ลกษณะการแสดงลเกเมองเพชร

The Characteristic of Likay Phetchaburi Province

นางสาวภสสรธช ชเชดดร.ผกามาศ จรจารภทร

บทคดยอ

บทความฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะการแสดงลเกเมองเพชร โดยศกษาขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของ การสมภาษณขอมลจากผทเกยวของ การสงเกตการณแบบมสวนรวม และการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม

ผลการศกษาพบวา การแสดงลเกเมองเพชรประกอบดวยลกษณะการแสดงทส ำาคญ ดงน 1. การใชเพลงเถาและเพลงตบประกอบในการแสดงนอกเหนอจากการรองเพลงราชนเกลง 2. การใชภาษากลอนในบทรองทเนนการสอความหมายและใจความสำาคญของสารทตองการสออยางตรงไปตรงมามากกวาการเลนคำาสมผสคำาพองรปพองเสยง 3. การใชเพลงออกภาษาใหถกตองและตรงกบเชอชาตของตวละครในเร อง 4. การใชกระบวนการทาร ำาทเปนการตบททาร ำาตามความหมาย ของบทรองหรอบทเจรจาอยางทปรากฎในงานนาฏศลปไทย

ลเกเมองเพชรเปนการแสดงทคนในจงหวดเพชรบรนนทำาการแสดง ลกษณะของการแสดงในดานการรอง การร ำา และการทรจกนำาเหตการณของสงคมทเปนกระแสนยมเขามาประยกตใชใหเหมาะสมกบการแสดง สงผลใหลเกเมองเพชรมเอกลกษณ แมวาลกษณะของ

การแสดงจะเปลยนแปลงตามยคสมย แตศลปนลเกเมองเพชรยงคงรปแบบการแสดงเชนเดมพรอมกบเปดโอกาสยอมรบสงใหมๆ เขามาอยางไมสนสดการเรยนร เพออนรกษศลปะในทองถนใหสบไป

AbstractThe purpose of this paper is to study the

characteristics of Likay Phetchaburi province, Thailand. By studying information from relevant research papers, interviewing

information from related parties, participatory observation and non-participant observation

The study found that Thai traditional dramatic performance in Phetchaburi province consists of the following important performances : 1. The use of Thoa and Thub songs in the performance, in addition to sing Ratchanikul Nigeling song 2. The use of verse language in the lyrics that emphasize the meaning and the importance of the substance that needs to be conveyed directly rather than using the homograph and the homophone 3. The use of the song with the correct language and match the character's ethnicity in the story 4. Using a dance process that relate to the meaning of a dance role, lyrics or words that appear in Thai classical dance

To sum up, Thai traditional dramatic performance in Phetchaburi province is a show that people in Phetchaburi province perform the characteristics of acting in singing, dancing and also bring the up to date events of society that are popular to be applied to the performance. As a result, Thai traditional dramatic performance in Phetchaburi province is unique. Although the form of the performance changes according to the time but

Thai traditional dramatic performance in Phetchaburi province still has the same style while opening the opportunity to accept new things in order to preserve local art further in the future. คำาสำาคญ : ลเก , ลเกเมองเพชร , การแสดงลเกเมองเพชร

บทนำา

ลเกเปนมหรสพของสงคมไทยทมตนกำาเนดมาจากพธสวดของชาวมสลมนกายเจาเซน การแสดงลเกในสงคมไทยไดปรากฏหลกฐานในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เนองในโอกาสพธบำาเพญพระราชกศลพระบรมศพสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน ( นงคนช ไพรพบลยกจ , 2541 , น. 14 ) ในชวงสมยนนเปนการแสดงทสะทอนถงศาสนา หลงจากนจงคอยววฒนาการแสดงในลำาดบตอมา ซงแบงการแสดงออกเปน 2 แบบ คอ ละกเยาหรอลำาตด และฮนดาเลาะหรอละครสน ( มนตร ตราโมท , 2518 , น. 68-69 ) และการแสดงลเกนววฒนาการมาจากรปแบบฮนดาเลาะในเวลาตอมา การแสดงลเกเปนทเผยแพรและเจรญรงเรองในสงคมไทยในชวงพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว การแสดงกระจายไปทวทงพระนครและหวเมองตางๆ อยางมาก ( สรพล วรฬรกษ , 2539 , น. 41-42 ) เนองจากรปแบบของการแสดงนนมความเปนอสระไมตายตวจงมการปรบเปลยนตามยคสมยอยเสมอ เมอเทคโนโลยมความเจรญ กาวหนาการแสดงลเกไดมการปรบระบบแสง ส เสยง ตลอดจนเครองแตงกายทประดบชดดวยเลอม เพชร สงผลใหการแสดงลเกนนดตระการตา จนเกดความนยมสำาหรบผชมในทกเพศทกวย ( เพทาย อรรถศลป , 2538 , น. 66-67 )

