varón de 55 años con diarrea e hipomagnesemia - fesemi.org · caso clÍnico proton-pump...
TRANSCRIPT
Varoacuten de 55 antildeos con diarrea e
hipomagnesemia
Alejandro Callejas Diacuteaz
Esther Montero Hernaacutendez
Manuel Gil Navarro
Pablo Garciacutea Montero
Pablo Tutor de Ureta
Juan Antonio Vargas Nuacutentildeez
Miguel Yebra Bango (Jefe de Seccioacuten)
23 ndash ABRIL - 2010
HOSPITAL UNIVERSITARIO PUERTA
DE HIERRO
CASO CLIacuteNICO
bull Varoacuten de 55 antildeos que acude por diarrea de 1 antildeo de evolucioacuten que ha empeorado en el uacuteltimo mes
bull ANTECEDENTES PERSONALES
No reacciones adversas a medicamentos
Fumador de 3 paquetes al diacutea hasta hace 5 antildeos
Bebedor ocasional
HTA (Dordm hace 4 antildeos) Valsartan 160 + Bisoprolol 5
Hernia hiato (Dordm hace 2 antildeos) Omeprazol 20
Depresioacuten Venlafaxina 75
AmigdalectomiacuteaMEacuteDICO DE ATENCIOacuteN 1aria
bull Diarrea (1antildeo) Loperamida 2
bull Hipopotasemia (1mes) KCl 600 + Aldactone 100
CASO CLIacuteNICO
bull ENFERMEDAD ACTUAL Dolor epigaacutestrico de 12 diacuteas de evolucioacuten Leve Continuo No irradiado
Naacuteuseas y voacutemitos de 2 diacuteas de evolucioacuten Alivian parcialmente el dolor
Anorexia + Peacuterdida de 4kg en 12 diacuteas
Temblor de manos
Parestesias en miebros superiores (espontaacuteneas y con manguito)
Diarrea de 1 antildeo de evolucioacuten Sin productos patoloacutegicos Acuosaspastosas
Flotan No productos patoloacutegicos
Hipopotasemia (27 Jul ndash 22 6 Ago ndash 28 19 Ago ndash 26)
No fiebre ni otros siacutentomas
No viajes No animales
No contactos de riesgo
Espantildeol Informaacutetico
En estudio por su MAPo Ac de E celiaca o Colonoscopia o Consulta en M Interna
CASO CLIacuteNICO
bull EXPLORACIOacuteN FIacuteSICA Consciente y orientado Bien hidratado nutrido y perfundido
Sin adenopatiacuteas alteraciones articulares ni cutaacuteneas
Caroacutetidas riacutetmicas y simeacutetricas sin ingurgitacioacuten yugular
AC riacutetmico a 90 lpm Sin soplos AP MVC sin ruidos
Abdomen RHA presentes Blando Dolor a la palpacioacuten en epigastrio No masas ni organomegalias No signos de irritacioacuten peritoneal PPRB negativa
EEII No edema ni signos de TVP pulsos presentes
Neuroloacutegico Pupilas isocoacutericas reactivas Pares craneales N No alteraciones motoras ni de la de la sensibilidad No dismetriacutea ni disdiadococinesia Marcha normal Romberg negativo Chovstek y Trousseau positivos Temblor de las cuatro extremidades
Tordf 361 ndash TA 12684 ndash FC 97 ndash SatO2 98
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
ANALIacuteTICA
Hemograma ndash Normal
Orina ndash Normal
Iones en orina ndash Na+ 12 K+ 1069 Cl- 165 Osm 786
BQ
Glu 113 U 25 Cr 100
Na+ 140 - K+ 29 - Cl- 100 - Ca2+ 6 - Mg2+ lt02 (06-100)
Vitamina B12 398 Aacutecido foacutelico 38 Ferritina 411
Coagulacioacuten ndash Normal
Gasometriacutea venosa ndash pH 746 resto normal
ECG - Ritmo sinusal QT 0458 ms T negativa en V4
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull Varoacuten de 55 antildeos que acude por diarrea de 1 antildeo de evolucioacuten que ha empeorado en el uacuteltimo mes
bull ANTECEDENTES PERSONALES
No reacciones adversas a medicamentos
Fumador de 3 paquetes al diacutea hasta hace 5 antildeos
Bebedor ocasional
