Univerzitet Crne Gore Postdiplomske studije Menadmenta Predmet Evaluacija preduzea

Procjena vrijednosti akcionarskog drutva:"Luka Bar"

Profesor: ovaenog procjenjivaa: Dr. Milan Lakievi

Kandidat za Radonji Branko 09/07

U Podgorici, decembar 2010. God

1

Sadraj:Sadraj:.................................................................................................................. 2 Izajava procjenjivaa:............................................................................................4 UVOD:.................................................................................................................... 5 Osnovni podaci o preduzeu:.................................................................................6 2.1. Istorijat i status............................................................................................6 2.2. Djelatnost preduzea...................................................................................7 2.3. Organizacija preduzea...............................................................................7 2.4. Investicioni program....................................................................................9 2.5. Trina perspektivna ................................................................................10 3. Ekonomsko Finansijska analiza.......................................................................13 3.1. Analiza prinosnog poloaja........................................................................13 3.1.1. Struktura i raspored ukupnog pirhoda....................................................14 3.1.2. Rizik ostvarenja finasijskog rezultata......................................................15 3.1.3. Rentabilnost...........................................................................................18 3.2. Struktura imovine......................................................................................19 3.3. Analiza finansijskog poloaja.....................................................................20 3.3.1: Bilans stanja...........................................................................................21 3.3.2. Finansijska ravnotea.............................................................................23 3.3.3. Zaduenost i solventnost........................................................................25 4.Ocjena kreditnog boniteta po modelu zeta.......................................................27 5.Procjena vrijednosti kapitala.............................................................................30 5.1. Knjigovodstvena i korigovana vrijednost kapitala......................................30 5.2. Imovinska vrijednost kapitala....................................................................32 5.3. Prinosna vrijednost kapitala ( metod diskontovanog neto novanog toka)33 Projekcija bilansa uspjeha.................................................................................34 Projekcija neto obrtnih sredstava ...............................................................35 Projektovana imovina.......................................................................................36 Projekcija kapitala.............................................................................................36 Projekcija bilansa stanja...................................................................................38 DISKONTNA STOPA (Cena kapitala)..................................................................39

2

Rezime:Preduzee: "LUKA BAR" AKCIONARSKO DRUTVO BAR Sjedite: BAR, OBALA 13 JULA, Telefon i fax: 030-312-114,312-867, Odgovorno lice/ Vlasnik / Direktor: SLOBODAN PAJOVI Matini broj/ pib : 02002558 ifra djelatnosti: 63110, Naziv djelatnosti: pretovar tereta Bilans za 31.12.2009. procjenu: bilans stanja i uspjeha na dan

profesionalnosti revizora)

Procjenjena vrijednost: 75,713,838 ( zbog velike pouzdanosti I korigovana knjigovodstvena

Knjigovodstvena ujedno vrijednost: 75,713,838 Prinosna: 81,353,506 Imovinska:78,713,838

Izabrana procijenjena vrijednost: Tim za procjenu: Kandidat za procjenjivaa: Branko Radonji Angaovani procenitelj graevinske struke: Milorad Markovi, dipl.Gra.in. Angaovanji procejitelj geodetske stuke: Mladen Duranovi Mr. Geodezije Angaovani porcenitelj mainske stuke: Radievi Milana Dipl. In.ma.

3

Datum zavretka procejne: decembar, 2010. God.

Izajava procjenjivaa:Ovima se podtvruju sledee izjave sa ovim Izvjetajem o procjeni vrijednosti kapitala:1.

Lino sam uz prisustvo ekspertskog tima posjetio preduzee i izvrio pregled njegove imovine i obaveza koji su bili predmet procjene. Moje iskustvo i lina poznanstva lanova koletkiva i poslovna saradnja sa njima u mnogome su mi olakali posao. Jer sam imao na bazi njihovog povjerenja u mene i moj ekspertki tim dobio zeleno svjetlo pristupu inforamacijama. Tim za procjenu ni na koji nain nije zainteresovana strana u procjeni, te je osnovni cilj procjene da se utvrdi objektivna vrijednost preduzea. Ne postoji pristrasnost kod procjenivaa u vezi sa predmetom procjene niti je naknada za izradu ovog izvjetaja povezana sa iskazanom vrijednou kapitala preduzea.

2.

3.

4. U skadu sa znajem kojim raspolaemo svi podaci na osnovu kojih su izvrene analize, zakljuci, i iznijeto miljnje su vjerodostojni. Ovaj izvjetaj o procjeni vrijednosti kapitala, preduzea: primjenjen je u skladu sa Meunarodnim standardima vrednovanja. Prema informacijama sadranim u ovom izvjetaju emo postupati skladno principima poslovne tajne i nee biti dostupne treim stranama koje nisu ukljuene u sam process procjene.4

5.

6.

Podgorica, decembar, 2010. Godine Kandidat za ovlaenog procjenjivaa Radonji Branko

UVOD:

Na zahtejev preduzea: "Luka Bar " , a radi namjene privatizacije akcionarskog drutva, izvrena je procjena vrijednosti kapitala, na dan 31.12.2009. Procjena je izvrena u skladu sa slijedeim dokumentima: Zakon o preduzeima(("Sl. list RCG", br. 06/02), zakon o privatizaciji privrede ("Sl. List RCG ", br.23/96, 6/99, 59/00, 42/04), odluka menadmenta o potrebi procjene preduzea: "Luka Bar" akcionarskog drutva, u svrhu privatizacije. MRS (Meunarodnim raunovodstvenim standardima), I MSFI (Meunarodni standardi finansijskog izvjetavanja)

Rezultati ispitivanja i tabelarni pregledi finansijske analize prinosnog i imovinskog poloaja preduzea( bilansi stanja, bilansi uspjeha, izvjetaji o promjenama na kapitalu, izvjetaji o novanim tokovima, raunovodstvene politike i napomene) su temelj i okosnica za objektivno vrednovanje. Ispitivanje i analize vezane za procjenu obuhvatile su: Osnovne podatke o preduzeu Osvrt na trinu poziciju preduzea Ocjenu ekonomsko-finasnsijskog poloaja i rezultata poslovanja za 2007,2008,2009 godinu. Prilikom korienja ovog izvjetaja potrebno je imati u vidu da je on baziran na bilansima na dan 31.12.2009. godine i das u podaci u poslovanju preduzea tretirani koa5

pouzdani, poto su finansijski izvjetaji revidovani od strane eksternih revizora irom Crne Gore. U Pripremi ovog izvjetaja su koriene sledee podloge: Berzanski izvjetaji sa: Montenegroberze, Next berze Raunovodstvena dokumentacija,rjeenja o upisu u sudski registar - Knjiga: Procjena vrijednosti preduezea po ijoj je metodologiji raena procjena vrijednosti preduzea iji su autori Prof. Dr Jovan Rodi i prof. Dr Milovan Filipovi posluila je kao okosnica ove procjene - Dokumentacija i normativna akta preduzea - Literatura sa Interneta vezana za oblast procjene-

