ÜRETİM YÖNETİMİÜRETİM YÖNETİMİ

BÖLÜM I.BÖLÜM I.

ÜRETİM YÖNETİMİNİN TEMEL ÜRETİM YÖNETİMİNİN TEMEL

KAVRAMLARI KAVRAMLARI

1.1.ÜRETİMİN ÜLKE EKOMİSİNDEKİ ÖNEMİ

Üretimin temel amacı bir mamul Üretimin temel amacı bir mamul veya hizmet yaratmaktır.Bunun veya hizmet yaratmaktır.Bunun

gerçekleşmesi için,üretim gerçekleşmesi için,üretim faktörleri adı verilen unsurların faktörleri adı verilen unsurların belirli şartlar ve yöntemlerle bir belirli şartlar ve yöntemlerle bir

araya getirilmesi gerekir.araya getirilmesi gerekir.

Bu üretim faktörleri;Bu üretim faktörleri;

ToprakToprak İnsan gücü kaynaklarıİnsan gücü kaynaklarıSermayeSermayeTeknolojiTeknoloji

1.2.ÜRETİM 1.2.ÜRETİM YÖNETİMİNİN YÖNETİMİNİN

TANIMI TANIMI Üretim yönetimi,işletmenin elinde Üretim yönetimi,işletmenin elinde bulunan malzeme,makine,insan gücü bulunan malzeme,makine,insan gücü

kaynaklarının belirli miktarlardaki kaynaklarının belirli miktarlardaki mamulün zamanda ve mümkünse en mamulün zamanda ve mümkünse en düşük maliyetle üretimini sağlayacak düşük maliyetle üretimini sağlayacak

biçimde bir araya getirilmesidir.biçimde bir araya getirilmesidir.

Bir Mamulün Üretilmesi için;Bir Mamulün Üretilmesi için;

Gerekli hammadde ve yarı mamullerin çeşitli Gerekli hammadde ve yarı mamullerin çeşitli kaynaklardan uygun fiyatla ve istenilen zamanda kaynaklardan uygun fiyatla ve istenilen zamanda sağlanması,sağlanması,

Her parçanın değişik spesifikasyonlara göre Her parçanın değişik spesifikasyonlara göre işlenmesi,işlenmesi,

İşlenen parçaların istenilen yerlerde ve yeterli İşlenen parçaların istenilen yerlerde ve yeterli miktarlarda hazır bulundurulması ve hepsinden miktarlarda hazır bulundurulması ve hepsinden önemlisi,önemlisi,

Bütün faaliyetlerin eldeki insan gücü ve Bütün faaliyetlerin eldeki insan gücü ve makinelerden en iyi şekilde yararlanmak suretiyle makinelerden en iyi şekilde yararlanmak suretiyle son derece sınırlı süreler içinde gerçekleştirilmesi son derece sınırlı süreler içinde gerçekleştirilmesi gerekir.gerekir.

1.3.TARİHSEL GELİŞİM1.3.TARİHSEL GELİŞİM 1776 yılında Adam Smith işin bölümlere ayrılması ve üretim 1776 yılında Adam Smith işin bölümlere ayrılması ve üretim

arasında ilişki üzerine çalışmalar yapmıştır.arasında ilişki üzerine çalışmalar yapmıştır. 1799’da Eli Whitney ve diğer araştırmacılar,işin parçalara 1799’da Eli Whitney ve diğer araştırmacılar,işin parçalara

ayrılması ve maliyet muhasebesiyle ilgili çalışmalar ayrılması ve maliyet muhasebesiyle ilgili çalışmalar gerçekleştirmişlerdir.gerçekleştirmişlerdir.

1832’de Charles Babbage, işbölümünün sağlanacağı 1832’de Charles Babbage, işbölümünün sağlanacağı faydalar ile uzmanlaşma ve iş basitleştirmenin faydaları ve faydalar ile uzmanlaşma ve iş basitleştirmenin faydaları ve zaman analizi esasları üzerine araştırmalar yapmıştır.zaman analizi esasları üzerine araştırmalar yapmıştır.

1990 yılında Frederick W. Taylor Bilimsel Yönetim 1990 yılında Frederick W. Taylor Bilimsel Yönetim Yaklaşımını öne sürmüştür.Yaklaşımını öne sürmüştür.

Yine 1990 yılında Frank B. Gilberth iş ve hareket analizi Yine 1990 yılında Frank B. Gilberth iş ve hareket analizi konusunda çalışmıştır.konusunda çalışmıştır.

1901 de Henry L. Gantt fabrikadaki makine, iş 1901 de Henry L. Gantt fabrikadaki makine, iş ve işçiler için şemalar geliştirmiştir.ve işçiler için şemalar geliştirmiştir.

1915 yılında F. W. Harris ekonomik stok miktarı 1915 yılında F. W. Harris ekonomik stok miktarı üzerine araştırmalar yapmıştır.üzerine araştırmalar yapmıştır.

1927’de Elton Mayo tarafından insan ilişkilerinin 1927’de Elton Mayo tarafından insan ilişkilerinin araştırmasını yapmıştır.araştırmasını yapmıştır.

1930’larda W. Shewhart’ın istatistik yöntemlerini 1930’larda W. Shewhart’ın istatistik yöntemlerini ve olasılık teorisini kalite kontrolünde ve olasılık teorisini kalite kontrolünde uygulaması yöntemini geliştirmiştir.uygulaması yöntemini geliştirmiştir.

Savaştan sonraki yıllarda lineer programlama ve Savaştan sonraki yıllarda lineer programlama ve diğer matematik yöntemlerin diğer matematik yöntemlerin geliştirilmesi,modellerle simülasyon yönteminin geliştirilmesi,modellerle simülasyon yönteminin uygulanması, otomasyonun gelişmesi ve uygulanması, otomasyonun gelişmesi ve ergonometrenin önem kazanması.ergonometrenin önem kazanması.

1970’li yıllardan sonra üretim yönetiminde iki 1970’li yıllardan sonra üretim yönetiminde iki önemli gelişme ortaya çıkmıştır.önemli gelişme ortaya çıkmıştır.

Birinci olarak,Birinci olarak,

Üretim teknolojisindeki gelişmelerle Üretim teknolojisindeki gelişmelerle birlikte üretim sistemlerinde birlikte üretim sistemlerinde bilgisayarların kullanılması sonucu bilgisayarların kullanılması sonucu kitle halinde üretim yapılmasıyla kitle halinde üretim yapılmasıyla üretim sistemlerinin ekonomideki üretim sistemlerinin ekonomideki önemi artmıştır.önemi artmıştır.

İkinci olarak ise;İkinci olarak ise;

Üretim yönetiminde sadece belirli Üretim yönetiminde sadece belirli analizler yapılması yerine analizler yapılması yerine uygulamalı olarak yapılan uygulamalı olarak yapılan araştırmalar önem kazanmaya araştırmalar önem kazanmaya başlamıştır.başlamıştır.

Bazı konularda Bazı konularda gelişmelerin olması gelişmelerin olması üretim yönetimini üretim yönetimini

etkiyebilir:etkiyebilir:Daha büyük Daha büyük

kapasiteli ve hızlı kapasiteli ve hızlı bilgisayarların bilgisayarların geliştirilmesi,geliştirilmesi,

Teorik alandaki Teorik alandaki bulguların uygulama bulguların uygulama oranının artmasıdır.oranının artmasıdır.

1.4.ÜRETİM 1.4.ÜRETİM YÖNETİMİNİN

AMAÇLARIAMAÇLARI Müşteri taleplerini istenilen Müşteri taleplerini istenilen

fiyat,zaman ve miktara uygun fiyat,zaman ve miktara uygun olarak üretmeye çalışmak.olarak üretmeye çalışmak.

Mal ve hizmetleri en düşük Mal ve hizmetleri en düşük maliyetle üretmeyi sağlamak,maliyetle üretmeyi sağlamak,

Mal ve hizmetlerin kalitesinin Mal ve hizmetlerin kalitesinin tatmin edici düzeyde olmasını tatmin edici düzeyde olmasını sağlamaktır.sağlamaktır.

Üretim yönetiminin bu amaçlarına Üretim yönetiminin bu amaçlarına ulaşabilmesi için üretim ulaşabilmesi için üretim

yöneticilerinin aşağıdaki işlemleri yöneticilerinin aşağıdaki işlemleri yerine getirmesi gerekli yerine getirmesi gerekli

olmaktadır:olmaktadır: a)Üretim yöneticileri,belirli bir malın üretiminde a)Üretim yöneticileri,belirli bir malın üretiminde çeşitli üretim metotları çeşitli üretim metotları uygulayabilirler.Alternatif üretim metotları uygulayabilirler.Alternatif üretim metotları analiz ederek en etkin metodun tespit edilmesi analiz ederek en etkin metodun tespit edilmesi gerekir.Bu çalışmaya metot analizi gerekir.Bu çalışmaya metot analizi denilmektedir.denilmektedir.

b)Üretim yöneticileri üretim sürecinde kullanılan b)Üretim yöneticileri üretim sürecinde kullanılan malzemenin bir yerden bir yere taşınmasındaki malzemenin bir yerden bir yere taşınmasındaki taşıma maliyetlerini minimize etmelidir.taşıma maliyetlerini minimize etmelidir.

c)Üretim sürecindec)Üretim sürecinde kullanılmakta olan kullanılmakta olan hammadde,yarı mamul,yardımcı hammadde,yarı mamul,yardımcı malzeme,mal ve diğer kalemlerin malzeme,mal ve diğer kalemlerin stokstoklarının ekonomik düzeyde olmasını larının ekonomik düzeyde olmasını sağlamak amacıyla stok kontrolü sağlamak amacıyla stok kontrolü yapılmalıdır.yapılmalıdır.

d)İşletmenin gelecekte üreteceği mallar için d)İşletmenin gelecekte üreteceği mallar için gerekli imkanlar,takip edilmesi gereken gerekli imkanlar,takip edilmesi gereken politikalar,üretim sürecinin politikalar,üretim sürecinin belirlenmesi,üretim kapasitesi ve geleceğe belirlenmesi,üretim kapasitesi ve geleceğe ilişkin diğer konular tespit edilerek ilişkin diğer konular tespit edilerek planlamasının yapılması gerekir.planlamasının yapılması gerekir.

e)Üretim planlamasıyla tespit edilen e)Üretim planlamasıyla tespit edilen konuların öngörülen biçimde uygulanıp konuların öngörülen biçimde uygulanıp uygulanmadığını belirlemek amacıyla uygulanmadığını belirlemek amacıyla üretim kontrolünün gerçekleştirilmesi üretim kontrolünün gerçekleştirilmesi gerekir.gerekir.

f)İstenilen kalitede üretimin f)İstenilen kalitede üretimin yapılmasını sağlamak amacıyla yapılmasını sağlamak amacıyla üretim yöneticileriüretim yöneticileri

kalite kontrolü yapmalıdırlar.kalite kontrolü yapmalıdırlar.g)İşçilik maliyetlerini kontrol edebilmek g)İşçilik maliyetlerini kontrol edebilmek

amacıyla hareket ve zaman amacıyla hareket ve zaman etütlerinin yapılması gereklidir.etütlerinin yapılması gereklidir.

h)Çalışan personele etkin bir ücret h)Çalışan personele etkin bir ücret yönetimi ile adil bir ücret yönetimi ile adil bir ücret ödeyebilmek için gerekli ücret ödeyebilmek için gerekli ücret politikaları tespit edilmelidir.politikaları tespit edilmelidir.

Üretim Planlamasının Amaçları ve Üretim Planlamasının Amaçları ve Fonksiyonları şunlardır;Fonksiyonları şunlardır;

**Üretimi yapılacak olan malın talep durumu dikkate Üretimi yapılacak olan malın talep durumu dikkate alınarak,müşterilerin istediği malın alınarak,müşterilerin istediği malın özellikleri,fiyatı,kalitesi ve miktarıyla ilgili bilgiler özellikleri,fiyatı,kalitesi ve miktarıyla ilgili bilgiler toplanarak bu bilgiler değerlendirilmelidir.toplanarak bu bilgiler değerlendirilmelidir.

*Pazarlama araştırmasıyla müşterilerin zevk ve *Pazarlama araştırmasıyla müşterilerin zevk ve tercihlerine uygun olarak üretilen maldan tercihlerine uygun olarak üretilen maldan beklenen fonksiyonel özellikler,üretim teknolojisi beklenen fonksiyonel özellikler,üretim teknolojisi ve kalite özellikleri dikkate alınarak standart ve kalite özellikleri dikkate alınarak standart kalite özelliklerine dönüştürülür.kalite özelliklerine dönüştürülür.

* İşletmenin üretim kapasitesi * İşletmenin üretim kapasitesi belirlenerek,işletmenin kapasite belirlenerek,işletmenin kapasite düzeyinde üretimi yapılabilecek düzeyinde üretimi yapılabilecek makine ve teçhizat sağlanmaya makine ve teçhizat sağlanmaya çalışılır.çalışılır.

*Üretim planlarına uygun olarak *Üretim planlarına uygun olarak işyeri düzenlemesi yapılır.Fabrika işyeri düzenlemesi yapılır.Fabrika binası içerisinde makinelerin binası içerisinde makinelerin yerleştirilmesi,iş akışı ve yerleştirilmesi,iş akışı ve işgücünün hareketleri dikkate işgücünün hareketleri dikkate alınır.İşyeri düzenleme süreklilik alınır.İşyeri düzenleme süreklilik gösteren bir faaliyet olup,zamanla gösteren bir faaliyet olup,zamanla gerekli değişiklikler yapılmalıdır.gerekli değişiklikler yapılmalıdır.

Üretim Yönetimi Bölümü Üretim Yönetimi Bölümü kendisinden beklenen kendisinden beklenen

amaçları amaçları gerçekleştirebilmek için gerçekleştirebilmek için

öncelikle 3 temel öncelikle 3 temel aşamadaki işlemler;aşamadaki işlemler;

PlanlamaPlanlamaOrganizasyonOrganizasyonKontrol dür.Kontrol dür.

Planlama Planlama aşamasında; aşamasında; işletmenin üretim işletmenin üretim yönetimi amaçları yönetimi amaçları dikkate alınarak, dikkate alınarak, üretim alt üretim alt sistemlerinin sistemlerinin organizasyonu,üretorganizasyonu,üretim im politikaları,üretim politikaları,üretim programları ve programları ve üretim üretim faaliyetleriyle ilgili faaliyetleriyle ilgili gerekli çalışmalar gerekli çalışmalar yapılır. yapılır.

Planlama aşamasında yer Planlama aşamasında yer alan fonksiyonlar 4 temel alan fonksiyonlar 4 temel üretim faktörüne dayanır:üretim faktörüne dayanır:

*Malzeme*Malzeme

*Metot*Metot

*Makine*Makine

*İş gücü*İş gücü

Organizasyon aşamasında;Organizasyon aşamasında;

Üretim alt sistemleri içerisindeki bilgi Üretim alt sistemleri içerisindeki bilgi akışı ve görevlerin dağılımı akışı ve görevlerin dağılımı yapılır.Ayrıca üretim alt sistemlerinin yapılır.Ayrıca üretim alt sistemlerinin düzenli ve başarılı bir sistemlerin düzenli ve başarılı bir sistemlerin amaçları görev ve sorumlulukları amaçları görev ve sorumlulukları tespit edilir.tespit edilir.

Kontrol aşamasında ise; üretim Kontrol aşamasında ise; üretim yönetiminin temelini yönetiminin temelini oluşturur.Kontrol sisteminde görevli oluşturur.Kontrol sisteminde görevli personel tarafından hazırlanan personel tarafından hazırlanan üretim denetimiyle ilgili bilgiler üretim denetimiyle ilgili bilgiler değerlendirilerek üst yönetime değerlendirilerek üst yönetime sunulur.Kontrol aşamasında üretim sunulur.Kontrol aşamasında üretim planlamasıyla üretim alt planlamasıyla üretim alt sistemlerinin karşılaştırılır.Planlanan sistemlerinin karşılaştırılır.Planlanan üretim ile gerçekleşen üretim üretim ile gerçekleşen üretim arasındaki farkın nedenleri araştırılır. arasındaki farkın nedenleri araştırılır.

1.5.ÜRETİM YÖNETİMİNİN 1.5.ÜRETİM YÖNETİMİNİN FONKSİYONLARIFONKSİYONLARI Tüketicinin istediği mamulün Tüketicinin istediği mamulün

tipi,nitelikleri,miktarı ve ihtiyaç zamanına tipi,nitelikleri,miktarı ve ihtiyaç zamanına ait bilgiler toplanıp analiz edilmelidir.ait bilgiler toplanıp analiz edilmelidir.

Tüketicinin mamulden istedikleri,kalite ve Tüketicinin mamulden istedikleri,kalite ve dizayn spesifikasyonlarına dönüşerek dizayn spesifikasyonlarına dönüşerek imalatın gerek duyacağı bilgiler hazırlanır.imalatın gerek duyacağı bilgiler hazırlanır.

Genel özellikleri ile beliren üretim Genel özellikleri ile beliren üretim hacminin gerçekleşmesini sağlayacak hacminin gerçekleşmesini sağlayacak makine ve teçhizatın sağlanması için makine ve teçhizatın sağlanması için eldeki olanakların nasıl kullanılacağı eldeki olanakların nasıl kullanılacağı saptanır.saptanır.

Üretim araçları ve tesisleri belirlendikten Üretim araçları ve tesisleri belirlendikten sonra makine ve teçhizatın iş akışı sonra makine ve teçhizatın iş akışı prensiplerine uygun olarak yerleştirileceği prensiplerine uygun olarak yerleştirileceği düzen saptanır.düzen saptanır.

ÜRETİM YÖNETİMİ BÖLÜMÜNÜN ÜRETİM YÖNETİMİ BÖLÜMÜNÜN DİĞER İŞLETME BÖLÜMLERİ İLE DİĞER İŞLETME BÖLÜMLERİ İLE

İLİŞKİLERİİLİŞKİLERİÜretim yönetiminde ilişkili olan departmanlar

Sosyo-Ekonomik Faktörler Girdi Kaynaklar Pazarlar

finansman Bütçe Pazarlama Üretim Ar-Ge Personel

Fabrika

Fabrika

Fabrika

Makine

Robot

Operatör

Üretim Yönetimi Bölümünün Üretim Yönetimi Bölümünün İşleyişiİşleyişi

Yarı işlenmiş maddeYarı işlenmiş madde

Mal ve HizmetMal ve Hizmet

HammaddeHammadde

ÜRETİMÜRETİM

MÜŞTERİMÜŞTERİ

Üretim Yönetimi Bölümünün Üretim Yönetimi Bölümünün Pazarlama ve Finansman Pazarlama ve Finansman

Bölümleriyle İlişkisiBölümleriyle İlişkisi

Üretim Yönetimi Bölümü, Üretim Yönetimi Bölümü, pazarlama bölümü ile birlikte pazarlama bölümü ile birlikte

hareket ederek bazı problemlerin hareket ederek bazı problemlerin çözümünü sağlayabilmektedir.Bu çözümünü sağlayabilmektedir.Bu

problemlerin başlıcaları;ürün problemlerin başlıcaları;ürün tasarımı,kalite kontrolü,stok tasarımı,kalite kontrolü,stok

kontrolü,üretim planlaması,üretim kontrolü,üretim planlaması,üretim kontrolü, talep tahminleri, kontrolü, talep tahminleri,

pilot(örnek) üretim,test üretim ve pilot(örnek) üretim,test üretim ve denetim ile mal birlikte sunulan denetim ile mal birlikte sunulan

hizmetlerdir.hizmetlerdir.

Üretim Yönetimi Bölümüyle Üretim Yönetimi Bölümüyle finansman bölümü arasındaki finansman bölümü arasındaki ilişkiler sermaye yatırımıyla ilişkiler sermaye yatırımıyla

sürekli bir niteliğe sürekli bir niteliğe başvurmuştur.Bu sermaye başvurmuştur.Bu sermaye

yatırımlarının başlıcaları şunlardır;yatırımlarının başlıcaları şunlardır;

İstenen üretim düzeyini sürdürmek için İstenen üretim düzeyini sürdürmek için eskimiş olan makine ve araç gereçlerin eskimiş olan makine ve araç gereçlerin yenilenmesi,yenilenmesi,

Mevcut malların üretimini artırabilmek için Mevcut malların üretimini artırabilmek için makine araç-gereçleri emniyet altına makine araç-gereçleri emniyet altına almak,daha etkin üretim süreçlerine almak,daha etkin üretim süreçlerine kavuşabilmek araç-gereçlerin emniyet altına kavuşabilmek araç-gereçlerin emniyet altına almak,almak,

Daha etkin üretim süreçlerine kavuşabilmek Daha etkin üretim süreçlerine kavuşabilmek için araç-gereçlerin yenilenmesiiçin araç-gereçlerin yenilenmesi

Yeni mal üretimi için kapasitenin Yeni mal üretimi için kapasitenin genişletilmesigenişletilmesi

Fiziksel dağıtım imkanlarının arttırılmasıFiziksel dağıtım imkanlarının arttırılması Faaliyetlerin hammadde kaynaklarıyla Faaliyetlerin hammadde kaynaklarıyla

bütünleştirilmesi,bütünleştirilmesi, Mal kalitesinin iyileştirilmesiMal kalitesinin iyileştirilmesi işletmede etkinlik ve verimlilik sağlanması işletmede etkinlik ve verimlilik sağlanması

için çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve için çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve çalışanların ve yönetimin etkinliğinin ve çalışanların ve yönetimin etkinliğinin ve verimliliğinin arttırılmasıverimliliğinin arttırılması

1.7.TEPE YÖNETİMİ İLE 1.7.TEPE YÖNETİMİ İLE İLİŞKİLERİLİŞKİLER

İşletmeler tepe yönetimi uygulamasında İşletmeler tepe yönetimi uygulamasında genellikle iki tip hataya düşüldüğü görülür:genellikle iki tip hataya düşüldüğü görülür:

1-Tepe yönetimi,politikalarını işletmenin 1-Tepe yönetimi,politikalarını işletmenin durumunu ve olanaklarını göz önüne durumunu ve olanaklarını göz önüne almadan saptamış olabilir.almadan saptamış olabilir.

