A DITADURA FRANQUISTA

Anos 40 e 50

DICTADURA FRANQUISTA

CARACTERÍSTICAS XERAIS DO RÉXIME APOIOS DA DICTADURA ORGANIZACIÓN DO ESTADO: AS LEIS

FUNDAMENTAIS A POSTGUERRA

REPRESIÓN, EXILIO E OPOSICIÓN IMPACTO DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL A AUTARQUÍA

OS ANOS 50

Características xerais Concentración de poderes en Franco

Lei de Administración central do Estado de 1938 Xefe de estado Xefe de goberno (Poder executivo) Xefe do partido único Xefe dos exército (xeneralísimo) Poder lexislativo

Caracter antidemocrático na teoría e na práctica Rexeita a tradición liberal e os principios teóricos da

democracia. (separación de poderes, pluralismo, dereitos e liberdades individuais, participación, etc)

Forte nacionalismo español Centralismo político

Catolicismo: nacionalcatolicismo Identificación do catolicismo co español. Papel fundamental da igrexa

Características xerais Control ideolóxico

Censura: prensa, literatura, cine, teatro Propaganda: Culto a persoalidade

“Caracter providencial” do poder (o poder ven de...) Moedas, estatuas, texto, cine, etc

Instrumentalización do ensino Creación de organización para favorecer o control ideolóxico e a

formación: Frente de Xuventudes, Sección Femenina Recurso constante a represión

Encarcelamentos, execucións, tortura, xuízos sen garantías Pretende:

Eliminar o enemigo activo Crear un clima de terror e medo que impida calquer intento de

oposición Papel fundamental de policía, Garda Civil, Exército, xuíces e

falanxe (informar e as veces actuar) División permanente entre vencedeores e vencidos

O réximen e o resultado dunha victoria militar duna facción e mantense sempre esa división

Os pilares da ditaduraO exército Pilar fundamental do

réxime Aporta a forza necesaria

para mantelo, a capacidad de coerción, de represión

Fidelidade absoluta a Franco

Militares ocuparan sempre postos fundamentais: ministros, gobernadores, mandos da polícía, etc

Os pilares da ditaduraA Falanxe Mobililización de masas Propaganda e formación: OJE.

Sección Femenina Represión e control social

Moibilización de masas Control da opinión pública Adoutrinameto

Control do movemento obreiro a través do sindicato vertical

Máis peso nos primeiros anos Controlada polo ditador dende

a guerra

Os pilares da ditaduraA Igrexa Da “lexitimidade”o réxime cara ó

interior e tamén no exterior Usa a súa influencia social en favor

do réxime Colabora na represión: acusacións,

control social, etc Fiel a dictadura aínda que o final

xorden algunha svoces críticas A cambio obten privilexios

Recupera propiedades e poder social Presuposto a cargo do estado Control da educación Exerce a censura Establece a moral pública (as norma

particulares do catolicismo convertense en normas xerais a través da do poder civil)

Os pilares da ditaduraA oligarquía Terratenientes, grandes

empresarias, vella aristocracia foron os principais beneficiados do réxime

Aseguran a súa preminencia social e económica

Freno ó peligro das reformas da República

Movemento obreiro controlado Benificianse do poder político:

contratos do estado, corrupción prebendas,

O franquismo contou tamén cun importante apoio de sectores das clases medias e dos sectrores católicos das clases baixas Medo á revolución durante a

guerra Crecemento económico nas

anos sesenta A desmobilización política

procurou un apoio pasivo ou cando menos unha resignación de boa parte da clase media ante ó réxime debido a Propaganda Censura Represión Educación

LEIS FUNDAMENTAISLei de administración Central do

estado (1938). Concentración de poderes en

Franco xefe do estado xefe de goberno potestade legislativa xefe do exército xefe do partido único

