Upplyacutesingar um boacutelusetningar barna fyrir foreldra og aethstandendur

Januacutear 2016

2

Upplyacutesingar um boacutelusetningar barna fyrir foreldra og aethstandendur copy Embaeligtti landlaeligknis - Soacutettvarnalaeligknir Uacutetgefandi Embaeligtti landlaeligknis - Soacutettvarnalaeligknir 5 uacutetgaacutefa 2011 Uppfaeligrsla januacutear 2016

ISBN 978-9979-9485-6-8

3

Efnisyfirlit Spurningar um boacutelusetningar 4 Hvaeth er boacutelusetning 5 Til hvers er verieth aeth boacutelusetja 5 Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum 5 Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn 5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi 6 Barnaveiki (Diphtheria) 6 Stiacutefkrampi (Tetanus) 6 Kikhoacutesti (Pertussis) 6 Maelignusoacutett (Polio) 6 Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib) 6 Pneumoacutekokkar 6 Meningoacutekokkar C 7 Mislingar (Morbilli measles) 7 Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps) 7 Rauethir hundar (Rubella) 7 HPV (Human Papilloma Virus) 7

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga 8 Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita 8 Hvaeth um stungustaethinn 8 Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis 8

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett 9 Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum 9 Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C 9 Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9 Boacuteluefni gegn HPV 9 Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015 10

4

Spurningar um boacutelusetningar

Hvaeth er boacutelusetning Boacutelusetning er oacutenaeligmisaethgereth sem aeligtlaeth er aeth koma iacute veg fyrir alvarshylegan smitsjuacutekdoacutem Boacuteluefnin eru yacutemist unnin uacuter veikluethum veirum eetha bakteriacuteum eetha thornau innihalda efni sem finnast iacute thornessum syacuteklum Boacuteluefnin sjaacutelf valda litlum einkennum en vekja upp moacutetefnasvoumlrun iacute liacutekamanum sem kemur iacute veg fyrir eetha dregur uacuter liacutekum aacute aeth boumlrnin veikist af sjuacutekdoacutemnum sem boacutelusett er gegn Boacutelusetningar draga nafn sitt af kuacuteaboacutelusetningunni sem breskur laeligknir Edward Jenner benti aacuterieth 1796 aacute aeth kaeligmi iacute veg fyrir boacutelusoacutett Enginn smitsjuacutekdoacutemur hafethi leikieth iacuteslensku thornjoacuteethina eins graacutett og boacutelusoacutettin en huacuten gerethi naacutenast uacutet af vieth thornjoacuteethina aacute oumlldum aacuteethur Iacuteslendingar voru meethal fyrstu thornjoacuteetha aeth hefja boacutelusetningu gegn boacutelusoacutett meeth aacutekvoumlrethun sem danska heilbrigethisshystjoacuternin toacutek thornegar aacuterieth 1802 Jenner benti aacute aeth haeliggt yrethi aeth uacutetryacutema boacutelusoacutett uacuter heiminum meeth boacutelusetningum THORNaeth toacutek thornoacute haacutett iacute 200 aacuter aeth naacute thornviacute markmiethi og haeliggt var aeth haeligtta boacutelusetningum gegn thornessum alvarlega sjuacutekdoacutemi aacute aacutettunda aacuteratug tuttugustu aldar

Til hvers er verieth aeth boacutelusetja Markmiethieth meeth boacutelusetningum er aeth koma iacute veg fyrir alvarlega sjuacutekshydoacutema einkum hjaacute boumlrnum Boacutelusetningar hindra einnig farsoacutettir og draga uacuter haeligttulegum afleiethingum smitsjuacutekdoacutema Iacute sumum tilfellum er moumlgulegt aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemum meeth oumlllu Margir barnasjuacutekdoacutemar svo sem mislingar barnaveiki kikhoacutesti og loumlmunarveiki sjaacutest afar sjaldan nuacute orethieth Ungabarnadauethi vegna thornessara sjuacutekdoacutema var thornoacute alshygengur aacute 19 oumlldinni og framan af 20 oumlldinni Reynsla margra Austur-Evroacutepuriacutekja syacutenir aeth thornessir sjuacutekdoacutemar geta komieth aftur ef slakaeth er aacute boacutelusetningum barna

Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum Gagnsemi boacutelusetningar er foacutelgin iacute thorneirri vernd sem huacuten veitir barninu Gagnsemin er liacuteka foacutelgin iacute thornviacute aeth hvert og eitt boacutelusett barn smitar ekki oumlnnur naeligm boumlrn af thorneim sjuacutekdoacutemi sem thornaeth er verndaeth fyrir THORNannig eru boacutelusetningar einstakar aethgerethir sem eiga seacuter enga hliethstaeligethu iacute forshyvoumlrnum sjuacutekdoacutema Til thorness aeth naacute thornessum aacuterangri thornurfa boacutelusetningar aeth vera almennar og naacute til sem flestra barna Iacuteslendingar gaeligttu siacuten ekki naeliggilega aacute thornessu iacute upphafi 19 aldar thornegar boacutelusett var gegn boacutelusoacutett THORNviacute kom boacutelusoacutettin aftur aacuterieth 1839 iacute siacuteethasta sinn en skaethinn vareth minni en aacuteethur Althornjoacuteethaheilbrigethismaacutelastofnunin fullyrethir aeth engar aethgerethir seacuteu moumlnnum eins hagkvaeligmar og boacutelusetningar

Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn THORNaeth er saacuterasjaldan aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn Ef eitthvaeth af thornessu aacute vieth thornitt barn skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth laeligkninn eetha hjuacutekrunarfraeligethinginn iacute heilsugaeligslunni

Barnieth er veikt af einhverri aacutestaeligethu eetha er meeth hita (thornaacute er venjulega beethieth meeth boacutelusetninguna thornangaeth til barninu er batnaeth)

