2

VEGETABLES POSTHARVEST Simple techniques for increased income and market Antonio L. Acedo Jr. Katinka Weinberger AVRDC – The World Vegetable Center GTZ – Regional Economic Development Program

3

Published by AVRDC-The World Vegetable Center and GTZ-Regional Economic Development Program AVRDC-The World Vegetable Center is the leading international nonprofit organization committed to alleviating poverty and malnutrition in the developing world through the increased production and consumption of safe vegetables.

Contact: AVRDC - The World Vegetable Center P.O. Box 42, Shanhua, Tainan 74199 TAIWAN Tel: +886 6 583 7801 Fax: +886 6 583 0009 Email: info@worldveg.org Web: www.avrdc.org

GTZ-Regional Economic Development (RED) Program is a Cambodian development program funded by the German Federal Ministry for Economic Cooperation and Development, aimed at promoting rural economic development, including the competitiveness of local vegetables and fruits, through a market driven approach to improving the participation of rural poor in the value-added created on Siem Reap’s markets and building capacity to solve bottlenecks from production to consumption.

Contact: GTZ-RED Green Belt P.O. Box 93221, G.P.O. 17000, Siem Reap CAMBODIA Tel.: +855 63 761 931, +855 12 876 890 E-mail: martin.orth@gtz.de, andreas.lewke@ded-cambodia.org

© 2010 AVRDC - The World Vegetable Center and GTZ-Regional Economic Development Program Suggested citation Acedo AL Jr., Weinberger K. 2010. Vegetables postharvest: Simple techniques for increased income and market. AVRDC – The World Vegetable Center, Taiwan and GTZ-Regional Economic Development Program, Cambodia. 32 p.

4

Contents Page

ဟငးသးဟငးရြကရတသမးခနလြနနညးပညာအေရးပါမႈ 5 ရတသမးခနလြနဆးရႈးမႈ 5-6 ရတသမးခနလြနဆးရႈးမႈကေလာချခငး 6 ထြကကနကသရနားလညျခငး 6-7 ေစးကြကလအပခကကသရနားလညျခငး 7-8 ရတသမးခနလြနနညးပညာမားကစစညးေပါငးစပျခငး 8-9

ရတသမးျခငးႏငကြငးထတြငကငတြယထနးသမးျခငး 9 ရတသမးခနရငမညမႈ 9-10 ခးဆြတရတသမးခန 10 ရတသမးနညးလမးမား 11 ကြငးထတြငကငတြယထနးသမးျခငး 11-13

ထတပးျခငးဆငရာလပငနးစဥမား 13 ထတပးရ 13 လပငနးလညပတပ 14 သန႕စငျခငး 15-16 အတနးအစားခြျခားသတမတျခငး 16-17 ထြကကနပစၥညးမားကသန႕စငျခငးမား 17-18 ပါကငထတပးျခငး 18-21

အေအးချခငးႏငထနးသမးသေလာငျခငး 21 ႀကတငအေအးချခငး 22-23 အေအးခနးတြငသေလာငျခငး 24 အေငြပျခငးဆငရာအေအးခသေလာငစနစ 24-25 ထတပးျခငးႏငသေလာငျခငးဆငရာဆနးသစမႈ 25-27

သယယပ႕ေဆာငျခငး 27-30

ေစးကြကတငေရာငးချခငး 30-31

ျပျပငထတလပျခငး 31 အေျခာကခစားသးဖြယမားထတလပျခငး 31-33 ခရမးခဥသးယထတလပျခငး 33 အရြကမားဆားစမ၊ခဥဖတတညထတလပျခငး 33-34

References 32

5

ဟငးသးဟငးရြကမားအတြကရတသမးခနလြနနညးပညာ၏အေရးပါမႈ • ဟငးသးဟငးရြကမားမ ၀ငေငြမားစြာရႏငၿပး အာဟာရျပည၀ေသာသးႏျဖစသည။

• ရတသမးခနလြနကာလသည ထတကနပစၥညးေရာငးအားေကာငး၍၀ငေငြရ ရနကနးေသ

ေသာ ကာလျဖစသည။

• ထတကနပစၥညးေရာငးအားေကာငးမႈသည ထတလပစဥကာလအတြငးထတလပမႈ အရည

အခငးႏင ရတသမးခနလြနကာလအတြငး အရညအေသြးတးျမငေပးႏငမႈ အေပၚ

မတညသည။

ရတသမးခနလြနဆး႐ႈးမႈ • ရတသမးခနလြနနညးပညာႏင အေထာကအကပစၥညးမားေလာနညးမႈေၾကာင ထတလပမႈ

၏ ၉-၂၅% ထဟငးသးဟငးရြကဆး႐ႈးမႈျဖစရသည။

စနစမကေသာထပပးျခငးႏငေဆးေၾကာျခငး စနစမကေသာသယယပ႔ေဆာငျခငး

အရြကမားကးေၾကျခငး သစသးမားကြအကျခငး၊ ပပျခငး • ရတသမးခနလြနနညးပညာဆငရာဗဟသတနညးမႈကကထတလပမႈကလး၀ဆး႐ႈးေစသည

6

• ရတသမးခနလြနဆး႐ႈးမႈက လယသမားမားအတြက အခငးေရာငးေစးႏငေဖာကသညမား

က ေလာနညးသြားေစၿပး စားသးသမားအတြက ၀ယယကနကမႈေစးက တးပြားေစသည။

ရတသမးခနလြနဆး႐ႈးမႈေလာခေရး

• နညးပညာဆငရာႏငေစးကြကဆငရာေရြးခယမႈမားက ရတသမးခနလြနဆး႐ႈးမႈက

ေလာခေပးၿပး ၀ငေငြႏငေစးကြကရရေရးကျမငတငေပးသည။

“ကနဒယ” မ လယသမားႀကး Mr. Pho Pich ။ AVRDC မထတလပေသာ ခရမးခဥမးမားက အသးျပၿပးထတလပပႏင ရတသမးခန

လြနနညးပညာေၾကာင ဆး႐ႈးမႈမားက ေကာလႊားႏင ( ယခငက တစျခငးလင ဆး႐ႈးမႈ ၂၀၀ကလဂရမမ ယခ၁၀ကလဂရမသာ) ၿပးယခ

၀ငေငြႏစဆတးတကလာၿပျဖစသည။

“ကနေပါငစပး” မ လယသမားႀကး Mr. Mao Sorn ။ ပယရအာဘနစကပးေရးဗဟဌာနမ ဥးေဆာငေသာ စပါမားကတအတြက ေအာဂငး

နစဆလတစကပးထတလပေရးအဖြ႔တြငပါ၀ငကာ ယခငက ရးရာနညးျဖငစကပးသညထက ၀ငေငြေလးဆပမရေနၿပျဖစသည။

ထတကနကသရနားလညျခငး

• သငတငေလာကပတေသာ စကပးခနလြနလပငနးမားကခြျခားသရထားရနလြနစြာ

အေရးႀကးပါသည။

7

• ရတသမးထားေသာဟငးသးဟငးရြကမားသည အသကရငေနပါသည။ ဥပမာ

သတ႔အသကရၾကသည။ ေရဓာတဆးရႈးၾကသည။ အမငးမႈကျဖစေပၚေစေသာ

ethyleneဓာတကထတလႊတၾကသည။ ပတ၀နးကငကတန႔ျပနၾကသည။(ဥပမာ

ရာသဥတပလငအထကပါျဖစစဥမားတးတကျဖစေပၚသည)