Osnovni podaci o preduzeu:2.1. Istorijat i status Vjekovima je barski zaliv pruao utoite pomorcima i brodovima. Luka Bar je osnovana poetkom prolog vijeka 27.juna 1906.godine - kao rezultat udruenih napora (joint venture) vizionara uz podrku Knjaza crnogorskog Nikole Petrovia. Istorija Luke Bar je kao i istorija Crne Gore, bremenita ljudskim naporima da se stvara i u okolnostima brojnih ratnih razaranja i prirodnih nepogoda. Tradicija savjesnog poslovanja sa ciljem da se omogue to bolji uslovi protoka roba, kapitala, ljudi i ideja stvorila je dananje akcionarsko drutvo Luku Bar. Luka Bar je osnovana 1906. godine kao javno preduzee, a promjena statusa preduzea u akcionarsko drutvo izvrena je 24.02.1999. Drutvo posluje pod nazivom: Akcionarsko Drutvo "Luka Bar" Bar. U skladu sa odredbama Zakona o privrednim drutvima dana 19.07.2004. godine izvrena je registracija u Centralnom registru Privrednog suda u Podgorici, kao akcionarsko drutvo. Preduzee AD ,,Luka Bar Bar osnovano je Odlukom Saveznog Izvrnog Vijea 16.04.1954 godine. Izgraeni Luki kapaciteti u prvoj fazi razvoja iznosili su 1,5 miliona tona robe ,6

dok je u drugoj fazi razvoja ,,Luke Bar ovaj kapacitet povean za godinji pretovar robe od oko 4,5 miliona tona. Odlukom o organizovanju Javnog preduzea ,,Luka Bar Skuptina Republike Crne Gore je 20.06.1990 godine izvrila transformaciju preduzea u Javno preduzee. Preduzee je organizovano kao akcionarsko drutvo ,,Luka Bar prema posebnom program transformacije Vlade RCG i registrovano je kod Privrednog suda u Podgorici Rjeenjem FI 2857/99 od 19.12.1999 godine . U skladu sa Zakonom o Privrednim drutvima preduzee je registrovano 25.07.2002 godine kod Centralnog Registra Privrednog suda u Podgorici pod registarskim brojem 4-0000235/001. Preduzee je produilo registraciju dana 19.07.2009 godine kod Centralnog Registra Privrednog suda u Podgorici pod registarskim brojem 40000235/024.

2.2. Djelatnost preduzea Djelatnost drutva je odreena po ifri djelatnosti 63110saobraaj, skladitenje, veze i pretovar tereta, usluge u pomorskom saobraaju po ifri 63221, aktivnost drugih posrednika u saobraaju po ifri 63400, pruanje ugostiteljskih usluga po ifri 55110, gajenje usjeva i zasada po ifri 011, uzgoj ivotinja po ifri 012, vaenje kamena po ifri 141 , kao i ostale djelatnosti po iframa 50200, 71210, 51521, 74202, 74203, 74140, 70120, 92622, 74600 i ostale djelatnosti predviene Statutom preduzea. 2.3. Organizacija preduzea Drutvo posluje pod nazivom: Akcionarsko Drutvo "Luka Bar" Bar. U skladu sa odredbama Zakona o privrednim drutvima dana 19.07.2004. godine izvrena je registracija u Centralnom registru Privrednog suda u Podgorici, kao akcionarsko drutvo. Menadment:7

lan Odbora direktora: lan Odbora direktora: lan Odbora direktora: lan Odbora direktora: lan Odbora direktora: Izvrni direktor: Sekretar Drutva: Revizor: Kontakt: E-mail: Web: Registarski broj kod KHOV: Registarski broj kod CRPS: Vlasnika lista: Drava Ostali Skraeni naziv Drutva: Engleski naziv Drutva:

Dr. Predrag Ivanovi-Predsjednik Zdravko Gvozdenovi Goran Jevri arko Pavievi Aleksandar Belevi Slobo Pajovi Vesna Mihaljevi Eurorev d.o.o. Podgorica +382 85 312-000; 312-114 www.lukabar.me 180 4-0000235/009

54,0527 % 45,9473 % Luka Bar a.d. Bar Freeport "Port of Bar" Holding co Zona Franca "Porto di Bar" Italijanski naziv Drutva: Holding co Prvi dan trgovanja na 10. jul 2006. kotaciji: AD Luka Bar na osnovu l. 25 Statuta na skuptini odranoj dana 29.12.2008. godine donijelo je: - Odluku o osnivanju Drutva sa ogranienom odgovornou Pomorski poslovi Bar,registrovano u CRPS 22.06.2009.god.a poelo sa radom 01.10.2009.god. - Odluku o osnivanju Drutva sa ogranienom odgovornou Informatika i komunikacije Bar,registrovano kod CRPS 22.06.2009.god.,a poelo sa radom 01.10.2009.god. - Odluku o osnivanju Drutva sa ogranienom odgovornou Obezbjeenje i protivpoarna zatita Bar,registrovano kod CRPS 22.06.2009.god.,a poelo sa radom 01.10.2009.god. Ova drutva su sa poslovanjem otpoela 01.10.2009. godine .8

- Preduzee DOOPomorski poslovi Bar je na dan 31.12.2009. godine zapoljavalo 49 radnika . - Preduzee DOOInformatika i komunikacije Bar je na dan 31.12.2009. godine zapoljavalo 13 radnika . - Preduzee DOOObezbjeenje i protivpoarna zatita Bar je na dan 31.12.2009. godine zapoljavalo 50 radnika . Preduzee AD Luka Bar zapoljava 220 radnika na dan 31.12.2009 godine. 2.4. Investicioni program Luka bar se razvojem bavi kao permanentnim procesom koji obuhvata sve strukture poslovnog sistema, nefizike kao i fizike. U podruju nefizikih struktura naglaen prioritet je na usavravanju modela organizovanja lukog poslovnog sistema i njegovih podsistema sa osloncem na savremene informatike tehnologije i kompjutersku podrku u obavljanju radnih procesa u svim poslovnim funkcijama. U razvoju fizike strukture formirano je nekoliko grupa projekata koje sistematizujemo na sljedei nain: 1. Projekti koji podravaju proizvodnju za trite EU iz podruja agrara: 1.1 Stoni terminal 1.2 Silos za itarice druga faza 1.3 Hladnjaa za voe 2. Proirenje kapaciteta terminala za tene terete 2.1 Rezervoari za naftne derivate 2.2 Rezervoari za bazna ulja 2.3 Rezervoari za jestiva i druga ulja 3. Modernizacija kontejnerskog terminala i formiranje Transipment centra 3.1 Uvoenje terminal operatora 3.2 Modernizacija tehnologije i opreme terminala 3.3 Dogradnja obale i skladinih povrina

9

4. Izgradnja novih obala i opremanje novom mehanizacijom 4.1 U lukom priobalju nudi se prostor za izgradnju dodatnih obala u duini od 2000 m u nekoliko sekcija: - U korijenu glavnog lukobrana - Vezna obala GAT-1 Terminal rasutih tereta - ela GAT-1 (Kontejnerski terminal) - Vezna obala GAT-1 GAT-2 5. Modernizacija putnikog terminala - Kompletiranje osnovnih profesionalnih sadraja terminala - Formiranje prateih komercijalnih i servisnih sadraja na terminal 6. Projekti u reimu Slobodne zone Navedene i ostale razvojne projekte realizujemo po modelu savremenih oblika saradnje koncesija, zajednikih ulaganja, zakupa i drugim, a kojima se postie kapacitet Luke od 10 mil. tona.

