1

นาฏยศลปบำาบด : แนวทางหนงในการรกษาDance movement therapy: one way to treat

นางสาวศรนทพย ดวนล1

อาจารย ดร.กสมา เทพรกษ2

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาแนวคดทฤษฎ วธการและผลของการนำานาฏยศลปบำาบดไปใชเพอการบำาบดรกษา ผศกษาใชวธการศกษาจากเอกสาร ผลงานวจย ผลการศกษาพบวา นาฏยศลปบำาบด หรอ นาฏกรรมบำาบด (Dance Movement Therapy) คอ การนำานาฏยศลปมาบรณาการรวมกบหลกการทางดานบำาบด โดยมาเรยน เชส (Marian Chace) เปนผบกเบกแนวคดและทฤษฎนเปนคนแรก

นาฏยศลปบำาบดถกนำาไปใชเพอการรกษาในหลายๆ ดาน โดยนำามาประยกตใชรวมกนกบศลปะการแสดงทางดานนาฏยศลปใชการเตนหรอการเคลอนไหวรางกายทเปนอสระทมความสมพนธกบอารมณความรสก อาจมดนตรประกอบในการควบคมจงหวะ มผลงานวจยจำานวนมากนำาทฤษฏนาฏยศลปบำาบดไปชวยพฒนาบรหารกลามเนอ ชวยพฒนาการทรงตว ชวยพฒนาการทรงตวในผปวยพารกนสน ชวยพฒนาการนอนหลบของผสงอาย ชวยบำาบดความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง บำาบดจตดวยศลปะการเคลอนไหว ผลของการบำาบดรกษาพบวา การนำาหลกทฏษฎนไปใชสามารถชวยพฒนารางกาย จตใจ พฒนาการทางดานอารมณ พฒนาภาพลกษณไปในทางบวก ลดความเครยด ความวตกกงวลและความซมเศรา ลดการแยกตวเพมทกษะในการสอสารมปฏสมพนธกบผคนรอบขาง และผคนในสงคม รกษาอาการเจบปวยเรอรงของกลามเนอ และการเกรงของกลามเนอ นาฏศลปบำาบด

2

ถอเปนวธการรกษาทสามารถนำาไปใชไดกบทกชวงอายของคน เพราะสามารถบำาบดรกษาไดหลายดาน และผลสดทายกเพอพฒนาสขภาพ ใหมวถชวตทดขน

คำาสำาคญ : นาฏยศลปบำาบด การรกษา1 สาขาวชา ศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา2 อาจารยประจำาสาขาศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

AbstractThis article aims to study the theoretical

concepts, methods and effects of applying dance therapy to treatment. The researcher used the study method from the research papers. The results showed that Dance art therapy or dance movement therapy is the integration of dance with therapy principles. Marian Chace is the first pioneered of this concept and theory.

Dance movement therapy is used for treatment in many purposes. By applied together with the performing arts. Using dance or independent body movements that are related to emotions. There are a lot of research results of the use of Dance therapy

3

such as to help develop muscle, to help develop the body balance, to helps develop the body balance in Parkinson's patients, to help develop the sleep of the elderly and to help to cure the stress of the youth prison.

The results of the treatment showed that using this principle can help develop the body, mind and emotional development, to help develop a self-image in positive way, reduce stress, anxiety and depression, to reduce a social separation, increase communication and interaction skills, to treat chronic illness of muscles and also muscle contraction.

To sum up, Dance movement therapy is considered a treatment method that can be applied to all ages of people. Because it can treat in many purposes and also to improve health in order to have a better life.

Key word: Dance movement therapy, treatmentบทนำา

ในปจจบนความเจรญกาวหนาในดานเทคโนโลยตางๆ มากขน โดยเฉพาะเทคโนโลยทางดานการรกษาทางการแพทย มหนวยงานทงภาครฐ

4

และเอกชน สนบสนนสงเสรมใหประชาชนออกกำาลงกายดแลสขภาพตวเองมากขน มกฬาและกจกรรมการออกกำาลงกายหลายรปแบบทประชาชนสามารถเลอกตามความเหมาะสมความพรอมของรางกาย เชน การฝกโยคะ การเตนคาดโอ การเตนแอโรบค การฝกรำาไทยเกก การเดนจงกรม เพอเปนการรกษาตวเอง ดแลตวเอง ปองกนโรคภยตางๆ จะเหนไดวากจกรรมตางๆ มสวนคลายกบการเคลอนไหวรางกายในขณะปฏบตทาร ำาตาง ๆ ของนาฏศลป ทมกใชทารำาคลายกบการออกกำาลงกายในเรองของการฝกใหมความทนทานของกลามเนอความแขงแรงของกลามเนอ ความสมดลในการทรงตวและความยดหยนของรางกายซงลวนแตเปนแบบการออกกำาลงกาย (กญญาวร เป ยนสทอง, 2560 )