HTA (Dordm hace 4 antildeos) Valsartan 160 + Bisoprolol 5
Hernia hiato (Dordm hace 2 antildeos) Omeprazol 20
Depresioacuten Venlafaxina 75
AmigdalectomiacuteaMEacuteDICO DE ATENCIOacuteN 1aria
bull Diarrea (1antildeo) Loperamida 2
bull Hipopotasemia (1mes) KCl 600 + Aldactone 100
CASO CLIacuteNICO
bull ENFERMEDAD ACTUAL Dolor epigaacutestrico de 12 diacuteas de evolucioacuten Leve Continuo No irradiado
Naacuteuseas y voacutemitos de 2 diacuteas de evolucioacuten Alivian parcialmente el dolor
Anorexia + Peacuterdida de 4kg en 12 diacuteas
Temblor de manos
Parestesias en miebros superiores (espontaacuteneas y con manguito)
Diarrea de 1 antildeo de evolucioacuten Sin productos patoloacutegicos Acuosaspastosas
Flotan No productos patoloacutegicos
Hipopotasemia (27 Jul ndash 22 6 Ago ndash 28 19 Ago ndash 26)
No fiebre ni otros siacutentomas
No viajes No animales
No contactos de riesgo
Espantildeol Informaacutetico
En estudio por su MAPo Ac de E celiaca o Colonoscopia o Consulta en M Interna
CASO CLIacuteNICO
bull EXPLORACIOacuteN FIacuteSICA Consciente y orientado Bien hidratado nutrido y perfundido
Sin adenopatiacuteas alteraciones articulares ni cutaacuteneas
Caroacutetidas riacutetmicas y simeacutetricas sin ingurgitacioacuten yugular
AC riacutetmico a 90 lpm Sin soplos AP MVC sin ruidos
Abdomen RHA presentes Blando Dolor a la palpacioacuten en epigastrio No masas ni organomegalias No signos de irritacioacuten peritoneal PPRB negativa
EEII No edema ni signos de TVP pulsos presentes
Neuroloacutegico Pupilas isocoacutericas reactivas Pares craneales N No alteraciones motoras ni de la de la sensibilidad No dismetriacutea ni disdiadococinesia Marcha normal Romberg negativo Chovstek y Trousseau positivos Temblor de las cuatro extremidades
Tordf 361 ndash TA 12684 ndash FC 97 ndash SatO2 98
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
ANALIacuteTICA
Hemograma ndash Normal
Orina ndash Normal
Iones en orina ndash Na+ 12 K+ 1069 Cl- 165 Osm 786
BQ
Glu 113 U 25 Cr 100
Na+ 140 - K+ 29 - Cl- 100 - Ca2+ 6 - Mg2+ lt02 (06-100)
Vitamina B12 398 Aacutecido foacutelico 38 Ferritina 411
Coagulacioacuten ndash Normal
Gasometriacutea venosa ndash pH 746 resto normal
ECG - Ritmo sinusal QT 0458 ms T negativa en V4
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull ENFERMEDAD ACTUAL Dolor epigaacutestrico de 12 diacuteas de evolucioacuten Leve Continuo No irradiado
Naacuteuseas y voacutemitos de 2 diacuteas de evolucioacuten Alivian parcialmente el dolor
Anorexia + Peacuterdida de 4kg en 12 diacuteas
Temblor de manos
Parestesias en miebros superiores (espontaacuteneas y con manguito)
Diarrea de 1 antildeo de evolucioacuten Sin productos patoloacutegicos Acuosaspastosas
Flotan No productos patoloacutegicos
Hipopotasemia (27 Jul ndash 22 6 Ago ndash 28 19 Ago ndash 26)
No fiebre ni otros siacutentomas
No viajes No animales
No contactos de riesgo
Espantildeol Informaacutetico
En estudio por su MAPo Ac de E celiaca o Colonoscopia o Consulta en M Interna
CASO CLIacuteNICO
bull EXPLORACIOacuteN FIacuteSICA Consciente y orientado Bien hidratado nutrido y perfundido
Sin adenopatiacuteas alteraciones articulares ni cutaacuteneas
Caroacutetidas riacutetmicas y simeacutetricas sin ingurgitacioacuten yugular
AC riacutetmico a 90 lpm Sin soplos AP MVC sin ruidos