2.5. Trina perspektivna

Prva tabela daje djeliminan prikaz renomiranih domaih i inostranih dobavljaa, dok je na drugoj tabeli prikazan udio preduzea na prodajnom tritu

NIS Rafinerija nafteBeograd Pota Crne Gore Podgorica Vodovod

Saobraaj Digit raunarski Bonver ni fakultet- ininjering-Beograd group Beograd Beograd Jugopetrol , Kotor Dom Centrojadran Bar

Veletex Podgorica

Telekom Elektrodistribucija Crne Gore -Bar Loven Internet-CG-

Multiprint-Bar10

i zdravlja-Bar kanalizacija -Bar

osiguranje Podgorica ADPodgorica

T-mobile Barska Elektrodistribucij EkonomsKontejnerski terminal Crne Gore plovidba AD a-Podgorica ki fakultet- i gen.teretiBar dooBar Podgorica Podgorica KalmarWien UnisUshaViegradPomorski posloviConnell Ventures X-Press Bar INC -Tortola Container line-London

CIJEVNA COMERCPODGORICA AD MARINA-BAR BEMAX DOOPODGORICA BOKSERSKI SAVEZ CRNE GOREPODGORICA CARINARNICA-BAR

LOKOMOTIVABEOGRAD CENTROPROIZVODBEOGRAD ECCOLO DOOBEOGRAD EURO GAS DOOSUBOTICA EUROPOLIS DOO11

A.P. MOLLER-MAERSK A/S DENMARKKOPENHAGEN ADRIATIC COSMOR SHIPPING-BAR BAR CONTAINER SERVICE DOO BOKA-ADRIATIC LTDBIJELA CONELL VENTURES

ZEMUN CENTAR BEZBJEDNOSTIPOG.POLICIJA- BAR CENTROJADRAN-BAR CRNAGORAPUTPODGORICA FASTOM DOO-NOVI SAD GRANIMPEKSBEOGRAD HUB DUNAV DOOBEOGRAD

INC-TORTOLA CORETEQ LTDTORTOLA HUB DACIA LIMITEDCYPRUS-LIMASSOL INTERLOG DOOBEOGRAD INTERLOG DOO- BAR

DALMACIJA CEMENTINTERNATIONAL CGMONTENEGROBEOGRAD PODGORICA DOM ZDRAVLJA-BAR ELMAG-PODGORICA JUGOIMPORT-SDPRNOVI BEOGRAD JUGOINSPEKTBEOGRAD LORAL-BEOGRAD MDD GROUP DOO EXPORT-IMPORT NOVI SAD MOTUS PLUS DOOBEOGRAD

JADROAGENT-BAR JADROAGENT-ON BEHALF OF CMA CGM FRANCE JUGOAGENT M-BAR MONTENEGRO DEFENCE INDUSTRY DOO MEDITERAN SHIPPINGBAR

FAB LIVEPODGORICA FAKULTET ZA POSLOVNI MENADMENT-BAR FAKULTET ZA TURIZAM, HOTELIJERSTVO ITRG. FK MORNAR-BAR KAP PODGORICA AD

TRRANSJUG-BEOGRADMEDITERANSKA BAR 7 BRODSKA KOMPANIJA MSC ZASTAVA AUTOMOBILA MEDITERRANEAN CONTAINER SERVICES

12

3. Ekonomsko Finansijska analiza3.1. Analiza prinosnog poloaja

13

3.1.1. Struktura i raspored ukupnog pirhoda R Pozicija . B . 2007 2008 2009 % 2007 % 2008 % 2009

1 Poslovni prihodi 22,133,000 18,896,608 15,058,885 97,14 . 2 Ostali prihodi . 3 Finansijski . prihodi 4 Ukupni . prihodi (1-3) 5 Rashodi . redovne aktivnosti 6 Ostali rashodi . 7 Finansijski . rashodi 8 Ukupni . rashodi (5-7) 9 Dobitak iz . redovnog poslovanja(1+25-6) 1 Gubitak 0 finansiranja( . 7) 3(3,534,371 (1,309,242 0,5 ) ) 645,000 6,000 2,962,552 449,989 856,976 114,000 2,83 0,03

84,7 13,28 2,02 100

93,94 5,35 0,71 100

22,784,000 22,309,148 16,029,86 100 0

(18,744,000 (22,334,285 (15,309,865 82,26 100,11 ) ) ) (3,681,000) (3,330,824) (1,897,205) 16,15 (249,000) (178,410) (132,032) 1,09 14,9 1,09

95,5

11,84 0,82 108

(22,674,00 (25,843,51 (17,339,10 99,5 115,8 0) 9) 2) 4 353,000 (3.805,950) (1,291,210) 1,55 17,06

8,1

(243,000)

271,579

(18,032)

1.07

1,22

0,1

1 Neto dobit (9- 110,000 1 10)

15,84

8

14

Strukutura ukupnog prihoda pokazuje po kom osnovu i na kom tritu je stican prihod, a struktura rasporeda ukupnog pirhoda pokazuje njegovu optereenost pojedinim segmentima rashoda i udio finansijskog rezultata u ukupnom prihodu. Naredna tabela pokazuje iznose u Eurima, kao i njihovo procenutalno uee u poslovanju. Napominjemo da su stavke poput dobitka prije oprezivanja, gubitak prije oporezivanja, kao i tekui i odloeni porez na dobit izostavljeni iz razloga to su te pozicije izostavljene iz poslovanja akcionarskog drutva. Poslovni dobitak Stopa poslovnog dobitka je raunata iz odnosa poslovni dobitak/ poslovni prihod, Ili detaljnije (poslovni prihodi poslovni rashodi) / poslovni prihodi Za 2007 godinu je 15,3%, za 2008 godinu je 18,2%, za 2009 godinu je -1,7%. Iz priloenih podataka vidimo da je u 2007 godini poslovni dobitak u odnosu na poslovni prihod u plusu za 15,3%. Dok naredne godine biljei nagle padove, 2009 godina je takoe negativna i procentualni udio poslovnog dobitka u odnosu na poslovni prihod je -1,7% Dobitak redovne aktivnosti Izraunata je iz odnosa dobitak redovne aktivnosti / ukupni prihodi Za 2007 bjelei dobitak u iznosu od 1,55%, 2008 godine bjelei gubitak u iznosu od 17,06 %, I 2009 godine bjelei takoe gubitak u iznosu od 8,1% VIdimo da je stepen varijacije veliki,,I da poslovanje redovne aktinosti je negativno, osim u prvom sluaju u kojem je malo iznad pozitivne nule. Neto dobitak Stopa je izraunat iz odnosa neto dobitka/ ukupan prihod Ona je za prvu godinu pozitivna u iznosu od 0,5%, dok za 2008 iznosi -15,84%, a za 2009 iznosi -8,1%. Preduzee se kree silaznom putanjom, i bljelei veoma loe rezultate. 3.1.2. Rizik ostvarenja finasijskog rezultata

