trong nhm Caravelle khng lm c g th vic a ra bn tuyn ngn phn i mt ch c ti cng l mt hnh ng ca k s hu trch i vi qu hng dn tc ri.

Mc d ti quen bit kh nhiu ngi trong s 18 nhn vt Caravelle nhng vic ba ng Trn Vn L, T Chng Phng v L Quang Lut b khng b tht s lm cho tm hn ti xao xuyn. Trong ba nhn vt , ng Trn Vn L l bc thy ca ti, ng T Chng Phng l mt ng ch n anh, ng L Quang Lut l mt ngi bn rt thn, v ba nhn vt li l nhng n nhn tng gip cho ng Dim rt nhiu trn bc ng s nghip ca ng ta, c bit l ng L v ng Phng gip tn tnh cho anh em ng Dim thi ng Dim cn tng ngho ln n.

V phn lnh o chin tranh v xy dng qun i, bn tuyn ngn ca nhm Caravelle c nhng nhn nh xc ng v sng sut:

... Qun i l ct tr bo v quc gia c nhim v chng xm lng v tr ni lon. Qun i l phc v cho x s ch khng th phc v cho quyn li ca bt k mt phe nhm no. Qun i cn phi c loi tr c b phi v tng cng sc mnh tinh thn. S thng thng phi c cn c vo thnh tch chin u, vo lng dng cm v tinh thn phc v. Phi hun luyn binh s bit knh trng s quan v s quan phi bit thng yu binh s...

V bo ch di ch Dim hoc b mua chuc hoc b km kp gt gao nn bn tuyn ngn ca nhm Caravelle khng c ph bin cho dn chng bit, nhng tt c nhng ta i s ngoi quc ti Si Gn cng nh k gi quc t u nhn c bn tuyn ngn v bt u c b mt ph bin trong qun chng Vit Nam. D ai ngoan c mun bnh vc ch Dim th thc t cho thy bn tuyn ngn Caravelle nh nhng li tin tri bo trc s sp ca ch Dim.

V mc d anh em ng Dim bt b giam cm nhm Caravelle, vu khng cho h l xuyn tc ch nhng ba cuc binh bin lin tip xy ra t cui nm 1960 n cui nm 1963 cho thy nhm Caravelle v nhn dn xc nhn trc lch s s bt mn ton din ca Qun dn min Nam i vi ch Dim ri.

V phn ti, vi t cch mt cn b trung kin ca ng Dim, vi t cch ch huy mt c quan c nhim v theo di v bo v tinh thn Qun i, th tnh hnh ch Dim nm 1960 lm cho ti v cng lo u. Ngoi nng thn th tnh hnh an ninh ung thi, trong Qun i th trn ngp bu khng kh chia r hn th vi s o ng mi ngy mt gia tng, s cn b binh vn ca Vit Cng mi ngy mt lng hnh to bo hn. Trong lc th anh em ng Dim mi ngy mt tham nhng, cn b Cn Lao cng hnh ng tht nhn tm hn, cn ng Dim th vn tip tc bnh vc anh em b con, vn c nghe li mt s linh mc thi nt v hp hi. Nm 1960 qu tht t nc ang trn suy vong, ch ang trn sp . Cho nn sau khi bn tuyn ngn ca nhm Caravelle ra i, ti cm thy nh c thc y phi c mt hnh ng quyt lit nh thc cn m mui ca ng Ng nh Dim, v Tng thng m ti vn knh mn, trung thnh.

Ti nh li hai nm v trc, nm 1958, trong mt chuyn ng Ng nh Luyn t Php v thm nh, ng mi mt s anh em m ng cho l tm huyt trung thnh nht vi ng Dim nh Trung tng Nguyn Ngc L, Thiu tng L Vn Nghim, cc ng Ung Hi Th, V Vn Hi, Bi Kin Tn v.v.... v ti vo Ch Ln n cm trong mt cn phng kn o ng tm s. Ti cn nh mi li ni tha thit, chn tnh tuy th l ca ng: Nu qu anh em cn c lng thng yu ng C th ti thnh khn yu cu anh em hy nm xung lim chn ng C

nh thng Cao. Thng Cao n lim chn l n kim danh li, cn anh em lim chn ng C l ni tht tnh hnh en ti ca ch cho ng nghe may chi ng m mt ra. Nh li ni th l nhng chn thnh ca ng Luyn, ti bn quyt nh mi mt s anh em tm huyt cng ch hng nh Linh mc Nguyn Vn Thnh, cc ng Nguyn Ngc L, Tn Tht Trch, Bi Kin Tn, V Vn Hi, Nguyn Vinh, Ung Hi Th... tt c 10 ngi n n cm v hp ti nh ti ng Tn Hng, Ch Ln. Ti trnh by mt cch chi tit v y v tnh hnh bi thm ca t nc, tnh hnh xung dc ca ch , v ku gi lng trung ngha ca nhng cn b i vi lnh t, ri ngh vi Cha Thnh v cc anh em lm mt bn iu trn ghi nhng sai lm khuyt im ca ch , mi ngi s k tn ri cng vo dinh c lp ch thn bn iu trn n tn tay ng Dim. Bn iu trn cng s ghi rng nu sau mt thi gian nht nh no m Tng thng khng chu sa sai th anh em s bt chc thi ca ng ta ngy xa l ci o t quan v khc t, xa lnh khng coi ng l lnh t na. Mi ngi u hoan nghnh kin ca ti v hn trong ln gp li sp ti, mi ngi mang theo mt d tho ghi li nhng ngh ca mnh tng hp lm bn iu trn chnh thc.

Nhng hai tun sau, Cha Thnh n tn nh cho ti bit rng cng vic bi l, ng Nhu bit ht v Cha Thnh b ng Nhu gi vo vn phng cnh co. Theo Cha Thnh th ng Nhu t ra rt th ght ti, ngi m ng cho l hay sinh s, ngi m ng mun trng pht nng n nhng cha thi hnh c c k ch v ti c ng Dim ht lng bnh vc. Sau , ti m mt cuc iu tra ring th tm ra rng s d d nh lm bn iu trn b bi l v mt s anh em qu hng say em bn chuyn bn iu trn vi mt s bn b trong mc ch ly thm ch k. Do , chuyn n tai ng Ng nh Nhu. Th ri mt Ch nht n, vo khong mi gi sng, sau gi lm l ca gia nh ng Dim, ti c s quan ty vin mi vo dinh gp Tng thng. Vo n ni, ti thy hai anh em ng Dim, Nhu ang ngi ni chuyn trong phng ring. Thy ti, ng Dim ngng u ln hi lin: Nghe ni anh sinh vi tng, t vi thn phi khng? Ti t ngh xa nay ng Dim vi ti nhiu m rnh rang thy tr thng m o chuyn i khng qun cp n chuyn l s m ng rt thch th v tin tng. Nho hc ng cao thm hn ti nhiu, ng c Kinh Dch cho nn mi ln hai thy tr bn n ng y, phong th, dch l l rt tng c. Nhng lc , ng thng gi gi n, ngi y t trung thnh, em ru l hay c ph hai thy tr cng ung v bn bc chuyn th s nhn tnh. Khi tng H Vn T cht, ng gii thch rt nhiu v bnh Thng m phong nh c t cho ti bit rng ng cng thnh tho chuyn phng the, nhng ri ng kt lun d sao th chuyn cht sng cng u do s mnh. Th m hm nay, ng li c ma mai ti v chuyn T vi. Tuy nhin thy ng va ni va mm ci, ti on thm rng ng khng c trch mc m tht ra ch v ng Nhu xi dc. Ti bn tng k tu k cho Ng nh Nhu mt bi hc v l s cho vui nn tr li vi ng Dim: Tha c, c l v anh em (ti mun ni n nhm Cn Lao) nghe my thy t vi ni s ca ti l s sinh vi tng t vi thn ri h v bo co cho c v ng C vn bit ch ti u dm ngh ti chuyn Tng vi Thn. Ti lic nhn ng Ng nh Nhu v ni thm: Tha c, Tng vi Thn l phi nh Tit Nhn Qu i ng. Mc d xut thn l k bn hn h lu nhng Tit Nhn Qu gp c v ht lng khun ph minh qun chn cha, sng ng lm nguyn soi, cht ng tr thnh v Thn thing ling. Cn ti xut thn ch lm mt anh i kh xanh theo C lm cch mng chng Ty, ri nh nhau vi Cng sn mi my nm tri, nay lm n i t ti t cho l ln lm ri, cn u ngh n chuyn Thn vi Tng. ng Nhu by gi mi bo ti : Nhng anh khng nn i n nh thy bi b m hoc.

Ti ra v va suy ngh va thng ng Dim ch v n ngi em Ty hc m t di lng mnh. Li ci thm cho nh tr thc Ng nh Nhu, bng y ch ngha nhng u c kin thc th b giam hm vo tn iu Thin Cha gio Ty phng th lm sao hiu c cn nguyn ca nhng nn o hc ng

phng. Ng nh Nhu lm g hiu c thuyt phc c ca o Nho, thuyt nhn qu ca o Pht, chi phi ton b ha phc con ngi. khng hiu, ng Nhu li cn khinh thng cc h thng t tng ca nhng i trit gia ng phng cao siu thm diu t 25 th k trc m so vi khoa hc ngy nay vn l ngn uc rc r cm ln nh chn l trong khi khoa hc hy cn m mm trn ng dn ti chn l y. Ng nh Nhu ch mnh dt nt, m tn, d oan, bi ton, c bit u rng mnh rt ght bi ton m ch thch nghin cu T vi, mn khoa hc k diu ca hc gi Trn on i Tng m n nay chng gii th c, nhng truy tm cn nguyn th cha c ai thng hiu ni. Ng nh Nhu c bit u nghin cu T vi l mt th chi tao nh v su sc bit ta bit ngi, bit nhn tnh th thi. Trong lc Ng nh Nhu cho T vi l m tn, d oan th ti Vit Nam bit bao nhiu chnh khch, lnh t, tr thc thuc mi tn gio, mi khuynh hng vn n nh cc thy T vi tm hiu tng lai, s nghip. Xut thn t trng Chartres, li hc v ngnh vn khoa Ty vn nng n v l lun hc nn ch bit khai thc nhng phng php nh quan st, phn tch, th nghim, quy np, din dch, thng k, tng trnh theo kiu vn minh Ty phng, lm sao Ng nh Nhu hiu c quan nim thi vn ca l s: Ci thi i khi, ci gii cng vt i. Ng nh Nhu qun rng ng anh rut ca mnh c ti cn g u m khi thi vn ti vn c lm Tng thng, ng em mnh dt nt qu ma m khi thi vn ti vn lm lnh cha min Trung v min Cao Nguyn...

S mng, thi vn ca nhng nh lnh o quc gia, ca nhng v tng quc lin h hai chiu vi ging sinh mnh ca t nc. ng Nhu c bit u anh em ng ta n lc ht thi, ang trn mt vn...

Nm Canh T (1960), nhiu bin c trng i dn dp xy ra nh bc tranh chut ca nht bo T do ch diu su anh em ng Dim tham nhng, c khot; nh bn tuyn ngn Caravelle ca nhm nhn s, chnh khch i lp ln n nn c ti ca anh em ng Dim; nh cuc thm bi ca S on 13 ti Ty Ninh v vic ra i ca Mt trn Gii phng Min Nam l nhng tht bi h thp uy tn ca Ng triu trc quc dn v quc t. Cho nn khi bn tuyn ngn Caravelle xut hin, n ch nh l bn co trng tt yu xc nh thm nhng c ng ca lch s ang vn chuyn bt u nghin nt nhng chng ngi xu xa ca dng tin ha.

Nhng n p v khng b sau bin c Caravelle cng nh nhng bin php chnh tr v cng an c on hn c p dng sau , ch lm cho sinh hot chnh tr ca Vit Nam thm ngt ngt, sinh lc ca quc gia thm suy yu. Ch Dim trn mt ni tuy c v vng chc, nhng t trong gc r, mm mng bt mn bin thnh hnh ng chng i, k c chng i bng bo lc.

