VI

Smisao poesisa materijalnosti

Vodena boja

4. Benediktinska iluminacija

PSALTERIUM AUREUM

1

4.

Iluminacije Sent Gallena

Psalterium aureum 4.1. Uvod

4.2. Blie odreenje srednjevjekovne iluminacije 4.3. Kljune steevine, spoznaje i saznanja o iluminiranju

Sent Gallen: Psalterium aureum

4.1.

U Samostanskoj biblioteci u St. Gallenu nalazi se uveni Psalterium Aureum za kojeg se

pretpostavlja da je nastao u 9. stoljeu, pod rukovoenjem Toutila, u vrijeme, kada ova umjetnost dostie

svoj vrhunac, kada, polazei od univerzalnog znaaja same poruke u tekstu, dolazi do izraaja

apstraktna kvaliteta zapisa, tvorei

jedinstvo teksta, kaligrafije i iluminacije

To je vrijeme Karolinke renesanse, po miljenju strunjaka, najvanije faze sjedinjavanja keltsko-

germanskog duha s duhom sredozemnog svijeta.

4/ 1. PSALTERIUM AUREUM

sveti tekstovi Kranska civilizacija je civilizacija pisma.

Sljedbenici Krista zapisuju, onako kako znaju i stvaraju svete tekstove, koji se kasnije u samostanima

prepisuju ...

Kasnije, kada se vie koristi pergament u listovima, spojenim u kodekse, prepisuju se kao svete knjige.

Kranska kaligrafija i iluminacija imaju mistino znaenje.

VI

Smisao poesisa materijalnosti

Vodena boja

4. Benediktinska iluminacija

PSALTERIUM AUREUM

2

Kaligraf i iluminator, polazei od injenice da italac poznaje i razumije poruku danu u tekstu, izraava apstraktne kvalitete zapisa, te tako stvara

jedinstvo teksta, kaligrafije i iluminacije

Samostani postepeno uspiju preuzeti i upravljanje crkvom iz ruku episkopa.

U samostanima, -

- najprije u Irskoj, stvaraju uslove za razvoj nauke i umjetnosti ... - to se kasnije iri, ne samo na Sjevernu Britaniju, - nego i na kontinent.

benediktinski red Ve u 6. stoljeu samostani postaju sredite kulture evropskih zemalja, i to pod vlau benediktinskog reda.

Benedikt iz Nursije zapisao je u svojim Pravilima i sljedee: 1Zanatlije koji ive u manastiru trebalo bi da s poniznou obavljaju svoj posao

kako im je naloio i dopustio opat ...

...ovo sve podri kao BENEDIKTINSKI RED papa Grgur Veliki i sam najprije kaluer

U duhovnom smislu, ove i sline rukopise diktira duhovna hijerarhija

( BENEDIKT iz Nursije (480/553) bio je osniva opatije u Monte Casinu)

Sent Gallen

4/ 2. Sent Gallen: Stiftsbibliothek Karolinka renesansa, po miljenju strunjaka, moe se smatrati najvanijom fazom sjedinjavanja keltsko-germanskog duha s duhom sredozemnog svijeta.

U vrijeme monaha Tuotila ova umjetnost dostie svoj vrhunac.

1 H.W. JANSON, Anthony F. Janson : ISTORIJA UMJETNOSTI dopunjeno izdanje , Novi Sad 2006; primarni izvori ..30. Sv.Benedikt iz Nursije /480/554/iz Pravila: poglavlje 57.

VI

Smisao poesisa materijalnosti

Vodena boja

4. Benediktinska iluminacija

PSALTERIUM AUREUM

3

Kasnije se u Casus sancti Galli napisanom u XI stoljeu navodi znaaj monaha Tuotila za ovaj uveni

samostan kojeg su osnovali irski misionari jo za vrijeme Karolinga

Naime, sv. Kolumban kree ve 590. iz Irske sa svojih 12 uenika na kontinent kao misionar, te osniva samostane

u Francuskoj, a njegov uenik Gallus u Gallenu 613.godine . Biskup Sent Gallena je u to vrijeme bio Salomon (

ujedno i biskup Constanze od 887-899) i povjerio je Tuotilu sve poslove, ne samo pisanje ...

esto je za iluminiranje koristio i starije izvore .

U isto vrijeme spominje se u samostanu i-

- pisar Sintram kao i jedna - ena Amata ...

Tuotilo je bio svestrani umjetnik

...izuzetan zlatar i slikar, pjesnik,

elokventan, briljantno je pjevao ...2

4/ 3. Monah Toutilo: Evangelium Longum, prednja strana korica Sent Gallen, Stiftsbibliothek; oko 900; TEMA: Krist na prijestolju; sam motiv u centru izveden je kao reljef

izrezbaren u slonovai a zatim je sve uokvireno ukrasima u pozlaenom srebru i umetnutim dragim kamenjem.

2 Enrico Castelnuovo: Artifex bonus;Roma-Bari, 2004 / Fabrizio Crivello: Tuotilo: lartista in et carolinga / str. 26

VI

Smisao poesisa materijalnosti

Vodena boja

4. Benediktinska iluminacija

PSALTERIUM AUREUM

4

4.1.1.

VANIJI IZVORI

- A.E.B.F. Pey: The hafkrnscheid Collection, Maltechnik 1987/2,

- Andre Malreaux.: GOYA, Dessins de Goya au Prado, Geneve 1947. - Anelko Badurina: Minijature u Hrvatskoj, MINIJATURA;Umjetnost na tlu

Jugoslavije,Beograd, 1983.

