uzman yardımcısı
DESCRIPTION
Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu Yöneticilerini Bilgilendirme Toplantısı. Oğuzhan AKINÇ. Salih EMİNOĞLU. Uzman Yardımcısı. Kimya Mühendisi. İÇERİK. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Uzman Yardımcısı
Tehlikeli Atıkların Kontrolü YönetmeliğiTehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Organize Sanayi Bölgeleri Üst KuruluşuYöneticilerini Bilgilendirme Toplantısı
Oğuzhan AKINÇ
Çevre ve Orman BakanlığıÇevre Yönetimi Genel MüdürlüğüAtık Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Kimya Mühendisi
Salih EMİNOĞLU
İÇERİK
• Tehlikeli Atıkların Yönetimine İlişkin Ulusal Mevzuat • Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
– Atık Politikamız– Atık Tanımı ve Atık Listesi– Görevler ve Yükümlülükler– Atık Beyan Formu– Ulusal Atık Taşıma formu– Atık Yönetim Planı– Taşıma– Geri Kazanım – Bertaraf– Uluslararası Ticaret
• Mevcut Durum (Atık Miktarı ve Bertarafı)• Bölgesel Yönetim Planları• Yürütülen AB Projeleri ve Çevresel Yatırımlar
03.11.2007 2
GİRİŞ
Tehlikeli Atıkların Yönetimine ilişkin Mevzuat: 2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 5491)
Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımı ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi - 20.09.1994
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği – 14.03.2005 tarih 25755 sayılı Resmi Gazete
03.11.2007 3
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Amaç:Bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.
03.11.2007 4
BASEL SÖZLEŞMESİ
Amaç: Tehlikeli ve diğer atıkların oluştukları yerde bertaraf edilmesini
sağlamak Atıkların oluşumunu minimize etmek Tehlikeli ve diğer atıkların sınırötesi hareketlerini azaltmak
03.11.2007 5
Amaç:Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması
Kapsam:Tehlikeli atıkların toplanması, tesis içinde geçici depolanması, ara depolanması, taşınması, geri kazanılması, nihai bertarafı ile ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
03.11.2007 6
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (1): Atığın kaynağında en aza indirilmesi esastır. Atık yönetiminin her safhasında sorumlu kişiler, çevre ve insan
sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alırlar. Atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan
zararlardan dolayı atık üreticileri, taşıyıcıları, bertaraf ediciler kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.
Atıkların yönetiminden kaynaklanan her türlü çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamalar “kirleten öder” prensibine göre atıkların yönetiminden sorumlu olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından karşılanır.
03.11.2007 7
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (2): Atıkların, Bakanlıktan lisans almış bertaraf tesisleri dışında üçüncü
kişiler tarafından ticari amaçlar ile toplanması, satışı ve bertaraf edilmesi, diğer yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır.
Atıklar fiziksel, biyolojik ve kimyasal ön işlemler haricinde kesinlikle doğrudan başka bir madde veya atıkla karıştırılamaz veya seyreltilemez.
03.11.2007 8
ATIK YÖNETİMİ POLİTİKALARIMIZ
Atıkların kaynağında azaltılması,
Kaçınılmaz olarak ortaya çıkan atıkların öncelikle geri kazanılması,
Yeniden kullanılması, geri dönüşümü
Atıkların nihai bertaraf edilmesinin sağlanması
03.11.2007 9
Yeni Yönetmelik Avrupa Birliği Direktifleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır. Avrupa Atık Katalogunda yer alan tehlikeli atıklar (A), muhtemelen tehlikeli atık olabilecek muallaklı atıklar(M) yönetmeliğin tehlikeli atık listesini oluşturmaktadır.
(A) :Kesin tehlikeli olan atıklar (M): Muhtemelen tehlikeli atık olabilecek atıklar(M)
ATIĞIN TANIMLANMASI
03.11.2007 10
242’ i (M) işaretli 503 tehlikeli atık
Atık kodu 20 bölümden oluşur• Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel işyeri branşı)• Bölüm 6 - 7 işleme dayalı• Bölüm 13 - 15 madde ve malzemeye dayalı• Bölüm 20 Evsel atıklar• Bölüm 16 Listede başka türlü tanımlanmayan atıklar
Atık listesi yaklaşık olarak 242 adet “Muhtemel tehlikeli atık kodu“ içerir.
• Ek 6 : H3 ile H8 arasındaki tehlike özellikleriyle H10 ve H11’dekilerin eşik konsantrasyonlarının aşılması durumunda atığın zararlı olarak sınıflandırılmasını gerektirecek zararlı maddeler için sınır değerleri içerir.
