Vazoaktif İlaçların Farmakodinamik Etkileri ve

Olası Yan Etkileri

Copy and Paste any of these slides into your existing presentations to create a unique block tow diagram.

Prof. Dr. Engin Ertürk

KTÜ Tıp Fakültesi

Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD

C

B

ASunum planı

- Otonom sinir sistemi

- Reseptörler

-Sempatik- Parasempatik sisteme etkili

ajanlar

Bunu yapmalı mıyım?

Yoğun bakım hemşiresi ?????

Otonom Sinir Sistemi

Sinir sistemi

Periferik SS

Otonom SS

Sempatik SSParasempatik

SS

Somatik SS

Merkezi SS

• Kolinerjik:

– Sempatik-parasempatik 1. sıra nöronlar + paras. 2. sıra nöronlar

– Muskarinik ve nikotinikreseptörler

• Adrenerjik:

– Nöral: Sempatik 2. sıra nöronlar

– Endokrin: Adrenal medulla

– α1- α2, β1- β2- β3, DAreseptörleri

Otonom sinir sistemi

OSS reseptörlei

Kolinerjik

• Muskarinik:– Santral sinir sistemi

– M1: otonom gangliyonlar

– M2: end organ efektör hücre

kalp, vasküler endotel, düz kas

• Nikotinik– SSS

– Otonom gangliyon

– Çizgili kaslar

Adrenerjik;

• α1:– Vasküler düz kas, kalp

– Göz

– Sfinkterler

• α2:– SSS, adrenerjik presinaptik

membran

– Vasküler düz kas

• β1:– Kalp, böbrek, yağ hücreleri

• β2:– Vasküler ve diğer düz kas

hücreleri

• DA1-2:– Splanknik ve renal damarlar

– Sempatik sinir terminalleri

α- 1 reseptörler fosfolipaz C’yi aktive eder

ve intrasellüler kalsiyumu arttırarak

etkisini gösterir

α- 2 reseptörler cAMP yapımını azaltarak

adenilat siklazı inhibe eder

β -1 ve β -2 reseptörler cAMP yapımını

arttırarak adenilat siklazı aktive eder

Reseptörlerin etki mekanizmaları

Sempatik SS Parasemp SS

T1 L2-3 Kranyal S 2-3-4

Noradrenalin Asetil kolin

Sempatik SS Parasemp SS

Atraktif Koruyucu

Sempatik

sistem

Parasem

patik

sistem

Sempatik-Parasempatik sistem ilişkisi

DENGE

2

1

Oto

no

m S

inir

Sis

tem

i

Kolinerjik aktivite;- Parasempatomimetikler

- Antikolinesterazlar

- Parasempatolitikler

(Antikolinerjikler)

Adrenerjik aktivite;- Sempatomimetikler

Katekolaminler

Sempatomimetik aminler

- Sempatolitikler

Adrenerjik aktiviteye etkili ilaçlar

• Sempatomimetikler• Katekolaminler

AdrenalinNoradrenalinDopaminDobutamin

Levosimendan

• Sempatomimetik aminler

Alfamimetikler

Betamimetikler

• SempatolitiklerAdrenerjik reseptör blokörleri

Alfa blokörlerBeta blokörler

Adrenerjik nöron blokörleriRezerpinBretilyumGuanetidin

Adrenalin

• Hem endojen hem sentetik

• Adrenal medullada üretilir

• α1-2, β1-2 tüm reseptörlere etkili

• Noradrenalin salınımını uyarır

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Adrenalinin organlara etkileri

Adrenalin endikasyonları

- Akut allerjik reaksiyonlar;i.m. ve s.c. uygulanır. 00,2-0,5 mg erişkinde,

0.3 mg çocukta

- Anafilaktik şokAnjiyoödem : Tedavideki ilk ilaç. 1 yaş altında 0,05 mg, 12

yaş altına 0,1-0,5 mg, erişkinlerde 0,5 mg i.m.