Fuero del Trabajo (1938) Establece teóricamente os

dereitos dos traballadores e pretende domesticar ó movemento obreiro

Sindicato único de afiliación obrigatoriam baixo o control de Falanxe

Prohibidos os demais sindicatos Prohibida a folga

Lei constitutiva das Cortes (1942) Cortes non elexidas por sufraxio

“Procuradores” nomeados polo ditador, polo sindicato único, por ocupar cargos na administración, etc

Non teñen o poder lexislativo: refrendan as propostas do

goberno ou propoñen proxectos

En 1967 (Lei orgánica do Estado) modificase a composición permitíndose a elección de

dous procuradores por provincia

So votan os cabezas de familia

Unha lista única

LEIS FUNDAMENTAISLei do Refrendo nacional (1945) Permite realizar condultas

populares. Votaría homes e mulleres mayores de 21 NOS

Queda en mans do goberno realizar estas consultas

Foro do españois. Especie de declaración de

dereitos e deberes se gsrantíasLei de sucesión (1947) España é un reino Franco xefe de estado vitalicio O xefe de estado pode designar ó

seu sucesor

Lei de Principos del Movimiento Nacional (1958)

Recopilación dos principios ideolóxicos de réxime

Lei orgánica do Estado 1967) Recolle as anteriores con

algunhas modificacións Pretende ser algo parecido a

unha constitución Aspira a perpetuasr o réximen

tras a morte do ditador

Anos 40: A REPRESIÓN

Estado policial, militarizado Crecemento tremendo dos

corpos de seguridade Leis específicas para

exercer a represión Lei de Responsabilidades

Política Lei de Represión da

Masonería e o Comunismo Lei de Seguridade do

Estado Lei de Represión do

Bandidaxe e do Terrorismo

Nos anos cuarenta practícase unha política de terror que continua a realizada durante a guerra e que pretende eliminar a máis minima oposición Campos de concentración e

cárceres especiais, trballos forzados, torturas,

Casi 40.000 execucións nos anos 40

Clima de presecución social contra os “rojos”:

Delación, certificados de boa conducta, etc

Importante papel de falanxe e da Igrexa

Censura extrema Depuración de funcionarios

Anos 40: a oposición

A Guerrilla A principal oposición nos anos

40 ven da guerrilla Guerrilleros que actuaban xa na

retaguardia enemiga na guerra Fuxidos que tras a derrota non

lles queda outra Incidencia en zonas rurais e en

Barcelona Importante actuación gerrilleira

en Galicia Auxe entre 1944 e 1948

Invasió Valle Aran: fracaso Intensificació guerrilla en Galicia

Dende 1948 redúcese a loita armada: fin da esperanza dun apoio aliado contra o franquismo Debilidade militar Represión e cansancio reduce o

posible apoio interior Falta de apoio exterior

A clandestinidade Redes clandestinas de CNT,

UGT, PCE Escasa capacidade de

actuación Dura e eficaz represión Medo Divisíon da oposición: conflictos

que teñen a súa orixe na guerra

Anos 40: o impacto da Segunda Guerra Mundial

Neutralidade a inicio da guerra.

Non belixerancia (xuño 1941): apoia a Alemaña

España non entra na guerra: Alemaña non acede as

pretensións españolas para entrar na guerra (mito de Franco negándose a ceder ante Alemaña)

Conquista Xibraltar Colonias francesas Armas, materias primas,

etc Envía a División azul Minerais: volframio

1944 volta a neutralidaeA victroai alemana non parece xa posiblePresións dos aliados: bloqueo á importación de enerxía, alimentos, etc

ANOS 40: O illamento internacional 1945-1950

España intenta romper a súa vinculación co nazismo e o fascismo trala derota do Eixo Suprímese o saludo brazo en alto, a camisa azul, etc Lei do Refrendo nacional, Foro do españois, etc (leis que

pretenden aparentar a existencia de dereitos e perticipación dos cidadáns)

Resposta internacional: exclusión da ONU, retirada embaixadores, redución relacións comerciais