Abdomen RHA presentes Blando Dolor a la palpacioacuten en epigastrio No masas ni organomegalias No signos de irritacioacuten peritoneal PPRB negativa
EEII No edema ni signos de TVP pulsos presentes
Neuroloacutegico Pupilas isocoacutericas reactivas Pares craneales N No alteraciones motoras ni de la de la sensibilidad No dismetriacutea ni disdiadococinesia Marcha normal Romberg negativo Chovstek y Trousseau positivos Temblor de las cuatro extremidades
Tordf 361 ndash TA 12684 ndash FC 97 ndash SatO2 98
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
ANALIacuteTICA
Hemograma ndash Normal
Orina ndash Normal
Iones en orina ndash Na+ 12 K+ 1069 Cl- 165 Osm 786
BQ
Glu 113 U 25 Cr 100
Na+ 140 - K+ 29 - Cl- 100 - Ca2+ 6 - Mg2+ lt02 (06-100)
Vitamina B12 398 Aacutecido foacutelico 38 Ferritina 411
Coagulacioacuten ndash Normal
Gasometriacutea venosa ndash pH 746 resto normal
ECG - Ritmo sinusal QT 0458 ms T negativa en V4
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EXPLORACIOacuteN FIacuteSICA Consciente y orientado Bien hidratado nutrido y perfundido
Sin adenopatiacuteas alteraciones articulares ni cutaacuteneas
Caroacutetidas riacutetmicas y simeacutetricas sin ingurgitacioacuten yugular
AC riacutetmico a 90 lpm Sin soplos AP MVC sin ruidos
Abdomen RHA presentes Blando Dolor a la palpacioacuten en epigastrio No masas ni organomegalias No signos de irritacioacuten peritoneal PPRB negativa
EEII No edema ni signos de TVP pulsos presentes
Neuroloacutegico Pupilas isocoacutericas reactivas Pares craneales N No alteraciones motoras ni de la de la sensibilidad No dismetriacutea ni disdiadococinesia Marcha normal Romberg negativo Chovstek y Trousseau positivos Temblor de las cuatro extremidades
Tordf 361 ndash TA 12684 ndash FC 97 ndash SatO2 98
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
ANALIacuteTICA
Hemograma ndash Normal
Orina ndash Normal
Iones en orina ndash Na+ 12 K+ 1069 Cl- 165 Osm 786
BQ
Glu 113 U 25 Cr 100
Na+ 140 - K+ 29 - Cl- 100 - Ca2+ 6 - Mg2+ lt02 (06-100)
Vitamina B12 398 Aacutecido foacutelico 38 Ferritina 411
Coagulacioacuten ndash Normal
Gasometriacutea venosa ndash pH 746 resto normal
ECG - Ritmo sinusal QT 0458 ms T negativa en V4
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
ANALIacuteTICA
Hemograma ndash Normal
Orina ndash Normal
Iones en orina ndash Na+ 12 K+ 1069 Cl- 165 Osm 786
BQ
Glu 113 U 25 Cr 100
Na+ 140 - K+ 29 - Cl- 100 - Ca2+ 6 - Mg2+ lt02 (06-100)
Vitamina B12 398 Aacutecido foacutelico 38 Ferritina 411
Coagulacioacuten ndash Normal
Gasometriacutea venosa ndash pH 746 resto normal
ECG - Ritmo sinusal QT 0458 ms T negativa en V4
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c c
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash INICIAL
c c
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
Varoacuten de 55 antildeos de edad con diarrea de meses de evolucioacuten y alteraciones hidroelectroliacuteticas hipopotasemia hipocalcemia hipomagnesemia
Asocia cuadro de epigastralgia naacuteuseas y voacutemitos anorexia y peacuterdida de 4kg de 12 diacuteas de evolucioacuten
A su vez presenta parestesias y temblor distal de MM
23 Agosto ndash INGRESO con tratamiento iv
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico Hiacutegado vesiacutecula paacutencreas rintildeones y bazo sin hallazgos patoloacutegicos
