vesnik ilinden br6

ВЕСНИК НА МАКЕДОНСКО ДРУШТВО ‚‚ИЛИНДЕН“ - ТИРАНА

ГОДИНА I БРОЈ 6 ТИРАНА - АЛБАНИЈА ДЕКЕМВРИ 2011 - ЈАНУАРИ 2012 Г.

Јас го разбирам светот единствено како поле за културен натпревар меѓу народите - ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ

Во овој број

Страница 2

Страница 9

Страница 4

ILINDENILINDEN

Среќни новогодишни и божиќни празници!!!

Почитувани Македонци во Република Албанија и ширум светот, во името на Редакцијата на македонскиот весник Илинден, ви посакуваме среќна Нова

2012 година и ви ги честитаме Божикните празници, со желба за многу лични успеси и

бериќетна година!

Приоритет економската

соработка, иднината на двете земји е во

НАТО и ЕУ

Редакцијата на македонскиот весник Илинден

Eden zna~aen doku-

ment za sorabotka

me|u federativna

Narodna Repub-

lika Jugoslavija i

Narodna Republika

Albanija od

1947 godina

Кралско пратеништво на Италија во Драч

бр. 1327/225до Министерството

за Надворешни Работи - Рим

Драч, 2 август 1923 г.предмет: македонски

села во Албанија

VESNIK ILINDENДЕКЕМВРИ 2011 - ЈАНУАРИ 2012 Г.

2

ПРИОРИТЕТ ЕКОНОМСКАТА

СОРАБОТКА, ИДНИНАТА НА ДВЕТЕ ЗЕМЈИ Е ВО

НАТО И ЕУ Односите меѓу Македонија и Албанија се пријателски, со интензивен и континуиран политички дијалог на највисоко ниво, со соработка во голем број области од заемен интерес. Тие можат да се унапредуваат во сите сфери, особено во економската, а двете земји

можат да соработуваат во инфраструктурни проекти со цел привлекување странски инвестиции. Скопје и Тирана делат и заедничка визија за членство во Европската унија и НАТО, оценија премиерите на Македонија и

Албанија, Никола Груевски и Сали Бериша по нивната средба во Скопје. Особено внимание, според нив, треба да се посвети на развојот и унапредувањето на економските односи, со цел полесно справување со економската криза. “Разговараме за повеќе проекти во областа на инфраструктурата, патното и железничкото, енергетското поврзување и заеднички иницијативи за привлекување инвестиции” - рече премиерот Груевски. Во таа насока, албанскиот премиер најави дека во текот на наредните две години патниот правец за Тирана преку Дебар ќе се скрати за 100 километри,

а преку Струга за еден час возење. Вети изградба на седум километри пат до преминот Tребиште, Голо Брдо на македонско-албанската граница. Ја поддржа идејата за изградба на терминал во Струга и најави изградба на пруга до македонско-албанската граница, за да можат да се транспортираат контејнери со