นาฏยศลป เปนศลปะทเกาแกอยางหนงของโลกในยคกอนประวตศาสตร นาฏยศลป ถอเปนการแสดงออก (express) ของอารมณความรสก (feeling) ทแสดงออกมาในรปแบบของกจกรรมของมนษย บรรพบรษของมนษยในอดตกาลเคยลอกเลยนทาทางของสตวและธรรมชาตแลวจดเปนการแสดงขนเพอเปนการเอาใจ หรอแสดงความเคารพตออำานาจทางธรรมชาตทมนษยไมสามารถจะหาคำาตอบไดในสมยนน จากการแสดงพฒนาการมาเปนการรกษาทางความเชอ และพฒนาเปนการรกษาทางดานรางกายทงภายนอกและภายในจนถงปจจบน (ระววรรณ วรรณวไชย, 2554 )

ความหมายของนาฏศลปบำาบด

นาฏยศลปบำาบด หรอนาฏบำาบด หรอนาฏกรรมบำาบดเปนศาสตรสาขาหนงทนำากระบวนการหลกทางดานนาฏยศลปมาบรณาการรวมกบหลกการทางดานบำาบด (ระววรรณ วรรณวไชย, 2554, น. 37)

นาฏยศลปบำาบด (Dance /Movement Therapy) หมายถง การนำาหลกดานการเคลอนไหวรางกายทเปนอสระอยางมความสมพนธกบ

5

อารมณ ความรสก และพนทรอบตวเพอใหเกดการรบรไดดวยตนเอง เพอชวยใหบคคลสามารถแสดงความรสกทไมอาจสออกมาเปนถอยคำา (ระววรรณ วรรณวไชย. 2554, น. 11)

นาฏกรรมบำาบด (Dance Therapy) หมายถง การใชแบบทาเตนหรอการเคลอนไหวรางกายทเปนอสระโดยไมตองเตรยมมากอน สมพนธกบจงหวะ การใชพนทและพลงงานของรางกายเปนเครองมอพนฐานในการบำาบด นาฏกรรมบำาบดประยกตความสมพนธขององคประกอบการเคลอนไหวรางกาย เชน ปรมาณของพลงงาน รปแบบการไหลลน ความเรวของการกระทำา และใชพนทรอบตวเพอใหเกดการรบรไดดวยตนเองเขาไปยงบคลกภาพของแตละบคคล นำามาซงการแสดงออกและการเขาสงคม องคประกอบของการเคลอนไหวรางกาย คอ พนท รปราง พลงงาน และจงหวะมคณภาพความรสกทแตกตางกน เชน การใชพนท ใหญ กวาง หมายถง เบกบานใจ มความสขมาก ขณะทการเคลอนไหวทเลก หมายถง การสงวนไว หรอนงเฉยกวา นอกจากนการเคลอนไหวรางกายยงเพมปรมาณของออกซเจนสำาหรบรางกาย เนองมาจากการยม การหวเราะ และการหายใจทลกยาว รวมทงมรการเผาผลาญทด ความพงพอใจหรอความสขทไดรบ รางกายกจะผลตฮอรโมนความสขเอนเดอรฟนขน อกทงเปนการเกดผลงานทางดานศลปะของการเคลอนไหวรางกานเฉพาะตน จากการแสดงออก จนตนาการ ความคดสรางสรรค สามารถสอสารทงกบตนเองและผอนดวยความเขาใจและยอมรบ นบเปนวธการบำาบดรกษาทใชไดกบทกชวงอายของคน จากปญหาทางดานสงคม อารมณ ความคด และรางกาย ในหลายวฒนธรรมกใชการเตนเพอทจะแสดงออกทางอารมณอยางเตมท เพอเปนการบอกเรองราว การรกษาความเจบปวย การเฉลมฉลองเหตการณทสำาคญและการคงไวซงความสมพนธภายสงคมนน ๆ ระหวางบคคล นาฏกรรม

6

บำาบดจงนำาไปใชเพอพฒนาบคลากร สขภาพ และการมวถชวตทดขน (พณธร ปรชญานสรณ, 2548, น. 17)

นาฏกรรมบำาบด หรอนาฏศลปบำาบด ใชการเคลอนไหวรางกายเพอชวยรกษา พฒนารางกาย และจตใจ ซงมรายงานทางการแพทยไดแนะนำาวา นาฏกรรมบำาบดสามารถชวยรกษาใหไดผลสำาเรจในหลาย ๆ เรอง เชน พฒนาภาพลกษณไปในทางบวก พฒนาความรสกเหนคณคาในตนเอง ลดความเครยด ความวตกกงวลและซมเศรา ลดการแยกตว การเจบปวยเรองรงและการเกรงของกลามเนอ เพมทกษะในการสอสาร และสงเสรมใหรถงชวตความเปนอยทด (พณธร ปรชญานสรณ, 2584, น. 2)

