Ugal-aparatua

Unai P., Natalia, Gorka

FUNTZIOA  Ugalketaren bidez, gizaki bizidunok gure antzeko gizaki bizidunak sortzen ditugu.

GIZONEZKOEN UGAL-APARATUA            KANPOKO ORGANOAK

- ZAKILA: Gizonak kanpoaldean daukagun organo bat da, espermatozoideak emakumezko ugaltze aparatuan uzteko erabiltzen dugu ditugu.      - BARRABILAK: Zakilaren beheko aldean kokatuta dauden bi organo dira

Eskrotoa

Eskrotoa poltsa bat bezalakoa da, sabela eta barrabilak kamporatzen dituena da.

          BARRUKO ORGANOAK

Uretra                          Prostata Zakilaren barrutik doan hodi bat da.

Gernu-maskuriaren azpialdean dago. Prostata likidoa jariatzen du. Prostata likidoak espermatozoideak elikatzen ditu.

Hodi-deferentea           Gernubidea

Espermatozoideak barrabiletatik uretraraino eramaten dituen hodi batzuk dira.

Zakilaren barrualdean kokatuta dagoen organoa da.

Maskuria

Maskuria, pelbisaren beheko aldean kokatua dago, uretrarekin eta prostatarekin lotuta dago. Biltoki moduko bat da, oso organo indartsua da.

EMAKUMEZKOEN UGAL-APARATUA               KANPOKO ALDEA

ALUA: Bi larruazal-toleztuz osatua dago, tolestura horiei ezpainak deitzen zaie eta baginako zuloa babesten dute. 

BARRUKO ALDEA-OBULUTEGIA: Obuluak gordetzen dituen organoak da.

      -FALOPIOAREN TROMPA: Obuluak hartu  eta umetokirabidaltzen dituen hodi moduko bat da. 

UMETOKIA

Umetokia: Umea sabelaren barrualdean dagoenean, umetokian dago. Bertan umea osatzen da.

-BAGINA:Umetokia kanpoaldearekin lotuta dago.             

 

UGAL-PROZESUAObulu bat heltzen denean prozesu bat dago, hilerokoa deitzen dena.Hiru etapa ditu: 1.  Obulu heldua obulutegitik askatzen da, umetokira bidaltzen duena falopioaren tronpatik.2.  Umetokiko hodi bat obuluz betetzen da.3. 14 egunera 16 egunetik askatzen diren obuluak, ez direnak ernaldu, hiltzen dira eta odol pixka batekin baginatik kanporatzen dira.

Prozesu guzti honek 28 egun irauten ditu.

ERNALKETA Espermatozoideak milaka eta milaka ernaltzen dira.Honelako bidea egiten dute:-Barrabiletatik ateratzen den hodi deferentetik joaten da.-Uretran zehar doaz,semen besikulan semenarekin nahasten dira, bestela hilko lirateke. -Zakilaren barruan dagoen uretratik  kanporatzen da. -Emakumearen gorputzean sartzen dira eta falopioaren tronpa obuluarekin bat egiten du, horrela ernaltzen da obulua.

HAURDUNALDIA

Amaren umetokian garatzen da enbrioia.Haurdunaldiak hiru

fase ditu. 1.HIRUHILEKOA- Umea jaio aurretik enbrioia deitzen da. - Enbrioiaren bihotza taupatzen hasten dela.- Organo garrentzitsuenak garatzen hasten dira.  - Umekia deitzen da lehenengo hiruilabetean.- Hirugarren hilabetean bederatzi zentimetro neurtzen ditu eta berrogeita zortzi gramo pisatzen ditu.  - Gizaki baten itxura hartzen hasten da.

HAURDUNALDIA

2.HIRUHILEKOA-Ez da asko handitu oraindik.-Orain organoak garatzen hasten dira.-Birikak eta digestio-aparatua ez ditu oraindik, baina ematen du jaiotzeko prest dagoela.-Hogeita hamar zentimetro neurtzen ditu eta zortzirehun gramo pisatzen ditu. 

HAURDUNALDIA

3.HIRUHILEKOA-Gorputz osoa garatuta du eta jaiotzeko prest dago.-Nerbio sistema ongi osatuta dauka.-Eskuetako eta hanketako askazalak hasten ari zaizkio.-Umetokian ongi dago eta burua umetokiaren lepoan kokatuz doa.

ERDITZEA

-Hiru fase ditu: 

1.FASEA: -Bagina dilatatu egiten da.-Zaku apniotikoa puskatzen da.-Amak driafasmar bultza egiten du, umeak baginatik ateratzeko.

2. FASEA:

  -5-15 minutuetara, umea asten da ateratzen.

  3. FASEA:-Umeari zilbor estea mosten zaio.-Umea biriketatik hasten da harna

UGALKETAREN GAIXOTASUNAK

Hauek dira ugalketaren gaixotasun batzuk: -MINBIZIA-GONORREA-HAURDUNALDI EKTOPIKOA-PROSTATAKO MINBIZIA -SIFILIS

PROSTATAKO MINBIZIATumore mota bat da. 50 urtetik gora pertsonengan gertatzen ohi da, eta gaur egungo herri garatuetan gizonengan ikusten diren minbiziak dira. Lehenengo aldian agertu zenean  1.853-an izan zen. 

GONORREA

  Bakteriak multzo batzuk dira. 2.005-ean 56 kasu agertu ziren gaixotasun berberaz. Zakilan infekzioak hartu daitezke.

MINBIZIA                       Eragileen artean hauek ditugu: tabakoa, dieta, birus infekzioa, alkohola, faktore genetikoak, natura kutsadura,...Batzuetan, gorputzeko beste organo batzuetara hedatzen da. Kasu horretan, metastasi izena hartzen du. Hori dela eta, oso garrantzitsua da gaixotasuna garaiz harrapatzea. Onkologia minbizi gaixotasunak tratatzen dituena da.

SIFILIS Sifilis infekzio bat da. Sexu bidez kutsatzen da. Mina haundia ematen du eta oso zaila da pasatzea. 

HAURDUNALDI EKTOPIKOA

Haurdunaldi %1,5-2an gertatzen da.Kasu honetan, habiratze-lekua ez dago prestatua garatuko den enbrioia elikateko, ezta babesteko ere.

OHITURAK OSASUNGARRIAK

Gure dijestio-sistema eta zirkulazio-sistema zaintzen ditugun bezala, ugaltze-aparatua ere zaindu egin behar dugu, gaixotasunak saihesteko. Izan kontuan aholku hauek:-Garbitu egunero ugaltze-aparatuaren kanpoko atalak, xaboi neutroa erabiliz.Ugaltze-aparatua eta iraitz-sistema elkarren ondoan daude. Beraz, beharrezkoa da egunero garbitzea, izerdia eta pixa ez pilatzeko. -Aldatu egunero barruko arropak. Gainera, komeni da kotoizkoak izatea; hobeto transpiratzeko eta infekzioak zabaltzea eragozteko.

 

-Ez erabili arropa estuegi. Arropa estua azalaren transpirazioa eta odolaren zirkulazioa ostopatzen ditu. Komeni da ugaltze-aparatuan espezializatutako mediku batengana urtero joatea; emakumeen medikua ginekologoa da; eta gizonena, urologoa.