• ဟငးသးဟငးရြကမားသည ထတကနပစၥညးမားက ပကစးေစသည

microorganisms မကခရေအာကဂနစဇငမားအတြက အစာျဖစၿပး

လသားမားကေရာဂါမားျဖစေစသည( ဥပမာ- Escherichia coli ေရာဂါႏင

Salmonella ေရာဂါ)

အရညအေသြးကဆငးေစေသာအဓကအေၾကာငးအရငးမား။ ခရမးခဥသး၊ ငရတသး၊ ပေတာငရည၊

ၾကကဟငးခါးသး၊ သခြားသးႏင ခရမးခဥသးတ႔တြငအမညလြနျခငး၊ အ၀ါေရာငေျပာငးျခငး၊ ႐ႈ႕တြျခငး၊

ပပရျခငး၊ Chinese kale ေဂၚဖတြင ညးျခငး၊ ၀ါျခငး/ ပပရျခငး၊ ေဂၚဖထပတြင ဘကတးရးယားက

ေရာကျခငး ႏင ျပငပအရြကမားညးျခငး။ ေစးကြကလအပခကကသရနားလညျခငး • ထတကနပစၥညးကေစးကြကအခနမ၊ ေစးႏႈနးအမနအကနႏင အရညအေသြးျပညမစြာ

ထတလပေပးႏငသည။

8

• အရညအေသြးျပညမျခငးသည ထတကနပစၥညး၏ၾကနအငလကၡဏာမားတြငပါ၀င

သည။ယငးအခကမားက စားသးသမား၏ တနဖးထားမႈကရရသည။မကျမင အရည

အေသြးသညအၿမတမးအေရးပါသည။ အန႔အသကကသ႔ အတြငးပငးအရညအေသြး

ကလညး ၀ယသကထပမ၀ယယေအာငတကတြနးဆြေဆာငသည။

• လၿခစတခရမႈသညလညး အျခားေသာအရညအေသြးတစခအျဖစ စားသးသမားက

တးတကေတာငးဆလာသည။ အစားအစာလၿခစတခရမႈ အစအမမား(ဥပမာ -GAP-

Good Agricultural Practice”ေကာငးေသာစကပးေရးကငစဥ”) ျဖငေစးကြက လအပ

ခကမားက ျဖညဆညးေပးသငသည။

ရတသမးခနလြနနညးပညာမားကစစညးေပါငးစပျခငး

• ရတသမးခနလြနနညးပညာမားက ကြငးထမေစးကြကထ စစညးအသးခရပါမည။

ဟငးသးဟငးရြကမားအတြကေယဘယစကပးခနလြနလပငနးအဆငမား ရတသမးခနလြနနညးပညာမားဆငရာလပငနးအဆငအသးသး

လယကြငး ။ ။ရတသမးျခငးႏငလယကြငးအတြငးကငတြယပနညးလမးမား။

ထပပးရာေနရာ ။ ။သန႔စငေဆးေၾကာေပးျခငး၊ အတနးအစားခြျခားျခငး/ ေရြးထတ

ျခငး၊ သန႔ရငးေအာငျပလပျခငး၊ မကခ႐ပပးမႊားမားထနးသမးျခငး၊ ထပပးျခငး၊ အေအးခ ျခငး

ႏင သေလာငသမးဆညးျခငးဆငရာနညးလမးမား။

သယယပ႔ေဆာငျခငး။ ။ပစၥညးတငျခငး၊ ပစၥညးချခငး၊ စပထားျခငးႏငပစၥညးမားအား

ကာကြယေစာငေရာက ျခငးဆငရာနညးလမးမား။

ေစးကြက ။ ။ျပနလည၍အတနးအစားခြထတေရြးခယျခငး၊ ျပနလည ထပပး

ျခငးႏင ပစၥညးထားသနညးစနစမား။

လယ ကြငး

ထပပးေနရာ (လတဆတေသာထတကန

သယယပ႔ေဆာငျခငး

ေစး ကြက

ထပပးျပငဆင ျခငး

9

ျပျပငထတလပျခငး ။ ။အေျခာကချခငး၊ ေဆာစထတလပျခငးႏင ဆားစမျခငး/ ခဥ

ဖတတညျခငး။

ရတသမးျခငး ႏင စကခငးတြငကငတြယထနးသမးျခငး • စကပးထတလပမႈၿပးဆးသညႏင ရတသမးခနလြနလပငနးစတငသည။ ဆလသည မာ

ရတသမးမႈစတငပါၿပ။

ရတသမးခနရငမညမႈ • ရတသမးၿပးေနာက အရညအေသြးတးတကမလာႏငေတာပါ။ ထတကနပစၥညးက

အျပညအ၀ရငမညၿပးမသာ ရတသမးရပါမည။

ဟငးသးဟငးရြကမားက မရငးမသ႔မဟတ ႏလြနးစဥ ရတသမးခးဆြတလငေရရညအထားမခပါ။

ခရမးခဥႏငင႐တက အနေရာငေတာကပမႈေပၚမတည၍ ရတသမးသည။ ၾကာရညထနးသမး ရနလအပသညအခါ ေစးကြကႏငေ၀းသညအခါမးတြင ခရမးခဥသးကအစမးေရာငရငမညခန (အရြယျပည၊ အသးကခြလငအေစမားဓါးမထေတာသညအခါ) တြငခးဆြတပါ။ င႐တသးက ေစးကြကလအပခကအရ အစမးေရာငတြင ခးဆြတႏငသည။ သ႔ေသာ အစမးသးသည သဘာ ၀ပမနအတငးမညလာမညမဟတပါ။

10

ၾကကဟငးခါးသး၊ သခြားသး၊ ခရမးခဥသး ႏင ပေတာငရညတ႔က ငယရြယစဥ၊ ႏစဥအခါ တြငခးဆြတရသည။ သ႔ေသာ လအပေသာအရြယအစားျပညမသညအထထား သငသည။ အရငလြနျခငးကၾကကဟငးခါးသးႏငသခြားသးတြငအ၀ါေရာငေျပာငးလာသညအခါ၊ ခရမးသး တြင မာေၾကာလာေသာအခါႏင ပတငေထာငတြငအေစမားထငထငရားရားပြလာေသာအခါ အရငလြနသြားၿပျဖစေၾကာငးျပသေနပါသည။