แนวคดและทฤษฎนาฏศลปบำาบด

นาฏยศลปบำาบดมรากฐานมาจากการเตนสมยใหม (Modern dance) การแสดงออกดวยการเตนรำาอยางอสระ แสดงออกถงความคดสรางสรรคของแตละบคคล นาฏยศลปบำาบดเปนการบรณาการระหวางนาฏยศลปสมยใหมและจตเวชศาสตร

ผทบกเบกเปนคนแรก คอ มาเรยน เชส (Marian Chace) (1896-1970) ครสอนเตนรำา เธอสงเกตวา การเคลอนไหวรางกายมสวนชวยเหลอเดกทไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจได ซงจะเนนความตองการทแสดงออกมา มากกวาความชำานาญในการเตน ตอมาในป ค.ศ.1920 จตแพทยผหนงซงมความชนชมในผลการทดลองของเชล ไดขอใหเชลมาทำางานดานผปวยจตเวชของโรงพยาบาลเซนตอลซาเบธ ในกรงวอชงตน หลกจากนนผลงานของเธอกเปนทยอมรบในระดบประเทศ เธอไดสาธตใหเหนวาการเตนรำาและการเคลอนไหว ทำาใหผปวยทแยกตวไปอยตามลำาพงสามารถกลบมารวมกลมทำากจกรรมและเรมแสดงออก แมจะไมสามารถใชคำาพด

7

สอสารกบผอนได หลงจากนนนาฏยศลปบำาบดอนกพฒนาสบตอมาโดยใชเทคนคทแตกตางออกไป (ระววรรณ วรรณวไชย. 2554: 40)อางองจาก (ศรยา นยมธรรม,2548 : ออนไลน) “จนกระทงในป 1966 เชลไดชวยกอตงและเปนประธานสมาคมนาฏกรรมบำาบดแหงสหรฐอเมรกา (American Dance Therapy Association) หรอ ADTA” (พณธร ปรชญานสรณ, 2548 , น. 17)

ทฤษฎของเชสไดอธบายถงการเตนวา การเตน คอ รปแบบของการสอสาร ซงเปนการสรางความพอใจในความตองการพนฐานของมนษย เชสเชอวาทกคนมความปรารถนาทจะสอสาร จงตองหาวธเพอชวยผรบการบำาบด เชสจงสรางเอกลกษณเพอใหเขาใจการรกษาแบบนาฏกรรมบำาบดนดวย คอทำาใหเกดการใชภาษาพดบรรยายตอเนอง ซงเปนรปแบบหนงของการแสดงออกของกลม และกระบวนการของแตละบคคล การใชจงหวะการเคลอนไหวรางกายเพอใหเกดการจดระบบหรอเกดพลงทชดเจน และใชการเตนเพอเดความสามคค (พณธร ปรชญานสรณ,2548, น. 18)

นาฏยศลปบำาบด : แนวทางหนงในการรกษา

นาฏยศลปบำาบดสามารถนำาไปใชไดเกอบทกชวงวยของมนษย ไมวาจะเปน วยเดก สวนใหญจะเปนเดกทมความตองการพเศษทอยในโรงเรยน หรอศนยการศกษาพเศษ ผใหญ จะเปนผปวยทอยในโรงพยาบาลหรอสถานฟ นฟ และวยชรา ผทไดรบการบำาบดสวนใหญจะเปนกลมคนทมโรคประจำาตว พฒนาการการทรงตว การบรหารกลามเนอ (ศรยา นยมธรรม : 2545) นอกจากนยงมบคคลทวไปทตองการ การบำาบดรกษาในบางสวนหรอโรคเฉพาะบางอยางของรางกาย เชน ผทมภาวะสมองเสอม โรคมะเรง ผมปญหาทางจต เดกทถกทารณกรรมทางดานอารมณ ดานกลามเนอสวนตางๆ ของรางกาย

8

นาฏศลปบำาบดมกนำามาชวยเหลอผมปญหาทางจต เชน มความวตกกงวล ซมเศรา หรอมปญหาเรองความสมพนธกบผอนตลอดจนนำามาใชบำาบดอาการเจบปวดทรนแรงบางอยาง เปนตน นอกจากนนยงใชกบคนไขจตเภท โรคซมเศราสลบเรงรา ความผดปกตในการกนอาหาร การตดเหลา และการตดยาเสพตด การบำาบดแบบทยงใชไดกบผใหญทมปญหาในการรบรหรอคนทปวยจากความเครยด หรอโรคหวใจ เปนตน นาฏศลปบำาบดยงใชไดผลดกบเดก เชน เดกสมาธสนเดกทมปญหาทางการรบรเดกทมปญหาทางอารมณและพฤตกรรมเดกออทสตก ตลอดจนเดกตาบอดและเดกหหนวก เปนตน (ศรยา นยมธรรม, 2545, น. 61)