ATIK LİSTESİ
03.11.2007 11
20 ana başlık
Atığı tanımlamak için; 1. adım:
(01)den (12)ye yada (17)den (20)ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunması
2. adım:1. adımda bulunamazsa (13), (14) ve (15)ana başlıkları altında verilen bölümlerin incelenmesi
3. adım: 1. ve 2. adımda bulunamazsa (16) ana başlığı altında verilen bölüm uyarınca tanımlama
4. adım (16) ana başlığı altında verilen bölümde de bulunamıyor ise (…..99) kodu (başka türlü tanımlanamayan atıklar), ilk adımda tanımlanan liste bölümündeki aktiviteye uygun olarak kullanılmalıdır.
TEHLİKELİ ATIK LİSTESİ EK-7
03.11.2007 12
• Ek 6’da, H3-A (birinci paragraf) ve H3, H4 – H8, H10 ve H11 tehlike özellikleri için eşik değerler belirlenmiştir.
• Ek 6’da yer almayan tehlike özelliklerine (H1, H2, H9, H12, H13 ve H14) ait eşik konsantrasyonlar risk ibarelerine göre geliştirilmiştir. Bu tehlikelerin bazılarının eşik değerleri hesaplanabilmekte, bazıları ise fiziksel özelliklerin test edilmesini gerektirmektedir.
EŞİK KONSANTRASYONLARI
03.11.2007 13
• EK 7 Atık Listesinde;
– (M) işaretli muhtemelen tehlikeli olan atıkların tehlikeli olup olmadığına nasıl karar verilir?
Uygun atık kodunu bul ,(M) ile işaretli ise:
• Yeterli bilimsel bilginin mevcut olup olmadığını kontrol et (tehlikeli madde sınıflandırılması, üretim işlemi, MSDS ve ASL formları…)
Sonuç vermiyorsa:
• Mevcut analitikleri kontrol et ( kimyasal analiz)
En kötü durumda:
• Bütün analitikleri
EŞİK KONSANTRASYONLAR VE MUHTEMEL ATIKLAR
03.11.2007 14
GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLAR
• Bakanlılığın Görev ve Yetkileri
• Mülkü Amirlerce Alınacak Tedbirler
• Mahalli İdarelerce Alınacak Tedbirler
• Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
• Bertaraf Edenin Yükümlülükleri
(Atık Beyan Formu - Atık Yönetim Planı)
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
03.11.2007 15
2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince; Program ve politika saptamak Bölgesel boyutta atık yönetim planı oluşturmak Geri Kazanım/Bertaraf tesislerinin yer seçimini onaylamak, lisans
vermek, denetlemek
BAKANLIĞIN GÖREVLERİ
03.11.2007 16
Atık üretimini en az düzeye indirecek tedbirleri almak, Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu her yıl
doldurarak Bakanlığa göndermek, Atıkların tesis içinde yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun geçici
depolarda bekletilmesi için Valilikten izin almak, Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, bu
Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay içinde hazırlayarak valilikten onay almakla,
Atıklarını bu yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek, ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmekle,
sorumludur.
ÜRETİCİNİN SORUMLULUKLARI
03.11.2007 17
• Bertaraf tesislerini bu Yönetmelikle belirlenen standartlara uygun olarak teşkil
etmekle ve proje halinde iken ön lisans almak,• İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak, • Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve acil durum söz konusu
olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek,• Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve kimyasal
analizini yapmakla, atığın taşıma formunda belirtilen atık tanımına uygunluğunu tespit etmek,
• Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye göndermek,
• Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi vermek,• Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı, taşınım
türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla,
yükümlüdür.
BERTARAF EDENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
03.11.2007 18
ATIK ÜRETİCİSİ,• Ek-8 de yer alan Atık Beyan Formunu her yıl ocak ayında bir önceki yıla
ait bilgileri doldurarak, iki ay içerisinde Valiliğe gönderir.• Ek-7 de yer alan atık tanımlama kodunu kullanır.• Bir yıl boyunca bir nüshasını saklar. İL MÜDÜRLÜĞÜ ,Atık beyan formunu değerlendirerek, İlde oluşan atık miktarı ve bilançosunu
belirleyerek nisan ayında Bakanlığa gönderir.
ATIK BEYAN FORMU
03.11.2007 19
• Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak Valilikten onay alır.
• Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin planlarını mahalli çevre kuruluna sunar.
• Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim planlarını esas alan 3 yıllık “ İl Tehlikeli Atık Yönetim Planını ” hazırlayarak Bakanlığa sunar.