Reacción española: ultranacionalismo e recrudecemento da represión Para afianzar a ditadura: lei de sucesión

Finais anos 40: acercamento de USA e Gran Bretaña No contexto da naciente Guerra Fría comezan a ver en España

un posible aliado fronte a URSS (ditadura si, pero anticomunista)

Anos 40: Autarquía e crise económica

Anos 40 son anos dunha profunda recesión económica Ata 1953 non se recuperan os niveis de renda per cápita

anteriores a Guerra Civil Ata finai dos anos 50 non se recuperan os niveis de produción

agrícola anteriores á guerra Nos anos 40 os niveis de pobreza aumentan e a fame e

a compañeira cotidiá de moitos españois. Esta situación débese a

A guerra civil A situación internacional (Guerra Mundial e illamento da

Postguerra) Principalmentee á política económica do réxime (Ter en conta

que tanto a Guera Civil como o illamento internacional son tamén responsabilidade da ditadura)

Anos 40: Autarquía e intervencionismo

Autarquía Busca a autosuficiencia

económica Ideal dos fascismos e

nacionalismos radicais Imposta tamén pola situación

internacional Nefasta para un país que

tradicionalmente sufre un considerable retraso tecnolóxico, que depende da importación de bens de equipo, tecnoloxía, e capitais. limítase ó 25% o capital

exterior en empresas españolas

Redúcense as importacións

Intervencionismo estatal Regulación de prezos e

racionamento Creación do INI

Favorecer o desenvolvemento industrial en sectroes estratéxicos

Creación de empresas estatais: SEAT, RENFE, Telefónica, etc

Mala dirección, persoal escasamente preparado

Corrupción e política de favores

Se usa o estado para favorecer a determinados intereses privados. Os da oligarquía que apoia o réxime

Anos 40: atraso económico

Industria Atraso tecnolóxico Escaseza de investimentos Falta enerxía

Comercio Redución da demanda interior

A maior parte da poboación non ten capacidade de consumo

Desaparición da demanda exterior

Agricultura Atraso técnico: falta maquinaria,

fertilizantes, formación, etc Mantense o latifundismo no sur

con todos os seus males Diminucuón dos rendmentos e

da produción total. A produción non chega para abastecer o mercado Fracaso das medidas de control

para asegurar o abastecemento do mercado. Servicio Nacional do Trigo

O 50% da produción acabano mercado negro

Para o réxime toda a culpa vai ser da seca

Anos 40: Probreza, fame, racionamento

Salarios moi baixos. Clase obreira e campesiña derrotada

Medo, reprsión Prohibición de sindicatos, etc

Produción agrícola insuficiente: escaseza e fame Racionamento dende finais da Guerra ata inicio dos

anos 50 Estraperlo e mercado negro

Enriquecemento dos sectores que se poden aproveitar da situación Dos baixos salarios, das longas xornadas, etc Do estraperlo As veces do traballo dos presos

ANOS 50: Relacións internacionais

Guerra Fria. España como posible aliado de EEUU fronte o comunismo soviético Non importa que sexa unha ditadura Ocupa unha posición estratéxica importante

Acordo Bilateral cos Estados Unidos: Pacto de Madrid Bases militares Axuda ecoómica

España non entra na OTAN. Non era aceptable para os demais países europeos

España ingresa nos organismos internacionais 1955 entra na ONU

Concordato coa Santa Sé

ANOS 50: POLÍTICA INTERIORNon hai cambios poíticos

importantes Certa redución do peso

da falanxe e aumento dos católicos e do Opus. 1957 os tecnócratas Afianzar o réxime con

leves retoques Facelo máis aceptable no

exterior Intrioducir certos cambio

na política económica No fundamental a

ditadura segue igual

A oposición Aumenta a contestación

social ó franquismo Movemento obreiro

clandestino: Folga do transporte en

barcelona (1951) Folgas no Pais Vasco e

Asturia (1956, 1957) Estudiantes

Crise universitaria de 1956