งานวจยเกยวกบนาฏยศลปบำาบด

การนำานาฏยศลปบำาบดมาใชเพอการรกษา จากการเรมตนของครสอนเตน ทใชการเตนรำาและการเคลอนไหวรางกายบำาบดรกษาผทมปญหาทางจต และไดรบความสนใจจากนกจตแพทย และตอมาไดมกลมคนหลายกลมนำาไปทดลองใชในการบำาบด รกษา พฒนา ในหลายๆ ดานของรางกาย ไมใชเฉพาะกลมคนทอยสายศลปะการแสดง หรอสายนาฏยศปล เทานน ยงมสายจตวทยา จตแพทย สายวทยาศาสตรการกฬา สายพลศกษา กมความสนใจและนำาไปใชเพอบำาบด รกษา และพฒนาสวนตางๆ ในรางกาย เชนกน

ผศกษาไดรวบรวมผลงานวจยเกยวกบนาฏยศลปบำาบด ดงน

(กญญาวร เป ยนสทอง ,2560, บทคดยอ) ศกษาและพฒนากจกรรมนาฏศลปบำาบดสำาหรบใชในการบรหารกลามเนอผสงอาย และศกษาเปรยบเทยบผลการใชกจกรรมนาฏศลปบำาบด เพอการบรหารกลามเนอในผสงอาย กอนและหลงเขารวมกจกรรม โดยกลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนผสงอายทเปนสมาชก ของชมรมผสงอาย ตำาบลหนองแสง ซงไดมาจากการเลอกแบบเจาะจง อาย 60-

9

70 ป จำานวน 30 คน เปนการวจยเชงพฒนา กจกรรมนาฏศลปบำาบดเพอใชในการบรหารกลามเนอผสงอาย และการวจย เชงทดลอง เพอทดสอบผลของการบรหารกลามเนอในผสงอายโดยใชกจกรรมนาฏศลปบำาบดสำาหรบ ชมชนไทยพวน จงหวดนครนายก ผวจยทำาการศกษาเกบรวบรวมขอมลเอกสารรปแบบการแสดงฟอนไทยพวน และงานวจยทเกยวของ ผลการศกษาพบวา 1.)การพฒนารปแบบกจกรรมนาฏศลปบำาบดสำาหรบใชในการบรหารกลามเนอผสงอายไดนำาหลกการกายภาพบำาบดในการบรหารกลามเนอหลกกระบวนการเรยนรธอรนไดคและผสมผสานทารำาการแสดงฟอนไทยพวนมาออกแบบการบรหารกลามเนอในผสงอาย ในการพฒนารปแบบกจกรรม โดยใชระยะเวลาในการทำากจกรรม 8 สปดาหสปดาหละ 3 ครง ครงละ 60 นาท รวมทงหมด 24 ครง 2.)ผลการเปรยบเทยบพบวาการใชกจกรรมนาฏศลปบำาบดกอน และหลงเขารวมกจกรรมนาฏศลปบำาบดเพอการบรหารกลามเนอในผสงอายโดยใช t-test dependent คาเฉลย เปรยบเทยบสภาพกลามเนอของผสงอายโดยการทดสอบสมรรถภาพกลามเนอแบงออกเปน 4 ดาน ไดแกดานท 1 ความยดหยน (Flexibility)ทำาการทดสอบโดยทานงแตะทปลายเทาขางซายและ ขางขวา(Chair Sit and Reach Test) กอนการเขารวมกจกรรมระยะระหวางปลายนวมอถงปลายนวเทา ขางซายมคาเทากบ 3.70 และขางขวามคาเทากบ 3.65 เซนตเมตร หลงการเขารวมกจกรรม ขางซายม คาเทากบ 0.67 และขางขวามคาเทากบ 0.73 เซนตเมตร สำาหรบการทดสอบโดยทาแตะมอดานหลง (Back Scratch Test) คาเฉลยระยะหางระหวางมอทง 2 ขางกอนการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 4.50 เซนตเมตรหลงการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 1.53 เซนตเมตร เหนไดวาสมรรถภาพกลามเนอดานความยดหยนหลงเขารวมกจกรรมเพมขนดกวากอนเขารวมกจกรรมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 ดานท 2 ความแขงแรงของกลามเนอ (Muscular Strength) ทำาการ