ศลปะการแสดงพนบานอยางการแสดงลเก หรอ นาฏดนตร เกดจากภมปญญาชาวบานท นอกจากจะสะทอนคณคาทางวฒนธรรมประจำาชาต ยงบงบอกไดวาการแสดงลเกเปนสงทสงคมไทยยงคงอนรกษ และสบสานกนมาจากรนสรนมาจนถงปจจบน แมวาการแสดงลเกจะกระจายตวอยทวประเทศไทย แตศลปนในตามจงหวดตางๆ พยายามสรางลกษณะการแสดงในพนทตนเองใหมเอกลกษณทแตกตางจากพนทจงหวดอนๆ โดยสงเหลานอาจเกดจากความถนดหรอการถายทอดตอกนมาใหเปนรปแบบเฉพาะจงหวดนน ตวอยางเชน ลเกเมองเพชรมชอเสยงกลาวขานในวงการลเกกเพราะลกษณะการแสดงทมจดเดนในเร องของการนยมรองเพลงตบ เพลงเถา และการนำาเพลงออกภาษาเขามาประกอบการแสดงอยบอยคร ง เนองจากมพนฐานจากการแสดงละครชาตรมากอนทจะมาแสดงลเก ศลปนลเกเมองเพชรจงมความชำานาญในเรองการรองเพลงในลกษณะของเพลงไทยเดมนอกเหนอจากการรองกลอนราชนเกลง สงผลใหรปแบบการแสดงในแตละคณะมความถนดแตกตางกนจนมการสรางเอกลกษณของตนเองใหเกดความแตกตางจากคณะอนๆ และสงเหลานเองททำาใหชอของแตละจงหวดนนเขามามบทบาทตอทายของคำาวา “ ลเก เพอบงบอกวาลกษณะการแสดงลเกในความนยมรปแบบนเปน”เอกลกษณของเขตพนทจงหวดใด ดวยสาเหตนจงเปนสวนหนงของการเกดคำาวา ลเกเมองเพชร “ ”

ลเกเมองเพชร

ลเกเมองเพชร สามารถแบงคำาอธบายความหมายใหชดเจน ไดดงน

ล เก หมายถ ง ศ ลปะการแสดงพ นบานท เก ดจากภมปญญาชาวบานของคนไทย มาแลวตงแตกอนป พ.ศ. 2423 และพฒนาการรปแบบการแสดงตามยคสมย การแสดงนนเปนมรสพ

เพอความบนเทงทแสดงตามโอกาสการวาจางตางๆ ( กนษฐา เทพสด , 2550 , น. 1)

เมองเพชร หมายถง ชอของจงหวดเพชรบรทมพนทอยทางภาคกลางตอนลาง และ ภาคใตตอนบนของประเทศไทย ( ทมา : https://travel.mthai.com/region/5898.html เ ผ ย แ พ ร วนท 15 กนยายน พ.ศ. 2554 )

ตอย โปเต ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา ลเกเมองเพชร หมายถง บคคล ทถอกำาเนดในจงหวดเพชรบร ไดรบการถายทอดศลปะการแสดงลเกและสบสานในเวลา ตอมา

บนเดยว ลกหวดอน ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา ลเกเมองเพชร หมายถง การแสดงลเกของคนในจงหวดเพชรบร เทานน ทไมไดทำาการแสดงลเกแคในจงหวดเพชรบร แตทำาการแสดงลเกทวไปในจงหวดตางๆ ของประเทศไทย

พนม พงอำานาจ ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา ลเกเมองเพชร หมายถง ศลปะการแสดงพนบานทศลปนสวนใหญนถอกำาเนดในจงหวดเพชรบร และไดรบการ ถายทอดรปแบบการแสดงลเกสบมา การแสดงของลเกเมองเพชร ไมไดทำาแสดงเพยงเฉพาะเ ข ตพนทจงหวดเพชรบรเทานน แตทำาการแสดงทวพนทในประเทศไทยตามโอกาสการ วาจางตางๆ

ธดาวรรณ โปเต ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา ลเกเมองเพชร หมายถง การ แสดงล เกท ศ ลป นก ำา เน ดในจงหวดเพชรบร และสบสานการแสดงลเกตลอดจนประกอบ เ ป น อ า ช พ ใ นเวลาตอมา

ดงนนจากคำาสมภาษณของศลปนลเกเมองพชร อธบายความหมายลเกเมองเพชร ไดวา บคคลหรอศลปนทแสดงลเก