3

стока до Македонија. “Да се разгледаат сите модалитетити за воспоставување царински режим за сите земји во регионот, онаков каков имаат земјите од ЕУ” истакна Бериша и најави дека за одредени проекти заеднички со македонската држава ќе настапат во Брисел, со цел полесно да добијат финансиска поддршка. Двете земји остануваат на ставот дека покрај билатералната соработка, треба да бидат ангажирани во развој на регионалната соработка. Република Македонија останува активно ангажирана за унапредување на односите со сите соседи и во насока на регионалната соработка. “Сите отворени прашања можат да бидат надминати со заемна конструктивност и дијалог во духот на соработката и добрососедството, врз основа на принципите на почитување на суверенитетот, територијалниот интегритет, политичката независност и мирното решавање спорови” - рече премиерот Никола Груевски. Македонија и Албанија имаат идентични ставови, дека иднината на двете земји е во НАТО и Европската унија, што, како што посочија, е императив за трајна стабилност, безбедност и просперитет на граѓаните. Нашите земји имаат заедничка иднина во Европската унија и НАТО. Албанија го поздравува големиот напредок што го има постигнато Македонија со тоа што ги исполни сите услови за членство во НАТО. “Треба да се реши спорот што Македонија го има со јужниот сосед, со цел таа да може да го заземе заслуженото место” - рече албанскиот премиер.Тој се осврна и на владината коалиција во Македонија, и притоа истакна дека програмата што тие ја спроведуваат е програма која дава решенија за најголемите проблеми со кои се соочуваат граѓаните. Запрашан за коментар за најавите на одредени политички кругови за поделба на Косово како трајно решение за тамошните состојби и дали тоа е прифатливо за Албанија, Бериша истакна оти тоа се предлози и сугестии извадени од архивата на Слободан Милошевиќ и оти тие не можат да донесат ништо добро за регионот. “Да ве потсетам дека во почетокот на деведесеттите години разни испорачувачи на пораки кружеа со разни карти во џебовите за поделба на Косово, и не само на Косово. Меѓутоа, сите тие се докажаа како апсурдно. Почитувањето на актуелите граници на Косово е суштински

интерес за сите земји во регионот” - рече Бериша, додавајќи дека таквите најави се ембрион на сонот кој на Балканот му ги прикажал сите драми и трагедии. Албанскиот премиер, одговарајќи на новинарско прашање, рече дека Македонците и секој граѓанин во Албанија имале, имаат и ќе имаат неоспорно право да се образуваат на јазикот на кој сакаат, бидејќи, како што истакна, земјата ги има најдобрите стандарди за образувание на малцинствата. Премиерот Сали Бериша имаше средба со претседателот д-р Ѓорге Иванов, со претседателот на Собранието г-н Трајко Велјаноски, а го посети и Државниот универзитет во Тетово.


