veriu i shqiperise

138

Upload: aurela-elmasllari

Post on 17-Jul-2015

1.145 views

Category:

Art & Photos


15 download

TRANSCRIPT

Page 1: Veriu i shqiperise
Page 2: Veriu i shqiperise
Page 3: Veriu i shqiperise
Page 4: Veriu i shqiperise

Kuzhina tradicionale Gege

Kuzhina Gege ka një orjentim

kontinental

Teknikën e gatimit me zjarr

mbi vatër

Natyra e vështirë në zonën e

veriut ndikoi në zhvillimin e

kulturës kontinentale të të

ushqyerit, ku përdoreshin

kryesisht erëzat e thata.

Tave peshku e

Shkodres (tava e

krapit)

Cipe qengji e

mbushur

Qofte me spinaq

Tava e Kosit

Page 5: Veriu i shqiperise
Page 6: Veriu i shqiperise

Rrethi i Bulqizës bën pjesë në

Qarkun të Dibrës.

Rrethi i Bulqizës ka 43,000 banorë, një sipërfaqeprej 718 km² dhe kryeqendër Bulqizën.

Ndarja administrative

Rrethi i Bulqizës përfshin nën administrimin e tij një bashki dhe shtatë komuna që janë:

Bashkia Bulqizë

Komuna Fushë-Bulqizë

Komuna Gjoricë

Komuna Martanesh

Komuna Ostren

Komuna Shupenzë

Komuna Trebisht

Komuna Zerqan

Rrethi

i

Bulqizës

Page 7: Veriu i shqiperise
Page 8: Veriu i shqiperise

Bulqiza është një qytet në lindje të Shqipërisë dhe është një nga zonat më

të pasura në kromit në Ballkan .

Bulqiza është zona më e pasur me minerale të kromit në Shqipëri dhe ka

një mineral me cilësi të lartë.

Ky mineral ka mbi 65 vjet që është funksional dhe është një nga më të

madhe dhe vepron deri në 800 metra të thellë.

Page 9: Veriu i shqiperise
Page 10: Veriu i shqiperise
Page 11: Veriu i shqiperise
Page 12: Veriu i shqiperise
Page 13: Veriu i shqiperise
Page 14: Veriu i shqiperise
Page 15: Veriu i shqiperise
Page 16: Veriu i shqiperise
Page 17: Veriu i shqiperise
Page 18: Veriu i shqiperise
Page 19: Veriu i shqiperise
Page 20: Veriu i shqiperise

Komuna Fushe-BulqizeKomuna Fushe-Bulqize shtrihet ne lindje te qytetit Bulqize.

Komuna Fushe-Bulqize ka pozite gjeografike shume te

pertshtatshme, sepse nepermjet rrugeve te shumta lidhet me

rajonet e tjera te zones dhe me vendet fqinje. Dallohet per

larmine e theksuar te natyres.

Komuna Fushe-Bulqize dallohet per ndertim te larmishem

gjeologjik, me te cilin lidhen pasurite e shumta minerare. Ne

kete zone gjenden lende ndertimi dhe dekorative te shumta e

te larmishme si: guret gelqerore, serpentinitet etj.

Hidrografia eshte e pasur me lumenj e perronj, nder te cilet me

kryesoret jane rrjedhjet e maleve, si dhe me

liqene akullnajore (Balgjaj, Liqeni I Zi me rendesi

turistike),etj...

Page 21: Veriu i shqiperise
Page 22: Veriu i shqiperise
Page 23: Veriu i shqiperise

EKONOMIAMjedisi gjeografik i rajonit eshte shume i pasur.

Shume e pasur eshte nentoka me minerale, por shume e pasur eshte edhe siperfaqja e tij me burime ujore, rezerva te medha hidroenergjetike, me pyje dhe kullota.

Jane jo te pakta zonat qe ofrojne mundesi mjaft te mira per bujqesi dhe blegtori.

Natyra e larmishme dhe ne pjesen me to madhe e paster si dhe trashegimia e pasur historike dhe kuIturore ofrojne mundesi shume te medha per zhvillimin e turizmit.

Mbizoteron prodhimi i ekonomive te vogla bujqesore. Prodhimi bujqesor eshte perqendruar sidomos ne luginat dhe ne gropat.

Ketu gjendet industria e shfrytezimit te pyjeve dhe e perpunimit e perfaqesuar nga punishte zdrukthtarie.

Ai ka reliev te larmishem, hidrografi dhe bimesi te pasur pyjore.

Ajo perbehet nga shkembinj magmatike me te cilet lidhen mineralet e kromit; nga gelqeroret e terrigjenet.

Page 24: Veriu i shqiperise
Page 25: Veriu i shqiperise
Page 26: Veriu i shqiperise
Page 27: Veriu i shqiperise

Rrethi i DibrësRrethi i Dibrës bën pjesë në Qarkun të Dibrës.

Rrethi i Dibrës ka 86,000 banorë , me një sipërfaqe prej 761 km² dhe kryeqendër Peshkopinë.

Ndarja administrative

Rrethi i Dibrës perbehet nga një bashki dhe 14 komuna që janë:

Bashkia Peshkopi

Komuna Arras

Komuna Fushë-Çidhën

Komuna Kala e Dodës

Komuna Kastriot

Komuna Lurë

Komuna Luzni

Komuna Maqellarë

Komuna Melan

Komuna Muhur

Komuna Tomin

Komuna Selishtë

Komuna Sllovë

Komuna Zall-Dardhë

Komuna Zall-Reç

Page 28: Veriu i shqiperise
Page 29: Veriu i shqiperise

HistoriaPozita e këtij rrethi ka luajtur një rol të rëndësishëm në

zhvillimin e kësaj zone që ka qënë herë pozitiv e herë

negativ në periudha të ndryshme historike dhe nën ndikimin

e faktorëve socialë dhe ekonomikë qe kanë lënë gjurmë.

Rolin e saj pozitiv ajo e ka patur kur ka sherbyer si një urë

lidhëse për trevat e vendit tonë nga parendimi në brendësi të

territoreve shqiptare.

Që në antikitet ka funksionuar rruga Durrës- Fusha e Tiranës

–Dibër, e cila lidhte bregdetin me vise të tjera lindore. Rolin

e kësaj pozite e dëshmon qartë zhvillimi social-ekonomik,

pasi në vitin 1911 Dibra ishte një qendër e rëndësishme

artizanale, tregëtare, ndërtimore etj. Për këtë flasin qartë të

dhënat e popullsisë ku ky rreth kishte 11 000 banorë.

Page 30: Veriu i shqiperise
Page 31: Veriu i shqiperise
Page 32: Veriu i shqiperise

GjeografiaRrethi i Dibres ben pjese ne rajonin verioro-lindor me nje reliev

pergjthesisht malore kodrinor.

Pra shtrihet ne veri-lindje te Shqiperise ne dy anet e lugines se drinit te Ziduke u kufizuar ne lindje nga vargmali i Korabit dhe ne perendim ngavargmalet e Lures.

Ky rreth ka nje ndertim te komplikuar gjeologjik qe eshte kapur here pashere nga levizjet neotektonike ngritese qe ka luajtur nje rol terendesishem ne formimin e rrelievit.