สวนใหญแลวถอกำาเนดในจงหวดเพชรบรทงสน โดย ในเวลาตอมาไดรบการถายทอดศลปะการแสดงลเก เพอทจะสบสานและหยงชพตอไป ลเกเมองเพชรไมไดทำาการแสดงหรอเผยแพรเพยงแคในเขตพนทจงหวดเพชรบรเทานน แต ท ำา ก า ร แ ส ด ง ไ ป ท วประเทศไทย ทงนขนอยกบโอกาสในการวาจางตามสถานทตางๆ

ประวตความเปนมาของลเกเมองเพชร

จากการสมภาษณสนนทา นำาทพย อดตศลปนทอาวโสในจงหวดเพชรบร กลาว ไววา คำาวา ลเกเมองเพชร ไดเกดขนมา“ ”นานมากไมสามารถระบปได จากอดต จนถง ป จ จ บ น น น ม จำานวนคณะในพนทจงหวดเพชรบรรวมแลวไมนอยกวา 30 คณะ ซงผทเปน เจาของคณะลเกจะเรยกวา มปายคณะ เปนของตนเอง แบง“ ”การเปนเจาของคณะได 2 รปแบบ ดงน 1. ศลปนทมคณะของตนเองแตไมมสมาชกประจำาเปนของตนเอง เมอถก วาจางไปทำาการแสดงกจะหาศลปนทานอนๆ โดยผานการพจารณาตามความเหมาะสม

มารวมแสดง และ 2. ศลปนทมคณะของตนเองและสมากชกประจำาในคณะ สวนใหญ ศลปนลเกเมองเพชรถอกำาเนดและดำารงชวตในจงหวดเพชรบร ตอมาไดรบการถายทอด ศลปะการแสดงแขนงนจากบรรพบรษ สงผลใหชนกลมนด ำารงชวตดวยการแสดงลเก สบเนองมา ลเกเมองเพชรไมไดทำาการแสดงเพยงแคพนทจงหวดเพชรบร แตทำาการแสดง ไปทวประเทศไทย ทงนกขนอยกบโอกาสของการวาจางไปแสดง การไปแสดงในพนท ต า ง ๆ เปนสวนหนงทสงผลใหชอเสยงของลเกเมองเพชรแพรกระจายออกไปในสงคมไทย

การแสดงลเกเมองเพชร เปนการแสดงลเกทมลกษณะการแสดงทเปนเอกลกษณ ในกรณทกลาวขานถงลเกเมองเพชรนน

ผคนในวงการลเกมกประจกษกนอยางทวถงวา ศลปนลเกเมองเพชรมความถนดและนยมนำาเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษา เ ข ามาประยกษใชในการแสดงลเกอยางบอยคร ง และคอนขางทจะรจกเพลงจำาพวกนเปน จำานวนมาก เน องจากศลป นลเกเมองเพชรสวนใหญมพนฐานจากการแสดงละครชาตร มาก อนท จ ะมาแสดงลเก เพราะการแสดงละครชาตรเมองเพชรสวนใหญนนจะนยมรอง เพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษาประกอบการแสดงจำานวนมาก ซงบงบอกถงผแสดง และน กดนตรจะต องมพ นฐานความร ของการน ำาเพลงจ ำาพวกน ไปใชอยางช ำานาญ ท ำา ใหการ

ถายทอดไปยงรนสรนเกดขนไปพรอมๆ กบขณะททำาการแสดง จนเกดการซมซบหรออาจ เรยกไดวา ครพกลกจำา ละครชาตร“ ”เมองเพชรมตนกำาเนดมาจากละครผหญงของหลวง สมยรชกาลท 4 และเขามามบทบาทในจงหวดเพชรบรกระทงเปนการหยงชพของศลปน สบเนองกนตอมามา ( จนทมา แสงเจรญ , 2539 , น. 259 ) ในเวลาตอมาการแสดง ลเกเร มเผยแพรสพ นทตางๆ ในประเทศไทย รวมทงเขามาเผยแพรในจงหวดเพชรบร จนกระทงกลมศลปนทแสดงละครชาตรเมองเพชรไดพลกผนมาแสดงลเกเพมขน โดยใช พนฐานจากการรอง การร ำา การเจรจา และประสบการณตางๆ จากการแสดงละครชาตรเขา มาผสมผสานกบการแสดงลเก โดยเฉพาะดานการรองทมความถนดในการนำาเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษามาใชในการแสดงใหนอกเหนอจากกลอนราชนเกลง สงผล ใหการแสดงลเกเมองเพชรจงมชอเสยงในเวลาตอมา และดวยตองการบงบอกวาการแสดง ลเกทมลกษณะเนนการรองเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษานนเปนความนยมของ ศลปนลเกในจงหวดเพชรบร จงนำามาสชอของจงหวดเพชรบรทเขามามบทบาทตอทาย คำาวา “ ลเก เกดคำาวา ลเกเมองเพชร ในเวลาตอ” “ ”