2-Tepe yönetimi,üretim faaliyetlerine yön 2-Tepe yönetimi,üretim faaliyetlerine yön verecek temel politikaları önemsemeden verecek temel politikaları önemsemeden saptamış olabilir.saptamış olabilir.

İşletme dışı çevre kontrolü İşletme dışı çevre kontrolü dışında kalan çevre dışında kalan çevre

faktörlerinden meydana faktörlerinden meydana gelmektedir.İşletme dışı gelmektedir.İşletme dışı

çevre faktörleri;çevre faktörleri;Politik ve hukuki faktörler,Politik ve hukuki faktörler,Ekonomik faktörler,Ekonomik faktörler,Sosyolojik faktörler.Sosyolojik faktörler.

Politik ve hukuki faktörler,işletmede çalışan Politik ve hukuki faktörler,işletmede çalışan personelin sağlık ve emniyeti ile ilgili konuları personelin sağlık ve emniyeti ile ilgili konuları

kapsamaktadır.İşletmenin Üretim Yönetimi kapsamaktadır.İşletmenin Üretim Yönetimi Bölümü, hukuk kurallarını dikkate almak Bölümü, hukuk kurallarını dikkate almak

durumundadır.Çevreyle ilgili yasal düzenlemeler durumundadır.Çevreyle ilgili yasal düzenlemeler de Üretim Yönetimi Bölümünü yakından de Üretim Yönetimi Bölümünü yakından etkilemektedir.İş hukuku ile,işçi-işveren etkilemektedir.İş hukuku ile,işçi-işveren

ilişkileri,toplu iş sözleşmeleri,iş emniyeti,tazminat ilişkileri,toplu iş sözleşmeleri,iş emniyeti,tazminat ödemeleri,asgari ücret gibi konular ödemeleri,asgari ücret gibi konular

düzenlenmektedir.düzenlenmektedir.

Ekonomik faktörler, üretim Ekonomik faktörler, üretim yönetimi bölümünü etkileyen en yönetimi bölümünü etkileyen en

önemli unsurlar arasında yer önemli unsurlar arasında yer almaktadır.Ekonomik faktörler almaktadır.Ekonomik faktörler teknoloji,tüketici,talep,tüketici teknoloji,tüketici,talep,tüketici

zevk ve tercihlerindeki zevk ve tercihlerindeki değişmelere neden olduğu için değişmelere neden olduğu için

Üretim Yönetimi Bölümünü Üretim Yönetimi Bölümünü etkilemektedir.etkilemektedir.

İşletme dışı faktörleri içerisinde İşletme dışı faktörleri içerisinde yer alan sosyolojik faktörler ise yer alan sosyolojik faktörler ise bireylerin davranış,iş yapma ve bireylerin davranış,iş yapma ve güdülerini etkileyen eğilim ve güdülerini etkileyen eğilim ve değerlerle ilgili olmaktadır.Bu değerlerle ilgili olmaktadır.Bu

sosyolojik faktörde Üretim sosyolojik faktörde Üretim Yönetimi Bölümünü önemli Yönetimi Bölümünü önemli

ölçüde etkilemektedir.İşletmede ölçüde etkilemektedir.İşletmede çalışan kişiler ihtiyaç ve çalışma çalışan kişiler ihtiyaç ve çalışma durumlarına bağlı olarak etkili durumlarına bağlı olarak etkili ve verimli çalışabileceklerdir.ve verimli çalışabileceklerdir.

1.8.ÜRETİM 1.8.ÜRETİM YÖNETİMİNE YÖNETİMİNE

VERİLEN VERİLEN GÖREVLERGÖREVLER

Mamul:Satış tahminler,Pazar araştırmaları,dizayn Mamul:Satış tahminler,Pazar araştırmaları,dizayn spesifikasyonları, mamul nitelikleri,rekabet,fiyat,istek v.b.spesifikasyonları, mamul nitelikleri,rekabet,fiyat,istek v.b.

Finans:Parasal kaynaklar,kredi Finans:Parasal kaynaklar,kredi kaynakları,yatırımlar,alacaklar v.s.kaynakları,yatırımlar,alacaklar v.s.

Malzeme:Spesifikasyonlar, stoklar,tedarik kaynaklar.Malzeme:Spesifikasyonlar, stoklar,tedarik kaynaklar. Bina,makine,teçhizat:Bina boyutları,faydalı olan Bina,makine,teçhizat:Bina boyutları,faydalı olan

kapasiteler,elverişlilik,arıza karakteristikleri.kapasiteler,elverişlilik,arıza karakteristikleri. İnsan gücü:İşçilik,yetenek,çalışma koşulları ve İnsan gücü:İşçilik,yetenek,çalışma koşulları ve

organizasyonel ilişkiler.organizasyonel ilişkiler. Yöntemler:Üretim için uygulanan işlem ve prosesler.Yöntemler:Üretim için uygulanan işlem ve prosesler. Yönetim:Yönetici potansiyeli ve yetenekleri,haberleşme ve Yönetim:Yönetici potansiyeli ve yetenekleri,haberleşme ve

kontrol sistemleri.kontrol sistemleri.

1.9.ÜRETİM 1.9.ÜRETİM YÖNETİMİNİN İŞLETME YÖNETİMİNİN İŞLETME

ORGANİZASYONU ORGANİZASYONU İÇERİSİNDEKİ YERİİÇERİSİNDEKİ YERİ

İşletmeler en fazla kar,sağlayabilmek İşletmeler en fazla kar,sağlayabilmek için üretim sistemlerine uygun bir için üretim sistemlerine uygun bir

organizasyon yapısı kurmak organizasyon yapısı kurmak durumundadır.İşletmelerin entegre durumundadır.İşletmelerin entegre olmalarına ve büyümelerine bağlı olmalarına ve büyümelerine bağlı

olarak,üretim yönetiminin de komuta olarak,üretim yönetiminin de komuta fonksiyonundan kurmay(danışma) fonksiyonundan kurmay(danışma)

fonksiyonuna kaydığı görülmektedir.fonksiyonuna kaydığı görülmektedir.

İşletmelerin faaliyet hacmi İşletmelerin faaliyet hacmi büyüdükçe üretim fonksiyonu da büyüdükçe üretim fonksiyonu da organizasyon içerisinde gelişme organizasyon içerisinde gelişme göstererek değişmektedir.göstererek değişmektedir.ÜretimÜretim

Yönetimi BölümününYönetimi Bölümünün gelişimine bağlı gelişimine bağlı olarak,organizasyonda yapılanma olarak,organizasyonda yapılanma

görülmektedir…görülmektedir…

Üretim Yönetimi Bölümünün Üretim Yönetimi Bölümünün Gelişimine Bağlı Olarak Gelişimine Bağlı Olarak Organizasyon ŞemalarıOrganizasyon Şemaları

GENEL MÜDÜRGENEL MÜDÜR

UstabaşıUstabaşı UstabaşıUstabaşı UstabaşıUstabaşı

İşçiler İşçiler İşçilerİşçiler İşçilerİşçiler İşçilerİşçiler İşçilerİşçiler İşçilerİşçiler

Büyük işletmeBüyük işletme

GENEL KURULGENEL KURUL

FABRİKA MÜDÜRÜFABRİKA MÜDÜRÜ FABRİKA MÜDÜRÜFABRİKA MÜDÜRÜ

UstabaşıUstabaşı UstabaşıUstabaşı UstabaşıUstabaşı UstabaşıUstabaşı

işçilerişçiler

işçilerişçiler

İşçilerİşçiler

İşçilerİşçiler

İşçilerİşçiler

İşçilerİşçiler

İşçiler İşçiler

İşçilerİşçiler

Büyük İşletmelerde Büyük İşletmelerde Üretim Yönetimi Üretim Yönetimi Bölümünün Alt Bölümünün Alt

BirimleriBirimleriYÖNETİM KURULUVE GENEL MÜDÜRYÖNETİM KURULUVE GENEL MÜDÜR

Genel Müdür YardımcısıGenel Müdür Yardımcısı Genel Müdür YardımcısıGenel Müdür Yardımcısı

Personel müdürüPersonel müdürü

Satın alma Müdürü Satın alma Müdürü

Pazarlama MüdürüPazarlama Müdürü

Finansman MüdürüFinansman Müdürü

Servis MüdürüServis Müdürü

Ar-Ge MüdürüAr-Ge Müdürü

Dizayn MüdürüDizayn Müdürü

ÜRETİM MÜDÜRÜÜRETİM MÜDÜRÜ

Pazarlama ve DizaynPazarlama ve Dizayn

Stok YönetimiStok Yönetimi

Kalite KontrolKalite Kontrol

İş ve Görev Tasarımıİş ve Görev Tasarımı

ÜRETİM PLANLAMA VE ÜRETİM PLANLAMA VE KONTROLDE KONTROLDE

DEPARTMAN İÇ DEPARTMAN İÇ ORGANİZASYONUORGANİZASYONU

ÜPK MÜDÜRÜÜPK MÜDÜRÜ

PLANLAMA SÜRECİPLANLAMA SÜRECİ KONTROLKONTROL STOKSTOK

TALEP TAHMİNLERİTALEP TAHMİNLERİ

MALZEME KAYITLARIMALZEME KAYITLARI

İŞLEM PLANLAMASIİŞLEM PLANLAMASI

PROGRAMLAMAPROGRAMLAMA

DAĞITIMDAĞITIM

TAKİPTAKİP

STANDARTLARSTANDARTLAR

RAPORLAMARAPORLAMA

AMBAR YÖNETİMİAMBAR YÖNETİMİ

MİKTAR KONTROLÜMİKTAR KONTROLÜ

SATIN ALMASATIN ALMA

MUAYENEMUAYENE

BÖLÜMBÖLÜM 22

ÜRETİM SİSTEMLERİÜRETİM SİSTEMLERİ

2.1.YÖNETİM 2.1.YÖNETİM AÇISINDAN ÜRETİM AÇISINDAN ÜRETİM

SİSTEMLERİSİSTEMLERİ Üretim,yeni bir fiziksel varlık veya Üretim,yeni bir fiziksel varlık veya

hizmet ile sonuçlanan bir fayda hizmet ile sonuçlanan bir fayda yaratmak amacı ile girişilen faaliyet yaratmak amacı ile girişilen faaliyet

olarak tanımlanır. olarak tanımlanır.

Üretim Planlama ve Kontrolün(ÜPK) üst Üretim Planlama ve Kontrolün(ÜPK) üst düzeylerinde görev alan yöneticiler için düzeylerinde görev alan yöneticiler için

üretim sisteminin niteliklerinin pek önem üretim sisteminin niteliklerinin pek önem taşımadığı,genel planlama ve yönetim taşımadığı,genel planlama ve yönetim tekniklerini bilmenin yeterli olacağı,alt tekniklerini bilmenin yeterli olacağı,alt

düzeye inildikçe ayrıntılar üzerinde bilgi ve düzeye inildikçe ayrıntılar üzerinde bilgi ve tecrübe sahibi olmanın ağırlık kazandığı tecrübe sahibi olmanın ağırlık kazandığı

söylenebilir.söylenebilir.

2.2.ÜRETİM SİSTEMİNİN 2.2.ÜRETİM SİSTEMİNİN ELEMANLARIELEMANLARI

Genel olarakGenel olarak Sistem, aralarında Sistem, aralarında ilişkiler bulunan ve belli bir amacı ilişkiler bulunan ve belli bir amacı gerçekleştirmek amacıyla bir araya gerçekleştirmek amacıyla bir araya getirilmiş elemanlardan oluşan bir getirilmiş elemanlardan oluşan bir bütün şeklinde tanımlanır.bütün şeklinde tanımlanır.Her sistem Her sistem daha büyük başka bir sistemin daha büyük başka bir sistemin parçasıdır.parçasıdır.

Örneğin;bir montaj hattı bir Örneğin;bir montaj hattı bir fabrikanın,fabrika bir fabrikanın,fabrika bir

holdingin,holding bir sektörün… alt holdingin,holding bir sektörün… alt sistemidir.Büyüklüğü ve cinsi ne sistemidir.Büyüklüğü ve cinsi ne

olursa olsun,her sistem beş temel olursa olsun,her sistem beş temel elemandan meydana gelir:elemandan meydana gelir:

Üretim Sisteminin Üretim Sisteminin UnsurlarıUnsurları

Girdi İşlem Girdi İşlem ÇıktıÇıktı

.Hammadde.Hammadde.İşgücü.İşgücü.Makine.Makine

.Fabrika.Fabrika

.Taşıma.Taşıma.Servis.Servis

.Araç-Gereç.Araç-Gereç

.MAL.MAL.HİZMET.HİZMET

GirdilerGirdilerÜretim ProsesiÜretim ProsesiÇıktılarÇıktılarGeri Besleme AnaliziGeri Besleme AnaliziÇevreÇevre

Girdiler,üretilen mamul ve Girdiler,üretilen mamul ve hizmete göre ayrıntılardan hizmete göre ayrıntılardan

değişik isimler değişik isimler alabilirler.Aslında her girdiyi alabilirler.Aslında her girdiyi

sonunda temel üretim sonunda temel üretim unsurlarından birine unsurlarından birine

dönüştürmek dönüştürmek mümkündür.Girdiler aynı mümkündür.Girdiler aynı

zamanda zamanda karar değişkenleri karar değişkenleri olarak da bilinir.olarak da bilinir.

Üretim Prosesi,sisteme giren Üretim Prosesi,sisteme giren unsurların bir fayda(katma unsurların bir fayda(katma

değer) yaratacak şekilde bir değer) yaratacak şekilde bir mamule veya hizmete mamule veya hizmete

dönüştürülmesi dönüştürülmesi faaliyetleridir.Bu dönüştürme faaliyetleridir.Bu dönüştürme

prosesi çeşitli şekillerde prosesi çeşitli şekillerde olur.Örneğin;depolamak veya olur.Örneğin;depolamak veya

kalite kontrol amacıyla kalite kontrol amacıyla muayene etmek üretim prosesi muayene etmek üretim prosesi

olarak nitelendirilebilir.olarak nitelendirilebilir.

Çıktılar,belirli Çıktılar,belirli girdilerin,dönüştürgirdilerin,dönüştür

me sürecinde me sürecinde çeşitli işlemlerden çeşitli işlemlerden geçirilerek mal ve geçirilerek mal ve hizmet olarak geri hizmet olarak geri dönmesi olayına dönmesi olayına denir.Örneğin;bir denir.Örneğin;bir

bisküvi fabrikasının bisküvi fabrikasının un gibi yarı mamul un gibi yarı mamul

halinde bulunan halinde bulunan maddeyi kullanıp maddeyi kullanıp tüketicinin istediği tüketicinin istediği bisküvi üretimini bisküvi üretimini

yapması bize yapması bize sonuç olarak sonuç olarak istediğimiz istediğimiz bisküviyi bisküviyi

verecektir.verecektir.

Bir üretim prosesini Bir üretim prosesini karakterize eden karakterize eden

unsurların başlıcaları unsurların başlıcaları aşağıdaki gibidir:aşağıdaki gibidir:

1-Verimlilik(Üretkenlik)1-Verimlilik(Üretkenlik)

2-Etkinlik(Performans)2-Etkinlik(Performans)

3-Kapasite3-Kapasite

4-Esneklik4-Esneklik

1-1-Verimlilik:Verimlilik:Genellikle birim girdi Genellikle birim girdi başına üretilen çıktı olarak başına üretilen çıktı olarak

ölçülür.Verimliliğin bu tanımı ölçülür.Verimliliğin bu tanımı mühendislikteki teknik verim mühendislikteki teknik verim

kavramından farklıdır.İşletmecilerin kavramından farklıdır.İşletmecilerin pek çoğu bu tanımı aynı zamanda pek çoğu bu tanımı aynı zamanda

üretkenlik üretkenlik için kullanırlariçin kullanırlar..

2-2-Etkinlik:Etkinlik:Üretim sisteminin Üretim sisteminin amaçlarını gerçekleştirme amaçlarını gerçekleştirme derecesi olarak tanımlanır derecesi olarak tanımlanır

veve performans performans ile eş ile eş anlamda kullanılır.Buna anlamda kullanılır.Buna

göre;verimlilik bir şeyi doğru göre;verimlilik bir şeyi doğru yapmak ise etkinlik doğru yapmak ise etkinlik doğru

şeyi yapmak olarak şeyi yapmak olarak tanımlanabilir.tanımlanabilir.

3-3-Kapasite:Kapasite:Üretim sisteminin Üretim sisteminin gerçekleştireceği en yüksek gerçekleştireceği en yüksek üretim düzeyini ölçer.Yüzde üretim düzeyini ölçer.Yüzde olarak veya birim zamanda olarak veya birim zamanda

üretilen miktar cinsinden ifade üretilen miktar cinsinden ifade edilir.Bir fabrikaya alınan yeni edilir.Bir fabrikaya alınan yeni

makineler kapasiteyi makineler kapasiteyi artırabilir.Fakat yatırım ve artırabilir.Fakat yatırım ve

işletme masrafları yüksek ise işletme masrafları yüksek ise işletme verimliliği düşer.Dolayısı işletme verimliliği düşer.Dolayısı

ile verimlilik ile kapasite farklı ile verimlilik ile kapasite farklı ölçülerdir.ölçülerdir.

4-4-EsneklikEsneklik: Bir üretim : Bir üretim sistemininsisteminin ani talep ani talep değişmelerine cevap değişmelerine cevap verebilmesi veya yeni verebilmesi veya yeni mamul üretimine kolay mamul üretimine kolay geçebilmesi olarak geçebilmesi olarak tanımlanır.Son yıllarda tanımlanır.Son yıllarda önem kazanan bu faktörün önem kazanan bu faktörün belli bir ölçüsü yoktur.belli bir ölçüsü yoktur.

2.3.ÜRETİM SİSTEMİNİN 2.3.ÜRETİM SİSTEMİNİN SINIFLANDIRILMASISINIFLANDIRILMASI

Üretim sistemlerini;üretim Üretim sistemlerini;üretim yönetimi,mamul cinsi,mamul yönetimi,mamul cinsi,mamul

miktarı veya üretim akışı miktarı veya üretim akışı kriterlerine göre farklı kriterlerine göre farklı

biçimlerde sınıflandırmak biçimlerde sınıflandırmak mümkündür.mümkündür.

1-Üretim Yönetimine Göre 1-Üretim Yönetimine Göre SınıflandırmaSınıflandırma

*Birincil Üretim *Birincil Üretim

*Analitik Üretim*Analitik Üretim

*Sentetik Üretim*Sentetik Üretim

*Fabrikasyon üretim*Fabrikasyon üretim

*Montaj Üretim*Montaj Üretim

2.Mamul Cinsine Göre 2.Mamul Cinsine Göre Sınıflandırma Sınıflandırma

*Demir-Çelik Üretimi*Demir-Çelik Üretimi*Kömür Üretim*Kömür Üretim*Takım Tezgahları Üretimi*Takım Tezgahları Üretimi*Kimyasal Maddeler Üretimi*Kimyasal Maddeler Üretimi*Elektriksel Araç-Gereç Üretimi*Elektriksel Araç-Gereç Üretimi*Elektronik Mamuller Üretim *Elektronik Mamuller Üretim *Tekstil Mamullerinin Üretimi *Tekstil Mamullerinin Üretimi

Kimyasal Üretimin Belli Kimyasal Üretimin Belli Başlı Örnekleri Şöyledir:Başlı Örnekleri Şöyledir:

& Ağır Kimyasal mamuller;sülfürik & Ağır Kimyasal mamuller;sülfürik asit,soda vb.asit,soda vb.

&Gübre ve Tarım ilaçları,&Gübre ve Tarım ilaçları,&Boyalar&Boyalar&Patlayıcı maddeleri,&Patlayıcı maddeleri,&İlaç maddeleri,&İlaç maddeleri,&Temizlik maddeleri,&Temizlik maddeleri,&Kozmetik maddeleri,&Kozmetik maddeleri,&Fotoğraf malzemeleri ve elektronik &Fotoğraf malzemeleri ve elektronik

kayıt bandları,kayıt bandları,&Plastik maddeleri,&Plastik maddeleri,&Tekstilde kullanılan her çeşit yapay &Tekstilde kullanılan her çeşit yapay

elyaf. elyaf.