Rethi i Dibrës ka nje reliev kodrinor-malor qe varion nga 350 m(lugdrinit te zi) deri ne 2751 ne majen e Korabit.

Ka nje hidrografi te pasur me burime mbi tokesore dhe nen tokesoreku dega kryesore eshte Drini i Zi.

Dibra dallohet per shumellojshmerine e tokave te cilat per shkak terrelievit malor shprehen qarte. Gjejme brezin e tokave aluvionale rrethlumit te drinit te Zi, te kafejta, te murrme pyjore dhe ate livadhoremalore.

Page 33: Veriu i shqiperise
Page 34: Veriu i shqiperise
Page 35: Veriu i shqiperise

Haxhi Vehbi Dibra

Vildan Faik Dibra

Said Najdeni (Hoxhë Voka i Dibrës)

Hfz.Maliq Tanusha, idhtar i zjarrtë i Klubit të Stambollit

Hfz.Abdurrahim Dauti

Iljaz Pashe Dibra (Qoku), kryetar i Lidhjes se Prizrenit

Xhelil Gjoni e djali i tij Ilir Gjoni, te dy politikane

Faik Shatku Përfaqësues i shquar i Jurisprudencës Shqiptare

Page 36: Veriu i shqiperise

Rrethi i HasitRrethi i Hasit është njëri nga 36-të

rrethet e Shqipërisë.

Rrethi i Hasit ka 21,500 banorë, një sipërfaqe

prej 374 km² dhe kryeqendër Krumën.

Page 37: Veriu i shqiperise
Page 38: Veriu i shqiperise

Rrethi i HasitHasi është një krahine etno-gjeografike me kufij tepërcaktuar shume qarte, i rrethuar pothuajse rrethe qark me lumenj.

Në veri dhe në lindje, Drini i Bardhë dhe dega e tijEreniku që e ndajnë nga Krahina e Rekës dhePodrimës (Rrafshi i Drinit).

Ne jug dhe në perëndim kufizohet me krahinën eLumës dhe Maleziut me të cilat i ndan Drini iBardhë dhe i bashkuar dhe sot liqeni i Fierzës,ndërsa në veri-perëndim përroi i Skatinës e ndannga Butyci i rrethit të Tropojës.

Page 39: Veriu i shqiperise
Page 40: Veriu i shqiperise

Vendet Turistike te HasitPashtriku

Kjo është zona më e famshme malore në rrethin e Hasit që dallon për

shkembejte e medhenje gelqerore qe i japin nje pamje shume te bukur,

mu ne lartesine me te madhe te malit aty shtrihet nje grope shume e

thelle qe ne fjalorin popullor quhet “Hurdha e Madhe” si dhe ne

lartesin 1700 m mbi nivelin e detit eshte kroj i Dragavodit i cili

dallohet per ujin e kristalte dhe shume te ftohte.

Ne maje te Pashtrikut eshte "varri i mire" Sarisalltik Baba i cili vizitohet

nga peligrine te ndryshme sidomos ne muajin gusht per nje muaj rresht

kjo maje vizitohet rregullisht nga dhjetra pelegrin.

Ne kete zone ka kafshe te shumta si ujqer, derra, dhelpera, lepuj, arinje

dhe dhi te egra, eshte e populluar dhe nga shpende te ndryshem si

skifteri, thellenxa, shqiponja, harabel, grifshza, etj.

Ka nje klime te shendetshme dhe kurative sidomos per personat e semuar

mga semundjet e mushkrive dhe azma.

Page 41: Veriu i shqiperise
Page 42: Veriu i shqiperise

Bjeshkët e Krumës & Shpella e DaçitBjeshkët e Krumës ofrojnë

gjithashtu peizazhe të bukura,

ajër të pastër dhe destinacion

të favorshëm veror për banorët

vendas.

Potencialet turistike të zonës

përfshijnë:Klimë të

shëndetshme dhe bukuri

natyrore, Destinacione

pelegrinazhi, Kullota të pasura

Shpellat si dhe pamje natyrore

dhe arkeologjike, ngjitje

alpinistike ne maje te Qytezes

etj.

Shpella e Dajçit (2600 P.E.S—1200 P.E.S) rreth 10km në lindje të Krumës.Kjo shpelle gjendet ne Lagjen Daç te fshatit Mujaj.

Eshte nje shpelle shume kararkterisite ne llojin e vet ajo daton qe ne kohe shume te lashta, nga germimet arkeologjike e kryera ketu tregojen se kjo shpell eshte banuar qe ne lashtesi dhe gjithe zona per rrethe ka tuma te ndryshme.

Sipas kerkimve kjo shpelle eshte e banuar qe ne epoken e bronzit,hekurit e deri ne antiken e hershme. Gjate kerkimeve te ketyre vitve janezbuluar shpata, thika dhe lloje te ndryshme qeramikash.

Page 43: Veriu i shqiperise
Page 44: Veriu i shqiperise

Shpella e Pellumbave & Pisha e Gjini Burimet karakteristike

Shpella e Pellumbave

Kjo shpelle shtrihet ne vargmalin e Pashtrikut ne kufirin mes fshatave Vlahen , Dobrune dhe Greçine.dhe shtrihet mes nje pyelli te dendur dhe nje bimesie shume te rralle e cila eshte shume e larmishme dhe ne pranvere pamja e luleve karakter te kesaj zone jane nje bukuri e vecant dhe shume terheqese, kjo zone vazhdimishte eshte pedorur si vend ekskursioni turistik nga shkollat e rrethit tone.

Pisha e Gjini

Kjo ka nje pamje shume te bukur e cila eshte shume karakteristike per zonen sepse e gjithe zona per rrethe eshte e zhveshur dhe e mbuluar me shkurre te vogla kjo pishe eshte si kurore mes tyre dhe fshatit prej mese nje shekulli , ajo eshte dhe mes dy burimeve te cilet jane ne mes te fashtit Gjinaj

Lumi i Krumes (Vrella) Ne vendin ku

buron ky lume ka nje pamje shume te

mahniteshme por per shkak te

shfrytesimit te saj per uje te pieshem ajo

e ka humbur shume bukurine.

'Gurra e Domaj Eshte nje burim shume

karakteristik me uje te kristalete qe

akoma dhe sote ruan origanilitetin e saj

pasi ajo nuk eshte tranformuar si ajo e

Krumes , legjendat thone se keto dy

burime vijne nga bjeshket e Cahanit dhe

kane te njejtin uje dhe rrejdhin nga i

njejti burim i nedheshme dhe per te

vertetuar kete dhjetara vjete me pare ne

nje shpell ne qender te Cahani eshte

hedhur boje ne shpellle dhe kjo boje ka

dal ne Vrellen e Krumes dhe ne Gurren

Domajve.

Page 45: Veriu i shqiperise
Page 46: Veriu i shqiperise
Page 47: Veriu i shqiperise
Page 48: Veriu i shqiperise

Rrethi i KurbinitRrethi i Kurbinit bën pjesë në Qarkun të

Lezhës.