มา จนรปแบบการแสดงลเก เมองเพชรกลายเปนทยอมรบส ำาหรบศลปนในวงการลเกไทย

ภาพท 1 ละครชาตรเมองเพชร(ทมา : https://suanleklek.wordpress.com โดย วลย

ลกษณ ทรงศร วนท  14 เมษายน พ.ศ. 2560 )

จากความเปนมาของลเกเมองเพชรนน สามารถอธบายไดวากวาจะมาเปนศลปน ลเกทถายทอดบทบาทการแสดงไดอยางเชยวชาญนนคงไมใชเรองงายทใครกสามารถทำาได ท กคนล วนแ ต ตองผานการเรยนร การฝกหด และการพฒนาตนเองอยางไมสนสดการเรยนร เพราะนอกจากจะเปนอาชพหนงของคนในจงหวดเพชรบรแลว ยงบงบอกวาการแสดง ลเกเปนศลปะการแสดงพนบานทยงคงสบสานมาจนถงปจจบน แมวาลกษณะการแสดง ล เ กเมองเพชรของคนรนใหมนจะปรบเปลยนไปจากเดมตามกระแสนยม

และอทธพลของ สงคม แตกยงมศลปนลเกเมองเพชรหลายทานทสบทอดลกษณะการแสดงในรปแบบเดม พรอมก บประย กต ความแปลกใหมตามกระแสนยมเขามาผสมผสานเพอความอยรอดในการ

ดำารงชวต

องคประกอบของการแสดงลเกเมองเพชร

องคประกอบการแสดงลเกเปนสวนทชวยใหการแสดงนมรปแบบการแสดงทสมบรณยงขนและในปจจบนการแสดงลเกเมองเพชรกมองคประกอบคลายคลงกบการแสดงลเกทวไปในสงคมไทย ดงน

1. ผแสดง นยมใชชายจรงหญงแทแสดงตามบทบาทของตวละครทไดรบ

2. เวท/ฉาก ยกระดบสงกวาพนประมาณ 1.5 - 2 เมตร มฉากกนระหวางดานหนาเวทและดานหลงเวท และมการเสรมพนทเวทดานขวาของผแสดงสำาหรบวงดนตร

3. เร องราว/บททใชในการแสดง นยมเปนเร องทบรรพบรษแตงขนมาใหมและได สบทอดกนตอมา อาจมการนำาวรรณคดไทยมาแสดงเปนบางโอกาส

4. ดนตร นยมใชวงป พาทยเคร องมอญทประกอบดวย ระนาดเอก ระนาดทม ฆองมอญ ฉ ง กรบ ฉาบ ป ขล ย กลองแขก กลองทด ตะโพนมอญ ตะโพนไทย เปงมาง เปนตน

5. แสง ส เสยง มการใชเครองขยายเสยงและแสงไฟเขามาประกอบการแสดง เพอใหผชมรบรในการสนทนาและเหนบทบาทของผแสดงบนเวท ลเกเมองเพชรนนมพฒนา ท จ ะ เ ร ย น ร ส ง ใ ห ม อยางไมสนสดและรจกทจะนำาความทนสมยมาประยกตใชในการแสดง

เพอความอยรอดในการดำารงชวตโดยทยงคงรกษาลกษณะรปแบบการแสดงแบบเดมไว อยางไมไดทำาลายจนหางหายไป

6. อปกรณประกอบการแสดง การแสดงลเกมกมการตอสกน จงมอาวธทประกอบการแสดง ดาบ ทวน แตหลกๆ ขาดไมได คอ ดาบ เปนสงสำาคญ สวนอปกรณอน เชน มาแผง ไมตะขาบ ไมแบรคกาว เปนตน จะนำามาใชประกอบการแสดงเปนบางโอกาสตามเรองทแสดง

องคประกอบของการแสดงลเกเมองเพชรทกลาวมาขางตนนนบางสวนอาจจะถกนำามาใชหรอไมกได ทงนกขนอยกบโอกาสในการวาจางไปแสดง เชน เวท บางกรณสถานทไมเอออำานวยตอการตงเวท จงมการปรบพนทแสดงกบพนโดยกนฉาก เปนตน สวนองคประกอบอนๆ กคงมไวเชนเดม เพราะเปนสงสำาคญตอการแสดงลเก