3.Üretim Miktarlarına 3.Üretim Miktarlarına veya Göre veya Göre

SınıflandırmaSınıflandırma*Siparişe Göre Üretim*Siparişe Göre Üretim

*Parti Üretim*Parti Üretim

*Sürekli Üretim*Sürekli Üretim

*Proje Üretim*Proje Üretim

2.4.KESİKLİ VE SÜREKLİ 2.4.KESİKLİ VE SÜREKLİ ÜRETİM TİPLERİNİN ÜRETİM TİPLERİNİN

ÖZELLİKLERİÖZELLİKLERİ

Bu konuyu ikisindeki farklar şeklinde Bu konuyu ikisindeki farklar şeklinde tanımlamaya çalışacağız.Bu iki grup tanımlamaya çalışacağız.Bu iki grup

arasındaki farkları şöyle arasındaki farkları şöyle özetleyebiliriz.özetleyebiliriz.

1- Üretim Miktarı,1- Üretim Miktarı,2- Kullanılan Makine,2- Kullanılan Makine,3- Fabrikanın Yerleşme Düzeni,3- Fabrikanın Yerleşme Düzeni,4- İş Yükü Dengesi,4- İş Yükü Dengesi,5- İşçilik Kalifikasyonu,5- İşçilik Kalifikasyonu,6- İş Hazırlama Faaliyetleri,6- İş Hazırlama Faaliyetleri,7- Hammadde,Yarı Mamul ve Mamul 7- Hammadde,Yarı Mamul ve Mamul

Stok, Stok,8- Fabrika İçerisinde Taşıma 8- Fabrika İçerisinde Taşıma

Faaliyetleri,Faaliyetleri,9- Tamir-Bakım Faaliyetleri,9- Tamir-Bakım Faaliyetleri,10-Üretim Kapasitesi,10-Üretim Kapasitesi,

2.5.DİĞER ÜRETİM TİPLERİ2.5.DİĞER ÜRETİM TİPLERİ

Araştırma ÜretimiAraştırma Üretimi Model ve Prototip ÜretimModel ve Prototip Üretim Test Modelleri ÜretimTest Modelleri Üretim Pilot ÜretimPilot Üretim Dizaynı Tamamlanmamış Mamullerin Dizaynı Tamamlanmamış Mamullerin

ÜretimÜretim Yeni Modele Geçiş Devresi ÜretimYeni Modele Geçiş Devresi Üretim Başlangıç Devresi ÜretimBaşlangıç Devresi Üretim Demonstrasyon ve Gösteri Mamulleri Demonstrasyon ve Gösteri Mamulleri

ÜretimiÜretimi İhracat Mamulleri Üretimiİhracat Mamulleri Üretimi Modifikasyon,Tamir ve İade Mamulleri Modifikasyon,Tamir ve İade Mamulleri

ÜretimiÜretimi Geçici ÜretimGeçici Üretim

2.6.HİZMET 2.6.HİZMET ÜRETİM ÜRETİM

SİSTEMLERİSİSTEMLERİ

Bir ülke ekonomisinin genel karakteri üç ana Bir ülke ekonomisinin genel karakteri üç ana sektörün(tarım,endüstri,hizmet) milli sektörün(tarım,endüstri,hizmet) milli

gelirdeki payları ile belirlenir.Endüstrileşme gelirdeki payları ile belirlenir.Endüstrileşme evriminin bilinen özelliği;ilk aşamada tarım evriminin bilinen özelliği;ilk aşamada tarım

sektörünün endüstriye,son aşamada ise sektörünün endüstriye,son aşamada ise endüstrinin giderek hizmet sektörüne endüstrinin giderek hizmet sektörüne

kaymasıdır.Hizmet daha sonra kullanılmak kaymasıdır.Hizmet daha sonra kullanılmak üzere depo edilemediğinden,en uygun üzere depo edilemediğinden,en uygun

kapasitenin tayini güçtür.Mevcut kapasitenin kapasitenin tayini güçtür.Mevcut kapasitenin her zaman tamamının kullanılması her zaman tamamının kullanılması

düşünülemez.Lokanta,hastane,elektrik düşünülemez.Lokanta,hastane,elektrik santrali gibi sistemlerde kapasite kullanım santrali gibi sistemlerde kapasite kullanım

oranının düşük olması bu yüzdendir.oranının düşük olması bu yüzdendir.

2.7.ÜRETİM STRATEJİLERİ2.7.ÜRETİM STRATEJİLERİ Firmanın sürekli büyümesini sağlama,Firmanın sürekli büyümesini sağlama, Topluma hizmet etmek,Topluma hizmet etmek, Kaliteli mal üretmek,Kaliteli mal üretmek, İleri Teknoloji kullanmak,İleri Teknoloji kullanmak, Ortaklara daha fazla kar payı dağıtmak, Ortaklara daha fazla kar payı dağıtmak, Çalışanların hayat standartlarını yükseltmek,Çalışanların hayat standartlarını yükseltmek, Firmanın prestijini artırmak,Firmanın prestijini artırmak, Kar elde etmek,Kar elde etmek, Organizasyonu geliştirmek,Organizasyonu geliştirmek, Prodüktiviteyi artırmak,Prodüktiviteyi artırmak, Tüketiciyi memnun etmek.Tüketiciyi memnun etmek.

Firma işletme ve fonksiyonel Firma işletme ve fonksiyonel düzeyde strateji oluşturmada düzeyde strateji oluşturmada

izlenecek yol aşağı yukarı izlenecek yol aşağı yukarı aynıdır ve şöyle özetlenebilir:aynıdır ve şöyle özetlenebilir:¿Organizasyonun amaçları ve verilecek ¿Organizasyonun amaçları ve verilecek

öncelikler tespit edilir.öncelikler tespit edilir.¿Rekabet ortamında problemler ve ¿Rekabet ortamında problemler ve

fırsatlar değerlendirilir.fırsatlar değerlendirilir.¿Organizasyonun mevcut ¿Organizasyonun mevcut

kaynakları,güçlü ve zayıf yanları kaynakları,güçlü ve zayıf yanları tespit edilir.tespit edilir.

¿Bir sistem olarak organizasyonun ¿Bir sistem olarak organizasyonun ekonomik ortamdaki uygun yeri ekonomik ortamdaki uygun yeri saptanır.saptanır.

¿Mevcut fırsatları en iyi şekilde ¿Mevcut fırsatları en iyi şekilde değerlendirilerek yollar ve hareket değerlendirilerek yollar ve hareket planları(stratejileri)belirlenir.planları(stratejileri)belirlenir.

2.8.ÜRETİM STRATEJİSİNDE 2.8.ÜRETİM STRATEJİSİNDE ODAKLAŞMAODAKLAŞMA

Her işletme iki ortak özelliğe Her işletme iki ortak özelliğe sahiptir: sahiptir:

▲▲Bir işletme Bir işletme faktörüne(kalite,fiyat,prodüktive faktörüne(kalite,fiyat,prodüktive vb.)ağırlık vermekvb.)ağırlık vermek

▲▲Firmanın en iyi bildiği konunun dışına Firmanın en iyi bildiği konunun dışına çıkmamakçıkmamak

Son yıllarda yapılan Son yıllarda yapılan diğer araştırmalarda diğer araştırmalarda

1980’lere doğru 1980’lere doğru tartışmasız kabul tartışmasız kabul edilen edilen yayılma yayılma ve ve

büyük hacimli üretimbüyük hacimli üretim gibi stratejilerin artık gibi stratejilerin artık geçerliğini yitirdiğini geçerliğini yitirdiğini göstermektedir.Yeni göstermektedir.Yeni

stratejilerin stratejilerin esneklikesneklik,,uzmanlık uzmanlık veve

yüksek kalite yüksek kalite gibi gibi konular üzerinde konular üzerinde

yoğunlaştığı yoğunlaştığı söylenebilir.söylenebilir.

Bir işletmenin belirli bir faktörü seçip Bir işletmenin belirli bir faktörü seçip stratejisini onun üstüne inşa etmesine stratejisini onun üstüne inşa etmesine

organizasyonda odaklaşma denir.İş organizasyonda odaklaşma denir.İş hayatında odaklaşmanın daha çok üretim hayatında odaklaşmanın daha çok üretim alanındaki faktörler üzerine yoğunlaştığı alanındaki faktörler üzerine yoğunlaştığı

görülmektedir…görülmektedir…

►►Düşük dağıtım masrafları ve Düşük dağıtım masrafları ve zamanında teslim,zamanında teslim,

►►Yüksek kalite ve garanti,Yüksek kalite ve garanti,

►►İstikrarlı mamul ve güvenlik,İstikrarlı mamul ve güvenlik,

►►Üstün dizayn,kolaylık kullanılabilir Üstün dizayn,kolaylık kullanılabilir olma,olma,

►►Yüksek kapasite,düşük maliyetYüksek kapasite,düşük maliyet

►►Esneklik,müşterinin değişen Esneklik,müşterinin değişen isteklerine cevap verebilme.isteklerine cevap verebilme.

Bir firmanın bir süre başarılı bir Bir firmanın bir süre başarılı bir odak stratejisi uygulandıktan sonra odak stratejisi uygulandıktan sonra odağını kaybettiği sık rastlanan bir odağını kaybettiği sık rastlanan bir olaydır.Hizmet üreten sistemlerde olaydır.Hizmet üreten sistemlerde daha sık görülen bir bu durumun daha sık görülen bir bu durumun

nedenleri şöyle sıralanabilir:nedenleri şöyle sıralanabilir:

→→Yeni mamullerYeni mamuller

→→Yeni çevre koşullarıYeni çevre koşulları

→→Yeni görevlerYeni görevler

→→Mamul ömrünün aşamalarıMamul ömrünün aşamaları

→→Haberleşme eksiğiHaberleşme eksiği

Üretim öncesi ve Üretim Üretim öncesi ve Üretim sonrası aşamalarsonrası aşamalar

ARAŞTIRMAARAŞTIRMA GELİŞTİRMEGELİŞTİRME ÜRETİMÜRETİM PAZARLAMAPAZARLAMA

ZAMANZAMAN

2.9.ÜRETİM KARARLARI2.9.ÜRETİM KARARLARI¿Kuruluş yeri seçimi¿Kuruluş yeri seçimi¿Üretim planlaması ve kontrolü¿Üretim planlaması ve kontrolü¿Makine ve araç-gereç seçimi¿Makine ve araç-gereç seçimi¿Teknoloji seçimi¿Teknoloji seçimi¿Kapasite seçimi¿Kapasite seçimi¿Stok kontrolü¿Stok kontrolü¿Kalite kontrolü¿Kalite kontrolü¿Hareket ve zaman etütleri¿Hareket ve zaman etütleri¿Tamir ve bakım planlaması¿Tamir ve bakım planlaması¿Ücret yönetimi¿Ücret yönetimi¿Malzeme yönetimi¿Malzeme yönetimi¿Talep tahminleri¿Talep tahminleri¿Ürün tasarımı¿Ürün tasarımı¿Bilgisayar destekli üretim¿Bilgisayar destekli üretim¿Esnek üretim¿Esnek üretim¿Fason üretim¿Fason üretim¿Tam zamanında üretim¿Tam zamanında üretim

Üretim Kararlarını Üretim Kararlarını Etkileyen FaktörlerEtkileyen Faktörler

►►Üretimde kullanılan teknolojiÜretimde kullanılan teknoloji

►►Pazar koşullarıPazar koşulları

►►Müşteri özellikleriMüşteri özellikleri

►►Kuruluş yeriKuruluş yeri

►►İş gücüİş gücü

►►KüreselleşmeKüreselleşme

Pazar koşullarını meydana Pazar koşullarını meydana getiren;rekabet,fiyat,talep düzeyi ve getiren;rekabet,fiyat,talep düzeyi ve

piyasanın yapısına bağlı özellikler piyasanın yapısına bağlı özellikler üretim kararlarını yakından üretim kararlarını yakından

etkilemektedir.Kullanılan teknolojiye etkilemektedir.Kullanılan teknolojiye bağlı olarak üretilecek mal için ana bağlı olarak üretilecek mal için ana

sanayi-yan sanayi ilişkilerini de sanayi-yan sanayi ilişkilerini de teknoloji kapsamında ele alınmakta teknoloji kapsamında ele alınmakta olup,üretimi etkilemektedir.Pazar olup,üretimi etkilemektedir.Pazar

koşullarını oluşturan;müşterinin gelir koşullarını oluşturan;müşterinin gelir durumu,eğitim düzeyi,yaşı,ürünlerle durumu,eğitim düzeyi,yaşı,ürünlerle

ilgili kalite beklentileri gibi faktörlerde ilgili kalite beklentileri gibi faktörlerde üretim kararlarında etkili olmaktadır.üretim kararlarında etkili olmaktadır.

Üretim kararlarında işgücünün Üretim kararlarında işgücünün nitelikleri ve yeterli işgücü nitelikleri ve yeterli işgücü

kaynaklarının olması da dikkate kaynaklarının olması da dikkate alınmaktadır.İşgücünün kalifiye alınmaktadır.İşgücünün kalifiye özellikleri ve işgücü verimliliğini özellikleri ve işgücü verimliliğini

etkilemektedir.Üretim etkilemektedir.Üretim kararlarında işletmede çalışacak kararlarında işletmede çalışacak işgücü seçiminin önemli bir yeriişgücü seçiminin önemli bir yeri

vardır.vardır.

BÖLÜM 3BÖLÜM 3

MAMUL DİZAYNI MAMUL DİZAYNI

3.1.MAMUL DİZAYNININ ÜRETİM 3.1.MAMUL DİZAYNININ ÜRETİM SİSTEMİNDEKİ YERİSİSTEMİNDEKİ YERİ

Üretim;malzeme,tesis, ve makine gibi fiziksel faktörün yanı Üretim;malzeme,tesis, ve makine gibi fiziksel faktörün yanı sıra işçilik yönetim,ekonomik olaylar,tüketici sıra işçilik yönetim,ekonomik olaylar,tüketici

istekleri,eğitim,toplum yapısı v.b. Ölçülemesi çok güç istekleri,eğitim,toplum yapısı v.b. Ölçülemesi çok güç faktörlerinde etkisi altında bulunan bir işletmecilik faktörlerinde etkisi altında bulunan bir işletmecilik

fonksiyonudur.Üretim yönetiminin ön planlama,planlama ve fonksiyonudur.Üretim yönetiminin ön planlama,planlama ve kontrol aşamalarında gruplandırılmış bulunan temel kontrol aşamalarında gruplandırılmış bulunan temel

faaliyetler araştırma-geliştirme,ekonomik analizler,kullanılış faaliyetler araştırma-geliştirme,ekonomik analizler,kullanılış özellikleri,teknolojik bilgi,imalat,estetik unsurların hepsi özellikleri,teknolojik bilgi,imalat,estetik unsurların hepsi

mamul dizaynı dahilinde gerçekleşir.mamul dizaynı dahilinde gerçekleşir.

Mamul dizaynı(tasarımı),Mamul dizaynı(tasarımı), işletmenin işletmenin üreteceği mamulün fiziksel üreteceği mamulün fiziksel

özelliklerini ve fonksiyonlarını açık-özelliklerini ve fonksiyonlarını açık-seçik belirleme amacına yönelmiş bir seçik belirleme amacına yönelmiş bir

faaliyet olarak adlandırılır.faaliyet olarak adlandırılır.

3.2.YENİ MAMUL STRATEJİLERİ 3.2.YENİ MAMUL STRATEJİLERİ

Yeni bir mamulün geliştirilip üretilmesinde Yeni bir mamulün geliştirilip üretilmesinde izlenecek üç tip strateji vardır:izlenecek üç tip strateji vardır:

►►Pazar hedefi stratejisiPazar hedefi stratejisi

►►Teknoloji hedefi stratejisiTeknoloji hedefi stratejisi

►►Fonksiyonlar arası stratejiFonksiyonlar arası strateji

►►Pazar hedefi Stratejisi:Bu stratejide Pazar hedefi Stratejisi:Bu stratejide üretici üretici ne satabilirsen onu üretne satabilirsen onu üret görüşü görüşü doğrultusunda hareket eder.Yeni mamul doğrultusunda hareket eder.Yeni mamul

kararları,mevcut teknoloji ve proses kararları,mevcut teknoloji ve proses imkanlarına pek az ağırlık verilerek imkanlarına pek az ağırlık verilerek

sadece tüketici isteklerine göre sadece tüketici isteklerine göre alınır.Pazar araştırması sonucu esas alınır.Pazar araştırması sonucu esas

bilgi kaynağını teşkil eder.bilgi kaynağını teşkil eder.

►►Teknoloji hedefi stratejisi:Üretici mevcut Teknoloji hedefi stratejisi:Üretici mevcut teknoloji imkanlarını göz önüne alarak teknoloji imkanlarını göz önüne alarak ne ne

yapabilirsen onu satyapabilirsen onu sat politikasını politikasını izler.Burada talep yaratılması ve üretilen izler.Burada talep yaratılması ve üretilen

malın malın satılması tamamen malın malın satılması tamamen pazarlamanın sorumluluğu altındadır.pazarlamanın sorumluluğu altındadır.

►►Fonksiyonlar arası strateji: Bu stratejiye Fonksiyonlar arası strateji: Bu stratejiye göre mamul,Pazarlama,ÜPK, göre mamul,Pazarlama,ÜPK, mühendislik,imalat ve diğer mühendislik,imalat ve diğer departmanların iş birliği ile departmanların iş birliği ile

geliştirilir.Ortaya çıkan mamul,mevcut geliştirilir.Ortaya çıkan mamul,mevcut teknolojik olanakları ve tüketici isteklerini teknolojik olanakları ve tüketici isteklerini en iyi şekilde bağdaştıran bir sonuç olur.en iyi şekilde bağdaştıran bir sonuç olur.

3.3.YENİ MAMUL GELİŞTİRME PROSESİ3.3.YENİ MAMUL GELİŞTİRME PROSESİ

1.Yeni mamul alternatifleri1.Yeni mamul alternatifleri

2.Değerlendirme/Seçme2.Değerlendirme/Seçme

3.Yeni mamul ön dizaynı3.Yeni mamul ön dizaynı

4.Prototip İmalat4.Prototip İmalat

5.Yeni mamul testi5.Yeni mamul testi

6.Yeni mamul dizaynı6.Yeni mamul dizaynı

3.4.MAMUL DİZAYNINI 3.4.MAMUL DİZAYNINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERETKİLEYEN FAKTÖRLER

*İşletme Politikaları,*İşletme Politikaları,

*Pazarlama Olanakları,*Pazarlama Olanakları,

*Mamul Karakteristikleri,*Mamul Karakteristikleri,

*Ekonomik Faktörler,*Ekonomik Faktörler,

*Üretim Olanakları*Üretim Olanakları

Mamul Karakteristiklerini Mamul Karakteristiklerini İlgilendiren Dizayn Faktörüİlgilendiren Dizayn Faktörü

→→Fonksiyonel KarakteristikleriFonksiyonel Karakteristikleri

→→Kullanış FaktörleriKullanış Faktörleri

→→Dayanıklılık ve güvenirlilik FaktörleriDayanıklılık ve güvenirlilik Faktörleri

→→Estetik FaktörleriEstetik Faktörleri

→→Ekonomik AnalizlerEkonomik Analizler

→→Üretim Olanaklarına ilişkin Dizayn Üretim Olanaklarına ilişkin Dizayn FaktörleriFaktörleri

Mamul dizaynında değerlendirmeye Mamul dizaynında değerlendirmeye katılması gereken üretime ilişkin katılması gereken üretime ilişkin

faktörler şunlardır:faktörler şunlardır:

1.Malzeme seçimi1.Malzeme seçimi

2.Proses seçimi2.Proses seçimi

3.İşçilik olanakları3.İşçilik olanakları

3.5.BASİTLEŞTİRME3.5.BASİTLEŞTİRME

Dizayn açısından basitleştirme,üretilen mamul Dizayn açısından basitleştirme,üretilen mamul çeşidinin işletme için uygun sayıya indirilmesi çeşidinin işletme için uygun sayıya indirilmesi

olarak tanımlanır.Ancak uygun mamul çeşidinin olarak tanımlanır.Ancak uygun mamul çeşidinin ne olması gerektiği konusunda satış ile MD ve ne olması gerektiği konusunda satış ile MD ve

ÜPK departmanları arasında görüş birliği ÜPK departmanları arasında görüş birliği sağlamak çok güçtür.Basitleştirme adı verilen sağlamak çok güçtür.Basitleştirme adı verilen

çeşit sayısının azalması ile sağlanacak çeşit sayısının azalması ile sağlanacak avantajlar şöyle sıralanabilir…avantajlar şöyle sıralanabilir…

►►Hammadde,parça ve yarı mamul stok düzeyleri düşüktür.Hammadde,parça ve yarı mamul stok düzeyleri düşüktür.►►Makine ve teçhizat yatırımı daha azdır.Makine ve teçhizat yatırımı daha azdır.►►Makine ve işçilik verimliliği ve üretkenlik oranı yüksektir.Makine ve işçilik verimliliği ve üretkenlik oranı yüksektir.►►Dizaynın güvenirliliği yüksek,hata olasılığı azdır.Dizaynın güvenirliliği yüksek,hata olasılığı azdır.►►Depolama alanı ihtiyacı azdır.Depolama alanı ihtiyacı azdır.►►İş programlarının hazırlanması kolaydır.İş programlarının hazırlanması kolaydır.►►Muayene ve kontrol etkinliği yüksektir.Muayene ve kontrol etkinliği yüksektir.►►Kalifiye eleman ihtiyacı azdır.Kalifiye eleman ihtiyacı azdır.►►Sipariş alımı ile mamulün teslimi arasındaki süre kısadır.Sipariş alımı ile mamulün teslimi arasındaki süre kısadır.►►Düşürülen maliyet nedeni ile mamulün rekabet gücü(veya Düşürülen maliyet nedeni ile mamulün rekabet gücü(veya

karlılık oranı) yüksektir.karlılık oranı) yüksektir.