10

ทดสอบโดยการลกนง (30-Second Chair Stand Test) กอนการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 9.97 หลงการเขารวมกจกรรมคาเฉลย มคาเทากบ 13.67 ครง เหนไดวาสมรรถภาพกลามเนอความแขงแรงของกลามเนอขา หลงเขารวมกจกรรมเพมขนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 และการทดสอบโดยการยกลกนำาหนกขางซายและขางขวา (Biceps Curl Test) ขางซายมคาเทากบ 9.47 และขางขวามคาเทากบ 9.40 ครง หลงการเขารวมกจกรรมขางซายมคาเทากบ 12.97 และขางขวามคาเทากบ 13.27 ครงหลงเขารวมกจกรรมเพมขนดกวากอนเขารวมกจกรรมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 ดานท 3 ความทนทานของกลามเนอ (Muscular Endurance) ทำาการทดสอบโดยการยำาเทา (2-Minute Step Test) กอนการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 67.10 ครง หลงการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 76.43 ครง เหนไดวาสมรรถภาพกลามเนอของผสงอาย ดานความทนทานของกลามเนอขาหลงเขารวมกจกรรมเพมขนดกวากอนเขารวมกจกรรมอยางมนยสำาคญ ทางสถตทระดบ .05 ดานท 4 การทรงตว Balance) ทำาการทดสอบโดยการลกเดน (2.45-m Up-andGo Test) กอนการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 10.92 หลงการเขารวมกจกรรม มคาเทากบ 6.22 วนาท สรปไดวา หลงเขารวมกจกรรมเพมขนดกวากอนเขารวมกจกรรมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05

ตวอยางกระบวนทานาฏศลปบำาบด

11

(ณฐธร ขนทอง, 2544, บทคดยอ) ศกษาและเปรยบเทยบความแขงแรงของแขน ความแขงแรงของขา และความสามารถในการทรงตวของผสงอายกอนและหลงการฝกโดยใชโปรแกรม การฝกรำามโนราห กลมตวอยางทใชในการวจยในครงนเปนผสงอาย ชมรมผสงอายโรงพยาบาล จฬาภรณ ตำาบลสามตำาบล อำาเภอจฬาภรณ จงหวดนครศรธรรมราช ในป พ.ศ.2554 จำานวน 30 คน ไดมาจากการเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยการอาสาสมคร เครองมอ ทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนโปรแกรมการฝกมโนราห 14 ทา แบบทดสอบการทรงตวของ ออสเนส (Osness Balance Test) แบบทดสอบความแขงแรงของขา (Back-Leg Dynamometer) และ แบบทดสอบความแขงแรงของแขน (Hand Grip Dynamometer) วเคราะหขอมลโดยการหา คาเฉลย (X) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการทดสอบคาท (t-test Dependent) ผลการวจยพบวา

1. คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความแขงแรงของแขน กอนการฝก และหลงการฝก สปดาหท 2, 4, 6 และ 8 ของผสงอาย มคาเทากบ 22.47 และ 3.12 กโลกรม, 22.57 และ 3.17 กโลกรม 23.30 และ 3.01 กโลกรม, 23.87 และ 2.96 กโลกรม, 24.77 และ 3.14 กโลกรม ตามลำาดบ

2. คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความแขงแรงของขา กอนการฝก และหลงการฝก สปดาหท 2, 4, 6 และ 8 ของผสงอาย มคาเทากบ 58.30 และ 12.47 กโลกรม, 62.90 และ 11.99 กโลกรม, 69.30 และ 12.15 กโลกรม, 71.53 และ 12.78 กโลกรม, 76.23 และ 14.29 กโลกรม ตามลำาดบ

ภาพท 1 ภาพการบรหารกลามเนอในผสงอาย

ทมา : กญญาวร เป ยนสทอง

12

3. คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความสามารถในการทรงตวของผสงอาย กอนการ ฝก และหลงการฝกสปดาหท 2, 4, 6 และ 8 มคาเทากบ 31.79 และ 5.77 วนาท, 29.15 และ 5.34 วนาท, 27.78 และ 5.36 วนาท, 26.70 และ 5.21 วนาท, 25.96 และ 5.30 วนาท ตามลำาดบ

4. หลงการฝกสปดาหท 8 คาเฉลยความแขงแรงของแขน ความแขงแรงของขา และ ความสามารถในการทรงตวของผสงอาย ดกวากอนการฝกอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05