Llama la atencioacuten la presencia de un aparente engrosamiento depliegues de fundus y cuerpo gaacutestrico
Discreto engrosamiento difuso y homogeacuteneo de la pared delsigma con aacutereas de espacticidad que sugiere inicio de enfermedaddiverticular sin adenopatiacuteas asociadas ni de cambios inflamatorios de lagrasa adyacente
RESUMEN
-Engrosamiento de pliegues del fundus y cuerpo gaacutestrico
- Espasticidad de sigma sin signos inflamatorios
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
TAC Abdomino peacutelvico
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBAS COMPLEMENTARIAS ndash ESTUDIO
PEO Mucosa gaacutestrica en fundus
y cuerpo de aspecto edematoso
Engrosamiento de pliegues
PANGASTRITIS
DUODENITIS EROSIVA
Test de UREASA ndash Negativo
COLONOSCOPIA Poacutelipo diminuto en colon
ascendente
Mucosa normal hasta
vaacutelvula ileocecal
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN MEacuteDICA
HECES
Coprocultivos ndash Flora habitual
Estudio de paraacutesitos en heces ndash No se visualizan paraacutesitos
Serologiacuteas de Salmonella y Yersinia ndash Negativas
TRATAMIENTO ndash Aporte intravenoso de electrolitos
mantenieacutendose dentro de niveles normales durante todo el ingreso
La diarrea remitioacute parcialmente con Loperamida
Una vez descartada patologiacutea mayor dado que el paciente se encuentra asintomaacutetico y los niveles de potasio calcio y magnesio se han corregido se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
04 Septiembre ndash ALTA
bull TRATAMIENTO ORAL o Magnesio 425mEq (4-4-4)o Ascorbato potaacutesico 10mEq (2-2-2) o Colecalciferol 2000UIml (5-5-5)o Carbonato caacutelcico 500mg (1-1-1)o Valsartaacuten 160mg (1-0-0)o Amlodipino 10mg (1-0-0)o Omeprazol (1-0-0)
SEGUIMIENTO EN CONSULTAS EXTERNASPENDIENTE Cromogranina A gastrina VIPhellip
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
Calambres en pantorrillas + temblor
Diarrea resistente a tratamiento
ANALIacuteTICA
BQ ndash K+ 35 Ca2+ 73 (ioacutenico 36 [45-5-3]) Mg2+ lt02
ESTUDIO HORMONAL
Cromogranina A 166 (0-4) Gastrina 253 (30-90) VIP 173 (0-30)
PTHi 5 (14-72) 25-OHVitD 84 (37-160)
Renina 04 (3-33) Aldosterona 29 (10-160)
TSH 063 (035-5) Cortisol 194 (43-224)
17 Septiembre ndash CONSULTAS EXTERNAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
BIOPSIAS
Mucosa gaacutestrica antral y corporal ndash Normales
Colon ndash Adenoma tubular
ANTICUERPOS DE CELIACA ndash Negativos
Mal control de los iones con medicacioacuten oral
Necesidad de reposicioacuten iv
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull POSIBILIDADES DIAGNOacuteSTICAS
GASTRINOMAMEN PET-TAC Octreoscaacuten
Test de secretina
FEOCROMOCITOMA PET-TAC
AVM + Metanefrinas en orina
CARCINOIDE PET-TAC Octreoscaacuten
5 HIAA
TODO NORMAL
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
Revisando la bibliografiacuteahellip
iexclEUREKA
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
PROTON-PUMP INHIBITORS AND HYPOMAGNESEMIC HYPOPARATHYROIDISM
Epstein M McGrath S Law F
N Engl J Med 2006 Oct 26355(17)1834-6
OMEPRAZOLE AND REFRACTORY HYPOMAGNESAEMIA
Shabajee N Lamb EJ Sturgess I Sumathipala RW
Department of Clinical Biochemistry East Kent Hospitals NHS Trust Kent and Canterbury Hospital Canterbury CT1 3NG