3.6.STANDARTLAŞMA3.6.STANDARTLAŞMA

Bir mamulün veya onu oluşturan Bir mamulün veya onu oluşturan parçaların;boyut,biçim, performans ve parçaların;boyut,biçim, performans ve

kalite spesifikasyonlarının endüstri kalite spesifikasyonlarının endüstri kolu,tüm ülke veya dünya çapında olmak kolu,tüm ülke veya dünya çapında olmak

üzere önceden saptanmış değerlerine üzere önceden saptanmış değerlerine standartstandart,bu amaca yönelmiş çalışmalar ,bu amaca yönelmiş çalışmalar

da da standartlaşmastandartlaşma denir denir

Mamul dizaynı açısından standartlaştırma,tüketici Mamul dizaynı açısından standartlaştırma,tüketici istekleri ile beliren mamul özelliklerini standart istekleri ile beliren mamul özelliklerini standart değerlere dönüştürme faaliyetleridir.Örneğin;değerlere dönüştürme faaliyetleridir.Örneğin;

Performans standartlarına uygunluğu sağlamaPerformans standartlarına uygunluğu sağlama Parçalar için standart boyut ve tolerans Parçalar için standart boyut ve tolerans

saptama.saptama. İşletme yöntemlerini ve makine hızlarını seçme.İşletme yöntemlerini ve makine hızlarını seçme. Kalite kontrol testleri ve güvenlik koşullarını Kalite kontrol testleri ve güvenlik koşullarını

saptama.saptama. Fiziksel ve kimyasal özellikleri standartlara Fiziksel ve kimyasal özellikleri standartlara

uygun olan malzemeler seçme ve kullanma.uygun olan malzemeler seçme ve kullanma. gibi problemler MD aşamasında ele alınarak gibi problemler MD aşamasında ele alınarak

çözümlenir.çözümlenir.

3.7.KODLAMA3.7.KODLAMA

Fiziksel olan ve olmayan varlıkları çeşitli Fiziksel olan ve olmayan varlıkları çeşitli kriterlere göre sınıflandırdıktan sonra harf kriterlere göre sınıflandırdıktan sonra harf

veya rakamlardan oluşan sembollerle veya rakamlardan oluşan sembollerle tanıtmaya kodlama denir.Kodlanan tanıtmaya kodlama denir.Kodlanan

varlık;malzeme,yedek parça,iş emri,imalat varlık;malzeme,yedek parça,iş emri,imalat departmanı,banka hesap numarası,maliyet departmanı,banka hesap numarası,maliyet unsuru,işçi,ücret sınıfı gibi akla gelebilecek unsuru,işçi,ücret sınıfı gibi akla gelebilecek

her şey olabilir.her şey olabilir.

Bir kod sistemi dizayn edilirken göz önüne alınması Bir kod sistemi dizayn edilirken göz önüne alınması gereken prensipler şunlardır:gereken prensipler şunlardır:

◙◙Kodun tümü önceden tanımlanmış belirli bilgileri sırayla bir sıraya göre Kodun tümü önceden tanımlanmış belirli bilgileri sırayla bir sıraya göre verilmelidir.verilmelidir.

◙◙Kod açık uçlu olmalıdır.Kod açık uçlu olmalıdır.◙◙Sistemde mevcut gruplar gerektiğinde alt gruplara ayrılabilmelidir.Sistemde mevcut gruplar gerektiğinde alt gruplara ayrılabilmelidir.◙◙Sınıflandırma ve sembollerin gruplandırılması mantıki olmalıdır.Sınıflandırma ve sembollerin gruplandırılması mantıki olmalıdır.◙◙Kodun uzunluğunu sınırlayan faktörlerin varlığı göz önüne alınmalıdır.Kodun uzunluğunu sınırlayan faktörlerin varlığı göz önüne alınmalıdır.◙◙Bir konuda kurulacak kod sistemlerinin sayısını minimum tutmaya Bir konuda kurulacak kod sistemlerinin sayısını minimum tutmaya

çalışmalıdır.çalışmalıdır.◙◙Bir konuda kurulacak kod sisteminin mümkünse endüstri kolu,ülke ve Bir konuda kurulacak kod sisteminin mümkünse endüstri kolu,ülke ve

hatta uluslar arası kapsamlı kod sistemleri ile bağdaşması hatta uluslar arası kapsamlı kod sistemleri ile bağdaşması sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.

◙◙Kod sembolleri arasında bilgi gruplarını ayırma amacı ile (.),(;),(-),(/) Kod sembolleri arasında bilgi gruplarını ayırma amacı ile (.),(;),(-),(/) gibi işaretler kullanılabilir.gibi işaretler kullanılabilir.

◙◙ Kodun verdiği bilgileri kılavuza veya el kitabına bakmadan hatırlatacak Kodun verdiği bilgileri kılavuza veya el kitabına bakmadan hatırlatacak biçimde dizayn edilmesine özen gösterilmelidir.biçimde dizayn edilmesine özen gösterilmelidir.

3.8.DEĞER ANALİZİ3.8.DEĞER ANALİZİ

Bir malın,fikrin veya hizmetin Bir malın,fikrin veya hizmetin kendisinden bekleneni kendisinden bekleneni

sağlama derecesini sağlama derecesini araştırmaya değer analizi adı araştırmaya değer analizi adı

verilir.verilir.

Değer Analizinin temel sorularına cevap Değer Analizinin temel sorularına cevap araştırırken mamulün 3 tip değer araştırırken mamulün 3 tip değer

olduğu varsayılır.Bunlar;olduğu varsayılır.Bunlar;

*Maliyet Değeri,*Maliyet Değeri,

*Kullanılış Değeri,*Kullanılış Değeri,

*İtibar Değeri.*İtibar Değeri.

3.9.DİZAYN DEĞİŞİKLİKLERİ3.9.DİZAYN DEĞİŞİKLİKLERİ

Herhangi bir dizayn değişikliğinde göz Herhangi bir dizayn değişikliğinde göz önünde bulundurulması gereken hususlar önünde bulundurulması gereken hususlar

şunlardır;şunlardır;

Mamul dizaynında ufak dahi olsa herhangi bir değişiklik Mamul dizaynında ufak dahi olsa herhangi bir değişiklik yapma yetkisi sadece bir sadece bir departmana ait yapma yetkisi sadece bir sadece bir departmana ait olabilir.olabilir.

Dizayn üzerinde değişiklik isteği,imalat veya takım Dizayn üzerinde değişiklik isteği,imalat veya takım mühendisliği,kalite kontrolü,stok kontrolü,tüketici,ustabaşı mühendisliği,kalite kontrolü,stok kontrolü,tüketici,ustabaşı ve hatta işçi gibi mamulle ilgilenilen bir kişi veya ve hatta işçi gibi mamulle ilgilenilen bir kişi veya departmandan gelebilir.departmandan gelebilir.

İstenilen değişikliğin mamulün kalite spesifikasyonları İstenilen değişikliğin mamulün kalite spesifikasyonları üzerinde ne gibi değişikliklere neden olacağı,kalite kontrol üzerinde ne gibi değişikliklere neden olacağı,kalite kontrol departmanı tarafından açıkça belirlenmiştir.departmanı tarafından açıkça belirlenmiştir.

Tüketicinin mamulden istediği özelliklerin,dizayn Tüketicinin mamulden istediği özelliklerin,dizayn değişikliğinden nasıl etkilendiğini tespit edilmelidir.değişikliğinden nasıl etkilendiğini tespit edilmelidir.

3.11.YENİ MAMULÜN BAŞARISINI 3.11.YENİ MAMULÜN BAŞARISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERETKİLEYEN FAKTÖRLER

☼☼Yeni mamulün başarısını etkileyen nedenler,Yeni mamulün başarısını etkileyen nedenler,☼☼Yeni mamul geliştirme prosesiYeni mamul geliştirme prosesi☼☼Yeni mamul geliştirmede uygulanan stratejiler,Yeni mamul geliştirmede uygulanan stratejiler,☼☼Başarıyı ölçmede matematik modellerin kullanılması,Başarıyı ölçmede matematik modellerin kullanılması,☼☼Tek faktör üzerinde yoğunlaşan performans analizleri,Tek faktör üzerinde yoğunlaşan performans analizleri,

Crawford, yeni mamulün Crawford, yeni mamulün başarısızlığına sebep olan faktörlerden başarısızlığına sebep olan faktörlerden en önemli dördünü şöyle sıralamıştır:en önemli dördünü şöyle sıralamıştır:

►►Yeni mamulün,mevcut benzerine Yeni mamulün,mevcut benzerine göre,bariz üstünlük gösterememesi,göre,bariz üstünlük gösterememesi,

►►Kötü planlama,Kötü planlama,

►►Yanlış zamanlama,Yanlış zamanlama,

►►Aşırı iyimserlik.Aşırı iyimserlik.

Yeni mamulün başarısında payı bulunan en öneli Yeni mamulün başarısında payı bulunan en öneli beş faktör şöyle sıralanmaktadır:beş faktör şöyle sıralanmaktadır:

▲▲Tüketici isteklerinin doğru anlaşılması,Tüketici isteklerinin doğru anlaşılması,

▲▲Verimli mamul geliştirme prosesi,Verimli mamul geliştirme prosesi,

▲▲Yönetim felsefesi ve yöneticilerin kişisel Yönetim felsefesi ve yöneticilerin kişisel özellikleri,özellikleri,

▲▲İşletme içi ve dışı etkin haberleşme,İşletme içi ve dışı etkin haberleşme,

▲▲Pazarlama çalışmaları.Pazarlama çalışmaları.

Strateji-başarı ilişkisini hedef alan Strateji-başarı ilişkisini hedef alan bulgular şunlardır:bulgular şunlardır:

a)Yeni mamul geliştirme politikası firmanın genel a)Yeni mamul geliştirme politikası firmanın genel stratejisinde yer aldığı takdirde başarı şansı stratejisinde yer aldığı takdirde başarı şansı yüksek olmaktadır.yüksek olmaktadır.

b)Tespit edilen amaçlar,strateji finansman planı ile b)Tespit edilen amaçlar,strateji finansman planı ile desteklenmiştir.desteklenmiştir.

c)Yeni mamulün başarısında detaylı analiz ve c)Yeni mamulün başarısında detaylı analiz ve hesaplamaların yanı sıra sağ duyu,tecrübe ve hesaplamaların yanı sıra sağ duyu,tecrübe ve sezgi de önemli rol oynamaktadır.sezgi de önemli rol oynamaktadır.

BÖLÜM 4BÖLÜM 4

TALEP TAHMİNLERİTALEP TAHMİNLERİ

4.1.TALEP TAHMİNLERİ İLE 4.1.TALEP TAHMİNLERİ İLE İLGİLENEN DEPARTMANLARIİLGİLENEN DEPARTMANLARI

FaaliyetFaaliyet Sorumlu DepartmanSorumlu Departman

1.Talep tahminlerinin yapılması Satış(veya 1.Talep tahminlerinin yapılması Satış(veya pazarlama)pazarlama)

2.Üretim planlarında veri olarak kullanma ÜPK2.Üretim planlarında veri olarak kullanma ÜPK

3.Saptamaların nedenlerinin araştırması ÜPK3.Saptamaların nedenlerinin araştırması ÜPK

4.Düzeltmelerin yapılması Satış4.Düzeltmelerin yapılması Satış

5.Düzeltmelerin üretim planlarına yansıtılması Satış5.Düzeltmelerin üretim planlarına yansıtılması Satış

Talep tahmini;Talep tahmini;gelecekteki üretim gelecekteki üretim faaliyetlerinin planlamasında ilk hareket faaliyetlerinin planlamasında ilk hareket noktası üretilmesi veya istenilen noktası üretilmesi veya istenilen miktara verilen ad olarak tanımlanır.miktara verilen ad olarak tanımlanır.

Üretilmesi düşünülen mamule ne kadar Üretilmesi düşünülen mamule ne kadar talep olacağı bilinmeden herhangi bir talep olacağı bilinmeden herhangi bir planlamaya planlamaya kalkışılamaz.Hammadde,yedek kalkışılamaz.Hammadde,yedek parça,yarı mamul,makine,işgücü ve parça,yarı mamul,makine,işgücü ve yatırım ihtiyaçlarının saptanmasında yatırım ihtiyaçlarının saptanmasında temel veri talep tahminleridir. temel veri talep tahminleridir.

Talep Talep tahminlerini;zaman tahminlerini;zaman

aralığı,kullanma aralığı,kullanma amacı,mamul amacı,mamul

cinsi,hesaplama cinsi,hesaplama tekniği gibi çeşitli tekniği gibi çeşitli

kriterlere göre kriterlere göre sınıflandırmak sınıflandırmak mümkündür.mümkündür.

En fazla rastlanılan sınıflandırma En fazla rastlanılan sınıflandırma tahminlerinin kapsadığı zaman aralığına göre tahminlerinin kapsadığı zaman aralığına göre yapılanıdır.Böyle bir sınıflandırmada bulunan yapılanıdır.Böyle bir sınıflandırmada bulunan

tipler şunlardır:tipler şunlardır:

Çok kısa vadeli tahminler,Çok kısa vadeli tahminler,Kısa vadeli tahminler,Kısa vadeli tahminler,Orta vadeli tahminler,Orta vadeli tahminler,Uzun vadeli tahminler.Uzun vadeli tahminler.

Bir imalat işleminde yapılması söz konusu Bir imalat işleminde yapılması söz konusu olabilecek talep tahmin çalışmaları konularına olabilecek talep tahmin çalışmaları konularına

göre şöyle gruplanabilir:göre şöyle gruplanabilir:

►►Yeni mamul talep araştırmalarıYeni mamul talep araştırmaları

►►Endüstri dalına ilişkin talep araştırmaEndüstri dalına ilişkin talep araştırma

►►Fabrikalar grubuna ait talep araştırmasıFabrikalar grubuna ait talep araştırması

►►İşletmenin geleceğine ait toplam talep İşletmenin geleceğine ait toplam talep tahminleritahminleri

►►Bir mamul grubuna ait talep tahminleriBir mamul grubuna ait talep tahminleri

►►Belirli bir mamul için yapılan talep araştırmasıBelirli bir mamul için yapılan talep araştırması

4.2.TALEP TAHMİNLERİ PRENSİPLERİ4.2.TALEP TAHMİNLERİ PRENSİPLERİ

→→Miktar veya çeşit bakımından büyük olan Miktar veya çeşit bakımından büyük olan gruplar için yapılan tahminler daha gruplar için yapılan tahminler daha dayanıklıdır.dayanıklıdır.

→→Tahminlerin kapsadığı zaman aralığı kısaldıkça Tahminlerin kapsadığı zaman aralığı kısaldıkça duyarlılık artar.duyarlılık artar.

→→Her talep tahmin araştırmasında sapmaları Her talep tahmin araştırmasında sapmaları belirleyecek hata hesaplamaları yer belirleyecek hata hesaplamaları yer almaktadır.almaktadır.

→→Herhangi bir talep tahmin araştırmasının Herhangi bir talep tahmin araştırmasının sonuçlarını uygulamaya geçmeden önce sonuçlarını uygulamaya geçmeden önce kullanılan yöntemin testi yapılmalıdır.kullanılan yöntemin testi yapılmalıdır.

4.3.TALEP 4.3.TALEP ARAŞTIRMASINDA ARAŞTIRMASINDA YAPILACAK İŞLERYAPILACAK İŞLER

¿Bilgi toplama ¿Bilgi toplama

¿Talep tahmin metodunun ¿Talep tahmin metodunun tespititespiti

¿Tahmin yönteminin ¿Tahmin yönteminin seçimi ve hata hesabının seçimi ve hata hesabının yapılmasıyapılması

¿Tahmin sonuçlarının ¿Tahmin sonuçlarının geçerliliğinin araştırılmasıgeçerliliğinin araştırılması

4.4.TALEP ARAŞTIRMA 4.4.TALEP ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİYÖNTEMLERİ

I.Tecrübe ve sezgiye dayanan talep I.Tecrübe ve sezgiye dayanan talep araştırmalarıaraştırmaları

II.Ekonomik göstergelere dayanan II.Ekonomik göstergelere dayanan talep araştırmalarıtalep araştırmaları

III.İstatistik yöntemlerle yapılan talep III.İstatistik yöntemlerle yapılan talep araştırmalarıaraştırmaları

Talep tahminlerinde kullanılabilecek Talep tahminlerinde kullanılabilecek ekonomik göstergelerden bazıları ekonomik göstergelerden bazıları

şunlardır:şunlardır: İnşa edilen konut sayısıİnşa edilen konut sayısı İnşa edilen karayollarıİnşa edilen karayolları Ulaşım maliyetleriUlaşım maliyetleri Fert başına yıllık gelirFert başına yıllık gelir Nüfus artışıNüfus artışı Çalışan nüfusÇalışan nüfus Ulusal üretimUlusal üretim Enerji üretimi veya tüketimiEnerji üretimi veya tüketimi Fiyat artışlarıFiyat artışları Bankalardaki mevduat hesaplarıBankalardaki mevduat hesapları Demir çelik üretimiDemir çelik üretimi

4.5.ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ4.5.ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ

Bir Bir zaman serisizaman serisi ardışık ve eşit ardışık ve eşit

aralıklı zamanlarda aralıklı zamanlarda bir bağımsız bir bağımsız

değişkenin aldığı değişkenin aldığı değerleri gösteren değerleri gösteren bir küme şeklinde bir küme şeklinde

tanımlanabilir.tanımlanabilir.

Bir zamanBir zaman serisi analizinde kullanılan serisi analizinde kullanılan geçmişe ait bilgilerde değişmelere geçmişe ait bilgilerde değişmelere sebep olan 4 eleman vardır.Bunlarsebep olan 4 eleman vardır.Bunlar

►►TrendTrend

►►Mevsimsel DeğişmelerMevsimsel Değişmeler

►►Uzun Vadeli DalgalanmalarUzun Vadeli Dalgalanmalar

►►Tesadüfi DeğişmelerTesadüfi Değişmeler

4.6.TALEP TAHMİN YÖNTEMİNİN 4.6.TALEP TAHMİN YÖNTEMİNİN SEÇİMİSEÇİMİ

Talep tahmininde kullanılacak yöntemin Talep tahmininde kullanılacak yöntemin seçimi duyarlılık,maliyet ve zaman seçimi duyarlılık,maliyet ve zaman

tasarrufu açısından önem tasarrufu açısından önem taşır.Seçimde öncelikle tahmin taşır.Seçimde öncelikle tahmin

prosesinin amacının iyi belirlenmesi ve prosesinin amacının iyi belirlenmesi ve bundan sonra ve aşağıda açıklanan bundan sonra ve aşağıda açıklanan faktörlerin değerlendirilmesi gerekir.faktörlerin değerlendirilmesi gerekir.

1.Bilimsellik Derecesi1.Bilimsellik Derecesi

2.Zaman2.Zaman

3.Kararların Niteliği3.Kararların Niteliği

4.Değişmelerde İstikrar4.Değişmelerde İstikrar

5.Karar Vericinin Niteliği5.Karar Vericinin Niteliği

BÖLÜM 5BÖLÜM 5

TEKNOLOJİ SEÇİMİTEKNOLOJİ SEÇİMİ

5.1.TEKNOLOJİNİN TANIMI5.1.TEKNOLOJİNİN TANIMI

Teknoloji çok genel anlamda Teknoloji çok genel anlamda bilginin insan bilginin insan ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile

uygulanması uygulanması olarak tanımlanır.Üretim olarak tanımlanır.Üretim yönetimi açısından daha uygun bir tanım yönetimi açısından daha uygun bir tanım

mal ve hizmet üretmek için kullanılan mal ve hizmet üretmek için kullanılan metot,proses,takım-teçhizat ve metot,proses,takım-teçhizat ve

makinelerden oluşan sistemler makinelerden oluşan sistemler şeklinde şeklinde yapılabilir.yapılabilir.