Barnieth hefur fengieth hlietharverkun eetha aukaverkanir iacute kjoumllfar fyrri boacutelusetninga

Barnieth hefur fengieth alvarlega ofnaeligmissvoumlrun eftir aeth hafa neytt eggja (thorne munnurinn og kokieth hefur boacutelgnaeth lost erfiethleikar meeth oumlndun eetha uacutetbrot um allan liacutekamann)

Barnieth er aeth taka aacutekveethin lyf einkum steralyf

Barnieth er haldieth alvarlegum langvinnum sjuacutekdoacutemi svo sem oacutenaeligmisgalla

5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

2

Upplyacutesingar um boacutelusetningar barna fyrir foreldra og aethstandendur copy Embaeligtti landlaeligknis - Soacutettvarnalaeligknir Uacutetgefandi Embaeligtti landlaeligknis - Soacutettvarnalaeligknir 5 uacutetgaacutefa 2011 Uppfaeligrsla januacutear 2016

ISBN 978-9979-9485-6-8

3

Efnisyfirlit Spurningar um boacutelusetningar 4 Hvaeth er boacutelusetning 5 Til hvers er verieth aeth boacutelusetja 5 Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum 5 Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn 5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi 6 Barnaveiki (Diphtheria) 6 Stiacutefkrampi (Tetanus) 6 Kikhoacutesti (Pertussis) 6 Maelignusoacutett (Polio) 6 Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib) 6 Pneumoacutekokkar 6 Meningoacutekokkar C 7 Mislingar (Morbilli measles) 7 Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps) 7 Rauethir hundar (Rubella) 7 HPV (Human Papilloma Virus) 7

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga 8 Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita 8 Hvaeth um stungustaethinn 8 Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis 8

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett 9 Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum 9 Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C 9 Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9 Boacuteluefni gegn HPV 9 Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015 10

4

Spurningar um boacutelusetningar

Hvaeth er boacutelusetning Boacutelusetning er oacutenaeligmisaethgereth sem aeligtlaeth er aeth koma iacute veg fyrir alvarshylegan smitsjuacutekdoacutem Boacuteluefnin eru yacutemist unnin uacuter veikluethum veirum eetha bakteriacuteum eetha thornau innihalda efni sem finnast iacute thornessum syacuteklum Boacuteluefnin sjaacutelf valda litlum einkennum en vekja upp moacutetefnasvoumlrun iacute liacutekamanum sem kemur iacute veg fyrir eetha dregur uacuter liacutekum aacute aeth boumlrnin veikist af sjuacutekdoacutemnum sem boacutelusett er gegn Boacutelusetningar draga nafn sitt af kuacuteaboacutelusetningunni sem breskur laeligknir Edward Jenner benti aacuterieth 1796 aacute aeth kaeligmi iacute veg fyrir boacutelusoacutett Enginn smitsjuacutekdoacutemur hafethi leikieth iacuteslensku thornjoacuteethina eins graacutett og boacutelusoacutettin en huacuten gerethi naacutenast uacutet af vieth thornjoacuteethina aacute oumlldum aacuteethur Iacuteslendingar voru meethal fyrstu thornjoacuteetha aeth hefja boacutelusetningu gegn boacutelusoacutett meeth aacutekvoumlrethun sem danska heilbrigethisshystjoacuternin toacutek thornegar aacuterieth 1802 Jenner benti aacute aeth haeliggt yrethi aeth uacutetryacutema boacutelusoacutett uacuter heiminum meeth boacutelusetningum THORNaeth toacutek thornoacute haacutett iacute 200 aacuter aeth naacute thornviacute markmiethi og haeliggt var aeth haeligtta boacutelusetningum gegn thornessum alvarlega sjuacutekdoacutemi aacute aacutettunda aacuteratug tuttugustu aldar

Til hvers er verieth aeth boacutelusetja Markmiethieth meeth boacutelusetningum er aeth koma iacute veg fyrir alvarlega sjuacutekshydoacutema einkum hjaacute boumlrnum Boacutelusetningar hindra einnig farsoacutettir og draga uacuter haeligttulegum afleiethingum smitsjuacutekdoacutema Iacute sumum tilfellum er moumlgulegt aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemum meeth oumlllu Margir barnasjuacutekdoacutemar svo sem mislingar barnaveiki kikhoacutesti og loumlmunarveiki sjaacutest afar sjaldan nuacute orethieth Ungabarnadauethi vegna thornessara sjuacutekdoacutema var thornoacute alshygengur aacute 19 oumlldinni og framan af 20 oumlldinni Reynsla margra Austur-Evroacutepuriacutekja syacutenir aeth thornessir sjuacutekdoacutemar geta komieth aftur ef slakaeth er aacute boacutelusetningum barna

Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum Gagnsemi boacutelusetningar er foacutelgin iacute thorneirri vernd sem huacuten veitir barninu Gagnsemin er liacuteka foacutelgin iacute thornviacute aeth hvert og eitt boacutelusett barn smitar ekki oumlnnur naeligm boumlrn af thorneim sjuacutekdoacutemi sem thornaeth er verndaeth fyrir THORNannig eru boacutelusetningar einstakar aethgerethir sem eiga seacuter enga hliethstaeligethu iacute forshyvoumlrnum sjuacutekdoacutema Til thorness aeth naacute thornessum aacuterangri thornurfa boacutelusetningar aeth vera almennar og naacute til sem flestra barna Iacuteslendingar gaeligttu siacuten ekki naeliggilega aacute thornessu iacute upphafi 19 aldar thornegar boacutelusett var gegn boacutelusoacutett THORNviacute kom boacutelusoacutettin aftur aacuterieth 1839 iacute siacuteethasta sinn en skaethinn vareth minni en aacuteethur Althornjoacuteethaheilbrigethismaacutelastofnunin fullyrethir aeth engar aethgerethir seacuteu moumlnnum eins hagkvaeligmar og boacutelusetningar

Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn THORNaeth er saacuterasjaldan aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn Ef eitthvaeth af thornessu aacute vieth thornitt barn skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth laeligkninn eetha hjuacutekrunarfraeligethinginn iacute heilsugaeligslunni

Barnieth er veikt af einhverri aacutestaeligethu eetha er meeth hita (thornaacute er venjulega beethieth meeth boacutelusetninguna thornangaeth til barninu er batnaeth)

Barnieth hefur fengieth hlietharverkun eetha aukaverkanir iacute kjoumllfar fyrri boacutelusetninga

Barnieth hefur fengieth alvarlega ofnaeligmissvoumlrun eftir aeth hafa neytt eggja (thorne munnurinn og kokieth hefur boacutelgnaeth lost erfiethleikar meeth oumlndun eetha uacutetbrot um allan liacutekamann)

Barnieth er aeth taka aacutekveethin lyf einkum steralyf

Barnieth er haldieth alvarlegum langvinnum sjuacutekdoacutemi svo sem oacutenaeligmisgalla

5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

3

Efnisyfirlit Spurningar um boacutelusetningar 4 Hvaeth er boacutelusetning 5 Til hvers er verieth aeth boacutelusetja 5 Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum 5 Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn 5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi 6 Barnaveiki (Diphtheria) 6 Stiacutefkrampi (Tetanus) 6 Kikhoacutesti (Pertussis) 6 Maelignusoacutett (Polio) 6 Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib) 6 Pneumoacutekokkar 6 Meningoacutekokkar C 7 Mislingar (Morbilli measles) 7 Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps) 7 Rauethir hundar (Rubella) 7 HPV (Human Papilloma Virus) 7

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga 8 Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita 8 Hvaeth um stungustaethinn 8 Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis 8

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett 9 Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum 9 Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C 9 Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum 9 Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9 Boacuteluefni gegn HPV 9 Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa 9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015 10

4

Spurningar um boacutelusetningar

Hvaeth er boacutelusetning Boacutelusetning er oacutenaeligmisaethgereth sem aeligtlaeth er aeth koma iacute veg fyrir alvarshylegan smitsjuacutekdoacutem Boacuteluefnin eru yacutemist unnin uacuter veikluethum veirum eetha bakteriacuteum eetha thornau innihalda efni sem finnast iacute thornessum syacuteklum Boacuteluefnin sjaacutelf valda litlum einkennum en vekja upp moacutetefnasvoumlrun iacute liacutekamanum sem kemur iacute veg fyrir eetha dregur uacuter liacutekum aacute aeth boumlrnin veikist af sjuacutekdoacutemnum sem boacutelusett er gegn Boacutelusetningar draga nafn sitt af kuacuteaboacutelusetningunni sem breskur laeligknir Edward Jenner benti aacuterieth 1796 aacute aeth kaeligmi iacute veg fyrir boacutelusoacutett Enginn smitsjuacutekdoacutemur hafethi leikieth iacuteslensku thornjoacuteethina eins graacutett og boacutelusoacutettin en huacuten gerethi naacutenast uacutet af vieth thornjoacuteethina aacute oumlldum aacuteethur Iacuteslendingar voru meethal fyrstu thornjoacuteetha aeth hefja boacutelusetningu gegn boacutelusoacutett meeth aacutekvoumlrethun sem danska heilbrigethisshystjoacuternin toacutek thornegar aacuterieth 1802 Jenner benti aacute aeth haeliggt yrethi aeth uacutetryacutema boacutelusoacutett uacuter heiminum meeth boacutelusetningum THORNaeth toacutek thornoacute haacutett iacute 200 aacuter aeth naacute thornviacute markmiethi og haeliggt var aeth haeligtta boacutelusetningum gegn thornessum alvarlega sjuacutekdoacutemi aacute aacutettunda aacuteratug tuttugustu aldar

Til hvers er verieth aeth boacutelusetja Markmiethieth meeth boacutelusetningum er aeth koma iacute veg fyrir alvarlega sjuacutekshydoacutema einkum hjaacute boumlrnum Boacutelusetningar hindra einnig farsoacutettir og draga uacuter haeligttulegum afleiethingum smitsjuacutekdoacutema Iacute sumum tilfellum er moumlgulegt aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemum meeth oumlllu Margir barnasjuacutekdoacutemar svo sem mislingar barnaveiki kikhoacutesti og loumlmunarveiki sjaacutest afar sjaldan nuacute orethieth Ungabarnadauethi vegna thornessara sjuacutekdoacutema var thornoacute alshygengur aacute 19 oumlldinni og framan af 20 oumlldinni Reynsla margra Austur-Evroacutepuriacutekja syacutenir aeth thornessir sjuacutekdoacutemar geta komieth aftur ef slakaeth er aacute boacutelusetningum barna

Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum Gagnsemi boacutelusetningar er foacutelgin iacute thorneirri vernd sem huacuten veitir barninu Gagnsemin er liacuteka foacutelgin iacute thornviacute aeth hvert og eitt boacutelusett barn smitar ekki oumlnnur naeligm boumlrn af thorneim sjuacutekdoacutemi sem thornaeth er verndaeth fyrir THORNannig eru boacutelusetningar einstakar aethgerethir sem eiga seacuter enga hliethstaeligethu iacute forshyvoumlrnum sjuacutekdoacutema Til thorness aeth naacute thornessum aacuterangri thornurfa boacutelusetningar aeth vera almennar og naacute til sem flestra barna Iacuteslendingar gaeligttu siacuten ekki naeliggilega aacute thornessu iacute upphafi 19 aldar thornegar boacutelusett var gegn boacutelusoacutett THORNviacute kom boacutelusoacutettin aftur aacuterieth 1839 iacute siacuteethasta sinn en skaethinn vareth minni en aacuteethur Althornjoacuteethaheilbrigethismaacutelastofnunin fullyrethir aeth engar aethgerethir seacuteu moumlnnum eins hagkvaeligmar og boacutelusetningar

Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn THORNaeth er saacuterasjaldan aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn Ef eitthvaeth af thornessu aacute vieth thornitt barn skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth laeligkninn eetha hjuacutekrunarfraeligethinginn iacute heilsugaeligslunni

Barnieth er veikt af einhverri aacutestaeligethu eetha er meeth hita (thornaacute er venjulega beethieth meeth boacutelusetninguna thornangaeth til barninu er batnaeth)

Barnieth hefur fengieth hlietharverkun eetha aukaverkanir iacute kjoumllfar fyrri boacutelusetninga

Barnieth hefur fengieth alvarlega ofnaeligmissvoumlrun eftir aeth hafa neytt eggja (thorne munnurinn og kokieth hefur boacutelgnaeth lost erfiethleikar meeth oumlndun eetha uacutetbrot um allan liacutekamann)

Barnieth er aeth taka aacutekveethin lyf einkum steralyf

Barnieth er haldieth alvarlegum langvinnum sjuacutekdoacutemi svo sem oacutenaeligmisgalla

5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

4

Spurningar um boacutelusetningar

Hvaeth er boacutelusetning Boacutelusetning er oacutenaeligmisaethgereth sem aeligtlaeth er aeth koma iacute veg fyrir alvarshylegan smitsjuacutekdoacutem Boacuteluefnin eru yacutemist unnin uacuter veikluethum veirum eetha bakteriacuteum eetha thornau innihalda efni sem finnast iacute thornessum syacuteklum Boacuteluefnin sjaacutelf valda litlum einkennum en vekja upp moacutetefnasvoumlrun iacute liacutekamanum sem kemur iacute veg fyrir eetha dregur uacuter liacutekum aacute aeth boumlrnin veikist af sjuacutekdoacutemnum sem boacutelusett er gegn Boacutelusetningar draga nafn sitt af kuacuteaboacutelusetningunni sem breskur laeligknir Edward Jenner benti aacuterieth 1796 aacute aeth kaeligmi iacute veg fyrir boacutelusoacutett Enginn smitsjuacutekdoacutemur hafethi leikieth iacuteslensku thornjoacuteethina eins graacutett og boacutelusoacutettin en huacuten gerethi naacutenast uacutet af vieth thornjoacuteethina aacute oumlldum aacuteethur Iacuteslendingar voru meethal fyrstu thornjoacuteetha aeth hefja boacutelusetningu gegn boacutelusoacutett meeth aacutekvoumlrethun sem danska heilbrigethisshystjoacuternin toacutek thornegar aacuterieth 1802 Jenner benti aacute aeth haeliggt yrethi aeth uacutetryacutema boacutelusoacutett uacuter heiminum meeth boacutelusetningum THORNaeth toacutek thornoacute haacutett iacute 200 aacuter aeth naacute thornviacute markmiethi og haeliggt var aeth haeligtta boacutelusetningum gegn thornessum alvarlega sjuacutekdoacutemi aacute aacutettunda aacuteratug tuttugustu aldar

Til hvers er verieth aeth boacutelusetja Markmiethieth meeth boacutelusetningum er aeth koma iacute veg fyrir alvarlega sjuacutekshydoacutema einkum hjaacute boumlrnum Boacutelusetningar hindra einnig farsoacutettir og draga uacuter haeligttulegum afleiethingum smitsjuacutekdoacutema Iacute sumum tilfellum er moumlgulegt aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemum meeth oumlllu Margir barnasjuacutekdoacutemar svo sem mislingar barnaveiki kikhoacutesti og loumlmunarveiki sjaacutest afar sjaldan nuacute orethieth Ungabarnadauethi vegna thornessara sjuacutekdoacutema var thornoacute alshygengur aacute 19 oumlldinni og framan af 20 oumlldinni Reynsla margra Austur-Evroacutepuriacutekja syacutenir aeth thornessir sjuacutekdoacutemar geta komieth aftur ef slakaeth er aacute boacutelusetningum barna

Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum Gagnsemi boacutelusetningar er foacutelgin iacute thorneirri vernd sem huacuten veitir barninu Gagnsemin er liacuteka foacutelgin iacute thornviacute aeth hvert og eitt boacutelusett barn smitar ekki oumlnnur naeligm boumlrn af thorneim sjuacutekdoacutemi sem thornaeth er verndaeth fyrir THORNannig eru boacutelusetningar einstakar aethgerethir sem eiga seacuter enga hliethstaeligethu iacute forshyvoumlrnum sjuacutekdoacutema Til thorness aeth naacute thornessum aacuterangri thornurfa boacutelusetningar aeth vera almennar og naacute til sem flestra barna Iacuteslendingar gaeligttu siacuten ekki naeliggilega aacute thornessu iacute upphafi 19 aldar thornegar boacutelusett var gegn boacutelusoacutett THORNviacute kom boacutelusoacutettin aftur aacuterieth 1839 iacute siacuteethasta sinn en skaethinn vareth minni en aacuteethur Althornjoacuteethaheilbrigethismaacutelastofnunin fullyrethir aeth engar aethgerethir seacuteu moumlnnum eins hagkvaeligmar og boacutelusetningar

Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn THORNaeth er saacuterasjaldan aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn Ef eitthvaeth af thornessu aacute vieth thornitt barn skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth laeligkninn eetha hjuacutekrunarfraeligethinginn iacute heilsugaeligslunni