Rrethi i Kurbinit ka 54,000 banorë, një

sipërfaqe prej 235km² dhe kryeqendër Laçin.

Ndarja administrative

Rrethi i Kurbinit përfshin nën administrimin e

vet dy bashki dhe dy komuna që janë:

Bashkia Laç

Bashkia Mamurras

Komuna Milot

Komuna Fushë-Kuqë

Page 49: Veriu i shqiperise
Page 50: Veriu i shqiperise
Page 51: Veriu i shqiperise

HistoriKurbini, nje areal krahinor interesant

me shtrirje ne veri te Krujes, meshume ne malesi e me pak neultesiren e tij fushore eshte i pasurne trashigimi dokesh e traditashvendase,me krijimtari folklorike teruajtura e te zhvilluara me fisnikerine vargun e gjate te shekujve.

Kujtesa popullore ka ruajtur si gjera te shtrenjta legjenda rrefenja mitike : te forces, te mencurise, te adhetarizmit, te vllazerimit e te humanizmit, nga “moti i madh” i Skenderbeut e nga kohe te tjera te hershme.

Ne fshatrat e kesaj treve jeton nje popullsi vendase qe eshte simbol i urtesise, trime e liridashese, e punes dhe e perparimit, fisnike e beses, e burrerise e me shpirt mikprites.

Ky eshte vend i begateshem ne permendore

historike e etnologjike : kudo te sheh syri

banesa te gurta te fortifikuara dy e tre

kateshe, rrenoje keshtjellash e fortifikatash

mesjetare, fshatra rrenoje te nje kohe te

hershme e tashme te braktisur, Kisha e

Altare te hershmerise mesjetare:

Ne Malin e Trodhmes ndodhet Kisha e

Vjeter Katedrale e Shna Prendes; ne Malin

e Shna Ndoit naltohet ngjitur me shkembim

Kisha teper e mirenjohur e Shna Ndoit–

vend peligrinazhesh dhe e paqes shpirterore

per cdo fund pranvere .

Page 52: Veriu i shqiperise
Page 53: Veriu i shqiperise
Page 54: Veriu i shqiperise
Page 55: Veriu i shqiperise

Rrethi i KrujësRrethi i Krujës bën pjesë në Qarkun të

Durrësit.

Rrethi i Krujës ka 67,686 banorë, një

sipërfaqe prej 372 km² dhe kryeqendër Krujën.

Ndarja administrative

Rrethi i Krujës përfshin nën administrim 2

bashki dhe 4 komuna që janë:

Bashkia Fushë-Krujë

Bashkia Krujë

Komuna Bubq

Komuna Çudhi

Komuna Thumanë

Page 57: Veriu i shqiperise

Pak histori per KrujenPër herë të parë emri "Krujë" përmendet në shekullin e XII-të.

Emri "Krujë" mendohet ta ketë origjinën nga fjala "krua",

sepse në Krujë ka shumë burime të tilla.

Banorët e Krujës i thërrasin qytetit të tyre dhe burimeve të ujit

me të njëjtin emër "krò". Banorët e Krujës i thërrasin vetes

"krutonë" ose "krotonë". Në gjuhën zyrtare banorët e Krujës

quhen "krutanë".

Kruja njihet si kryeqendra e rezistencës ndaj pushtuesve

osmanë gjatë kohës që Skënderbeu udhëhiqte këtë

rezistencë. Keshtjella e Krujes u rrethua 4 herë nga ushtria

Osmane. Në rrethimin e katërt kështjella e Krujës ra në

dorën e pushtuesit.

Kruja është një qendër e rëndësishme turistike në Shqipëri.

Page 60: Veriu i shqiperise

Rrethi i LezhësRrethi i Lezhës n pjesë në Qarkun të Lezhës.

Rrethi i Lezhës ka 95,731 banorë, një sipërfaqe prej 479 km² dhe kryeqendër Lezhën.

Ndarja administrative

Në rrethin e Lezhës si tërësi bien:

Bashkia Lezhë

Komuna Balldre

Komuna Blinisht

Komuna Dajç

Komuna Kallmet

Komuna Kolsh

Komuna Shëngjin

Komuna Shënkoll

Komuna Ungrej

Komuna Zejmen

Vendbanime tjera të njohura në këtë rreth janë:

Shëngjin, Ishull-Lezha

Page 61: Veriu i shqiperise
Page 62: Veriu i shqiperise

Emri i LezhësQyteti antik i Lezhës cilësohet me

emrin Lissitan. Jane bërë disa zbërthime etimologjike deri më sot nga dijetarë të ndryshëm.

Ky emër lidhet edhe me emrin e Llesh apo Lekë Dukagjinit, si derivate të emrit më të plotë Aleksandër.

Këto shpjegime etimologjike janë gjithashtu në rrafshin e etimologjisë popullore, dhe duhet thënë, se emri topik Lissitam çka parakupton rrënjën Liss, është një emër i mirfilltë ilir, kuptimi i të cilit, për arsye të një lartësie tepër të skajshme mund të themi se nuk ka mbetur i zbërthyer shkencërisht kënaqshëm deri më sot.

Pozita gjeografikeAty ku Lumi Drin i jepte fund rrugëtimit të vet nëpër Shqipëri dhe bashkohej me Detin Adriatik për të krijuar Gjirin e Drinit; aty ku takohen zgjatimet e fushave pjellore të Zadrimës, të Torovicës dhe të Bregut të Matës (krijuar nga prurjet e lumenjve Drin dhe Mat); aty në majen e një kodre në formë piramide (Mali i Shelbumit) dhe rrotull një kodre tjetër edhe më të vogël, në majen e së cilës sot dallohen bedenat e Kalasë Mesjetare, qarkuar nga V-L prej një kreshte malore, dëshmohet në vijëmësi një ndër vendbanimet me të hershme mesdhetare: Lezha.

Page 63: Veriu i shqiperise
Page 64: Veriu i shqiperise
Page 65: Veriu i shqiperise

Pak fjalë mbi LezhënLezha si qytet dhe biostrukturë përfaqëson diçka shumë të rëndësishme dhe

të veçantë.

Nga pikëpamja gjeometrike dhe ekologjike, Lezha, përbën një kaleidoskop të mrekullueshëm të natyrës, gati një lloj principate të pashembullt ekologjike, ku mali, fusha, pylli, monumentet arkeologjike dhe historike, laguna dhe deti përbëjnë një bashkësi të spikatur.

Në këtë kuptim, Lezha, është e preferuara e shekujve, një sintezë e vepresës së natyrës e të njerëzve me një vesk të ndritshëm të historisë e artit.

Lezha është një grishje e përhershme dhe një estetikë e gjallë e sendeve dhe qytetërimit iliro-shqiptar, një stacion diturak i mijëvjeçarëve dhe i kënaqësive të veçanta të banorëve dhe të udhëtareve.

Çdo tregim mitologjik për Lezhën i paraprin historisë së saj plot motive dhe kontraste nga më të ndryshmet. Jo më kot, kronikania dhe eruditja bizantineAna Komnena, në shek. XII, e quan Lezhën një qytet të ngritur në ajër, që mund të shihet nga të gjitha anët.