ခးဆြတရတသမးခန

• ထတကနသးႏမားအားအပဒဏေလာခေပးရနႏင အလပသမားမား၏ ခးဆြတအားတး

တကေစရန ေအးေသာအခနတြင ရတသမးခးဆြတပါ။

• မနကေစာေစာတြင စနစတကသတထား၍ ခးဆြတပါ။ အပငမားကၽြတဆတေနၿပး ထခက

လြယေသာ အခနျဖစသည။

• မးရြာၿပး သ႔မဟတ မးရြာေနစဥ ခးဆြတျခငးမျပပါႏင။ မးရထတားေသာ အေျခအေနတြင

ခးဆြတျခငးမျပပါႏင။ မးေရထတားေသာ အေျခအေနတြင ထခကပကစးလြယ၍ျဖစ

သည။ သ႔မဟတလင ေဆးေၾကာေပးျခငးႏငေျခာကေသြ႔ ေစျခငးစသညတ႔ ျပလပေပး

ရမည။

ရငသြားေသာေဂၚဖထပ၏ ေခါငးသညလကႏင ဖ၍ၾကညလင ကစလစမာေၾကာေနေၾကာငး သရရမည။ ပြေယာငး ေယာငး ေခါငးသည မရငမညေသး၊ ကးပသြားလင အရငလြနေနပါၿပ။ Chinese kale ေဂၚဖမးက အရြယေရာကလင ခးသမးႏငပါသည။ သ႔ေသာ မရငမညေသးမ ျဖစရပါမည။ ရငသြားလငအရြကမား မာေၾကာလာၿပး အရသာခါးသြားသည။

ေနျမငခနတြင ခးဆြတေသာသးႏထတကနသည အပခနျမငမားၿပး အရညအသြးကဆငးသြားပါသည။ ထ႔ေၾကာငအရပရခနတြင ခးဆြတျခငးျဖင အပခန ေလာနညးေအာငျပလပေပးပါ။

11

ရတသမးနညးလမးမား

• သးႏကေသခာစြာရတသမးရမည။ သ႔မသာ ထခကပြနးပျခငးကေလာခေပးၿပး

အရညအေသြးထနးသမးထားႏငမညျဖစသည။

လက(၁)၊ ညပ (၂)၊ ကတေၾကး (၃)၊ ဓား(၄) တ႔ျဖင ခးဆြတျခငးျဖင ထခကပကစးမႈေလာနညးသည။ အပငႏငရးတမားလႈပရားထခကပကစးေစျခငးမ ကာကြယရနအသးက ဆြယခးဆြတျခငးမေရာငၾကဥပါ။ ေဂၚဖထပႏင Chinese kaleေဂၚဖတ႔ကခးသညအခါ ဓားျဖငျဖတ၍ခးဆြတပါ။ လမျခငး၊ ခးျခငးမျပပါႏင။

မကႏာျပငေခာေမြ႔ေနေသာပးမားက အသးမားခးဆြတရာတြငအသးျပပါ။ ခးဆြတသမား ေနေလာငျခငး မခရေစရန အ၀တ၀တထားရမည။ ငရတသးမထြကေသာအရညသ႔မဟတ အပင၏အေမြးအမငမားေၾကာင ဓတမတညျခငးမကာကြယရနအတြကလညးျဖစပါသည။ (အထးသျဖင ငရတပင၊ ခရမးခဥပင၊ သခြားပင၊ ခရမးပငတ႔၏ အေမြးအမငမားျဖစသည။) စကခငးတြငကငတြယထနးသမးနညး

စကခငးမထတပးသညေနရာသ ထြကကနပစၥညးမားသယယပ႔ေဆာငရာတြင

သငေလာေသာပစၥညးကရယာမားသးစြ၍ သတျဖငကငတြယ ေဆာငရြကရမည။

သ႔မသာအပကအစးနညးၿပး အရညအေသြးထနးသမးထားႏငပါမည။

2 4

31

12

အႀကးအေသးအရြယအစားေရြးခယျခငး၊ ထပပးျခငး( ထပပးရမညေနရာတြင လပ

ကငရမညအလပမား)၊ ပ႔ေဆာငေရးယာဥမားေပၚသ႔တငကာ ေစးကြကသ႔ပ႔ျခငး

တ႔က စကခငးမားမလပေဆာငရသည။

ပလတစတစျခငးေတာငးမားကသးသငသည။ မကႏာျပငၾကမးတမးေသာျခငးေတာငးမား (၀ါးျခငးေတာငး)