ATIK YÖNETİM PLANI
03.11.2007 20
Tehlikeli atıklar Lisanslı araçlarla taşınmak zorundadır.
Valiliklerce; atık taşıyacak araç ve firmalara lisans verilirken; Araç için TSE uygunluk belgesi, Şoförler için ADR eğitim sertifikası Ulaştırma Bakanlığından alınmış yetki belgesiaranmaktadır.
Başvurularda istenilen bilgi ve belgeler yönetmelik Ek-18’de yeralmaktadır.
TEHLİKELİ ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASI
03.11.2007 21
B
Atık Üreticisi
DTaşıyıcı
İl Müdürlüğü Bakanlık
Atık Bertaraf Tesisi
D
C
A1
TEHLİKELİ ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASI
A2
C2
B C1
DA103.11.2007 22
Geri Kazanım
Geri Kazanım
YakmaYakmaDüzenli Düzenli
DepolamaDepolama
BERTARAF YÖNTEMLERİ
03.11.2007 23
TAKY 27. Madde’ye göre; ÇED Belgesi Fizibilite Raporu Mühendislik Proje ve Raporları Ek-13- Ön Lisans projeye verilmektedir.
TAKY 28. Madde’ye göre; Ek-14Ön Lisans verilen tesis projesinin işletmeye hazır olduğu belirtildikten sonra
Bakanlıkça uygun görüldüğündeGeçici Çalışma İzni veya Lisans verilir.
GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİNİN LİSANSLANDIRILMASI
03.11.2007 24
GERİ KAZANIM
• Bazı durumlarda geri kazanım bir endüstriden çıkan atık, başka bir tesisin üretim prosesinde hammadde olarak kullanılabilir.
• Söz konusu durumda gerekenler:– Tesisin kapasite raporunda çıkan atığın, atık olarak değil yan ürün
olarak tanımlanması– Yan ürünün ilgili standardının sağlanması– Söz konusu yan ürünü alan tesislerin belirlenmesi ve belgelenmesi
03.11.2007 25
DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSLERİ
03.11.2007 26
• Depolama işlemi sırasında alınan önlemlerin yeterli olduğu veya atığın özelliği sebebi ile depolama işleminde çevrenin olumsuz yönde etkilenmeyeceğinin ispat edilmesi hallerinde, atıklar depolanabilir veya bu amaçla depo tesisi kurulmasına izin verilebilir.
• Depolamada (Ek 11-A) da belirtilen sınır değerler aşılamaz.
• Tehlikeli atıklar evsel katı atıklardan ayrı olarak işleme tabi tutulur ve depolanır.
DÜZENLİ DEPOLAMA
03.11.2007 27
EK 11-A da yapılabilecek limit artırımları ve koşullar:
Bakanlık aşağıdaki koşullarda Tabloda verilen değerler için limit artırımına gidebilir.
– Belirli atıklar için, düzenli depolama tesisinin alt yapısını ve karakteristiğini göz önünde bulundurarak tek durum bazında izin verebilir.
– Sızıntı suyu dahil tüm emisyonların çevreye zararı olmadığı ve tek durum bazında verilen izin kapsamındaki artırımın bu durumu değiştirmeyeceği belgelenmelidir.
DÜZENLİ DEPOLAMA
03.11.2007 28
DÜZENLİ DEPOLAMAİnert atık olarak muamele görecek atıklar
03.11.2007 29
DÜZENLİ DEPOLAMATehlikesiz atık olarak muamele görecek atıklar
* Tehlikeli atıkların tehlikesiz atık depolama alanına depolanması halinde artırım yapılamaz.
03.11.2007 30
DÜZENLİ DEPOLAMATehlikeli atık olarak muamele görecek atıklar
03.11.2007 31
• Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir.
• Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.
TEHLİKELİ ATIKLARIN ARA DEPOLANMASI
03.11.2007 32
ARA DEPOLAMA TESİSİNİN ÖZELLİKLERİ
Ara depolama ve işleme tesislerinde;a. Giriş, depolama ve çalışma
kısımları, b. Yangın söndürme sistemleri, c. Boruların, hazne ve kapların
temizlenmesi için temizleme sistemleri,
d. Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan,
bulunmalıdır.
03.11.2007 33
• (EK 7) de yer alan tehlikeli atıkların yakılması sırasında uyulması gereken esaslar ve limit değerler Madde 20’ de verilmektedir.
• Yakma tesisleri de lisans alınması zorunlu tesisler arasındadır. Lisans alınmadan önce Madde 21 gereğince deneme yakılması yapılması gerekmektedir.
