UYKUDA SOLUNUM VE KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

Doç. Dr. Ahmet URSAVAŞ

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

Sunum Planı Uyanıklıkta solunum kontrolü Uykuda solunum sistemi Uykuda kardiyovasküler sistem

Solunum Sistemi

AkciğerlerPompa Sistemi

Gaz değişimiDifüzyonPerfüzyon

Ventilasyon

Kalp

Kanda taşınma

Doku oksijenasyonu

Solunum Merkezi Solunum düzeni

solunum merkezi, beyin korteksi çevre dokulardan gelen

mekanik ve kimyasal uyarılar

Solunum merkezi medullada,

pnömotaksik merkez ponsta

UyaranlarSolunumun kontrolü

İstemli kontrol Metabolik regülasyon

PaO2: Periferik

PaCO2: Santral

Mekanik reseptörler Gerim reseptörleri İrritan reseptörler J reseptörleri

İstemli Kontrol Solunum hızını belli

durumlarda istemli olarak ayarlayabiliriz Konuşma Şarkı söyleme Gülme Ağlama

Metabolik Regülasyon

Hipoksik ve Hiperkapnik Yanıtlar

Mekanik Reseptörler Mekanik reseptörler

Gerim reseptörleri İrritan reseptörler J reseptörleri

Beyin korteksi

Pons

Medulla Oblangota

Medulla spinalis

Solunum kasları

Akciğer reseptörleriGerim reseptörleriİrritan reseptörlerJ reseptörleri

Glomus karotikumGlomus aorticum

İstemli kontrol

Otomatik kontrolSolunum ritmi

Asıl solunum merkeziRefleks yanıtlar

Hipoksi Yüksek CO2

Solunum Kontrolü

Uykuda Solunumda Ne Değişir ? Santral nöral kontrol

Davranışsal kontrol Hipoksi ve hiperkapniye

ventilatuar yanıt Otonom sinir sistemi

Solunum mekaniğinde değişiklikler Yatış pozisyonu Uyku evrelerine bağlı kas

tonusu değişimleri

NREM

REM

Uykuda Solunum Fizyolojisi Uykunun başlaması

İstemli kontrol devre dışı Otomatik kontrol solunumu sürdürür

Uykuya dalma aşamasında (NREM I-II) Solunum instabilitesi

Derin uykuda (NREM III) Solunum stabilleşir

Solunum kontrolünde nöbet değişimi !

NREM I- II Uykuda Solunum Düzensiz, kararsız, instabil solunum Uykuya dalma aşaması

NREM I ve erken II Regüler yükselen ve zayıflayan bir solunum

paterni, solunumda dalgalanmalar Periyodik solunum: %40-80

Dalgalanmaların tabanında apneler Arousallar

Uykuya Dalma Aşamasında Apneler

Uyanıklıkta Normal PaCO2 : 40 mmHg

Apne eşiği PaCO2: 35 mmHg

Uykuda Normal PaCO2 : 45 mmHg

Apne eşiği PaCO2: 40 mmHgUykunun başlangıcında, solunum paterni yavaşlayıp PaCO2 hafif artış gösterene kadar, mevcut PaCO2 değeri apneik sınırın altına iner ve fizyolojik olarak birkaç santral apne olabilir

Uykuda Solunum- NREM INREM 1

NREM 2

Uykuda Solunum- NREM II- III Düzenli, kararlı, stabil solunum NREM II (kısmen) ve III Solunum amplütüd ve frekansının düzenli bir yapı

kazanmasıNREM 2

NREM 3

NREM 2

NREM 3

NREM Uykuda Solunum Solunum merkezinin otomatik kontrolü NREM de

belirgin değişiklik göstermez Solunum sayısı hafif azalır İnspirasyon süresinin uzaması ile tidal volüm hafif

artar. Dakika ventilasyonu azalır (SDS X TV)

400-500 mL azalır Evre I den evre III e döğru progresif azalır

Alveolar CO2 düzeyi hafif artar.

NREM Uykuda Solunum Göğüs duvarı ve abdomen kas aktivitesi

arttığı halde hava akım hızları azalmıştır ÜSY kaslarına gelen uyarıların azalması

ÜSY rezistansı %230 artar

REM Uykusunda Solunum Respiratuar nöronal aktivite (medulla oblangota)

artışı Solunum sayısı artar Frekans ve amplütüdde ani değişimler oluşur Solunum düzensiz, irregüler

Kaslarda atoni; ÜSY ve solunum kasları Tidal volüm azalır ÜSY obstrüksiyonu

Dakika ventilasyonu Belirgin azalma

REM Uykusunda Solunum Solunum paternindeki değişkenlik fazik REM

döneminde daha belirgindir REM patlamaları

Uykuda Solunum- REM

REM’de Niçin İrregüler Solunum ? REM irregüler paterni uyanıklığa benzer

İstemli kontrol devre dışı !!! Solunum paterni ile rüya ilişkisi var mı ?