Barnieth er veikt af einhverri aacutestaeligethu eetha er meeth hita (thornaacute er venjulega beethieth meeth boacutelusetninguna thornangaeth til barninu er batnaeth)

Barnieth hefur fengieth hlietharverkun eetha aukaverkanir iacute kjoumllfar fyrri boacutelusetninga

Barnieth hefur fengieth alvarlega ofnaeligmissvoumlrun eftir aeth hafa neytt eggja (thorne munnurinn og kokieth hefur boacutelgnaeth lost erfiethleikar meeth oumlndun eetha uacutetbrot um allan liacutekamann)

Barnieth er aeth taka aacutekveethin lyf einkum steralyf

Barnieth er haldieth alvarlegum langvinnum sjuacutekdoacutemi svo sem oacutenaeligmisgalla

5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

Hvaeth er boacutelusetning Boacutelusetning er oacutenaeligmisaethgereth sem aeligtlaeth er aeth koma iacute veg fyrir alvarshylegan smitsjuacutekdoacutem Boacuteluefnin eru yacutemist unnin uacuter veikluethum veirum eetha bakteriacuteum eetha thornau innihalda efni sem finnast iacute thornessum syacuteklum Boacuteluefnin sjaacutelf valda litlum einkennum en vekja upp moacutetefnasvoumlrun iacute liacutekamanum sem kemur iacute veg fyrir eetha dregur uacuter liacutekum aacute aeth boumlrnin veikist af sjuacutekdoacutemnum sem boacutelusett er gegn Boacutelusetningar draga nafn sitt af kuacuteaboacutelusetningunni sem breskur laeligknir Edward Jenner benti aacuterieth 1796 aacute aeth kaeligmi iacute veg fyrir boacutelusoacutett Enginn smitsjuacutekdoacutemur hafethi leikieth iacuteslensku thornjoacuteethina eins graacutett og boacutelusoacutettin en huacuten gerethi naacutenast uacutet af vieth thornjoacuteethina aacute oumlldum aacuteethur Iacuteslendingar voru meethal fyrstu thornjoacuteetha aeth hefja boacutelusetningu gegn boacutelusoacutett meeth aacutekvoumlrethun sem danska heilbrigethisshystjoacuternin toacutek thornegar aacuterieth 1802 Jenner benti aacute aeth haeliggt yrethi aeth uacutetryacutema boacutelusoacutett uacuter heiminum meeth boacutelusetningum THORNaeth toacutek thornoacute haacutett iacute 200 aacuter aeth naacute thornviacute markmiethi og haeliggt var aeth haeligtta boacutelusetningum gegn thornessum alvarlega sjuacutekdoacutemi aacute aacutettunda aacuteratug tuttugustu aldar

Til hvers er verieth aeth boacutelusetja Markmiethieth meeth boacutelusetningum er aeth koma iacute veg fyrir alvarlega sjuacutekshydoacutema einkum hjaacute boumlrnum Boacutelusetningar hindra einnig farsoacutettir og draga uacuter haeligttulegum afleiethingum smitsjuacutekdoacutema Iacute sumum tilfellum er moumlgulegt aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemum meeth oumlllu Margir barnasjuacutekdoacutemar svo sem mislingar barnaveiki kikhoacutesti og loumlmunarveiki sjaacutest afar sjaldan nuacute orethieth Ungabarnadauethi vegna thornessara sjuacutekdoacutema var thornoacute alshygengur aacute 19 oumlldinni og framan af 20 oumlldinni Reynsla margra Austur-Evroacutepuriacutekja syacutenir aeth thornessir sjuacutekdoacutemar geta komieth aftur ef slakaeth er aacute boacutelusetningum barna

Hvaetha gagnsemi er af boacutelusetningum Gagnsemi boacutelusetningar er foacutelgin iacute thorneirri vernd sem huacuten veitir barninu Gagnsemin er liacuteka foacutelgin iacute thornviacute aeth hvert og eitt boacutelusett barn smitar ekki oumlnnur naeligm boumlrn af thorneim sjuacutekdoacutemi sem thornaeth er verndaeth fyrir THORNannig eru boacutelusetningar einstakar aethgerethir sem eiga seacuter enga hliethstaeligethu iacute forshyvoumlrnum sjuacutekdoacutema Til thorness aeth naacute thornessum aacuterangri thornurfa boacutelusetningar aeth vera almennar og naacute til sem flestra barna Iacuteslendingar gaeligttu siacuten ekki naeliggilega aacute thornessu iacute upphafi 19 aldar thornegar boacutelusett var gegn boacutelusoacutett THORNviacute kom boacutelusoacutettin aftur aacuterieth 1839 iacute siacuteethasta sinn en skaethinn vareth minni en aacuteethur Althornjoacuteethaheilbrigethismaacutelastofnunin fullyrethir aeth engar aethgerethir seacuteu moumlnnum eins hagkvaeligmar og boacutelusetningar

Getur verieth aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn THORNaeth er saacuterasjaldan aacutestaeligetha til aeth boacutelusetja ekki barn Ef eitthvaeth af thornessu aacute vieth thornitt barn skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth laeligkninn eetha hjuacutekrunarfraeligethinginn iacute heilsugaeligslunni

Barnieth er veikt af einhverri aacutestaeligethu eetha er meeth hita (thornaacute er venjulega beethieth meeth boacutelusetninguna thornangaeth til barninu er batnaeth)

Barnieth hefur fengieth hlietharverkun eetha aukaverkanir iacute kjoumllfar fyrri boacutelusetninga

Barnieth hefur fengieth alvarlega ofnaeligmissvoumlrun eftir aeth hafa neytt eggja (thorne munnurinn og kokieth hefur boacutelgnaeth lost erfiethleikar meeth oumlndun eetha uacutetbrot um allan liacutekamann)