15

U ovoj analizi ostali prihodi i ostali rashodi su iskljueni, jer su oni u principu neponovljivi i kao takvi nisu bitni za opstanak i rast preduzea. Poslovni rizik preduzea je rizik ostvarenja poslovnog dobitka kao brutoprinosa na ukupan kapital tj. Rizik pokria iz poslovnih prihoda svih rashoda( izuzev rashoda finasnsiranja). Taj rizik se mjeri faktorom posslovnog rizika a dobija se iz odnosa mare pokria i poslovnog dobitka. Visina poslovnog rizika zavisi od obima prodaje, pariteta prodajnih i nabanih cijena, ekonominost utroka materijala, energije, usluga i rada, te racionalnosti ulaganjua u osnovna sredstva i uopte racionalizacije svih funkcija u preduzeu. Faktor poslovnog rizika pokazuje koliko puta se bre mijenja poslovni dobitak pri svakoj promjeni poslovnih prihoda, odnosno pri svakoj promjeni mare pokria( pod uslovom da se ne mijenja odnosno mijenja paritet prodajnih i nabavnih cijena). to je faktor poslovnog rizika nii to je rizik ostvarenja poslnovog dobitka manji. Proraun finansijskog rizika i stope elastinosti preduzea: Luke Bar je sledei: Rizik ostvarenja finansijskog rezultata i stopa elastinosti Redni broj 1 2 3 4 Pozicija Poslovni prihodi Varijabilni rashodi 2007 22,778,000 9,612,000 2008 21,859,159 8,132,815 13,726,64 4 2009 15,915,860 6,883,471 9,032,389

Mara 13,166,000 pokria (1-2) Fiksni i 12,813,000 preteno fiksni rashodi Neto rashodi finansiranja Poslovni rezultat(3-4) Bruto (243,000)

17,532,29 10,323,599 5 271,579 (18,032)

5

6 7

353,000 110,00016

(3.805,950) (3,534,371)

(1,291,210) (1,309,242)

finansijski rezultat(6-5)

FAKTORI 2007 8 9 10 11 Poslovnog (3/6) Finsijskog(6/7) Ukupnog(8*9) Procenat uea mare pokria u ukupnom prihodu(3/1*100) Potreban poslovni prihod za ostvarenje neutralnog poslovnog rezultata (4/11*100) 37,29 3,2 119,6 57,8

RIZIKA 2008 3,6 1,07 3,85 62,79

2009 6,99 0,98 6,85 56,75

12

22,168,00 27,922,11 18,191,36 0 3 3

13

Potreban poslovni prihod 22,587,00 28,354,63 18,223,13 za ostvarenje neutralnog 0 2 8 bruto finasnijskog rezultata (4+5)/11*100 Procenat iskoritenja poslovnog prihoda za ostavarenje neutralnog finasijskog rezultata Stopa elsatinosti ostvarenja neutralnog finasnijskog rezultata ((112)/1*100) Procenat iskorienja poslovnog prihoda za ostvarenje bruto finansijskog rezultata(13/1*100) 97,32 127,73 114,29

14

15

2,68

-27,73

-14,49

16

99,16

129,71

114,49

17

17

Stopa elastinosti ostvarenja bruto finansijskog rezultata ((113)/1*100

0,84

-29,71

-14,49

Faktor poslovnog rizika: poslovni leverid se dobija iz odnosa mare pokria i poslovnog dobitka. Faktor finansijskog rizika se izraunava iz odnosa poslovnog dobitka i dobitka redovne aktivnosti. Ukupan rizik se dobija umnokom poslovnog rizika i finansijskog rizika. to je faktor ukupnog rizika nii utoliko je i ukupnan rizik ostvarenja dobitka nii i obrnuto. Negativna stopa elastinosti javlja se kada je ostvaren poslovni gubitak, i ona iskazuje koliko je procenata ostvareni poslovni prihod manji od potrebnog poslovnog pirhoda za ostvarenje neutralnog poslovnog dobitka. Negativna stopa elastinosti ostvarenja neutralnog dobitka redovne aktivnosti javlja se kada je ostvaren gubitak redovne aktivnosti i ona iskazuje koliko je procenata ostvareni poslovni prihod manji od potrebnog poslovnog prihoda ya ostvarenje neutalnog dobitka redovne aktivnosti. U naem primjeru jedino u 2007 godini su pozitivne stavke stope elastinosti, a nakon toga sve one bjelee pad i krecu se u rasponu od oko -15% do oko -30%

3.1.3. Rentabilnost Rentabilnost je mjerena sa dva aspektaenog kapitala 1. Rentabilnost ukuno uloenog kapitala18

2. Rentabilnost sopstvenog kapitala to izgleda ovako:

2007 1. Neto dobitak 2. Rashodi finansiranja 3.Svega(1+ 2) 4.Ukupan kapital(imovin a) 5. Stopa prinosa na ukupan kapital (3/4x100) 6. Sopstveni kapital 7. Stopa prinosa na sopstveni kapital(1/6x10 0) 99,843,013 110,000 (243,000) 353,000

2008 (3,534,371) 271,579 3,805,950 144.041.050

2009 (1,309,242) (18,032) 1,327,274 75.713.838

0,35

(2,64)

(1,75)

91,579,001

136,662,092

68,160,807

0,12

(2,58)

(1,92)

3.2. Struktura imovine Struktura imovine preduzea izgleda: Strukut ura 2007 iznos 2007 2008 iznos u 2008 2009 iznos 2009 % u Eurima % Eurima % u Eurima19

imovine Stalna imovina Obrtna imovina 90,717,6 56 9,125,35 7 91 9 135,705,78 9 8,335,261 94 6 68,834,4 75 6,879,36 4 91 9 100

Ukup 99,843,0 100 144,041,05 no 13 0

100 75,713,8 38

Udio stalne imovine ima primat u strukturi imovine, u izraitoj razmjeri, to ova tabela na najbolji nain i pokazuje. Ekikasnost imovine je R. b. 1. 2. 3. 4. 5. 5. 1. 5. 2. 5. 3. Pozicija Poslovni prihodi 2007 22,133,000 2008 18,896,608 2009 15,058,885

Poslovna imovina 99,843,013 144,041,05 75,713,838 0 Obrtna imovina Zalihe Koeficijenti obrta Poslovne imovine(1/2) Obrtne imovine(1/3) Zaliha(1/4) 0,22 2,43 22,87 0,13 0,14 19,48 0,19 2,19 155,9 9,125,357 135,705,78 6,879,364 9 963,097 970,231 96,591

3.3. Analiza finansijskog poloaja20

3.3.1: Bilans stanja

Pozicija: Aktiva Stalna imovina Neuplaeni upisani kapital Nematerijalna imovina Nekretnine, postrojenja i oprema Stalna imovina namijenjena prodaji Dugorona potraivanja Dugorona finansijski plasmani Odloeni porezi Obrtna imovina Zalihe Potraivanja od kupaca Kratkoroni finansijski plasmani Gotovina i gotovinski ekvivalenti Unaprijed plaeni trokovi Obraunati nenaplaeni21

2007

2008

2009

90,717,656 135,705,7 68,834,47 89 5 0 21,711,348 60,398,270 0 0 8,608,038 0 9,125,357 963,097 7,434,048 125,133 599,584 3,495 0 0 237,123 0 195,762

126,961,75 63,746,828 0 0 0 8,417,556 89,360 970,231 6,921,936 133 438,680 0 4,281 0 0 4,877,450 14,435 96,591 6,610,140 83,743 88,890 0 0

8,335,261 6,879,364

prihodi Ukupna aktiva 99,843,013 144,041,0 75,713,83 50 8

Pasiva Kapital i rezerve Upisani kapital Revalorizaciona rezerva Ostale rezerve Nerasporeeni dobitak/gubitak Dugorone obaveze Dugorone obaveze Odloeni porezi Ostale dugorone obaveze Kratkorone obaveze Kratkorone obaveze iz poslovanja Kratkorone finansijske obaveze Obaveze za poreze

