vervolg 18 de en 19 de eeuw 18 de eeuwse literaire ontwikkelingen verschillende genres komen in de...
TRANSCRIPT
Vervolg 18de en 19de eeuw18de eeuwse literaire ontwikkelingen
Verschillende genres komen in de 18de eeuw opzetten…Classicistisch toneel
Deugdzaamheid bevorderen
Logisch en waarschijnlijk, beschaafd en fatsoenlijk
Spectatoriale Tijdschriften
Opinievormend en kennis verspreidend
Naar Engels voorbeeld in Nederland: De Hollansche Spectator
Kinderliteratuur
Kinderen opvoeden; kinderen zelf leren nadenken
Kinderen in de hoofdrol (ik-figuur), voor kinderen bedoeld (deugden etc.)
Vervolg 18de en 19de eeuw18de eeuwse literaire ontwikkelingen
Imaginaire reisverhalen
Maatschappijkritiek leverenReis naar een denkbeeldig land. Spiegeling. Politiek.
De roman
Zelfbespiegeling, innerlijk leven en analyse van eigen gedrag.
Veel aandacht voor psychologische verdieping van personages. Tegen zedelijk en moraal verval: de zedenroman (opvoedkundige adviezen)Vooral gericht op gevoelens: de sentimentele roman
De negentiende eeuwDe historische context
Nationalisme Imperialisme
Na overheersing, streven naar eenwording. Leidde ook tot interesse in verleden van eigen volk en volkskarakter.Nationale Eenheid; vaderlandsliefde
Europese landen streefden naar gebieds- en machtsuitbreiding in de koloniën. Economisch motief.
Grote groepen
gaan anoniem op
in massa
Grote Steden
KapitalismeRIJK
De negentiende eeuwDe historische context
De eeuw van de burgerij
Emancipatie op allerlei gebieden (geloof, feminisme)
Geindustrialiseerde samenlevig met grote verstedelijking: individualisme door anonimiteit in stad
Versterkt nationalisme in Nederland
De negentiende eeuwDe historische context
Situatie in Nederland
1848: Onafhankelijkheid België Nieuwe grondwet van Thorbecke: Nederland wordt parlementaire democratie
De negentiende eeuwCultuur en wetenschap
Com
mun
ism
eEconomie is bepalend voor het gehele leven. Kapitalisme vervreemdt de mens van zichzelf, anderen en zijn arbeid.Er is een tweedeling in de maatschappij:- Loonarbeiders (het proletariaat)- De bourgeoisie (het kapitaal)Het evenwicht tussen de twee groepen moest goed bewaakt blijven.
De negentiende eeuwCultuur en wetenschap
Comte: positivisme. Het feitelijke is dat wat men kan waarnemen of door experimenten bewijzen
Friedrich Nietzsche: reageert op de crisis en de vervreemding.Alle zekerheden moeten vernietigd worden, pas dan kan de mens weer tot zichzelf komen. Waarheden zijn illusies waarvan mensen vergeten zijn dat het illusies zijn. De Uebermensch: een mens die volledig ontdaan is van conventies en gegeven waarden: een radicale afwending van alle bestaande waarden en omverwerping van alle vooroordelen een niet van zichzelf vervreemd mens!
De negentiende eeuwCultuur en wetenschap
Wetenschap in de negentiende eeuw: geloof in vooruitgang. vb. De evolutietheorie
The Origins of the Species (1859)
Vooruitgang op het gebied van biologie. Ook hier op zoek naar wetmatigheden.
De negentiende eeuwFunctie van Kunst
Kunst in opdracht Commerciële kunst Artistieke kunst
Rekening houden met wat het publiek wil
Artistieke vrijheid
Burger Anti-burger
De negentiende eeuwRomantiek
Romantische kunstenaar = de anti-burger
Een Romantische kunstenaar wilde expressie geven aan zijn eigen gevoel. Je moest “doorleefd” en “doorvoeld” zijn je emoties uiten.
Het PERSOONLIJKE EN INDIVIDUELE komt hier centraal te staan.
Regels zijn belemmerend, en Romantici zijn op zoek naar vrijheid!
De negentiende eeuwRomantiek
De Romanticus leefde in onvrede met de wereld waarin hij leefde.
SEHNSUCHTHij leed aan:Een gevoel van onvrede dat veroorzaakt werd door de kloof tussen ideaal en werkelijkheid
WELTSCHMERZHet Romantische lijden (aan de wereld)
&
Melancholie
VERBEELDING (fantasie en voorstellingsvermogen) is nodig om aan Sehnsucht, Weltschmerz en melancholie te ontkomen om TE VLUCHTEN!
De negentiende eeuwRealisme en impressionisme
Realisme
Mensen afbeelden in de sociale en economische werkelijkheid
Impressionisme
Het vastleggen van uitwendige, plotselinge indrukken…
schetsmatig, maar vanuit de stedeling.
De negentiende eeuwLiteraire ontwikkelingen
1880Voor 1880:
Literatuur in Nederland heeft een
belerende functie.
Schrijven is geen beroep maar een nevenactiviteit.
Na 1880:
(In Nederland) Verzet!!
De beweging van Tachtig!
Literatuur staat los van morele,
religieuze, politieke bedoelingen!
GEEN BELERENDE FUNCTIE
Literatuur
Individualiteit/subjectiviteit; de schrijver komt los van de
maatschappij te staan: hij verzet zich er tegen/ vlucht
ervoor = engagement
De werkelijkheid betrouwbaar weergeven zoals hij is;
objectieve registraties van de werkelijkheid
Twee hoofdstromingen:
Romantiek realisme
Breuk met het classicisme
Gevoel is belangrijk; zo spontaan mogelijk gevoel
weergeven
Verbeelding is een belangrijk middel om de Weltschmerz
te ontvluchten
Idealistisch realisme: werkelijkheid objectief
weergeven om iets te leren. Bedoeld voor de gegoede
burgerij
Objectief realisme: volkomen objectieve
werkelijkheidsweergave, zonder belerende boodschap: de lezer mag zelf oordelen…
Literatuurnaturalisme
Op zoek naar wetmatigheden (onder invloed van het positivisme)
Ook in de benadering van de mens wordt gezocht naar wetmatigheden. Er bestaat geen vrije wil, alles is al bepaalde: determinisme
Drie determinerende factoren:1. Race2. Milieu3. Moment
De mens is een product van deze drie vaststaande omstandigheden
De werkelijkheid wordt beschreven zonder de taboes te omzeilen. Romans eindigen vaak in desillusies, omdat
drom van personages niet uitkomen.
Literatuur
Ik ben Multatuli en ik schreef Max Havelaar, of De koffieveilingen der Nederlandsche Handel-
Maatschappij. Ik toonde met dit boek sociaal engagement: ik gaf openlijk kritiek op de situatie in de Nederlandse
kolonien en wilde de maatschappij met mijn boek veranderen!
Literatuur
Ik ben Louis Couperus, een van de naturalistische schrijvers uit Nederland. Ik schreef boeken als Eline
Vere, Het Noodlot etc. Veel van mijn boeken eindigen met een desillusie en ook de determinerende
factoren spelen een grote rol…