သးလင ငကေပာရြက သ႔မဟတ သတငးစာစကကသ႔ ပစၥညးမားခငးၿပးမသးပါ။

အသးမားသ႔မဟတအသးျခငးေတာငးမားက လြတမကေစပါႏင။ ေနေရာငမထပါေစႏင။ ေျမႀကးႏင မထပါ

ေစႏင။ ေျမႀကးမေရာဂါပးမားပါလာတတသည။

13

စကခငးမစ၍ လပေဆာငရမညလပငနးမား ထြကကနမားကထမးပး သယယပ႔

ေဆာငျခငး၊ အမးအစားပမာဏ ေရြးခယျခငး၊ ထပပးျခငး၊ ခနတြယျခငး၊ ယာဥမားေပၚတြငတင၍

ေစးကြကသ႔ပ႔ေဆာငေပးျခငးစသညတ႔ပါ၀ငသည။

ထပပးျခငးဆငရာလပငနးမား

ေစးကြကတငပ႔ရနအတြက ထတကနမားက ျပငဆငျခငး၊ ယငးတြငသန႔စင ေအာင

ေဆး ေၾကာသတသငျခငး၊ အမးအစားအရြယပမာဏေရြးခယျခငး၊ ကနပစၥညး

ျပျပငျခငးတ႔ပါ၀ငသည။

ထပပးရာေနရာ • မားစြာေသာျပငဆငထနးသမးေရးလပငနးမားအတြက အသးအေဆာငပစၥညးမား။

ခရမးခဥသးႏငေဂၚဖထပတ႕အတြက ေရြးခယထပပးရာရးရငးေသာေနရာ

14

ေကးလကအမေအာကေျမျပငက ထပပးရာေနရာအျဖစအသးျပျခငး။

အထးတညေဆာကထားေသာ ေခတမတညေဆာကေနရာ။ ေရြ႕လားထပပးေနရာ။

လပငနးအဆငဆငလပကငေဆာငရြကပ • ထပပးေနရာလပငနးအဆငဆငသည ထပကနပစၥညးႏငေစးကြကေပၚမတည၍ ကြျပား

ျခားနားပါသည။

• ခရမးခဥ၊ သခြား၊ ၾကကဟငးခါးႏင ပေတာငရညတ႔က သန႔စငေပးျခငး၊ ေရြးထတျခငး၊

ကလရငးေဆးေၾကာသန႔စငျခငး၊ ေလျဖငေျခာကေသြ႔ေစျခငး၊ အရြယပမာဏခြျခငး၊

ထပပးျခငး။

• ခရမးသးက သန႔စငေဆးေၾကာျခငး၊ ေရြးထတျခငး၊ ကလရငးေဆးေၾကာသန႔စငျခငး၊

ေလျဖငေျခာကေသြ႔ေစျခငး၊ ထတပးျခငး။

• ေဂၚဖထပနငchinese kaleကသန႔စငေဆးေၾကာျခငး၊ ေရြးထတျခငး၊ ဘတတးရးယား

သန႔စငေစျခငး သ႔မဟတ ကလရငးေဆးေၾကာသန႔စငျခငး၊ အရြယအစားခြျခားျခငး၊

ထတပးျခငး။

15

ပစၥညးခနတြယရာဌာန

စပါမားကတႀကးမားအတြက ေဂၚဖထပထပပးေနရာ လပငနးမား- ထတကနပစၥညး ေရာကရ

ေၾကာငးမတတမးတင၊ အေပၚလႊာမားဖယရား၊ ထပပငးအစအနမားညျဖတ၊ ထးထညမြမးမ၊ ပလတစတစ

အၾကညစျဖငထတပး၊ ျခငးမားထထည၊ ႀကတငအေအးခ၊ သေလာငထနးသမး။

သန႔စငေအာငေဆာငရြကျခငး • ထတကနပစၥညးမားက ေအာကပါအတငးသန႔စငေအာငေဆာငရြကပါ။

ခရမးသး၏အညာ၊ ေဂၚဖထပအရငးပငးတ႔က ကကညပျပျပငေပးပါ။

ေဂၚဖထပအေပၚလႊာ(ရြက)မားက အတြငးသားအားကာကြယ႐ခနလပ၍

လညးေကာငး၊ Chinese kaleေဂၚဖထပက ကးပပကစးေနေသာ၊

အ၀ါေရာငသနးေနေသာအရြကမားကလညးေကာငး ဖယရားပစပါ။

ခရမးခဥ၊ ၾကကဟငးခါးသး၊ သခြားသး၊ သရကသးတ႔က သန႔စငၿပး ေပာေျပာငးေသာ

အ၀တစျဖငသတသငေပးပါ။

ပစၥညးခနတြယရာဌ

ျခငးေတာငးအလြတမား

ေလျဖငေျခာကေသြ႕ေစျခငး

ကနပစၥညးမားသန႔စငျခငး(ကလရငး ျဖငေဆးေၾကာသန႔စငျခငး၊ အႀက အ ေအးချခငး၊ေရာဂါပးမႊား ကာကြယျခငး)

ပစၥညးျဖန႔ျဖးရာေနရာ

လတလတဆတဆတခးဆြတထားေသာပစၥညးမား

သန႔စငေဆးေၾကာျခငးႏငေရြးခယျခင

အရြယအစားပမာဏခြထတျခငး ထတပးျခငး

ထတပထား ေသာပစၥညး

ပစၥညးလကခရာေနရာ

16

သန႔စငေအာငေဆာငရြကေပးေနစဥ ပကစးေနေသာ၊ ေရာဂါရေနေသာ၊ ပသ႑ာန

မမနေသာ၊ အရြယအစားမညေသာ သးႏမားက ေရြးထတပါ။

ကပညေနေသာ ေျမႀကးႏင အျခားအမႈကသ႐ကမားက ေရႏငေဆးေၾကာ သန႔စင

ေစေပးပါ။

ထတပးရာေနရာတြငသးႏမားက ေျမႀကးႏငမထပါေစႏင။ စားပြေပၚတငပါ။ အတနးအစားခြျခားသတမတျခငး

အတနးအစားခြျခားသတမတျခငးျဖင ထြကကနအရညအေသြးက ထနးသမးေပးႏင

ပါသည။ ပးမႊားမားႏင အကသလငးဓတျပျခငးက ကာကြယေပးသည။ ေစးကြက

တငရာတြငအဆငေျပေခာေမြ႔ေစသည။ ၀ငေငြ၄၀-၆၀%ထ တးတကရရလာေစ

ႏငသည။

ေရြးထတခြျခားၿပးေသာထြကကနက အမးအစား၊ အရြယအစား၊ အႏအရငအလက

ေစးကြကလအပခကအရ အတနးအစားခြျခားေပးရမည။

ေရြးထတခြျခားလပသားမားသည လပငနးခြငကၽြမးကငမႈရရမည။

အလငးေရာငအလအေလာကရေသာ လပငနးခြငျဖစရမည။ အလပသမားမားက

အားလပခနေပးရမည။

ခြျခားေရြးထတရာတြင သးသညအေထာကအကပစၥညးမားရရမည။

17

ဟငးသးဟငးရြကအားေရြးခယခြထတၿပး ဒဇငးျပလပျခငး။ ကနပစၥညးမားကသန႕စငေပးျခငး

• ကလရငးျဖငသန႔စငေပးျခငး။ ။ကလရငး၁၀၀-၂၀၀ppm (လကဖကရည

ဇြနး၃-၄ ဇြနးႏင ၅.၂၅% ဟကပကလရက သ႔မဟတ NaOCl ကေရ တစဂါလ

ႏငေရာ) ေရာေႏာရညထတြင ၁-၃မနစခန႔ ကနပစၥညးမားက ေဆး ေၾကာ

သန႔စငေပးပါ။ ခရမးပငတြငပါေသာ မကခရပေၾကာငျဖစသည ပကစးမႈက

ေလာနညးသြားေစ ႏငသည။

ကလရငးပါေသာေရတြငေဆးေၾကာေပးေနပ (NaOClႏငေဆးေၾကာထားၿပးပပေဆြးမႈေလာနညးေစျခငး)

18

• ဘငကာဘြနနတႏငေဆးေၾကာသန႔စငေပးျခငး။ ခရမးခဥသးကဘငကာဘြန

နတ၂% (ေရတစလတာ တြငမန႔ဖတဆဒါ ၂၀ဂရမ) တြင ေဆးေၾကာေပးျခငးျဖင

သေလာငမႈေၾကာငျဖစပြားေသာ ပပရနာက ၄-၃၃% ထေလာကေစသည။ သ႔အား

ျဖင အသားတင၀ငေငြသစသး ၁ကလဂရမတြငေဒၚလာ ၀.၂၆-၀.၄၀ ထပမရရႏင

ပါသည။

• ေဂၚဖထပပပရနာ။ ဘကတးရးယားေၾကာငျဖစေသာ ပပရနာသည ပအကစြတစ

ေသာေဒသမားတြင အျဖစမားသည။ အလမဓတဆား၁၀% (၁၀ဂရမတြင

ေရ၁၀၀မလမတာ) ၊ ထး (ထးမႈန႔ႏငေရ ၁:၁ အေရာအေႏာ) သ႔မဟတ မာလကာ

ရြကမထတယထားေသာစၥညး (မာလကာႏင ေရအခး ၁:၁) တ႔က ေဂၚဖထပ၏

ထပစြနးဘကတြင သတလမးေပးပါ။ သးႏ၁ကလဂရမတြင အကးအျမတေဒၚလာ

၀.၀၉- ၀.၁၅ထပမရရႏငသည။

ထး၊ အလမ၊ မာလကာရြကထတပစၥညးတ႔ျဖင ပပရနာကထနးခပေပးပ။ ထတပးျခငး • ထတပးရာေနရာတြငလပငနးေဆာငရြကျခငး

• ထတကနကထခကပကစးျခငးမ ကာကြယေပးသညအကးရထေရာကေသာ

နညးျဖစသည။

19

• သးႏထတပးျခငးအေလအထႏင လကနာရနလြယကေသာထတပးနညးမား: 