Ba gi sng ngy 11 thng 11 nm 1960, ti ang nh ring ti Ch Ln th chung in thoi reo vang. u kia in thoi, i y Bng, ngi s quan cn v trung tn nht ca Tng thng Dim, ht hong ni : C hi i t n v no o chnh? Ti tr li: Ti cha r, ti iu tra, ri s trnh C sau.

Khi bit c lc lng Nhy D to cuc binh bin, ti bn gi vo Dinh th u kia dy chnh Tng thng Dim cm ng nghe. Ti ni : Tha C, Ti cha bit y chi tit nhng bit chc Nhy D l lc lng ch lc ca cuc o chnh. D sao th xin C c ra lnh cho i Phng v Ph Tng thng liu cht gi vng Dinh c lp ri ti s c k hoch cu vin. ng Dim hi: Anh c k hoch g? Ti tr li: Xin C cho gi ngay Lc Lng c Bit ca L Quang Tung v, phn ti s gi ngi em l i y Nh Lun em Tiu on 1 Truyn tin cng v tng cng cho qun phng th Dinh c Lp. Ti cng s gi Trung on Thit gip G Vp v tng vin th qun o chnh kh m xm nhp c vo Dinh. Giai on 2 th xin C cho gi Hunh Vn Cao v s on 7 Bin Ha v gii vy thnh, cn ti s gi Tiu on 1 Thy qun Lc chin do chu ti l Nguyn B Lin ang ch huy cuc hnh qun Kin Ha v

ph lc thm. Ti cn ni thm: Tha C, cu binh nh cu ha, Tm thi nh vy ri s tnh sau. ng Dim im lng mt cht ri dc ti: c ri, anh vo ngay y.

hn 6 gi sng th em ti Nh Lun v chu r ti l i y Chu Vn Trung ko Tiu on 1 Truyn tin v mt phn ca lc lng c bit v b tr sut dc cnh tri Dinh c Lp song song vi ng Hng Thp T. (S d Lun c thm Lc lng c bit l v Tiu on 1 truyn tin v Lc lng c bit cng chung mt v tr sau lng B Tng Tham mu, ch cch nhau mt hng ro km gai; Lun rt thn vi Tung m Tung th vng mt). Cn Trung on Thit gip G Vp do Thiu t Thm Ngha Bi ch huy, khi nghe lnh ti, lin tc tc a n v ln ng. Khn ni Bi b Trung t Vng Vn ng, lnh t cuc o chnh cng vi tng L Vn T ch thn n cn c ca Trung on khuyn d Bi theo phe o chnh, hai bn dng co, ci v lm cho Bi mt rt nhiu th gi. th khi on xe ca Bi i ngang nh Trung tng Thi Quang Hong trn ng Ng nh Khi cn b n v Nhy D ng y ( bt tng Hong) cn tr, lm cho Trung on thit gip mi ti 9 gi sng mi vo ti khun vin Dinh c Lp. D sao th binh s phng v Ph Tng thng cng chn ng c t tn cng u tin ca mt tiu on Nhy D ri, v gi pht ny c thm lc lng hng hu ca Thit gip, ng Dim thy vng tm hn rt nhiu.

Ti phi ni r y rng v phng din qun s, vic bo v th do trung tng Thi Quang Hong (hin M) T lnh Bit khu Th ph trch. Di quyn iu ng ca ng ch c mt Trung on B binh l Trung on 135. Nhng Trung on ny cn phi lo canh gc nhiu ni v ng cng khng c mt lc lng tr b no c. Thy Qun Lc Chin v Nhy D, nhng lc lng m trung tng Hong c th iu ng c khi th c bin, th Thy Qun Lc Chin bn hnh qun xa, cn Nhy D th li ang l lc lng phn lon!

Trn kia ni v tinh thn qun i th qun nhn hu ht u bt mn vi ch Dim v sn sng pht ng hoc tham d o chnh bt c lc no, cho nn ngay t u nm 1960, ti xin vi Tng thng Dim phi t Nguyn Xun Vinh v Khc Mai (hin hi ngoi) ch huy Khng qun v Thm Ngha Bi ch huy Trung on Thit gip nm gi ly lc lng can thip (force de frappe) phng khi c o chnh hoc bin lon do Vit Cng gy ra. Nguyn Xun Vinh, Khc Mai v Thm Ngha Bi l nhng cng s vin, nhng ng ch thn thit ca ti t thi cn Nha Trang. Nhng sng ngy 11-11-1960, Bi th iu ng c Trung on v cu vin, cn Vinh, T lnh Khng Qun, th b nhm lnh t o chnh bt v phe o chnh. Sng ngy 12 thng 11 nm 1960 Vinh mi trn c xung cn c Khng qun Bin Ha iu ng phi c phng pho ym tr cho nhng n v B binh gii cu Si Gn.

C l nh tnh hnh tm thi lng du v bit r c chnh ti a ra k hoch chng o chnh nn ng Ng nh Nhu gi in thoi cho ti hi thm tin tc ri bo ti vo Dinh ngay. Ti ngh thm gn 5 nm ri, nay Nhu mi c nhng li m du vi mnh. Phi chng trc cn nguy bin con ngi mi thy c l mnh yu ui khng phi l thnh thn g, nh cp d c mc li mi thy c t cch n nhn ca con chut ang cn t mng li cho mnh. Ti tr li ng Nhu ti cho gi chu ti l Nguyn B Lin v lin lc vi tng L Vn Nghim, ch huy trng trng V b Th c, ri s vo Dinh ngay.

Sau khi lin lc v dn d k k hoch vi mi ni, ti bn ln xe vo Dinh. Nhng trn ng vo dinh, v mun quan st tnh hnh Nha Cng An, ti b lt vo mt nt chn ca Nhy D ng Thnh Thi, gn trng Ptrus K, v b bt giam ti im gc trc cng t dinh tng Nguyn Vn L, Tng gim c Cng An Cnh St. Ti b gi t 9 gi sng ngy 11 cho n tra hm sau mi c mt ton qun cm t ca Nha An Ninh Qun i da theo tin qun ca B binh n gii thot.

3 gi chiu ngy 12 thng 11 nm 1960, ti vo dinh c Lp vn an

Tng thng Dim. Ti thy chung quanh ng c ng Nhu, Ph Tng thng Nguyn Ngc Th, tng Dng Vn Minh, v mt s b trng nh Trn L Quang, Nguyn nh Thun, Hunh Hu Ngha, Ng Trng Hiu,... ngoi ra cn c bc s Trn Vn Th mc o treillis ngi mt gc phng. Khi thuc l v nhng ting ni ci n o trn ngp c cn phng c my iu ha khng kh. Tng thng Dim bo ti k li cu chuyn b Nhy D bt cho ng nghe ri ng Nhu gii thiu cho ti bc s Th, khoe rng bc s Th khng n nguy him lm lin lc vin gia dinh c lp vi i t Trn Thin Khim Ph Lm. (Cng lao bc s Th ch l nh th m mi ba ngy sau, 14-11-1960, ng c c gi chc Tng gim c Nha Thng tin Tuyn truyn). Trong lc nhng nh lnh o Quc gia vui ci trc cn c thng th nhm lnh t o chnh ln phi c Dakota do i y Phan Phng Tin li, trc ch Phnom Penh xin t nn chnh tr, bt theo c tng Thi Quang Hong lm con tin.

Thm Tng thng Dim xong, ti xung tng di th thy tng Nguyn Khnh ang lo vic iu ng b tr cc n v bo v Th phng Vit Cng tha nc c bung cu t kch Si Gn.

Cng vo ti ngy 12 thng 11 nm 1960 , Quc hi hp phin hp bt thng tho k hoch an ninh dng ln Tng thng, v sng hm sau, mt U ban Nhn dn Chng o Chnh ra i tp hp mt s cng chc v dn biu ko n Dinh c Lp hoan h cho mng Tng thng Dim nh Thng ban phc lnh m nn khi tai qua [10]. iu qui n l mc d ng Nhu ra lnh cho ng L Vn Thi, ph t ca bc s Trn Kim Tuyn (hin San Diego), mi ti tham d vo y ban chng o chnh b ti quyt lit t chi, th m vn c tn ti trong danh sch ca y ban.

Cuc o chnh ca Nhy D, theo li tuyn b ca i t Nguyn Chnh Thi, l qut ng mt ch thi nt ca gia nh h Ng m t lu qun i vn xem l th nghch m khng dm h mi. Cuc o chnh cng l mt c hi tt p m qun i vn mong ch trt ni cm hn ca mnh, tr th cho cc chin hu hy sinh v ra nhc cho quc dn. Cuc o chnh cng nh du mt du chm ht cho trang s nhc ca nh Ng. Cng theo i t Thi tuyn b th M Nhu l ngi phn dn hi nc, c hnh ng bo ngc ch lm ri. Cn Trung t Vng Vn ng i hi Tng thng Dim phi Tuyn b u hng, gii tn Chnh ph v thnh lp mt Chnh ph Qun Nhn. Vng Vn ng cn nhn mnh thm Khng th mt bn im trong Dinh c lp c [11].

Trong cuc o chnh ngy 11 thng 11 nm 1960, ngoi qun i l ch lc do nhng s quan tr xut sc nh Vng Vn ng, Nguyn Triu Hng, Phan Trng Chinh, Phm Vn Liu, Nguyn Huy Li,... cn c nhng t chc dn s nh Lin Minh Dn Ch, Mt trn quc gia on kt, Lc lng nghip on ca ng Bi Lng v nhiu nhn vt thuc cc ng phi chnh tr khc nh cc ng L Vinh (ng Duy Dn), Phan B Cm, Nguyn Bo Ton (Ha Ho), V Hng Khanh, Xun Tng (Vit Quc),... cm u, Mt trn Quc dn on kt do vn ho Nht Linh Nguyn Tng Tam v cc ng Phan Khc Su (Cao i), Nguyn Thnh Vinh, Trng Bo Sn (Vit Quc) lnh o... Tt c c hng trm nhn vt chnh tr dn s i din cho cc ng phi trc tip hay gin tip tham d cc cuc o chnh ca Nhy D. Mt trn Quc gia on kt ca vn ho Nht Linh Nguyn Tng Tam cn lin lc vi c cha T, c cha Hin, cc linh mc nh Cha Onh, Cha Vui, Cha Lc, Cha Phin,... Mt trn Quc dn on kt ch th cho lc lng ca Mt trn sn sng ni dy cp chnh quyn cc a phng mt khi ti Si Gn lc lng qun i lt c ch Dim.

Ti Qung Nam, Mt cn b cp cao ca Vit Quc l ng Duy Ngha lm sn bi Hch khi cp c Chnh quyn th s tung ra ku gi ton dn ng ln cu nc, nhng chng may cuc o chnh bt thnh, bi Hch b chn vi trong bng ti ca b mt cho mi n sau ngy 1-11-1963, bi Hch mi c ph bin. Ti c mt ng ch ca ng Duy Ngha l ng L Nguyn Long (hin sng

ti Hoa K) trao li cho mt bn sao ca bi hch ny, xin ghi li y nh mt s liu lu truyn:

Hy ng ln, ng ln nh v bo, Rng nghin rng, tay nm cht, vung trn, Mt long ln, hng kh ngp khng gian, Cho ing lnh th tham tn Cn, Dim. Vn cnh tay gi y cng tut kim, le ln Chnh ngha ca non sng, le ln tnh on kt nhit nng, Mun mu sc quc gia non nc Vit. Hi nhng ai, nhng con ngi kh tit, ang trong t hay au kh trm chn, Hay khut thn sng tm b nhc nhn, Hy ng dy gi vinh quang lm trn! Nh thc , ma ngun, chp sm, Nh o in mt v tr hm nay, Hp men nng cch mng mu cung say: Xa St t ngy nay ta St ch. Hi mun tim lng nghe li truyn hch: Nc dit vong v Cng Sn bo tn, Nc nguy vong v l Dim tham gian, Gy nghing nga c tuy na mnh. Mun tim, mun tim cng nhau st cnh, p phng phng chng ngi l si lang, cng nhau trong cch mng huy hong, Cng xy dng mt chnh quyn V Dn tc, Mt Chnh quyn Cng bc Vi T do, Dn ch c nu cao.

