UNESCO’nun Kültür Sözleşmeleri ve

Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi

M. Öcal OĞUZ

ocaloguz@unesco.org.tr

UNESCO’nun Kuruluşu ve Kurucuları

• UNESCO 1945 Yılında Kuruldu. • 1946 Yılında Çalışmalarına Başladı. • Türkiye UNESCO’nun Kuruluş Sözleşmesini imzalayan

10. ülke oldu. Dipnot: UNESCO Kuruluş Sözleşmenin yürürlük şartı 20 ülkenin imzalaması olduğundan ilk 20 ülke «Kurucular» olarak anılmaktadır.

Barışı zihinlerde inşa etmek

UNESCO’nun Dilleri

İngilizce Fransızca

Arapça

Çince İspanyolca

Rusça

Türkçe

• Uluslararası Diller

S

E

K

T

Ö

R

L

E

R

Eğitim

Bilim

Sosyal

ve

Beşeri Bilimler

Kültür

Bilgi

ve

İletişim

• UNESCO’nun ilgi alanları

• Sürdürülebilir Kalkınma 2030 Hedefleri

ÖNEMLİ

ULUSLARARASI LİSTELER,

AĞLAR,

PROGRAMLAR

Dünya

Miras

Listesi SOKÜM Listeleri

KİFAÇ

Fonu

Dünya Belleği

Anma ve Kutlama

Yıldönümleri

Gün,

Hafta,

Yıl ve Onyıl İlanları

UNESCO Kürsüleri

EFA

MaB

Jeopark

Ramsar Alanları

Diyalog Yolları:

İpek Yolu

Köle Yolu

Yaratıcı Şehirler

Öğrenen Şehirler

Kitap Başkenti

UNESCO Kulüpleri

• UNESCO’nun Önemli Buluşma Noktaları

Kültür Sözleşmeleri

Silahlı Çatışma Durumunda

Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi

(1954) Kültürel Mirasın

Kaçakçılığına Karşı Mücadele

Sözleşmesi (1970)

Dünya Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (1972)

Sualtı Kültürel Mirasın

Korunması Sözleşmesi (2001)

Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (2003)

Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin

Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi

(2005)

UNESCO’nun Kültür Sözleşmeleri

KİFAÇ’ın Kaynakları: Yazar Hakları Evrensel Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 6 Eylül 1952 Yürürlük Tarihi: 16 Eylül 1955 Taraf Devlet Sayısı:100 Revizyon Tarihi: 24 Temmuz 1971 Yürürlük Tarihi: 10 Temmuz 1974 Taraf Devlet Sayısı: 65 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: Taraf Değil Tanım: Edebiyat, Bilim ve Sanat alanında eser veren yazarların haklarını korumak.

KİFAÇ’ın Kaynakları: Silahlı Çatışma Durumunda Kültür Varlıklarının Korunması Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 14 Mayıs 1954 Yürürlük Tarihi: 7 Ağustos 1956 Taraf Devlet Sayısı:133 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: 15 Aralık 1965 Tanım: Taşınır veya taşınmaz olsun sahipleri ve insanlık için önemli mimari eserler, sanatsal, tarihî, dinî veya laik eserler, arkeolojik sitler, yazmalar, kitaplar, bilimsel koleksiyonlar, arşivler, müzeler, kütüphaneler..

KİFAÇ’ın Kaynakları: Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 14 Kasım 1970 (16. Genel Konferans)

Yürürlük Tarihi: 24 Nisan 1972 Taraf Devlet Sayısı:139 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: 21 Nisan 1981 Tanım: Arkeoloji, Tarih Öncesi, Tarih, Edebiyat, Sanat, Bilim alanında dinî veya daha erken dönemlere ait varlık ve kültürel varlıklar: Zooloji, botanik, anatomi, paleontoloji açısından nadir varlıklar, bilim, teknik ve askeri tarih ve kişiler, etnolojik materyaller, resimler, heykeller, gravürler, yazmalar, nadir eserler, arşivler, müzik âletleri…

KİFAÇ’ın Kaynakları: Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 16 Kasım 1972 (17. Genel Konferans) Yürürlük Tarihi: 17 Aralık 1975 Taraf Devlet Sayısı:193 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: 16 Mart 1983 Tanım:

