utrecht/kenniscongres/38/ x. moonen/het palet van kinderen en jongeren met een lvb
TRANSCRIPT
Van wijk tot wetenschap 24-11-2016
Het palet van kinderen en jongeren met een LVB
Classificatie Classificeren is het ordenen van gegevens door
ze in te delen in categorieën, gebaseerd op overeenkomstige en onderscheidende kenmerken.
Classificering is nodig om onderzoek te kunnen doen naar behandelingen, voor het bespreken van cliënten met andere hulpverleners en voor een efficiënte organisatie van de zorg.
Verstandelijke beperkingen in de DSM 5
(Intellectual Disablility let wel in VK: Learning Disability) Problemen op het gebied van intellectueel functioneren Problemen op gebied van adaptief functioneren (alledaags
aanpassingsvermogen) Start vroeg namelijk in de ontwikkeling van een persoon
Licht Matig Ernstig Zeer ernstig
Verstandelijke beperkingen: drie domeinen
Conceptuele domein: geheugen, taal, schoolse vaardigheden, probleemoplossend vermogen
Sociale domein: inleven, empathie, vriendschappen sluiten, dagelijkse omgang
Praktische domein: zelfmanagement, zelfverzorging
Etiologie van verstandelijke beperking: niet zo duidelijk voor mensen die wij mensen met een
LVB noemen
Two (thousand) group approach (Burack, 2009)
Discontinuity in the genetic and environmental causes of the intellectual disability spectrum.
Reichenberg, Cederlöf, McMillan, Trzaskowski, Kapara, Fruchter, Ginat, Davidson, Weiser, Larsson, Plomin, Lichtenstein
• ID is caused by the same genetic and environmental influences responsible for the normal distribution of IQ, but severe ID is not
• most severe ID is a distinct condition, qualitatively different from the preponderance of ID, which, in turn, represents the low extreme of the normal distribution of intelligence
Een LVB hebben of functioneren op het
niveau van5 vormen
1. LVB vanaf den beginnelevenslange ondersteuning
SyndromenAndere (medische)
verklaringen
Afwijkend gedragAfwijkende verschijning
Vanaf de geboorte of vlak daarna
opvallend
2. LVB door ongeluk of ziekte-soms levenslange ondersteuning
-taal en gedrag aanpassen
Cognitieve achteruitgangAls kind of als volwassene
Afwijkend gedragSoms afwijkende
verschijning
Ongeval (NAH) of ziekte (b.v. ernstige
epilepsie)
3. LVB als onderwijsprobleemtaal en gedrag aanpassen
Fit tussen school en ‘personal needs’ is
onvoldoende
Moeite met schoolse vakken
Afwijkend gedrag
Onopvallend tot kind naar school
gaat
4. LVB als resultante van testgebruiktaal en gedrag aanpassen
Niet Nederlandse sprekend thuis
Geen stimulering thuis voor onderwijsactiviteiten
Moeite met schoolse vakkenTaal problemen
Onopvallend buiten de school
5. LVB op latere leeftijdtaal en gedrag aanpassen
Moeizaam levenMiddelen gebruikCognitief verval
Moeite met taal en sociale adaptatie
Sociaal cognitieve problemen waren er niet of veel minder
gedurende lange tijd in het leven
De LVB zwerm: slechts een deel heeft een LVB maar die wel allemaal hulp nodig hebben waarbij in ieder geval rekening gehouden wordt
met de kenmerken die behoren bij mensen met een LVB
LVB(zwakbe-
gaafd)
geboorte
ziekte of ongeval
schoolcultuur
leven
SCIL
Zwakbegaafd, LVB, Verstandelijke Beperking
Wij zijn niet goed in verklaren en voorspellen maar wel in vaststellen van huidig toestandsbeeld
Daarom spreken over:
mensen die functioneren op het niveau van een licht verstandelijke beperking
Of nog liever over:
sociaal kwetsbare mensen met beperkte cognitieve vaardigheden
Soenen (2016)4 typologieën (ontwikkelingsstoornissen / psychopathologie: inter-
externaliserend)
Hoe afwijkend zijn mensen met een VB?