Ngoi cc lc lng ni trn cn c bc s Phan Quan n, lnh t khi T do Dn ch c i t Nguyn Chnh Thi mi trc tip tham d cuc o chnh. Cng nh i t Thi, Bc s n ln i pht thanh Si Gn c bn co trng ln n nng n ch trng c ti phn dn ch ca ch Ng nh Dim.

Tuy lng dn chn mi v lt ch Dim l mt vic lm sng t chnh ngha, nhng s mng v thi vn ca ng Dim cha ti hi chung cuc cho nn cuc o chnh bt thnh.

Tht ra, s tht bi ca nhm Thi-ng khng phi v c S on 7, S on 21, Tiu on Thy qun Lc chin, Trung on Thit gip, Tiu on Truyn tin, hay Trng Tr b Th c... ko v cu nguy cho ng Dim. Bi v, ng nh tng Trn Vn n trong Our Endless War nhn nh, lc lng o chnh vn d dng lm c Dinh c lp vi pho binh v thit gip ca h, ngoi

ra h cn c th s dng khng qun nu h mun, v trong Khng qun, ngoi Nguyn Cao K ra c nhiu s quan bt mn vi ch Dim. Nhng phn v trong lc tin hnh cuc o chnh c s chia r ni b gia Thi v ng, phn khc, v l phn quan trng nht, v lnh t o chnh thiu cng quyt v khng c k hoch huy ng qun chng lm hu thun chnh tr. Ngoi ra, im quan trng hn c phi k n kh nhc k ca ng Dim, cng nh s kin mt nhn vin CIA l ng Miller (hin San Jose) thuyt phc ng nn tm ngng cuc tn cng i ng Dim thng thuyt, nh vy ng Dim c th gi gi qun cu vin v Si Gn v lm nn lng nhng i qun o chnh.

Cuc o chnh ca Nhy D l mt v binh bin xy ra bt ng cho c anh em ng Dim ln c ngi M, nhng ng Nhu th li quyt on mt cch cng khai rng chnh Hoa K ch xng cuc to phn. (Tuy nhin cng phi ghi nhn rng i s Hoa K, ng Durbrow, v T lnh phi b vin tr M, i tng Mc Garr, cm thy bin c 11-11-1960 khng phi v ch v h hy vng rng n c th ging ln ting chung cnh tnh ng Dim). Nhng ti sao ng Nhu li c quyt cho ngi M l th phm chm ngi cuc o chnh? Th mi ba nm sau, nm 1963, ti mi hiu c th on ca v chng Ng nh Nhu m ti s ni ti mt chng sau.

Cuc o chnh Nhy D nm 1960 c nhiu s sch ghi chp, c bit l cun Bin C 11-11-60 do nhiu nhn chng tham gia vo nhiu bin c ny ng ghi li (c lu chiu ti nhiu Th vin Hoa K). y, ti mun ghi thm mt s giai thoi hay b n m ti thu lm c, vit ra mong c th s b ch cho nhng nh vit s sau ny:

- Th nht l cu chuyn v i t Trn Thin Khim, T lnh S on 21, ang ng M Tho v c ng Dim gi v cu gp. ng Khim em qun v n Ph Lm, ca ng ca thnh, vo khong 6 gi chiu ngy 11 ri dng li . Theo mt s s quan thuc ng i Vit di quyn ng Khim k li th ng khng tht lng mun cu ng Dim. ng Khim vn ngi t ni, tnh tnh thm trm v t lu c thi bt mn vi ch Cn Lao mc d ng vn c trng dng.

Cho nn khi v n Ph Lm, ng Khim cn trng lng nh tnh hnh, thy qun o chnh khng bit thc hin k hoch tc chin tc thng v cuc tn cng b khng li, tc l Nhy D nm phn tht bi ri, ng bn i v ng v phe ng Dim. Nhng sau cuc o chnh 11-11-1960, ng Khim c anh em ng Dim coi nh ngi nh, thng ln tng v giao cho chc v quan trng l Tham Mu trng Qun i di quyn tng L Vn T kim sot v nm gi qun i. Nhng d c mua chuc, thm tm ng Khim vn khng bao gi thn phc nh Ng. t lu ng Khim l ngi thn tn b mt ca M.

- Vic th hai l trng hp tng Hunh Vn Cao. Cao l mt s quan khng c kh nng g ngoi ti kho lo nnh b. Nh l ngi Cng gio m li l th Cng gio Ph Cam, thng mn danh c M m hoc anh em ng Dim nn c ng Dim coi nh con chu rut tht, bt ng Cao ln tht mau c th gi chc Tng Tham mu trng qun i thay i tng L Vn T trong chnh sch Trng ngi, chnh sch Cng gio ha nhn dn v qun i min Nam. Khi ng Dim mi v nc, ng Cao ch mi mang cp i y tm thi ri nh Thi Quang Hong lp chin khu ng, sai ng Cao i lin lc vi Dinh c lp, t ng nn danh nn phn. Vo Si Gn, v ng Luyn au chn nn ng Cao y xe ln cho ng ta i do mt v phc v cho nh ng Luyn nh mt gia bc, nn c thng Thiu t v gi chc Tham Mu trng Bit b Ph Tng thng thay th cho i t ang. a v ny, ng Cao y mt cn b trung kin tng ng gp tin bc v nhiu phen sng cht cho ng Dim thi phong tro Cng v thi ng Dim gp kh khn vi Bnh Xuyn l Thiu t Nguyn Vinh ra khi Tiu on Danh D. ng Cao mn vic ci t Tiu on Danh D thnh ra L on Lin binh Phng v Ph Tng thng ngh a b con l

Trung t Nguyn Th Nh, ngi Cng gio Ph Cam, v thay ch ca Vinh, d v kh nng qun s, c Nh ln Vinh u xut thn l i Kh thi Php thuc nh nhau. Nhng Nguyn Th Nh mi ch huy L on c 3, 4 thng th b binh s L on t co l tham nhng v tc phong b bi nn b ct chc. Sau ny Trung t Nguyn Ngc Khi, ngi Cng gio Qung Tr, v gi chc T lnh L on Phng V Ph Tng thng (Nguyn Th Nh v Nguyn Ngc Khi hin ang c mt ti hi ngoi). Cn ng Nguyn Vinh nhn thy ng Dim l ngi vt chanh b v, t khng bao gi gp li ng Dim na. (Nhng nhn vt hi ngoi hin nay nh ng V Nh Nguyn, Tn Tht Trch, i t Phng Ngc Trng, ng Trn Vn Hng v bc s Bi Kin Tn u bit r cng lao v s nghip ca Nguyn Vinh thi ng Dim cn hn vi sa c tht th).

V trnh vn ha, ng Cao ch c bng tiu hc, cn v qun s th cha bao gi ch huy mt n v d ch l mt Trung i. Cho n nm 1954, v thiu s quan nn ng Cao c i t Trng Vn Xng cho ch huy mt Tiu on Khinh qun ang th hun ti Ninh Ha (Khnh Ha). Mc d tiu on ng ngay gia thnh ph nhng ng Cao cho Tiu on b Vit Cng tp kch thnh lnh lm tan nt c Tiu on, v vy ng b tng Hinh a ra ta. Nhng nh c Thiu t Hong Phc Hi Nha Trang, mt thuc h thn tn ca tng Hinh can thip nn ng c min t v ch b ct chc m thi.

ng Cao l ngi c ti len li trong cc ng ngch ca thi th cho nn ngy Nhy D o chnh ng Dim, mc d ang ch huy S on 7 ng Bin Ha ch cch Si Gn 30 cy s, m mi n sng ngy 12, nh tng Nghim thc gic lm v khi thy Nhy D yu th, ng Cao mi tin qun v th . Lc lng o chnh tht bi, ng Cao tr nn anh hng gii phng th . Ti nghip hai ng Dim - Nhu, 3 nm sau ngy ton qun, ton dn tht s lt ch hai ng vn cn tin tng vo a con nui Hunh Vn Cao ang l T lnh qun khu IV. H c ng u rng na m 1-11-1963, ng Cao u hng cch mng d ng vn cn hai s on di trng, cn c c mt giang sn rng ln nu mun c th dng lm t Ba Thc cho anh em ng Dim nng thn hu tu binh mi m i ngy tr li trung nguyn. Ti tr, cng nghip ca ng Hunh Vn Cao nh th m nhm Cn Lao Cng gio ca ngi ng Cao nh mt thin ti...

- Vic th ba l trng hp ca Thiu t Cng gio L Nh Hng (hin sng California). Khi xy ra cuc binh bin Nhy D, Hng ang gi chc Tnh trng Kin Ha. Kin Ha l cn c a vng chc ca Cng Sn ni ting t nm 1940 khi X y Nam b Cng sn ng dng khi ngha chng ch Thc dn Php. V Kin Ha bt an, nguy kch nn Tiu on 1 Thy qun Lc chin do chu v ti l Nguyn B Lin c bit phi v Kin Ha hnh qun.

Tng thng Dim bit r thn ph Lin l ng Nguyn B Mu v cng hot ng trong phong tro Cng , cho nn Lin rt trung thnh vi Tng thng Dim. Khi nhn c li ku gi ca ti, Nguyn B Lin vi tp hp Tiu on v Si Gn cu ng Dim. Nhng Lin b tnh trng L Nh Hng cn tr khng cho qua ph qua sng, khng cho qun xa s dng. Hai bn ci c x xt nh bn nhau. Cui cng, v khng c s dng phng tin qun i, Lin bn thu thuyn v xe dn s di chuyn Tiu on v Si Gn. V s cn tr ca Hng cho nn mi n 2 gi sng ngy 12 thng 11, Tiu on 1 ca Lin mi c mt ti Bn Bch ng.

Khi ng Dim lm Th tng v b tng Nguyn Vn Hinh chng i th Hng l ng vin ng Con ca ng Hinh ang gi chc T lnh Thy qun Lc chin. Tng Hinh ra i, ng Dim ct chc Hng v Hng b theo di mt thi gian. Nhng t lu sau, tt c ng vin Con c o Cng gio nh Hng u c phc hi danh d, c trng dng v thng cp mau chng (chng hn nh Bi Dinh, tay chn thn tn ca tng Hinh, tng ln i pht thanh qun i nm 1954 cng khai mt st Th tng Ng nh Dim, th m Dinh vn c thng cp rt mau v c ng Dim giao cho ch huy mt s on v Bi

Dinh l ngi Cng gio Ph Cam).

C l L Nh Hng cng khng c phn bi ng Dim khi cn tr Nguyn B Lin, chng qua Hng s vng Tiu on Thy qun Lc chin th Kin Ha s b nguy kch. Nhng Hng qun rng vi bi cnh ngy 11 thng 11 nm 1960 th d Tnh Kin Ha c mt vo tay Vit Cng cng cn hn Th Si Gn, a v Tng thng ca ng Dim v ch Cn Lao ri vo tay bn phn lon Nhy D. Cho nn d v tnh hay c , vic cn tr Nguyn B Lin mang qun v Si Gn lm cho L Nh Hng, trc mt ng Dim, mang ti phn lon, tip tay qun o chnh. Phng th sau khi Nhy D tht bi, ti mang tm a hn mt nh bn Cn Lao t co hnh ng phn bi ca Hng vi ng Dim th Hng b ng Dim y ra Cn o nh s phn ca cc lnh t v Binh bin ri. Nhng chng nhng Hng khng b trng pht m qua h thng Cn Lao, Hng cn c Tng thng Dim thuyn chuyn v Si Gn, thng cp Trung t v giao cho chc v cn thn l Tham Mu trng Bit b Ph Tng thng.