4

EDEN ZNAÂEN DOKU-

MENT ZA SORABOTKA

ME|U FEDERATIVNA

NARODNA REPUB-

LIKA JUGOSLAVIJA I

NARODNA REPUBLIKA

ALBANIJA OD

1947 GODINA

Vo tekot na na{ite dolgogodi{ni

istraùvawa na poleto na makedonsko-

albanskata sorabotka, se sre}avame

so dokumentacija ~ija relevantnost i

zna~ewe se golemi i nesomneni. Za takvi

dokumenti, pred se, gi smetame onie koi

bile noseni na najvisoko dràvno nivo i

imale me|unarodna va`nost. Kako voved

vo temata }e go kaème i toa deka po

zavr{uvaweto na Vtorata svetska vojna,

Narodna Republika Albanija i jugoslo-

venskata federacija, rakovodeni od novo-

sozdadenite priliki, bile zainteresira-

ni za potpi{uvawe na pove}e me|usebni

dogovori, so koi trebalo da se reguliraat

bilateralnite odnosi. Vo taa nasoka,

na 9 juli 1946 godina me|u Federativna

Narodna Republika Jugoslavija i Narod-

na Republika Albanija bil potpi{an

“Dogovor za prijatelstvo i vzaemna so-

rabotka“. Vo ~len 5 od ovoj Dogovor se

predviduvalo da se sozdadat preduslovi za

konkretna sorabotka vo oblasta na kul-

turata. Normativno, pra{awata na ova

pole bile re{eni so t.n. “Konvencija za

kulturna sorabotka“. Taa bila potpi{ana

edna godina podocna od Dogovorot, na 9

juli 1947 godina vo Tirana. Od strana

na NFR Jugoslavija, ovoj dokument bil

potpi{an od Marijan Stilinovi}, vo

svojstvo na pretsedatel na Komitetot

za u~ili{ta i nauka, dodeka od albanska

strana od d-r Manol Konomi, vo svojstvo

na minister za pravda i minister za pros-

veta na NR Albanija. Ovaa Konvencija,

soglasno со me|unarodnite dogovori bila

ratifikuvana, a razmenata na ratifika-

ciskite instrumenti bila napravena vo

Belgrad na 28 noemvri 1947 godina.1

Konvencijata, i pokraj imenuvaweto za

“kulturna sorabotka“, imala po{irok

1 Ministarstvo inostranih po-slova, Beograd, 1 decembar 1947. Pov. Br. 424392/47.


5

dеlokrug i bila donesena so cel da se

pomogne i olesnи sorabotkata me|u dvete

dràvi na nau~en, u~ili{en, umetni~ki

i kulturno - prosveten plan, kako i na

planot na fiskulturata. Seto toa bilo

sro~eno vo 17 ~lena.

^lenot 4 od Konvencijata predviduval, dràvite potpisni~ki da ja potpomagaat

razmenata na istraùva~i, profesori,

instruktori, prosvetni rabotnici, stu-

denti, u~enici, umetnici i pretstavnici

od drugi profesii, kako i sindikal-

ni, mladinski i ènski organizacii i

razli~ni zadrugi. Tokmu vrz osnova na

~len 4 od Konvencijata, rabotele i make-

donskite u~iteli vo delovite naseleni so

Makedonci vo NR Albanija.

Pokraj va`nosta na drugite ~lenovi od

ovaa Konvencija, osoben interes budi

~lenot 12, spored koj se zagovaralo os-

novawe na edna t.n. Postojana me{ana

komisija. Ovaa Komisija trebalo da ima

12 ~lena i da deluva kako sovetodavno,

inicijativno i kontrolno telo. Eden del

t.n. potkomisija od 6 ~len trebalo da

raboti vo Belgrad, a druga potkomisija od

6 ~len vo Tirana. Dol`nostite na Posto-

janata me{ana komisija bile brojni, no

i isklu~itelno va`ni. Pokraj drugoto,

nejze bi i bila doverena i izrabotkata

na eden t.n. “Dopolnitelen protokol“.

Toj trebalo da gi detalizira zada~ite na

kulturnite i prosvetnite dejci, po {to

trebalo da stane sostaven del na “Konven-

cijata za kulturna sorabotka“. Вo ~lenot

17 od Konvencijata se predviduvalo nejzi-

nata va`nost da bide najmalku 5 godini,

a potoa da trae se dodeka edna od stra-

nite potpisni~ki ne go nagovesti toa,

{est meseci pred nejzinoto raskinuvawe. Me|utoa, po donesuvaweto na Rezoluci-

jata na Informbiroto od juni 1948 godina

vo Bukure{t, NR Albanija ednostrano,

bez najava, go prekinala prijatelstvoto

i sorabotkata so jugoslovenskata fed-

eracija. So toa, von upotreba ostanale i

site pravni akti, dotoga{ potpi{ani i

praktikuvani od dvete strani, a prestana-

lo i u~itelstvuvaweto na makedonskite

u~iteli vo predelite na NR Albanija

naseleni so Makedonci. U~itelite bile

proterani od nejzinaта teritorija, so

{to bil prekinat procesot na izu~uvawe

na makedonskiot jazik, istorija, kultura

od strana na makedonskite ìteli vo NR

Albanija. Cеnej}i go ovoj dokument za

vreden i vaèn za ìvotot i deluvaweto

na makedonskoto naselenie, koe ìveelo

na teritorijata na NR Albanija, go

prezentirame negoviot integralen tekst. Me|unarodni dogovori Tetratka br. 2na za 1947 godinaFederativna Narodna Republika Jugo-slavija

Konvencija za kulturna sorabotkasklu~ena i potpi{ana vo Tirana na 9 juli 1947 godiname|uFederativna Narodna Republika Jugo-slavijaiNarodna Republika Albanija2

Vladata na Federativna Narodna Republika Jugoslavija i Vladata na Narodna Republika Albanija, sakaj}i,