BMJ 2008 Jul 10337a425 doi 101136bmj39505738981BE
SEVERE HYPOMAGNESAEMIA IN LONG-TERM USERS OF PROTON-PUMP INHIBITORS
Cundy T Dissanayake A
Department of Medicine Faculty of Medical and Health Sciences University of Auckland Auckland New Zealand tcundyaucklandacnz
Clin Endocrinol (Oxf) 2008 Aug69(2)338-41 Epub 2008 Jan 23
HYPOMAGNESAEMIA DUE TO USE OF PROTON PUMP INHIBITORS--A REVIEW
Kuipers MT Thang HD Arntzenius AB
Department of Internal Medicine Spaarne Hospital Hoofddorp the Netherlands
Neth J Med 2009 May67(5)169-72
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
Cambio de Omeprazol por Ranitidina
Tratamiento oral con Potasio + Calcio + Vitamina D + Magnesio
Seguimiento en consultas externas de Medicina Interna para finalizar estudio
Una vez corregidos los desequilibrios hidroelectroliacuteticos y descartados tumores
neuroendocrinos se decide ALTA
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
1
2
3
4
5
6
Potasio
Potasio
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
Calcio
Calcio ioacutenico
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
02
04
06
08
1
12
Magnesio
Magnesio
Mg2+ en ORINA
25 Ago ndash Inferior a liacutem1 Sept ndash Inferior a liacutem1 Oct ndash 3114 Ene ndash 00825 Ene ndash lt005
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull EVOLUCIOacuteN DE LOS IONES DURANTE EL INGRESO
0
2
4
6
8
10
12
23
-ag
o
30
-ag
o
06
-sep
13-s
ep
20
-sep
27
-sep
04
-oct
11-o
ct
18-o
ct
25
-oct
01-
no
v
08
-no
v
15-n
ov
22
-no
v
29
-no
v
06
-dic
13-d
ic
20
-dic
27
-dic
03
-en
e
10-e
ne
17-e
ne
24
-en
e
Potasio
Calcio
Calcio ioacutenico
Magnesio
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull SEGUIMIENTO
No diarrea calambres temblor ni parestesias
Edema perimaleolar bilateral en relacioacuten con Amlodipino
Iones - Tratamiento oral sustitutivo con descenso progresivo de dosis y suspensioacuten
bull iexcliexclNiveles de Magnesio Calcio y Potasio mantenidos en rango de normalidad con tratamiento oral incluso tras suspensioacuten
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
CASO CLIacuteNICO
bull PRUEBA DE PROVOCACIOacuteN
Se reintroduce el Omeprazol en diciembre
15 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
BEG No hormigueo ni calambres aunque refiere que se le duermen las piernas con posturas forzadas
Afebril No molestias gaacutestricasNo diarrea
Resalta la normalizacioacuten de las deposiciones
Calcio 96 Calcio ioacutenico 49 Potasio 44 Magnesio 071
26 ENERO ndash 20mg de Omeprazol
Parestesias + calambres + aumento del nuacutemero de las deposiciones
Calcio 94 Calcio ioacutenico 47 Potasio 4 Magnesio 044
Magnesio en orina lt005
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
FISIOPATOLOGIacuteA
OMEPRAZOL Disminucioacuten H+ en la luz intestinal
HIPOMAGNESEMIA
Secrecioacuten PTHAccioacuten PTH
HIPOPTH
Persiste en la luzLaxante
DIARREA
HIPOCALCEMIA HIPOPOTASEMIA
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
Nuevos casos
Broeren MA Geerdink EA Vader HL van den Wall Bake AW Hypomagnesemia induced by several proton-pump inhibitors Ann Intern Med 2009 Nov 17151(10)755-6
Hoorn EJ van der Hoek J de Man RA KuipersEJ Bolwerk C Zietse R A Case Series of Proton Pump Inhibitor-Induced Hypomagnesemia Am J Kidney Dis 2010 Feb 25
GRACIAS
GRACIAS