ျမငလြနးသည မတနတဆထတပးထားသည ဤအေနအထားအတငးထတပးရနျဖစသည

20

• ကြနတနနာမားတြင ထညသြငးကငတြယသယယျခငးျဖင ေတာငးေသတာစသညတ႔က

တစခခငးကငတြယ သယယရသညထကပမသကသာၿပး ထတကနသးႏမားထခက

ပကစးမႈေလာနညးေစသည။ 

• ထခကမႈဒဏမကာကြယေပးႏငေသာအျခားထတပးမႈစနစမား

သန႔ရငးေသာကြနတနနာထညသစရာမားကသးပါ။

၀ါးျခငးေတာငးမား၊ ပလတစတစ ျခငးေတာငးမား ႏငထညစရာမား၊ သစသားေသတာမားအတြငးဘက၌ ကတျပားမားေခါကထညထားႏငသည။ ကတဘတႏငေဖာေသတာမား။ အကာအကြယရေသာထတပးျခငးတြင အတြငးခစကစခထားသည။ ေလ၀ငေလထြကေကာငးေအာင အ ေပါကေဖာကထားျခငးျဖင အပဒဏ ကေလာကေစသည။ ႀကးျဖငစညး ေႏာငျခငးလညးျပလပေပးႏငသည။ ျခငးေတာငးေသတာမားတြင ငက ေပာဖက၊ သတငးစာစသညတ႔ခ ထားေပးျခငး။

21

လကျဖငမယကငတြယမညဆပါက လတစေယာကမႏငသညအတငး

အတာ (ဥပမာ- ၄၀ ကလဂရမထကမပ) အတြငးရေသတာမားျဖစသင

သည။

ေသတာမား၊ ျခငးမားအတြငးထညလင ျပညသညအထထညပါ။ ေလာမ

ထညပါႏင။ (လႈပရားမႈေၾကာင ထခကပကစးႏငသည) သ႔မဟတ အလြန

အကၽြမထညပါႏင (ပစၥညးဖအားေၾကာငထခကပကစးႏငသည)။

ေသတာတစခစတြင အရငညေသာ အသးမားကသာထညပါ။

ေသတာတြငးရသးႏသစသးမားက မလႈပရားပါေစႏင။ ပစၥညးမားေနရာ

တကရသြားေစရန ျဖညးျဖညးခငးလႈပေပးပါ။

အထပမား၊ ေသတာမားက စနစတကလၿခေအာငခညေႏာငထပပးပါ။

ေအးျမေသာေနရာတြင သးႏမားကပ၍ ထပပးပါ။

ထပပးကငတြယေနစဥအတြငး သတႀကးစြာထား၍လပေဆာငပါ။

• ၂၅ ကလဂရမဆန႔ ပလစတငရငးပလတစတစေသတာမားက စာရြက၊

စကမားခ၍သးလင သာမနကာတြနး ေသတာမားသးသညထက ခရမးခဥသးတြင

အပကအစး၁၁-၁၈% သကသာသည။ အသားတငအျမတ တစကလတြင ၀.၀၂-၀.၀၅ထ

၀ငေငြပမရရႏငပါသည။

အေအးချခငးႏငထနးသမးသေလာငျခငး

• အေအးခေပးျခငးသည သးႏအရညအေသြးကာကြယထနးသမးရာတြင အေျခခကသည။

အေၾကာငးမာ အေအးချခငးကဇ၀ကမၼျဖစစဥက ေႏးေကြးေစၿပး ပးမႊားေပါကဖြားမႈက

ေႏာငေႏးေစသည။

• ပတ၀နးကငအပခနက ေလာခေပးသညႏငအမ သေလာငထားႏငမႈသကတမးက

တးတကျမငမားလာေစသည။ ထ႔ေၾကာငမညသညအေအးခမႈကမဆ အနညးငယပငျဖစ

ေစကာမအကးရသည။ (ဥပမာ- ေနေရာငမထေအာငထားျခငး၊ ေအးသညအခနပငးတြင

ရတသမးျခငး၊ သ႔မဟတ ညအခနေလေအးကအသးျပျခငးစသည)။

• အေအးချခငးႏငသေလာငထနးသမးျခငးက သးႏသကတမးက ပရညေစသည။ ထ႔ေၾကာင

အရညအေသြးေကာငး ေသာသးႏကေရြးၿပး အပခနကလအပသလထနးညေပးပါ။

22

ႀကတငအေအးချခငး

• သးႏအပဓတက လငျမနစြာကဆငးေအာငလပပါ။

• ေရတြငအေအးချခငး (ေရေအးထတြငႏစျခငး) သ႔မဟတ ေရခရကအေအးချခငးသည

ေစးႀကးေသာ အေအးေပးကရယာမားမသးပ အဆငေျပသညနညးပငျဖစပါသည။

ေရတြငရးရးအေအးချခငးက( သေလာငခနးအပခန၁၀စငတဂရတ) သးႏမားႏင သစသးမား အား FAVRI ၊ ဗတာမငတ႔က တးပြားေစၿပး ခရမးခဥအညကြကစြေရာဂါက ေလာက သကသာေစပါသည။

23

ေရခရကျခငးႏင ေရခပလငးသးသညစနစမားသည သးႏသေလာငရာႏင သယယပ႔ေဆာငရာတြင ေန႔လညပငးတြင ထပပးေသာ သးႏမားအတြကလညးေကာငး၊ ေနာကတစေန႔မနကတြင သယယပ႔ေဆာငမညသးႏမားအတြက လညးေကာငး အပခန ၃၅-၄၀ ဒဂရစငတဂရတမ ၂၀-၂၅ဒဂရစငတဂရတထကဆငးသြားေစႏငသည။