Barnieth er aeth taka aacutekveethin lyf einkum steralyf

Barnieth er haldieth alvarlegum langvinnum sjuacutekdoacutemi svo sem oacutenaeligmisgalla

5

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

Gegn hvaetha sjuacutekdoacutemum er boacutelusett aacute Iacuteslandi Barnaveiki (Diphtheria)

Barnaveiki er sjuacutekdoacutemur sem bakteriacutea veldur Helstu einkenni eru svaeligsin haacutelsboacutelga meeth myndun skaacutena en sjuacutekdoacutemurinn getur orethieth mjoumlg alvarlegur og leitt til dauetha Bakteriacutean framleiethir eitur sem berst uacutet iacute bloacuteethieth THORNetta eitur er skaethlegt vefjum svo sem hjartavoumlethva Syacuteklashylyf drepa bakteriacuteuna en koma ekki iacute veg fyrir eituraacutehrifin THORNviacute er boacutelushysetning eina voumlrnin gegn sjuacutekdoacutemnum Barnaveiki er mjoumlg sjaldgaeligf nuacute aacute doumlgum vegna thorness hve oumlflug og viacuteethtaeligk boacutelusetningin er gegn henni

Stiacutefkrampi (Tetanus)

Stiacutefkrampi stafar af bakteriacuteu sem er til staethar viacuteetha iacute naacutettuacuterunni svo sem iacute jarethvegi og huacutesdyacuteraskiacutet Auethvelt er aeth smitast af oacutehreinindum sem komast iacute saacuter Bakteriacutean framleiethir eitur sem hefur aacutehrif aacute voumlethva meeth herpingi og stiacutefni sem getur leitt til dauetha ef ekkert er aeth gert Til er moacuteteitur sem virkar ef naeliggilega fljoacutett er gripieth til thorness en eina oumlrugga voumlrnin er boacutelusetning

Kikhoacutesti (Pertussis)

Kikhoacutesti stafar af bakteriacuteu sem framleiethir eiturefni Bakteriacutean er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkennin eru iacute fyrstu vaeliggt kvef siacuteethan vaxandi hoacutesti sliacutemsoumlfnun og slaeligm hoacutestakoumlst seacuterstaklega aacute naeligturnar Sjuacutekdoacutemurinn er baeligethi erfiethur og langdreginn og getur verieth liacutefshaeligttulegur ungboumlrnum THORNau faacute aacutekoumlf hoacutestakoumlst meeth einkennandi sogshyhljoacuteethi Syacuteklalyf gera liacutetieth gagn nema mjoumlg snemma aacute sjuacutekdoacutemsferlinum Meeth boacutelusetningum er haeliggt aeth verja boumlrnin og er mikilvaeliggt aeth byrja aeth boacutelusetja thornau ung thornviacute sjuacutekdoacutemurinn er haeligttulegastur yngstu boumlrnunum

Maelignusoacutett (Polio)

Maelignusoacutett eetha loumlmunarveiki stafar af veiru sem getur borist iacute menn meeth saurmengun faeligethu og voumlkva og hugsanlega einnig meeth uacuteethasmiti Einkenni geta verieth vaeligg en einnig alvarleg vegna lamana sem leitt geta til dauetha Engin lyf eru til sem laeligkna sjuacutekdoacuteminn Meeth boacutelusetnshyingum hefur naacuteethst mikill aacuterangur og hefur naacutenast tekist aeth uacutetryacutema sjuacutekdoacutemnum uacuter heiminum

Haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemur af gereth b (Hib)

Haemofilus influenzae b er bakteriacutea sem getur orsakaeth alvarlega sjuacutekshydoacutema svo sem heilahimnuboacutelgu barkaboacutelgu lungnaboacutelgu bloacuteethsyacutekingu og liethboacutelgur Boacutelusetning gegn thornessarri bakteriacuteu hefur verieth mjoumlg aacuterangshyursriacutek Fraacute thornviacute byrjaeth var aeth boacutelusetja gegn Hib heacuter aacute Iacuteslandi aacuterieth 1989 hefur ekkert tilfelli greinst af heilahimnuboacutelgu eetha oumlethrum alvarlegum syacutekingum af hennar voumlldum en fyrir thornann tiacutema greindust uthornb 10 boumlrn aacute aacuteri meeth heilahimnuboacutelgu af voumlldum Hib

Pneumoacutekokkar Pneumoacutekokkar eru bakteriacuteur sem geta valdieth alvarlegum og liacutefshaeligttushylegum sjuacutekdoacutemum svo sem heilahimnuboacutelgu bloacuteethsyacutekingum lungnaboacutelgu eyrnaboacutelgu og kinnholusyacutekingum einkum hjaacute yngstu boumlrnunum Haeligttushylegastir thornessara sjuacutekdoacutema eru heilahimnuboacutelga og bloacuteethsyacutekingar Aacuteethur en boacutelusetning hoacutefst greindust aacuterlega um 11 boumlrn heacuter aacute landi meeth sliacutekar syacutekingar Meeth thornviacute aeth boacutelusetja gegn haeligttulegustu stofnum bakteriacuteunnar maacute koma iacute veg fyrir allt aeth 90 thornessara sjuacutekdoacutema Einnig maacute aeligtla aeth boacutelusetningin dragi uacuter braacuteethum og thornraacutelaacutetum mietheyrnaboacutelgum og lungnashyboacutelgum hjaacute ungum boumlrnum THORNaacute er thorness vaelignst aeth aacuterleg syacuteklalyfjanotkun

6

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

hjaacute thornessum hoacutepi minnki um allt aeth fjoacuterethung en thornaeth myndi draga uacuter haeligttu aacute uacutetbreiethslu syacuteklalyfjaoacutenaeligmra pneumoacutekokka