2 Konvencijata bila objavena vo “Slu`beni list FNRJ“ br. 84 od 30 sep-temvri 1947 g.


6

vo soglasnost so ~len 5 od Dogovorot za prijatelstvo i vzaemna pomo{ me|u dvete Dràvi potpi{an na 9 juli 1946 godina, da sklu~at Konvencija za kulturna sor-abotka so cel da se pomogne i olesni prijatelskata sorabotka na nau~no, u~ili{no, umetni~ko, kulturno-prosvet-no i fiskulturno pole, za taa cel imenu-vaa svoi opolnomo{tenici i toa:Vladata na Federativna Narodna Repub-lika Jugoslavija:Gospodin Marijan Stilinovi}, Pretse-datel na Komitetot za u~ili{ta i nauka pri Vladata na Federativna Narodna Republika Jugoslavija;Vladata na Narodna Republika Albanija:Gospodin d-r Manol Konomi, Miniser za pravda i Minister za prosveta ad.i, koi, otkako gi razmenija svoite dobri i ispravni polnomo{tva, se soglasija za slednovo:

^len 1 Visokite dogovorni strani }e gi vloàt site svoi napori na svoite visoki {koli ili drugi ustanovi za vi{o obra-zovanie da obezbedat osnovawe na profe-sorski katedri i postavuvawe na lektori za jazici, literatura, istorija i drugi predmeti koi }e pomognat za zapoznavawe na drugata visoka dogovorna strana.

^len 2Dogovornite dràvi }e orga-

niziraat sestrana koordinacija na rabotata i pomo{ za sozdavawe i or-ganizirawe na site vidovi u~ili{ta, instituti i drugi kulturni i prosvetni institucii, kako i celata kulturno-pros-vetna rabota.

^len 3Dogovornite dràvi moàt da os-

novaat kulturni ustanovi na teritorijata na drugata dogovorna dràva, pod uslov da se po~ituvaat op{tite zakonski propisi za osnovawe na takvi ustanovi, koi vaàt za soodvetnata teritorija. Pod ovie uslovi se podrazbiraat: trajni izlo`bi, biblioteki, ~italni i arhivi nameneti na studiite i strukite na koi se odnesuva ovoj Dogovor.

^len 4Dogovornite dràvi }e ja potpo-

magaat razmenata na istraùva~i, profe-sori, instruktori, prosvetni rabotnici, studenti, u~enici, umetnici kako i sin-dikalni pretstavnici, mladinski i èn-ski organizacii i razli~ni zadrugi.

^len 5Visokite dogovorni strani, svesni

za bratskite vrski me|u dvete zemji, }e nastojuvaat za s# da im izlezat vo presрet na studentite, u~enicite i voop{to na kulturnite rabotnici, dràvjani na dru-gata Visoka dogovorna strana.

Uslovite, pod koi ispitite, svedi-telstvata i diplomite od site vidovi, koi vaàt na teritorijata na ednata Visoka dogovorna strana, bi moèle da bidat priznati za primawe na slu`ba od drugata Visoka dogovorna strana, }e bidat ispitani i odredeni.

Isto taka }e bide ispitana i odre-dena mo`nostа za podgotovka na doktor-ski i nau~ni tezi na kandidati dràvjani na edna Visoka dogovorna strana na nau~nite institucii od drugata Visoka dogovorna strana.

^len 6Visokite dogovorni strani }e

davaat, vo granicite na svoite mo`nosti, stipendii so {to bi obezbedile na dràvjanite od dvete zemji da studiraat ili kako istraùva~i da rabotat na teri-torijata na drugata Visoka dogovorna strana.


potpomagaat vo najtesna sorabotka me|u nau~nite, kulturnite, prosvetnite, sin-dikalnite, fiskulturnite, umetni~kite i sli~ni dru{tva i organizacii od svoite zemji i na toj na~in }e davaat vzaemna pomo{ za nivno dejstvuvawe.

