VIIIe siècle: le siècle des Lumières

Zadig

Voltaire

Historische achtergrondVan middeleeuwen tot verlichting

Van obscurantisme tot verlichting

Van ondergeschikte positie naar vrijheid tot kritisch denken

Le Moyen-Age(5e – 14e/15e eeuw)

„Middel-eeuwen‟ tussen de oudheid en de nieuwe tijd

Feodaal systeem met pachtboeren/heren

90% bevolking was boer in de vroege middeleeuwen

De adel en de kerk hebben de macht

Het katholieke geloof staat centraal (“magisch denken”)

Het aardse bestaan was in de middeleeuwen van ondergeschikt belang en het hele leven was gericht op het hiernamaals (“memento mori”)

Pestepidemieën

Kruistochten

Inquisitie vervolgt ketters

Renaissance (15e/16e eeuw) Cultuurperiode beschouwd als bloeiperiode van de schone

kunsten, wetenschap en letteren

Wedergeboorte Klassieke Oudheid

Secularisering

Positief mensbeeld -> Homo Universalis (Leonardo da Vinci, Michelangelo)

Carpe diem

Individualisme/ Humanisme

Boekdrukkunst

Reformatie (Luther/Calvijn)

MichelangeloLeonardo da Vinci

beeldenstorm

17e eeuw- classicisme

Gedachtegoed van de Renaissance geen orde

(Reformatie). Nu behoefte aan structuur

Stabiele periode in Frankrijk (Edit de Nantes)

Frankrijk aan het einde van de eeuw het machtigste in

Europa

De Franse cultuur dominant in Europa

Tegenstelling vrijheid van het individu (dankzij de renaissance, Rabelais: “fais ce que voudras”) en de onderwerping van het individu aan het gezag (Louis XIV: “l’état, c’est moi”)

Le roi absolu Louis XIV (la monarchie de droit divin)

Le roi soleil

Classicisme 17e eeuw

Orde en gezag mentaliteit: streng, rechtlijnig, ordenend

Descartes (1596-1650): stelt regels op voor logisch denken (“cogito ergo sum”)

Het enthousiasme, optimisme, overdaad aan vormen in de kunst (Barok) wordt vervangen door soberheid, eenvoud, orde en regels

Bijvoorbeeld in de dichtkunst: taal moet eenvoudig en zuiver zijn, de vorm regelmatig, zo min mogelijk eigen persoonlijke lyriek. Een dichter = vakman

Louis XIV: geen vrijheid van expressie/meningsuiting meer

Barok

Classicisme

Louis XIV

Classicisme

XVIIIe siècle: le siècle des Lumières

1715: dood van Louis XIV Regent: Philippe d’Orléans

1723: Louis XV koning

1774: Louis XVI koning

1789: la Révolution franςaise republiek uitgeroepen

De terreur onder Robespierre

1799: coup d’état van Napoleon (3 consuls)

1804: Napoleon keizer

Philippe d’Orléans

Louis XVLouis XVI14 juillet

guillotine

Sociale kenmerken: Enorme groei onder de bevolking

(verdubbeling) Minder hongersnood, minder oorlogen, geen

pestepidemieën meer! Kloof rijk en arm nog wel groot 1789: Frankrijk 28 miljoen inwoners het machtigste

en het dichtsbevolkte land 1 op de 2 Fransen kan al schrijven

XVIIIe siècle: le siècle des Lumières

Robespierre

Napoleon

Golfbeweging mentaliteit verschillende eeuwen

Middeleeuwen magisch denken

Renaissance opleving wetenschap/techniek, nog veel

ongeletterdheid

Reformatie (16e eeuw) opstand tegen gezag

katholieke kerk

17e eeuw (classicisme) teruggang naar absolutisme,

regels en orde

18e eeuw (verlichting) individu leert zelf kritisch na te

denken

Bartholomeusnacht

Oorzaken vernieuwde mentaliteit

Louis XV & XVI zwakkere figuren

Koninklijk gezag afgezwakt geen dogmatisch

autoriteitsgeloof

Minder vervolgingen van schrijvers zoals Diderot

Reisverslagen

Gegoede burgerij welvarender

Jansénisten

Montesquieu Trias Politicas (1746)

Verlichte denkers/schrijver

Montesquieu

Vernieuwde mentaliteit Geen dogmatisch autoriteitsgeloof meer Religieuze dogma’s werden ter discussie gesteld Kritiek op blind geloof, onredelijkheid, bijgeloof,

ontwetendheid Rationalisme Mens is goed Kennis en verstand sleutels tot betere samenleving

(vooruitgang) Optimisme maakbaarheid mens/maatschappij Verlichtingsidealen: rationalisme en egalitarisme

voorkeur boven traditie en hiërarchie Literatuur= didactisch Bloei wetenschap Encyclopédie

Diderot

Voltaire (1694-1788)

Francois-Marie Arouet

Schrijver, essayist, filosoof

Belangrijkste vertegenwoordiger Verlichting

Welgestelde familie (notaris)

Jezuïtenschool: lycée Louis le Grand

Aristocratische mondaine wereldje

20 jaar oud Nederland

1715 Louis XIV dood euforie

1717: Bastille

Succes toneelstukken, o.a. Oedipe

1718: ballingschap (1)

Chevalier de Rohan Bastille

Ballingschap Engeland (2) Terug in Parijs intolerantie

Financiële situatie 1731 dood actrice ballingschap (3)

Lettres Philosophiques Ballingschap bij Marquise du Châtelet Frederik de Grote, koning van het Pruisische Rijk 1748: Zadiq 1753: terug naar Frankrijk meer van Genève

1759: Candide Déist Voorvechter mensenrechten 83 jaar: Parijs Opium 1788 1791: bijgezet in het Panthéon

Voltaire (1694-1788)

Frederik de Grote

Marquise du Châtelet