YAKMA
03.11.2007 34
ALTERNATİF BERTARAF YÖNTEMLERİ
Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar(22 Haziran 2005 tarih ve 25853 sayılı RG.)
• Kullanılmış lastikler, I ve II Kategori Atık Yağlar Boya Çamurları Solventler Plastik Atıklar Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından uygun görülecek diğer atıklar
03.11.2007 35
BASEL SÖZLEŞMESİ • Sözleşmenin amacı; tehlikeli atıkların oluşumu, taşınımı ve yönetiminden
ortaya çıkan olumsuz etkilere karşı çevre ve insan sağlığını korumaktır.• Ülkemiz Sözleşmeye 1994 yılından beri taraftır.
Bu amaçla da; Atıkların sınırlarötesi taşınımı için kontrol sistemi ve çevreye duyarlı atık yönetimi sistemi kurulmuştur.
• Kontrol sistemi ön bildirim (notifikasyon) sistemine dayanmaktadır.
ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ
03.11.2007 36
• Tehlikeli atıkların ülkemize ithalatı yasaktır.Ancak, sektör itibari ile ekonomik değere haiz atıkların ithal izinleri
yayımlanacak tebliğler doğrultusunda verilir.
• Tehlikeli atıkların ihracatı sadece OECD; AB ülkeleri ile Liechtenstein ülkesine yapılabilmektedir.
Atık ihracatında, ithalatçı ülke ile transit ülkelerin yazılı onayları alındıktan sonra ihracat işlemine izin verilmektedir.İhracat işleminde bildirim ve taşıma formları kullanılmaktadır.
Atık İhracatında Basel Sözleşmesi Notifikasyon Sistemi kullanılmaktadır. Notifikasyon Formu Ek-10’da yer almaktadır. Formlar, atık ihracatçısı tarafından 2 nüsha doldurularak Bakanlığımıza gönderilmektedir.
ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ
03.11.2007 37
PLANLANAN UYGULAMA
03.11.2007 38
MEVCUT DURUM VE UYGULAMA
8%
45%
47%
Geri Kazanılmış
Yeniden Kullanılan
Bertaraf Edilen
Toplam Tehlikeli Atık Miktarı : 1.12 Milyon ton/yıl(TÜİK 2004)
03.11.2007 39
YAKMA VE DEPOLAMA: MEVCUT DURUM
Firma Adı Kapasite
İZAYDAŞ (Depolama) 790.000 m3
İZAYDAŞ (Yakma) 35.000 ton/yıl
PETKİM (Yakma) 17.500 ton/yıl
TÜPRAŞ (Yakma)
Kendi atıkları
7.750 ton/yıl
İSKEN (Depolama)
Kendi atıkları
115.000 m3
Ekolojik Enerji Ltd.Şti. (Gazlaştırma)
29.000 ton/yıl
03.11.2007 40
LİSANSLI GERİ KAZANIM TESİSİ
Tesis Sayısı
Geçici Çalışma İzni 47
Lisans 51
Tehlikeli ve Özel Atıkların İlave Yakıt Olarak Kullanan Çimento Fabrikaları Lisansı
19
03.11.2007 41
LIFE06 - Türkiye’de Sanayiden KaynaklananTehlikeli Atıkların İyileştirilmesi Projesi
• Proje, tehlikeli atıkların üretiminden bertarafına kadar olan genel düşünceyi geliştirmek ve tehlikeli atık yönetiminin yapısını ve işleyişini geliştirerek ilerletmek için tasarlanmıştır.
Proje’de• Tehlikeli atık temel verilerinin geliştirilerek envanter oluşturulması,• Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf konularının geliştirilmesi, teknolojilerin
irdelenmesi• Bakanlığımızın ve atık üreticilerinin tehlikeli atık sınıflandırılması konusunda
kapasitelerinin güçlendirilmesi,• Pilot bölgelerde atık kayıt ve izleme sisteminin tanıtılması,• Merkez ve taşra teşkilatlarındaki yetkili otoritelerin kapasitelerinin
güçlendirilmesi,hedeflenmektedir.
03.11.2007 42
BEYAN SİSTEMİ
• Bakanlığımızla – TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) arasında sağlıklı bir atık envanterinin oluşturulması amacıyla 22 Aralık 2003 tarihinde imzalanan protokol dahilinde Tehlikeli Atık Beyan Formu internet üzerinden doldurulabilir şekle getirilmiştir.
• 2008 başında sanayicinin online bilgi girişi yapması planlanmaktadır.
03.11.2007 43
TEŞEKKÜRLER
Detaylı ve Güncel Bilgi:www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
03.11.2007 44