ตวอยางกระบวนทานาฏศลปบำาบด

(พณธร ปรชญานสรณ, 2548, บทคดยอ) ศกษาผลของนาฏกรรมบำาบดตอคณภาพ การนอนหลบของผสงอายในชมรมผสงอาย โดยเปรยบเทยบคณภาพการนอนหลบของผสงอายในกลมทไดรบนาฏกรรมบำาบดและคมอสขลกษณะการนอนหลบ กบคณภาพการนอนหลบของผสงอายในกลมท ไดรบคมอสขลกษณะการนอนหลบเพยงอยางเดยว กลมตวอยางเปนผสงอาย ในชมรมผสงอายโรงพยาบาลตำารวจ จำานวน 28 คน โดยคดเลอกตามคณสมบตทกำาหนดไว และแบงกลมตวอยางออกเปนกลมทดลอง และกลมควบคม กลมละ 14 คน โดยใชวธสมตวอยางแบบงาย กลมทดลองจะไดรบกจกรรมนาฏกรรมบำาบด ครงละ 1 ชวโมง สปดาหละ 3 ครง ระยะเวลา 6 สปดาห รวมทงหมด 18 ครง เครองมอทใชในการทดลอง คอ แบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบวดคณภาพการนอนหลบ (PSQI) และกจกรรมนาฏกรรมบำาบด วเคราะหขอมลดวยคอมพวเตอร โปรแกรม SPSS

ภาพท 1 ภาพการเคลอนไหวรางกายในผสงอาย

ทมา : ณฐธร ขนทอง, 2544

13

ผลการวจยพบวา หลงการทดลอง กลมทดลองมระดบคะแนนคณภาพการนอนหลบลดลงเมอเทยบ กบกอนการทดลองอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.001 และกลมทดลองมระดบคะแนนคณภาพการนอนหลบตำากวากลมควบคมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.001 แสดงวากลมทดลองมคณภาพการนอนหลบทดขนกวากลมควบคม

จากผลการวจยสรปวานาฏกรรมบำาบดสามารถนำาไปใชเพอใหผสงอายมคณภาพการนอนหลบทด

(กนกวรรณ วงพงศสถาพร, 2554, บทคดยอ) ศกษาผลของโปรแกรมกระทบไมแบบประยกตทมผลตอรปแบบการเดน และการทรงตวในผปวยพารกนสน

วธดำาเนนการวจย กลมตวอยางเปนผปวยพารกนสนในศนยรกษาโรคพารกนสนและกลมโรคความเคลอนไหวผดปกต โรงพยาบาลจฬาลงกรณ สภากาชาดไทย อาย 50-75 ป มระดบความรนแรงของโรค (Modified Hoehn & Yahr stages) อยในระยะท 2.5 - 3 จำานวน 24 คน เปนกลมทดลองจำานวน 13 คน และกลมควบคมจำานวน 11 คน ในกลมทดลองจะไดรบการฝกดวยโปรแกรมกระทบไมแบบประยกต เปนเวลา 10 สปดาห สปดาหละ 3 ครง ครงละ 60 นาท กลมควบคมใชชวตประจำาวนตามปกต ทำาการทดสอบในกลมทดลองและกลมควบคมทงในชวงยาออกฤทธ (on time) และยาหมดฤทธ (off time) ทกอนและหลงการทดลอง 10 สปดาห โดยทำาการทดสอบรปแบบการเหนดวยเครอง The GATRite Electronic Walkway และโปรแกรมวเคราะหการเคลอนไหว (Digital Motion Analysis Software) ทดสอบการทรงตวดวย Balance platform, Mini-BESTest และการหมนรอบตวเอง 360 องศา ทดสอบความสามารถในการเคลอนไหวดวยแบบประเมน UPDRSIBall และ Timed Up and Go test และทดสอบคณภาพชวต ดวยแบบสอบถามคณภาพชวตสำาหรบโรค

14

พารกนสน (PDQ-8) นำาผลทไดมาวเคราะหขอมลทางสถต โดยการหาคาเฉลย สวนเบยงเบน มาตรฐาน เปรยบเทยบระหวางกลมดวยสถต Independent t-test และ Kolmosorcy-Smirnow two sample test และเปรยบเทยบ ภายในกลมดวยสถต Paired t-test และ Wilcoxon matched pairs signed-ranks test

ผลการวจย1. หลงการทดลอง 10 สปดาห พบวา คาเฉลยความเรวในการ

เดน (Velocity) ระยะกาว (Stride length) และระยะทาง ทเทายกลอยจากพนขณะเดน (Maximum Ground Clearance) ของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต ทระดบ .05 (p < .05) ทงในชวงยาออกฤทธและยาหมดฤทธ

2. หลงการทดลอง 10 สปดาห พบวา ในชวงยาออกฤทธ มคาเฉลยคะแนนการทรงตว Mini-BESTest, เวลาทใชในการ หมนตว 360 องศา และทกตวแปรของ Balance platform ทงในขณะลมตาและหลบตา ยกเวน Mean Sway ML, Maximum swayML, Maximum Sway AP และ Sway area ในขณะหลบตา ในชวงยาหมดฤทธ มคาเฉลยเวลาทใชในการหมนตว 360 องศา, Alean Sway ML, Mean Sway AP, Maximurn way ML, Maximum Sway AP, Mean velocity ML และ Sway area ขณะลมตา และ คาเฉลย Maximurn Sway ML, Maximurn Sway AP, Sway path Length, Mean velocity Mean velocity AP และ Sway area ในขณะหลบตา ของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 (p < .05)3. หลงการทดลอง 10 สปดาห พบวา คาเฉลย Tirmed Up and Go test ทงในชวงยาออกฤทธและยาหมดฤทธ และ UPDRSII ในชวงยาหมดฤทธ ของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 (p < .05)

