Tài liệu hướng dẫn đào tạo cho các tổ

chức Chăm sóc Cộng Đồng, Y Tế, và

Dịch Vụ Xã Hội

Viêm gan siêu vi khuẩn C tại các cộng

đồng đa sắc tộc và văn hoá tại Canada

2

Biên soạn bởi

Hội Đồng Đa Sắc Tộc và Văn Hoá

Canada

3

Với sự hợp tác của

Quĩ tài trợ về Gan Canada

4

Được tài trợ bởi

Cơ quan Y Tế Công Cộng của Canada

5

Viêm gan siêu vi loại C

Lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1989

Vi khuẩn lây lan qua đường máu, gây viêm gan

170 triệu người bị nhiễm bệnh trên toàn thế giới

242,500 người bị nhiễm bị nhiễm bệnh tại Canada

8,000 người mới phát hiện bị nhiễm bệnh trong năm 2007

Từ năm 1960 đến năm 1990, người ta ước chừng từ 90,000 đến 160,000 người

sống tại Canada bị nhiễm bệnh viêm gan siêu vi loại C vì tiếp xúc với máu đã bị

nhiễm trùng hay thành phần máu bị nhiễm trùng

6

Tỉ lệ

Tỉ lệ nhiễm bệnh là 3% hay cao hơn tại một số nước nơi người di

dân sinh sống trước khi đến định cư tại Canada

Cộng Hoà Nhân Dân Trung Hoa

Ai Cập

Phi Luật Tân

Việt Nam

Những nguyên nhân chung đưa đến việc lây lan bệnh viêm gan

siêu vi loại C

Tập tục văn hoá

Cạo gió bằng đồng tiền, châm cứu.

Kim chích không được khử trùng đúng tiêu chuẩn

7

Nhận Thức của Cộng Đồng Canada

Nhận thức cộng đồng về căn bệnh vẫn còn thấp

Việc giáo dục về căn bệnh vẫn còn rất hạn chế cho

Cộng đồng

Người với trình độ văn hoá thấp

Người có nguồn gốc văn hoá và ngôn ngữ đa dạng

Vì vậy, những cá nhân đã bị nhiễm bệnh Không biết rằng họ bị nhiễm bệnh

Vô tình truyền vi khuẩn siêu vi C sang cho người khác

Không áp dụng những biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của chính mình

Không đến gặp bác sĩ để được chữa trị

8

Văn Hóa Kỳ Thị và Phong Kiến

Nhiều văn hoá cấm kỵ vẫn còn tồn tại

Nói đến căn bệnh vẫn là điều cấm kỵ Bị nhiễm bệnh đồng nghĩa với lạm dụng rượu và dùng ma tuý)

Lo sợ vì có thể bị kỳ thị và gán ghép

Kinh nghiệm cá nhân Xấu hổ và bị xa lánh

Sợ hãi bị cộng đồng tẩy chay

Hậu quả Ngại ngùng sữ dụng các dịch vụ chăm sóc, điều trị hoặc tiếp thu kiến thức

về căn bệnh

Tiếp tục lây lan bệnh cho người khác

9

Viêm Gan Nghĩa Là Gì?

Viêm gan có nghĩa là sự sưng tấy của gan

Nếu bị gây ra bởi một siêu vi khuẩn, người ta gọi là viêm gan siêu vi khuẩn

Có ít nhất bảy loại siêu vi khuẩn khác nhau được biết đến tạo ra

bệnh viêm gan

Những bệnh viêm gan phổ biến nhất tại Canada là viêm gan loại A, B và C

10

Viêm Gan Siêu Vi C Nghĩa Là Gì?

Bệnh viêm gan siêu vi C được tạo ra bởi siêu vi khuẩn viêm ganloại C, một loại siêu vi khuẩn lây lan qua đường máu

Bệnh được lây lan do tiếp xúc trực tiếp với Máu

Tinh dịch

Đây là nguyên do chính của bệnh viêm gan mãn tính

Cứ 100 người bị viêm gan siêu vi khuẩn C Khoảng 75% đến 80% sẽ phát triển thành nhiễm trùng mãn tính

Khoảng 10% đến 20% sẽ phát triển thành xơ gan trong thời gian từ 20 đến30 năm

Khoảng 1% đến 5 % sẽ bị tử vong vì hậu quả của sự nhiễm trùng dài hạn, bao gồm ung thư gan

11

Hepatitis A, B and C - Sự Khác Biệt

Viêm gan

siêu viC A B

Gây ra bởi Siêu vi khuẩn C Siêu vi khuẩn A Siêu vi khuẩn B

Cách thức lây

lan

Qua đường máu,

đường tinh dịch

Qua đường miệng

hay hậu môn, hải

sản tươi, sò ốc,

nước đá bị nhiễm

trùng

Qua đường máu,

đường tinh dịch,

đường tình dục, mẹ

lây bệnh cho con

trong lúc sanh đẻ.

