Vezivno tkivoVezivno tkivo

Doc. dr. sc. Enrih MerdićDoc. dr. sc. Enrih Merdić

Opća zoologijaOpća zoologija

Vezivno tkivoVezivno tkivo Relativno mali broj stanicaRelativno mali broj stanica U velikom volumenu ekstracelularnog matriksaU velikom volumenu ekstracelularnog matriksa Tri oblika vezivnih vlakanaTri oblika vezivnih vlakana

Kolagena, retikularna i elastična vlaknaKolagena, retikularna i elastična vlakna Sintetiziraju ih i izlučuju fibroblastiSintetiziraju ih i izlučuju fibroblasti

Makromolekule temeljne tvariMakromolekule temeljne tvari Glikozaminoglikani, proteoglikani, hialuronska kiselina, Glikozaminoglikani, proteoglikani, hialuronska kiselina,

glikoproteiniglikoproteini Tkivna tekućinaTkivna tekućina

difuzijom izmjena metabolita između krvi, limfe i tkivnih difuzijom izmjena metabolita između krvi, limfe i tkivnih stanicastanica

Stanice vezivnog tkivaStanice vezivnog tkiva Stalno prisutne st. Stalno prisutne st. Povremeno prisutne st. Povremeno prisutne st.

Stalno prisutne staniceStalno prisutne stanicevezivnog tkivavezivnog tkiva

fibroblasti,fibroblasti, makrofagi,makrofagi, mastociti,mastociti, masne st.masne st. nediferencirane nediferencirane

mezenhimske st.mezenhimske st.

Povremeno prisutne stanicePovremeno prisutne stanicevezivnog tkivavezivnog tkiva

limfociti, limfociti, plazma st., plazma st., neutrofilni, neutrofilni, eozinofilni, eozinofilni, bazofilni bazofilni monociti monociti

Klasifikacija vezivnog tkivaKlasifikacija vezivnog tkiva1.1. Pravo vezivno tkivoPravo vezivno tkivo

1.1. Rahlo vezivno tkivoRahlo vezivno tkivo

2.2. Gusto vezivno tkivoGusto vezivno tkivo1.1. NepravilnoNepravilno

2.2. PravilnoPravilno

2.2. Specijalizirano vezivno tkivoSpecijalizirano vezivno tkivo1.1. Hrskavično tkivoHrskavično tkivo

2.2. Masno tkivoMasno tkivo

3.3. Koštano tkivoKoštano tkivo

4.4. KrvKrv

5.5. Hematopoetsko tkivoHematopoetsko tkivo

6.6. Limfatičko tkivoLimfatičko tkivo

3.3. Embrionalno vezivno tkivoEmbrionalno vezivno tkivo1.1. MezenhimMezenhim

2.2. Mukozno vezivno tkivoMukozno vezivno tkivo

Rahlo vezivno tkivoRahlo vezivno tkivo Najčešći oblik vezivnog tkiva Najčešći oblik vezivnog tkiva

npr. stroma većine organa, obavija npr. stroma većine organa, obavija većinu krvnih žila, živaca i mišićavećinu krvnih žila, živaca i mišića

Rahlo uređena vlakna, vrlo mnogo Rahlo uređena vlakna, vrlo mnogo osnovne tvari, mnogo različitih osnovne tvari, mnogo različitih stalno i povremeno prisutnih stalno i povremeno prisutnih stanicastanica

Masne staniceMasne stanice prisutne u različitom stupnjuprisutne u različitom stupnju kada dominiraju govorimo o masnom kada dominiraju govorimo o masnom

tkivutkivu FunkcijaFunkcija

difuzija Odifuzija O22, metabolita, regulatornih , metabolita, regulatornih tvari između stanica drugih tkiva i tvari između stanica drugih tkiva i krvnih žilakrvnih žila

Primarno mjesto dodira antigena i Primarno mjesto dodira antigena i stranih čestica, npr bakterija koje su stranih čestica, npr bakterija koje su prošle epitelni slojprošle epitelni sloj

Gusto vezivno tkivoGusto vezivno tkivo Vlakna su duža i više ih jeVlakna su duža i više ih je Manji broj stanicaManji broj stanica Nepravilno GVTNepravilno GVT

vlakna su isprepletenavlakna su isprepletena npr. derma, periostij, npr. derma, periostij,

perihondrij, submukozaperihondrij, submukoza kapsule limfnih čvorova, kapsule limfnih čvorova,

slezene, testisa, jetre i dr.slezene, testisa, jetre i dr. Pravilno GVTPravilno GVT

vlakna su paralelna, tijesno vlakna su paralelna, tijesno pakirna, s ujednačenim pakirna, s ujednačenim razmakomrazmakom

npr. tetive, ligamenti, stroma npr. tetive, ligamenti, stroma rožnicerožnice

Kolageno, elastično i Kolageno, elastično i retikularno tkivoretikularno tkivo

Hrskavično tkivoHrskavično tkivo Specijalizirani oblik Specijalizirani oblik

vezivnog tkivavezivnog tkiva Celularni prostorCelularni prostor

hondroblastihondroblasti hondrocitihondrociti

Ekstracelularni prostor Ekstracelularni prostor matriksamatriksa vlaknavlakna temeljna tvartemeljna tvar