Rüyaların yoğunluğu Rüyaların içeriği: Rüyada fiziksel veya emosyonel aktivite

Göz hareketleri ile rüya içeriği ilişkisi var

Göz hareketleri ile irregüler solunum artar

Uykuda Ventilasyon REM döneminde

NREM döneminin tersine interkostal ve abdominal kas aktivitesi azalır (atoni) Dakika

ventilasyonundaki azalma daha belirgindir

Niçin Azalıyor ? Azalmış metabolik aktivite ? Uykunun inhibitör etkisi ? Uyanıklık stimuluslarının azalması ?

Uykuda Ventilasyon

Uykuda Kan Gazı

Nokturnal Oksijen Desaturasyonu NOD

NREM döneminde başlayan %3-5’lik O2 saturasyonu dalgalanmaları ile başlar,

REM döneminde %10-50’ye varan derin desaturasyonlar görülür

Nokturnal pulse oksimetri kayıtlarında, daha uzun süreli ve daha az eğimli desaturasyonlar ortaya çıkar.

KOAH Uyku Gündüz hipoksemisi olan olgularda gece

tablo kötüleşir REM döneminde

İnterkostal kaslarda atoni Mukosiliyer aktivite azalması REM de derinleşen desaturasyonlar

Gündüz hiposemisi olmadan gece hipoksemi ve desaturasyonlar ???

Uykuda Hipoksik Ventilatuar Yanıt

Uyku sırasında hipoksiye ventilatuar yanıt azalır

Bu azalma NREM döneminde erkeklerde belirgindir

REM döneminde hipoksiye yanıt her iki cinsiyette daha da belirginleşir Cinsiyet farkı kaybolur

Uykuda Hiperkapnik Ventilatuar Yanıt

Uyku sırasında belirgin azalır Uyanıklıktan NREM’e geçiş ile aniden %50

azalır Bu ani azalma uykuya dalma sırasında birkaç

santral apneye yol açabilir.

REM’de daha da azalır Cinsiyet farkı göstermez

Uykuda Otonom Sinir Sistemi Uyku sırasında

sempatik aktivasyon baskılanır

Parasempatik aktivite artar Hava yolu rezistansı

artar

Yatış Pozisyonu Diyafrağma

fonksiyonlarında bozulma Alveol ventilasyonunda

azalma Obezlerde bu etki daha

belirgindir

Uykuda Solunum Özet Dakika Ventilasyonu

400-500 mL azalır

Kan gazları PaO2: 2-8 mmHg azalır

PaCO2: 3-10 mmHg artar

Pulmoner arter basıncı 4-5 mmHg artar

Uykuda Kardiyovasküler Sistem

Kardiyovasküler sistem regülasyonu

Lokal Refleks Santral regülasyon

Otonom sinir sistemi Sempatik Parasempatik

Kalp: Sempatik ve parasempatikDamarlar: Sempatik

Uykuda Kardiyovasküler Sistem Uyanıklıkta

Aminerjik ve kolinerjik sistem

Uykuda NREM döneminde

Her iki sistem daha az aktiftir REM döneminde

Yalnızca kolinerjik sistem aktiftir

Uyku- CVS

Uyku CVS için bir otonom stres testtir

CVS hastalıklarının erken bulguları ve ciddi ataklarıUyku sırasında ortaya çıkar.Akut MI, stroke, sudden infant death…

NREM Uykuda CVS Sistem NREM uykusunda sempatik aktivite

azalmıştır NREM evre III’de uyanıklığın yarısı

Vagal aktivite artar Sistemik vasküler rezistans azalır Bradikardi Kan basıncında azalma (Sistolik KB %5-14 azalır) Kardiak out put azalma

REM Uykusunda CVS Sistem Otonomik instabilite (fazik REM) NREM- REM geçişinde

vagal aktivite artışı

Kardiak ritimde değişiklikler ani taşikardi ve bradikardi duraklama (1-8 sn) asistoli

REM de kalp hızı

NREM de kalp hızı

Uykuda Ritim Bozuklukları Özellikle REM’ de ani sempatik aktivite

artışları Ventriküler aritmiler Supraventriküler taşikardiler 1.derecede AV blok Wenckebach AV blok

Uykuda Fizyolojik DeğişikliklerUyanıklık NREM REM

Parasempatik aktivite ++ +++ ++++

Sempatik aktivite ++ + +

Kalp Hızı N ↓ ↓

Kan basıncı N ↓ ↓

Uykuda Fizyolojik DeğişikliklerUyanıklık NREM REM

Kardiak out put N ↓ ↓

Vasküler rezistans N N ↓ ↓

Solunum sayısı N ↓ ↓

Alveol ventilasyonu N ↓ ↓

Uykuda Fizyolojik DeğişikliklerUyanıklık NREM REM

Hipoksik-hiperkpnik ventilatuar yanıt

N ↓ ↓

ÜSY kas tonusu ++ + -

ÜSY rezistansı ++ +++ ++++

Serebral kan akımı ++ +++ ++++

Teşekkürler