- Annie Berthier: L'art du livre ottoman - Arnold Hauser: The Social History of Art/ prijevod, Beograd, 1966. - Bernard Dorival: Francusko slikarstvo, Zagreb, 1959. - Bert Bilzer: Das grosse Buch der Kunst, Braunschweig, 195. - Brenda Rickman Vantrease: The Illuminator / prijevod;Beograd 2006. - Brockhaus F.A. Das grosse Brockhaus, Oldenburg 1953/57; Atlas - Christa Schug- Wille: Bizanc in njegov svet, Ljubljana, 1970. - Carel J. Du Ry: LJUDSTVA STAREGA VZHODA, Ljubljana, 1970. - Carlo Giulio Argan: STUDIJE O MODERNOJ UMJETNOSTI, Beograd ,

198.

- C.Cennini: The Craftsman's Handbook, New York, 1960. - Elie Faure: Povijest umjetnosti III, Zagreb, 1955. - Emil Ploss: Ein Buch der alten Farben

- Enrico Castelnuovo: Artifex bonus;Roma-Bari, 2004 / Fabrizio Crivello: Tuotilo: lartista in et carolinga

- Ernst Bartelt: Maltechnik, 1981/2.

- Germain Bazin: VRHUNSKA DELA SVETSKE UMETNOSTI ; Beograd, 1963.

- Gettens Rutherford J.: Alumni/1950, XIX/ str.3-4.

- Hans H. Hofsttter: Pozni srednji vek, Ljubljana, 1968.

4.1.2.

IZVORI SLIKA

4/1. www.oficiostradicionales.net.

4/2. cooltext.com

4/3. Enrico Castelnuovo: Artifex bonus, Roma/Bari, 2004, sl. IV.

4/ 4, 16. Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970 / str. 249.

4/5, 20. Brockhaus F.A. Das grosse Brockhaus, Oldenburg 1953/57; Atlas str.404.

4/6. Martin Judy&Miriam Stribley: The Complete guide to Calligraphy, New Jersey, 1988 /str. 7.

4/7. Germain Bazen : Vrhunska dela svetske umetnosti, Beograd 1960 , str.139, sl.202 .

4/8. Karl Schefold: Die Griechen und ihre Nachbarn; Propylen, Berlin/ 1970.

4/9. Carel J. Du Ry: LJUDSTVA STAREGA VZHODA, Ljubljana, 1970 .

4/10. Wolfhart Westendorf: STARI EGIPT, Ljubljana, 1969 / str. 148.

4/11. Christa Schug-Wille: Bizanc in njegov svet, Ljubljana, 1970/ str.135 .

4/12. Christa Schug-Wille: Bizanc in njegov svet, Ljubljana, 1970/ str.181.

4/13. Martin Kuckenburg: Die Kelten in Mitteleuropa, Stuttgart, 2004, str.78.

4/14. Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970 / str. 137 .

4/15. Martin Kuckenburg: Die Kelten in Mitteleuropa, Stuttgart, 2004 / str.123.

4/17. Enrico Annoscia &...: Opa povijest umjetnosti/ Zagreb, 206/str. 137.

4/18. Talbot: Rani srednji vijek/ str. 71.

4/19. Germain Bazen : Vrhunska dela svetske umetnosti, Beograd 1960.

4/21. Germain Bazin : Vrhunska dela svetske umetnosti, Beograd 1960 , str.139 .

4/22, 23, 24, 25, Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970 / str. 51.

4/26, 27, Christa Schug-Wille: BIZANC IN NJEGOV SVET, Ljubljana, 1970 / str. 140.

4/28. Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970 / str. 51.

4/29. cooltext.com.

4/30. www.oficiostradicionales.com.

4/31. www.upaya.es.

4/32. cooltext.com.

4/33. www.oficiostradicionales.com.

4/34, 35. Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970 / str. 249 .

4/36. www.oficiostradicionales.com. 4/37. www.labyrinthdesigners.org.

http://www.labyrinthdesigners.org/

VI

Smisao poesisa materijalnosti

Vodena boja

4. Benediktinska iluminacija

PSALTERIUM AUREUM

5

- H.W. JANSON, Anthony F. Janson : ISTORIJA UMJETNOSTI dopunjeno izdanje , Novi Sad 2006.

- Karamehmedovi: LIKOVNA UMJETNOST, Sarajevo 2006 - Karl Schefold: Die Griechen und ihre Nachbarn; Propylen, Berlin/ 1970. - Klaus Wessel: Koptische Kunst die Sptantike in Aegipten,

Recklinghausen, 1963.

- Kraus: Das Rmische Weltreich, PROPYLEN, Berlin, 1967. - Le Begue: Experimenti de coloribus, 1431.

- Leo van Puyvelde: La Renaissance flamande de Eyck Metsus, Beuxelles 1968.

- Magnus Backes, Regine Dlling: ROJSTVO EVROPE, Ljubljana, 1970. - Martin Judy&Miriam Stribley: The Complete guide to Calligraphy, New

Jersey, 1988.

- Martin Kuckenburg: Die Kelten in Mitteleuropa, Stuttgart, 2004. - Maximilien Gautire: Louvre, Pariz/Novara, 1971. - Mayer Ralf:The Artist's Handbook of Materials and Techniques, New

York, 1948.

- Milica Mihajlovi: Minijature u hebrejskim rukopisima, MINIJATURA;Umjetnost na tlu Jugoslavije,Beograd, 1983.

- Milorad Medi: Stari slikarski prirunici, Beograd, 1999. - M.Kraigher-Hozo: Metode slikanja i materijali, Sarajevo, 1990. - Moin: Minijature u irilskim rukopisima; MINIJATURA;na tlu

Jugoslavije,Beograd, 1983.

- M.Sijelmassi et A.Khatibi: L'art Calligraphique arabe, Paris, 1976. - Pierre la Mure: The private life of Mona Lisa, Collins USA 1976. - Xavier de Langlais: La technique de la