Tri različita oblika Tri različita oblika hrskavicehrskavice hijalinahijalina elastičnaelastična fibroznafibrozna

Stanice hrskavičnog tkivaStanice hrskavičnog tkiva Perihondrijalne stanicePerihondrijalne stanice

Stanični dio perihondrija, Stanični dio perihondrija, fibroznog vezivnog tkiva koje fibroznog vezivnog tkiva koje obavija većinu hrskavicaobavija većinu hrskavica

Germinativne stanice od kojih Germinativne stanice od kojih nastaju prvo hondroblasti, a nastaju prvo hondroblasti, a zatim i hondrocitizatim i hondrociti

HondroblastiHondroblasti nezrele stanice hrskavicenezrele stanice hrskavice

HondrocitiHondrociti zrele stanice hrskavice koje su zrele stanice hrskavice koje su

zadržale sposobnost diobezadržale sposobnost diobe HondroklastiHondroklasti

uklanjaju kalcificiranu uklanjaju kalcificiranu hrskavicu, koja je tada hrskavicu, koja je tada zamijenjena s koštanim tkivomzamijenjena s koštanim tkivom

Hijalina hrskavicaHijalina hrskavica Najčešći tip hrskaviceNajčešći tip hrskavice npr. trahealni prstenovinpr. trahealni prstenovi Kolagen tip IIKolagen tip II Obavijena je Obavijena je

perihondirijemperihondirijem

Elastična hrskavicaElastična hrskavica

Npr. uškaNpr. uška Elastičan i savitljivi Elastičan i savitljivi

oblik hrskavičnog tkivaoblik hrskavičnog tkiva Elastična vlakna i Elastična vlakna i

kolagen tipa IIkolagen tipa II Obično je obavijena Obično je obavijena

perihondrijemperihondrijem

Fibrozna hrskavica Fibrozna hrskavica

Na mjestu spajanja tetiva za Na mjestu spajanja tetiva za kostikosti

Velika količina kolagena tip IVelika količina kolagena tip I Mala količina osnovne tvari, Mala količina osnovne tvari,

ograničena na prostor koji ograničena na prostor koji okružuje hondrociteokružuje hondrocite

Hondrociti su raspoređeni u Hondrociti su raspoređeni u redovima između vlakanaredovima između vlakana

Nema vidljiv perihondrijNema vidljiv perihondrij

Hrskavično tkivo nije prokrvljenoHrskavično tkivo nije prokrvljeno Arteriole i venule mogu Arteriole i venule mogu

prolaziti kroz hrskavicu,prolaziti kroz hrskavicu, Ali ne formiraju kapilarnu Ali ne formiraju kapilarnu

mrežumrežu Perihondrij je vaskulariziranPerihondrij je vaskulariziran Difuzija se odvija kroz Difuzija se odvija kroz

matriks, visokomatriks, visokohidriran gelhidriran gel

Kalcificiranjem matriksa Kalcificiranjem matriksa sprečava se difuzija, sprečava se difuzija, hondrociti odumiruhondrociti odumiru

Masno tkivoMasno tkivo Specijalizirani oblik vezivnog Specijalizirani oblik vezivnog

tkivatkiva Adipociti – masne staniceAdipociti – masne stanice Mast – dvostruko veća Mast – dvostruko veća

kalorijska vrijednost od kalorijska vrijednost od ugljikohidrata i proteinaugljikohidrata i proteina

U ekstremnim uvjetima je U ekstremnim uvjetima je osnovni izvor vodeosnovni izvor vode

KlasifikacijaKlasifikacija Bijelo (unilokularno) m. t.Bijelo (unilokularno) m. t. Smeđe (multilokularno) m. t.Smeđe (multilokularno) m. t.