Nuk është thjesht metafore e skajshme, por vetvetiu çdo shikues mund t'a vështrojë Lezhën në lartësinë e historisë së saj, në ajrin e shekujve si të dale nga frymëmarrjet poetike të poetit Ndre Mjeda, që ka shkruar mrekullisht për Lezhën. Ku nga të kater anët, të rrethojnë metaforat e historisë; çdo njeri jeton midis tyre dhe këtu qëndron vetë sekreti i mbijetesës.

Page 66: Veriu i shqiperise
Page 67: Veriu i shqiperise
Page 68: Veriu i shqiperise

Rrethi i Malësisë së MadheRrethi i Malësisë së Madhe bën pjesë në Qarkun e

Shkodrës.

Rrethi i Malësisë së Madhe ka 37,000 banorë, një

sipërfaqe prej 897 km² dhe kryeqendër Koplikun.

Ndarja administrative

Rrethi i Malësisë së Madhe përbëhet nga një bashki

dhe pesë komuna që janë:

Bashkia Koplik

Komuna Gruemirë

Komuna Kastrat

Komuna Kelmend

Komuna Qendër

Komuna Shkrel

Page 69: Veriu i shqiperise
Page 70: Veriu i shqiperise
Page 71: Veriu i shqiperise

GjeografiaMalësia e Madhe është krahinë e trojeve shqiptare e cila shtrihet në lindje

të Podgoricës dhe përbri Liqenit të Shkodrës e deri në Kosovë.Shkëmbinjtë gëlqerorë që mbizotërojnë këtu dhe reshjet e vogla i kanëpërcaktuar kësaj krahine një fizionomi të thatë dhe të zhveshur. Në tërëkëtë hapësirë rrjedh lumi i Cemit, i cili buron nga Alpet Shqiptare dhederdhet në Moraçë.

Në pjesën e epërme ka një rrjedhë të shpejtë e të vrullshme, ndërsa luginaështë e thellë dhe e ngushtë. Me të dalë në fushën e Cemit ai zgjeronshtrati e vet dhe fiton tiparet e lumit fushor me rrjedhje më tëngadalshme, me luginë të cekët dhe me shumë gjarpërime.

Krahina e Malësisë së Madhe me një pozitë periferike dhe të izoluar, mesipërfaqe të kufizuarat tokave punuese, e thatë për shkak të pranisë sëmadhe të shkëmbinjve gëlqerorë etj. ka ndikuar që të jetë krahinë eprapambetur agrare.

Kjo krahinë shqiptare shtrihet në pjesën veri-përëndimore të Shqipërisë,që nga Shala deri te Shpella e Berishës në brigjet e lumit Moraça.

Malësia e Madhe ndahet në tri zona: zona bjeshkore, zona malore dhezona fushore.

Page 72: Veriu i shqiperise
Page 73: Veriu i shqiperise
Page 74: Veriu i shqiperise
Page 75: Veriu i shqiperise

Rrethi i MatitRrethi i Matit bën pjesë në Qarkun të Dibrës.

Rrethi i Matit ka 62,000 banorë, një sipërfaqe prej 1,028 km2dhe kryeqendër Burrelin.

Ndarja administrative

Rrethi i Matit përbëhet nga 2 bashki dhe 10 komuna që janë:

Bashkia Burrel

Bashkia Klos

Komuna Baz

Komuna Derjan

Komuna Gurrë

Komuna Komsi

Komuna Lis

Komuna Macukull

Komuna Rukaj

Komuna Suç

Komuna Ulëz

Komuna Xibër

Page 76: Veriu i shqiperise
Page 77: Veriu i shqiperise

Origjina e emritOrigjinën e fjalës Mat

(Matja, Emathia) e kanë studiuar shumë studiues e shkencëtarë, por ende mbetet e papërcaktuar qartë prejardhja e saj.

Disa besojnë se ky emër ka prejardhje biblike, kurse albanologu i njohur N. Jokli shpjegon se emri i krahinës vjen nga gjuha shqipe e ka lidhje me fjalën mat`anë (mat`anë lumit, mat`anë bregut).

Në një dokument të vitit 1304, në një listë anzhuine me emrat e 13 fiseve, përmendet edhe ai i Matit në formën e Matesos.

Page 78: Veriu i shqiperise

Gjurmë të kulturës IlireKrahina e Matit është një muze i vërtetë arkeologjik dhe djep i lashtë i

kulturës ilire. Aty janë zbuluar objekte prej ku dhe dalin të dhëna për të

gjithë periudhat historike të zhvillimit kulturor jo vetëm të trevës së

Matit por edhe më gjërë.

Mati është bërë tani i njohur jo vetëm brënda vëndit por edhe jashtë

Shqipërisë, si një krahinë arkeologjike e rëndësishme me vlera të

veçanta, sidomos për gjurmimin e studimin e kulturës ilire. Kultura e

tumave e varreve në Mat përfshin periudhat e bronxit të mesëm e deri

në shekujt e parë të erës sonë.

Gërmimet e ndryshme arkeologjike kanë zbuluar gjurmë material që

nga periudha e paleolitit të mesëm, në neolit e më pas. Ato hedhin dritë

mbi ritet, doket e ilirëve, e arbërve, nivelin e zhvillimit ekonomik e

kulturor që shprehet në vendbanimet e tyre në kala në qyteza në

mënyrën e ndërtimit të tuneleve, varreve, ritit të varrimit etj. Në tumat

e Matit janë gjetur me shumicë objekte zbukurimi prej bronxi, por janë

gjetur edhe objekte prej ari siç janë dy temthorë spiralike.

Page 79: Veriu i shqiperise
Page 80: Veriu i shqiperise
Page 81: Veriu i shqiperise

Përkrenarja e Ilirëve e gjetur në Mat ka qenë në

përdorim deri në pushtimin romak

Kultura e Matit është e pranishme në shumë territore të Shqipërisëduke filluar nga jugu i Shqipërise e duke mbaruarnë Lezhë, Shkodër, Bujan të Tropojës, Kukës etj. Pirustët ishin fisIlir, banorë të krahinës së sotshme të Matit e Mirditës e disakrahinave në jug që deri në vitin 168 p.e.r bënin pjesë në mbretërinëilire që përfshinte fiset ardiane, piruste, parthine, taulante e dasaretetë cilat shtriheshin nga Dalmacia(lumi Naretna) deri në Vlorë.

Për herë të fundit fisi ilir i pirustëve përmendet nga Ptolemeu nëshekullin e dytë para erës sonë. Ata përmenden si minatorë dhepërpunues të metaleve e sidomos të bakrit. Specialistët pirustëshkonin dhe nëpër fise të tjera ilire duke ushtruar zanatin epërpunuesit të metaleve.

Popullsia ilire në trevat e Matit mundi të ekzistojë e të ruhet pa uasimiluar si nga pushtimi romak ashtu edhe nga dyndjet e popujve tëndryshëm. Kjo vazhdimse jete, kulture, etnike na çon deri nëmesjetën e hershme, kur ilirët dalin në histori me emrat e ri Arbër.