Meningoacutekokkar C Fram til aacutersins 2003 greindust heacuter aacute landi um 10ndash15 einstaklingar aacutershylega meeth sjuacutekdoacutem af voumlldum meningoacutekokka C auk hoacutepsyacutekinga thornar sem mun fleiri syacutektust Aethallega var heacuter um aeth raeligetha boumlrn yngri en 6 aacutera og unglinga 10-18 aacutera Syacutekingarnar voru mjoumlg alvarlegar thornar sem um 10 thorneirra sem syacutektust doacuteu og oumlnnur 20 fengu alvarleg oumlrkuml Iacute lok aacuters 2002 hoacutefst boacutelusetning gegn meningoacutekokkum C heacuter aacute landi thornar sem einshystaklingar 18 aacutera og yngri voru boacutelusettir og huacuten jafnframt tekin upp iacute almennum boacutelusetningum hjaacute 6 og 8 maacutenaetha goumlmlum boumlrnum Siacuteethan boacutelusetningin hoacutefst hefur enginn boacutelusettur einstaklingur heacuter aacute landi greinst meeth meningoacutekokka C og verulega hefur dregieth uacuter syacutekingunni hjaacute oacuteboacutelusettum Boacutelusetningin hindrar hins vegar ekki syacutekingar af voumlldum annarra meningoacutekokka

Mislingar (Morbilli measles)

Mislingar stafa af veiru sem er mjoumlg smitandi og berst milli manna meeth uacuteethasmiti Einkenni eru mismikil en sjuacutekdoacutemurinn getur verieth haeligttulegur og jafnvel valdieth dauetha Um thornaeth bil 10 thorneirra sem syacutekjast faacute alvarlega fylgikvilla svo sem heilaboacutelgu eetha lungnaboacutelgu Boacutelusetnshying gefur goacuteetha voumlrn

Hettusoacutett (Parotitis epidemica mumps)

Hettusoacutett sem stafar af veiru er oftast mildur sjuacutekdoacutemur en er thornekktur fyrir aeth valda alvarlegum fylgikvillum Heilaboacutelga er algengust fylgikvilla en aethrir fylgikvillar eru heyrnarskerething og boacutelga iacute eistum sem getur valdieth oacutefrjoacutesemi Boacutelusetning veitir voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum

Rauethir hundar (Rubella)

Rauethir hundar er vaeliggur veirusjuacutekdoacutemur hjaacute boumlrnum en ef oacutefriacutesk kona faeligr sjuacutekshydoacuteminn getur foacutestrieth skaethast Foacutesturskaethi getur verieth heyrnarskerething blinda vanshyskoumlpun vaxtarskerething og jafnvel foacutesturshylaacutet Meeth boacutelusetningu allra iacute thornjoacuteethfeacutelagshyinu er haeliggt hindra faraldra af rauethum hundum og koma iacute veg fyrir aeth konur aacute barneignaraldri smitist

HPV (Human Papilloma Virus)

HPV er skammstoumlfun fyrir Human Papilloma Virus sem er algeng veira einkum meethal ungs foacutelks og smitast auethveldlega vieth kynshymoumlk Talieth er aeth um 80 thorneirra sem stunda kynliacutef smitist af veirunni einhvern tiacutemann aacute aeligvinni en veiran hefur margar undirshytegundir sem geta valdieth kynfaeligrasjuacutekdoacutemum Iacute flestum tilfellum hverfur veiran uacuter liacutekamanum af sjaacutelfu seacuter en sumar tegundir hennar geta valdieth viethvarandi forstigsbreytingum iacute leghaacutelsi sem meeth tiacutemanum geta orethieth aeth leghaacutelskrabbameini HPV-boacuteluefnieth er fyrirbyggjandi og thornviacute thornarf aeth boacutelusetja stuacutelkur aacuteethur en thornaeligr hefja kynmoumlk Boacuteluefnieth innheldur moacutetefnavaka gegn algengustu tegundum veirunnar sem valdieth geta leghaacutelskrabbameini Talieth er aeth boacutelushysetningin gefi amk 70 voumlrn gegn sjuacutekdoacutemnum THORNessi boacutelusetning er eingoumlngu aeligtlueth stuacutelkum og eru thornaeligr boacutelusettar 12 aacutera gamlar THORNar sem ekki faeligst full voumlrn meeth boacutelusetningunni er nauethsynlegt aeth stuacutelkshyurnar fari reglulega iacute krabbameinsleit siacuteethar aacute aeligvinni

7

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

8

THORNarf aeth hafa aacutehyggjur af afleiethingum boacutelusetninga Hvaeth aacute aeth gera ef barnieth faeligr hita Faacutei barnieth hita raacuteethleggja laeligknar og hjuacutekrunarfraeligethingar venjulega aeth thornviacute seacute gefinn barnaskammtur af paracetamoacuteli til aeth laeligkka hitann THORNaeth er svo endurtekieth 4-6 klukkustundum siacuteethar gerist thorness thornoumlrf Ef hitinn varir lengur en iacute soacutelarhring eetha honum fylgja oumlnnur einkenni er reacutett aeth raacuteethfaeligra sig vieth laeligkni

Hvaeth um stungustaethinn Stundum kemur roethi eetha boacutelga aacute stungustaeth THORNetta er eethlilegt og oumlll ummerki hverfa af sjaacutelfu seacuter Hafir thornuacute aacutehyggjur af thornessu skalt thornuacute raeligetha thornaeth vieth hjuacutekrunarfraeligething eetha laeligkni aacute heilsugaeligslustoumleth

Hvenaeligr aacute aeth leita laeligknis Hafir thornuacute einhverjar aacutehyggjur skalt thornuacute hafa samband vieth hjuacutekrunarshyfraeligething eetha laeligkni Ef barnieth faeligr haacutean hita graeligtur oacuteeethlilega eetha faeligr krampa skalt thornuacute hafa samband vieth laeligkni eins fljoacutett og auethieth er

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

Oumlryggi og hlietharverkanir boacutelusetninga Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar og hverfa innan tveggja til thornriggja daga Vaeliggur hiti pirringur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema THORNessar aukaverkanir hverfa venjulega aacute fyrsta soacutelarshyhring eftir boacutelusetningu Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNaacute getur komieth thornrymill aacute stungushystaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn pneumoacutekokkum (gefieth 3 5 og 12 maacutenaetha boumlrnum)

Algengustu aukaverkanir eru verkur roethi og boacutelga aacute stungustaeth auk thorness sem barnieth getur fengieth hita aacute boacutelusetningardegi Alvarlegar aukaverkanir eru ekki thornekktar

Boacuteluefni gegn meningoacutekokkum C (gefieth 6 og 8 maacutenaetha boumlrnum)

Aukaverkanir eru vaeliggar Aacute stungustaeth getur komieth verkur roethi og boacutelga og barnieth getur fengieth hita

Boacuteluefni gegn mislingum hettusoacutett og rauethum hundum (gefieth 18 maacutenaetha og 12 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir eru yfirleitt vaeliggar Hiti og uacutetbrot geta komieth 5-12 doumlgum eftir boacutelusetninguna iacute innan vieth 10 tilvika en boumlrnin veretha yfirleitt ekki mikieth veik Staethbundinn roethi eymsli og thornroti koma fyrir aacute stungustaeth iacute innan vieth 10 tilvika THORNessi einkenni ganga yfir aacute nokkrum doumlgum

Boacuteluefni gegn kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 4 aacutera boumlrnum)

Aukaverkanir af thornessum boacuteluefnum eru yfirleitt vaeliggar Vaeliggur hiti pirrshyingur og almenn vanliacuteethan geta komieth eftir 4-6 tiacutema en hverfa venjulega innan soacutelarhrings Boacutelga og roethi geta komieth aacute stungustaeth og barnieth getur haft viss oacutethornaeliggindi iacute stuttan tiacutema THORNrymill getur komieth aacute stungustaeth sem hverfur smaacutem saman

Boacuteluefni gegn HPV (gefieth 12 aacutera stuacutelkum)

Helstu aukaverkanir boacuteluefnisins eru verkur roethi sviethi og boacutelga aacute stungushystaeth sem hverfa fljoacutett en eins og gildir um aethrar boacutelusetningar eru alvarshylegar aukaverkanir mjoumlg sjaldgaeligfar THORNess eru thornoacute daeligmi aeth thornaeth liacuteethi yfir unglinga thornegar thorneir eru boacutelusettir en thornaeth orsakast ekki af boacuteluefninu sjaacutelfu

Boacuteluefni gegn maelignusoacutett kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa (gefieth 14 aacutera boumlrnum iacute einni sprautu)

Aukaverkanir eru faacutetiacuteethar Verkur roethi og thornroti geta komieth aacute stungustaeth allt aeth 48 klukkustundum fraacute boacutelusetningu og varaeth iacute einn til tvo daga

9

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

Almennar boacutelusetningar barna aacute Iacuteslandi fraacute september 2015

Aldur Boacutelusetning gegn 3 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

5 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

6 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 8 maacutenaetha Meningoacutekokkum C 12 maacutenaetha Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae

sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett iacute einni sprautu Pneumoacutekokkum iacute annarri sprautu

18 maacutenaetha Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu 4 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki og stiacutefkrampa iacute einni sprautu 12 aacutera Mislingum hettusoacutett og rauethum hundum iacute einni sprautu

HPV iacute annarri sprautu eingoumlngu fyrir stuacutelkur 14 aacutera Kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett iacute einni

sprautu

Grunnboacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (tvaeligr aethshyskildar sprautur) felst iacute tveimur boacutelusetningum 3ja og 5 maacutenaetha barna THORNegar barnieth er 6 og 8 maacutenaetha er boacutelusett vieth meningoacutekokkum C Til aeth styrkja voumlrn barnsins er thornaeth aftur boacutelusett 12 maacutenaetha gamalt gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa haemofilus influenzae sjuacutekdoacutemi af gereth b og maelignusoacutett auk pneumoacutekokka (iacute tveimur aethskildum sprautum)

THORNegar barnieth er 4 og 14 aacutera er enn endurtekin boacutelusetning gegn kikhoacutesta barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett HPV-boacutelusetningin er einungis aeligtlshyueth 12 aacutera stuacutelkum og er boacutelusett tvisvar sinnum meeth amk 6 maacutenaetha millibili Mikilvaeliggt er aeth faacute baacuteethar sprauturnar til aeth veita sem mesta voumlrn

Raacuteethlagt er aeth viethhalda voumlrnum gegn barnaveiki stiacutefkrampa og maelignusoacutett meeth endurboacutelusetningu aacute 10 aacutera fresti aeth minnsta kosti ef ferethast er til landa thornar sem viethkomandi sjuacutekdoacutemar eru landlaeliggir Grunnboacutelusetning vieth mislingum hettusoacutett og rauethum hundum er gefin 18 maacutenaetha boumlrnum og oumlrvunarskammtur thornegar thornau eru 12 aacutera THORNaacute eiga einstaklingar aeth hafa fengieth aeligvilanga voumlrn gegn thornessum sjuacutekdoacutemum

Soacutettvarnalaeligknir

10

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

11

Frekari upplyacutesingar um boacutelusetningar barna maacute finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (wwwlandlaekniris) og aacute heilsugaeligslustoumlethvum

Iacutes

lens

ka

SIacuteA

LAN

780

01 0

120

16 P

rent

un Iacute

safo

ldar

pren

tsm

iethja