• Burack: two group approach (biologische groep en familiaire groep)
• Syndroom georiënteerde kenmerken• Diagnostic overshadowing
Onderzoek in “normale”populatiesInterdisciplinair leren en aanpakken van problemen
Adverse Childhood Experiences (ACE) Beschadigende ervaringen in de kindheid zoals
• Herhaalde lichamelijk mishandeling• Herhaalde emotionele mishandeling• Fysiek seksueel misbruik• Alcohol en/of druggebruiker in het gezin• Delinquent gezinslid• Iemand in het gezin die chronisch depressief, psychiatrisch (herhaald opgenomen) of
suïcidaal is • Geweld ten opzichte van de moeder• Gescheiden ouders• Emotionele verwaarlozing• Fysieke verwaarlozing
Hoe meer ACE’s des te meer kans op
• Alcoholmisbruik• Longziekten• Depressie• Wiegedood• Gezondheid georiënteerde
verminderde QoL• Illegaal druggebruik• leverziekten
• Ischemische hartziekten• Slechtere arbeidsprestaties
Financiële stress• Partner mishandeling• SOA• Roken• Suïcide• Ongewenste zwangerschap• Lagere leerprestaties
Onderzoek Bellis
(Deels) Beschermende factor
Veilige hechtingsrelatie met ten minste één volwasseneHeb aandacht voor de mate vangehechtheid van uw cliëntRationale voor gehechtsheidtherapie bij MMVB
Trauma en sociale problemen• Verhoogde kans• Depressie, angst, PTSS• invloed op stressresponssysteem waar PMVB
overdreven of juist niet reageert• Afwijkende sociale reacties: situaties worden sneller
als bedreigend geïnterpreteerd met veel sociale problemen ten gevolge
Voorkom langdurige stress bij MMVB
• Reduceer stressgerelateerde situaties• Behandel stressgerelateerde klachten
Wat heeft een PMVB nodig?• Bescherming (fysiek, emotioneel)
• Veilige hechting en veilige relaties
• Ontwikkelingsstimulering
• Responsiviteit
• Ingrijpen wanneer er sprake is van grove schending
28
Wat een kind nodig heeft
laaggeletterheidElementaire woordenschat, korte zinnen, teksten herhalen
kinderen vertonen taalachterstand als ze opgroeien in laagopgeleide gezinnen
Ontbreken van (voor)lezen
(Voor)lezenKinderen die 5 minuten of minder per dag lezen of voorgelezen worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 21.000 woorden
Kinderen die kinderen die 15 minuten per dag lezen of voorgelezen worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 1
miljoen woorden
(Voor)lezen is heel belangrijk
Vader, moeder, opa, oma, buurvrouwAl dan niet in dialect
Mensen die beter kunnen lezen en schrijven voelen zich zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger
als de cliënt ons niet begrijpt• Hebben we de neiging om nog meer woorden
te gaan gebruiken (korte zin is maximaal 12 woorden!)
• We gaan beeldspraak gebruiken• We gaan het met andere woorden uitleggen• We gaan met stemverheffing praten• We gaan gebaren gebruiken• We gaan nog meer tijd besteden
Woordbegrip en LVB
• Te luid• Spijt hebben• Treiteren• Liegen• Meedoen• Gevoelens laten zien• Mijn zin krijgen• Bedreigen• Iemand pijn doen• Het de ander betaald zetten• Opvrolijken• Zorgvuldig• Irritante geluiden• In de bres springen voor iemand• Boos• Anderen voor gek zetten
• Vechtpartijen• Dikwijls• Verdrietig• Aanmerkingen maken• Toestemming• Iemand onderbreken• Iets terug doen voor iemand• Iemand aankijken• Vrienden maken• Klagen• Blij• Anderen aanspreken• Delen • Gevoelens• Gemakkelijk boos worden• Gekwetst worden
Richtlijn effectieve interventies LVB (2011)
Taal en (L)VBWe worden niet begrepen!
Project Taal voor AllemaalHet verbeteren van de communicatie tussen alle mensen met en zonder verstandelijke
beperking in Nederland en Vlaanderen door toepassing van een uniforme set van taalregels waarbij een individuele persoon met een verstandelijke beperking steeds in
staat wordt gesteld zich uit te spreken over de begrijpelijkheid van het taalproduct.
Taal voor allemaal voor mensen met een LVBeen aantal concrete tips
Gebruik zo weinig mogelijk buitenlandse woorden en begrippen;
Formuleer korte, concrete zinnen (denk aan 5 tot 7 woorden in een zin)
Gebruik geen verwijswoorden (woorden die verwijzen naar een woord dat al eerder gebruikt is zoals die, dat, hem enzovoort);
Gebruik geen dubbele ontkenningen in een zin; Stel één vraag tegelijk en gebruik geen samengestelde zinnen; Ben spaarzaam met het gebruik van meerkeuzevragen; Gebruik geen uitdrukkingen of spreekwoorden, of controleer of
die bekend zijn; Gebruik geen ironie;
Vervolg inclusieve taaltips
Geef eventueel concrete instructies: zoals instructies hoe aan te geven als betrokken iets wil 'verbeteren' of 'iets niet snapt';
Laat persoon niet raden en zet het niet aan tot fantaseren; Praat niet in hypothesen ("Stel dat jij veel geld had, hoe..."); Pas het spreektempo aan (geef de tijd om na te denken en te
antwoorden); Bedenk dat een beloning of compliment op antwoorden het risico op compliance kan vergroten;
Vraag niet of de persoon het begrepen heeft (er is een grote kans dat ja gezegd wordt, terwijl dit niet het geval is); Toets daarom of hij/zij het begrepen heeft door het iets terug te laten vertellen;
Praat niet té lang (let op wat de persoon aankan en let op vermoeidheid, verminderde aandacht en verminderde concentratie);
Las regelmatig pauze in tijdens een instructie en wissel praten en doe-dingen af
Wat zei hij ook al weer?
Ik dank u voor uw aandacht