15

4. หลงการทดลอง 10 สปดาห พบวา คะแนนคณภาพชวต PDQ-8 ของกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกนอยางม นยสำาคญทางสถตทระดบ .05 (p < .05)

สรปผลการวจย การฝกออกกำาลงกายดวยโปรแกรมกระทบไมแบบประยกตในผปวยพารกนสนสามารถชวยใหผปวย พารกนสนมรปแบบการเดน การทรงตว ความสามารถในการเคลอนไหว รวมถงคณภาพชวตดขน (p > .05)

ตวอยางกระบวนทานาฏศลปบำาบด

(ประวทย ฤทธบลย, 2558, บทคดยอ) ศกษาการใชนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวดปทมธาน โดยมงศกษาในประเดนเพอสรางรปแบบนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวดปทมธาน ศกษาผลระหวางกอนและหลงการใชนาฏกรรมบำาบดตอความเครยด และศกษาความพงพอใจของผตองขงชายแรกเขาทมตอนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวดปทมธาน โดยกลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก ผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวดปทมธาน อายระหวาง 18-25 ป จำานวน 40 คน โดยแบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม เปนกลมทดลองและกลมควบคม จำานวนกลมละ 20 คน กำาหนดแบบการวจยเปนการวจยเชงกลมทดลองศกษาผลกอนและหลงการทดลอง ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลและทำาการทดลองจากกลม ตวอยางใชสถต t-test คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานผลการศกษา สรปวา 1. การสรางรปแบบนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวดปทมธาน โดยนำาหลกการดานการเคลอนไหวทเปนอสระทม

ภาพท 1 ภาพการเคลอนไหวรางกาย การถายนำาหนกในทศทางหนา หลง–

ทมา : พณธร ปรชญานสรณ, 2548

16

ความสมพนธกบอารมณและความรสกทมดนตรประกอบในการควบคมจงหวะในการเคลอนไหวมาแสดงออก และนำากระบวนการกลมมาใชในการสรางกจกรรมท จะชวยลดภาวะของความเครยด ซงใชเวลาในการทำากจกรรมจำานวน 6 สปดาห ๆ ละ 2 ครง รวมเปน 12 ครง ๆ ละ 1.30 นาท จากการพจารณาคาความสอดคลอง (IOC) จากผทรงคณวฒ สรปไดวา ผทรงคณวฒมความคดเหนวาสอดคลองกนและความเหมาะสมของรปแบบนาฏกรรมบำาบดโดยภาพรวมอยในระดบดมากทสด 2.)พบวาผลการทดลองระหวางกอนและหลงการใชนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลางจงหวดปทมธานโดยมคาคะแนนเฉลย หลงการทดลองใชนาฏกรรมบำาบดตำากวากอนการทดลองใชนาฏกรรมบำาบด อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .053.) ความพงพอใจของผตองขงชายแรกเขาทมตอนาฏกรรมบำาบดตอความเครยด ในทณฑสถานวยหนมกลางจงหวดปทมธาน พบวาผตองขงชายแรกเขามความพงพอใจตอกจกรรมนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดอยในระดบมาก

ตวอยางกระบวนทานาฏศลปบำาบด

บทความและงานวจยในตางประเทศ

(Hanna, 2007 : Abstract) The Power of Dance: Health and Healing : พลงแหงการเตนรำา: สขภาพและการรกษา

Dance involves the culturally mediated body, emotion, and mind. So do illness and pain. Dance may promote wellness by strengthening the

ภาพท 1 ภาพกจกรรมการเคลอนไหวรางกาย ทมา : ประวทย ฤทธบลย, 2558

17

immune system through muscular action and physiological processes. Dance conditions an individual to moderate, eliminate, or avoid tension, chronic fatigue, and other disabling conditions that result from the effects of stress. Dance may help the healing process as a person gains a sense of control through (1) possession by the spiritual in dance, (2) mastery of movement, (3) escape or diversion from stress and pain through a change in emotion, states of consciousness, and/or physical capability, and (4) confronting stressors to work through ways of handling their effects.(Bradt J, Shim M, Goodill SW, 2015)

Dance/movement therapy for cancer patients : การเตนรำา / การเคลอนไหวบำาบดสำาหรบผปวยมะเรง