- Vic th t l trng hp ca b Ng nh Nhu. Ngy 12 thng 11, sau khi ti vn an Tng thng Dim xong nh ni trn kia, bn xung tng di gh thm tng Nguyn Khnh ang lo iu ng b tr nhng n v qun i phng Vit Cng li dng cnh ri lon m tp kch Si Gn. Va n ni, ti thy b Nhu v tng Khnh ang to ting ci nhau n o. Ti ch cn nh li tng Khnh ni vi b Nhu: y ti ch huy ch khng phi b, b hy i ch khc ti lm vic. Ni xong tng Khnh gc hai chn ln bn t v khinh b b Nhu ra mt. Ti thy b Nhu mt tc gin, quay ngi tht nhanh ri b ln lu, va i ming va lm bm nhng g khng r. Tt nhin Rng Ci (dch ch Dragon Lady ca k gi ngoi quc gn cho b Nhu) phi gin lm bi v ln u tin trong cuc i uy quyn tt nh ca b, b b mt anh kaki khinh mit trc mt rt ng binh s v nhn vin dn chnh. C ch ca tng Khnh lm cho ti cm phc v hi lng v theo ti bit trong triu nh nh Ng, ngoi tr Ph Tng thng Nguyn Ngc Th thng t v lnh m, cn B trng, dn biu, tr thc, linh mc c lin h vi Ng Triu u khp np, ci mnh trc nht phu nhn. Ngay c chng v ng anh chng l v nguyn th quc gia m cn phi chu ly b nh ti v s trnh by thm, th m k V bin Nguyn Khnh li dm sng s xua ui b i ch khc.

Sau khi b Nhu ln lu ri th b Thi Quang Hong (hin M) vo Dinh c Lp i hi chnh ph bng mi cch em chng b t Phnom Penh v li Vit Nam. B Hong la m , trch chnh ph v qun i khng bo v ni chng b b nhm lnh t o chnh bt theo lm con tin. C l v nghe tng di n o ting n b, b Nhu li tr xung sn khu, th l mt mn u khu xy ra gia hai mnh ph m c nhn thng gi l th ph nhn nan ha, th n b d c my tay. Ti khng cn nh nguyn vn li b Nhu nt b Hong, nhng i l ti sao li dm huyn no trong dinh. B Hong bn xng ti trc mt b Nhu m hi Nu chng b b bt nh chng ti th b c lo hong ln khng?, b Hong cn ni tip Nu chng ti c mnh h g th ti lm lon ln cho b xem. B Nhu khng ng li gp phi ch th khng va nn li b ln lu, va i ming li va lm bm nhng g khng ai nghe r, nhng chc l ang tnh k trng tr nhng k thuc cp dm coi thng b.

Tng Thi Quang Hong thi cn l Thiu t (1954) c cng u lp chin khu ng Phan Rang chng tng Nguyn Vn Hinh ng h Th tng Ng nh Dim nn c nh Ng coi nh Khai quc cng thn. Tng Hong lin tip ch huy qun khu I, qun khu II, ri qun khu Th vi nhim v c bit l bo v thnh tr Tng thng Dim. Chng may Nhy D lm lon, a v ng Dim c h lung lay, li thm b v mng nhic b Nhu cho nn sau khi thnh yn cn bo t, tng Hong b tht sng, b i ln Lt gi chc v ch huy trng Trng i hc qun s, mt chc v ngi chi xi nc cho n ngy ch Dim suy vong.

Tng Thi Quang Hong l ngi t ni nhng kh phch v can trng. ng

c mt c tnh him hoi l khng bao gi ni xu ai vi cp trn. Thi qun t nhiu khi v l ca Thi Quang Hong lm cho tng L Vn T phi bc mnh...

Ti quen bit Thi Quang Hong t ngy chng ti cn l i y, Hong lm trng phng Ba, ti lm tham mu ph cho Vit binh on. Lc by gi ti cm phc Hong ri v tr nn i bn tng c v ng ta dm s v mt trung t ngi Php ang gi chc trng phi b qun s, c vn cho trung t Nguyn Ngc L. Khi hay tin ng Dim c Quc trng Bo i c lm Th tng, ti ang hc lp trung on trng H Ni, bit ng Dim s gp nhiu kh khn vi tng Hinh nn ti gi th v Phan Rang cho Hong yu cu ng h ng Dim. Hong tr li cho ti: Sn sng. Sau ny, khi ng Dim b tng Nguyn Vn Hinh chng i, ti ngh vi i t Nguyn Ngc L lp chin khu chng li Php v tng Hinh nh ni trc kia. L v Hong hon ton ng , ri Hong ko qun ln ni lp Chin khu ng ... T , L, Hong v ti tr nn nhng ng ch thit ct ht lng ng h ng Dim mc d L v Hong khng gia nhp ng Cn Lao, cn ti l mt ng vin k cu nhng b ng t nm 1956 khi b nhm linh mc Nguyn S Phan Rang bo co vi ng Nhu ti ph hoi Cng gio.

T ngy Hong v gi chc T lnh Qun khu Th , v c chung bn phn bo v thnh tr ch , bo v ng Dim, chng ti thng gp g nhau nhiu hn trao i tin tc, tho lun cc k hoch gi gn an ninh cho thnh trn phng din qun s. Nhng ch cng ngy cng sa vo h ti li nn nhiu khi chng ti gp nhau m ch cn bit nhn nhau than th, cm thy tm lng son st ca mnh i vi ng Dim khng sc chng chi ni vi mt ch ang suy tn m nguyn nhn chnh li l t ng Dim v nhm Cng gio Cn Lao ca h.

- Cu chuyn th nm l v V Vn Hi, ngi Chnh Vn phng c bit ca ng Dim. Hi theo ng Dim t hi cn rt tr. Hi c mt ngi em rut l V Lng (hin sng Php) cng hot ng cho ng Dim bn cnh ng Ng nh Luyn t thi ng Dim cn Php. Hai anh em Hi, Lng l con ca c n V, m c l bn thn ca ng Dim t thi lm quan cho Nam triu. Tuy nhin, trong thi gian ng Dim cm quyn, c n V ng ngoi chnh trng, xa lnh chnh tr sng n dt ti Lt, ch lo lui ti chn thin mn.

Trong hng ng nhng ngi theo ng Dim, c th ni Hi l ngi trung thnh nht, knh yu ng Dim nh cha rut ca mnh. Tuy nhin, Hi cm th ra mt Gim mc Ng nh Thc, hai v chng Ng nh Nhu, Ng nh Cn, v nhm Cn Lao cng gio m Hi cho chnh l th phm ph hoi ch v lm hi thanh danh ca ng Dim.

Ngy 11-11-60, trc cuc tn cng ca Nhy D, trong lc nhng k thng khua mi khoe khoang l trung ngha u chy trn ht th Hi khng ngi gian nguy, mang thn n c vo hang hm gp cho c cp. Hi gp Vng Vn ng v Nguyn Chnh Thi, nhng lnh t ca cuc o chnh vi mc ch tha thit xin cu mng cho v lnh t ca mnh. Gp ng, Hi thng thuyt:

Ti ng vic lm ca Trung t, Dinh c lp khng th cho mt bn im c. Nhng trong hon cnh hin ti, ko di cuc chin u ch c li cho Cng Sn. Ti xin lm trung gian gia ng Dim v Trung t, tm gii php n tha c th trnh c s li dng ca Cng Sn v ng thi p ng c i hi ca phe ni dy. Gii php ny c th l tm thi gi ng Dim li lm i din quc gia, khng quyn hnh php, gt b gia nh Nhu v Cn ra khi chnh trng Vit Nam v ci t chnh ph [12].

Hi l ngi nm vng v nm k nhng b mt quc gia, nhng b mt thm kn nht ca anh em gia nh h Ng, nhng b mt kh ni nht ca nhiu triu thn nh Ng, nhiu tay chn ct cn trong ng Cn lao Cng gio, cho nn Hi thy rt r b mt xu xa, d bn ca ch , v th nn Hi thng t ra u t,

bun phin, gin di.

Bc s Bi Kin Tn (hin Los Angeles) v ti l s ng ch thit ct him hoi ca Hi cn st li, cho nn mi ln ti vo Dinh c lp, sau khi gp Tng thng thng gh qua phng ca Hi v cng vi bc s Bi Kin Tn ba anh em to nh th thm bn chuyn d hay ca ch . Hi cho chng ti bit nhiu chuyn b i ca ng Thc, ca b Nhu v ca nhiu nhn vt tai to mt ln khc. Hi m thm lp h s ca nhng ngi lm hi ch , nhiu h s ti mt c km c bng hnh tang chng, chnh ti cng khng ng Hi cho ngi theo st b Nhu n th. C l tm lng trung can ngha kh ca Hi i vi ng Dim to cho Hi c ch, c ti lm thm t. Hi khng c mt n hu g khc ngoi ng lng hng thng, li thng b ng Dim la ry gt gng nhng khng bao gi Hi bun phin, tri li trc sau vn mt lng thng yu cung knh ng Dim.

Sau cuc o chnh Nhy D, gp nhng bn thn nh Bi Kin Tn, nh ti, Hi lo bun ni: Php l khng n hai ln. Nu cn o chnh th nht nh ti nm nh khng vo dinh c lp na. S mnh ng Tng thng coi nh an bi ri, ch ny khng lm sao cn c th cu vn c na. Hi gi ng li ha. Ngy cch mng 1-11-63, mc d Tng thng cho gi Hi nhiu ln nhng Hi by t quyt lit thi ca mnh bng cch nht nh khng vo Dinh, khng gp Tng thng Dim na. C l lc by gi Tng thng Dim nghi ng Hi phn bi, ng c bit u rng Hi nm nh khc sut my ngy lin. C phi th khng Bc s Bi Kin Tn ?.

My nm sau, Hi tr li hot ng chnh tr, ra ng c Dn biu qun 3 trong nhim k hai ca Quc hi nh Cng ha. Hi ly chn dung ng Dim lm biu tng cho cuc tranh c nhng tht bi, ch thu lm c c hn 5 % phiu, trong lc nhng k tng chng i ng Dim nh Trn Vn Tuyn, L Qu Chung v.v... li thng c v vang. Hi ch quan tng rng nhn dn vn cn luyn tic ng C qua vic nhm Cn Lao cng k n o (m Hi khng bao gi tham d), cn i vi lng ngi min Nam th hnh nh, s nghip ng C phai m, ch cn li cu chuyn mt thi vang bng. By gi Hi tnh mng, bn cng vi b Nguyn Phc i, ng L Quang Lut, ng Thi Lng Nghim, nhng nhn vt chnh tr tn tui ca Si Gn, v hp tc vi tng Dng Vn Minh vi nh chng li Nguyn Vn Thiu v tp on Cn Lao ang nh Thiu m ti sinh ma may quay cung lm ch lc hu thun cho Thiu.

Ti gp V Vn Hi nm 1945 ti Ch Ln, ti ngi nh s 2 ng Armand Rousseau, ni ng Dim v ng Luyn tr ng khi ti c ng Ng nh Khi v cc ng ch Hu gi vo Si Gn theo ng Dim v linh mc Nguyn Sng Hu n tip K Ngoi Hu Cng hi hng. Nhng vn nc ni tri, K Ngoi Hu khng v, ng Dim b Vit Minh bt cm t, thy tr anh em tn lon mi ngi mi ng tng khng bao gi cn c ngy ti ng. Nhng ri c ai ng chng ti li vn cn c hi trng phng. Qu hng sau bao ln thay ngi i ch, ng Dim tr li chnh quyn lnh o quc gia, chng ti mng thm ngh rng l tng t c c dp phng s t nc qu hng, khng ng ng Dim thi Tng thng uy quyn khc hn vi ng Dim thi ch s lao ao.