လာအႏငငတြင အရြကမားေသာသးႏမားကေရခရကထားပ

ေရခပလငးျပလပျခငး ေရခပလငးမား

ေရခပလငးမားအသးခထားပ

24

အေအးခနးတြင သေလာငျခငး ရႏငလငေရခေသတာကသးပါ။ သးႏအရညအေသြးထနးသမးရာတြင အထေရာက

ဆးနညးပငျဖစသည။ သ႕ေသာ သတထား၍သးစြရပါမည။

အပပငးသးႏထြကကန (ခရမးခဥ၊ ငရတ၊ သခြား၊ ၾကကဟငးခါး၊ ခရမး၊

ပေတာငရည) တ႕သည ေအာကေဖာျပပါ ေထာကခခကေပးထားေသာ အပခနတြင

ေရာဂါဒဏခႏငသည။ နမကေသာ အစဓါတ (RH) တြငပကစးမႈျမနဆနသည။

ေထာကခခကေပးသညအပခန = သခြား၊ခရမးခဥ ၁၀-၁၃ ဒဂရစငတဂရတ၊ ၉၀-၉၅

% RH ။ ၾကကဟငးခါး ၁၂-၁၃ ဒဂရစငတဂရတ၊ ၈၅-၉၀% RH ။

ခရမး၊ပေတာငရည ၁၂-၁၅ ဒဂရစငတဂရတ၊ ၉၀-၉၅%RH။ ေဂၚဖထပ ၀-၃.၅

ဒဂရစငတဂရတ၊ ၉၀-၉၈%HR ။ Chinese Kale ေဂၚဖ ၈-၁၀ ဒဂရစငတဂရတ၊ ၉၀-

၉၅%RH။

လေလာကေသာ ေလ၀ငေလထြကရမႈအတြက သးႏထြကကနသေလာငထားရရာကြနတနနာမား ႏင အေအးခနးစနစ။

အပခန၊ RH အစဓါတႏငအကသလငးထတလပမႈသးႏမား၏ ထခကလြယမႈစ သည

အခကတ႕က အတသေလာငရာတြင ထညသြငးစဥးစားရပါမည။

အေငြ႕ပျခငးဆငရာအေအးခသေလာငစနစ ထြကကနသးႏမညးအနးတြင ေရေငြ႕ပေစျခငးျဖငကနကစရတနညးအေအးေပး

စနစျပလပႏငသည။ အပခနေလာကမႈနညးသည။ ပတ၀နးကငအပခနေအာက ၁-

25

၆ ဒဂရစငတဂရတမသာ။ သ႕ေသာ RH 90% ထကျမငမား။ ေရေငြ႕ဆးရႈးမႈ

(အေလးခနေလာနညးဆးရႈးမႈ) က ထေရာကစြာေလာခႏင။

လြယကေသာနညးလမး ။ ေရဖနးေပးျခငး၊ ေရစစြတေစျခငး၊ ေရတသးႏ သေလာင

ေရးအတြက အေအးေပးကရယာ (EC-Evaporative Cooler)။

B အတကာ EC ႏင ေသတာပ ECႏစမးလးပငခရမးခဥ၊ ငရတ၊ ၾကကဟငးခါး၊

သခြား၊ ခရမး၊ ပေတာငရည၊ ေဂၚဖထပႏင Chinese Kale ေဂၚဖတ႕၏ အေလးခန

ေလာနညးကဆငးမႈကေလာခေပးႏငသည။ တစကလဂရမတြင US $ ၀.၁၈ မ

၀.၃၃ ထအကးအျမတပရရႏငသည။

ထပပးျခငးႏငသေလာငျခငးဆငရာဆနးသစမႈ ထပပးျခငးႏငသေလာငျခငးဆငရာဆနးသစမႈ (MA-Modified Atomosphere)

သညပမနအားျဖင ေအာကဆဂငနမ၍ကာဗြနဒငေအာကဆဒျမငမားသညအေျခ

အေန(ေအာကဆဂင ၂၁% ႏင ကာဗြနဒငေအာကဆဒ ၀.၀၃%) ျဖစသည။ သးႏက

ပလပစတစအတတြငထညၿပး၊ အစဓါတထနးထားေပးျခငးျဖစသည။

B အတမားကာရထားေသာEC 4.5x2.5x0.6 မတာ။ ၁၅-၂၀

စငတမတာႏစထပနရ (ေရစသပါ၀င)

ေသတာပစ EC 1.3x 0.9x2.0 မတာ

(ေရဆြတထားေသာဂနအတပါ၀င)

26

ေစးကြကတြင၀ယယရရႏငေသာ MA ပလပစတစဖလငမားက သးႏမားထပပးသေလာငရာတြငသးသည။

MA ပလပစတစဖလငမားက အထးသးႏမားအတြက ေသာလညးေကာငး၊ သ႕မဟတထပပးေအာကခလႊာအျဖစ

ထပပးရာတြင ၊ ကာရရာတြင ၊ ရစပတရာတြင လညးေကာငး သးသည။ သးျခားထပပးေရးအတြကတြငမ

ယငးကမာေကာေသာကြနတနနာေသတာမားႏငတြသးရသည။

ပလသလငး(သ႕မဟတ) ပလပေရာပလငးပလပစတစဖလငအတမားတြင ၃-၁၀

ရကမထညသြငးထပပးထားျခငးျဖငအေလးခနေလာကမႈက ၄ ဆမေလာကေစၿပး

၁ ကလဂရမတြင US$ ၀.၂၁ မ ၀.၇၀ အထ၀ငေငြတးလာေစႏငသည။

27

MAP အတသြပသစသးမား

MAP အတသြပေပးျခငးျဖငခရမးခဥသးကရငမညျခငးမရေအာင ပေတာငရညမား ၀ါမသြား

ေအာင တားဆးေပးႏငၿပး ၊ အသးမားရႈ႕တြျခငးႏငအရြကမားညႇးႏြမးျခငးမရေအာင တားဆး

ေပးႏငသည။ Chinese Kale ေဂၚဖ၊ ၾကကဟငးခါးႏငသခြားသးတ႕အတြက ပလပစတစ ဖလင

ကအ ေပါကေဖာကေပးရနမလပါ။ အသးမား၀ါသြားတတသည။

သယယပ႕ေဆာငျခငး

သယယပ႕ေဆာငေရးည႕ဖငးမႈေၾကာငသးႏထတကနမားအမားအျပားဆးရႈးနစနာမႈ

ျဖစရသည။ ၾကမးတမးစြာကငတြယေျပာငးေရႊ႕ျခငး၊ ခရးလမးပနးေႏာငေႏးျခငးတ႕

ေၾကာငလညး ဆးရႈးမႈမားျဖစၾကရသည။

ျဖစႏငရႏငမညဆလငအေအးခနးပါေသာ ပ႕ေဆာငယာဥ (အေအးခနးတြငသ

ေလာငထားသကသ႕) မ းကအသးျပပါ။

အေအးခနးမပါေသာသယယပ႕ေဆာငမႈမးဆလင အေငြ႕ပအေအးချခငးနညးႏင

MA နညးတ႕ကအသးျပႏငသည။

MAP အတသြပသစသးမား

ျပငပတြငထားေသာသစသးမား

28

သယယပ႕ေဆာငေပးေသာထတကနသးႏမားက ေရစအ၀တ မားဖးအပေပးျခငးျဖင

အေအးေပစနစတစခအျဖစအသးျပႏငသည။ ေရေငြ႕ပနညးျဖငအေအးေပးစနစဖနတးေပးျခငး (ေရစအ၀တစက အသးျပပါ) ႏင MA

ပလပစတစဖလငလငနာစမားျဖငသယယပ႕ေဆာငေပးေသာကနမားကဖးအပေပးျခငး။

သယယပ႕ေဆာငေပးေသာထတကနသးႏမားက ေရစအ၀တမားဖးအပေပးျခငးျဖင

အေအးေပစနစတစခအျဖစအသးျပႏငသည။

ေရေငြ႕ပနညးျဖငအေအးေပးစနစဖနတးေပးျခငး (ေရစအ၀တစက အသးျပပါ) ႏင MA

ပလပစတစဖလငလငနာစမားျဖငသယယပ႕ေဆာငေပးေသာကနမားကဖးအပေပးျခငး။

ေရတြငစမျခငးႏင ေရစစဥေနမာပငထပပးေပးျခငးျဖင အ၀တစမားျဖငဖး အပေသယပ႕ေဆာငေနစဥ ကာလအတြငး အေအးဓါတရႏငပါသည။