Page 82: Veriu i shqiperise
Page 83: Veriu i shqiperise
Page 84: Veriu i shqiperise

Mati shtrihet në pjesën qëndrore të Shqipërisë. Siperfaqja e rrethit është 997 km katrorë. Dendësia e popullsisë është 69 banorë për km katrorë.

Ulëz Shkopet është vendi ku janë krijuar kanionet më të thellë e më të rëndësishme në Shqipëri. Tipike për këto ngushtime është Gryka e Shkopetit (40 metra) disa metra e thellë e çarë nga lumi Mat para se të dalë në fushë. Rilievi ngrihet mbi nivelin e detit në lartësinë më të madhe 2246 metra është Maja e Dejës.

Dallohen katër nivele tarracore, që përbëjnë gropën e Matit nga Klosi deri në Ulëz. Në njërën nga këto tarraca lumore është vendosur qyteti i Burrelit. Klima në luginën e Matit është afërsisht si mesatare e klimës e gjithë Shqipërisë, lidhet me brezin e klimës mesdhetare e cila karakterizohet nga vera e nxehtë dhe e thatë me shkëlqim të madh të diellit dhe nga dimri relativisht i butë në luginë dhe disi i ashpër në brezin malor.

Page 85: Veriu i shqiperise
Page 86: Veriu i shqiperise
Page 87: Veriu i shqiperise
Page 88: Veriu i shqiperise

Rrethi i MirditësRrethi i Mirditës bën pjesë në Qarkun të Lezhës.

Rrethi i Mirditës ka 37,000 banorë, një sipërfaqe

prej 867 km² dhe kryeqendër Rrëshenin.

Ndarja administrative

Rrethi i Mirditës përbëhet nga 2 bashki dhe 5

komuna që janë:

Bashkia Rrëshen

Bashkia Rubik

Komuna Fan

Komuna Kaçinar

Komuna Kthellë

Komuna Orosh

Komuna Selitë

Page 89: Veriu i shqiperise
Page 90: Veriu i shqiperise

Mbi MirditënPërveç legjendës së tre vllazenvet që u ndanë, njeri, i madhi tue marrëShalën (prej kah Shala mori emnin si krahinë), tjetri shoshën, tue ngulënë Shosh dhe të tretit ma të voglit s'i mbet tjeter me thanë veç " E mirëdita qoftë për mue", nga ku del emni Mirditë.

Këtu i linden tre djem që, kur u ndanë, djali i madh muer krahinen eOroshit, i dyti të Spaçit dhe i treti të Kushnenit. Pasardhësit e këtyre trevëllezërve formuan tri vllaznitë që më vonë u bënë tre bajrakët eMirditës. Mbasi djali i madhi mori Oroshin, bajraku i Oroshit quhejbajrak i parë dhe kudo në Mirditë i takonte kryet e vendit, Spaçi zunivendin e dytë dhe Kushneni të tretin.

Këta u quajtën "tre bajrakët e fisit" që përbëjnë bërthamën e parë tëzhvillimit të Mirditës. Përveç traditës, që këta quheshin bajrakët e fisit,vëllazërinë e vërteton edhe fakti se këta nuk martoheshin në mes tyre.

Tre bajrakët e fisit, qe qenë gjithnjë të pashtruar nga pushteti turk,gezuan liri të veçanta kundrejt rrethit dhe nuk patën asnjë detyrim.Bajraktarët e tjerë, që perfitonin edhe ata nga privilegjet e Mirditësshkuan duke iu mbështetur asaj dhe duke e quajtur vehten mirditorë.Etnografikisht emni Mirditë del rreth 1416, në Katedralën e Ljubiçit.

Page 91: Veriu i shqiperise
Page 92: Veriu i shqiperise

Shtrirja gjeografikeSi bashkim 12 bajrakësh Mirdita, shtrihet në drejtim tëShkodres e Vaut të Dejës është cepi veri-përendimor iMirditës, vazhdon kufiri nga Shkodra në Lezhë e cila ndjekkreshtën e maleve nepër, Shite, Kreshtë, Velë, Molung e derine Trodhen e cila e ndanë me Krujen dhe është skajjugpërendimor i Mirditës, nga Trodhna vijon kufiri me Matindhe kthehet në veri Zalli i Karices ku derdhet Uraka në Mat,më pas nepër Zallin e Gjoqajve del ne Livadhin e Pelave kufime Dibrën që është skaji juglindor i Mirditës, kufiri me Dibrënvijon kreshtave të maleve drejt veriut, kunorë Qafë Merkurthe,Frashë e Gur i Kuq, duke zbritur në katundin Lajthizë tëOroshit, në majën e Zepes ndanë me Lumën, këtu është skajiverilindor i Mirditës, nga Qafa Kumbullës nisë kufiri me Pukëdhe del në Qafë të Malit, pastaj zbret në rrjedhën e sipërme tëFanit të Madh, deri Lumë-Shtyllë kalon Suken e Zezë, majen eThatë, livadh Kabashe duke lënë Malin e Tërbunit në anë tëPukes, del në ndërmjetës, kalon përmes Gomsiqje, kalon nëkatundin Mdhue e pastaj zbret ne Drin.

Page 93: Veriu i shqiperise
Page 94: Veriu i shqiperise
Page 95: Veriu i shqiperise

Kuvendi ndërballkanik i KuçitNë kuvendin e Kuçit, të mbajtur në dy rende, në korrik e shtator të 1614, Mirdita përfaqësohej si një malësi me peshë. Përfaqsuesi i saj ishte ndër krerët kryesor të kuvendit e në radhën e parë të besëlidhurve.

Sipas planit të këtij kuvendi për të shpërthyer kryengritjen e përgjithshme kundër pushtimit turk, Mirditës që akoma quhej Dukagjin iu là dëtyra të sulmojë e të çlirojë Krujën.

Nga të dhënat e parashtruara në kuvend, kështjella e Krujës mund të merrej pa shumë vështirësi, mbasi një copë mur afër hyries ishte shembur dhe nuk ishte riparuar ende.

Një pjesë tjetër e Mirditës bashke me zonat për rreth do të sulmonin Shkodrën mbasi kishin rënë në marrëveshje me disa nga njerëzit që shërbenin në keshtjellen e Shkodrës. Por as një lloj ndihme në këto momente nuk morën.

Dhe megjithëatë siç e thekson Pjetër Budi me 15 shtator 1621, popujt e krahinës së Mirditës janë vazhdimisht në kryengritje kundër turkut... të gjithë me armët e veta, këta njerëz janë të vendosur dhe të vlertë sa ç'mund të ketë kjo botë, dhe shumë të stërvitur në disiplinën ushtarake... deri tani i kanë bërë dëme shumë të mëdha armikut, me sulmet e vazhdueshme kanë rrënuar shumë qyteza e kështjella të turqve dhe përherë kanë dalur ngadhnjimtarë në të gjitha luftimet kundër turqve, armiqve të tyre kryesorë.

Page 96: Veriu i shqiperise
Page 97: Veriu i shqiperise
Page 98: Veriu i shqiperise

Rrethi i PukësRrethi i Pukës bën pjesë në Qarkun të Shkodrës.