Bao nhiu mng p ca chng ti u tan tnh, ri min Nam ri vo tay Cng sn. Sau ngy Cng sn chim min Nam, Hi t tin mnh l ngi yu nc li sng cht vi qu hng, khng chu ra i lm k lu vong bit x. Khi ti vit nhng dng Hi k ny th Hi b bnh cht qu nh.

Ai tng l ng ch vi Hi, tri k vi Hi li khng gan bo rut tht trc cnh ng ng cay ca mt ngi trung cang ngha kh, tng gp c minh qun ai ng li ri vo tay mt gia nh bo cha, ti ang khc V Vn Hi y ng bn gi Bi Kin Tn ca ti i !

- Cu chuyn th su ni v chnh Tng thng Dim. Ngy 11-11-60, qua s vn ng ca V Vn Hi, ca tng Khnh v vi s tn ng ca tng L Vn

T, ng Dim ng vi Trung t Vng Vn ng l s gii tn chnh ph hin hu thnh lp mt chnh ph Lin hip qun dn. Nhng li cam kt ca ng Dim c long trng tuyn b trn i pht thanh km theo nht lnh ca tng T. Nhng khi sng gi qua ri th ng Dim li nut nhng li ha. Nu cuc o chnh lm cho ng mt rt nhiu uy tn th thi thiu thnh tn ca ng li cng lm cho danh d ca ng sp thm, trong qun i cng nh ngoi nhn dn v trc quc t khin cc k gi ngoi quc c nhc li mi.

T khi cm quyn ng thng a ra khu hiu thnh tn nh mt bo m chc nch cho quan nim c tr ca ng trong vic lnh o quc dn. ng cn t quc huy l tit trc tm h, ly cy trc lm biu tng t ra mnh l ngi chnh nhn qun t, th m hm nay ng cng khai v rng ri tuyn b cng ng bo ri chnh ng li tht tn khng gi li ha, cho nn khng k Vit Cng v nhng k i lp chnh tr vi ng c c hi phn tuyn truyn m chnh qun i v nhn dn, sau , cng ma mai ng l mt k o c gi, bt tn, bt ngha. Ph bnh thi thiu thnh tn ca ng Dim, ng Nguyn Thi, mt cu cng thn nh Ng vit:

...Phng th ng Dim ct a ra li ha ch v phi ng trc s hm da ca qun phin lon ri sau khi yn n s nut li ha th hnh ng cng nguy him cho hnh nh mt Ng nh Dim, ngi hng khng bit s, ngi ton ho. Bi v trong tiu s ca ng ta v theo ton b cng cuc tuyn truyn ca chnh ph thng nhn mnh rng ng Dim l ngi khng bao gi bit s. Theo vn phng bo ch ca Ph Tng thng a ra th khi lm t nhn ca H Ch Minh b hm da bi ci cht, ng Dim vn t ra cng nh , khng s bt k ci g. ng Dim ni vi h H Hy nhn mt ti, ti khng phi l ngi bit s [13].

( ng Thi cho rng nhng li ng Dim thch thc ng H Ch Minh nm 1946 l nhng li ba t tuyn truyn m thi, khng phi l s tht).

Gan d nh th sao hm nay ng Dim li c thi khip nhc trc lc lng phn lon ca nhm Thi-ng. Cng theo ng Nguyn Thi th...

Trong cuc o chnh Nhy D, chng nhng ng Dim nut li m ng cn phn li li gio hun ca c Khng T m ng thng ca tng, thuyt ging. Nh th tc l c thnh tn m ng thng khuyn dn Vit Nam nn tn th khng c chnh ngay ni ng ta [14].

S bt tn ca ng Dim cng c hc gi Nguyn Hin L nng li ph phn:

... khi ti thy cuc Trng Cu Dn lt Bo i c tnh cch r rng l gian ln: Si Gn - Ch Ln chng hn, c 605.025 ngi bu cho ng ta trong khi s c tri ghi tn ch c 450.000 ngi v kt qu l ng ta thng vi t s 98.2% thun v 1.1% nghch th ti m ngn. Bp bm trng trn nh th th khng phi l thng minh c. Nht l khi hay tin ng ta trc khi nhn chc Th tng qu trc mt Bo i, Hong hu Nam Phng v vi ngi chng kin, th s mt mc trung thnh vi Bo i duy tr ngai vng cho Hong t Bo Long m by gi li lt Bo i nh vy, th ti ngc nhin khng hiu ti sao c ngi khen ng l c t cch cao, nhim su o Khng. Ti ngh bng con ngi v s bt vi. Qu nhin sau ny, trong v o chnh ht thng 11 nm 1960, ng li tht ha v lng gt phe o chnh v quc dn ln na. Ngy 12 thng , ng long trng tuyn b s gii tn ni cc, thnh lp mt chnh th chuyn tip m rng ni cc cho cc tng v cc nh cch mng c lp hp tc Quc dn c bnh tnh v tin lng i quc v thng dn v cng ca Tng thng, nhng khi o qun trung thnh ca ng v kp Si Gn, nh bt phe o chnh th ng nut li ha, khng thay i ni cc m n p d di nhng ngi ngy th tin ng... (Con ng Thin L, Nguyn Hin L, Vn Ngh, Hoa K, tr. 201-203).

Vic ng Dim thiu thnh tn va k trn, i vi nhng ngi hiu r anh em ng th khng ai ly lm ngc nhin, v trong qu kh ng nhiu ln c hnh ng phn bi m trng hp i vi c Nguyn Xun Tiu sau y cng ni bt thm ci bn cht bi bc ca ng Dim.

Nguyn c Nguyn Xun Tiu l lnh t ng i Vit Quc X vi nhiu thnh tch chin u chng c Thc dn ln Cng Sn. V quen thn ng Dim nn nm 1945, khi ng Dim cn b Vit Minh cm t ti Thi Nguyn, c Tiu khng ngi nguy him tm cch gip thuc men tin bc v hng ngy cn tip t n thuc l cho ng Dim trong lao t. Khi ng Dim c Vit Minh tr t do v sng ti H Ni, c Tiu vn tip tc thm ving, gip ti chnh v lo lun chi ph cho ng Dim vo Nam.

Lin h tnh cm gia c Tiu v ng Dim lc by gi trong gii ng phi chnh tr ngoi Bc khng ai khng bit, v cng khng ai khng cm phc tm cht ca c Tiu. Th m t khi ng Dim xa c Tiu, ng khng cn nh n ngi n nhn c. Mi cho n khi ng ngi trn ngi cao tuyt nh ca ci chc Tng thng cn c Tiu th b Cng An nghi ng tham gia cuc o chnh ca Nhy D ngy 11-11-1960 nn b bt giam v bc s Trn Kim Tuyn nhc n tn c; ch lc by gi ng Dim mi nh n v bo rng: Khi no gp hn bo hn lc no rnh ri vo y chi (xem Lm th no git mt Tng thng ca Cao Th Dung).

C ch ho hip v tha ca c Tiu i vi ng Dim trong lc sa c tht th ni ln ci tnh ngha su m ca tnh bng hu thm thit, nht l khi c Tiu ang b Vit Minh nghi ng v ci qu trnh chng Cng ca C, th m ng Dim khng nhng bi ngha vong n m cn hn xc gi c l hn. Cung cch c x ca ng Dim i vi n nhn m cng l mt nh cch mng lo thnh nh th m ng Cao Th Dung, trong cun sch k li li ni hn xc bt ngha trn, li ht lng ca ngi ng Dim l thy chung, nho phong v l ngha.

Chng trch ng Cao Th Dung gi chc y vin Trung ng trong ci gi l Phong tro Phc hi Tinh thn Ng nh Dim ca Cn Lao Cng gio ti hi ngoi!

- Vic th by l vic ca ti. Nh ni trn kia, 9 gi sng ngy 11-11-1960 ti b mt n v Nhy D chn bt khi i quan st Nha Cng An trc khi vo Dinh c lp. b bt m vi t cch Gim c Nha An Ninh Qun i, mt c quan b binh s coi nh tay sai ca ch , th ti ch cn i gi n ti. Nhng nh phc c cn vng nn ti thot cht. Tht th, sau cuc lt ch Dim, nm 1963, Thiu t Nguyn Huy Li (hin M), nguyn l mt lnh t cuc o chnh ca Nhy D va lu vong t Cao Min v, c n thm v cho ti bit: Hm bt c Thiu tng trc Nha Cng An, i y Tha, ch huy Tiu on chim ng hm , nh a Thiu tng ra bn gia ch Bn Thnh th oai nhng ti cn li, bo i bt c Trn Kim Tuyn ri s bn lun c Thi Quang Hong v Mu, nh th m Thiu tng sng st. Nghe Li ni, ti vi cm n Li nhng ngh thm rng Thc dn, Cng sn nhiu ln git m ti vn cn sng nh thng th nhng Nguyn Vn Hinh, Trn nh Lan, Dng Qu Phan, Nguyn vn Tha, L Quang Tung, Dng Vn Hiu, Ng nh Cn, Ng nh Nhu sc my m ng th c nhn vt mang chn mnh sinh vi tng, t vi thn.

Ngy Nhy D o chnh, tt c nhng nhn vt cm u c quan An Ninh Mt v c bn phn u tin bo v sinh mng v ch Tng thng Dim u b v hiu ha ht m ch ring ti l c hot ng cu gip ng Dim, ti cm thy hnh nh gia ng Dim v ti, trong nhng gi pht nghit ng ca nm 1960, vn cn c si giy thing ling rng buc tnh ngha thy tr.

Tht l lng: trong lc bin c xy ra, bc s Trn Kim Tuyn, gim c Nha Nghin cu Chnh tr, tng Nguyn Vn L, Tng gim c Cng An, Trung t L

Quang Tung, ch huy trng Lc lng c bit, u l nhng nhn vt c quyn uy hn ti, c ng Nhu tn nhim hn ti, th m khi ting sng phn lon bng n th u khng c mt hoc ln trnh ht [15], trong lc th ti li ng gp c t nhiu trong vic bo v sinh mng ng Dim c an ton. Ngay trong lc ti b giam cm, ti vn lin lc c vi nhn vin thuc quyn ca Nha, cho h nhng k hoch cn thit h lm trn nhim v trong vic chng li cuc o chnh. Nhn vin ca ti, k th xung Th c, Bin Ha lin lc vi tng Nghim, vi i t Cao, k th hng dn cc n v ang hnh qun trong thnh, k th lo thu lm v cung cp tin tc cho Ph Tng thng v cho cc n v chng o chnh. Sau o chnh, chnh vn phng ca ti, i y Trn Hu , ngi thay ti iu khin mi cng tc c i y Bng, cn v ca Tng thng Dim, trnh by cn k cho Tng thng cng lao ca v c Tng thng Dim ht li khen ngi ri sau c thng Thiu t. l cha k vic ngay t pht u tin bin c, ti huy ng nhng ng ch v thn thuc ca ti a qun v dinh c lp ng Dim v ng Nhu gi vng tinh thn.

Sau o chnh, ngha l sau khi mi nguy him qua ri, lc by gi b quan vn v ca Ng triu, nht l nhm Cn Lao, by tr tung h khoe khoang lng trung thnh trong khi chng ti li m thm lui v vi bn phn mt qun nhn. Mi n Tt Tn Su (u nm 1961), chng ti mi li dng ngy thing ling ca dn tc, theo cung cch nghi l truyn thng ca t tin, n dinh c lp cho mng ng Dim v chng ti t coi ng nh l v thy. Chng ti gm 10 anh em nh tng Nguyn Ngc L, tng Tn Tht nh, i t inh Sn Thung, H Tn Quyn, Trung t Nguyn Vn Chu, Nguyn Ngc Khi v ti, v.v... n vn phng ring ca ng Dim chia mng vi ng ta. Noi gng ng xa kia n cung Din Th bi yt c T Cung khi ng ta c Quc trng Bo i c lm Th tng nm 1954, chng ti ct m ng nghim trang chp tay x ba x, ri tng L thay mt anh em ng li mng ng tai qua nn khi sau mt nm tri gp qu nhiu sng gi, v chc ng gp nhiu may mn trong nm mi. Chng ti ngh rng sau mt nm tri ng gp qu nhiu hon nn, nht l cuc o chnh ca Nhy D, tinh thn ca ng giao ng lm ri, nhn ngy Tt thing ling chng ti phi c mt c ch khim cung, an i tinh thn gip ng ly li nim tin: Cn c nhng qun nhn vn trung thnh vi c y qua li ca ng L tha vi ng Dim.