5.2.TEKNOLOJİNİN BOYUTLARI5.2.TEKNOLOJİNİN BOYUTLARI

Üç boyutun bileşkesiyle meydana gelir:Üç boyutun bileşkesiyle meydana gelir:

1.Mamul Tasarımı1.Mamul Tasarımı

2.İmalat Teknolojisi2.İmalat Teknolojisi

3.Haberleşme Teknolojisi3.Haberleşme Teknolojisi

1.MAMUL TEKNOLOJİSİ1.MAMUL TEKNOLOJİSİ

►►Mamul planlamaMamul planlama

►►Mamul MühendisliğiMamul Mühendisliği

►►Uygulama MühendisliğiUygulama Mühendisliği

►►Servis-Bakım MühendisliğiServis-Bakım Mühendisliği

MAMUL TEKNOLOJİSİMAMUL TEKNOLOJİSİ

Mamul PlanlamaMamul Planlama Mamul MühendisliğiMamul Mühendisliği Uygulama MühendisliğiUygulama Mühendisliği Servis-Bakım MühendisliğiServis-Bakım Mühendisliği

2.İMALAT TEKNOLOJİSİ2.İMALAT TEKNOLOJİSİ

*Malzeme*Malzeme

*Takım-Teçhizat*Takım-Teçhizat

*Malzeme Nakli*Malzeme Nakli

*Üretim Planlama*Üretim Planlama

*Kalite Kontrolü*Kalite Kontrolü

İMALAT TEKNOLOJİSİ

Malzeme Takım-Teçhizat Malzeme Nakli Üretim Planlama Kalite Kontrol

3.HABERLEŞME3.HABERLEŞME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ

Üretim sisteminin büyümesi,mamullerin Üretim sisteminin büyümesi,mamullerin karmaşıklaşma ve dünya çapında işletme karmaşıklaşma ve dünya çapında işletme

ilişkilerinin yaygınlaşması araç ve ilişkilerinin yaygınlaşması araç ve yöntemlerinin teknolojik avantaj yöntemlerinin teknolojik avantaj yarışmasında daha fazla ağırlık yarışmasında daha fazla ağırlık

kazanmasına yol açmıştır.Haberleşme kazanmasına yol açmıştır.Haberleşme teknolojisini oluşturan unsurlar şöyle teknolojisini oluşturan unsurlar şöyle

gruplandırılabilir:gruplandırılabilir:

Haberleşme araçları ve yöntemleriHaberleşme araçları ve yöntemleriHaberleşme sistemleri yöntemiHaberleşme sistemleri yöntemiBilgi işleminin fiziksel sistemlerde Bilgi işleminin fiziksel sistemlerde

uygulanmasıuygulanmasıYönetici destek sistemleriYönetici destek sistemleriHaberleşmeye dayanan işletmelerHaberleşmeye dayanan işletmeler

Mamul Teknolojisi

Haberleşme Teknolojisiİmalat Teknolojisi

5.3.YENİ ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ5.3.YENİ ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ

Nümerik Kontrollü TezgahlarıNümerik Kontrollü Tezgahları Grup TeknolojisiGrup Teknolojisi Bilgisayarlı İmalatBilgisayarlı İmalat RobotlarRobotlar Esnek İmalat SistemleriEsnek İmalat Sistemleri Bilgisayarlı Entegre İmalatBilgisayarlı Entegre İmalat Hizmet Üretiminde Yeni TeknolojilerHizmet Üretiminde Yeni Teknolojiler

Hizmet Üretiminde ilişkili olan Hizmet Üretiminde ilişkili olan sektörlersektörler

►►BankacılıkBankacılık

► ►NakliyatNakliyat

► ►HaberleşmeHaberleşme

►►Sağlık HizmetleriSağlık Hizmetleri

► ►EğitimEğitim

► ►Perakende SatışPerakende Satış

5.4.TEKNOLOJİ TRANSFERİ5.4.TEKNOLOJİ TRANSFERİ

Teknoloji transferi genel olarak belirli Teknoloji transferi genel olarak belirli bir teknolojinin bir ülkeden daha az bir teknolojinin bir ülkeden daha az gelişmiş bir ülkeye getirilip adapte gelişmiş bir ülkeye getirilip adapte

edilmesi anlamına gelir.edilmesi anlamına gelir.

Az gelişmiş bir ülkeye ileri teknoloji getirmenin Az gelişmiş bir ülkeye ileri teknoloji getirmenin yararlı ve sakıncalı yanları şöyle sıralanabilir.yararlı ve sakıncalı yanları şöyle sıralanabilir.

*Yatırımcı ileri teknolojiye tanınan teşvik unsurlarından *Yatırımcı ileri teknolojiye tanınan teşvik unsurlarından yararlanılır.yararlanılır.

*İleri teknoloji ile çalışan sistemlerin kurulması ve *İleri teknoloji ile çalışan sistemlerin kurulması ve çalıştırılması daha kısa zaman alır.çalıştırılması daha kısa zaman alır.

*Otomasyonun hakim olduğu üretim sisteminde kalite *Otomasyonun hakim olduğu üretim sisteminde kalite muayene işlemleri daha kolaydır.muayene işlemleri daha kolaydır.

*Emeğin az olduğu bir sistemde talep dalgalanmalarına karşı *Emeğin az olduğu bir sistemde talep dalgalanmalarına karşı üretim hacminin ayarlanması çok kolaydır.üretim hacminin ayarlanması çok kolaydır.

*Az sayıda işçi çalıştıran sistemlerde eğitim ve nezaret daha *Az sayıda işçi çalıştıran sistemlerde eğitim ve nezaret daha kolay ve etkilidir.kolay ve etkilidir.

*Az gelişmiş ülkelerde yaygın bulunan yüksek işçi devri ve *Az gelişmiş ülkelerde yaygın bulunan yüksek işçi devri ve devamsızlık yüksek işçi devri ve devamsızlık ileri teknoloji devamsızlık yüksek işçi devri ve devamsızlık ileri teknoloji sistemlerini çok daha olumsuz etkiler.sistemlerini çok daha olumsuz etkiler.

*Bir konuda uygulanmaya başlanan ileri teknoloji yan *Bir konuda uygulanmaya başlanan ileri teknoloji yan sanayilerle ilişkiler yüzünden diğer alanlarda eleman sanayilerle ilişkiler yüzünden diğer alanlarda eleman yetişmesine ve yeni teknolojilerin geliştirilmesine zemin yetişmesine ve yeni teknolojilerin geliştirilmesine zemin hazırlar.hazırlar.

Bir ülkeye transfer edilecek teknoloji Bir ülkeye transfer edilecek teknoloji düzeyinin tayininde göz önüne alınacak düzeyinin tayininde göz önüne alınacak

faktörler şöyle sıralanır:faktörler şöyle sıralanır:

☼☼Mühendislerin ÖnyargısıMühendislerin Önyargısı

☼☼Lokal Teknolojilerden yararlanmaLokal Teknolojilerden yararlanma

☼☼Kullanılmış Makine ve Tesis İthaliKullanılmış Makine ve Tesis İthali

☼☼Emek Yoğun Sistemlere Karşı Emek Yoğun Sistemlere Karşı ÖnyargıÖnyargı

☼☼Komple Fabrika İthaliKomple Fabrika İthali

5.6.YÜKSEK TEKNOLOJİ5.6.YÜKSEK TEKNOLOJİ

İleri teknoloji için açık bir tanım bulmak İleri teknoloji için açık bir tanım bulmak mümkün değildir.Bunun mümkün değildir.Bunun

nedeni,teknoloji düzeyinin zamana ve nedeni,teknoloji düzeyinin zamana ve yere göre değişen izafi bir kavram yere göre değişen izafi bir kavram

olmasıdır.olmasıdır.

Yüksek Teknolojinin Yüksek Teknolojinin Uygulandığı Firmaların Uygulandığı Firmaların

ÖzellikleriÖzellikleri

1.Ortalamanın üstünde 1.Ortalamanın üstünde bilimsel araştırma ve bilimsel araştırma ve mühendislik kadrosumühendislik kadrosu

2.Yüksek Teknolojik gelişme 2.Yüksek Teknolojik gelişme hızıhızı

3.Hızla artan satış geliri ve 3.Hızla artan satış geliri ve karlılık oranıkarlılık oranı

4.Hızla artan ihracat4.Hızla artan ihracat

5.Kalifiye işgücü ve yüksek 5.Kalifiye işgücü ve yüksek ücretlerücretler

Yüksek Teknolojinin Kaynak israfı Yüksek Teknolojinin Kaynak israfı Açısından ÖnemiAçısından Önemi

►►Mamul KalitesiMamul Kalitesi

► ►İstihdamİstihdam

► ►İş gücü Kalitesiİş gücü Kalitesi

► ►Maliyet-Fiyat İlişkisiMaliyet-Fiyat İlişkisi

► ►RekabetRekabet

► ►Yönetim SorunlarıYönetim Sorunları

Yönetim SorunlarıYönetim Sorunları

Güçlü LiderlikGüçlü Liderlik UzmanlaşmaUzmanlaşma UyumUyum Organizasyonel EtkinlikOrganizasyonel Etkinlik Teşebbüs KültürüTeşebbüs Kültürü Aktif YönetimAktif Yönetim

İleri teknoloji zamana ve yere göre değişen bir İleri teknoloji zamana ve yere göre değişen bir kavramdır.Toplam istihdam içindeki payının az kavramdır.Toplam istihdam içindeki payının az

olmasına karşın ekonomik ve sosyal hayat olmasına karşın ekonomik ve sosyal hayat üzerindeki etkileri büyüktür.Yarattığı üzerindeki etkileri büyüktür.Yarattığı

mamullerle ekonominin imalat ve hizmet mamullerle ekonominin imalat ve hizmet sektörlerinde prodüktivite,maliyetler,çalışma sektörlerinde prodüktivite,maliyetler,çalışma

metotları ve yönetim politikaları üzerinde metotları ve yönetim politikaları üzerinde çarpıcı değişmelere neden olmaktadır.çarpıcı değişmelere neden olmaktadır.

BÖLÜM 7BÖLÜM 7

FABRİKA DÜZENLEMEFABRİKA DÜZENLEME

7.1.YERLEŞTİRME DÜZENİNİN ÖNEMİ7.1.YERLEŞTİRME DÜZENİNİN ÖNEMİ

Üretim araçlarının yardımcı tesislerin veya iş Üretim araçlarının yardımcı tesislerin veya iş istasyonlarının ve taşıma,depolama,kalite istasyonlarının ve taşıma,depolama,kalite

kontrolü gibi üretimle ilgili faaliyetlerin kontrolü gibi üretimle ilgili faaliyetlerin fiziksel konumları açısından bir bütün fiziksel konumları açısından bir bütün

olarak koordinasyonuna olarak koordinasyonuna fabrika düzenlemefabrika düzenleme denir.Bu tanımın bürolar gibi hizmet denir.Bu tanımın bürolar gibi hizmet

üretiminin yapıldığı yerleri de kapsaması üretiminin yapıldığı yerleri de kapsaması halinde halinde işyeri düzenlemeişyeri düzenleme deyimi deyimi

kullanılması daha uygundur.kullanılması daha uygundur.

Yerleştirme Düzeninden Doğan Yerleştirme Düzeninden Doğan Aksaklıkların BelirtileriAksaklıkların Belirtileri

►►Malzeme,parça ve yarı mamullerin gereksiz yerde Malzeme,parça ve yarı mamullerin gereksiz yerde yığılması.yığılması.

►►İş akışının,işçinin ve kontrolünde etkisiz kalınması.İş akışının,işçinin ve kontrolünde etkisiz kalınması.►►İşçinin normal iş yükünü kaldıramaması,bedensel İşçinin normal iş yükünü kaldıramaması,bedensel

veya zihni yorgunluk şikayetleri.veya zihni yorgunluk şikayetleri.►►Üretim periyodunun uzaması,siparişlerin Üretim periyodunun uzaması,siparişlerin

tesliminde gecikmelertesliminde gecikmeler►►Kalifiye işçilerin gereksiz taşıma işlerini yapması Kalifiye işçilerin gereksiz taşıma işlerini yapması

ve boş beklenmesi,ve boş beklenmesi,►►Fabrika alanından tam yararlanamamaFabrika alanından tam yararlanamama►►Fabrika alanında bir telaş veya kargaşalık Fabrika alanında bir telaş veya kargaşalık

havasının hakim olması havasının hakim olması

7.2.YERLEŞTİRME DÜZENİNİN ÜRETİM 7.2.YERLEŞTİRME DÜZENİNİN ÜRETİM SİSTEMİNE ETKİLERİSİSTEMİNE ETKİLERİ

1.Üretim departmanları arasındaki uzaklıklar1.Üretim departmanları arasındaki uzaklıklar2.Alan veya hacimden yararlanma oranı kullanma verimliliği2.Alan veya hacimden yararlanma oranı kullanma verimliliği3.İnsan ve malzeme hareketleri,taşıma uzaklığı veya taşınan 3.İnsan ve malzeme hareketleri,taşıma uzaklığı veya taşınan

toplam ağırlık,taşıma süreleri ve maliyetleritoplam ağırlık,taşıma süreleri ve maliyetleri4.Taşıma işlerinde kullanılan araç ve gereçlerin tipleri ve 4.Taşıma işlerinde kullanılan araç ve gereçlerin tipleri ve

maliyetlerimaliyetleri5.Fabrika içindeki ana ve ara depoların yerleri ve büyüklükleri5.Fabrika içindeki ana ve ara depoların yerleri ve büyüklükleri6.Tezgahlardan yaralanma oranı,yatırım ve işçilik maliyetleri 6.Tezgahlardan yaralanma oranı,yatırım ve işçilik maliyetleri

açısından verimlilikaçısından verimlilik7.Makine ve tesislerin bakım planları,tamirleri veya yenilenmeleri7.Makine ve tesislerin bakım planları,tamirleri veya yenilenmeleri8.Gözlem sıklığı ve posta başı,ustabaşı gibi amirlerin nitelikleri8.Gözlem sıklığı ve posta başı,ustabaşı gibi amirlerin nitelikleri9.Kontrol ve düzenleyici karar arasında geçen süre,yönetimin 9.Kontrol ve düzenleyici karar arasında geçen süre,yönetimin

etkinliğietkinliği

7.3.FABRİKA DÜZENLEMENİN 7.3.FABRİKA DÜZENLEMENİN AMAÇLARIAMAÇLARI

Makine,araç ve gereçler her şeyden önce mantığa Makine,araç ve gereçler her şeyden önce mantığa ve basit kurallara uygun bir biçimde entegre ve basit kurallara uygun bir biçimde entegre edilmelidir.edilmelidir.

Malzeme ve insan hareketleri basit,az ve kolay Malzeme ve insan hareketleri basit,az ve kolay kontrol edilecek biçimde yapılmasıkontrol edilecek biçimde yapılması

Yardımcı tesisler mantığa uygun,ihtiyacı Yardımcı tesisler mantığa uygun,ihtiyacı karşılayacak yerlerde bulunmalıdır.karşılayacak yerlerde bulunmalıdır.

Gelecekteki genişleme veya değişiklik isteklerini Gelecekteki genişleme veya değişiklik isteklerini karşılayacak esnek bir yerleştirme düzeni karşılayacak esnek bir yerleştirme düzeni kurulmalıdır.kurulmalıdır.

Üretim faaliyetlerinin ve yardımcı hizmetlerin Üretim faaliyetlerinin ve yardımcı hizmetlerin ihtiyacı olan alanlar dengeli biçimde dağıtılmalıdır.ihtiyacı olan alanlar dengeli biçimde dağıtılmalıdır.

7.4.FABRİKA BİNASI7.4.FABRİKA BİNASI

◄◄Binanın kapı,bölme,pencere,merdiven vb. Binanın kapı,bölme,pencere,merdiven vb. ayrıntılarını gösteren mimari planlarayrıntılarını gösteren mimari planlar

◄◄Isıtma,buhar,basınçlı hava,kapasite ve boyutları Isıtma,buhar,basınçlı hava,kapasite ve boyutları gösteren tesisat planlarıgösteren tesisat planları

◄◄Mevcut makine ve gereçlerin yerleşme durumlarıMevcut makine ve gereçlerin yerleşme durumları◄◄Bina çevresinin durumuBina çevresinin durumu◄◄Binanın çeşitli noktalardan alınmış kesit resimleriBinanın çeşitli noktalardan alınmış kesit resimleri◄◄Zemin çatı,duvar ve kolonların mukavemet Zemin çatı,duvar ve kolonların mukavemet

durumları vb. konularda toplanan bilgiler durumları vb. konularda toplanan bilgiler düzenlemede kullanılabilir.düzenlemede kullanılabilir.

7.5.YERLEŞTİRME TİPLERİ7.5.YERLEŞTİRME TİPLERİ

*Prosese Göre Yerleştirme*Prosese Göre Yerleştirme

*Mamule Göre Yerleştirme*Mamule Göre Yerleştirme

*Sabit Pozisyonlu Mamule Göre *Sabit Pozisyonlu Mamule Göre YerleştirmeYerleştirme

Prosese Göre YerleştirmeProsese Göre Yerleştirme

Makine ve iş gücünün Makine ve iş gücünün kullanılmasında kullanılmasında esneklik,esneklik,

Makineler çok çeşitli Makineler çok çeşitli islerde kullanılabilir,islerde kullanılabilir,

Gözlem ve kontrol iyi Gözlem ve kontrol iyi yetişmiş kişiler yetişmiş kişiler tarafından yapıldığı tarafından yapıldığı için etkinliği yüksek,için etkinliği yüksek,

İş çeşidi fazla İş çeşidi fazla

Taşıma miktarı fazlaTaşıma miktarı fazla Yarı mamul stokları yüksekYarı mamul stokları yüksek Makine ve işçinin boş bekleme olasılığı yüksekMakine ve işçinin boş bekleme olasılığı yüksek ÜPK işlemleri daha karışıkÜPK işlemleri daha karışık Toplam üretim süresi uzunToplam üretim süresi uzun Kalifiye eleman kullanma zorluğu vardırKalifiye eleman kullanma zorluğu vardır

2.Mamule Göre Yerleştirme2.Mamule Göre Yerleştirme

İş akışı düzgünİş akışı düzgün Taşımalar azTaşımalar az Toplam üretim süreli kısaToplam üretim süreli kısa Yarı mamul stok azYarı mamul stok az ÜPK nispeten basittir,formüle ÜPK nispeten basittir,formüle

edilebiliredilebilir Gözlem ve kontrol kolayGözlem ve kontrol kolay Kalifiye olmayan işçi kullanılırKalifiye olmayan işçi kullanılır

Esneklik azEsneklik az Üretim akış hızı en yavaş makineye bağlıÜretim akış hızı en yavaş makineye bağlı Makine veya yarı mamul cinsinden yedek Makine veya yarı mamul cinsinden yedek

kapasite bulundurma zorunluluğu vardırkapasite bulundurma zorunluluğu vardır Yatırım miktarı yüksekYatırım miktarı yüksek Gözlem ve kontrol kolay olmakla beraber Gözlem ve kontrol kolay olmakla beraber

uzmanlaşmış değiluzmanlaşmış değil

3.Sabit Pozisyonlu Mamule 3.Sabit Pozisyonlu Mamule Göre YerleştirmeGöre Yerleştirme

Malzeme hareketi minimumdurMalzeme hareketi minimumdur Ekip çalışması yapıldığından iş Ekip çalışması yapıldığından iş

dağılımı,gözlem ve kontrol kolaydırdağılımı,gözlem ve kontrol kolaydır Ekip oldukça bağımsız Ekip oldukça bağımsız

çalıştıklarından,toplam üretim süresini çalıştıklarından,toplam üretim süresini kısaltacak önlemler almak mümkündür.kısaltacak önlemler almak mümkündür.

Makine ve teçhizatın mamulün Makine ve teçhizatın mamulün bulunduğu yere taşınması güç ve pahalı bulunduğu yere taşınması güç ve pahalı olabilir.olabilir.

Makine ve teçhizattan yararlanma oranı Makine ve teçhizattan yararlanma oranı düşükdüşük

Kalifiye işçiye ihtiyaç varKalifiye işçiye ihtiyaç var

İşçilik yükünün dengelenmesinde başvurulacak İşçilik yükünün dengelenmesinde başvurulacak çarelerden bazıları şunlardır:çarelerden bazıları şunlardır:

İki veya daha fazla tezgahta bir işçi İki veya daha fazla tezgahta bir işçi çalıştırmakçalıştırmak

İki kısa işlemin bir işçi tarafından İki kısa işlemin bir işçi tarafından yapılmasıyapılması

İşçinin yükünü artırmakİşçinin yükünü artırmak İşçinin çalışma hızlarına göre dizlemekİşçinin çalışma hızlarına göre dizlemek

Depo Kurma AmaçlarıDepo Kurma Amaçları

Bir hat üzerinde işlemleri birden fazla hat Bir hat üzerinde işlemleri birden fazla hat üzerinde bulunan daha yüksek frekanslı alt üzerinde bulunan daha yüksek frekanslı alt işlemler ayırmakişlemler ayırmak

Değişik frekanslı alt işlemleri bir hat üzerinde Değişik frekanslı alt işlemleri bir hat üzerinde bulunan ana işlemlerde gruplamakbulunan ana işlemlerde gruplamak

Tek hatlı üzerindeki işlemleri yine tek hat Tek hatlı üzerindeki işlemleri yine tek hat üzerinde bulunan alt işlemlere ayırmaküzerinde bulunan alt işlemlere ayırmak

Değişik frekanslı üretim hatlarını aynı frekanslı Değişik frekanslı üretim hatlarını aynı frekanslı üretim hatlarına dönüştürerek üniform bir akış üretim hatlarına dönüştürerek üniform bir akış sağlamak amaçları fabrika içinde ara depolar sağlamak amaçları fabrika içinde ara depolar kurulabilir.kurulabilir.