2007

2008

2009

91,579,001 136,662,0 68,160,80 92 7 133,958,144 133,958,14 68,761,547 4 30,727,150 1,012,672 -74,118,965 1,511,535 583,672 0 927,863 6,752,477 2,668,036 1,493,623 2,409,83622

2,214,440 1,004,274 -514,766 740,318 505,407 132,012 0

2,214,440 1,004,274 -3,819,454 1,062,083 913,893 148,190 0

6,638,640 6,490,948 2,501,697 1,772,263 2,364,680 2,146,217 826,358 3,424,286

Obraunate obaveze Ukupna pasiva

181,582

0

94,105

99,843,013 144,041,0 75,713,83 50 8

3.3.2. Finansijska ravnotea

Razlikujemo kratkoronu finansijsku ravnoteu, ije se stanje utvruje uporeivanjem likvidnih sredstava uveanih za kratkorono vezana sredstva i kratkoronih obaveza. i dugoronu finansijsku ravnoteu, ije se stsanje utvruje uporeivanjem dugorono vezanih sredstava i sopstvenog kapitala, uveanog za dugorone obaveze i dugorona rezervisanja. Ako su likvidna sredstva uveana za kratkorono vezana sredstva jednaka kratkoronim obavezama, kratkorona finansijksa ravnotea postoj, ali tada postoji i dugorona finansijska ravnotea, jer su dugorono vezana sredstva jednaka sopstvenom kapitalu uveanom za dugorone obaveze i dugorona rezervisanja. Kada postoji dugorona i kratkorona ravnotea stvoreni su uslovi za odravanje likvidnosti preduzea pri emu i tada preduzee moe da bude poveremeno nelikvidno ako se iz bilo kojih razloga moblilizacija kratkorono vezanih sredstava vri sporije od dospijea kratkoronih obaveza. Ako je kratkorona finansijska ravnotea pomjerena ka stredstvima, onda je dugorona finansijska ravnotea pomjerena ka izvorima finansiranja i pri takvom stanju finansijske ravnotee stvorena je sigurnost za odravanje likvidnosti u oblasti dugoronog finasiranja, koja je utoliko vea to je dugorona finansijska ravnotea vie pomjerana ka izvorima finasiranja. Sigurnost za odravanje likvidnosti dolazi odtuda to je razlika izmeu dugoronih izvora finansiranja i dugorono vezanih sredstava upotrijebljena za pokrie kratkorono vezanih sredstava, koja e se dakako prije mobilisati u gotovinu nego to e dugorone obaveze dospjeti za plaanje.23

Ako je kratkorona finansijska ravnotea pomjerena ka kratkoronim obavezama, dugorona finansijska ravnotea je pomjerna ka dugorono vezanim sredstvima ime je onemogueno odravanje likvidnosti, jer su dogorono vezana sredstva pokrivena kratkoronim obavezama u visini razlike izmeu kratkoronih obaveza i likvidonosnih sredstava veanih za kratkorono vezana sredstva, koja e prije dospjeti za plaanje prije nego to e se dugorono vezana sredstva mobilisati u gotovinu. Finansijska ravnotea Luke Bar izgleda ovako:

Pozicija 1 2 3 4 Gotovina Gotovina i kratkorona potraivanja Kratkorone obaveze Koeficijent likvidnosti (3/4) 5 6 7 8 9 10 11 Stalna imovina Zalihe Dugorono vezana imovina (5+6) Kapital Dugorone obaveze Dugorona rezervisanja

2007 599,584

2008 438,680

2009 88,890

Kratkorona potraivanja 7,434,048 6,921,936 6,610,140 8,033,632 7,360,616 6,699,030 6,752,477 6,638,640 6,490,948 1,18 1,10 1,03

90,717,65 135,705,78 68,834,47 6 9 5 963,097 970,231 96,591 91,680,75 136,676,02 68,931,06 3 0 6 91,579,00 136,662,09 68,160,80 1 2 7 1,511,535 0 740,318 0 1,062,083 0

Trajni i dugoroni kapital 93,090,53 137,402,41 69,222,89 (8+9+10) 6 0 0 Koeficijent finansijske24

0,98

0,99

0,99

stabilnosti (7/11)

3.3.3. Zaduenost i solventnost Zaduenost se ocjenjuje preko strukture pasive sa stanovita vlasnitva, pri emu se iz pasive iskljuuju tranzitorne pozicije pasive ( dugorona rezervisanja, i pasivna vremenska razgranienja) i nerasporeeni dobitak tekue godine. Prihvatljivu strukturu pasive sa stavnovita vlasnitva determinie: organski sastav imovine, visina vladajue stope inflacije, rentabilnost, i likvidnost. Ako je organski sastav imovine visok, pri emu se pod organskim sastavom imovine podrazumijeva odnos stalne i obrtne imovine, zahtijeva se pomjeranje strukture pasive ka sopstvenom kapitalu iz dva razloga. Prvo. Zato to je rizik ulaganja proporcionalan vremenu trajanja imobilizacije pa se zbog toga vlasnici kapitala nerado pozajmljuju sopstevni kapital, naroito ako je sopstveni kapital kao karant supstanca za povjerioce nizak iji je rizik u smislu povraaja pozajmljenog kapitala utoliko vei to je garantna supstanca manja. Drugo, visoki organski sastav imovine izaziva visoke giksne prokove po osnovu amortizacije, zbog ega je visok i poslovni rizik i da bi pri tome ukupan rizik bio prihvatljiv jedina je mogunost da se struktura pasive pomjeri ka sopstvenom kapitalu, kako bi dugovi bili to nii, a time nii i trokovi finasiranja i manji i finansijski rizik, zbog ega je uprskos visokom poslovnom riziku, ukupan rizik na nivou prihvatljivog. to je via vladajua stopa inflacije, zahjeva se, takoe, vie pomjeranje strukture kapitala ka sopstvenom kapitalu, opet iz dva razloga. Ako je kamatna stopa realno negativna ( nia od stope inflacije) povjerioci trpe inflatorne gubitke zbog ega izbjegavaju da pozajmlju svoj kapital teei da ga uloe u realna dobra i time ouvaju njegovu realnu vrijednost. To preduzee, budui da nema od koga da pozajm, primorava da poveava finansiranje iz sopsvtvenog kapitala. Ako je je kamatna stopa pozitivna ( via od stope inflacije) trokovi finansiranja uslijed visokih kamatnih stopa su izrazito visoki, to poveava finansijski rizik ostvarenja bruto dobitka, pa to opet primorava preduzee da manje pozajmljuje, a to moe ostariti jedino ako povea sopstveni kapital. Ako je visoka rentabilnost25

uz to preduzee odrava permanentno likvidnost, to preduzeu omoguuje da pomjera strukturu pasive ka pozajmljenom kapitalu, jer visoka rentabilnost poveava garantnu supstancu, atime i zatitu povjerioca, a permanentna likvidnost ih uvjerava da je sa poslovanjem njihovih dunika sve u redu, zbog ega povjerioci rado pozajmljuju ovakvom duniku i uz to da nemaju razloga da se mjeaju u njegovu poslovnu politiku, ime je i ouvana automonija dunika. Vidjeli smo da visok organski sastav imovine i visoka stopa inflacije zahtijevaju pomjeranje strukuture pasive ka sopstvenom kapitalu, dok viosoka rentabilnost i permanentna likvidnost pozvoljavaju pomjeranje strukture pasive ka pozajmljenom kapitalu. Otuda je prirodno zapitati ta primarno, a ta sekundarno utie na prihvatljivu strukturu pasive sa stanovita vlasnitva . Iskustva preduzea zemalja trine ekonomije pokazala su da struktura pasive sa stavnovita vlasnitva primarno opredjeljuje organski sastav imovine i visina vladajue stope inflacije, a sekundarno rentabilnost i likvidnost