Dogovornite dràvi }e im obezbe-dat, vo toj smisol, na nau~nite rabotnici na drugata dogovorna dràva, sloboda za nau~no istraùvawe vo biblitekite, arhivite i na teren, po~ituvaj}i gi op{tite propisi koi vaàt vo zemjata kade {to tie istraùvawa se vr{at.


potpomagaat organizirawe na kursevi za vreme na U~ili{nite raspusti za nas-


7

tavnicite na visokite {koli i drugite u~ili{ta od site stepeni i vidovi, kako i za kulturnite i prosvetnite rabotnici i umetnici od drugata Visoka dogovorna strana. Ova se odnesuva i na razmena na u~enici na kursevi za vreme na raspust i na vospitni letuvali{ta od site vidovi.

^len 9Visokite dogovorni strani }e pot-

pomagaat i vo granicite na mo`nostite }e davaat za toa materijalni sredstva, vzaemni poseti na poedinci i izbrani grupi na nau~nici, proсvetni, fiskul-turni, sindikalni, mladinski, zadru`ni rabotnici, knièvnici i umetnici, so {to bi se razvivala nau~nata, kultur-nata, prosvetnata, fiskulturnata i druga sorabotka.

^len 10Dogovornite dràvi }e ja po-

magaat sorabotkata me|u sindikalnite, mladinskite i ènskite organizacii, me|u profesionalnite organizacii na prosvetnite rabotnici, kako i me|u drugite nau~ni i kulturni organizacii i zdruènija na dvete zemji.

^len 11Visokite dogovorni strani }e orga-

niziraat sestrana koordinacija na rabo-tata, }e pomognат vo naporite za {irewe na kulturata i sestranoto me|usebno zapoznavawe i pri sozdavaweto i orga-nizacijata na site vidovi na u~ili{ta, isnstitutii drуgи prosvetni i kulturni institucii kako i na celata kulturno-prosvetna rabota, osobeno:

a) preku organizirawe na razmena na knigi i ~asopisi, dneven i periodi~en pe~at i drugi pub-likacii me|u srodnite ustanovi i dru{tva od dvete zemji;

b) preku kulturni anga`mani za gra|anite na drugata Visoka dogov-orna strana na svojata teritorija, kako i so kulturni angaìrawa za svoite gra|ani na teritorijata na drugata Visoka dogovorna strana, vo sodejstvo so nejzinite nadle`ni institucii;

v) so olesnuvawe na rabotata na novinskite agencii i dopisnici i

potpomagаwe na poseti i ekskurzii na novinari;g) so olesnuvawe i so razmena na muze-jski materijal;d) so predavawa i kursevi na jazicite;|) so razmena na u~ili{en materijal;e) so koncerti;`) so izlo`bi i priredbi od site vidovi;z) so teatarski pretstavi, razmena na glumci i teatarski ansambli;i) so radio, filmovi, gramofonski plo~i i sli~no;j) so razvivawe na sportski odnosi preku sportski i fiskulturni orga-nizacii, so pomagawe na turisti~ki patuvawa i organizirawe na prestoi zaradi odmor;k) sekoja Visoka dogovorna strana }e se obiduva, na soodveten na~in, za za{tita na avtorskite prava i za toa da bidat izdadeni, pred s#, knièvni dela od vrednost na drugata Visoka dogovorna strana, i toa so dobri pre-vodi.

^len 12]e se formira Postojana

me{ovita komisija, koja }e ima 12 ~leno-vi. Ovaa komisija }e deluva kako soveto-davno, inicijativno i kontrolno telo.Komisijata, predvidena vo prethodniot stav, }e bide podelena vo dve Potkomi-sii: edna }e ima sedi{te vo Tirana, drug-ata vo Belgrad. Sekoja Potkomisija }e ima po 6 ~lenovi.

^lenovite na tiranskata potko-misija }e gi imenuva albanskoto Mi-nisterstvo za prosveta vo dogovorot so Ministerstvoto za nadvore{ni raboti. ^lenovite na jugoslovenskata sekcija }e ja imenuva Komitetot za u~ili{ta i nau-ka za dogovorot so Komitetot za kultura i umetnost i so jugoslovenskoto Minis-terstvo za nadvore{ni raboti.