ลกษณะการแสดงลเกเมองเพชร

ลกษณะการแสดงลเกเมองเพชร เปนรปแบบการแสดงในสวนของลเกภาคกลางทมการรองกลอนราชนเกลง การร ำาตบทบาทประกอบการแสดง และการเจรจาไปตามโครงเรองทแสดง แตดวยประวตความเปนมาทศลปนลเกเมองเพชรไดมพนฐานจากการแสดงละครชาตร จงสงผลใหลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรถกมองวาเปนลเกละคร หรอ ลเกผสมละครชาตร

ลเกละคร หรอ ลเกผสมละครชาตร หมายถง ลกษณะการแสดงลเกภาคกลางผสมกบลกษณะละครชาตรเมองเพชร โดยยงคงรปแบบการแสดงลเกไวเชนเดม แตนำาพนฐานบางสวนจากการแสดงละครชาตรเมองเพชรเขามาสอดแทรกกบการแสดงลเก ท ำาใหลเกละคร หรอ ลเกผสมละครชาตรมลกษณะทแตกฉานวธการแสดงเพม

ขน นอกเหนอจากการรอง การร ำา และการแสดงไปตามบทบาทของตวละครแลว ยงมการใสอารมณ การแสดงสหนา การใสจรตในบคลก และการใชคำาราชาศพทหรอคำาพดตางๆ ทแสดงถงสถานะของตวละครเพมเขามา เพอสรางอรรถรสใหกบผชมในขณะการชมการแสดง ในรปแบบของลเกในสงคมไทยทวไปมกจะแสดงเร องราวทเก ยวกบชงรกหกสวาท ซ งเป นเร องราวทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ สวนเครองแตงกายนนมลกษณะเชนเดยวกบลเกทวไปในสงคมไทยเชนกนนนคอ ชดลเกประดบดวยเพชร ครสตล ซงการแตงกายไมบงบอกสถานะตวละคร และการผสมผสานของละครชาตรเมองเพชรเขากบการแสดงลเกทเดนชดนนคอ การนำาเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษาประกอบเขาการแสดงบอยครงมากกวาการรองกลอนราชนเกลง อกทงการร ำาเพลงหนาพาทยเพมเขามาประกอบการแสดง ดงคำาสมภาษณของพนม พงอำานาจ เพอใหเกดมตความแปลกใหมและสงามงามตามสถานะตวละคร ซงลลาการรายร ำาและทาทางจะมการใสจรตควบคกบบทบาทของตวละครอยางเหมาะสม การเจรจาจะมนำาเสยงกระชบ ฉะฉาน สรางความชดเจนใหกบผชม

เมอศลปะการแสดงพนบานทงสองแขนงนเกดขนในจงหวดเพชรบร และถกผสมผสานกนโดยเร มจากพนฐานของศลปนละครชาตรสการแสดงลเก สงผลใหเกดลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรในเวลาตอมา ซงสามารถอธบายลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรไดดงตอไปน

1. การใชเพลงเถาและเพลงตบประกอบในการแสดงนอกเหนอจากการรองเพลงราชนเกลง จากการสมภาษณบนเดยว ลกหวดอน ศลปนลเกเมองเพชร ใหความคดเหนวาเนองจากพนฐานของศลปนทพลกผนตนเองจากการแสดงละครชาตร

มาแสดงลเก จงน ำาประสบการณจากการรองเพลงตบ เพลงเถา เขามาผสมผสานกบการแสดงลเกตามความเหมาะสม เพอใหเกดความหลากหลายในดานของการรองใหมากกวาการรองกลอนราชนเกลง เชน เพลงอาถรรพ เพลงชางประสานงา เพลงถอนสมอ เปนตน

2. การใชภาษากลอนในบทรองทเนนการสอสารความหมาย และใจความสำาคญของสารทตองการสออยางตรงไปตรงมามากกวาการเลนคำาสมผสพองรปพองเสยง แตจะยงคงยดการสมผสตามฉนทลกษณของกลอนราชนเกลง ดงตวอยางตอไปนตวอยางท 1 ลกษณะกลอนทเนนสมผส

สบนวกราบกมนานาย ท ง ห ญ ง ช า ยทมา

นงกนดานซายดานขวา มความเมตตาเหลอลน

(ลง) ชมเราแสดงใหปลมปรม แ ล ว ส งรอยยมปะปน

จากกลอนดงกลาวขางตน (ตวอยางท 1 ) เปนกลอนลเกทแตงขนมาใหมโดยภสสรธช ชเชด นกแสดงลเกรนใหมในจงหวดเพชรบร เพอแสดงใหเหนการรองกลอนราชนเกลงของลเกเมองเพชรทรองมลกษณะคลายคลงกบลเกภาคกลางทมสมผสฉนทลกษณของกลอน และใชภาษาทสอสารความหมายตรงไปตรงมา เขาใจงาย ไมซบซอน