DÜNYA

DOĞAL

VE

KÜLTÜREL MİRASI

Kültürel Anıtlar

Yapı Toplulukları

Kültürel Sitler

Doğal Anıtlar

Jeolojik ve Fizyolojik Oluşumlar

Doğal Sitler ve Doğal Alanlar

KİFAÇ’ın Kaynakları: Sualtı Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 2 Kasım 2001 (31. Genel Konferans) Yürürlük Tarihi: 2 Ocak 2009 Taraf Devlet Sayısı: 60 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: Taraf Değil Tanım: En az 100 yıldan fazla su altında kalan kültürel, tarihî ve arkeolojik miras: sit, yapı, insan eliyle yapılan nesne, taşıt ve doğal ve kültürel çevresi…

KİFAÇ’ın Kaynakları: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 17 Ekim 2003 (32. Genel Konferans) Yürürlük Tarihi: 20 Nisan 2006 Taraf Devlet Sayısı: 178 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: 27 Mart 2006 Tanım:

SOKÜM Sözleşmesi

Sözlü anlatımlar

Toplumsal uygulamalar

törenler festivaller

El sanatları geleneği

Doğa ve evrenle ilgili

bilgi ve uygulamalar

Gösteri sanatları

KİFAÇ’ın Kaynakları: Yaratıcı Şehirler Ağı

Edebiyat Gastronomi

Tasarım Müzik

Sinema/Film Zanaat ve Halk Sanatları

Medya Sanatları

Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi

Kabul Tarihi: 20 Ekim 2005 (33. Genel Konferans) UTMK KİFAÇ İhtisas Komitesi: 2006 Yürürlük Tarihi: 18 Mart 2007 Taraf Devlet Sayısı: 145 Türkiye’nin Taraf Olma Tarihi: 11 Şubat 2017

UNESCO 205. Yürütme Kurulu Kararı: UNESCO’nun Çok Önemli Sözleşmeleri

1972 2003 2005

Kültürel İfade Çeşitliliğin Gerekliliği Başlangıç Tartışmaları

Kültürler «tek-tipleşiyor», İçerikler %85 oranında «tek merkez»de oluşuyor, Yerli kültür endüstrisi gelişemiyor, Yapılan iş çeşitlilik için kota mı, yoksa ticari mala gümrük duvarı mı? Hızla gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri ile kolaylaşan küreselleşme süreçlerinin, kültürler arasında ileri etkileşim için daha önce görülmemiş koşullar yaratmakla birlikte, aynı zamanda kültürel çeşitlilik açısından, özellikle zengin ve fakir ülkeler arasındaki dengesizlik riskleri bakımından bir güçlüğü temsil etmektedir. (Sözleşme, Giriş)

KİFAÇ’ın Belirdiği Alanlar

Sinema, Televizyon, Dizi, Çizgi Film, Animasyon, Oyun, Müzik, Tiyatro

Kültür, Kültürel Miras, Kültürel İfade «Kültür, sürdürülebilir kalkınmanın motorudur.»

Kültürel çeşitlilik bireyler ve toplumlar için büyük bir zenginliktir. Kültürel çeşitliliğin korunması, geliştirilmesi ve sürdürülmesi, bugünkü ve gelecek kuşakların yararı için sürdürülebilir kalkınmanın temel bir

gerekliliğidir.

(Sözleşme 2. Madde)

Kimlik, Aidiyet,

Devamlılık Duygusu ve

KİFAÇ

Sürdürülebilir Kalkınma

Bu Sözleşmenin Amacı Ne?

• Kültürel ifadelerin çeşitliliğini korumak ve geliştirmek; • Kültürlerin gelişmesi ve karşılıklı ve yararlı bir şekilde serbestçe etkileşime girmeleri için

gerekli koşulları yaratmak; • Kültürler arası diyalogu teşvik etmek; • Kültürler arasılığı teşvik etmek; • Kültürel ifadelerin çeşitliliğine saygıya yerel, ulusal ve uluslararası düzeylerde farkındalığı

geliştirmek; • Kültür ile kalkınma arasındaki bağlantının önemini teyit etmek ve ulusal ve uluslararası

kapsamda girişilen eylemleri desteklemek; • Kimlik, değer ve anlam araçları olarak kültürel etkinliklerin, malların ve hizmetlerin

kendine özgü niteliğini tanımak; • Devletlerin kendi ülkelerinde kültürel ifadelerin çeşitliliğini koruma ve geliştirme

yönündeki egemen haklarını teyit etmek (Sözleşme 1. Madde)