Vo tiranskata sekcija na Postoja-nata komisija }e ima svoi pretstavnici od Ministerstvoto za nadvore{ni rabo-ti, Ministerstvoto za prosveta, Komite-tot za Kultura i umetnost, Sindikalniot


8

sojuz i Sobranieto na Narodnata mladina vo Albanija, pod pretsedatelstvo na Von-redniot pratenik i opolnomo{teniot minister na Federativna Republika Jugoslavija vo Albanija. Vo belgradska-ta sekcija na me{anata komisija }e ima svoi pretstavnici od jugoslovenskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti, Komitetot za u~ili{ta i nauka, Komite-tot za kultura i umetnost, Centralniot odbor na Edinstvenite sindikati, Cen-tralniot odbor na Narodnata mladina na Jugoslаvija, pod pretsedatelstvo na Von-reden pratenik i opolnomo{ten minis-ter na Narodna Republika Albanija vo Jugoslavija.

Sekoja Potkomisija moè da gi povika na sorabotka i ata{eata za pe~at i kulturnoto ata{e na drugata Dogovor-na zemja, pretstavnicite na doma{nite nau~ni i kulturni ustanovi, dru{tvata za kulturna sorabotka, kako i site drugi stru~wacи, vo svojstvo na sovetnici.

Spisokot na imenuvanite ~lenovi na sekciite }e bidat, po diplomatski pat, predloèni na drugata Dogovorna zemja, zaradi odobruvawe.

Plenumot na Postojanata me{ana komisija }e se sostanuva, spored pot-rebite, najmalku edna{ godi{no i toa naizmeni~no na teritorijata na Fede-rativna Narodna Republika Jugoslavija i Narodna Republika Albanija. So ovie sednici }e pretsedavaat naizmeni~no Vonrednite pratenici i opolnomo{teni ministri na dvete zemji.

Dol`nost na Postojanata me{ana komisija e da nosi odluki, na plenarnи sednici, i predlaga merki za primena na ovaa Konvencija. Prva od ovie merki }e bide izrabotkata na Dopolnitelen pro-tokol, koj }e bide sostaven del na ovaa Konvencija, {tom }e bide odobren od dve-te Visoki dogovorni strani. Me{anata komisija }e vnimava na primenata na Konvencijata i na dogovorno donesenite odluki i merki i }e im gi predlaga na Visokite dogovrni strani site izmeni koi }e gi smeta za potrebni.

^len 13 Ovaa Konvencija }e ja sproveduvaat vo praksa nadle`nite centralni orga-ni vrz osnova na sugestii i predlozi na Me{anata komisija.

^len 14 Visokite dogovorni strani se ob-vrzuvaat deka }e gi prezemat potrebnite administrativni i finansiski merki za prakti~no sproveduvawe na ovaa Konven-cija.

^len 15 Odredbite od ovaa Konvencija nikako ne ja menuvaat polnova`nosta na zakonite i propisite na dvete zemji koi se odnesuvaat na site stranci, dokolku se odnesuva na vleguvaweto vo zemjata i prestojot vo nea.

^len 16 Ovaa Konvencija }e bide ratifi-kuvana. Razmenata na ratifikaciskite instrumenti }e se izvr{i vo Belgrad. Konvencijata }e stapi na sila na denot na razmenata na ratifikacionite instrumenti.

^len 17 Ovaa Konvencija }e vaì najmalku pet godini. Dokolku {est meseci pred istekot od ovoj rok, niedna od Visoki-te dogovorni strani ne izrazi èlba da prestane va`nosta na Konvencijata, Kon-vencijata }e ostane vo va`nost do istekot na {est meseci od denot, koga edna od Visokite dogovorni strani izjavi èlba Konvencijata da prestane. KAKO POTVRDA NA TOA ovla-senite Opolnomo{tenici ja potpi{aa ovaa Konvencija i na nea gi stavija svoi-te pe~ati. RABOTENO vo Tirana, na 9 juli 1947 godina. Marijan Stilijanovi} s. r.Manol Konomi s. r.