- Vic th tm, ti mun cp n ci gi l y ban Nhn dn chng Phin Cng do ng Trng Cng Cu lm Ch tch, ng Ng Trng Hiu lm Ph Ch tch, v Trung t Nguyn Vn Chu lm Tng Th k.

Sau khi sng gi qua ri, nhm lnh t o chnh thot thn an ton qua Cao Min, cc n v Nhy D, Bit ng qun tr v tri np mnh theo k lut, th ti 12-11-1960, Quc hi nhm phin hp bt thng (nh bo ch tng thut) tho k hoch an ninh dng ln Tng thng (sic). Sng hm sau, vi s hng dn v t chc ca Trung t Chu (Gim c Nha Chin tranh Tm l), Quc hi tham d cuc biu tnh trong khun vin dinh c Lp hoan h cho mng Tng thng nh n trn ban php lnh nn tai qua nn khi. Nhng theo Dn biu Hunh Thnh V th ti hm Quc hi nhm hp khng tho lun g ht m tht s ch ch mt im tn, t co nhau l hn nht, l trn trnh, l phn bi (sau ny di thi nh Cng ha, ng Hunh Thnh V nhn ng bi bo phng vn ti, c nhc li v t kh trn kia trong nht bo ng Nai ca ng).

Ngoi ra y Ban Nhn Dn Chng o Chnh cng b d lun ma mai l nnh ht khng ra tr v o chnh tan ri th y ban cn chng ai ! th y Ban mnh danh l y Ban Nhn Dn m thnh phn trong y Ban c cng b trn bo ch v trn i pht thanh ch thy ton l tn tui cc v B trng, Dn biu, Tng t, v nhn vin cc c quan cng an, mt v. V th, y Ban Nhn Dn Chng o Chnh c Trung t Chu cp tc i thnh y Ban

Nhn Dn Chng Phin Cng cho hp thi hn.

Theo Nguyt san Minh Tn ca Hi Khng hc th trong phin hp ca y Ban Nhn Dn Chng Phin Cng ngy 13 thng 11 nm 1960, ng Ch tch Trng Cng Cu a ra mt li tuyn b c tnh cch th ti nh sau:

y Ban s trnh by nhng k hoch thit yu gip chnh ph em li an ninh thc s v trng cu cho ton dn, cn thit cho i sng vt cht cng nh tinh thn ca nhn dn u c tha mn phin Cng khng th tha c tuyn truyn khuy ph c na [16].

Cng theo Nguyt san Minh Tn th sau li tuyn b long trng ca ng Ch tch Trng Cng Cu, mt trng v tay hoan nghnh ni ln ri ng Cu tuyn b b mc. Khng bit sau y Ban c trnh by c k hoch no khng, v nu c th k hoch c c ng Nhu hay ng Dim m xa n khng, nhng sau nhng li tuyn b ca ng Cu, ngi ta thy hai s kin xy ra: th nht l nm 1962, dinh c lp li b di bom, v th hai l ng Trng Cng Cu, nh tr thc Cng gio qu Qung Nam, sau c b nhim lm B trng c nhim Vn ha v X hi. Ngoi hai s kin c th , tnh hnh an ninh ca nhng nm sau cng ngy cng tr nn ti t hn v i sng tinh thn cng nh vt cht ca nhn dn cng tr nn kh khn hn m thi.

- Vic th chn l v ng Dim ku cu M em qun vo min Nam, chim ng sn bay Tn Sn Nht cu mng v cu ch .

Ngy 11-11-1960 ng Dim nh Linh mc ngi B De Jeagher trao cho Ta i s M ti Si Gn mt bn vn ku gi chnh ph Hoa K em Thy Qun Lc Chin vo Si Gn chim ng sn bay Tn Sn Nht.

Bn in vn ta i s M Si Gn nh v Hoa Thnh n mang s 218 ngy 11-11-1960 do Trung tng Nguyn Chnh Thi su tm c trong cun Nht k ca B Ngoi giao Hoa K (nm 1960) ri trao li cho ti b tc cho cun VNMLQHT khi c ti bn (xin xem phn Ph Lc).

Vic ng Dim ku gi qun M vo Si Gn cu mng cho ng ta nhn bin c o chnh 11-11-1960, cng nh sau ny, nhn phi on Taylor n Si Gn (nm 1961) ng Dim ku gi M em qun vo min Nam nh ti s trnh by r chng XVI (T ng Minh vi M n Tha hip vi Cng) l nhng chng c nh tan lun iu ca Cng gio Cn Lao thng hunh hoang rng ng Dim khng chp nhn cho qun i M vo min Nam.

Cuc binh bin 11-11-1960 nh l mt xch cui cng ca mt chui di nhng khng hong chnh tr v qun s m ch Dim phi i ph vi rt nhiu vng v v thiu chun b.

u nm 1960 l trn Trng Sp cho S on 13 thay mt qun i nhn ly thm bi qun s u tin trc k th, v cui nm 1960 l binh bin ti Th cho Binh chng Nhy D, cng thay mt qun i, ni ln ting ni qun s phn khng ch . Nhng d c hay khng c hai bin c ny trong nm 1960, bin c ng ni nht l s ln mnh ca k th Cng sn trn c hai mt qun s ln chnh tr m cao im l s ra i ca Mt Trn Dn tc Gii phng Min Nam vo ngy 20 thng 12 nm 1960.

S ra i ca Mt Trn, tuy nm trong tin trnh tt yu ca sch lc gii phng min Nam ca H Ni, nhng khng th thnh hnh v ln mnh nh mt thc th chnh tr dm thch thc tnh cch i din ca Chnh quyn Si Gn nu ch ca ng Dim v nhng chnh sch tht nhn tm ca ng ta khng lm suy nhc sc mnh ca quc gia sau gn 2 nm ng lm Th tng v trn 4 nm ng lm Tng thng.

[1] Peter Martin, When Reds Are Trying To Grab Another Country, trong tun bo US News and Word Report (s ngy 2-5-1982).

[2] Douglas Pike, Vietcong, tr. 68.

[3] Trn Vn n, Our Endless War, tr.76.

[4] Mai Kim nh, Vn Chin tranh v Ha bnh ti Vit Nam, trong tp san Quc phng (s 23).

[5] Vietnam, The First Five Years, The Report USA (s thng 12-1964).

[6] The Commission in North Vietnam, The MIT Press, 1963.

[7] Robert Shaplen, The Lost Revolution, tr. 137.

[8] Joseph Buttinger, Vietnam, A Political History, tr. 461-462.

[9] Bernard Fall, The Two Vietnams, Appendix II, tr. 443-444.

[10] Nguyt san Minh Tn (s 76/b mi ngy 15-11-1960).

[11] Trn Tng, Bin c 11-11-1960, tr. 107.

[12] Trn Tng, Bin c 11-11-1960, tr. 109.

[13] Nguyn Thi, Is South Vietnam Viable? tr. 160, 161.

[14] Nguyn Thi, Is South Vietnam Viable? tr. 160, 161.

[15] Tng Nguyn Vn L, Tng gim c Cng an i trn, Bc s Trn Kim Tuyn, Gim c s Nghin cu Chnh tr tra 12-11-1960 mi ra mt v vo dinh c lp; cn L Quang Tung, T lnh Lc lng c bit v Nguyn Vn Chu, Gim c Nha Chin tranh Tm l, hai lnh t qun y ng Cn Lao, th trn vo nh th Dng cha Cu th ng K ng cho n chiu 11-11-1960, khi c qun i t Trn Thin Khim ko vo Si Gn, mi dm ra mt.

[16] Nguyt san Minh Tn (s 76/b mi ngy 15-11-1960).

sachhiem.net

Tt c cc chng sch VNMLQHT ng trong sachhiem.net:

VNMLQHT- Kin c Gi (HLDM) VNMLQHT-Ph Lc A-Trm Li Ph Phn (HLDM) VNMLQHT-Ph Lc B-Su Bi c Thm (HLDM) VNMLQHT-Ph Lc C-Bn L Th Ring (HLDM) VNMLQHT-Ph Lc D-Hai Ti Liu (HLDM) VNMLQHT-Ph Lc E- Mi Mt Bi c Thm (HLDM) VNMLQHTch02- Vo ng u Tranh (HLDM) VNMLQHTch03- Thng Trm trong Cuc Chin Vit Php (HLDM) VNMLQHTch04 Ph Bn - Nhng Bc Hnh Lch S (HLDM) VNMLQHTch04- Nhng Ngy Cui Cng ca Thc Dn Php (HLDM) VNMLQHTch05- Gp Cng Xy Dng Ch (HLDM) VNMLQHTch06- Bo i v Ng nh Dim (HLDM) VNMLQHTch07- Gia nh Tr (HLDM) VNMLQHTch08- ng Cn Lao (HLDM) VNMLQHTch09- Chnh Sch c Ti (HLDM) VNMLQHTch10- Nhng Tht Bi ca Ch (HLDM) VNMLQHTch11- Bt u S Sp (HLDM) VNMLQHTch12- Hai Nm Khn Cng (HLDM) VNMLQHTch13- T Trng Tham Nhng (HLDM) VNMLQHTch14- K Th Tn Gio (HLDM) VNMLQHTch15- Bin C Pht Gio (HLDM) VNMLQHTch16- T ng Minh vi M (HLDM) VNMLQHTch17 Ph Bn - Nhng Bc Hnh K Nim (HLDM)

VNMLQHTch17- Cuc Cch Mng 1-11-63 (HLDM) VNMLQHTch18- Ba Nm Xo Trn (HLDM) VNMLQHTch19- Ch Thiu (HLDM) VNMLQHTch20- Kt Lun (HLDM) VNMLQHTthumuc (HLDM)

Trang Honh Linh Mu

VIT NAM MU LA QU HNG TI

- Honh Linh Mu -

Chng XII

1961-1962 HAI NM KHN CNG

Sau su nm cai tr (1954-1960), gia nh ng Dim v ch Cn Lao Cng Gio a min Nam n khc quanh nghit ng m ch cn vi nt chm ph, k gi Bernard C. Nalty cng phc ha c bc tranh en ti :

... Ng nh Dim khng thiu g k th. Ch trng chng Cng ca ng ta l tiu dit cc ng phi v bt b giam cm tt c nhng ai l i lp vi ng ta, k c nhng ngi chng Cng. ng ta cai tr vi cung cch cng nhc ca mt ngi m li khng c ci phong ca H Ch Minh. Bc H bit ha mnh vi dn chng v lun lun lm nh mun tha mn nguyn vng ca nhn dn. Trong lc ng Dim li xa ri qun chng, bao vy bi nhng ngi anh em trong gia nh vn tham lam v ch k, v ng ta chuyn cai tr bng sc lut. Ngay c y phc ca ng ta cng t co ng ta ri: trong lc H Ch Minh mc o qun theo kiu dn qu th Ng nh Dim li mc u phc trng theo kiu cc quan cai tr thc dn c.

Dim khng th tin tng vo qun i ca ng ta. Thng 11 nm 1960, lc lng Nhy D bao vy dinh c Lp buc ng ta ha phi ci t chnh ph, th chnh ph gm hu ht l Cn Lao v b con ca ng ta. Trong lc a ra li ha th Dim li b mt ku gi m qun trung thnh v Si Gn bao vy li m qun o chnh. Dim khng gi li ha ci thin ch .

Sau su nm tri lm mt th Quc trng khng ai lay chuyn ni, Dim vn bt an. S ng h ca nhn dn phai lt, qun i khng th chin u theo li chin tranh cch mng ca Vit Cng, cn kinh t quc gia hu ht hon ton ph thuc vo vin tr M [1].