3. การใชเพลงออกภาษาทถกตองและตรงกบเชอชาตของตวละครในเร อง เพลงออกภาษา หรอ เพลงภาษา หมายถง เพลงไทยทขนตนชอเพลงดวยชนชาตอนๆ โดยจะมส ำาเนยงของชนชาตนนๆ ในเพลง (วชราวธ ฤทธเลศ) เชน เพลงพมากราย เพลงมอญบางจะเกรง ลาวกระแซ เปนตน เพลงออกภาษามความเกยวของกบการแสดงลเกเนองจากเร องทนำามาแสดงบางโอกาสมตวละครชนชาตอน เชน ลาว พมา มอญ เปนตน จงมความจำาเปนตองใชเพลงออกภาษาประกอบการแสดง เพอความเหมาะสมกบตวละคร ศลปนลเกเมองเพชรจงมความตระหนกเสมอกอนทจะน ำาเพลงจำาพวกนมาใชประกอบการแสดง จากการสมภาษณพนม พงอำานาจ ศลปนลเกเมองเพชร กลาววาการนำาเพลงออกภาษามาใชประกอบการแสดง จะตองคำานงถงหนาทบจงหวะของเพลงแตละเพลงกบตวละครวาเหมาะสมกนหรอไม เชน ตวละครมชนชาตลาวจะไมนำาเพลงออกภาษาทมหนาทบจงหวะพมามารอง จะรองเพลงทมหนาทพจงหวะลาว เชน เพลงลาวครวญ เพลงลาวลำาปาง เพลงลาวเจรญศร เปนตน

4. การใชกระบวนทาร ำาทเปนการตบททาร ำาตามความหมายของบทรองหรอบทเจรจาอยางทปรากฎในงานนาฏศลปไทย จากการสมภาษณธดาวรรณ โปเต ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา การตบทเหมอนละครร ำาแตมรายละเอยดของการเชอมทารำานอยกวา ลลาการเคลอนไหวมอประกอบไปกบการรอง และการเจรจา คลายกบภาษาทาทางดานนาฏศลปเชน รก อาย โกรธ เปนตน ทงนขนอยกบดลพนจของผแสดง แตอยางไรก ตามจะไมวางมออยก บท เฉยๆ เป นเวลานาน

เพราะจะสงผลใหผแสดงไมมความออนชอย และยงมการร ำาเพลงหนาพาทยเขามาประกอบการแสดงเพมขน

ในปจจบนการแสดงลเกเมองเพชรมลกษณะทกลายไปจากเดม เนองจากยคสมยเปลยนไปตามกาลเวลา ปจจยทมผลตอลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรมดงตอไปน

1. เทคโนโลยมความเจรญกาวหนามากยงข น สงผลให ประชาชนตดตามและใหความสนใจเครองมอสอสารททนสมยอยตลอดมา เชน อนเตอรเนตเปนเครอขายทเชอมตอทวโลกสะดวกในการคนควาขอมลตางๆ หรอ สรางความผอนคลายใหก บประชาชน โทรทศนทมการเผยแพรรายการมากมาย ทำาใหประชาชนมชองทางในการรบขาวสารและความบนเทงเพมขน ความนยมชมการแสดงลเกตามโอกาสตางๆ จงลดนอยลง อทธพลความกาวหนาของเทคโนโลยเหลานยงสงผลตอมาถงศลปนในการศกษารปแบบการแสดงลเกผานทางเทคโนโลยอกดวย ลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรจงไดเปลยนแปลงไปจากเดม

2.เยาวชนในสงคมสมยใหมใหความสำาคญศลปะพนบานนอยลง จงตองปรบลกษณะการแสดงใหเปนไปตามความสนใจของเยาวชนสมยใหม จากคำาสมภาษณของบนเดยว ลกหวดอน ศลปนลเกเมองเพชร อธบายตอวา คานยมของสากลเร มเขามา สงผลใหลเกทวประเทศไทยรวมทงลเกเมองเพชรตองปรบลกษณะการแสดงใหเขากบความนยมของสงคม เพอใหเกดความนาสนใจ เชน นำาเพลงลกทงเขามารองประกอบการแสดง จงทำาใหปจจบนศลปนรนใหมจงไมนยมรองเพลงตบ เพลงเถา เพอจะด ำาเนนการแสดงดวยความรวดเรว เนองจากการรบรผานการฟงเพลงจำาพวกนสำาหรบผชมไมมความเขาใจ และสรางความลาชาตอการแสดง เพลงตบ และเพลงเถา จงคอยๆ จางหายไปตามกาลเวลา