Rrethi i Pukës ka 34,000 banorë, një sipërfaqe prej 1,034 km² dhe kryeqendër Pukën.

Ndarja administrative

Vendbanime tjera të njohura në këtë rreth janë:

Bashkia Pukë

Bashkia Fushë-Arrëzë

Komuna Gjegjan

Komuna Blerim

Komuna Fierzë (Pukë)

Komuna Iballë

Komuna Qelez

Komuna Qafë-Mali

Komuna Qerret

Komuna Rrape

Page 99: Veriu i shqiperise

Shtrirja gjeografikeRrethi i Pukës shtrihet në qendër të Shqipërisë Veriore, në një

mjedis ku ndërthuren malet me luginat e thella, mbulesa të

dendura pyjore me siperfaqe të eroduara, lëndina e livadhe që

ndërpriten nga lumenj e përrenj të shumtë, kroje me ujë të kulluar

ushqyer nga dëbora e shumtë që shpesh zbardh deri në verë.

Ketu jeton një popullsi vitale, e shpërndarë në gjithë territorin,

me një histori të pasur, që dëshmohet nga prania e qendrave

arkeologjike, kalatë, gjurmët e mureve ilire, shpellat si dhe me

një kulturë shpirtërore që shprehet në traditat e zakonet, në

këngët e vallet popullore aq të bukura të kësaj treve.

Ky mozaik i mjedisit natyror e njerëzor të Pukës përbën një

ofertë turistike të veçantë, mjaft të përshtatshme për shetitje, ski,

alpinizëm, gjueti sportive dhe për veprimtari të tjera rekreative,

çlodhëse e argëtuese.

Page 100: Veriu i shqiperise
Page 101: Veriu i shqiperise

Resurse natyrore1. Shpella e Kaurit

Ndodhet afër fshatit Lëvrushk, në

malin e Kollatës. E formuar si

shpellë karstike në gëlqerorët e

trias – jurasit, është e gjatë 250 m,

e gjerë dhe e lartë 3 m, me

kaonkrecione të shumta.

2. Fosilet amonite të Triaskut të

Poshtëm në Kçirë

Gjenden në fshatin Kçirë, 600 m

mbi nivelin e detit. U studiuan

nga gjeologu austriak F. Nopca.

Fosilet e spacieve Sagaceras

albanikum, Pronorites osmanicus,

Procarnites scanderbegis, etj.

dalin në një territor 4500 m2.

3. Peneplena e Gomsiqes

Ndodhet afër fshatit Gomsiqe, 800 m

mbi nivelin e detit. Përbën mbetje të

peneplenës tortoniane: sheshimi i

relievit nga veprimi i faktorëve të

jashtëm (erozionet, etj.), para 17

milion viteve, në kushtet e qetësisë

relative të lëvizjeve tektonike

diferencuese. Ka formën e një pllaje

të sheshtë: 1,5 km e gjatë, 700 – 750

m 3 gjerë

4. Guri i Shenjtë

Ndodhet afër fshatit Zezaj, 538 m mbi

nivelin e detit. Është një gur graniti

me formë shumëkëndëshi. Legjenda

e lidh me Skënderbeun.

Page 102: Veriu i shqiperise
Page 103: Veriu i shqiperise

5. Gështenja e Kokdodit

Gjendet 981 m mbi nivelin e detit,

pranë fshatit Kokdode, komuna

Iballë. Përbën pyll gështenjë kali

(Aesculus hippocastanum L.),

rreth 10 ha, me lartësi 15 – 17 m,

diametër të trungjeve 100 – 130

cm, moshë mbi 100 vjet..

6. Bungat e varrezave në

Korthpulë

Gjenden në varrezat e fshatit

Korthpulë, komuna Luf, 500 m

mbi nivelin e detit. Janë dy drurë

bunge, me lartësi 15 – 16 m dhe

perimetër kurorë të përbashkët 70

– 75 m, diametër trungu 1 – 2 m e

moshë mbi 300 vjet.

7.Qarret e varrezave të

Shënkollit në Kryezi

Gjenden afër fshatit Kryezi,

komuna Qafe – Mal, prane

kishes se Shenkollit, 600 m mbi

nivelin e detit. Jane 5 qarre me

lartesi 20 – 25 m, diameter 90 –

100 cm e perimeter 180 200 cm,

moshe mbi 250 vjet.

8. Qarri i Xhamisë së Kryeziut

Gjendet në varrezat e fshatit Kryezi

(Brahaj), komuna Qafë – Mal. Ka

kurorë ovale, lartësi 10 – 12 m,

diametër trungu mbi 30 cm e

perimetër 350 cm dhe moshë mbi

250 vjet.

Page 104: Veriu i shqiperise
Page 105: Veriu i shqiperise

9. Ujëvara e Kryeziut

Ndodhet në fshatin Kryezi, komuna Qafë Mali. Është në perroin e Oroshit, në shkëmbinjtë magmatike. Ka dy pragje 3 – 4 m lartësi secili dhe dy pellgje me thellesi mbi 1m. Vizitohet sipas rrugës Fushë –Arrëz – Kryezi.

10. Mrizi i Ndërlugjeve

Ndodhet 800 m mbi nivelin e detit, afer fshatit Meçe, në komunën Rrapë. Jane 4 drurë bunge 200 vjeçare me lartësi 15 – 16 m, diametër të trungut 90 – 100 cm e perimetër 1,7 – 2 m. Vizitohen me rrugën Pukë - Meçe.

11. Mani i Zi

Gjendet 800 m mbi nivelin edetit, pranë qytetit tëPukës. Eshte man i zi iveçuar, me lartësi mbi 9m, diametër të trungut mbi1 m, moshë rreth 100 vjet.

12. Hurdha e Tisit

Ndodhet 650 m mbi niveline detit, në luginën eGomsiqes, pranë fshatitPevzhë, komuna Tërbun.Përben dru tisi, me lartësimbi 9 m, diametër tëtrungut mbi 80 cm, moshërreth 100 vjet.

Page 106: Veriu i shqiperise
Page 107: Veriu i shqiperise

13. Sofra e Lekës

Gjendet 350 m mbi nivelin e

detit, pranë fshatit Kabash,

komuna Rrapë është një

sofër guri mbi 7 m2, rreth së

cilës mendohet se Lek

Dukagjini zhvillonte

kuvendet.

14. Karsti i Munellës

Gjendet afër fshatit Tuc,

komuna Qafë–Mal, në

kurrizin e malit të Munellës,

1800 – 1990 m mbi nivelin e

detit. Perfaqëson peisazh

karstik me gropa, hinka,

puse karstik, etj.

15. Pisha e Dardhës

Gjendet rreth 450 m mbi nivlin e detit,në varrezat e fshatit Dardhë, komunaBlerim. Është pishë e zezë (Pinusnigra), me lartësi 25 – 30 m, diametërtrungu mbi 250 cm e perimetër mbi750 cm, moshë mbi 100 vjet.

16. Akacjet e Migjenit

Ndodhen tek muzeu i Migjenit neqytetin e Pukes. Jane disa akiacie, nenhijen e te cilave pushente poeti i madhMigjeni.