V im ng Dim xa ri qun chng m Bernard C. Nalty cp trn y th khng thiu nhng s kin chng minh. y ti mun a ra hai hnh nh in hnh c tnh cch hi hc l lng lm chng tai gai mt dn chng lm dn chng.

Vic th nht c chng trnh Vietnam: ATelevision History ca k gi Karnow trnh chiu trn i truyn hnh PBS Hoa K nm 1984 cho thy ng H Ch Minh di chuyn th li b gia bn ly, hay i b trong rng rm, cn ng Dim th chm ch ngi trn gh bnh mt mnh trn chic thuyn c s quan cp t ca qun i li nc h hc y, trong lc mt ton lnh ngm mnh di nc bng sng dn cho theo kiu vua cha phong kin thi xa.

Vic th hai l lc ng Dim i kinh l Lt, khi tr v Si Gn phi n phi trng Lin Khng ln phi c, chng may phi c n tr nn quc l 20 b

Gi bi ny cho bn b 01 thng 11, 2007

chn li, xe c kt cng n c cy s lm cho dn chng phi u xe hai bn l ng ch i lu c my ting ng h. Khng ng trong m dn chng li c vn ho Nht Linh Nguyn Tng Tam, gia nh ng v mt s thn hu. ng Nguyn Tng Tam bn ni a vi con chu ng ta: Nu trong s y mai sau c ai ln lm Tng thng, th hy nh n ci ngy hm nay, phi ch i bc mnh nh th ny nh [2].

Chnh sch cai tr tht c v bt ti ca anh em ng Dim mnh m v trc tip gy thanh th v thc lc cho Cng Sn h c th mau chng thnh lp c Mt trn Dn tc Gii phng min Nam vo ngy 20 thng 12 nm 1960, ngha l ch su nm sau khi ng Dim nm chnh quyn. T nay, trc ng bo min Nam v trc quc t, quc gia gi l Vit Nam Cng Ha b coi ngang v th vi Mt trn Dn Tc Gii phng Min Nam mc d Mt trn ch l sn phm chnh tr ca H Ni m thi. S ra i ca Mt trn l mt n chnh tr v cng xut sc ca B Chnh tr Bc Vit. S ra i mang mt ngha tuyn truyn cch mng rng chnh lc lng nhn dn min Nam v cm th ch tay sai ca M nn ni dy chng li m tay sai v ng ch ca chng l quc thc dn mi. S ra i ca Mt trn khng nhng m hoc v li cun c mt s tr thc, sinh vin, thanh nin min Nam m, quan trng hn c, l ng vin c tng lp nng dn v lao ng ca min Nam, vn bt mn vi ch Dim m h cho l ch ca ngi Bc xm lc min Nam bng chnh sch nng c bit cho ngi Cng gio min Bc di c v bng chnh sch k th tn gio qua ch Cng gio tr. Vi s ra i ca Mt trn Dn Tc Gii phng min Nam, H Ni cn c u th ng ngoi vng tranh chp ca nhng ngi sng pha Nam v tuyn 17, khng xen vo ni b min Nam, do to c chnh ngha khng chin cho Mt trn m H Ni khi mang ting l k xm lng. Trn mt quc t, H Ni to c uy tn v cm tnh vi mi quc gia, c bic l vi nhng quc gia trong khi tam vn cha thc c chin lc v ch trng ca Cng Sn. Khu hiu M Dim m H Ni tung ra m hoc ngi Min Nam v quc t qu thc l mt th on tuyn truyn v cng li hi. Cho nn nhn li ton b cuc chin th k t khi Mt trn Dn tc Gii phng min Nam ra i vo cui nm 1960, s tht bi chnh tr ca Vit Nam Cng ha coi nh bt u.

Trc th on chnh tr chia r ngi min Nam vi ch Dim cn c trn nhng thc t chnh tr v x hi rt r rng, v trc cn lm nguy ca t nc, ng l sau su nm tht bi, anh em ng Dim phi thay i chnh sch, phi thc hin mt cuc cch mng x hi, thc hin i on kt dn tc mi thnh phn quc gia, mi tn gio, ng phi cng c c hi chung lo vic chng Cng cu nc, th bt hnh thay, anh em ng Dim li cng ngoan c hn, c ti hn trong vic cng c a v, trong c quyn chng Cng. H li dng v Tuyn ngn Caravelle, v o chnh ca Nhy D tin hnh mt chnh sch n p khng b mi bng nhng cuc lng bt b rp nhng ngi quc gia i lp. Ch trng bt b giam cm ca anh em ng Dim lm cho hng ng quc gia, nht l nhng phn t c uy tn vi quc dn phi tan r: k th b vo t, k th phi tm phng n trnh, k th trn ra ngoi quc, k th gi thi trm chn tm s bnh yn. Hu qu ca s tan r ny l chnh ngha v sc mnh chng Cng b kit qu, Cng sn bn li dng tuyn truyn khi qun chng bt mn thiu mt lp ngi quc gia i lp ng l c th hng dn cho h va chng Dim va chng c Cng sn.

Khng cn phi di dng m ch cn c li on hi k v bi th trong t ca ng Trn Vn Hng (thuc nhm Caravelle) cng thy chin dch bt b, giam cm ca nh Ng sau bin c 11-11-60 nh th no ri [3]:

Ngy th by 12-11-60, li 11 gi (ngha l ngay c trc khi cc lnh t o chnh cha ra i, tnh hnh Si Gn cha tr li yn n) ti b Nha Cnh st v Cng An Quc Gia i n ri cu lu lun cu xt v ti b tnh nghi c lin quan trong v bin c 11-11-60. Qua ngy sau v nhng ngy k tip, mt s anh

em trong nhm 18 ngi ca khi T Do Tin B m ngi ta thng gi l nhm Caravelle ln lt b i v b cu lu. Nhn anh em, ti cht nh bi th Ngi Trng ca ng Hc Lc nn mn vn th (ch, l, t, ph, v) lm bi sau y:

NGI T MT L

Ny anh, ny c, ny l ch, Lc cc vo y ngi mt l, Nhng tng bun nh ch mt nh, No ng vui qu bn xm t, Thn ny du vng chn lao lung, Ni y vn ghi trong ph ph, Xung ch ln voi lm chuyn i, Xa nay din bit bao nhim v.

ng Trn Vn Hng l mt nh gio m phm, l thy hc ca rt ng thnh phn tr thc ca min Nam ng thi. ng l mt nhn s tiu biu cho lp s phu tin bi nh Chiu, Th Khoa Ngha, Th Khoa Hun, Phan Vn Tr ca min Nam lun lun c nhn dn min Nam ht sc trng vng. ng tng l trng Si Gn - Ch Ln thi ng Dim mi chp chnh, ni ting nh tnh tnh cng trc lin chnh. ng thng i lm bng xe p v khng x dng cng xa. Khi thy r anh em ng Dim c ti, k th a phng v k th tn gio, ng xin t chc ngay ri v nh sng cuc i ngho nn thanh bch. Nhng tm hn k s ni ng khng cho php ng im hi lng ting trc mt ch cng ngy cng gy thm nhiu ti li, ng bn tham gia nhm T Do Tin B hp bo ti Caravelle ra tuyn ngn phn i ch Dim.

Vic nh Ng bt giam ng khng nhng l mt ti c i vi dn tc m cn l mt hnh ng ch p t ho v t i ca dn min Nam, v ton dn min Nam, bt k nhng ai c cht hc hnh c cht hiu bit thi th, u coi ng Hng nh mt tm gng sng trong cch x th, mt bc thy trong trng i. Giam cm ng Trn Vn Hng (cng nh ng Phan Khc Su v K s Trn Vn Bch) nh Ng, mt ln na, y tr thc nhn s min Nam vo vng chng i, y lao ng nng dn min Nam chy theo Vit Cng.

-o0o-

Trong lc Cng an, Cnh st v Mt v ca L Quang Tung v Dng Vn Hiu m chin dch lng bt v iu tra thnh phn dn s i lp th Nha An Ninh Qun i ph trch vic iu tra thnh phn qun nhn.

Ngy 14 thng 11 nm 1960, ti c Tng thng Dim gi vo dinh c Lp ng cho nhng ch th cn thit. Mi thy ti, ng hi ngay: Anh c bit my lu nay nhng thng CIA M no thng gp g thng Thi?. Khi ti tr li khng bit th ng ni tip i cho rng chnh ngi M xi dc Nguyn Chnh Thi t chc o chnh lt chnh ph ca ng. Sau ng ra lnh phi tm cho ra tn tui nhng nhn vin Ta i s M thng tip xc lin lc vi i t Thi, nhng ngi M no hay lui ti vi cc s quan Nhy D.

Thy ng Dim lm i t Thi l ngi ch xng cuc o chnh do s xi dc ca M, ti bn ni: Tha c, Nguyn Chnh Thi l mt s quan c thnh tch ng h c ngay t u, khi c cn gp nhng kh khn vo nhng nm 1954, 1955, do c c tn nhim giao cho ch huy L on Nhy D thay Cao Tr. Thi l mt ngi cng trc, c binh s Nhy D knh mn v tuy by lu nay Thi c t thi bt mn vi ng b C vn, vi ng Cu, nhng i vi c, Thi khng h ng n. cng c thm lp lun , ti trnh by thm:

Tha c, vo khong 4 gi sng ngy 11-11-1960, sau khi ting sng phn lon n v c anh Bng cho bit l qun Nhy D ang tn cng Dinh c Lp, ti gi in thoi ngay v nh Thi th c mt trung s Nhy D tr li rng vo khong na m, i t Thi ang ng nh th b trung t Vng Vn ng v 4, 5 s quan Nhy D n mi i, mi vi thi ni p, bt buc. Theo ti th nhm Vng Vn ng mi l k xng xut cuc o chnh, nhng h thy i t Thi thng t thi bt mn vi chnh ph nn h li dng uy tn v a v T lnh ca i t Thi ton th binh s Nhy D tun phc nhm o chnh v hng hi tham d. ng Dim vn khng tin, ni li: Nhng m ng C vn c nhng tin tc cho bit chnh CIA M ch ng cuc o chnh ny. Khi ng Dim a danh ngha ng Nhu ra th ti bit khng cn g tranh lun na, nhng cng c gng ni thm: Tha c, khng bit ng C vn da vo u m ni vy, nhng theo ti, trong v o chnh va ri, nu c bn tay ca ngi ngoi quc th ch c th l bn tay ca Php ch khng th l ca M, v tri li chnh M cu c. ng Dim m to mt nhn ti, ti ni tip: Tha c ti lun nh th v c my yu t cn c phn tch, th nht l t khi c cm quyn, ngi Php c thi chng i c c ln ngi M; th hai Vng Vn ng, Nguyn Triu Hng v B trng Trn L Quang u l r ca cu Trung t Hun (qun l khch sn Caravelle ca Ng nh Thc) l mt ngi thn Php, thn vi tng Nguyn Vn Hinh; yu t th ba l a s s quan thuc th h trc, th h qun i quc gia, trong c nhm Vng Vn ng u c tinh thn bi M, in hnh nh L Vn Kim, Cao Tr, Lam Sn... vn c t tng v hnh ng chng M m C bit r v vn thng la ry (trng hp Cao Tr v Lam Sn). Cn yu t th t l chnh ng Miller thuc Ta i s M, n trc dinh c Lp khuyn Vng Vn ng tm nh cuc tn cng trc s hin din ca cng Khnh. Tuy ti a ra nhng phn tch nh th nhng ng Dim, vn b nh hng nng n ca ng Nhu, nn vn c ni thm: Nhng trong v o chnh ny c thng Phan Quang n v thng Hong C Thy l tay sai ca CIA. (Sau ny, ti c bit sau khi tht bi, ng Hong C Thy nh CIA M li xe cho ng ln phi trng xut ngoi nhng ng Thy khng phi l ngi ca CIA).