Tanımlar

«Kültürel çeşitlilik», grupların ve toplumların kültürlerinin ifade bulduğu biçimlerin çeşitliliğidir. Bu ifadeler gruplar ve toplumların içinde ve arasında aktarılır. Somut olmayan ve maddi zenginlik kaynağı olarak geleneksel bilginin önemini ve bunların sürdürülebilir kalkınmaya sağladığı olumlu katkı ile uygun şekilde korunmaya ve geliştirilmeye olan ihtiyaçları…(Sözleşme, Giriş) Kültürel çeşitlilik, yalnızca insanlığın kültürel mirasının kültürel ifadelerin çeşitliliği aracılığıyla ifade edildiği, çoğaltıldığı ve aktarıldığı çeşitli yollarla değil, aynı zamanda hangi araç ve teknoloji kullanılırsa kullanılsın, muhtelif sanatsal yaratım, üretim, yayılım, dağıtım ve kullanım biçimleriyle de ortaya konulur.

• “Kültürel içerik” kültürel kimliklerden doğan veya kültürel kimlikleri ifade eden, simgesel anlam, sanatsal boyut ve kültürel değerler

• “Kültürel ifadeler”, bireylerin, grupların ve toplumların yaratıcılığından kaynaklanan ve kültürel içerik barındıran ifadelerdir.

• “Kültürel etkinlikler, mallar ve hizmetler”, ticari değeri hesaba katılmaksızın, özel niteliği, kullanımı veya amacı bakımından değerlendirildiğinde kültürel ifadeleri somutlaştıran ve aktaran etkinlikleri, malları ve hizmetleri ima eder.

• “Kültürel endüstriler”, kültürel malları veya hizmetleri üreten ve dağıtan endüstrileri ima eder.

• “Kültürel politikalar ve önlemler”, yerel, ulusal, bölgesel veya uluslararası düzeyde, doğrudan kültüre odaklanan veya kültürel etkinliklerin, malların ve hizmetlerin yaratılması, üretilmesi, yayılması, dağıtılması ve bunlara erişim de dâhil olmak üzere, bireylerin, grupların veya toplumların kültürel ifadeleri üzerinde doğrudan bir etki sahibi olmak üzere tasarlanan kültüre ilişkin politika ve önlemleri ima eder.

• “Koruma”, kültürel ifadelerin çeşitliliğinin muhafaza edilmesini, korunmasını ve geliştirilmesini amaçlayan önlemlerin alınmasını ifade eder. “Korumak” bu tür önlemleri almak anlamındadır.

• “Kültürler arasılık”, çeşitli kültürlerin varlığını ve adil bir şekilde etkileşimini ve diyalog ve karşılıklı saygı yoluyla paylaşılan kültürel ifadeler üretme imkânı…

Yönergesi Yapılan Sözleşme Maddeleri

7. Madde: Kültürel ifadeleri teşvik etmeye yönelik önlemler 8. ve 17. Maddeler: Kültürel ifadeleri korumaya yönelik önlemler-özel durumlar 9. Madde: Bilgi paylaşımı ve şeffaflık 10. Madde: Eğitim ve halkın bilinçlenmesi 11. Madde: Sivil toplumun katılımı 12. Madde: Uluslararası işbirliğinin teşviki 13. Madde: Kültürü sürdürülebilir kalkınmaya entegre etmek 14. Madde: Kalkınma için işbirliği 15. Madde: İş birliği yöntemleri 16. Madde: Gelişmekte olan ülkeler için tercihli muamele 18. Madde: Uluslararası Kültürel Çeşitlilik Fonu kaynaklarının kullanımı hakkında rehber 19. Madde: Bilgi değişimi, analiz ve bilginin yayılması

KİFAÇ’ın Ortakları…

ORTAKLAR

Kültür Endüstrileri

STK’Lar

UNESCO Kürsüleri

Uzmanlık Ağı

II.

Kategori Merkezler

İyi Niyet Elçileri

Bağışçılar

Teşekkür ederim!..