Bijelo (unilokularno) masno tkivoBijelo (unilokularno) masno tkivo Svaki adipocit ima jednu Svaki adipocit ima jednu

veliku masnu kapljicuveliku masnu kapljicu masna kapljica nije obavijena masna kapljica nije obavijena

membranommembranom Adipociti nastaju od Adipociti nastaju od

nediferenciranih nediferenciranih mezenhimskih stanicamezenhimskih stanica

Zaliha energije, izolacija, Zaliha energije, izolacija, elastični jastučić vitalnih elastični jastučić vitalnih organaorgana Stopalima, dlanovima, između Stopalima, dlanovima, između

drugih tkiva, mišića, ispod kože drugih tkiva, mišića, ispod kože abdomena …abdomena …

Smeđe (multilokularno) masno tkivoSmeđe (multilokularno) masno tkivo U citoplazmi je više U citoplazmi je više

masnih kapljicamasnih kapljica Izuzetno je bogato Izuzetno je bogato

krvnim kapilarama, koje krvnim kapilarama, koje doprinose njegovoj bojidoprinose njegovoj boji

Velike količine SMT Velike količine SMT kod životinja koje kod životinja koje hiberniraju i hiberniraju i novorođenčetanovorođenčeta

Koštano tkivoKoštano tkivo Kalcificirani oblik Kalcificirani oblik

specijaliziranog vezivnog specijaliziranog vezivnog tkivatkiva

Funkcije suFunkcije su Potporna, Potporna, zaštitna, zaštitna, zaliha Cazaliha Ca2+2+ i (PO i (PO44))3-3-

Građen od stanica i matriksaGrađen od stanica i matriksa Stanice:Stanice:

Osteoblasti – germinativne Osteoblasti – germinativne stanice kostistanice kosti

Osteociti – zrele staniceOsteociti – zrele stanice Osteoklasti – velike Osteoklasti – velike

multinuklearne fagocitne multinuklearne fagocitne stanicestanice

Matriks kostiMatriks kosti

Organska komponenta (25%)Organska komponenta (25%) Kolagen tip IKolagen tip I Osnovna tvarOsnovna tvar

Ispunjava prostor između vlakana i Ispunjava prostor između vlakana i kristala hidroksilapatitakristala hidroksilapatita

Glikoproteini, proteoglikani, Glikoproteini, proteoglikani, glikoaminoglikaniglikoaminoglikani

Anorganska komponenta (75%)Anorganska komponenta (75%) Kalcij fosfat u obliku hidroksilapatitaKalcij fosfat u obliku hidroksilapatita

Apozicijski rast – dodatak novog Apozicijski rast – dodatak novog matriksa na površinu ranije matriksa na površinu ranije formiranog tkivaformiranog tkiva

Tipovi kostiTipovi kosti Isprepletena kostIsprepletena kost

Nezrelo koštano tkivoNezrelo koštano tkivo Rahlo uređena kolagena vlaknaRahlo uređena kolagena vlakna

Lamelarna kostLamelarna kost Zrelo koštano tkivoZrelo koštano tkivo Kompaktno uređena kolagena Kompaktno uređena kolagena

vlaknavlakna Kompaktna kostKompaktna kost

Gotovo u potpunosti lamelarnaGotovo u potpunosti lamelarna Vanjski sloj kostiVanjski sloj kosti Određuje oblik kostiOdređuje oblik kosti

Spužvasta kostSpužvasta kost Sadrži i isprepleteni i lamelarni tipSadrži i isprepleteni i lamelarni tip Od spikulaOd spikula Čini veći dio unutrašnjeg odjeljka Čini veći dio unutrašnjeg odjeljka

kod kosti u razvoju dugih potpuno kod kosti u razvoju dugih potpuno formiranih kostiformiranih kosti

Osteoni i lamelarna kostOsteoni i lamelarna kost Osteon ili haversov sustavOsteon ili haversov sustav

Osnovna gređevna jedinica Osnovna gređevna jedinica lamelarne kostilamelarne kosti

Struktura poput stupca Struktura poput stupca formirana od nekoliko formirana od nekoliko kružnih lamelakružnih lamela

Osteonski (Haversov) kanalOsteonski (Haversov) kanal U središtu osteonaU središtu osteona Sadrži krvne žile, živce i Sadrži krvne žile, živce i

rahlo vezivno tkivorahlo vezivno tkivo Lakune – sadrže osteociteLakune – sadrže osteocite Kanalići – citoplazmatski Kanalići – citoplazmatski

nastavci osteocitanastavci osteocita

Volkmanovi kanaliVolkmanovi kanali

Prisutni u lamelarnoj kostiPrisutni u lamelarnoj kosti Dovode krvne žile i živce s Dovode krvne žile i živce s

periostealne i endostealne periostealne i endostealne površine do osteonapovršine do osteona

Približno pod pravim kutom Približno pod pravim kutom na Haversove kanalena Haversove kanale