12

Nguy Cơ Thông Thường

Sử dụng kim chích (lúc trước hay hiện tại)

Hít thuốc qua đường mũi

Dùng chung kim chích, ống hút, ống, muỗng, nồi nấu v.v…

Xâm, xuyên xỏ thân thể hay châm cứu

Sử dụng những dụng cụ, mực hay kỹ thuật không được khử trùng

Bị tiếp xúc vì kim đâm tại nơi làm việc

Thiết bị y khoa, nha khoa không được khử trùng đúng đắn

Dùng chung đồ dùng cá nhân

Dao cạo, kéo, cắt móng tay, hay bàn chải đánh răng

Giao hợp không an toàn, bao gồm tiếp xúc với máu bị nhiễm siêu

vi khuẩn C

13

Viêm Gan Siêu Vi C Ngăn Ngừa Được Không?

Phương cách ngăn bệnh duy nhất là Tránh tiếp xúc với máu bị nhiễm siêu vi khuẩn C

Phòng ngừa Không dùng chung kim chích, ống tiêm, muỗng, thuốc ma tuý, và các loại

dúng cụ khác

Chỉ sử dụng mực xâm mới và dùng một lần duy nhất khi xâm, sử dụng kim chích dùng một lần khi xâm, xỏ thân thể, châm cứu v.v..

Khử trùng tất cả các loại thiết bị, bao gồm mực xâm

Đeo găng tay cao su nếu tiếp cận với máu của người khác

Áp dụng an toàn tình dục

Nếu có những quan hệ tình dục với nhiều đối tượng hay với những đối

tượng mới, luôn sử dụng bao cao su

14

Gia Đình và Bạn Bè Có Thể Bị Lây Hay Không?

Có thể!

Làm cách nào để giảm nguy cơ Đừng dùng chung dao cạo, bàn chải đánh răng, cắt móng tay v.v..

Băng bó vết thương hay lỡ loét

Bỏ đồ dính máu trong thùng chứa

Băng vệ sinh, khăn ăn vệ sinh, khăn giấy, băng y tế, kim chích v.v…

Không dùng chung kim chích, ống hút, hoặc các vật liệu ma túy khác (đồ chứa, nồi nấu, đồ lọc, hoặc nước uống)

Không cho con bú nếu đầu vú bị chảy máu hay bị nứt nẻ

Luôn luôn dùng bao cao su Nếu không ở trong quan hệ lâu dài, hay một bạn tình

Bảo vệ bạn tình từ viêm gan siêu vi C

Giảm nguy cơ gây lan những bệnh truyền nhiễm khác (như viêm gan siêu vi B, HIV v.v..

15

Triệu Chứng

Rất nhiều người không có triệu chứng

Họ thậm chí cảm thấy hoàn toàn khoẻ mạnh

Triệu chứng bao gồm

Mệt mỏi

Da và mắt bị vàng

Đau tại vùng bụng và các khớp

Nước tiểu vàng

Buồn nôn

Ăn mất ngon

16

Ai Nên Được Thử Nghiệm?

Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị nhiễm bệnh nếu như trước đây đã tiếp cận với máu Dù một lần gần đây hay rất lâu trước đây

Bất cứ ai với những dấu hiệu hay triệu chứng của bệnh viêm gan siêu vi C Buồn nôn, mệt mỏi, giảm ăn ngon, vàng da, nước tiểu sậm màu, và đau vùng

bụng v.v..

Bất cứ ai được sinh trưởng hay cư ngụ tại những quốc gia mà bệnh viêm gan siêu vi C phổ biến Ai Cập, miền Nam nước Ý, Ấn Độ, Pakistan, Trung Quốc, Phi Luật Tân, Việt

Nam

Đặt biệt nếu bị tiếp xúc với thành phần máu, thủ tục y tế, hay chủng ngừa tại những quốc gia nêu trên

17

Các Loại Kiểm Tra Thử Nghiệm là gì?