Cancer may result in extensive emotional, physical and social suffering. Current cancer care increasingly incorporates psychosocial interventions to improve quality of life. Creative arts therapies such as dance/movement, music, art and drama therapy have been used to aid care and recovery. Following medical therapies, which can be invasive, people with cancer use dance/movement therapy to learn to accept and reconnect with their bodies, build new self-confidence, enhance self-expression, address feelings of isolation, depression, anger, fear and distrust and strengthen personal resources. It has also been used to improve range of arm motion and to reduce arm circumference after mastectomy or lumpectomy. For this review, studies were considered only if dance/movement therapy was provided by a formally trained

18

dance/movement therapist or by trainees in a formal program

จากตวอยางผลงานวจยทกลาวมานจะเหนไดวา นาฏศลปถกนำาไปปรบใชกบแนวคด ทฤษฎนาฏศลปบำาบดหรอนาฏกรรมบำาบด และทำาไปทดลองใชในงานวจยอยางแพรหลาย ผลของงานวจยโดยรวมประสบผลสำาเรจ

รปแบบทใชในการบำาบดวธการและการเคลอนไหวทหลากหลายทใชใน Dance Movement

Therapy ขนอยกบความตองการของผรบการบำาบด ซงอาจรยมถงรปแบบการประมวลผลการเตนรำา เชน เตนรำาค เตนรำาสมยใหม บลเลต เตนรำาพนบาน การเคลอนไหวสรางสรรค การปรบทาเตน ขนตอนการออกแบบทาเตนเพอใหสอดคลองกบสภาพรางกายของผรบการบำาบด ผฝกอาจใชวธการใด ๆ ในการเคลอนไหวและเตนรำาทพวกเขาคนเคยมาปรบใหเขากบกรอบของ Dance Movement Therapy กลาวโดยสรป จากการศกษาผลงานการวจยขางตนพบวาในปจจบนมกลมคนทมความสนใจในการออกกำาลงกาย บรหารกลามเนอในรปแบบตางๆ มากขนโดยเฉพาะกลมผสงอาย และผทมความบกพรองทางดานตางๆ บางครงในการออกกำาลงกายเราอาจนำาเอานาฏศลปบำาบดมาประยกตใชโดยไมรตว นาฏศลปบำาบดใชการเคลอนไหวรางกายไดอยางเปนอสระ ชวยพฒนาความแขงแรงของกลามเนอ ความยดหยนของกลามเนอ การเจบปวยเรอรงของกลามเนอ พฒนาทางดานอารมณ จตใจ ความรสก ลดความเครยด ความวตกกงวลและโรคซมเศรา ชวยบำาบดรกษาผปวยเฉพาะดาน สามารถแบงผลการบำาบดรกษาออกเปน 4 ดาน ดงน ดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคม ดานสตปญญา

19

บรรณานกรม

กนกวรรณ วงยพงศสถาพร.(2559). ผลของโปรแกรมรำากระทบไมประยกตทมตอรปแบบการเดนและการทรงตวในผปวยพารกนสน (วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต ไมไดตพมพ). จฬาลงกรณมหาวทยาลย

กญญาวร เป ยนสทอง.(2560). การบรหารกลามเนอในผสงอาย โดยใชกจกรรมนาฏศลปบำาบด สำาหรบชมชนไทยพวน จงหวดนครนายก (วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต ไมไดตพมพ). มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ณฐธร ขนทอง. (2554). ผลการฝกรำามโนราหทมตอความแขงแรงและการทรงตวของผสงอาย (ปรญญานพนธ กศ.ม. ปรญญาศกษามหาบณฑต ไมไดตพมพ). มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประวทย ฤทธบลย.(2558). การศกษาการใชนาฏกรรมบำาบดตอความเครยดของผตองขงชายแรกเขาในทณฑสถานวยหนมกลาง จงหวด

20

ปทมธาน (ปรญญานพนธ กศ.ม. ปรญญาศกษามหาบณฑต ไมไดตพมพ). มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พณธร ปรชญานสรณ. (2548). ผลของนาฏกรรมบำาบดตอคณภาพการนอนหลบของผสงอายในชมรมผสงอาย (วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต ไมไดตพมพ). จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ระววรรณ วรรณวไชย. (2554). นาฎยศลปเพอเดกทมความบกพรองทางการไดยน (วทยานพนธปรญญาศลปกรรมศาสตรดษฎบณฑต ไมไดตพมพ). จฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. (2545). สารานกรมศกษาศาสตร. สบคนจาก http://ejournals.swu.ac.thlindex.php/ENEDU/article/view/5912/5547

Bradt J, Shim M, Goodill SW, (2015). Dance/movement therapy for cancer patients. https://www.cochrane.org/CD007103/GYNAECA_dancemovement-therapy-for-cancer-patients

Judith Lynne Hanna, (2007). The Power of Dance: Health and Healing. https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/acm.1995.1.323

21