D-r Katerina Todoroska


9

КРАЛСКО ПРАТЕНИШТВО НА ИТАЛИЈА ВО ДРАЧ

БР. 1327/225ДО МИНИСТЕРСТВОТО

ЗА НАДВОРЕШНИ РАБОТИ - РИМ

ДРАЧ, 2 АВГУСТ 1923 Г.ПРЕДМЕТ:

МАКЕДОНСКИ СЕЛА ВО АЛБАНИЈА

Во врска со телеграмата бр. 221721 (Оддел 4) на Вашата Екселенција, во два примерока Ви ги испраќам вестите добиени од генералот Телини, во врска со селата кои го интересираат бугарскиот претставник во Цариград. За соодветно запознавање на Вашата Екселенција, исто така, ја приложувам скицата, прилог на извештајот на генералот Телини. (потпис нечитлив)Денес, Албанија како држава, ги има следните граници (в. приложената скица):а) Од ... на Бојана до Охридското Езеро, политичката граница со Југославија веќе е точно утврдена на теренот. Населението останато во тие граници е исклучиво албанско. Единствен и најмал исклучок претставува селото Лим, на западниот брег на Охридското Езеро, каде што населението е суштински македонско.б) Од Охридското Езеро до планината Грамос, политичката граница сè уште не е дефинирана. На територијата која сега се наоѓа под албански суверенитет не постои ниту еден центар на македонско население. Таму, инородното население е претставено исклучиво од РОМАНЦИТЕ И ВЛАСИТЕ, кои поточно се нарекуваат РОМАНЦИ, ако живеат во центри на постојано население, и КУЦО-ВЛАСИ ако главно се занимаваат со овчарство, со номадски навики. Во некои центри се наоѓаат и племиња на Цигани, но, овдешните, како и во Македонија, ги зачувале

своите азијатски карактери и се сосем страни на населението меѓу кое се населиле. Но, во таа зона, Албанија ќе може целосно или делумно - во зависност од одлуките кои се очекуваат од Амбасадорската конференција, да ја има територијата во границите на некогашната османлиска Корчанска каза (зелена испрекината линија). Селата на оваа оспорувана територија кои не се муслимани, се македонски и тоа, од северо-запад кон југоисток: Љубаниште, Конско, Безмиште, Горица, Гломбок, Сулим, Пустец, Лајсика, Грновка, Рохово, Гразден, Герија, Трохово, Врник, Лабаница, Костонец, Пеликат и Слимица.в) Од планините Грамос до Крфскиот канал, каде што границата беше утврдена во 1913 год. и сега подобро се прецизира и во кој единствено неалбанско население е грчко или романско. При карактеризирањето на овие села нарочно го користев општиот апелатив македонски, не бугарски, бидејќи насекаде, кога жителите ги прашав за нивната националност, тие сите еднакво одговараа со зборот Македон и кога ќе додадев Бугар? - тие пак одговараа Македон. Јазикот кој тие го говорат во семејството и кој, освен занемарливи исклучоци, е единствениот кој тие го разбираат е тој што е познат под името македонско наречје и кој, како што тврдат компетентните, има извесна блискост (сродност) со бугарскиот; како што постои блискост (сродност) со бугарското население. Но, дали станува збор за вистинските Бугари не е лесно да се каже. Сега преминувам да одговорам на прашањата поставени во врска со овие села кои сите ги посетив.1. Бројот на куќи во секое село (потцртани со црвено на скицата) е приближно следен (бројот на населението не може да се прибере):Љубаниште - 15 куќи: Mакедонски селани кои обработуваат чифлици на албански бегови.Конско - 7, Безмиште - 40, Горица - 30, Гломбок - 32, Сулим - 30, Пустец - 50.Лајсика - 10, Црновча - 10 куќи: бедни села