3. ศลปนรนใหมใหความสำาคญในการรองเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษานอยลง จากคำาสมภาษณของพนม พงอำานาจ ศลปนลเกเมองเพชร กลาววา ตนเองและศลปนในคณะทมความรการรองเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษาพยายามจะคงถายทอดเพลงจำาพวกออกมาในการแสดงลเก เพอใหศลปนรนใหมไดซมซบและนำามาใชในการแสดงไมใหจางหาย เพราะปจจบนแมจะนำาเพลงจำาพวกนไปใชประกอบการแสดงยงไมคอยตระหนกถงบทบาทหรอชนชาตของตวละคร อาจกลาวไดวา รองเพลงอะไรไดกนยมรองเพลงนน “ ” สวนใหญจะเปนเพลงงายๆ ทคนเคยกน จงสงผลใหศลปนรนใหมไมนยมรองเพลงตบ เพลงเถา เพราะมความยากของการเออนในทำานองเพลง 4. เมอการแสดงลเกมเผยแพรทางโลกออนไลนมากขน ทำาใหการเรยนรศลปนรนใหมนนไมเคยผานขนตอนการฝกหดอยางศลปนรนเกา อาศยเรยนรจากโซเชยล จนอทธพลลกษณะการแสดงลเกของพนทจงหวดอนเขามาสอดแทรกผสมผสานกนทว จนแยกไมไดวาลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรในปจจบนนมอะไรเปนจดเดน รายละเอยดทเปนกลวธการแสดงบางอยาง เชน การตโจทยของบทบาทตวละครใหมความสมพนธ สอดคลองความจรง กหางหายไป ปจจบนหากชมการแสดงดานหนาเวทไมสามารถบอกไดวาลกษณะการแสดงลเกรปแบบนเปนของพนทจงหวดใด เพราะคลายคลงกนเกอบทวประเทศไทย ยกเวนบางคณะหรอศลปนบางทานทมชอเสยงของลเกเมองเพชรสบเนองมาและยงคงทำาการแสดงอยในเวลาปจจบน เชน พนม พงอำานาจ ตอย โปเต บนเดยว ลกหวดอน เออมพร ศรรก แกวใจ พรประเสรฐ เปนตน

5. รสนยมของผชมทนยมดการแสดงจากรปลกษณ เมอการแตงกายเปนสงทชวยใหการแสดงลเกมเอกลกษณและความตระการตา จงสงผลใหความนยมของผชมเนนความสวยงามทเคร องแตง

กายมากกวาความสามารถในการแสดงลเก ศลปนรนใหมจงใหความสำาคญและทมเทในการสรางเครองแตงกายมากกวาการรอง การร ำา และบทบาทการแสดง ดงค ำาสมภาษณของบนเดยว ลกหวดอน ศลปนลเกเมองเพชร ทอธบายไวค ำาวา ผชมสมยนดความ“สวยงามมากกวาดวชา หากจะดวชาตองศลปนรนกอนๆ ทลเกเมองเพชรจะกลาย ”

ภาพท 2 ลเกเมองเพชรคณะพนม พงอำานาจ( ทมา : https://www.youtube.com/ วนท 20 กมภาพนธ

พ.ศ. 2561)

ปจจบนการแสดงลเกเมองเพชรเปลยนไปจากเดมเนองจากปจจยตางๆ ทกลาวมาขางตน แตยงคงมศลปนและคณะลเกในจงหวดเพชรบรอกหลายทาน ทพยายามรกษาลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรทมเอกลกษณไว เชน คณะพนม พงอำานาจ มสมาชกในคณะทมพนฐานจากการแสดงละครชาตรกอนยงคงทำาการแสดงอย และศลปนลเกเมองเพชรรายบคคล เชน เออมพร ศรรก บนเดยว ลกหวดอน อำานวย พงอำานาจ ทคงลกษณะการแสดงลเกเมองเพชร

ใหศลปนรนใหมไดเรยนรและพฒนาความเปนลเกเมองเพชรใหคงสบไป

สรปและอภปรายผล

ศลปะการแสดงลเกเปนสงทเผยแพรอยท วประเทศไทย ในแตละคณะพยายามสรางความเปนเอกลกษณใหมความแตกตางจากคณะอนๆ อยางเชน ลเกเมองเพชร ทมชอเสยงเรองความถนดในการรองเพลงตบ เพลงเถา เขามาประกอบการแสดงลเกอยางชดเจนทสด เนองจากมพนฐานดานการรองเพลงจำาพวกนมาจากละครชาตรเมองเพชร เมอศลปะทงสองแขนงมความผสมผสานเขาดวยกน สงผลใหลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรถกมองวาเปน ลเกละคร หรอ ลเกผสมละครชาตร จนชอของแตจงหวดเขามาตอทายคำาวา ลเก“