17. Pisha e Shejzës

Ndodhet afër fshatit Iballë të Pukës. Evetme midis shkurresh, është e lartëmbi 20 m, me diametër të trungutrreth 50 cm e perimetër mbi 1,5 mdhe moshë mbi 200 vjet.

Page 108: Veriu i shqiperise
Page 109: Veriu i shqiperise

Rrethi i TropojësRrethi i Tropojës bën pjesë në Qarkun të Kukësit.

Rrethi i Tropojës ka 16,257 banorë, një sipërfaqe prej1,043 km² dhe kryeqendër qytetin Bajram Curri. Historikisht, treva njihet me emrin Malësia e Gjakovës dhe është vend i lindjes i shumë patriotëve të kombit tonë me të cilët mburret Shqipëria dhe Kosova.

Njesitë administrative

Në Rrethin e Tropojës janë 1 bashki dhe 7 komuna:

Bashkia Bajram Curr

Komuna Tropojë

Komuna Margegaj

Komuna Llugaj

Komuna Bujan

Komuna Fierzë

Komuna Bytyç

Komuna Lekbibaj

Page 110: Veriu i shqiperise
Page 111: Veriu i shqiperise

EkonomiaEkonomia e Tropojes është kryesisht blegtorale, por është e pasur me minerale si Kromi dhe Kuarci.

Tropoja ka plantacionin e geshtenjave me te madhin ne Evrope. Por kjo pak rendesi ka sepse nuk ka ndonje perdorim industrial, pervec atij primitiv te shitjes se geshtenjes ne marketin privat.

Nje nga sekretet turistike, Valbona nuk shfrytëzohet sa duhet, sikur të shfrytë-zoheshin kapacitetet e natyrës. Rrethi i Tropojës do ishte një nga rrethet me nivel më të lartë jetese në Shqipëri.

Qindra Kosovarë vizitojnë Valbonën, për të kaluar fundjavët në ajrin e pastër, peshkim dhe për të përjetuar kënaqësinë e bukurive të shumta.

Shtrirja

gjeografike

Rrethi i Tropojës ka 81 kilometër kufi, ndër të cilët 41 kilometër janë me Kosovën dhe 34 kilometër me Malin e Zi, qarkullimi me Malin e zi mungon totalisht, pavarësisht premtimit për hapjen e pikës së re të kalimit kufitar Qerem-Plavë.

Page 112: Veriu i shqiperise
Page 113: Veriu i shqiperise
Page 114: Veriu i shqiperise
Page 115: Veriu i shqiperise

Ali Ibër Neza

Mic Sokoli

Haxhi Zeka

Tahir Sinani

Fatime Sokoli

Gëzim Nikaj

Sali Berisha

Azem Hajdari

Zef Beka

Mehmet Shpeni

Prel Tuli

Vivaldi Zelaj

Page 116: Veriu i shqiperise
Page 117: Veriu i shqiperise

Rrethi i ShkodrësRrethi i Shkodrës bën pjesë në Qarkun të Shkodrës. Rrethi I

Shkodrës ka 185,612 banorë, një sipërfaqe prej 1,631 km² dhe

kryeqendër Shkodrën.

Ndarja administrative

Rrethi i Shkodrës ka nën administrim 2 bashki dhe 15 komuna:

Bashkia Shkodër

Bashkia Vau Dejës

Komuna Ana-Malit

Komuna Bërdicë

Komuna Bushat

Komuna Dajç

Komuna Guri i Zi

Komuna Hajmel

Komuna Postribë

Komuna Pult

Komuna Rrethinat

Komuna Shalë

Komuna Shllak

Komuna Shosh

Komuna Temal

Komuna Velipojë

Komuna Vig-Mnelë

Page 119: Veriu i shqiperise

Shprehje per Shkodren

“Kryeqyteti moral i

Shqipnisë”

Dom Lazër Shantoja

“Një njeriu të zakonshëm,

të ardhur nga qyteti

ortodoks i Manastirit,

Shkodra i duket fillimi i

Europës”

Ismail Kadare

Page 120: Veriu i shqiperise

Shtrirja gjeografike Relievi

Shtrihet në nyjën hidrografike me pranë liqenit me të njëjtinemër dhe lumenjtë Drin, Bunë dhe Kir në një ultësirë të "mbrojtur" nga liqeni, Alpet Shqiptare në lindje ku spikasin majat e Cukalit, Maranaj, Sheldies(mali Sardonik i Barletit; për nga Shurdhahu) dhe Taraboshit në perëndim dhe deti Adriatik.

Shkodra është një ndër qytetet më të rëndësishme të Shqipërisë.

Në rrethin e Shkodrës ndodhen hidrocentralet më të mëdha të vendit: ai i Vaut të Dejës dhe i Komanit të cilët janë përcjellësit kryesor të energjisë elektrike në shtëpitë e shqiptarëve.

Shkodrës i takojnë 13 maja në

Alpe, që i kapërcejnë të 2000m

lartësi si: Jezerca, Papluka, Mali i

Vilës, Radohima, Mali i Shënikut si

dhe Biga e Gimajve etj.

Rajoni i Shkodrës është i njohur për

burime të pasura hidrografike. Janë

lumenjtë Drini, Buna Kiri , Shala.

Përveç lumenjve, është e pasur

edhe me liqene: Liqeni i Shkodrës

eshtë liqen i cekët, me florë e faunë

shumë të pasur. Në këtë liqen

jetojnë 50 lloje peshqish.

Shkodra ka një florë dhe faunë

shumë interesante, rreth 1900 lloje

bimësh dhe 3500-4000 specie

shtazore.

Page 122: Veriu i shqiperise

Trashëgimia kulturore, Kultura e

Shkodrës për Kombin Shqiptar

Trashëgimia kulturore e Shkodrës për kombin Shqiptar fillon që në shek. XV ku ishte qendër e Humanizmit. Nga ky ambjent dolën në dritë humanistë e mendimtarë të shquar, si Marin Barleti e Marin Beçikemi, që me veprat e tyre nxitën në futjen e qytetit në vepra e studime e shkenca të aplikuara.

Matematicieni Gjon Gazulli, u konsiderua si një nga astronomët më të shquar të kohës. Dallohet me një nga shkollat më të para në trevat shqiptare më 1698. Historiani E. Jacques shton se edhe të tjera shkolla u hapën “në Pllanë, një fshat afër lumit Mat, më 1638, në Troshan, më 1639".

Shkodra ka pasur observatorin e parë astronomik në Ballkan. Por të dhënat tregojnë se "akademia" kulturore për të cilën shquhet ky qytet fshihet pas shekujve e shekujve.

Gjatë qindvjeçarëve Shkodra ka qenë një metropol i qytetërimit shqiptar e madje ballkanik.

Page 124: Veriu i shqiperise

ArkitekturaQyteti dhe zonat përreth janë të bekuara me një

shumëllojshmëri t'elementeve si natyrore ashtu edhe

kulturore.