Ara depolar;Ara depolar;

1.Üretim hattının bir yandaki belirsiz akışı 1.Üretim hattının bir yandaki belirsiz akışı diğer taraftan ayırmak,diğer taraftan ayırmak,

2.Akış tipinin veya hızının değişmesine 2.Akış tipinin veya hızının değişmesine olanak sağlamak,olanak sağlamak,

3.Mamul deposundaki faaliyetleri azaltmak 3.Mamul deposundaki faaliyetleri azaltmak fonksiyonlarını yerine getirmektedir.fonksiyonlarını yerine getirmektedir.

7.6.ÜRETİM AKIŞI ANALİZİ7.6.ÜRETİM AKIŞI ANALİZİ

Bir fabrikada aynı tip işleri gören makinelerin Bir fabrikada aynı tip işleri gören makinelerin bir araya getirilmesi ideal olarak en iyi bir araya getirilmesi ideal olarak en iyi

yerleştirme düzenini oluşturur.Bunu tam yerleştirme düzenini oluşturur.Bunu tam anlamıyla gerçekleştirmek güçtür.Her anlamıyla gerçekleştirmek güçtür.Her

şeyden önce imalat işlemlerinin özellikleri şeyden önce imalat işlemlerinin özellikleri bunu olanaksız kılar.Rotalar yardımı ile bunu olanaksız kılar.Rotalar yardımı ile

mümkün en iyi akışı sağlayacak mümkün en iyi akışı sağlayacak yerleştirme düzeninin bulunmasına yerleştirme düzeninin bulunmasına Üretim Üretim

Akış Analizi Akış Analizi denir.denir.

Üretim Akış Analizinin(ÜAA) Gerçekleştirmek Üretim Akış Analizinin(ÜAA) Gerçekleştirmek İstediği Amaçlarİstediği Amaçlar

►►Belirli bir grup tezgahta tümüyle işlenip mamul hale gelecek Belirli bir grup tezgahta tümüyle işlenip mamul hale gelecek parçaları bulmakparçaları bulmak

►►Her tip tezgahın mümkün olduğu ölçüde yalnız belirli bir Her tip tezgahın mümkün olduğu ölçüde yalnız belirli bir grupta yer almasını sağlamakgrupta yer almasını sağlamak

►►Toplam taşıma uzaklığını ve taşınan ağırlığı minimum Toplam taşıma uzaklığını ve taşınan ağırlığı minimum yapmakyapmak

►►Gereksiz iş ve malzeme rotalarını elimine etmekGereksiz iş ve malzeme rotalarını elimine etmek

Fabrika Akış Analiz KademeleriFabrika Akış Analiz Kademeleri

¿Departmanlara Ayırma¿Departmanlara Ayırma

¿Tezgahların Departmanlara Dağıtılması¿Tezgahların Departmanlara Dağıtılması

¿Genel Akış Diyagramlarının Çizilmesi¿Genel Akış Diyagramlarının Çizilmesi

¿PRN’larının Bulunması¿PRN’larının Bulunması

¿Rota Analizi¿Rota Analizi

¿Departmanlar Arası Akışın Belirlenmesi¿Departmanlar Arası Akışın Belirlenmesi

Tezgah gruplarının yerleştirilmesinde Tezgah gruplarının yerleştirilmesinde yapılacak işleryapılacak işler

İşlemler yeniden numaralanırİşlemler yeniden numaralanır Tezgah-İşlem frekans tablosu kurulurTezgah-İşlem frekans tablosu kurulur Tezgahlar nümerik veya alfabetik esasa Tezgahlar nümerik veya alfabetik esasa

göre kodlanır.göre kodlanır. Grup içi iş akışı diyagramı çizilirGrup içi iş akışı diyagramı çizilir İşlem rota numaraları bulunur ve analiz İşlem rota numaraları bulunur ve analiz

ediliredilir Mümkün olan en basit akış sistemi tayin Mümkün olan en basit akış sistemi tayin

ediliredilir İş yükü ve tezgah kapasitelerinin kontrolü İş yükü ve tezgah kapasitelerinin kontrolü

yapılır.yapılır.

8.1.İŞLETMELERDE LOJİSTİK FONKSİYONU8.1.İŞLETMELERDE LOJİSTİK FONKSİYONU

Lojistik sözcüğünün ilk kez 1905 yılında “Lojistik sözcüğünün ilk kez 1905 yılında “ordulara ordulara ait malzeme ve personelin taşınma,tedarik,bakım ait malzeme ve personelin taşınma,tedarik,bakım

ve yenilenmesi” ve yenilenmesi” şeklinde askeri bir fonksiyonu şeklinde askeri bir fonksiyonu tanımlamak amacı ile kullanıldığı biliniyor.Daha tanımlamak amacı ile kullanıldığı biliniyor.Daha

sonra Global pazarların yoğun bir rekabet sonra Global pazarların yoğun bir rekabet ortamında hızla geliştiği çağımızda bir işletmenin ortamında hızla geliştiği çağımızda bir işletmenin başarısı hatta yaşaması,üretim girdi çıktılarının başarısı hatta yaşaması,üretim girdi çıktılarının

istenilen miktar,yer ve zamanda hazır istenilen miktar,yer ve zamanda hazır bulundurulmasına bağlı hale geldi.bulundurulmasına bağlı hale geldi.

Lojistik fonksiyonunun işletme yönetiminde Lojistik fonksiyonunun işletme yönetiminde önem kazanmasının nedenleri şöyle önem kazanmasının nedenleri şöyle

sıralanabilir:sıralanabilir:

Taşıma uzaklıklarının ve maliyetinin artırılması Taşıma uzaklıklarının ve maliyetinin artırılması Üretim teknolojilerinin pek çok alanda doyma Üretim teknolojilerinin pek çok alanda doyma

noktasına ulaşabilmesi yöneticilerin maliyet düşürmek noktasına ulaşabilmesi yöneticilerin maliyet düşürmek için lojistik alanına yönelmesiiçin lojistik alanına yönelmesi

Stok kontrolünde tam zamanında tedarik sistemlerin Stok kontrolünde tam zamanında tedarik sistemlerin yaygın biçimde kullanılmasıyaygın biçimde kullanılması

Mamul çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici Mamul çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici isteklerini karşılama zorunluluğu ile hızla artmasıisteklerini karşılama zorunluluğu ile hızla artması

Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme sistemlerinin gelişmesisistemlerinin gelişmesi

Çevreyi koruma amacı ile kullanılmış malzemelerin Çevreyi koruma amacı ile kullanılmış malzemelerin yeniden kullanılmak üzere işlenmesiyeniden kullanılmak üzere işlenmesi

Büyük uluslar arası üretim ve satış firmalarının Büyük uluslar arası üretim ve satış firmalarının çoğalmasıçoğalması

LOJİSTİK YÖNETİMİLOJİSTİK YÖNETİMİ

Üretim prosesinde kullanılan Üretim prosesinde kullanılan hammadde,yarı mamul,mamul ve hammadde,yarı mamul,mamul ve

hizmetlerin çıkış ve kullanılış hizmetlerin çıkış ve kullanılış noktaları arasında akışının noktaları arasında akışının

planlanması ile kontrolü ile ilgilenen planlanması ile kontrolü ile ilgilenen bir yönetim anlayışı olarak tanımlanırbir yönetim anlayışı olarak tanımlanır

8.2.LOJİSTİK ORGANİZASYONU8.2.LOJİSTİK ORGANİZASYONU

Bir işletmenin lojistik sistemi organizasyon Bir işletmenin lojistik sistemi organizasyon açısından satın alma,imalat,dağıtım şeklinde üç açısından satın alma,imalat,dağıtım şeklinde üç

alt sisteme ayrılabilir.Her alt sistemdeki alt sisteme ayrılabilir.Her alt sistemdeki faaliyetlerin yönetimi işletmenin çeşitli faaliyetlerin yönetimi işletmenin çeşitli

departmanlarını ilgilendirir.Çoğu kez bir grup departmanlarını ilgilendirir.Çoğu kez bir grup faaliyet için bulunan en iyi çözüm diğerlerinin faaliyet için bulunan en iyi çözüm diğerlerinin zararına olur.Bu durum lojistik problemlerine zararına olur.Bu durum lojistik problemlerine

üretimde olduğu gibi disiplinler arası bir özellik üretimde olduğu gibi disiplinler arası bir özellik kazandırır.Dolayısıyla departmanlar arasındaki kazandırır.Dolayısıyla departmanlar arasındaki

amaç farklarını göz önüne alarak uzlaştırıcı amaç farklarını göz önüne alarak uzlaştırıcı çözümler aramak gerekir.çözümler aramak gerekir.

Sayılan üç sistemin içerdiği faaliyetler yakından Sayılan üç sistemin içerdiği faaliyetler yakından incelenirse çekişmelerin doğuracağı sorunları incelenirse çekişmelerin doğuracağı sorunları

anlamak kolaylaşır:anlamak kolaylaşır:

→→Satın Alma SistemiSatın Alma Sistemi

→ →İmalat Sistemiİmalat Sistemi

→ →Dağıtım SistemiDağıtım Sistemi

Satın Alma Sisteminde Aranan Satın Alma Sisteminde Aranan ÇözümlerÇözümler

Hangi malzeme,ne zaman ve ne miktar Hangi malzeme,ne zaman ve ne miktar sipariş edileceksipariş edilecek

Hangi firmadan satın alınacak?Hangi firmadan satın alınacak? Tedarik kaynakları nasıl değerlenecekTedarik kaynakları nasıl değerlenecek Hangi taşıma araçları kullanılacak?Hangi taşıma araçları kullanılacak? Gelen malzeme nasıl depo edilecek?Gelen malzeme nasıl depo edilecek?

İİmalat Sistemi Tanımlarımalat Sistemi Tanımları

Gelen malzeme ve parçaların mamule Gelen malzeme ve parçaların mamule dönüştürülmesi sırasında yapılan dönüştürülmesi sırasında yapılan

taşımaları ve ara depolamaları içerir.Bu taşımaları ve ara depolamaları içerir.Bu sistemdeki lojistik faaliyetler “malzeme sistemdeki lojistik faaliyetler “malzeme

nakli” adı altında tamamen işletme içi bir nakli” adı altında tamamen işletme içi bir fonksiyon olarak düşünülür.Üretim fonksiyon olarak düşünülür.Üretim

yönetiminin kapasite yönetiminin kapasite planlaması,yükleme,programlama vb. planlaması,yükleme,programlama vb.

faaliyetleri ile malzeme nakli arasında sıkı faaliyetleri ile malzeme nakli arasında sıkı bir bağımlılık vardır.bir bağımlılık vardır.

Dağıtım SistemleriDağıtım Sistemleri

Mamulün ambara Mamulün ambara gönderilmesinden gönderilmesinden

tüketiciye ulaşıncaya tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği kadar geçirdiği

depolama ve taşıma depolama ve taşıma işlemlerinden işlemlerinden

oluşur.Bazen “oluşur.Bazen “fiziksel fiziksel dağıtımdağıtım” adı ile anılan ” adı ile anılan bu grup faaliyetlerin bu grup faaliyetlerin ilgilendiği sorunlar ilgilendiği sorunlar

arasındadır.arasındadır.

Dağıtım Sistemi Faaliyetlerin Dağıtım Sistemi Faaliyetlerin İlgilendiği Sorunlarİlgilendiği Sorunlar

¿Tüketicinin miktar,zaman ve yer olarak ¿Tüketicinin miktar,zaman ve yer olarak beklediği hizmetler nelerdir?beklediği hizmetler nelerdir?

¿Tüketicinin beklediği dağıtım hizmetleri ¿Tüketicinin beklediği dağıtım hizmetleri mümkün en düşük maliyetle karşılanıyor mümkün en düşük maliyetle karşılanıyor mu?mu?

¿Dağıtım merkezlerinde hangi mamuller,ne ¿Dağıtım merkezlerinde hangi mamuller,ne miktarda stoklanacak?miktarda stoklanacak?

¿Hangi taşıma araçları veya servisleri ¿Hangi taşıma araçları veya servisleri kullanılacak?kullanılacak?

8.3.SİPARİŞ PROSESİ8.3.SİPARİŞ PROSESİ

Sipariş prosesi süreci alıcı ve satıcıya göre Sipariş prosesi süreci alıcı ve satıcıya göre farklı tanımlanır.Sipariş periyodu farklı tanımlanır.Sipariş periyodu alıcıyaalıcıya

göre siparişgöre sipariş emrinin gönderilmesi ile malın emrinin gönderilmesi ile malın teslim alınması arasında,teslim alınması arasında,satıcıyasatıcıya göregöre

siparişsipariş emrinin alınması ile malın emrinin alınması ile malın müşteriye teslimi arasında geçen süredir.müşteriye teslimi arasında geçen süredir.

Sipariş Prosesi 5 Grupta Sipariş Prosesi 5 Grupta Toplanan FaaliyetleriToplanan Faaliyetleri

1-Sipariş planlaması1-Sipariş planlaması

2-Sipariş emri ulaşım2-Sipariş emri ulaşım

3-Sipariş işlemleri3-Sipariş işlemleri

4-Sipariş montajı ve paketleme4-Sipariş montajı ve paketleme

5-Gönderme5-Gönderme

8.4.DEPOLAMA8.4.DEPOLAMADepolama amaçlarına göre şöyle sıralanır:Depolama amaçlarına göre şöyle sıralanır:*Üretim-talep arasındaki farkları karşılayan mamul ambarları*Üretim-talep arasındaki farkları karşılayan mamul ambarları*Gümrük ve diğer vergilerin ödenmesi,sağlık ve güvenlik *Gümrük ve diğer vergilerin ödenmesi,sağlık ve güvenlik

kontrolün,ödeme garantisi vb. işlemlerin tamamlanmasını kontrolün,ödeme garantisi vb. işlemlerin tamamlanmasını bekleme yüzünden oluşan depolarbekleme yüzünden oluşan depolar

*Malların bir aracı kuruluşundan diğerine devrinde oluşan *Malların bir aracı kuruluşundan diğerine devrinde oluşan depolardepolar

*Perakende mağazalarına istek üzerine dağıtım ana depolar*Perakende mağazalarına istek üzerine dağıtım ana depolar*İşletme içindeki departmanlar veya iş istasyonları *İşletme içindeki departmanlar veya iş istasyonları

arasında,kapasite farkları yüzünden oluşan mamul,yarı arasında,kapasite farkları yüzünden oluşan mamul,yarı mamul ambarlarımamul ambarları

*Toptan alma malları müşteri isteğine göre değişen miktarlarda *Toptan alma malları müşteri isteğine göre değişen miktarlarda gruplanıp paketlenmesi ve dağıtımı için oluşan(pazara gruplanıp paketlenmesi ve dağıtımı için oluşan(pazara yönelik) depolaryönelik) depolar

*Çeşitli ülkelerden satın alınan hammadde,mamul ve yarı *Çeşitli ülkelerden satın alınan hammadde,mamul ve yarı mamullerin toplanıp muayene ve testlerden geçirildikten mamullerin toplanıp muayene ve testlerden geçirildikten sonra imalata veya perakende mağazalarına gönderilmesi sonra imalata veya perakende mağazalarına gönderilmesi amacı ile oluşan depolaramacı ile oluşan depolar

Bir depolamada yapılan işlemler Bir depolamada yapılan işlemler şunlardır:şunlardır:

İşletme içinden veya dışından gelen malların İşletme içinden veya dışından gelen malların teslim alınmasıteslim alınması

Malları depolamadaki uygun konumlara Malları depolamadaki uygun konumlara yerleştirmekyerleştirmek

Ayıklama,yeniden gruplama ve paketleme Ayıklama,yeniden gruplama ve paketleme işlemleriişlemleri

Malların bozulma,kırılma vb. zararlara Malların bozulma,kırılma vb. zararlara uğramasını engellemekuğramasını engellemek

Malları müşterilere uygun araçlarla göndermekMalları müşterilere uygun araçlarla göndermek Stoklardaki değişmeleri ile ilgili departmanlara Stoklardaki değişmeleri ile ilgili departmanlara

bildirmekbildirmek

Depo Kurmada Oluşan Depo Kurmada Oluşan SorunlarSorunlar

►►Taşıma maliyetlerini minimum yapan uygun yer Taşıma maliyetlerini minimum yapan uygun yer seçimiseçimi

►►Depo binası dizaynıDepo binası dizaynı►►Yükleme-Boşaltma ve depo içi taşımalarda Yükleme-Boşaltma ve depo içi taşımalarda

kullanılacak araçların seçimikullanılacak araçların seçimi►►Depo yerleştirme düzeniDepo yerleştirme düzeni►►Rafların dizaynıRafların dizaynı►►Gelen malların yerleştirilmesi,sipariş edilenlerin Gelen malların yerleştirilmesi,sipariş edilenlerin

toparlanması ve paketlenmesitoparlanması ve paketlenmesi►►Kayıt ve haberleşme sistemlerinin seçimiKayıt ve haberleşme sistemlerinin seçimi►►Araç-bakım ve tamir atölyelerinin kuruluşuAraç-bakım ve tamir atölyelerinin kuruluşu►►Depo dışı taşıma araçları için park yeriDepo dışı taşıma araçları için park yeri►►Personel için gerekli dinlenme,yemek vb.Personel için gerekli dinlenme,yemek vb.

8.5.SATIN ALMA8.5.SATIN ALMA

Satın alma fonksiyonu Satın alma fonksiyonu ““üretim sistemininüretim sisteminin ihtiyacı olan mal be ihtiyacı olan mal be hizmetlerin en hizmetlerin en uygunuygun fiyat ve fiyat ve kalite ile güvenilir kalite ile güvenilir kaynaklardankaynaklardan temin temin edilmesiedilmesi” şeklinde ” şeklinde tanımlanır.tanımlanır.

Etkili bir satın alma ile karlılığı ile Etkili bir satın alma ile karlılığı ile artırma yollarıartırma yolları

Satıcı firmalarla uygun fiyat anlaşmaları yapmakSatıcı firmalarla uygun fiyat anlaşmaları yapmak Düşük fiyat veren firmaları araştırmak Düşük fiyat veren firmaları araştırmak Aynı işi gören malzemeler kullanmakAynı işi gören malzemeler kullanmak Mamulün kalite v performansını etkileyen dizayn Mamulün kalite v performansını etkileyen dizayn

değişiklikleri yapmakdeğişiklikleri yapmak Standart malzeme ve parçaları tercih etmekStandart malzeme ve parçaları tercih etmek Satış firmaların sayısını azaltmakSatış firmaların sayısını azaltmak Diğer firmalarla anlaşmalar yaparak satın alma Diğer firmalarla anlaşmalar yaparak satın alma

pazarlık gücünü arttırmakpazarlık gücünü arttırmak Satıcı firmalar arasındaki rekabetten yararlanma Satıcı firmalar arasındaki rekabetten yararlanma

yollarını araştırmakyollarını araştırmak En uygun taşıma yollarını araştırmakEn uygun taşıma yollarını araştırmak

8.6.GLOBAL LOJİSTİĞİNİ 8.6.GLOBAL LOJİSTİĞİNİ ENGELLEYEN FAKTÖRLERENGELLEYEN FAKTÖRLER

☼☼Az gelişmiş ülkelerin pazarını dışa açmak için Az gelişmiş ülkelerin pazarını dışa açmak için yatırım ortaklığı ve teknoloji paylaşımını ön koşul yatırım ortaklığı ve teknoloji paylaşımını ön koşul olarak ileri sürmeleriolarak ileri sürmeleri

☼☼Gelişmiş ülkelerde işçilik ücretlerinin artması Gelişmiş ülkelerde işçilik ücretlerinin artması yüzünden firmanın parçaları diğer ülkelerden yüzünden firmanın parçaları diğer ülkelerden sağlanma politikasına yönelmelerisağlanma politikasına yönelmeleri

☼☼Çok uluslu dev firmaların dünya pazarlarına Çok uluslu dev firmaların dünya pazarlarına açılması ve uluslar arası pazarlamanın gelişmesiaçılması ve uluslar arası pazarlamanın gelişmesi

☼☼Çok uluslu firmaların dünyanın her yerinde üretim Çok uluslu firmaların dünyanın her yerinde üretim veya satış yapabilme olanaklarına sahip olmasıveya satış yapabilme olanaklarına sahip olması

☼☼AB,NAFTA vb. ekonomik anlaşmaların uluslar AB,NAFTA vb. ekonomik anlaşmaların uluslar arası ticareti kolaylaştırmasıarası ticareti kolaylaştırması

8.7.MALZEME NAKLİ 8.7.MALZEME NAKLİ PRENSİPLERİPRENSİPLERİ

Bir üretim prosesinde mamul veya hizmet Bir üretim prosesinde mamul veya hizmet üretme amacı ile yapılan faaliyetlerde yer üretme amacı ile yapılan faaliyetlerde yer

alan tüm taşımalar malzeme nakli konusunu alan tüm taşımalar malzeme nakli konusunu içerir.Bu tanıma göre;bir fabrika içindeki içerir.Bu tanıma göre;bir fabrika içindeki hammadde,yarı mamul ve mamullerin hammadde,yarı mamul ve mamullerin

taşınmaları,depolardaki yükleme-boşaltma taşınmaları,depolardaki yükleme-boşaltma faaliyetleri,hatta bürolardaki haber veya faaliyetleri,hatta bürolardaki haber veya

formların hareketleri de bir malzeme formların hareketleri de bir malzeme naklidir.naklidir.

