1

EKOLOGIJA

OIKOS – kućaLOGOS - nauka

Ekologija

Biol.disciplina koja se bavi proučavanjem ODNOSA izmedju živih bića.

HEKEL (1. upotrebio termin ekologija)

DARVIN (utemeljivač)

EKOLOŠKI FAKTORI(uslovi života)

Skup faktora spoljašnje sredine koji ispoljavaju +/- dejstvo na organizme

Karakteristike:1. Brojnost2. Zajedničko delovanje (interakcija)3. Promenljivost

EKOLOŠKI FAKTORI

ABIOTIČKI

ANTROPOGENI(-)

BIOTIČKI

Biotički ekološki faktori

Medjusobni uticaj živih bića

Medjusobni uticaj životinja, biljaka

Uticaj životinja na biljke, uticaj biljaka na životinje...

Biotički ekološki faktori

KOMENSALIZAM (+ : 0)

Jednostrani odnos, pozitivan za jednog, a neutralan za drugog.

Npr. – crvenotrba kornjača i aligator (kornjača polaže jaja u gnezdo krokodila)

Biotički ekološki faktori

MUTUALIZAM ili SIMBIOZA (+ : +)

Odnos u kojem obe jedinke imaju koristi

Npr. – papagaj i leptir (Australija –papagaj se gnezdi u isto vreme kada i leptir; gusenice čiste gnezdo)

Biotički ekološki faktori

PARAZITIZAM (+ : -) AMENSALIZAM (- : 0) PREDATORSTVO KOMPETICIJA (- : -) – borba za opstanak ...

Abiotički ekološki faktori

FIZIČKI - KLIMATSKI (sunce, vetar, vlažnost, pritisak, temperatura, vlažnost vazduha...)

HEMIJSKI (hemijski sastav zemljišta, vode, vazduha)

EDAFSKI (reljef, nadmorska visina, nagib terena...)

2

Antropogeni ekološki faktori

Uticaj čoveka na životnu sredinu

Negativan faktor

Zaštita životne sredine

Životna zajednica - BIOCENOZA

Najviši nivo ekološke integracije

Zajednica živih organizama (biljaka, životinja, mikroorganizama...)

Struktura biocenoze

1. Kvalitativni sastav (diverzitet)2. Brojnost (zastupljenost pojedinih vrsta,

gustina populacije, prostorni i vremenski raspored)

3. Disperzija (prostorni raspored jedinki u datom trenutku)

4. Stratifikacija (vertikalana-spratovnost i horizontalna-zonalnost)

Trofički odnosi(lanac ishrane)

1. Proizvođači – AT (biljke)2. Konzumenti – HT (životinje, gljive)3. Reducenti – moo Kategorije u odnosu na hranu koju jedu1. Biljojedi2. Mesojedi3. Svaštojedi4. Saprofiti (hrane se uginulim organizmima;

razlagači)

Lanac ishrane

Kreće od biljojeda Linearni niz organizama u kome je

svaka “karika” povezana sa “karikom”ispred i iza sebe

Npr. LIŠĆE – GUSENICA – PLAVA SENICA - KOBAC

ODLIKE lanca ishrane

Veličinski odnosi – početni članovi l.i. su najmanji, dok su krajnji članovi l.i. najveći) tj. “manjeg jede veći”

Brojni odnosi – producenti najbrojniji, a završni članovi l.i. najmanje brojni)

Orao mišar

zmija

žaba

pauk

pčela

Podbelj (biljka)

3

EKOSISTEM

STANIŠTE + BIOCENOZA = EKOSISTEM

Jedinstvo žive i nežive prirode!

Dinamičan sistem; promenljiv Kruženje materije i proticanje energije

Kategorije odnosa u ekosistemu:

AKCIJE – faktori sredine deluju na biocenozu

Npr. Klimatski faktori “diktiraju”strukturu biocenoze;

Horizontalno zoniranje (od severa ka jugu: tundre, tajge, listopadne šume, stepe, polupustinje, mediteranska zimz.vegetacija)

Vertikalno zoniranje (različita n.v. – različiti životni uslovi - različiti organizmi)

Kategorije odnosa u ekosistemu:

REAKCIJE – uticaj biocenoze na stanište

Npr. – vrste koje čine biocenozu, menjaju stanište – troše min.materije (biljke) iz zemlje, a u isto vreme bogate zemljište organskom materijom (razlaganje)

Kategorije odnosa u ekosistemu:

KOAKCIJE – medjusobni uticaj članova biocenoze

1. Odnosi ishrane2. Mogućnost razmnožavanja3. Pronalazak zaklona