Podaci o zaduenmosti Luke Bar hronolokim redom po godinama za 2007,2008,2009 godinu, u eurima i u procentima 2007 % Kapital Dugovi 91,579, 001 8,264,01 2 % 2008 % 68,160, 807 7,553,03 1 75,713, 838 2009 90,02 9,98 100

91,72 136,662, 94,87 092 8,28 100 7,378,95 8 144,041, 050 5,13 100

Pasiva 99,843, bez 013 tranzitor nih pozicija

26

Navedeni podaci pokazuju da je zaduenost preduzea u posmatranom periodu veoma niska. Ne prelazi 10 % u onosu na kompletnu imovinu, i kada bi se popela do intervala 45% do 50 % bila bi prihvatljiva. Solventost preduzea je sposobnost preduzea da plati dugove ne o roku dospjea ve kad-tad, makar iz likvidacione mase. Podaci o solventnosti Luke Bar su sledei 2007 Imovina Dugovi Koeficijent solventnosti ( 1/2) 90,717,656 8,264,012 10,97 2008 135,705,789 7,378,958 18,39 2009 68,834,475 7,553,031 9,11

U posmatranom periodu Preduzee ima izrazito visoku solventnost, naroito u 2008 godini kada je koeficijent solventnosti 18,39

4.Ocjena kreditnog boniteta po modelu zetaZeta model je razvijen u drugoj polovini dvadesetog vijeka u SAD. Zeta model nastao je na bali istraivanja da li e preduzee bankrotirati ili nee bankrotirati. Istraivanje je obuhvatilo mnogo preduzea koja su bankrotirala, pri emu su ta preduzea pripadala istoj brani ( djelatnosti ) i bilansi su uzimani za iste godine i to za godine pre bankotstva. U poetku je uzeto 30 finansijskih odnosa ( pokazatelja ), a na zavretku izabrano je pet odnosa i to :27

1. Odnos obrtnog kapitala i ukupnoh sredstava ( oznaen sa x1) 2. Odnos akumulirane zadrane zarade i ukupnih sredstava ( oznaen sa x2) 3. Odnos zarade prije odbitka kamata i poreza i ukupnih sredstava ( oznaen sa x3) 4. Odnos trine vrijednosti kapitala i ukupnih obaveza ( oznaen sa x4) 5. Odnos prihoda od prodaje i ukupnih sredstava (oznaen sa x5) Ovi odnosi zahtijevaju detaljnija objanjenja X1 = obrtni kapital/ ukupna sredstva. Obrtni kapital je ravan razlici izmeu trajnog i dugoronog kapitala ( zbir kapitala umanjenog za gubitak, dugoronih rezervisanja, i dugoronih obaveza) i stalne imovine. Dakle obrtni kapital ( esto se sree i pod nazivom neto obrtni kapital) je raunska veliina i kao takva moe da bude negativna, obrtni kapital sa znakom minus. To e se dogoditi kada je trajni i dugoroni kapital manji od stalne imovine. Ukupna sredstva su zapravo zbir aktive uz iskljuenje gubitka iznad kapitala bilansiranog u aktivi. Ako je obrtni kapital negativan, onda je i rezultat odnosa negativnog obrtnog kapitala i ukupnih sredstava takoe negativan ( sa znakom minus) X2 = akumulirana zadrana zarada/ ukupna sredstva. Akumulirana zadrana zarada je u stvari nerasporeeni dobitak i gubitak, uzima se razlika izmeu nerasporeenog dobitka i gubitka. Ova razlika moe da bude negativna, to e se dogoditi kada je nerasporeeni dobitak manji od gubitka. Tada je i rezultat odnosa gubitka i ukupnih sredstava, takoe negativan. Kada preduzee u bilansu stanja iskazuje samo gubitak i tada je rezultat gubitka i ukupnih sredstava, takoe negativan. X3 = Zarada prije odbitka kamata i poreza/ ukupna sredstva. Zarada prije odbitka kamata i poreza je u stvari bruto dobitak ( dobitak prije odbitka poreza na dobitak) uvean za rashode finasiranja. Ali ako je umjesto bruto dobitka ostavren gubitak, onda se od rashoda finansiranja oduzima gubitak, a to znai da je i ovaj rezultat moe da bude negativan, to e se dogoditi kada je gubitak vei od rashoda finansiranja. Tada je i rezultat odnosa gubitka ( umanjenog za rashode finansiranja) i ukupnih sredstava takoe negativan.28

X4 = trina vrijednost kapitala/ ukupne obaveze. Kod akcionarskih drutava, ije se akcije javno prodaju na berzi kapitala, trina vrijednost kapitala jer ravna umnoku trine vrijednosti njihovih akcija ostavrene na berzi na dan bilansiranja (ili na dan koji je najblii danu bilansa, ako na dan bilansa nije bilo prodaje akcija) i broja akcija koje se nalaze kod akcionara. Kod akcionarskih drutava ije se akcije ne prodaju na berzi, kao i kod svih drugih preduzea ( preduzea sa udjelima u kapitalu, na primjer) umjesto trine vrijednosti kapitala uzima se knjigovodstvena vrijendost kapitala. Ukupne obaveze obuhvataju sve obaveze preduzea na dan bilansa. X5 = Prihod od prodaje/ ukupna sredstva. Prihod od prodaje je zapravo prihod od prodaje robe, proizvoda i usluga,a a ukupna sredstva su ravna zbiru aktive umanjene za gubitak iznada kapitala izkazanog u aktivi. Kada se utvruje zeta skor odnosi od x1 do x5 vrednuju se ovako Z skor = 1,2X1+ 1,4 X2+ 3,3X3+ 0,6X4+ 1,0X5 Vrijednost Z skora za Luku Bar izgleda ovako: 2007 1. Ukupna sredstva 2008 2009

99,843,01 144,041,050 75,713,838 3 69,222,890 68,834,475 388,415 0,00513 -3,819,454

2. Trajni i dugoroni 93,090,536 137,402,410 kapital 3. Stalna imovina 4. Obtni kapital (2-3) 5. X1 (4/1) 6. Zadrani (nerasporeeni) Dobitak 7. X2 (6/1) 90,717,656 135,705,789 2,372,880 0,02376 1,696,621 0,01177

-74,118,965 -514,766

-0,74235

-0,00357 (3.805,950)

-0,05044 (1,291,210)

8. Zarada prije 353,000 odbitka kamata i poreza na dobitak29

9. X3 (8/1) 10. 11. 12. Kapital Obaveze X4 (10/11)

0,00353 -0,02642 91,579,001 136,662,092 8,264,012 11,08166 7,378,958 18,52051

-0,01705 68,160,807 7,553,031 9,02429 15,058,885 0,19889

13. Prihod prodaje 14. X5 (13/1)

od 22,133,000 18,896,608 0,22167 0,13118

2007 godina Z skor = 1,2* 0,02376+ 1,4*-0,74235+ 3,3*0,00353+ 0,6*11,08166+ 1,0*0,22167= 5,87153 2008 godina Z skor = 1,2*0,01177+ 1,4*-0,00357+ 3,3*-0,02642+ 0,6*18,52051+ 1,0*0,13118= 11,16542 2009 godina Z skor = 1,2*0,00513+ 1,4*-0,05044+ 3,3*-0,01705+ 0,6*9,02429+ 1,0*0,19889= 4,85719 Znaenje Z skora je je slijedee: Z skor jednak ili vei od 2,99, preduzee je sa zdravim poslovanjem, ima dobre kreditne performanse Z skor manji od 2,99, a vei od 1,81, preduzee posluje u rizinom podruju, ima minimalne kreditne performanse. Z skor manji od 1,81, preduzee je pred bankrotstvom , nema kreditne performanse U skladu sa navedenim kriterijumima preduzee ima veoma dobre kreditne perpormanse.