Có một số loại thử nghiệm

Các thử nghiệm khác nhau sẽ giúp quyết định phương pháp chữa trị thích hợp

Nên hỏi ý kiến bác sĩ vì bác sĩ sẽ yêu cầu loại thử nghiệm thích hợp cho bạn

Thử nghiệm kháng sinh Anti-HCV Tìm những kháng sinh chống siêu vi khuẩn C

Nếu có kháng sinh trong máu, người này đã từng bị nhiễm vi khuẩn

Thử nghiệm HCV RNA Cho biết nếu bạn vẫn còn vi khuẩn

Có bao nhiêu vi khuẩn trong máu

Thử nghiệm phân loại vi khuẩn C gen Xác định loại vi khuẩn hay gen của vi khuẩn siêu vi C

Thử nghiệm đo lường chức năng gan và số lượng chất men trong gan Xác định xem vi khuẩn siêu vi C có đang làm tổn hại đến gan

Sinh thiết gan Để đo lường mức độ tổn hại tích luỹ do vi khuẩn siêu vi C gây ra cho gan

18

Bạn Có Thể Bị Tái Nhiễm Bệnh Không?

Có!

Hệ thống miễn dịch sản xuất kháng sinh

Siêu vi khuẩn C có khả năng thay đổi nhanh chóng so với hệ thống miễn dịch

Kháng sinh mất khả năng bảo vệ cơ thể

Vì vậy, không ai có hệ thống miễn dịch suốt đời.

19

Có Thuốc Chích Ngừa Hay Không?

Hiện tại vẫn chưa có thuốc tiêm chủng cho loại

bệnh này

Thậm chí những người đã được chữa trị thành

công vẫn có thể bị tái nhiễm bệnh

Khả năng tái nhiễm tùy vào bao nhiêu nguy cơ

mình tiếp xúc

20

Điều Trị Bệnh Bằng Cách Nào?

Những phương pháp điều trị bệnh hữu hiệu hiện đang phổ biến Kết hợp điều trị giữa pegylated interferon và ribavirin

Nếu việc điều trị được qui định, bệnh nhân và bác sĩ cần xem xét Điều trị hiện tại cho bệnh viêm gan siêu vi C là gì?

Phương pháp điều trị có hữu hiệu tới mức nào?

Tác dụng phụ là gì?

Ai sẽ nên được điều trị?

Bệnh nhân được điều trị ra sao?

Để ngăn ngừa tổn thương gan nhiều hơn Tiêm chủng ngừa chống bệnh gan siêu vi A và B

Tiêm chủng cho viêm gan A và B hiện tồn tại

Rất nhiều tỉnh bang và lãnh thổ tại Canada cung cấp thuốc tiêm chủng miễn phí

21

Những Liệu Pháp Chữa Trị Khác

Các vật trị liệu an toàn và hữư hiệu khác chưa được chứnh minh

Phép chữa vi lượng đồng cân, thuốc cỗ truyền, thuốc bổ và vitamin v.v..

Hầu như tất cả vật trị liệu khác không có khống chế bởi chính phủ

Để biết thêm chi tiết về nguy cơ/ích lợi của những liệu pháp chữa trị khác

Nên tìm người trị liệu chuyên nghiệp có bằng cấp

Nhà trị liệu này nên có kiến thức sâu rộng về bệnh viêm gan siêu vi C

22

Sống Với Viêm Gan Siêu Vi C

Sống lành mạnh và giảm áp lực lên gan

Tránh hay hạn chế rượu

Tránh hay giới hạn hút thuốc lá

Ăn lành mạnh

Xin xem hướng dẫn “Ăn Lành Mạnh với Hướng Dẫn Dinh Dưỡng của

Canada”

Tránh bị nhiễm những căn bệnh làm nguy hại đến gan như viêm gan siêu vi

A và B

Tránh sử dụng ma tuý bán ngoài đường, bao gồm thuốc hút bồ đà

Nên có quan hệ tình dục an toàn

Giữ thể lực luôn năng động

Ngủ đầy đủ

23

Trang Web Hữu Ích

Canadian Liver Foundation

http://www.liver.ca

Government of Ontario

www.hepcontario.ca

Health Canada

http://www.hc-sc.gc.ca

http://www.hc-sc.gc.ca/dhp-mps/prodnatur/index-eng.php

Public Health Agency of Canada

http://www.phac-aspc.gc.ca/hepc

24

Tài Liệu Tham Khảo

Hepatitis C – Get the Facts

Public Health Agency of Canada

www.phac-aspc.gc.ca/hepc/index_e.html

Healthy Living with Hepatitis C

Canadian Liver Foundation

www.liver.ca

Eating Well with Canada’s Food Guide

Health Canada

www.hc-gc.ca/fn-an/food-guide-aliment/index_e/html