univerziteti i evropes juglindore shkup fakulteti i

Univerziteti i Evropes Juglindore Shkup

Fakulteti i Administratës Publike

Punim seminarik

Lënda: Studime Evropiane

Tema “ Integrimet Evropiane “

Punoi: Isa Avdullau

Integrimet Evropiane – Isa Avdullai

2

Përmbajtja :

Hyrje ------------------------------------------------------- 3

Përkufizimi i nocionit “Integrime Evropiane” –-- 4

Analizë e proceseve të Integrimit Evropian ----------

- Faza e parë ------------------------------------------ 5

Nga fundi i Luftës së ӀӀ Botërore deri në KEQÇ -5

Nga KEQÇ deri në themelimin e KKE ----------- 7

Nga KEE deri në themelimin e BE ----------------- 8

- Faza e Dytë ---------------------------------------- 10

Nga Traktati i Mastrihit - Traktatin e Amsterdam it- 10

Traktati i Nisës ---------------------------------------- 10

Nga Konventa deri në ratifikimit të Kushtetutës-11

Përfundim ---------------------------------------------- 13


3

Hyrje

Meqenëse shumë flitet për Integrimin në Unionin Europian, dhe dita ditës kjo bëhet

temë më e nxehtë nëpër debatet politike, dhe një prej synimeve të të gjitha shteteve

Evropiane, në këtë punim do të mundohemi që sadopak të stujojmë këtë temë.

Të jesh i integruar në evropë është në radhë të parë privilegj e jo detyrim, dhe është

preokupim me reforma në të gjitha sferat e jetës shoqërore.

Shoqërite njerëzore moderne, të organizuara në demokraci pluraliste dhe në shtete të

së drejtës, punojnë për të përmirësuar të sotmen dhe për të përgatitur zhvillimet e të

ardhshmes.

Permasat kryesore të këtij procesi tërësor janë demokracia dhe prosperiteti ekonomik,

sigurimi i brendshëm dhe i jashtëm, kontributi për paqen në shkallë të gjërë,

emancipimi i gjithanshëm i individit dhe i shoqërisë. Në këtë hapësirë shtohen si të

drejtat dhe liritë e njeriut e të minoriteteve ashtu edhe mundësitë për respektimin e

tyre.

Në këtë punim mbi Integrimin Evropian do të merremi me institucionin, që i ka vënë

qëllim vetes "të arrijë një bashkim gjithnjë e më të ngushtë të popujve të Evropës".

Këtu do të trajtohen para së gjithash çështje mbi nocionin e Integrimit Evropian,

historikun dhe zhvillimin e Integrimit Evropian, si dhe motivet e shteteve për tu

integruar në këtë Institucion.


4

Përkufizimi i nocionit “Integrime Evropiane”

Integrimi Evropian don të thotë kultivim të unitetit ndërmjet vendeve dhe popujve

evropianë.

Brenda Bashkimit Evropian, don të thotë se vendet i grumbullojnë resurset e veta dhe

bashkarisht marin shumë vendime. Kjo marje e vendimeve të përbashkëta realizohet

nëpërmjet bashkëpunimit dhe bashkëveprimit nëpërmjet Institucioneve të Bashkimit

Evropian siç janë Parlamenti i BE, Këshilli i BE, Komisioni i BE etj.1

Integrim Evropian është proces integrimi politik, legal, ekonomik dhe në disa raste

edhe social dhe kulturor i vendeve Evropiane.

Procesi i Integrimit Europian kërkon një punë të përbashkët nga të gjitha institucionet

qeveritare të një sheti dhe gjithë resurset politike duhet që të aktivizohen në këtë

drejtim dhe të shërbejnë drejtpërdrejt në arritjen e këtij objektivi strategjik, që synojnë

të gjitha shtetet e kontinentit Evropian.

Analitikët e integrimeve evropiane në rendë të parë të lidhjeve ndërrajonale e

definojnë evropianizimin si proces i redefinimit të politikave kombëtare dhe drejtimet

e veprimit të tyre deri në shkallë të ndërmjetme të vetëqeverisjes së pushtetit lokal apo

në rajone, ku dinamika politike dhe ekonomike e Bashkimit Evropian si pjesë e

logjikës organizative ka për bazë mu rajonin si motor të integrimeve në nivele të

ndryshme.

Në këtë proces paraprijnë vendet me demokraci të përparuar e të qëndrueshme, me

potencial ekonomik, teknologjik, shkencor e ushtarak modern, të integruar gjithnjë e

më shumë edhe në struktura të përbashkëta. Bashkudhëtare të këtij zhvillimi për

progres të gjithanshëm janë edhe mjaft popuj e vende, europiane dhe të tjerë,

pavarësisht nga madhësia e tyre.

Integrimi europian dhe euroatlantik është një proces gjithëdimensional përherë e më i

ndërvarur, që përfshin zhvillimin tërësor të shoqërisë demokratike, legjislacionin dhe

institucionet, ekonominë e tregut dhe teknologjinë, politikën për sigurimin kombëtar,

rajonal e më gjërë dhe strukturat përkatëse, kohezionin social dhe respektimin real të

të drejtave të njeriut e të minoriteteve, shërbimin shëndetësor, arsimin, shkencën,

kulturën etj..

1 Gossary of Terms: EU Jargon (eurojargon)


5

Analizë e proceseve të Integrimit Evropian – Faza e parë

Idea për formimin e Unionit Evropian nuk ka lindur menjëher pas mbarimit të Luftës

së Dytë botërore, por pas një numri tëë madh të iniciativave që kanë rezultuar me

formimin e organizatave të ndryshme ndërkombëtare. Lufta i kishte harxhuar lidhjet

ndërmjet vendeve që më herët kishin ekzistuar, dhe kishte shkëputur edhe ato

organizata ndërkombëtare që ishin të pakta në atë kohë.

Disponimi i politikanëve të vendeve më relevante pas luftës nuk ishte që të

rindërtohet ajo që më herët kishte ekzistuar por të formohen një numër edhe më i

madh i organizatave dhe programeve të reja, , të cilat do të përjashtonin mundësinë e

përsëritjes së asaj qka kishte ndodhur më herët dhe do të mundësonin bashkëjetesë

paqësore të atyre popujve.

Për të gjitha organizatat ndërkombëtare dhe ato evropiane ka qenë i përbashkët fakti

që në të gjitha rastet bëhej fjalë për forma të pastra ndërshtetërore të bashkëpunimit.

• Nga fundi i Luftës së Dytë Botërore deri në KEQÇ 2

Mbrojtësit e idesë së një shteti federal evropian, pra të një forme shumë të gjerë

bashkimi, filluan të kërkonin mundësi, që të paktën në disa fusha të caktuara të arrinin

një një shkallë më të madhe integrimi, duke shpresuar që në këtë mënyrë të mbërrihet

në një zgjerim në rritje të fushave të bashkëpunimit.

Pala franceze ofronte një mundësi konkrete zbatimi të një strategjie të tillë, e cila veç

të tjerash ishte në përputhje me interesat kombëtare, pikërisht sektori i industrisë së

qymyrit, hekurit dhe çelikut. Përmes bashkëpunimit në këtë fushë jo vetëm do të

mundësohej zhvillimi i industrisë së rëndë gjermane por edhe do t’i jepeshin shtysa

procesit të pajtimit gjermano-francez.

Në prill 1951, në Paris u thir një konference qeveritare ku u arrit që Marrëveshja mbi

Themelimin e KEQÇ të nënshkruhej nga Franca, Republika Federale e Gjermanisë,

Italia, Belgjika, Luksemburgu dhe Holanda (shih fotografinë vijuese).3

2 “Komunitetin Evropian për Qymyr dhe Çelik” 3 http://www.dadalos-europe.org/alb/


6

Në këtë mënyrë u krijua një Organizatë e një tipi krejtësisht të ri dhe kjo në pikëpamje

të dyfishtë: këtu bëhej fjalë jo vetëm për një zonë tegtie të lirë por edhe për ngritjen e

një tregu të përbashkët, dhe në fakt në një fushë me rëndësi të jashtëzakonshme për

kohën e atëhershme. Shtetet anëtare ua kaluan një pjesë të konsiderueshme të

sovranitetit të tyre institucioneve të sapokrijuara mbikombëtare.

Struktura institucionale përbëhet nga gjithsej katër institucione qendrore: e

ashtuquajtura Instanca e Lartë përbëhet nga nëntë anëtarë, të cilët përmbushnin

detyrat e tyre të pavarur nga shtetet anëtare. Kompetencat i përkasnin një fushe shumë

të gjerë dhe përmbajnë ndër të tjera edhe ndalimin e subvencioneve apo, në kushte të

caktuara, kontrollin e çmimeve. Vendimet e kësaj instance në të tilla çështje janë

drejtpërsëdrejti të efektshme dhe të detyrueshme!

Kjo ishte një strukturë, në kuadër të së cilës bashkëpunonin në fakt shtete kombëtare,

por që dëshmonte tipare qartësisht të identifikueshme, të tilla sikurse deri më atëherë

njiheshin vetëm prej sistemeve kombëtare politike.


7

• Nga KEQÇ deri në themelimin e KKE 4-së

Pas dështimit të planeve për themelimin e një Komuniteti Evropian për Mbrojtjen në

vitin 1954, qeveritë e shteteve të Beneluksit paraqitën propozime për hapa të

mëtejshëm integrimi, të cilat do të përqendroheshin në fushën e ekonomisë.

Propozimet e shteteve të Beneluksit u diskutuan nga Ministrat e Jashtëm të shteteve

anëtare të KEQÇ në Konferencën e Mesinës, mbajtur në vitin 1955, dhe u pranuan në

mënyrë shumë pozitive.

Më pas në në 25 mars 1957 në Romë (prej nga morën edhe emërtimin Marrëveshjet e

Romës) u nënshkruan marrëveshjet në lidhje me themelimin e një Komuniteti

Evropian për Ekonominë (KEE) si dhe të një Komuniteti Evropian për Çështje

Bërthamore (KEA)— nga gjashtë shtetet anëtare të KEQÇ (fotografia poshtë) 5, duke

hyrë në fuqi më 1 janar 1958.

Në plan të parë të themelimit të kësaj marëveshje qëndronte objektivi i ngritjes së një

tregu të përbashkët, që do të thoshte heqje e plotë e kufijve tregtarë midis vendeve

pjesëmarrëse. Pikërisht ky ishte edhe objekti i pjesës më të madhe të dispozitave të

marrëveshjes. Shumë të përgjithshme mbetën përkundër kësaj informacionet dhe

udhëzimet për koordinimin e politikës ekonomike dhe monetare si dhe në sektorë të

tjerë, sikurse për shembull në politikën agrare, atë të qarkullimit rrugor apo aspekte të

caktuara të politikës sociale.

Përsa u përket faktorëve përcaktues të procesit të integrimit, të cilat kanë interes për

ne, në përfundim të kësaj etape mund të thuhet, se mbresat e lëna menjëherë pas

luftës dhe motivi kryesor i garantimit të paqes dalin në plan të dytë, ndërsa interesat e

shteteve kanë tendencën për të dalë në plan të parë.

4 Komunitetit Evropian për Ekonominë 5 http://www.dadalos-europe.org/alb/


8

• Nga KEE deri në themelimin e Bashkimit Evropian

Një ngjarje tjetër, që dëshmonte për drejtimin ndërshtetëror ishte institucionalizimi i

koordinimit të politikës së jashtme mes shteteve anëtare - me anë të të ashtuquajturit

Bashkëpunim Politik Evropian (BPE) - në vitin 1969. Ai përbënte ndër të tjera një

reagim ndaj zgjerimit me Danimarkën, Irlandën dhe Britaninë e Madhe, me të cilat

Komuniteti Evropian filloi të përfaqësontë një fuqi gjithnjë e më të rëndësishme

ndërkombëtare.

Në valën e parë të zgjëtimit të Komunitetit Ekonomik Evropian, hynë Danimarka,

Irlanda dhe Mbretëria e Bashkuar (1973). Më pas këtij komuniteti ju bashkangjit

Greqija (1981), dhe Spanja e Portugalia (1986)

Kështu kemi mbërritur në fundin e etapës, e cila zgjati pothuaj 20 vjet, dhe përmbyllet

me nënshkrimin e Dokumentit të Njësimit Evropian (DNjE) në vitin 1987, si

ndryshimi i parë i madh i Marrëveshjes.

Nga pikëpamja politiko-konstitucionale një hap i qartë në drejtim të

mbikombëtarizimit dhe në fushën e politikës materiale një zgjerim mbresëlënës i

nivelit të integrimit, pra edhe i fushave të politikës, objekt i bashkëpunimit të

parashikuar në Marrëveshjen për Komunitetine Evropian – kështu mund të

formulohen më një fjali ndryshimet e sjella nga DNjE.

Etapa tjetër e historisë së Bashkimit Evropian përfshin periudhën nga Dokumenti i

Njësimit Evropian (DNjE), deri në hyrjen në fuqi të Marrëveshjes për Bashkimin

Evropian në fund të fitit 1993.

Gjat këtyre viteve Bashkimit Evropian do ti bashkangjiten edhe Spanja dhe

Portugalija në vitin 1986.

Në këtë periudhe do të riten tendencat që unioni të përfiton edhe disa attribute

shtetërore – bashim të politikës, mbrojtjes dhe të ketë një kushtetut të vetme në

zëvendësim për marveshjet që ishin bërë deri atëherë. Këto tendenca janë të definuara

deri diku me Marveshjen e Maastricht-it. 6

Fillimisht duhet të themi që u themelua një organizatë e re, Bashkimi Evropian, të

gjitha proceset integruese në këtë marveshje janë grupuar në tre shtylla.

6 Marveshje kjo e cila miret si bazë e themelimit të Bashkimit Evropian. U miratua në vitin 1991, dhe

duheshte të hyn në fuqi në janar të vitit 1993, por pas kundershtimit të Danimarkës që ta përkrah me

referendum në vitin 1992, në fuqi hyri në Nëntor të vitit 1993. Pas bisedimeve shtesë të Unionit

Evropian me Danimarkën nga të cilat bisedime Danimarka përfitoi një sër lehtësime, ajo vendosi

përsëri këtë në Referendum me çka edhe votuesit e përkrahin ratifikimin e kësaj marveshje.


9

Shtyllën e parë (Kolona e Komunitetit Evropian), e përbënte bashkëpunimi i

mbështetur në Marrëveshjen e Parisit (KEQÇ), Marrëveshjet e Romës si dhe DNjE, e

cila tanimë gjithsesi ka pësuar disa ndryshime dhe plotësime të rëndësishme përmes

Marrëveshjes së Maastricht-it.

Shtyllën e dytë e përbënin Politikat e Përbashkëta të Jashtme dhe të Sigurisë (BPJS),

me anë të së cilës u zhvillua më tej dhe u vendos në një bazë kontraktuale

bashkëpunimi ndërshtetëror në sektorin e politikës së jashtme.

Shtylla e tretë përbënte Bashkëpunimi në sektorët e Drejtësisë dhe punëve të

Brendshme

Nëqoftëse Shtylla e Parë mund të trajtohet si e përfunduar, në pjesën më të madhe të

saj, për dy të tjerat mund të thuhet se jovetëm që nuk janë në fazë të ndërtimit

(formimit), por që ende zhvillohen polemika për atë se a na duhen, dhe nëse po si

duhet ato shtylla të vendosen.

Në këtë mënyrë mbërritëm në fundin e pjesës së parë të përballjes sonë me historinë e

BE-së dhe kjo e paraqitur në mënyrë grafike do të dukeshte kështu.


10

Analizë e Procesit të Integrimit Evropian – Faza e Dytë Deri tani pamë zhvillimin e Komunitetit Evropian nga fundi i Luftës së Dytë Botërore deri në themelimin e Bashkimit Evropian me Traktatin e Mastrihtit. Menjëherë pas kësaj do të përpiqem të plotësojë këtë pamje të përgjithshme duke ardhur deri në të shkuarën e afërt si dhe të vijojmë më tej analizën tonë të faktorëve përcaktues dhe modeleve të zhvillimit të procesit të integrimit. Gjysmën e dytë të zhvillimit të BE do ta shohim të ndarë në etapat e mëposhtme:

• Nga Traktati i Mastrihit deri në Traktatin e Amster damit Krahas rritjes së numrit të anëtarëve me Finlandën, Austrinë dhe Suedinë në 1 janar 1995, procesi i reformave nisur me grupin e refleksionit dhe konferencën qeveritare përfundoi në Marrëveshjen e Amsterdamit, si rishikimi i tretë i madh i Marrëveshjes së Komunitetit Evropian pas Dokumentit të Njësimit Evropian dhe Traktatit të Mastrihtit. Ai u nënshkrua në vitin 1997 dhe hyri në fuqi më 1 maj 1999. Por edhe me këtë marëveshje nuk u përmbush një prej objektivave të tij kryesorë, atë të përgatitjes së BE-së për zgjerimin në dimensionin e lindjes.

• Traktati i Nisës Menjëherë pas Traktatit të Amsterdamit, në vitin 2000, u mor vendim që të thiret një Konferencë Qeveritare, dhe të trajtonte ato çështje, që nuk ishin mundur të zgjidheshin në Amsterdam; më hollësisht:

Madhësia dhe përbërja e Komisionit; Shpërndarja e votave në Këshill; Zgjerimi i mundshëm i vendimmarrjes me shumicë të kualifikuar, dhe në

mbyllje çështje të tjera në lidhje me ato ndryshime traktati, që do të rezultonin nga të

ashtuquajturit „left-overs“ ose nga zbatimi i Traktatit të Amsterdamit. 7

7 http://www.dadalos-europe.org/alb/


11

Bisedimet në Konferencën Qeveritare u zhvilluan në kontekstin e negociatave aktuale

për anëtarësim me gjithsej dymbëdhjetë shtete; qëllimi i tyre ishte që përmes

ndryshimeve institucionale të garantonin, që edhe një bashkim me një numër

anëtarësh pothuaj të dyfishuar mund të mbetej funksional.

Në tërësi përshtypja, që duhet krijuar është, që Nisa nuk u shfrytëzua për të

përmirësuar aftësinë vepruese dhe vendimmarrëse të BE-së, por për të zgjeruar

„pushtetin pengues“ të disa shtetev të caktuara anëtare.

Këto deficite ishin kaq të dukshme, saqë praktikisht menjëherë pas Nisës u mor

vendimi për të ndërmarrë një përpjekje tjetër për të zgjidhur problemet urgjente ende

përpara një zgjerimi potencial me vende të Evropës Qendrore dhe Lindore.

• Nga Konventa deri në procesin e ratifikimit të Kushtetutës

Që më në fund problemet urgjente të zgjidheshin ende përpara zgjerimit, u bënë

përpjekje për thirrje të një konvente, e cila do të duhej të përpunonte një projekt-

kushtetutë të re.

Konventa u zhvillua në periudhën prej shkurt 2002 deri në qershor 2003, dhe gjatë

kësaj kohe përpunoi projekt-kushtetutën evropiane.

Në fillim të janarit presidenca irlandeze ndërmori një përpjekje të re për të mundësuar

mbylljen e suksesshme të bisedimeve deri në qershor 2004.

Nënshkrimi ceremonial i Marrëveshjes mbi Kushtetutën nga kryetarët e shteteve

dhe qeverive, si dhe nga ministrat e jashtëm u realizua në fund të tetorit 2004,

pikërisht në atë sallë, ku pothuaj 50 vjet më parë ishin nënshkruar edhe marrëveshjet

për krijimin e KEE.8

8 http://www.dadalos-europe.org/alb/


12

Në këtë periudhë, pikërisht më 1 maj 2004, u realizua edhe i ashtuquajturi Zgjërimi

Lindor, dhjetëshja kandidate u bë anëtare e BE me të drejta dhe detyrime të plota. Pa

dyshim një ditë memoriale dhe historike për BE, një ditë që jo vetëm rriti Bashkimin

nga 15 në 25 shtete anëtare, por e ndryshoi dhe vazhdon ta ndryshojë atë.

Pas kësaj vijoi marrja disi e vonuar e detyrës nga Komisioni Barroso, në nëntor 2004,

me të cilin hynë në fuqi edhe rregulloret e reja institucionale, parashikuar për një

Bashkim Evropian prej 25 apo 27 9shtetesh anëtare.

Në nëntor 2004 filloi edhe procesi i miratimit të Kushtetutës nga 25 shtetet anëtare, në

pjesën më të madhe me anë procedurash parlamentare por pjesërisht edhe përmes

referendumesh. Hapjen e bëri Lituania në mes të nëntorit 2004, më pas edhe 8 shtetet

tjera. Pas kësaj vijuan dy goditje të rënda njëra pas tjetrës për projektin e Kushtetutës

Evropiane, të cilat bënë që ky projekt të mos mund të realizohet më në formën

ekzistuese. Fillimisht referendum në Francë në maj 2005, me anë të cilit Marrëveshja

për Kushtetutën u refuzua me një shumicë të qartë, dhe vetëm pak ditë më vonë

referendumi në Hollandë i cili gjithashtu refuzoi këtë kushtetutë.

Këtë „Stop!“ të qartë, që nuk do ta lejonte më BE-në të vazhdonte sikur deri më tani,

nuk mundi ta ndryshonte as „Po“-ja e fortë e referendumit të zhvilluar në Luksemburg

në korrik 2005.

Përfundim

Integrimi Evropian duhet të shihet në radhë të parë si shansë për përparim të

gjithanshëm në të gjitha sferat e jetës shoqërore.

Përmasat kryesore të këtij procesi tërësor janë demokracia dhe prosperiteti ekonomik,

sigurimi i brendshëm dhe i jashtëm, kontributi për paqen në shkallë të gjërë,

emancipimi i gjithanshem i individit dhe i shoqërise.

Kështu kemi mbërritur në mbyllje të kalimit tonë përmes historisë së BE-së dhe

përjekjeve tona për të shpjeguar zhvillimin e procesit të integrimit.

Shpresoj, që me gjith këtë që përmenda deri tani, kam mundur t’Ju vë në dispozicion

një instrument, i cili do t’Ju ndihmojë për të shpjeguar dhe kuptuar jo vetëm ngjarjet e

së shkuarës, por edhe ato të së tashmes dhe të së ardhmes në lidhje me Integrimet

Eropiane.

9 Janar 2007 BE-së i bashkangjiten edhe Bulgarija dhe Rumunia


13

Literatura e shfrytëzuar :

1. Studime Evropiane – Blerim Reka, Arta Ibraimi

2. E Drejta Evropiane – Jean-Clod Gautron, Shkup 2006 3. Gossary of terms: EU Jargon (eurojargon) 4. Online Education Centar http://www.dadalos-europe.org/alb/ 5. Archive Of European Integration http://aei.pitt.edu/perl/search/simple

univerziteti i evropes juglindore shkup fakulteti i

Documents