5.Procjena vrijednosti kapitala5.1. Knjigovodstvena i korigovana vrijednost kapitala Nezavisni revizor Racio-Mont iz Kolaina je u izvjetaju od aprila 2010 godine izrazio je miljenje da finansijski izvjetaji akcionarskog drutva Luka Bar pokazuju istinito i objektivno stanje imovine, kapitala i obaveza na dan 31.12.2009. godine,30

kao i rezultata poslovanja, promjene na kapitalu i tokova gotovine za godinu zavrenu na taj dan.

I Stalna imovina (1-3) 1. Nematerijalna ulaganja 2. Nekretnine postrojenja i oprema 3.Dugoroni finansijski plasmani 4.Odloeni porezi II Obtna imovina (1-4) 1. Zalihe prodaji 3.Gotovina 4.Kratkoroni finansijski plasmani A Poslovna imovina (I+II) I Dugorona rezervisanja II Dugorone obaveze 1.Dugoroni krediti 2.Ostale dugorone obaveze III Kratkorone obaveze 1. Obraunate obaveze 2. Obaveze za poreze 3. Kratkorone obaveze iz poslovanja 3. Kratkorone finansijske obaveze IV Odloene poreske obaveze B obaveze (I-IV) Knjigovodstevena (A-B) vrijednost kapitala i stalna imovina namjenjena

68,834,475 195,762 63,746,828 4,877,450 14,435 6,879,364 96,591 6,610,140 88,890 83,743 75,713,838 0 1,975,976 1,975,976 0 6,490,948 94,105 3,424,286 2,146,217 826,358 0 8,466,924 67,246,914

2.Kratkorona potraivanja

31

Minimalna vrijednost dobija se mnoenjem osnovne vrijednosti, koeficijentom 0,3 a maksimalna mnoenjem osnovice koeficijentom 1,1 Minimalna knjigovodstvena vrijednost 67,246,914*0,3= 20,174,074 Eura kapitala je

Maksimalna knjigovodstvena vrijednost kapitala je 67,246,914*1,1= 73,971,605 Eura

5.2. Imovinska vrijednost kapitala

Imovinska vrijednost kapitala Luke Bar je procijenjena tako su: - Nematerijalna ulaganja - Zemljite, i - Postrojenja i oprema Procjenjeni po trinoj (fer) vrijednosti u skladu sa MRS 38nematerijalna ulganja, i MRS 16- Nekretnine, postrojenja i oprema na dan 31.12.2010. Sve druge pozicije aktive kao i obaveze, pri procjeni imovinske vrijednosti kapitala preuzete su iz bilansa na dan 31.12.2009. godine koji je sainjen na osnovu irelevantnih podataka. Saglasno navedenom imovinska vrijednost kapitala je: I Stalna imovina (1-3) 1. Nematerijalna ulaganja 2. Nekretnine postrojenja i oprema 3.Dugoroni finansijski plasmani 4.Odloeni porezi II Obtna imovina (1-4) 1. Zalihe i stalna imovina namjenjena prodaji 2.Kratkorona potraivanja 3.Gotovina 68,834,475 195,762 66,746,828 4,877,450 14,435 6,879,364 96,591 6,610,140 88,890

32

4.Kratkoroni finansijski plasmani A Poslovna imovina (I+II) I Dugorona rezervisanja II Dugorone obaveze 1.Dugoroni krediti 2.Ostale dugorone obaveze III Kratkorone obaveze 1. Obraunate obaveze 2. Obaveze za poreze 3. Kratkorone obaveze iz poslovanja 4. Kratkorone finansijske obaveze IV Odloene poreske obaveze B obaveze (I-IV) Knjigovodstevena (A-B) vrijednost kapitala

83,743 78,713,838 0 1,975,976 1,975,976 0 6,490,948 94,105 3,424,286 2,146,217 826,358 0 8,466,924 70,246,914

5.3. Prinosna vrijednost kapitala ( metod diskontovanog neto novanog toka) Procjena prinosne vrijednosti kapitala zahtijeva: Projekciju bilansa uspjeha Projekciju bilansa stanja Projekciju neto novanog toka Utvrivanje cijene kapitala Procejenu rezidulane vrijednosti, Projekciju prinosne vrijednosti kapitala Projekcija bilansa upjeha

33

Bilans uspjeha za narednih pet godna akcionarskog drutva Luka Bar projektovan je na sledei nain: Prihod ( Prihod od prodaje proizvoda i usluga,) projektovan je sa poveanjem ovih prihoda za 15% u odnosu na polaznu 2009, nakon ega e stopa rasta ovih prihoda rasti narednih etri godine 2%. Ovakav nagli skok ovih prihoda je projektovan na osnovu novog dugoronog posla, koji bi postojee uslune asortimane proirio. Novi dugoroni posao se bazira na Rudi Nikla koja iz Kosova dolazi kamionima(kiperima) uskladitava se u skladita luke, i nakon toga krca se na brod i odprema za Kinu, a ruda koja dolazi iz Kine uskladitva se u Luku,i tranzitira za Kosovo. to bi povealo poslove sa manipulacijama kamion-skladite, skladite-brod, brod- skladite, skladite-kamion, tariranje praznih kamiona, i vaganje punih kamiona. Prihod od prodaje robe na veliko e rasti 2% Utroene sirovine(Nabavna vrijednost prodate robe, trokovi materijala, trokovi ostalog materijala, trokovi goriva i energije) za narednih 5 godina se planiraju da e rasti konstantno po 2% Trokovi zaposlenih e takoe rasti konstantno po stopi od 2% Trokovi amortizacije projektovani su na bazi nabavne vrijednosti nematerijalnih ulaganja, graevinskih objekata i opreme po stopama amortizacije koje primjenjuje Luka Bar Nematerijalni rashodi e rasti po stopi od 2% Neto finansijski troak e se smanjivati godinje po stopi 10% na bazi plana otplate dugoronih kredita.Projekcija bilansa uspjeha

Pozicija Poslovni prihod Prihod od prodaje na veliko Ukupni poslovni prihodiUtorene sirovine (Nabavna vrijednost prodate robe,

2010

2011

2012

2013

2014

17,317,7 17,664,0 18,017,3 18,377,6 18,745,2 17 71 52 99 52 874,114 891,596 909,427 927,615 946,167 18,191, 831 2,711,7 72 18,557, 667 2,766,0 0734

18,926, 779 2,821,3 27

19,305, 314 2,877,7 53

19,691, 419 2,094,6 65

trokovi materijala, trokovi goriva i energije)