10

на западниот брег на Преспанското Езеро населени со македонски селани кои главно работат на имотите на албанските бегови а делумно своја земја.Рахова - 53, Гразден - 55 куќи: во основа Mакедонски села, но каде што училиштата и грчкото влијание имаа значајно влијание, така што тие сега се сметаат предимно грчки.Цера -10 куќи, Трахово -12 куќи: бедни села од видот на осумте на западниот брег на Преспанското Езеро.Врник - 30 куќи: албанското и грчкото влијание се наметнаа на првобитниот Mакедонски карактер.Лабаница - 90, Костенец - 110, Пеликат - 73, Слимица - 75 куќи: како за претходните две од полуостровот Сува Гора, грчкото влијание преовладува над првобитната Mакедонска основа.2) ЦРКВИ И УЧИЛИШТА - Во споредба со живеалиштата, црквите се доста раскошни и за нив се грижат поповите кои во нив вршат активна југословенска или грчка пропаганда; без позначајни резултати, со исклучок на горенаведените места. - Бугарски училишта не постојат; грчки училишта има во Сулим, Пустец, (од неодамна) во Рахова, Гразден, Врник, Лабаница, Костонец, Пеликат, Слимица, кои во последниве седум села постојат од времето на турска власт. - Во тој период, таму имало и бугарски училишта, кои Турците вешто ги ставаа покрај грчките, за да предизвикуваат отпори кај населението; но, за време на Балканската војна тие беа укинати.3) Владата и Aлбанското

население сe уште не можеа да го покажат нивното однесување кон Mакедонското население, бидејќи селото Лим е само од пред пет месеци вклучено во Албанија, додека другите краеви сe уште се вон неа. Во начело, ако не друго, во надеж на помалку лошо, ова население, со исклучок на гореспоменатото прогрчкото, е наклонето кон Албанија; еден дел го потресуваат спротивставени тенденции, бидејќи југословенските и грчките агенти им ветуваа сопственост на земјиштето кое сега го обработуваат за сметка на албанските сопственици.

ДАРМ, КС 35ИДА МНРИ, папка 712 (Албанија 1919-30); превод од италијански јазик

Издавач: Македонско друштво “Илинден” – Тирана

Главен и одговорен уредник: Никола Ѓурѓај

Заменик на главен и одговорен уредник: Ерлин Мазнику

Лектура: Валентина Нестор

Компјутерска обработка: Тримакс - Тирана

Фотографии: Архива на МКД “Илинден “-Тирана и редакцијата

Редакција:

1. Ариана Шутку – Тирана

2. Ернеста Дука – Драч

3. Ули Халилај – Голо Брдо

4. Љубе Богдановски – Горно Крчиште

5. Алдана Лоровска – Врбник

6. Бесим Мемишај – Гора

7. Ѓерѓи Тeрпо - Мала Преспа

8. Брунилда Абдиај - Елбасан

Печати: ДСИ - Тирана

Контакт:

0692401778 АЛ

0038971946391 МК

Адреса: ул. „Михал Грамено“ 183 - Тирана, Албанија

е-mail: [email protected]

Web: www.ilinden-tirana.com

Банка: Национална Комерциална Банка - ТиранаIBAN:AL1520511021289300CLOTCLALLY LEK

SWIFT:NCBAALTX020IBAN:AL4820511021289300CLOTCFEURA EUR SWIFT:NCBAALTX


МАКЕДОНСКО ДРУШТВО „ИЛИНДЕН“ - ТИРАНАSHOQATA MAQEDONASE „ILINDEN“ TIRAN{

MACEDONIAN ASSOCIATION „ILINDEN“ - TIRANA

www.ilinden-tirana.com

[email protected]

„

„

“

“

••

vesnik ilinden br6

Documents