Taşıma maliyeti iki Taşıma maliyeti iki grupta toplanabilen grupta toplanabilen masraflardan oluşur:masraflardan oluşur:

1-Taşımada kullanılan makin 1-Taşımada kullanılan makin ve teçhizatın yatırım ve teçhizatın yatırım masraflarımasrafları

2-Sistemin çalışmaları ve 2-Sistemin çalışmaları ve bakımı için masraflarbakımı için masraflar

Malzeme nakli planlamasında çalışmaların daha verimli Malzeme nakli planlamasında çalışmaların daha verimli yürütülmesini ve standartlara uyması kolaylaştıran yürütülmesini ve standartlara uyması kolaylaştıran

prensiplere göre hareket edilir.Bu prensipler şunlardır:prensiplere göre hareket edilir.Bu prensipler şunlardır:

--Taşımada kullanılan makinelerin sayıca mümkün olduğu Taşımada kullanılan makinelerin sayıca mümkün olduğu kadar az fakatkadar az fakat sürece uzun taşıma yapmaları sürece uzun taşıma yapmaları sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.

-Bir defada taşınan miktar standart boyutlarda ve -Bir defada taşınan miktar standart boyutlarda ve mümkün olduğu kadar büyük tutulmalıdır.mümkün olduğu kadar büyük tutulmalıdır.

-Büyük ağırlıkların taşınmasında mekanizasyona -Büyük ağırlıkların taşınmasında mekanizasyona gidilmelidirgidilmelidir

-Aynı işi yapan çeşitli taşıma makineleri performanslarına -Aynı işi yapan çeşitli taşıma makineleri performanslarına ve birim taşıma maliyetlerine göre kıyaslanmalıdır.ve birim taşıma maliyetlerine göre kıyaslanmalıdır.

-Taşıma hızları,emniyet ve maliyet faktörleri elverdiği -Taşıma hızları,emniyet ve maliyet faktörleri elverdiği ölçüde yüksek olmalıdır.ölçüde yüksek olmalıdır.

-Taşıma esnasında;sürtünme,kavrama,tutma vb. -Taşıma esnasında;sürtünme,kavrama,tutma vb. faaliyetlerde kaybolan enerji minimum olmalıdır.faaliyetlerde kaybolan enerji minimum olmalıdır.

-Taşımalar,köşeli ve zikzaklı hareketlerden kaçınarak -Taşımalar,köşeli ve zikzaklı hareketlerden kaçınarak yapılmalıdır.yapılmalıdır.

-Taşınan toplam miktar arttıkça birim taşıma maliyeti -Taşınan toplam miktar arttıkça birim taşıma maliyeti düşmelidir.düşmelidir.

8.8.MALZEME NAKLİ FAKTÖRLERİ8.8.MALZEME NAKLİ FAKTÖRLERİ

*Taşınacak malzeme*Taşınacak malzeme*Taşıyıcı kaplar*Taşıyıcı kaplar*Taşınacak yer*Taşınacak yer*Taşıma sıklığı*Taşıma sıklığı*Taşıma uzaklığı*Taşıma uzaklığı*Taşım hızı*Taşım hızı*Ortam*Ortam*İnsan gücü*İnsan gücü*Araçlar*Araçlar

8.9.BİR MALZEME NAKLİ PROJESİNDE 8.9.BİR MALZEME NAKLİ PROJESİNDE YAPILACAK İŞLERYAPILACAK İŞLER

☼☼Fabrika binası,imalat tipi ve araçlarıFabrika binası,imalat tipi ve araçları

☼☼Taşınan malzemelerTaşınan malzemeler

☼☼Mevcut ve yeni alınacak taşıma araçlarıMevcut ve yeni alınacak taşıma araçları

☼☼Taşıma faaliyetleriTaşıma faaliyetleri

☼☼Maliyet analizleriMaliyet analizleri

Malzeme naklini etkileyen faktörlere göre Malzeme naklini etkileyen faktörlere göre toplanan bilgilerin gösterilen faaliyetler toplanan bilgilerin gösterilen faaliyetler

çerçevesinde değerlendirilmesi ile çerçevesinde değerlendirilmesi ile fabrikadaki taşım sistemi ayrıntıları ile fabrikadaki taşım sistemi ayrıntıları ile ilişkili bulunduğu ve geriye dönüşlerle ilişkili bulunduğu ve geriye dönüşlerle düzeltmelerin zorunlu olduğu gözden düzeltmelerin zorunlu olduğu gözden

kaçmamalıdır.kaçmamalıdır.

8.10.TAŞIMA ARAÇLARININ 8.10.TAŞIMA ARAÇLARININ KARAKTERİSTİKLERİKARAKTERİSTİKLERİ

►►EsneklikEsneklik

► ►Çalışma boşluğu ihtiyacıÇalışma boşluğu ihtiyacı

► ►Denetim ve kullanma kolaylığı Denetim ve kullanma kolaylığı

► ►HızHız

► ►GüçGüç

► ►Taşıma kapasitesiTaşıma kapasitesi

► ►Hareket yoluHareket yolu

TAŞIMA ARAÇLARITAŞIMA ARAÇLARI KonveyörlerKonveyörler Vinç ve asansörlerVinç ve asansörler KonumlandırmaKonumlandırma Endüstriyel taşıtlarEndüstriyel taşıtlar Motorlu taşıtlarMotorlu taşıtlar Demiryolu araçlarıDemiryolu araçları Deniz taşıtlarıDeniz taşıtları Hava taşıtlarıHava taşıtları Çekmelik ve paletlerÇekmelik ve paletler

Fabrikalarda Malzeme Naklinde Fabrikalarda Malzeme Naklinde Kullanılan AraçlarKullanılan Araçlar

☼☼Sabit izli araçlarSabit izli araçlar

☼☼Sınırlı alanda çalışabilen araçlarSınırlı alanda çalışabilen araçlar

☼☼Geniş ve sınırsız alanda çalışabilen Geniş ve sınırsız alanda çalışabilen araçlararaçlar

Sınırlı Alanda Çalışabilen Araçlar Sınırlı Alanda Çalışabilen Araçlar Karakteristik ÖzellikleriKarakteristik Özellikleri

Taşınacak malzemenin maksimum yüksekliğiTaşınacak malzemenin maksimum yüksekliği Fabrikadaki tesis ve makinelerin maksimum Fabrikadaki tesis ve makinelerin maksimum

yüksekliğiyüksekliği Bağ yüksekliğiBağ yüksekliği İstenen minimum kaldırma yüksekliğiİstenen minimum kaldırma yüksekliği Araba içi gerekli boşlukAraba içi gerekli boşluk Köprü ile zemin arasındaki yükseklik farkıKöprü ile zemin arasındaki yükseklik farkı Köprü açıklığıKöprü açıklığı Köprü gövdesinin açıklığıKöprü gövdesinin açıklığı Motor tipi ve gücüMotor tipi ve gücü

Geniş ve sınırsız alanda çalışabilen Geniş ve sınırsız alanda çalışabilen araçların gruplandırılmasıaraçların gruplandırılması

→→İnsan gücü ile çalışan arabalarİnsan gücü ile çalışan arabalar

→ →Motorlu arabalarMotorlu arabalar

→ →Traktör-treyler sistemiTraktör-treyler sistemi

TAŞIMA FAALİYETLERİTAŞIMA FAALİYETLERİ

Taşıma Taşıma işlemleri;başlangıç ve işlemleri;başlangıç ve bitiş bitiş noktaları,yükleme,boşalmnoktaları,yükleme,boşalmaa

Taşımada kullanılan Taşımada kullanılan araçların ayrıntılı tanımıaraçların ayrıntılı tanımı

Taşıma uzaklıklarıTaşıma uzaklıkları Taşıma miktarları;birim Taşıma miktarları;birim

zamanda veya üretim zamanda veya üretim birimi başına düşmesibirimi başına düşmesi

BÖLÜM 9BÖLÜM 9

KAPASİTE PLANLAMASIKAPASİTE PLANLAMASI

9.1.KAPASİTENİN 9.1.KAPASİTENİN TANIMI VE ÖLÇME TANIMI VE ÖLÇME

KRİTERLERİKRİTERLERİKapasite genellikle;bir üretim Kapasite genellikle;bir üretim

oranı veya belirli bir zaman oranı veya belirli bir zaman içindeki üretim miktarı olarak içindeki üretim miktarı olarak

tanımlanır.İkinci bir tanıma göre tanımlanır.İkinci bir tanıma göre kapasite ölçümünde miktar veya kapasite ölçümünde miktar veya zaman faktörlerinin belirlenme zaman faktörlerinin belirlenme güçlüğü vardır.Yalnız bir cins güçlüğü vardır.Yalnız bir cins mamul üreten bir fabrikada mamul üreten bir fabrikada

böyle bir sorun yoktur.böyle bir sorun yoktur.

9.2.TALEP,STOK VE 9.2.TALEP,STOK VE ÜRETİM HIZI İLE ÜRETİM HIZI İLE

KAPASİTE İLİŞKİLERİKAPASİTE İLİŞKİLERİ

Bir fabrikanın makine ve insan gücü Bir fabrikanın makine ve insan gücü kapasitesi maksimum talebe tespit kapasitesi maksimum talebe tespit

edilemez.Böyle yapılırsa,talebin düşük edilemez.Böyle yapılırsa,talebin düşük olduğu dönemlerde düşük kapasite ile olduğu dönemlerde düşük kapasite ile

çalışılır.Dolayısı ile mamulün maliyeti kar çalışılır.Dolayısı ile mamulün maliyeti kar getirmeyecek bir düzeye ulaşır.ÜPK getirmeyecek bir düzeye ulaşır.ÜPK

açısından üretim hızının sabit veya çok açısından üretim hızının sabit veya çok seyrek değişen belirli düzeylerde tutulması seyrek değişen belirli düzeylerde tutulması

esastır.esastır.

a)Gözle Kontrol a)Gözle Kontrol MetoduMetodu

Özellikle küçük işletmelerde depo ve Özellikle küçük işletmelerde depo ve ambarlardan sorumlu kişiler tarafından ambarlardan sorumlu kişiler tarafından

uygulanan bir kontrol metodudur.İlgili kişi uygulanan bir kontrol metodudur.İlgili kişi veya kişiler stoklanan maddeleri gözle veya kişiler stoklanan maddeleri gözle

kontrol ederek karar verirler.kontrol ederek karar verirler.

b)Çift Kutu Metodub)Çift Kutu Metodu

Küçük işletmelerde stoklanacak olan Küçük işletmelerde stoklanacak olan kutu,bölmeler veya kısımlarda kutu,bölmeler veya kısımlarda

toplanmaktadır.Bunlar asılı kutu ve yedek toplanmaktadır.Bunlar asılı kutu ve yedek kutudur.kutudur.

c)Sabit Sipariş c)Sabit Sipariş Periyodu MetoduPeriyodu Metodu

Bu metoda göre stok miktarlarını belirli sabit Bu metoda göre stok miktarlarını belirli sabit sürelere göre tespit edilir.Tespit edilen sürelere göre tespit edilir.Tespit edilen

miktarları belirli düzeylere tamamlayacak miktarları belirli düzeylere tamamlayacak olan sipariş miktarları verilerek stoklar olan sipariş miktarları verilerek stoklar

tamamlanmaya çalışılırtamamlanmaya çalışılır

d)Sabit Sipariş Miktarı d)Sabit Sipariş Miktarı MetoduMetodu

Bu metoda göre stoklar,önceden tespit Bu metoda göre stoklar,önceden tespit edilmiş sabit sipariş miktarı seviyesine edilmiş sabit sipariş miktarı seviyesine

geldiği zaman sipariş verilir.Sabit sipariş geldiği zaman sipariş verilir.Sabit sipariş miktarı talep miktarı,birim fiyatları ve miktarı talep miktarı,birim fiyatları ve

sipariş maliyetlerine göre belirlenmektedir. sipariş maliyetlerine göre belirlenmektedir.

e)ABC Metodue)ABC Metodu

ABC metodu,stokların miktar ve değerlerine ABC metodu,stokların miktar ve değerlerine göre kümülatif yüzdeler olarak göre kümülatif yüzdeler olarak

gruplandırılması ve bu grupların stok gruplandırılması ve bu grupların stok değişiminin izlenmesiyle yapılır.ABC Stok değişiminin izlenmesiyle yapılır.ABC Stok

Kontrol Metodu üretim planlama,kalite Kontrol Metodu üretim planlama,kalite kontrolü satış ve dağıtım işlemlerinde de kontrolü satış ve dağıtım işlemlerinde de

kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

f)Maksimum-Minimum f)Maksimum-Minimum Stok Kontrol MetoduStok Kontrol Metodu

Bu metoda göre elde bulundurulması Bu metoda göre elde bulundurulması gereken stok miktarı,yeniden sipariş gereken stok miktarı,yeniden sipariş geçme noktasının bilinmesi gerekir.geçme noktasının bilinmesi gerekir.

Maksimum-Minimum Stok Maksimum-Minimum Stok Kontrol Metodunun Başlıca Kontrol Metodunun Başlıca

VarsayımlarıVarsayımları

Stok tüketim oranı sabit olmaktadır.Stok tüketim oranı sabit olmaktadır. Sipariş miktarının tamamı bir Sipariş miktarının tamamı bir

defada teslim edilmektedir.defada teslim edilmektedir. Tüketim oranı tahmin edilmektedir.Tüketim oranı tahmin edilmektedir.

EKONOMİK SİPARİŞ EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI MODELİMİKTARI MODELİ

İşletmelerde en uygun stok düzeyiyle ve İşletmelerde en uygun stok düzeyiyle ve kullanımıyla ilgili sonuçlar vermesi kullanımıyla ilgili sonuçlar vermesi

nedeniyle önemlidir.Ekonomik Sipariş nedeniyle önemlidir.Ekonomik Sipariş Miktarı modeli talebin kesin olarak bilindiği Miktarı modeli talebin kesin olarak bilindiği durumlarda yaygın olarak kullanılan stok durumlarda yaygın olarak kullanılan stok

kontrol modelidir.kontrol modelidir.

STOK SİSTEMİNDE BİLGİSAYAR STOK SİSTEMİNDE BİLGİSAYAR KULLANIMIKULLANIMI

Bir çok işletmede,stok çeşitlerini ve Bir çok işletmede,stok çeşitlerini ve bileşimlerini tespit etmek oldukça bileşimlerini tespit etmek oldukça

güçtür.İşletmelerde stok yönetiminde güçtür.İşletmelerde stok yönetiminde bilgisayar kullanımı sonucu,stoklarla bilgisayar kullanımı sonucu,stoklarla ilgili maliyetlerin hesaplanması daha ilgili maliyetlerin hesaplanması daha kolay olmaktadır.Stok kontrolünde kolay olmaktadır.Stok kontrolünde

bilgisayarlar stok miktar ve zamanının bilgisayarlar stok miktar ve zamanının en iyi şekilde tespiti,tahmini ve talep en iyi şekilde tespiti,tahmini ve talep

durumlarıyla ilgili olarak oldukça durumlarıyla ilgili olarak oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

İşletmelerde stok politikasının İşletmelerde stok politikasının amacına ulaşabilmesi için gerekli olan amacına ulaşabilmesi için gerekli olan

aşağıdaki bilgiler,bilgisayarlar aşağıdaki bilgiler,bilgisayarlar tarafından sağlanabilmektedir:tarafından sağlanabilmektedir:

Taleple ilgili bilgiler;Taleple ilgili bilgiler;

►►Sipariş sıklığı ve hacmiSipariş sıklığı ve hacmi

► ►Satışların güvenirliği ve hacmiSatışların güvenirliği ve hacmi

► ►Dağıtımın fiziksel ve finansal yapısıDağıtımın fiziksel ve finansal yapısı

► ►Satış tahminlerinin sıklığıSatış tahminlerinin sıklığı

► ►Talebi karşılamama durumunda Talebi karşılamama durumunda ortaya çıkan maliyetlerortaya çıkan maliyetler

Üretimle ilgili bilgiler;Üretimle ilgili bilgiler;

►►Üretimle ilgili organizasyon yapısıÜretimle ilgili organizasyon yapısı►►Üretimle süreçlerinin sayısıÜretimle süreçlerinin sayısı►►Üretim özellikleri,fark ve ayrıntı derecesiÜretim özellikleri,fark ve ayrıntı derecesi►►Fiziksel ihtiyaçlar ve ayrıntılarıFiziksel ihtiyaçlar ve ayrıntıları►►Üretim gücü ve esnekliğiÜretim gücü ve esnekliği►►Üretim kapasitesi ve depolama durumuÜretim kapasitesi ve depolama durumu►►İşlem türleriİşlem türleri►►Kalite özellikleriKalite özellikleri

Bilgisayar aşağıdaki Bilgisayar aşağıdaki özelliklerden dolayı stok özelliklerden dolayı stok kontrolünde yaygın bir kontrolünde yaygın bir

şekilde kullanılmaktadır:şekilde kullanılmaktadır:→→Çok sayıda girdi imkanlarının olmasıÇok sayıda girdi imkanlarının olması→→Yapılan işlemleri kayıt etmesiYapılan işlemleri kayıt etmesi→→İstenilen hızda ve çabuklukta işlemlerin İstenilen hızda ve çabuklukta işlemlerin

yapılmasıyapılması→→Sonuçların kesin ve doğru bir şekilde verilmesiSonuçların kesin ve doğru bir şekilde verilmesi→→Bilgisayarların oldukça karmaşık stok Bilgisayarların oldukça karmaşık stok

problemlerini çözmesiproblemlerini çözmesi

9.3.BAKIM PLANLAMASI9.3.BAKIM PLANLAMASI

BakımBakım planlamasıplanlaması;bir ;bir işletmenin sürekli işletmenin sürekli

olarak çalışır durumda olarak çalışır durumda olmasını sağlamak olmasını sağlamak amacı ile yapılacak amacı ile yapılacak olan faaliyetlerin olan faaliyetlerin

planlamasına denirplanlamasına denir..

Bakım Planlamasının Bakım Planlamasının Temel FonksiyonlarıTemel Fonksiyonları

-Mevcut fabrika,makine,araç-gereçlerin bakımı ve -Mevcut fabrika,makine,araç-gereçlerin bakımı ve korunması,korunması,

-Makine teçhizatın sürekli bakımı,kontrolü ve -Makine teçhizatın sürekli bakımı,kontrolü ve yağlanması,yağlanması,

-Mevcut makine,araç-gereçlerin ve binaların -Mevcut makine,araç-gereçlerin ve binaların değiştirilmesi,değiştirilmesi,

-Yeni makine,araç-gereçlerin yerleştirilmesi ve yeni -Yeni makine,araç-gereçlerin yerleştirilmesi ve yeni binaların inşaatı,binaların inşaatı,

-Enerji üretim ve nakil vb. tesisatın kontrolü ve -Enerji üretim ve nakil vb. tesisatın kontrolü ve bakımı,bakımı,

-Bakım hizmetlerinden yararlanma düzeyinin -Bakım hizmetlerinden yararlanma düzeyinin artırılmasıartırılması

İşletmedeki Bakım İşletmedeki Bakım Planlamasının yardımcı Planlamasının yardımcı

fonksiyonlarının başlıcaları fonksiyonlarının başlıcaları şunlardır:şunlardır:

☼☼Ambarların korunması ve bakımı,Ambarların korunması ve bakımı,☼☼Hurda makine,araç-gereçlerin Hurda makine,araç-gereçlerin

değerlendirilmesi,değerlendirilmesi,☼☼Çevre kirliliğinin önlenmesi amacı ile Çevre kirliliğinin önlenmesi amacı ile

atık maddelerin ortadan kaldırılarak atık maddelerin ortadan kaldırılarak değerlendirilmesi,değerlendirilmesi,

☼☼Hurda makine,araç ve gereçlerin bakımı Hurda makine,araç ve gereçlerin bakımı ve değerlendirilmesi,ve değerlendirilmesi,

☼☼Bina,makine,araç ve gereçlerin sigorta Bina,makine,araç ve gereçlerin sigorta ettirilmesi,ettirilmesi,

☼☼Kapıcılık,bekçilik vb. hizmetler.Kapıcılık,bekçilik vb. hizmetler.

Bakım Planlamasının Bakım Planlamasının AmaçlarıAmaçları

&Sistemin çalışmasında bir aksama ve başarısızlık olmaması,

&Sistemin çalışmasında bir aksama veya başarısızlık olması durumunda,bunun yol açacağı zararların en aza indirilmesi.