- Kardiyak arrest; 1mg /3-5 dk’da bir

- Kan basıncının yükseltilmek

istendiği tüm durumlarSem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Adrenalinin

kontrendikasyonları

• Koroner arter hastalığı

• Konjestif kalp yetmezliği

• Hipertansiyon

• Hipertiroidizm

• Taşiaritmiler

• Halojenli hidrokarbon türevi (halotan) ile uygulanan genel anestezi

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Adrenalinin yan etkileri

• Kan basıncında aşırı yükselme

• Aritmi

• VF

• Uzun süre kullanımda doku perfüzyon bozulması

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Noradrenalin

• Hem endojen hem sentetik

• Depo veziküllerde dopaminden üretilir

• α1-2, β1 reseptörlerine etkili

• KVS dışında farmakolojik etkinliği az

• İv infüzyon

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Noradrenalinin organ ve sistemlere etkileri:

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler Damar: Bütün damarlarda vazokonstriksiyon

(Koroner hariç) (α1)

Kalp: Myokard kasılma gücünü artırır (β1)

Kalp atım hızını artırır (β1)

Kan basıncı: OAB artışı (α, β)

Noradrenalinin yan etkileri:

- Taşikardi

- Cilt nekrozu

- Kan basıncında reubound düşme

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Dopamin• Doz bağımlı etki

• DA1 reseptörleri (renal)(düşük doz)

• β 1 (kalp) (orta doz)

• α1 reseptörler (damar) (yüksek doz)

• DA2 reseptörleri (adrenerjik sinir ucu

noradrenalın geri alınımı)

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Dopaminin organlara etkileriSe

mp

ato

mim

etik

ler

Kat

eko

lam

inle

r

- Doza bağlı etkiler

- Myokard kasılmasında artış (β 1 )

- Periferik damarlarda vazokonstrüksiyon (α1

reseptörler, yüksek doz)

- Renal kan akımında artış, diürez (DA1 reseptörleri)

Dopaminin endikasyonlarıSe

mp

ato

mim

etik

ler

Kat

eko

lam

inle

r

- Pulmoner arter basıncı ve afterloadu arttırır

- Cerrahi (kardiyak ve diğer)

- Şok tedavisi

- Hipotansif durumlar

Dopaminin yan etkileriSe

mp

ato

mim

etik

ler

Kat

eko

lam

inle

r

Dobutamin

• Sentetik

• β1 agonist, pozitif inotropi

• β2 aktivasyonu (hafif)

• Sol ventr dolum basıncı azalır, koroner akım artar

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Dobutamin endikasyonları

Kalp debisinin arttırılmak istendiği vakalar;

- Kalp yetmezliğine bağlı düşük kardiyak

debide

- Kardiyomyopatilerde

- Hipermetabolik septik şokta kullanılır

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Yan etki;

İlaç başlangıcında hipotansiyon

Levosimendan

• Sentetik

• Myositlerin Ca’a duyarlılığını arttırır

• Vasküler düz kasları gevşetir (K ATP ase)

• Preload ve afterload azalır

• Kardiyak kontraktilite, vazodilatasyon

• Kalp debisi artar

Sem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Levosimendanınkontrendikasyonları

• Ventriküle kan dolumunu veya çıkışını belirgin mekanik engeller

• Ciddi böbrek yetmezliği

• Ciddi karaciğer yetmezliğinde

• Ciddi hipotansiyon ve taşikardi

• Torsade de pointes geçmişi olanlarSem

pat

om

imet

ikle

rK

atek

ola

min

ler

Levosimendanın yan etkilerSe

mp

ato

mim

etik

ler

Kat

eko

lam

inle

r

- Ventriküler taşikardi

- Hipotansiyon

- Başağnsı

Efedrin

• Direkt: α, β uyarıcı

• İndirekt; adrenerjik sinir uçlarından noradrenalin salınımı

Sem

pat

om

imet

ikle

rA

lfam

imet

ikle

r

Efedrinin etkileriSe

mp

ato

mim

etik

ler

Alf

amim

etik

ler

• Kalp hızı : çok az artar

• Kontraktilite : artar

• CO: artar

• KB: artar

• SVR :çok az artar

• Preload (ön yük): Artar

EfedrinSe

mp

ato

mim

etik

ler

Alf

amim

etik

ler

- Hipotansiyon tedavisi

- İv, im, sc, po kullanılabilir.

- 5-10 mg iv bolus ihtiyaç halinde tekrarlanabilir

- Etki bitişi; 5-10 dakika iv.

- Uterin kan akımını azaltmaz.