Lagjet më tërheqëse mendohen të jenë Pìaca , e

identifikuar si qendra e qytetit me në qendër statujat

e Nanë Terezës dhe Luigj Gurakuqit, dhe Sarreqi,

Gjuhadoli dhe një nga rrugët me skenike,- ku shihen

arkitekurat e shumta dhe dora e Kólë Idromenos në disa

ndërtesa,- që lidh Katedralen nga ana lindore e qytetit me

qendrën e qytetit.

Qyteti numëron rreth 100 000 banorë e shquhet për

shumëllojshmërinë në kahin urbanistik e arkitektonik,

shtëpitë më të vjetra me 1 ose 2 kate kanë bahçe e oborre

të gjelbërta e me lloj-lloj lulesh, rrugët janë të ngushta e

Page 126: Veriu i shqiperise

• Kolë Idromeno (1860-1939), piktor, arkitekt, urbanist, fotograf, skenograf

• Ndre Mjeda (1866-1937), teolog, shkrimtar, gjuhëtar, deputet

•Mikel Kodheli (1870-1940), (i njohur ndryshe Kel Marubi) fotograf

•Luigj Gurakuqi (1879-1925), pedagog, diplomat, deputet, nënshkrues i Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë

•Mikel Koliqi (1902-1997), kardinal

•Millosh Gjergj Nikolla (1911-1938), (i njohur ndryshe Migjeni) shkrimtar

•Prenk Jakova (1917-1969), kompozitor

•Çesk Zadeja (1927-1997), kompozitor

•Zef Coba (1951-), kompozitor

•Vioresin Sinani (1977-), futbollist

Page 128: Veriu i shqiperise

Rrethi i KukësitRrethi i Kukësit bën pjesë në Qarkun të Kukësit. Rrethi i Kukësit

ka 45,616 banorë, një sipërfaqe prej 939 km² dhe qendër administrative Kukësin.

Ndarja administrative

Rrethi i Kukësit ka nën administrim 1 bashki dhe 14 komuna :

Bashkia Kukës

Komuna Arrë

Komuna Bicaj

Komuna Bushtricë

Komuna Grykë-Çajë

Komuna Kalis

Komuna Kolsh

Komuna Malzi

Komuna Shishtavec

Komuna Shtiqën

Komuna Surroj

Komuna Terthorë

Komuna Topojan

Komuna Ujmisht

Komuna Zapod

Page 129: Veriu i shqiperise
Page 130: Veriu i shqiperise

KukësiKukësi është qytet në Shqipërinë verilindore, i shtrire në koordinatat 42,09° V, 20,43° L. Është qendra e Qarkut Kukës. Shtrihet në rrëzë të Malit të Gjallicës dhe në breg të Liqenit të Fierzës, në Rrafshen e Lumës. Motoja e qytetit është “Qyteti i mikpritjes dhe bujarisë”.

Në vitin 2000 Kukësi u kandidua për Çmimin Nobel për Paqe me motivacionin e pritjes së mbi 450.000 shqiptarëve ngaKosova të dëbuar nga ushtria, paraushtarakët serbë dhe serbët e armatosur në Kosovë.

Në vitin 2010, banorët e Kukësit u shpallën nga USAID, si më të lumturit e Shqipërisë.

Megjithëse zona e Kukësi është një vendbanim i hershëm historik, siç dëshmohet prej varreve ilire të zbuluara në fshatin Kënetë, Kukësi ose Kukësi i Ri është një ndër qytetet më të reja në Shqipëri.

Page 131: Veriu i shqiperise

EtimologjiaEmri i Kukësit lidhet me

familjen feudale të

Kukajve, ku njēri nga bijtē

e tij ka qenē komandant në

ushtrinë e heroit kombëtar

Gjergj Kastrioti-

Skënderbeu.

Kjo familje për herë të

parë përmendet në

regjistrin Osman të vitit

1571.

Page 132: Veriu i shqiperise
Page 133: Veriu i shqiperise

Kukësi i VjetërShtrihej ne territoret e përmbytura nga ujërat e Liqenit të Fierzës. Shtrihej në një brezare të krijuar nga Drini i Zi dhe Drini i Bardhë.

Një varg zbulimesh arkeologjike dëshmojnë banimin e pandërprerë të kësaj hapësire që nga neoliti e këtej. Mendohet se në territorin e Kukësit ka jetuar fisi ilir i Sikuliotëve. Bep Jubani banorët e Kukësit i quante "ilirët alpinë".

Përmendet së pari si fshat i Nahijes së Lumës, në vitin 1571.

Më 1633, P. Mazreku, edhe ky arqipeshkv i Tivarit, përmend Vaun e Kukut.

Mortaja e vitit 1689, shoi shumë vendbanime dhe kjo bëri që kjo zonë të braktisej për një kohë të gjatë deri sa në gjysmën e parë të shek. XVIII u ripopullua me banorë nga fshati Osmanaj i Bicaj.

Në këtë kohë u shfaq me emrin Drinabardh.

Në vitin 1869 rishfaqet me emrin Kukusa.

Page 134: Veriu i shqiperise

Kukësi i RiMë 31 mars 1962 u vendos përmbytja e Kukësit të Vjetër

dhe ndërtimi i Kukësit të Ri. Më 22 korrik 1962 filluan

punimet për ndertimin e Kukësit të ri.

Në prill të 1965 filloi popullimi i tij. Në vitin 1978 e tërë

popullsia vendoset në qytetin e ri. Në Gusht 1988 varet në

qendër të qytetit “poeti disident” Havzi Nela.

Në vitin 1999, Kukësi pret afro 450.000 shqiptarë nga

Kosova të dëbuar nga ushtria dhe paraushtarakët serbë.

Përjeton periudhën më të vështirë në historinë e tij duke u

përballur dhe me bombardimet serbe në kodrat përreth

qytetit.

Në vitin 2000 kandidohet për Çmimin Nobel për paqe duke u

bërë i pari qytet në botë i kandiduar për një çmim të tillë. Në

vitin 2004 përfundon ndërtimi i Aeroportit të Kukësit.

Page 135: Veriu i shqiperise
Page 136: Veriu i shqiperise

GjeografiaQyteti i Kukësit shtrihet në pjesën verilindore të Republikës së

Shqipërisë . Është qytet që kufizohet në Veri-Lindje dhe Lindje

me qytetin e Prizrenit ku si pikë kontakti është dogana e Morinës,

dhe në brendësi të territorit Shqiptar kufizohet me Hasin në

veri, Pukën në perëndim dhe Peshkopinë në Jug.

Kukësi ose Kukësi i Ri është vendosur në këmbë të malit të

Gjallicës dhe është një ndër qytetet më të reja në Shqipëri.

Përfundoi së ndërtuari në vitin 1976, dhe vendin e Kukësit të

Vjetër e zuri hapësira ujore prej 72,5 km² e liqenit artificial të

Fierzës, i cili u ndërtua si rezultat i ndërtimit të Hidrocentralit me

po të njëjtin emër.

Bashkimi i dy Drinave i kanë dhënë Kukësit formën e një

gadishulli, gjë që i jep një pamje shumë piktoreske.

Page 137: Veriu i shqiperise
Page 138: Veriu i shqiperise

Faleminderit

Durres2014