เพอบงบอกวาการแสดงลเกในลกษณะนเปนของลเกเมองเพชร” จากนนไดเผยแพรการแสดงไปทวประเทศไทยตามโอกาสการวาจางตางๆ เมอการแสดงลเกเมองเพชรไดมโอกาสไปแสดงในพนทตางๆ ของประเทศไทย สงผลใหเอกลกษณของลเกเมองเพชรมชอเสยงกระจายออกไปยงขน

ดวยสาเหตทศลปนมความชำานาญกบการรองเพลงตบ เพลงเถา มากกวาศลปนในพนทอนๆ จงสงผลใหลเกเมองเพชรเปนทยอมรบสำาหรบวงการลเกไทย แตในปจจบนนมป จจยหลายดานทท ำาให ลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรกลายไปจากเดม เชน ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยมากขน เยาวชนในสงคมสมยใหมใหความสำาคญศลปะพนบานนอยลง ศลปนรนใหมใหความสำาคญในการรองเพลงตบ เพลงเถา และเพลงออกภาษานอยลง การแสดงลเกมเผยแพรทางโลกออนไลน และรสนยมของผชมทนยมดการแสดงจากรปลกษณ ปจจยตางๆ เหลานมผลตอความอยรอดในการดำารงชวตของศลปน จงตองมการปรบเปลยนลกษณะการแสดงลเกใหเขากบยค

สมยทสงคมนยม จนกลาวไดวา การแสดงลเกเมองเพชรในปจจบนนไมมความแตกตางจากลเกในพนทจงหวดอนๆ ทงการรองกลอนราชนเกลงทนำาลกษณะของกลอนลเกทางภาคเหนอทมการสมผสพองรปพองเสยงดงตวอยางตอไปนเขามาใชประกอบการแสดง

หวใจมนชา กวาไฟมาชอต ชาไปตลอดเรอนราง

เจอหญงใจใหญ ไร ยาง ข อ ซ อ ผ วอยางเยาะเยย

(ลง) ตงแตปยา ตา ยาย เอาผวมาขาย ไม เคย

จากกลอนดงกลาว ไมสามารถระบไดวาใครเปนผแตง แตศลปนยงคงใชรองกนมาจนปจจบน จงเปนตวอยางใหเหนวาคำาทโยงดวยเสนสแดง เปนคำาทใชสระและพยญชนะทมความสมพนธก น สวนค ำาท โยงด วยสเขยวค อการใช พยญชนะตวเดยวกนหรอพยญชนะคนละตวแตออกเสยงเดยวกน กลอนลกษณะนจะเปนเอกลกษณของลเกภาคเหนอ เชน ลเกพจตร เปนตน

การรองเพลงลกทง หรอ เพลงไทยเดมทมความคนชนมความงายมากวาการรองเพลงตบ เพลงเถา เคร องแตงกายทสวยงามตามรสนยมของผชมกลายเปนกระแสนยมททำาใหศลปนมความสนใจและ

ทมเทสรางเคร องแตงกายอยบอยคร งมากกวาเกบเกยววชาความร ทางดานการแสดงลเก เปนตน

อทธพลของลเกในพนทอนๆ และกระแสนยมของสงคมเขามามบทบาทตอลเกเมองเพชร อยางมาก ทำาใหลเกเมองเพชรกลายไปจากเดม แมจะมศลปนลเกเมองเพชรบางทานทคงเอกลกษณลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรไว แตมความเปนไปไดยากทจะทำาใหศลปนรนใหมและผชมนนยอมรบลกษณะการแสดงลเกเมองเพชรเชนเดมทงหมด เพราะการปรบเปลยนนนกเพอความอยรอดของศลปนและศลปวฒนธรรมสบไป

บรรณานกรม

จนทมา แสงเจรญ . (2539) . ละครชาตรเมองเพชร (วทยานพนธมหาบณฑต. ศลปกรรมศาสตร (ดรยางไทย) ) . จฬาลงกรณมหาวทยาลย , กรงเทพฯ

นงคนช ไพรพบลยกจ . (2541) ลเก . กรงเทพมหานคร : เอส.ท.พ. เวลด มเดย .มนตร ตราโมท . (2518) การละเลนของไทย . (พมพครงท  2) . กรงเทพฯ : กรมศลปากร

เพทาย อรรถศลป . (2538) . ศลปวฒนธรรม . วารสารไทย , 16 (8) , 66-67วลยลกษณ ทรงศร . (2560) . ตรอกละครฯ วดแคนางเลง . 1 มนาคม 2562 , จาก

https://suanleklek.wordpress.com/2017/04/14/trok-lakhon-wat-kae/สรพล วรฬรกษ . (2539) ลเก . กรงเทพฯ : สำานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต