1

UNIVERZITET METROPOLITAN

FAKULTET ZA MENADMENT

DOKTORSKA DISERTACIJA

HOLISTIKI MARKETING U FUNKCIJI RAZVOJA AGROBIZNISA

Mentor: Kandidat:

Prof. dr Milan Stamatovi Mr Dalibor Doni

BEOGRAD, 2016. godina

2

lanovi komisije za ocjenu i odbranu doktorske disertacije:

1. ______________________________

2. ______________________________

3. ______________________________

3

UNIVERZITET METROPOLITAN

FAKULTET ZA MENADMENT

UDK:

DOKTORSKA DISERTACIJA

HOLISTIKI MARKETING U FUNKCIJI RAZVOJA AGROBIZNISA

Mr Dalibor Doni

Saetak

Cilja rada je analiza aktuelne poslovne situacije u kojoj se nalaze proizvoai

poljoprivrednih proizvoda u Bosni i Hercegovini sa razvojem i primjenom koncepta

holistikog marketinga kao modela unapreenja konkurentnosti poljoprivrednih

proizvoaa u Bosni i Hercegovini. Metodologija koja je primijenjena u radu je

kombinovana kvalitativna i kvantitativna tehnika istraivanja. Od kvalitativnih istraivanja

koristi se dubinski intervju, a od kvantitativnih istraivanja analiza uvoza, izvoza,

proizvodnje i prometa vrenih na osnovu podataka koji su dostupni iz statistiih zavoda.

Rezultati ukazuju da je potrebna nova strategija razvoja proizvodnje poljoprivrednih

proizvoda u Bosni i Hercegovini da bi se odgovorilo na izazove koje namee poslovanje

21. vijeka. U novom modelu razvoja predlae se da holistiki pristup marketingu ima

centralnu ulogu. Holistiki marketing sa svojim elementima ima potencijal da unaprijedi

konkurentnost na domaem tritu i da stvori pretpostavke stabilnog razvoja proizvodnje

poljoprivrednih proizvoda u Bosni i Hercegovini.

Kljune rijei: holistiki marketing, konkurentnost, proizvoai, poljoprivredni proizvodi.

4

BELGRADE METROPOLITAN

UNIVERSITY

UDC:

DOCTORIAL THESIS

HOLISTIC MARKETING IN THE FUNCTION OF AGROBUSINESS

DEVELOPMENT

MSc Dalibor Doni

Abstract

The aim of the work is the analysis of current business situation in which the producers of

agricultural products in Bosnia and Herzegovina are positioned with development and use of

holistic marketing concept as a model for improving the competitiveness of farmers in Bosnia

and Herzegovina. The methodology, which is applied in this work, is combinesn both qualitative

and quantitative research technique. The in-depth interview is used for qualitative research, and

for quantitative research the analysis of the import, export, production, trade and the cash flow

data, available from statistical agencies, were used. The results showed that the new, developing,

agricultural production strategy is necessary in order to correspond to the business challenges of

the 21st century. In the new model of developing, it is suggested that the holistic approach to

marketing has the central role. Holistic marketing, with its elements, has a potential to improve

competitiveness on the domestic market and to create conditions for stable development of the

agricultural production in Bosnia and Herzegovina.

Key words: holistic marketing, competitiveness, producers, agricultural production.

5

SADRAJ:

1.1. Problem istraivanja ........................................................................................................ 8 1.2. Osnovna hipoteza ............................................................................................................ 9 1.3. Svrha i cilj istraivanja .................................................................................................. 11

1.4. Teorijski okvir i pregled literature ................................................................................ 13 1.5. Metodoloki okvir istraivanja ...................................................................................... 19 1.6. Kompozicija rada .......................................................................................................... 23

2. ANALIZA TRITA, POSLOVNE ORIJENTACIJE I ORGANIZACIONO-

EKONOMSKIH USLOVA POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE ...................................... 24

2.1. Analiza trita jabuke ................................................................................................... 24 2.1.1. Analiza trita jabuke u svijetu .............................................................................. 24

2.1.2. Analza trita jabuke u Bosni i Hercegovini .......................................................... 31 2.2. Analiza trita krompira ................................................................................................ 42

2.2.1. Analiza trita krompira u svijetu .......................................................................... 42 2.3. Analiza trita kupusa ................................................................................................... 55

2.3.1. Analiza trita kupusa u svijetu .............................................................................. 55

2.3.2. Analiza trita kupusa u Bosni i Hercegovini ........................................................ 64 2.4. Analiza tria paradajza ................................................................................................ 69

2.4.1. Analiza tria paradajza u svijetu ........................................................................... 69 2.4.2. Analiza tria paradajza u Bosni i Hercegovini ..................................................... 77

2.5. Analiza trita paprike ................................................................................................... 82 2.5.1. Analiza trita paprike u svijetu ............................................................................. 82

2.5.2. Analiza trita paprike u Bosni i Hercegovini ....................................................... 89 2.6. Analiza poslovnog koncepta poljoprivredne proizvodnje regije Banja Luka ............... 94

3. KONCEPT HOLISTIKOG MARKETINGA U AGROBIZNISU .................................. 103 3.1. Trite poljoprivrednih proizvoda kao polazite za primjenu marketingkoncepcije .. 103 3.2. Sistem interakcije poljoprivrednih proizvoaa i okruenja ....................................... 107

3.3. Razvoj marketinga poljoprivrednih proizvoda ............................................................ 109 3.4. Obiljeja savremenog marketinga ............................................................................... 112

3.5. Koncept holistikog marketinga u poljoprivrednoj proizvodnji ................................. 115 3.5.1. Interni marketing u poljoprivrednoj proizvodnji .................................................. 116 3.5.2. Integrisani marketing u poljoprivrednoj proizvodnji ........................................... 118 3.5.3. Marketing odnosa u poljoprivrednoj proizvodnji................................................. 118

3.5.4. Koncept drutveno odgovornog marketinga u poljoprivrednoj proizvodnji ........ 119 3.6. Ekoloka komponenta drutveno odgovornog marketinga ......................................... 120

3.6.1. Marketinka komunikacija u konceptu ekolokog marketinga ............................ 121 3.7. Marketing miks u poljoprivredi ................................................................................... 121

3.7.1. Proizvod ............................................................................................................... 122 3.7.2. Cijena ................................................................................................................... 123 3.7.3. Distribucija ........................................................................................................... 125

3.7.4. Promocija ............................................................................................................. 127 3.8. Sistem i standardi kvaliteta poljoprivrednih proizvoda............................................... 128

3.8.1. Standardi kvaliteta povra .................................................................................... 133 3.8.2. Standardi kvaliteta voa ....................................................................................... 135

4. UPRAVLJANJE HOLISTIKIM MARKETINGOM U AGROBIZNISU ...................... 137

4.1. Analize makro okoline ................................................................................................ 138 4.2. Analiza mikro okoline ................................................................................................. 146

4.3. Analiza proizvoaa voa i povra ............................................................................. 150 4.4. Strateke analize .......................................................................................................... 155

6

4.5. Planiranje ..................................................................................................................... 158 4.6. Osnovne pretpostavke implementacije modela ........................................................... 158 4.7. Edukacija ..................................................................................................................... 159 4.8. Resursi ......................................................................................................................... 160

4.9. Kontrola ............................................................................................................