964,877 433,400 1,313,49 5

Trokovi zaposlenih Amortizacija Nematerijalni trokovi Neto finansijski troak Ukupni trokovi Neto profit

1,003,85 7 450,907 1,366,55 9 10,773,4 10,988,8 11,208,6 22 90 67 2,500,00 2,500,00 2,500,00 0 0 0 1,935,14 1,973,85 2,013,32 9 1 8 16,228 14,605 13,144 17,936, 571 225,26 0 18,243, 353 312,31 4 18,556, 466 370,31 3

984,174 442,066 1,339,76 4

1,023,93 4 459,925 1,393,89 0 11,432,8 40 2,500,00 0 2,053,59 4 11,829 18,876, 016 429,29 8

1,044,41 2 469,123 1,421,76 7 11,661,4 96 2,500,00 0 2,094,66 5 10,646 19,202, 115 489,30 4

Projekcija neto obrtnih sredstava

PozicijaZalihe (nabavna vrijednost pordate robe+ trokovi materijala) /6

2010

2011

2012

2013

2014

233,046

237,706

242,460

247,309

252,255

Potraivanja od kupaca ( poslovni prihodi/ 12)Gotovina (poslovni prihodi/182) I Obrtna sredstva Obaveze prema dobavljaima (nabavna vrijednost prodate robe+trokovi materijala+ trokovi goriva I energije+ nematerijalni trokovi)/12 Obaveze za zarade/12 Obaveze za kamate

1,515,98 1,546,47 1,577,23 1,608,77 1,640,95 5 2 1 6 199,955 1,848,98 6 101,965 1,886,14 3 103,993 1,923,62 4 106,073 1,962,15 8 108,194 2,001,40 0

387,243 897,785

394,988 915,740

402,887 934,055

410,945 952,736

416,610 971,791

16,228

14,60535

13,144

11,829

10,646

II Izvori obrtnih sredstava Neto obrtna sredstva (I-II)

1,301,25 6 547,730

1,325,33 3 560,810

1,350,08 6 573,538

1,375,51 0 586,648

1,399,04 7 602,353

Projektovana imovina Stanje na kraju predhodne godine Nova ulaganja u opremu i objekte Oprema Objetki Projektovana amortizacija Stalna imovina na kraju perioda

2010 68,834,4 75 0 0 0 2,130,867 66,703,60 8

2011 66,703,6 08 0 0 0 2,130,86 7 64,572,7 41

2012 64,572,7 41 0 0 0 2,130,86 7 62,441,8 74

2013 62,441,8 74 0 0 0 2,130,86 7 60,311,0 07

2014 60,311,0 07 0 0 0 2,130,86 7 58,180,1 40

Projekcija kapitala

201068,160,80 7 225,260 68,386,06 7

201168,386,06 7 312,314 68,698,38 1

201268,698,38 1 370,313 69,068,69 4

201369,068,69 4 429,298 69,497,99 2

201469,497,99 2 489,304 69,987,29 6

Stanje na poetku Neto dobitak Stanje na kraju

36

37

Projekcija bilansa stanja 2010.B. STALNA IMOVINA 68,834,475 (nematerijalna ulaganja,nekretnine, postrojenja,oprema, dugoroni finansijski pasmani, odloeni porezi) C. OBRTNA IMOVINA 6,879,364 (zalihe, potraivanja od kupaca, kratkoroni finansijski plasmani, gotovina) Ukupna aktiva 75,713,838 A. KAPITAL I REZERVE 68,160,807 (upisani kapital, revalorizacione reserve, ostale reserve, nerasporeeni gubitak/dobitak) Dugorone obaveze 1,062,083 (dugorone obaveze, odloeni porezi) Kratkorone obaveze 6,490,948 (kratkorone obaveze iz poslovanja, kratkorone finasijske obaveze, obaveze za poreze, obraunate obaveze) Ukupna pasiva 75,713,838 66,703,6 08

2011.64,572,74 1

2012.62,441,87 4

2013.60,311,00 7

2014.58,180,1 40

1,848,986 8,728,35 0 75,431,9 58

1,886,143 10,614,49 3 75,187,23 4

1,923,624 12,538,11 7 74,979,99 1

1,962,158 14,500,27 5 74,811,28 2

2,001,400 16,501,6 75 74,681,8 15

68,386,0 67

68,698,38 1

69,068,69 4

69,497,99 2

69,987,2 96

1,301,25 6

1,325,333

1,350,086

1,375,510

1,399,04 7

5,744,63 5 75,431,9 58

5,163,520 75,187,23 4

4,561,211 74,979,99 1

3,937,780 74,811,28 2

3,295,47 2 74,681,8 15

STRUKTURA PRIMANJA

31.12.

Godine ekonomskog vijeka projekta 31.12. 31.12. 31.12. 31.12.38

Ukupan prihod Osnovna sredstva Obrtna sredstva UKUPNA PRIMANJA IZDAVANJA Utroene sirovine u toku perioda Trokovi zaposlenih Amortizacija Ostali poslovni rashodi Neto finansijski rezultat Porez na dobit SVEGA Neto razlika novcanog toka Kumulativ neto novcanog toka

2010. 18,191,83 1

2011. 18,557,6 67

2012. 18,926,7 79

2013. 19,305,3 14

18,191,8 31 (2,711,77 2) (10,773,4 22) (2,130,86 7) (1,935,14 9) (16,228) (17,567, 438) 624,393 60,640,9 82

18,557,6 67 (2,766,00 7) (10,988,8 90 (2,130,86 7) (1,973,85 1) (14,605) (17,874, 220) 683,447

18,926,7 79 (2,821,32 7) (11,208,6 67) (2,130,86 7) (2,013,32 8) (13,144) (18,187, 333) 739,446

19,305,3 14 (2,877,75 3) (11,432,8 40) (2,130,86 7) (2,053,59 4 (11,829) (18,506, 883) 798,431

2014. 19,691,41 9 56,334,47 5 602,353 76,628,2 47 (2,094,66 5) (11,661,4 96) (2,130,86 7= (2,094,66 5) (10,646) (18,832, 982) 57,795,2 65

DISKONTNA STOPA (Cena kapitala) 1.Cijenu kapitala ini zbir: prinosa na bezrizina ulaganja, premija za rizik ulaganja u dravi i premija rizika ulaganja u projekat

Stopa prinosa na bezrizina ulaganja je od 5% Stopa premije za rizik ulaganja u dravi procenjena je od 7% Premija rizika ulaganja u prijekat: - veliina preduzea 1% 1,0%39

-

kvalitet organizacije, kadrova i rukovodstva 1% finansijski poloaj 1% prodajni potencijal 1% mogunost pouzdanog predvianja poslovanja 4%

SVEGA: 10,5% Diskontna stopa 20%Diskontovani novani tok (EUR -a) Period povracaja Godine ekonomskog vijeka projekta 2010 2011 2012 2013 Neto novcani tok Diskontni faktor (1,20) Diskontovani neto priliv Kumulativni diskontovani neto novcani tok 624,393 1.20 52 0,327 25,019, 031 5 683,447 1.44 474,61 739,446 1.73 427,425 798,431 2.07 385,715 2014 57,795, 265 2.49 23,210,9 49

Diskontovani novani tokovi

25,019,031Rezidualna vrijednost

56,334,475Sadanja vrijednost ukupnog kapitala Diskontna stopa Stopa rasta u rezidualu 2% 81,353,506 20,00%

40

41