29

ႀကး၊ မလ၊ လကကင၊ ေတာငး၊ သခတ၊ သမဏေထာကတငမား၊ ေဘာဘယ

ရင(ေဆာကကပစ)၊ စ႕ထားေသာပလပေခါငး၊ ပတာမား၊ ေလခါးခေရ႕ျမငကြငး (သစသား၊

သအခငး) ၊ ေလ၀ငေပါက၊ ေလဖမးယသညေနရာ၊ ကငးဗတစ၊ ေလထြက၊ ေရ႕ျမငကြငး

ပကစးဆးရႈးမႈမားေလာနညးေစမညသယယပ႕ေဆာငေရးနညးလမးမား: A -

အထပအလႊာမားပါ၀ငေသာထရပကား၊ ေနေရာင၊မး၊ေလျပငးဒဏတ႕ကကာကြယရန

A

B

C

30

(ကငးဗတစ၊လကကာ) အကာအရပါရသည။ ျခငးေတာငးမားထားရနအလႊာမားက

သစသားမားျဖင ကန႕ထားသည။ (B) ကနတငကနခလပမညအခါသကသာ

လြယကေစမညအေရးေပၚသးပစၥညးသယေဆာငႀကးႏငေလခါးခ ။ (C) အပထတလပမႈ

ေလာနညးေစမည ေလ၀ငေလထြကစနစ (၀နတငထားစဥ) ။

အျခားနညးမား ။ အထပအပးပမားမလႈပရားရေလေအာင ထပဆငးခညေႏာငထားရမည။

ဂရတစစကကငတြယရမည။ လမးခရးတြင ကားေဆာငျခငး၊ ခနျခငး၊ လႈပျခငးေလာနညး

ေစရနထရပကားမားတြင ေလအတဆပစပငးရငးစနစမားပါရရမည။

ေစးကြကတငေရာငးချခငး

• အေကာငးဆးထတကနအရညအေသြးအားရညရြယထားေသာေစးကြကရစားသးမားက ေထာကပ႕ေပးႏငရနေဆာငရြကျခငး။

• ရပပငးဆငရာပကစးမႈကေလာခႏငေစရနအတြက ဂရတစကေစာငၾကညၿပး အမး အကာမားေအာကတြငထပပးပါ။

• ျပနလညသန႕စငျခငး၊ အတနးအစားခြျခားျခငး၊ ျပနလညထပပးျခငးျပလပၿပး ေအာကပါသငေတာေသာနညးလမးမားျဖငသမးဆညးသေလာငပါ။

• ေကာငးမြနသန႕စငေသာနညးစနစ - ပပသးသြားေသာထြကကနမားအားသငတငစြာ ဖကဆးပစပါ။ သေလာငစဥ ျပငဆငေသာေနရာ၊ ႏင ထပပးပစၥညးမား၊ အထပအပးမားအား ကလရငး 200 ppm ႏငေရေဆးၿပး သန႕စငပါ။

31

Market handling activities ျပျပငထတလပျခငး

သးႏမားက ျပျပငထတလပျခငးျဖငအစားအစာမားရရေထာကပ႕မႈက တညၿငမေစ

သည ျပငအမးအစားကြျပားစြာရရႏငသည။ ရာသခနမဟတသညကာလတြငပင

အစားအစာမားကရရႏငသည။

ျပျပငထတလပထားေသာသးႏမားသည သဘာ၀ဓါတပ၍တညၿမမႈရသည။ အစာပမ

ေၾကကက လြယသည။ အာဟာရဓါတပမၾကြယ၀သည။

အေျခာကခစားသးဖြယမားထတလပျခငး အေျခာကခနညး။ အရငးလငးအလြယကဆးနညးစနစျဖစသည။ အခနၾကာသည။

ေနလနး၍အေျခာကချခငးမားသည။ ရာသဥတကမ၍လပကငရသည။ ပးမႊားမားႏင

အျခားျပငပ ပစၥညးမား၀ငေရာကႏငျခငးေၾကာင ကနးမာေရးႏငမညညြတ။

32

ရးရငးလြယကေသာေနလနးကရယာမား ။ အခနျမနသည။ ကနးမာေရးႏင ညညြတ

ေသာ အေျခာကလနးနညးစနစျဖစသည။

ဘရပစအေျခာကခကရယာ (၁)။ ေနေရာငျခညကစစညးေပးၿပး အေျခာကလမးခနးကပလပစတစစမား ႏငကာရထား

သညအေျခာကလနးကရယာမား (၂၊၄)။ မန (သ႕မဟတ) 91 ျပားမားႏင ျပလပထားေသာအေျခာကလမးကရယာမား။

(၃၊၅၊၆)။ မးရြာေသာရကမား၊ မးအ႕ေသာရကမားတြငအေျခာကလနးရနအတြကစမျပလပထားေသာ အပေပးခနး (၆)။

ေနေရာငျခညသးအေျခာကလနးကရယာမားျဖင ငရတသးႏငေဂၚဖထတ တ႕က

အေျခာကလနးရာတြင ရးရးေနတြငလနးသညထကအခနထက၀ကခန႕သာၾကာျခငး၊

အစဓါတ၁၀%ေအာကေရာကရေစျခငး၊ ငရတသးကေရေႏြးပ (၆၅ ဒဂရစငတ

ဂရတေရေႏြးတြင ၃ မနစၾကာမ) တြငစမေပးျခငးျဖငေျခာကသြားသည အခါအေရာင

အေသြးပ၍လပေစသည။

1 2 3

4 5 6

3

33

ေဂၚဖထတအေျခာကလနးျခငး။ ဥးစြာေဆးေၾကာသန႕စငပါ။ အဖတမားခြာပါ။ ဆား ၅% ျဖငေရာေမႊပါ။ ညတြငးခငးဆားစမပါ။ အေျခာကလနးကရယာထတြငျဖန႕၍ထညပါ။ အစဓါတပါ၀ငမႈ ၁၀% ေအာက တစရကအတြငးရရပါမည။ ရးရးေနလနးလင ၂-၃ ရကၾကာပါမည။