Yan etki; hipertansiyon

Fenilefrin

• α1 üzerinde direkt etki

• Vazokonstrüksiyon

• Kan basıncı ve koroner perfüzyonuarttırır

• Refleks bradikardi

Sem

pat

om

imet

ikle

rA

lfam

imet

ikle

r

Hipotansiyon tedavisi

Metaraminol

• Direkt α agonist

• Adrenalin ve Noradrenalin salınımınada yol açar

• Kan basıncını arttırır

Metoksamin

• Direkt α agonist

• Fenilefrine benzer

• Uzun etkili

• Hipotansiyon ve paroksismal SVT tedavisi

Sem

pat

om

imet

ikle

rA

lfam

imet

ikle

r

α-2 Agonistler

Klonidin

• Spinal kordreseptörlerinde etki

• Hemodinamik stabilite

Deksmedetomidin

• α2 afinitesi daha fazla

• Sempatolitik etki

• Sedasyon analjezi

• Hipotansiyon

• Bradikardi

Sem

pat

om

imet

ikle

rA

lfam

imet

ikle

r

İzoprotorenol

• β1 ve β2 etkili

• Kalp hızı kontraktiliteve kalp debisini arttırır

• Bronkodilatör

• Kullanımı az

İzoprenalin

• İlk sentetik β agonist

• β1 ve β2 etkili

• Bradiaritmi tedavisi

• Bronkodilatasyon

Sem

pat

om

imet

ikle

rB

etam

imet

ikle

r

Sempatolitikler

• Acil hipertansiyon

• Feokromositoma

• Periferik damar hast

Sem

pat

olit

ikle

r

Sempatolitikler (Adrenoseptör blokörler)

Sempatolitikler

Selektif

α-selektif

α1-selektif

α2-selektif

β-selektif

β1-selektif

β2-selektif

Nonselektif

Nonselektif

Non selektif (α, β) reseptör blokörleri

– Fenoksibenzamin

– Fentolamin

– Tolazolin

– Ergot alakloidleri

– Labetolol (β1-2, α )

Sem

pat

olit

ikle

r

α- blokörler

• α-1 blokörler

– Prazosin

– Terazosin

– Trimazosin

β blokörler

• β-1 Selektif

– Esmolol

– Metoprolol

– Atenolol

– Bisoprolol

– Betaksolol

• Nonselektif

– Propranolol

– Pindolol

– Timolol

– Nadolol

Ad

ren

ose

ptö

rb

lokö

rle

rB

eta

blo

körl

er

• β-2 selektif

- Butoksamin

- α metil propranolol

β1 blokörler

• Esmolol

– Kısa yarı ömür

– Hipertansif krizler

– Tiroid fırtınası

– Anestezi indüksiyonu

– Supravent . taşikardi

– YB hastalarında

• Metoprolol

– Uzun etkili

– HT ve SVT tedavisi

– Kalp yetmezliği

– Oral form

Ad

ren

ose

ptö

rb

lokö

rle

rB

eta

blo

körl

er

Yan etki; hipotansiyon, bradikardi

Vazodilatörler

• Sodyum Nitroprussid

• Nitrogliserin

• Kalsiyum kanal blokörleri

• Adenozin

• Hidralazin

• MinoksidilAn

tih

ipe

rtan

sifl

er

Vaz

od

ilatö

rler

Sodyum Nitroprussid(Niprus)

• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak

• Arteriyel + venöz dilatör

• 0.5-10µg/kg/dk

• Hızlı başlangıç, kısa etki süresi

• Siyanür toksisitesi

• TaşiflaksiAn

tih

ipe

rtan

sifl

er

Vaz

od

ilatö

rler

Nitrogliserin(Perlinganit)

• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak

• Venöz dilatör özelliği daha belirgin

• Koroner dilatör

• Preload u azaltır (kardiyojenik pulmoner ödem tedavisi)

• 0.5-10µg/kg/dk

• Hızlı başlangıç, kısa etki süresi

• Bolus dozlarda hipotansiyon !!!

An

tih

ipe

rtan

sifl

er

Vaz

od

ilatö

rler

Ca kanal blokörleri

• Nifedipin

• Verapamil

• Diltiazem

An

tih

ipe

rtan

sifl

er

Vaz

od

ilatö

rler

Hidralazin• Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin

• Guanilat siklaz üzerinden NO salınımı

An

tih

ipe

rtan

sifl

er

Vaz

od

ilatö

rler

Adenozin• Spesifik reseptörleri üzerinden etki

• Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin

• Afterload u azaltır

Minoksidil• Ön ilaç --- minoksidil sülfat

• Potasyum kanal açıcı

• Vasküler düz kas hücresini depolarize ederek gevşetir

Özet-1

Özet-2

Karar vermek!!!

• Aciliyet???

• Etki / yan etki

• Başlangıç zamanı / süresi

• Takip

• İmdaaaat!!!

teşekkürler