Nisu obavijeni kružnim Nisu obavijeni kružnim lamelamalamelama

KrvKrv Specijalizirani tip vezivnog tkiva Specijalizirani tip vezivnog tkiva

kod kojeg je matriks tekućikod kojeg je matriks tekući Ispunjava krvne žileIspunjava krvne žile Različiti tipovi stanicaRazličiti tipovi stanica Koje okružuje plazma, proteinima Koje okružuje plazma, proteinima

bogata tekućinabogata tekućina KrvKrv

krvna plazma (serum + fibrinogen)krvna plazma (serum + fibrinogen) krvna tjelešca (stanica)krvna tjelešca (stanica)

Tipovi stanicaTipovi stanica Eritrociti – crvene krvne staniceEritrociti – crvene krvne stanice

Bez jezgre, bikonkavni diskovi koji sadrže hemoglobinBez jezgre, bikonkavni diskovi koji sadrže hemoglobin Prijenos plinovaPrijenos plinova ♂ ♂ 5 milijuna, a kod ♀ 4.5 milijuna5 milijuna, a kod ♀ 4.5 milijuna

Leukociti – bijele krvne staniceLeukociti – bijele krvne stanice Od 5 do 9 tisućaOd 5 do 9 tisuća GranuliraniGranulirani

Neutrofilni – fagocitoza bakterijaNeutrofilni – fagocitoza bakterija Eozinofilni – fagocitoza stvaranjem kompleksaEozinofilni – fagocitoza stvaranjem kompleksa

antigen – antitijeloantigen – antitijelo Parazitske infekcije i alergijske reakcijeParazitske infekcije i alergijske reakcije

Bazofilni – napuštaju krv i obavljaju funkciju u vezivnom tkivuBazofilni – napuštaju krv i obavljaju funkciju u vezivnom tkivu AgranuliraniAgranulirani

Limfociti – humoralni i stanični imunološki odgovorLimfociti – humoralni i stanični imunološki odgovor Monociti – prekursorne stanice većine fagocitnih st.Monociti – prekursorne stanice većine fagocitnih st.

Trombociti – krvne pločiceTrombociti – krvne pločice Od 200 do 300 tisućaOd 200 do 300 tisuća

Hematopoetsko tkivoHematopoetsko tkivo Hematopoeza Hematopoeza

Proces razvoja specijaliziranih Proces razvoja specijaliziranih krvnih stanica krvnih stanica

Mieloidno tkivoMieloidno tkivo Formira koštanu sržFormira koštanu srž Eritrociti, granulociti i monocitiEritrociti, granulociti i monociti

U limfnom tkivuU limfnom tkivu Limfatički organiLimfatički organi LimfocitiLimfociti

npr. eritropoeza, granulopoeza, npr. eritropoeza, granulopoeza, monocitopoezamonocitopoeza

Limfatičko tkivoLimfatičko tkivo Morfološka osnova imunološkog Morfološka osnova imunološkog

sustavasustava StaniceStanice

Limfociti, makrofagi, plasma stanice, Limfociti, makrofagi, plasma stanice, retikularne staniceretikularne stanice

TkivoTkivo U obliku folikula ili difuzno u U obliku folikula ili difuzno u

vezivnom tkivuvezivnom tkivu OrganiOrgani

Središnji (primarni)Središnji (primarni) Koštana srž, timusKoštana srž, timus

Mjesto diferencijacije limfocitaMjesto diferencijacije limfocita Nije mjesto imunološke reakcijeNije mjesto imunološke reakcije

Periferni (sekundarni)Periferni (sekundarni) Limfni čvorovi, slezena, tonzile Limfni čvorovi, slezena, tonzile

Mjesto imunološke reakcijeMjesto imunološke reakcije

Embrionalno vezivno tkivoEmbrionalno vezivno tkivo Stanice mezenhimaStanice mezenhima

MezenhimMezenhim Prvo vezivno tkivoPrvo vezivno tkivo Nastaje proliferacijom mezodermaNastaje proliferacijom mezoderma Od njega se razvija razno vezivno Od njega se razvija razno vezivno

tkivo, ali i mišići, vaskularni i tkivo, ali i mišići, vaskularni i urogenitalni sustav, serozne membraneurogenitalni sustav, serozne membrane

EktomezenhimEktomezenhim Proliferacijom ektodermaProliferacijom ektoderma Vezivno tkivo, mišići, koštano tkivo, Vezivno tkivo, mišići, koštano tkivo,

hrskavicahrskavica Mukozno vezivno tkivoMukozno vezivno tkivo

Viskozno je, sadrži nakupine kolagena Viskozno je, sadrži nakupine kolagena i brojne fibroblastei brojne fibroblaste

Duboko u fetalnoj koži, jezgri pupčane Duboko u fetalnoj koži, jezgri pupčane vrpce, okružujući pupčane žilevrpce, okružujući pupčane žile