အေျခာကလနးၿပးေသာ သးႏကပလပစတစအတထထတြင (ဥပမာ မကရြန ၁၀၀

အထ) ထညရမည။ ေရေငြ႕စပယမႈေလာနညးေစရနျဖစသည။ ၿပးလငေအးျမ

ေျခာကေသြ႕၍ေမာငေသာေနရာတြငထားရမည။

ခရမးခဥသးယထတလပျခငး ခရမးခဥသးယက ေရတြငေပာ၀ငႏငေသာအခအနညးဆး ၂၄% အထႀကခက

ထားသည။ အကယ၍ရဖရကတမတာကရယာမရႏငလင ယ၏ပစခမႈအေနအထား

က ၾကညရမည။ ဥပမာ - လကဖကရညဇြနးတြငကပေနၿပး စကေပၚသ႕ျဖညးျဖညး

ခငးစးကလင (ေညာငေစးကလင) အေနေတာၿပဟ ယမတရမည။

ခရမးခဥသးယ၏ေကာငးမြနေသာအဂၤါရပတစခမာ ေစမားမပါ၀ငေစရပါ။ အခြအစ

အနမားႏငအျခားသစသးအစပအပငးမားမပါ၀ငဘ ႏးည႕ရမည။ အရညရႊမးရမည။

လြနစြာ ပစခမေနေစရ။ အန႕အသကအေရာငအဆငးရရမည။ မကရပပးေရထြက

ပါရမႈ < ၁၀ ၁-၃ ျဖစရမည။

နရရအသးအရြယအစားႀကးႀကးခရမးခဥသးမားကအသးျပသငသည။ မလအပေသာ

အပငးအစမားဖယထတရနလြယကၿပး အနေရာငရႏငေသာေၾကာငျဖစသည။

အရြကမားဆားစမ၊ခဥဖတတညထတလပျခငး ခဥဖတထညအရြကမားထတလပရာတြင လကတစအကဆစဘကတးရးယားက

အသးျပထတလပသည။ ယငးဘကတးရးယားကသၾကားကအကဆစအျဖစ ေျပာငး

ေပးသည။ ယငးခဥဖတအစားအစာတြင အာဟာရတနဖးပမပါ၀ငၿပး အစာေခ ခကမႈ

ကတးပြားအားေကာငးေစသည။

34

ေဂၚဖထတႏင တရတမနညငးတ႕ကခဥဖတထညနညးသး၍ထတလပလင သာမာန

ထက၀ငေငြ၂၀% ေကာပမရရႏငသည။

ပ ၁။ စစစေရြးထတပါ။ ၂။ ေဆးေၾကာသန႕စငပါ။ ၃။ ခြစပအေစထတပါ။

၄။ မနစ၃၀ ခန႕ေပါငးပါ။ ၅။ အခြခြာပါ။ ၆။ ေျခမြပါ။ ၇။ အျခားပစၥညးမားထည။ ၈။

ေညာငေစးကအေနအထားအထကခကၿပး ၆၅ ဒဂရစငတဂရတထအေအးခ၊ ၉။

ပလငးမားတြငထညပါ။

35

အမးအစားေပါငးစျဖငခရမးခဥယ ခရမးခဥသးယထတလပျခငး။ အနေရာငခရမးခဥသးအႀကးမားကေရြး၊ ေရေဆး၊ ခြစတ၊ အေစထတ၊ မနစ ၃၀ခန႕ၾကာေအာငေပါငး (အခြခြာရလြယေစရန)။ အခြခြာ၊ အျခားအမည မားႏငေရာ၊ ေညာငေစးကေအာငကခက၊ အန႕ေမႊးေစရနအေမႊးပစၥညးမား ထပထည၊ ၆၅ ဒဂရစငတဂရတထအေအးခ၊ ၿပေနာက ပလငးမားတြငထည။

သးႏမားျပငဆငျပျပငျခငး၊ အခဥထညအးမားႏငဆားရည။

အဆငမမေသာအရြကမားဖယရားပါ။ ခြစတ၊ လးျဖတ၊ ေရေဆး၊ အေျခာကခပါ။

နမနာဘးခြကမားတြငထညျခငး (၃.၅ ကလဆ႕ခြကမား) ။ ၀ါးျဖငရကလပထားေသာအဖးမားျဖငဖးျခငး၊ အေလးဖျခငး၊

အခဥထညထားစဥကာလအတြငးေတြ႕ျမငရပ

အခဥထညထားေသာေဂၚဖထပ/မနညငးကဖနဘး(သ႕မဟတ)ပလပစတစအတတြငအျခားအမညမားႏငေရာထည။

36

အခဥထညပနညးလမးအဆငဆင။ သးႏကေရြးထတရမည။ မနညငးဆလငထက ၀ကပငးျဖတရမည။ ေဂၚဖထပကေလးပငး ပငးရမည။ ျပးလငေရေဆး၊ ေလတြင ေသြ ေအာငထား၊ အးမားတြငထည။ မနညငးအတြကဆား ၈%၊ ေဂၚဖထပအတြက ၁၀% ဆားရညက ၁:၁ အခး (ဥပမာ-သးႏ ၅ ကလဂရမတြငဆားရည ၅ ကလဂရမ ) အတငးထညပါ။ အေပါကမားပါေသာ အေလးခနစးသညအဖးႏငဖး (သးႏမားဆား ရညထျမပသြားေအာငဖေပးရန)၊ ၂- ရကခန႕အခညထညထား၊ ထ႕ေနာကေရျဖင ေဆး၊ ပးမႊားကငးစငေသာ ၃၀၀ - ၅၀၀ ဂရမဆ႕ပလပစတစအတမား (သ႕မဟတ) ဖနဘးမား တြငထည။ အေမႊးအႀကငပစၥညးမားေပါငးထညေပး (သၾကား ၃%၊ ဆား ၅%၊ စစထရစအကဆစ ၀.၄% ႏင ေဆာဘစအကဆစ ၀.၀၅%)။ ၈၀ ဒဂရ စငတဂရတရေရတြငစမ၍ ၁၀ မနစခန ပးသတ၊ ေရတြင ၃၅ ဒဂရ စငတဂရတထ အေအးခ၊ ထ ေနာကသမးဆညးသေလာငျခငးမျပမ ပတ၀နးကငအပခနတြငထားပါ။ ။

37

References Acedo, A.L. Jr. and Weinberger, K. 2009. Postharvest management of vegetables: Training manual for trainers of small producers in Cambodia, Laos and Vietnam. AVRDC-The World Vegetable Center, Taiwan.

Acedo, A.L. Jr. and Weinberger, K. (eds.) 2008. Economic analysis of postharvest technologies for vegetables: Proceedings of the GMS workshop, Siem Reap, Cambodia, 19-21 August 2008. AVRDC-The World Vegetable Center, Taiwan.

Bautista, O.K. and Esguerra, E.B. (eds.) 2007. Postharvest technology for Southeast Asian perishable crops. University of the Philippines Los Banos, Laguna and Department of Agriculture, Quezon City, Philippines. 447p.

Borarin, B. 2009. Impacts of producing fruits and vegetables for supermarkets on farming practices: Lettuce and longan case studies in Cambodia. Food and Agriculture Organization of the United Nations-Regional Office for Asia and the Pacific (FAO-RAP), Bangkok, Thailand.

Kanlayanarat, S., Rolle, R. and Acedo, A.L. Jr. (eds.) 2009. Horticultural chain management for countries of Asia and the Pacific region: A training package. FAO-RAP Publication 2009/06. 214p.

Weinberger, K., Genova, C. and Acedo, A.L. Jr. 2009. Postharvest training for supply chain actors in Cambodia, Laos and Vietnam: Evaluation report. AVRDC-The World Vegetable Center Research in Action No. 1. 37p.

Weinberger, K. and Lumpkin, T.A. 2007. Diversification into horticulture and poverty reduction: A research agenda. World Development 35(8): 1464–1480.