Trc nh kin chc nch nh th ca ng Dim ti cn bit ni g thm, ch thc mc t hi v sao ng Nhu li c cho ng Phan Quang n trong khi bit chc hai ng Thi v n khng phi l ngi t chc cuc o chnh. ng Thi ch c nhm o chnh Vng Vn ng mi tham d, cn ng n th li do ng Thi mi hp tc vi qun o chnh vo bui tra ngy 11-11-1960. L mt thuc cp, ti ch bit tun lnh nhng lng ring vn thc mc ti sao ng Nhu, i trm mt v ca ch , li c nhng nhn nh phn khoa hc, phn tnh bo nh th. Ba nm sau ti mi bit r th on ca ng ta.

Ti bt u m cuc iu tra v o chnh th bng nhn c vn th ca Ph t B trng Quc phng Nguyn nh Thun (hin hi ngoi) ch th rng theo lnh ng C vn th Thiu t Nguyn Hu Knh (Cng gio di c), Ph t ca L Quang Tung, v ba i y thuc lc lng c bit c bit phi n Nha An Ninh Qun i, t di quyn ti c trch cuc iu tra v o chnh ca Thi v ng.

Theo tinh thn ca bc vn th th ti vn chu trch nhim cuc iu tra v phi k giy t lin h n cuc iu tra, nhng ngi trc tip iu hnh cng tc li l nhm s quan Lc lng c bit. Bng phng thc ny, ng Nhu chng nhng cng khai t ra khng tin tng ti m cn c tnh lm mt uy tn ca ti i vi nhn vin thuc quyn. Ti c thc mc t hi ti sao ng Nhu khng giao hn vic iu tra v phn lon cho c quan ca L Quang Tung th l ti trnh c mt cng tc t nh. T nh v s dng x ca lng tm, v mt mt ti phi lm bn phn trung thnh vi ch m chnh ti cng bt mn, v mt khc ti phi trng tr nhm ngi phn lon m trong thm tm ti rt cm phc. th, thiu t Knh v nhm s quan ca L Quang Tung li thng qua mt ti trong vic bt b giam cm nhng s quan v binh s cc

n v khc ch v cc n v trng mun lp cng v do nhm Cn Lao lm im ch. C ngy h bt v hng trm binh s, hng trm n b con nt thuc gia nh nhng qun nhn phn lon, to nn tnh trng hn lon cho Nha ti, v nht l to s hiu lm ni mt s qun nhn i vi ring c nhn ti. Nhm s quan bit phi cng li dng danh ngha ca An Ninh Qun i khng b lm tin gii Hoa Kiu Ch Ln, lm cho ti mang ting, cng nh trc kia nhm Cn Lao Mt V ca ng Cn Hu ly danh ngha ca An Ninh Qun i khng b ng H Thc K v nhiu ng vin ng i Vit lm tin sau v Ba Lng. Ti mun nhc li nhng chuyn ny trnh by mt ln cho xong vi cc bn qun nhn hin hi ngoi vn tng lm vic di quyn ti thi Ng nh Dim, anh em thy r ni lng cay ng ca ti lc by gi khng th cng khai ni ln c.

Su, by nm tri anh em cng tc vi ti, thy r tinh thn cng minh lim chnh ca ti, thy ch trng on kt dn tc ca ti, thy ng li huynh chi binh m ti ch xng t ngy cn Phn Khu Duyn Hi, thy chnh sch nng gio ha, nh trng tr ca ti... nhng v vn nc trun chuyn v, ni nh k gi Robert Shaplen, u c nh hng Cn Lao xen vo l sinh ra ri lon, cho nn d c gng ht sc, Nha ca chng ta c nhng lc b hiu lm, hoc b c tnh bi bn mang tai ting. By gi, giai on lch s qua ri v trong trng hung ca mt ngi sng tha hng, hi tng li nhng nm iu khin Nha, ti vn thy hnh din v t ho v c phm ln cht ca Nha, nn ti thy cn phi ni ln cho S tht khng b che m. C l anh em cn nh v Dng Vn Hiu (hin M) bt chun y L Hu Thy du bit tch khng thng bo cho ti, ri a ra min Trung cho ng Ng nh Cn x dng mc d Thy l ngi Cng gio nhng li l mt ng vin cao cp ca Cng Sn nm vng. C l anh em vn cn nh v em rut b Nhu l Trn Vn Khim, lc sp nhn chc Gim c Nha Nghin cu Chnh tr, bt gi v i lm tin hai nhn vin Ty An Ninh Qun i An Giang. V ny chng nhng ng Nhu khng la ry ngi em v li cn nng li ch trch khi ti n trnh by ni v vi ng ta. C l anh em cn nh v Trung t Nguyn Hunh c ng Nhu v nhm Cn Lao t lm ph t cho ti m khng thm hi kin ti. Mi v Nha cha c bao nhiu ngy, Hunh lm tin Hoa Kiu mt triu bc trong v u thu ph thi qun i mc d hn nm nm tri, Nha An Ninh Qun i tuy mang ting l Mt v, l tay sai ca ch Cn Lao m vn c ting lim khit. Nguyn Hunh, ngi Cng gio b con vi Tnh trng Nguyn Trn qu Qung Nam, lc lm Tnh trng Long Khnh, Hunh tham nhng c my chc triu bc che du my trm triu thu ca Ty n in thi ng Bi Vn Lng lm B trng B Ni v. Hunh chia chc cho ai, Ty n in bit ht th m ng Nhu li em y v m nhim chc v s hai ca c quan c nhim v bo v tinh thn qun i! v.v...

Ti mun k li nhng v nh nht nhng tiu biu trn v lc by gi c nhiu s quan ca ti n than phin v by t s cng phn trc t cch hng hch, lng hnh ca nhm Cn Lao m ti ch khuyn h nn n nhn.

Tuy nhin, sau vi thng, khng chu ni s lm quyn ca Thiu t Knh na, ti gi Knh ln vn phng v cho bit rng t nay anh ta phi hon ton chu mnh lnh ca ti, ti s trc tip nm ly cuc iu tra.

Bt tay vo vic, ti lin tr t do cho nhm ph n v tr em v nhm qun nhn khng lin h trc tip n v o chnh nhng ch b t co l c cm tnh vi nhm phn lon, chng hn nh ni xu Tng thng, mt st ng Cn, b Nhu, c nhng li l ch trch ch , ni xu ngi Cng gio, t ra vui mng khi nghe ting sng o chnh n, ca ngi Phan Quang n v Nguyn Chnh Thi...

Ti ngh rng nhng s quan tham d o chnh, nhng s quan bt mn vi ch cng cng mang mt tm s nh mnh. Nu ti khng p tnh cm chung thy vi ng Dim, ci tnh cm keo sn thm thit gn 20 nm tri,

bit u gi ny ti cng ng vo hng ng phn lon. Ti li ngh rng to cuc binh bin l d dng mua ly ci cht m h dm hy sinh ch v lng yu nc ca h, ch v h s quc gia ri vo tay Cng Sn, nh vy th h u c phn T quc ng bo m tri li h ch mun p mt ch bt lc thi tha ang lm cho t nc suy vong. Hung chi i ti cng t nhiu vo t ra ti v chng Thc, Phong, Cng, h v ci ch Cn Lao Cng gio ny m lm tan r qun i, m i ngc li lng dn sao? Cho nn mc d c hng ngn s quan v binh s trc tip hay gin tip lin h n cuc o chnh, ti ch ngh em ra ta c 19 ngi v pht qun k 30 ngi. Ti cn cn thn em danh sch nhng can phm ra trc mt Hi ng cp Tng hp ti B Tng Tham mu Hi ng nh ot ly s phn nhng ngi m ti ngh pht qun k, ng hu mai hu ti khi mang ting da th Tng thng Dim gy oan khin au kh cho nhiu ngi, nhiu gia nh. Ngay c nhng tng t nh L Vn Kim, Phm Xun Chiu, Nguyn Cao K, Hong Cao Tiu... c chng c r rng lin h n nhm o chnh, ti cng c che du cho h hn gn vt thng qun i trc mt k th Cng Sn ngy cng hiu chin, v cho mt tp th binh s chu qu nhiu thng vong. Ti vn khc ghi trong lng li dn d ca ngi anh c qun i, i tng L Vn T, khi tr li Trung t Vng Vn ng: Ti gi ri, cc anh mun lm g th lm nu thy l phi, min ng qun i phi tan r. Ti t ngh tng T, mt lnh gi xut thn t mt gia nh cai i, xut thn t mt Thiu sinh qun thi Php thuc, tri bao ch chnh tr, chng kin bao ni thng trm ca qu hng t nc, nn ng c ci nhn su sc v nhn bn hn v vai tr ca nhng ch , v qun i, v tng lai x s. V th ng nhc li vi ti li ng ni vi ng Vng Vn ng nh thm nhn nh ti ng lm cho qun i tan nt. C phi th khng thi s Cao Tiu ? (Lc by gi ng Hong Cao Tiu l i y Chnh Vn phng cho i tng L Vn T).

Trong nhm lnh t o chnh th i t Nguyn Chnh Thi l ngi bn tri k ca ti, v s quan gan d, ngay thng, cng hc lp Trung on trng vi ti ti H Ni v c ti tuyn truyn ng h cho ng Dim khi ng Dim mi v nc. Ti lm sao c th th hn ngi chin s m bao phen xng pha trn mc, ti lm sao qun c tnh bn thm thit khi cng i hnh qun vi mt Lin on Lu ng bn b sng Bch ng hai anh em c dp vo dng hng trc bn th c Trn Hng o. Ti lm sao qun c c ch thit tha ca Thi khi sut my ngy ti b au st rt, Thi mang h ba l hay nhy xung ao bt c nu cho cho ti n trong cuc hnh qun gia cnh ng ly li gia min qu tnh Hi Dng Bc Vit. Ti lm sao qun c thi ho hip ca Thi khi a tay cn mi sng ca Trn nh Lan, mt th Ty con, ang nhm vo u ti trong nh Trn Vn n, khi ti phn i li b h ca ng Hinh h ho o chnh ng Dim.

Thi l mt ngi chn thnh yu nc, dy cng chin u chng Cng, tng ht lng ng h ng Dim, nay v i ngha m phi lu vong ni qu ngi cho nn trc khi tr t do cho nhm ph n v tr con, ti cho mi v Thi ln vn phng c my li an i. Ti khuyn v Thi v nh lo lm n, nui con ch chng, i ngy Thi o gm v lng, i ngy gia nh on t. Ti a v Thi 2.000 ng bc v hn c mi thng n gp ti, ti xut mt ph a cho 1.000 ng. Nhng v Thi khng bao gi tr li cho n cui nm 1963, sau khi chng ti lt ch Dim, Thi t Nam Vang tr v (nh tt c s quan, chnh khch t lu vong, hay b t y ngoi Cn o) nh nhng chin s hng anh c cng chng i ch Dim. Nhng khi Thi tr v qu c th hi i, cnh nh Thi trm gy bnh ri, lnh phm t ng!

Thi th o in, qu hng nghing nga, ch Cn Lao tn bo v s phn nghit ng lm Thi tan nt c ci lng. Nhng ri Thi t nng vic dit th cu nc, gc mi su ring, nhn lnh ln ng ch huy S on I B binh ni tuyn u Qung Tr.

Ngoi Thi ra, trong nhm lnh t o chnh, t lu ti vn ch v cm mn

nhng s quan tr tui nh Phm Vn Liu, Phan Trng Chinh v Phan Lc Tuyn, mc d ti cha h tip xc vi h. Liu l ng vin i Vit tng hc trng V B Yn Bi do Nht Bn t chc nm 1945, tng hot ng cch mng v trn sang Tu. Chinh l con mt nh cch mng thuc Vit Nam Quc Dn ng, tng chin u chng c Php ln Vit Minh. Cn Phan Lc Tuyn, vin s quan tr tui ny lm cho ti khm phc v nhng bi tham lun