Bakım Planlaması Bakım Planlaması KapsamalarıKapsamaları

İşletmelerdeki mevcut İşletmelerdeki mevcut makine ve araçların makine ve araçların kalitesinin yükseltilmesi,kalitesinin yükseltilmesi,

Makinelerin bakım ve Makinelerin bakım ve yenilenmesini yenilenmesini basitleştirecek yönde basitleştirecek yönde planlar yapılması,planlar yapılması,

İşletmenin mevcut İşletmenin mevcut yerleştirme düzeninin yerleştirme düzeninin daha fonksiyonel bir hale daha fonksiyonel bir hale getirilmesi,getirilmesi,

İş sürekliliğini sağlamak İş sürekliliğini sağlamak amacı ile ara stokların amacı ile ara stokların hazır bulundurulmasıhazır bulundurulması

Bakım Planlamasının Üretime Bakım Planlamasının Üretime EtkisiEtkisi

Makinelerin ve makinelerde çalışan işçilerin boş Makinelerin ve makinelerde çalışan işçilerin boş kalması sonucu meydana gelen üretim kayıpları,kalması sonucu meydana gelen üretim kayıpları,

Genel işletme giderlerinin artması,Genel işletme giderlerinin artması, Endirek işçilik giderlerinin artması, Endirek işçilik giderlerinin artması, Iskarta oranı ve defolu üretimin artması sebebiyle Iskarta oranı ve defolu üretimin artması sebebiyle

kalitenin düşmesikalitenin düşmesi

Bakım Planlamasının etkinliğini Bakım Planlamasının etkinliğini sağlamak amacı ile aşağıdaki sağlamak amacı ile aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır:faktörler dikkate alınmalıdır:

&İşletmenin üretim türü&İşletmenin üretim türü

&İşletmenin büyüklüğü&İşletmenin büyüklüğü

&Makine ve araç-gereçler&Makine ve araç-gereçler

&Personel Eğitimi&Personel Eğitimi

&İşletmenin sürekliliği&İşletmenin sürekliliği

&Yerleştirme düzeni&Yerleştirme düzeni

BAKIM BÖLÜMÜNÜN ORGANİZASYON BAKIM BÖLÜMÜNÜN ORGANİZASYON ŞEMASIŞEMASI

Fabrika MüdürüFabrika Müdürü

İmalat Bölümüİmalat Bölümü Fabrika Müh. Böl.Fabrika Müh. Böl. Üretim Plan.Kont.Üretim Plan.Kont.

Tesisler Tesisler MühendisliğiMühendisliği

Maliyet ve İşMaliyet ve İşKontrol Müh.Kontrol Müh. BAKIM BÖLÜMÜBAKIM BÖLÜMÜ Enerji İşl. Müh.Enerji İşl. Müh.

Koruyucu Hiz.Koruyucu Hiz.

Bina Bakım ŞefiBina Bakım Şefi

Tesisat Bakım ŞefiTesisat Bakım Şefi

Makine-Teçhizat Bakım ŞefiMakine-Teçhizat Bakım Şefi

Atölye Bakım ŞefiAtölye Bakım Şefi

BAKIM ÇEŞİTLERİBAKIM ÇEŞİTLERİ

♦♦Düzeltici bakım Düzeltici bakım

♦ ♦Koruyucu bakımKoruyucu bakım

♦♦Düzeltici bakım;Düzeltici bakım;

Düzeltici bakım,makine,araç-gereç ve diğer Düzeltici bakım,makine,araç-gereç ve diğer tesisatta olabilecek arızalar,arıza meydana tesisatta olabilecek arızalar,arıza meydana

geldikten sonra yapılan bakım işlemine geldikten sonra yapılan bakım işlemine denir.denir.

♦♦Koruyucu bakım;Koruyucu bakım;

Makinelerde herhangi bir arıza olmadan Makinelerde herhangi bir arıza olmadan önce,arızayı önlemek amacı ile önce,arızayı önlemek amacı ile

makine,araç-gereç ve tesisatta yapılacak makine,araç-gereç ve tesisatta yapılacak olan bakımdır. Koruyucu bakımın birçok olan bakımdır. Koruyucu bakımın birçok

faydaları bulunmaktadır.faydaları bulunmaktadır.

••Makine,araç-gereç ve diğer teknik araçların daha Makine,araç-gereç ve diğer teknik araçların daha az arızalanma durumu olacağından,üretilen az arızalanma durumu olacağından,üretilen malın verimliliğini artırmaktadır.malın verimliliğini artırmaktadır.

••Makinelerde daha kaliteli üretim yapılabilecektir.Makinelerde daha kaliteli üretim yapılabilecektir.••Makinelerin önceden bakımı yapıldığı için iş gücü Makinelerin önceden bakımı yapıldığı için iş gücü

kayıpları azalır. kayıpları azalır. ••Yedek makine,araç-gerece bağlı olan ihtiyaç Yedek makine,araç-gerece bağlı olan ihtiyaç

azalacağından işletmede tasarruf sağlanacaktır.azalacağından işletmede tasarruf sağlanacaktır.••Yedek parça stok miktarı da azalacağından Yedek parça stok miktarı da azalacağından

stoklarda da tasarruf sağlanacaktır.stoklarda da tasarruf sağlanacaktır.••Sağlanan bu faydalar sonucunda üretilen malın Sağlanan bu faydalar sonucunda üretilen malın

maliyetlerinde bir azalma olacaktır.maliyetlerinde bir azalma olacaktır.

Koruyucu bir bakımın Koruyucu bir bakımın programı hazırlanırken programı hazırlanırken

aşağıdaki soruların aşağıdaki soruların değerlendirilmesi gerekir:değerlendirilmesi gerekir:

◘◘Makine ve araç-gereçlerde meydana gelme Makine ve araç-gereçlerde meydana gelme ihtimali olan arızalar önemli midir?ihtimali olan arızalar önemli midir?

◘◘Muhtemel bir arızanın giderilmesi ne kadar zaman Muhtemel bir arızanın giderilmesi ne kadar zaman alır ve maliyeti nedir?alır ve maliyeti nedir?

◘◘Koruyucu bakım ile bazı makinelerin ömrü Koruyucu bakım ile bazı makinelerin ömrü uzatılabilir mi?uzatılabilir mi?

◘◘Birim maliyetlerde bir düşüş sağlana bilir mi?Birim maliyetlerde bir düşüş sağlana bilir mi?

Başarılı bir bakım Başarılı bir bakım planlaması uygulaması planlaması uygulaması

yapılabilmesi için gerekli yapılabilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır:olan şartlar şunlardır:

-Bakım faaliyetlerini planlayacak ve -Bakım faaliyetlerini planlayacak ve programlayacak kişilere gerekli programlayacak kişilere gerekli yetkilerin verilmesi,yetkilerin verilmesi,

-Bakım yöneticisi ve ekibine gerekli olan -Bakım yöneticisi ve ekibine gerekli olan tüm bilgilerin verilmesi,tüm bilgilerin verilmesi,

-Bakım faaliyetlerinin işletmenin üretim -Bakım faaliyetlerinin işletmenin üretim plan ve programlarına uygun olarak plan ve programlarına uygun olarak yapılmasının sağlanması.yapılmasının sağlanması.

Bakım Hizmetlerinde Bakım Hizmetlerinde Dikkat Edilecek NoktalarDikkat Edilecek Noktalar

Bakım talepleri bir merkezde Bakım talepleri bir merkezde toplanarak buradaki yöneticinin onayı toplanarak buradaki yöneticinin onayı ve bilgisi olmadan hiçbir bakım işlemi ve bilgisi olmadan hiçbir bakım işlemi yapılmamalıdır.yapılmamalıdır.

Üretim yapan işçiler çok acil durumlar Üretim yapan işçiler çok acil durumlar dışında bakım işlemleri yapmamalıdır.dışında bakım işlemleri yapmamalıdır.

Bakım amacı ile malzeme depoları Bakım amacı ile malzeme depoları düzenli bir şekilde kontrol düzenli bir şekilde kontrol edilerek,bakım için gerekli olan edilerek,bakım için gerekli olan malzeme stokları hazır olmalıdır.malzeme stokları hazır olmalıdır.

Bakım faaliyetleri daha etkin bir Bakım faaliyetleri daha etkin bir şekilde yapılarak,maliyetleri kontrol şekilde yapılarak,maliyetleri kontrol edilerek,bütün bakım faaliyetlerinin edilerek,bütün bakım faaliyetlerinin kaydedilmesi gerekir.kaydedilmesi gerekir.

☼☼Bakım hizmetlerinin yapılabilmesi için Bakım hizmetlerinin yapılabilmesi için gerekli olan işçilik ve malzeme gerekli olan işçilik ve malzeme masraflarımasrafları

☼☼Makinelerin durması sonucu üretim Makinelerin durması sonucu üretim sisteminde meydana gelen aksamaların sisteminde meydana gelen aksamaların yok açtığı kar kayıplarıyok açtığı kar kayıpları

☼☼Bakım organizasyon,plan ve programlar Bakım organizasyon,plan ve programlar ile bakım hizmetlerinin kontrolü için ile bakım hizmetlerinin kontrolü için yapılan masraflaryapılan masraflar

Programın Uygulanması Programın Uygulanması Sonucunda Aşağıdaki Sonucunda Aşağıdaki

Bilgilere İhtiyaç Bilgilere İhtiyaç Duyulmaktadır:Duyulmaktadır:

¢Tamirat gerektiren arızaların ortaya çıkış ¢Tamirat gerektiren arızaların ortaya çıkış sıklığı ve nedenleri,sıklığı ve nedenleri,

¢Arıza maliyetleri ile koruyucu bakım ¢Arıza maliyetleri ile koruyucu bakım yapılması durumundaki maliyetleryapılması durumundaki maliyetler

SIFIR KAR NOKTASISIFIR KAR NOKTASI

Mamul maliyetini ilgilendiren çeşitli bilgiler Mamul maliyetini ilgilendiren çeşitli bilgiler ekonomik analizlerle değerlendirildikten ekonomik analizlerle değerlendirildikten sonra yeni mamul seçiminde ve kapasite sonra yeni mamul seçiminde ve kapasite

planlamasında veri olarak kullanılır.planlamasında veri olarak kullanılır.

Bir mamulün toplam Bir mamulün toplam maliyeti üç grupta maliyeti üç grupta

toplanabilen unsurlardan toplanabilen unsurlardan oluşur.Bunlar;oluşur.Bunlar;

►►Direk MalzemeDirek Malzeme

► ►Direk İşçilik Direk İşçilik

► ►Genel MasraflarGenel Masraflar

Mamulün fiziksel yapısını oluşturan ve bir ünite Mamulün fiziksel yapısını oluşturan ve bir ünite mamulde ne miktar kullanılacağı kesinlikle mamulde ne miktar kullanılacağı kesinlikle

bilinebilen malzemelerin maliyeti birinci gruba bilinebilen malzemelerin maliyeti birinci gruba girer.Direk işçilik,aynı direkt malzeme gibi,bir girer.Direk işçilik,aynı direkt malzeme gibi,bir

ünite mamulün üretimi için harcanan işçilik saati ünite mamulün üretimi için harcanan işçilik saati ile ölçülür.ile ölçülür.Genel masraflarGenel masraflar veya bazı veya bazı

kitaplardaki adı ile kitaplardaki adı ile imalat umumi masraflarıimalat umumi masrafları ilk ilk iki gruba girmeyen bütün masraf kalemlerini iki gruba girmeyen bütün masraf kalemlerini

içerir.içerir.

İmal etme veya satın almaİmal etme veya satın alma Kiralama veya satın alma Kiralama veya satın alma

alternatiflerin değerlendirilmesialternatiflerin değerlendirilmesi Teçhizat seçimiTeçhizat seçimi Kar alternatiflerinin incelenmesiKar alternatiflerinin incelenmesi Kar planlamasıKar planlaması Belirsizlik halinde kar analiziBelirsizlik halinde kar analizi

Başta talep olmak üzere verilere dayanarak yapılan Başta talep olmak üzere verilere dayanarak yapılan kapasite ihtiyaç tahminleri daha sonra kapasite ihtiyaç tahminleri daha sonra

detaylandırılır.Üretim programları her iş detaylandırılır.Üretim programları her iş istasyonunda yapılacak işleri belirtecek şekilde istasyonunda yapılacak işleri belirtecek şekilde düzenlendiğinden,makine veya iş gücü kapasite düzenlendiğinden,makine veya iş gücü kapasite

planlamasında da aynı derecede ayrıntıya inilmesi planlamasında da aynı derecede ayrıntıya inilmesi zorunludur.Kapasitelerin üretim programına zorunludur.Kapasitelerin üretim programına

gerçekleştirilecek biçimde dağılımına gerçekleştirilecek biçimde dağılımına yüklemeyükleme denir.denir.

Üretim hızının sabit veya az Üretim hızının sabit veya az değişir tutulması amacı ile değişir tutulması amacı ile başvurulacak çareler şöyle başvurulacak çareler şöyle

sıralanır:sıralanır: Stok yapılırStok yapılır Düşük talep dönemlerinde satışları Düşük talep dönemlerinde satışları

artırıcı tedbirler alınırartırıcı tedbirler alınır Yüksek talep düzeylerini düşündürücü Yüksek talep düzeylerini düşündürücü

tedbirler alınırtedbirler alınır Çalışma saatleri fazla mesai veya ek Çalışma saatleri fazla mesai veya ek

vardiya ile artırılır veya azaltılırvardiya ile artırılır veya azaltılır Yeni işçi alma veya işten çıkarma ile Yeni işçi alma veya işten çıkarma ile

insan gücü ayarlanırinsan gücü ayarlanır İmalatın bir kısmı diğer firmalara İmalatın bir kısmı diğer firmalara

yaptırılıryaptırılır

9.3.TEK MAKİNENİN 9.3.TEK MAKİNENİN KAPASİTESİKAPASİTESİ

Üretim programlarının hazırlanmasında Üretim programlarının hazırlanmasında her makinenin gerçek(veya her makinenin gerçek(veya fiili)kapasitesinin bilinmesi fiili)kapasitesinin bilinmesi

gereklidir.Bir makinenin maksimum gereklidir.Bir makinenin maksimum kapasitesi;çalışma kapasitesi;çalışma

hızı,dayanıklılık,güvenirlilik vb. fiziksel hızı,dayanıklılık,güvenirlilik vb. fiziksel niteliklere bağlı olduğundan kolaylıkla niteliklere bağlı olduğundan kolaylıkla

hesaplanır.Gerçek kapasite hemen hesaplanır.Gerçek kapasite hemen daima maksimum kapasitesi daima maksimum kapasitesi altındadır.Diğer makinelerle altındadır.Diğer makinelerle

ilişkiler,işçi,malzeme gibi makinenin ilişkiler,işçi,malzeme gibi makinenin dışında kalan faktörlerin tam kapasite dışında kalan faktörlerin tam kapasite ile çalışmayı engelleyici etkileri vardır. ile çalışmayı engelleyici etkileri vardır.

Makine kapasitesinin planlamasına,bir Makine kapasitesinin planlamasına,bir işlem için harcanması gereken makine işlem için harcanması gereken makine

zamanının tespiti ile başlanır.Bunun için zamanının tespiti ile başlanır.Bunun için önce proses mühendisliğinden gelen önce proses mühendisliğinden gelen

bilgilere dayanarak işlemin çıplak bilgilere dayanarak işlemin çıplak makine süresi bulunur.Buna;hazırlık ve makine süresi bulunur.Buna;hazırlık ve

kaçınılamayan gecikmeler için kaçınılamayan gecikmeler için hesaplanan(veya tahmin edilen)süreler hesaplanan(veya tahmin edilen)süreler

eklendikten sonra normal süre elde eklendikten sonra normal süre elde edilir.Üretilmesi istenen miktar normal edilir.Üretilmesi istenen miktar normal

süreye bölünürse,makine-saat cinsinden süreye bölünürse,makine-saat cinsinden gerekli kapasite ve buradan da makine gerekli kapasite ve buradan da makine

sayısı belirlenir.sayısı belirlenir.

9.4.ÇALIŞMA SÜRESİ 9.4.ÇALIŞMA SÜRESİ VE KAPASİTE VE KAPASİTE

Sürekli çalışan makinelerin tamir-bakımı güçtür.TB Sürekli çalışan makinelerin tamir-bakımı güçtür.TB için boş zaman kalmadığından küçük bakımlar için boş zaman kalmadığından küçük bakımlar için tüm üretimi durdurmak zor olabilir.Süreli için tüm üretimi durdurmak zor olabilir.Süreli

çalışma düzeni esnek değildir.Üretimin azaltılması çalışma düzeni esnek değildir.Üretimin azaltılması istendiğinde makine ve işçiyi boş bırakmaktan istendiğinde makine ve işçiyi boş bırakmaktan

başka çare yoktur.Halbuki normal mesaide,zaman başka çare yoktur.Halbuki normal mesaide,zaman zaman çalışma süresini artırarak fazla talebi zaman çalışma süresini artırarak fazla talebi karşılama olanağı vardır.Gerçi işçi çıkarmak karşılama olanağı vardır.Gerçi işçi çıkarmak suretiyle 3 vardiyadan iki veya bir vardiyaya suretiyle 3 vardiyadan iki veya bir vardiyaya

inilebilir.Fakat bunun da işçi üzerinde olumsuz inilebilir.Fakat bunun da işçi üzerinde olumsuz psikolojik etkileri vardır.psikolojik etkileri vardır.

9.5.KAPASİTE 9.5.KAPASİTE DENGELENMESİDENGELENMESİ

Bir imalat prosesinde kapasite dengelenmesini Bir imalat prosesinde kapasite dengelenmesini güçlendiren en önemli sınırlayıcı şart güçlendiren en önemli sınırlayıcı şart

taleptir.İstenilen üretim miktarı ile üretim taleptir.İstenilen üretim miktarı ile üretim sisteminin maksimum kapasitesinin aynı sisteminin maksimum kapasitesinin aynı

olması pek nadirdir.Dolayısı ile bu olması pek nadirdir.Dolayısı ile bu uyuşmazlığın doğurduğu tek sorun uyuşmazlığın doğurduğu tek sorun

maliyetlere veya boş kalite kayıplarına maliyetlere veya boş kalite kayıplarına katlanmak bir açıdan kaçınılmaz olmaktadır.katlanmak bir açıdan kaçınılmaz olmaktadır.

9.6.ENDİREK İŞGÜCÜ 9.6.ENDİREK İŞGÜCÜ İHTİYACININ BULUNMASIİHTİYACININ BULUNMASI

EndirekEndirek işçiişçi, , hangi mamul üzerinde ne kadar emek hangi mamul üzerinde ne kadar emek harcandığı bilinmeyen bir faaliyettir.Bir imalat harcandığı bilinmeyen bir faaliyettir.Bir imalat işletmesinde endirek işçilik kapsamına giren işletmesinde endirek işçilik kapsamına giren

işlerin bazıları şunlardır:Posta başı ve işlerin bazıları şunlardır:Posta başı ve ustabaşılar,kalite kontrolleri,temizlik ve meydan ustabaşılar,kalite kontrolleri,temizlik ve meydan işçileri,malzeme taşıma,vinç operatörü,yükleme-işçileri,malzeme taşıma,vinç operatörü,yükleme-

boşaltma,iş takipçiliği,takım odası,sevkiyat, boşaltma,iş takipçiliği,takım odası,sevkiyat, ambar,ambalaj,tamir-bakım vb.ambar,ambalaj,tamir-bakım vb.

Endirek işçilik ihtiyacının Endirek işçilik ihtiyacının saptanmasında uygulanan saptanmasında uygulanan

yöntemlerden bazılarıyöntemlerden bazıları

►►Kestirme Yüzde YöntemiKestirme Yüzde Yöntemi

► ►Standart Ölçüler YöntemiStandart Ölçüler Yöntemi

► ►Optimum Saat YöntemiOptimum Saat Yöntemi

► ►Kıyaslama GrafikleriKıyaslama Grafikleri

► ►Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri

İŞÇİLİK SAYISININ BELİRLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

*Aylık mesai sürelerinin değişkenliği*Aylık mesai sürelerinin değişkenliği*Fiilen çalışan işçi ile bordroda gözüken işçi *Fiilen çalışan işçi ile bordroda gözüken işçi

sayıları arasındaki farksayıları arasındaki fark*İşçi devri*İşçi devri*Çalışma verimindeki dalgalanmalar*Çalışma verimindeki dalgalanmalar*Mamul çeşidindeki değişiklikler*Mamul çeşidindeki değişiklikler*Çalışma temposu*Çalışma temposu*Kalite düzeyi*Kalite düzeyi*Vardiya etkisi*Vardiya etkisi*Yedek işgücü ihtiyacı *Yedek işgücü ihtiyacı *İşlerin süreksizliği*İşlerin süreksizliği

9.7.SIFIR KAR NOKTASI 9.7.SIFIR KAR NOKTASI ANALİZİANALİZİ

Mamul maliyetini ilgilendiren çeşitli bilgiler Mamul maliyetini ilgilendiren çeşitli bilgiler ekonomik analizlerle değerlendirildikten sonra ekonomik analizlerle değerlendirildikten sonra

yeni mamul seçiminde ve kapasite planlamasında yeni mamul seçiminde ve kapasite planlamasında veri olarak kullanılır.Bir mamulün toplam maliyeti veri olarak kullanılır.Bir mamulün toplam maliyeti

gruplandırılırgruplandırılır..

Bir mamulün toplam maliyeti üç Bir mamulün toplam maliyeti üç grupta toplanabilir.Bunlar:grupta toplanabilir.Bunlar:

Dizayn ve kapasite Dizayn ve kapasite planlama faaliyetleri planlama faaliyetleri

gruplarıgrupları

a)a)Sabit maliyetlerSabit maliyetler; üretim hacmi ne ; üretim hacmi ne olursa olsun miktarı değişmeyen olursa olsun miktarı değişmeyen harcamalar toplamıdır.harcamalar toplamıdır.

b)b)Değişir maliyetlerDeğişir maliyetler; üretim hacmi ; üretim hacmi ile orantılı artan maliyet unsurları ile orantılı artan maliyet unsurları toplamıdır.toplamıdır.

İŞ ANALİZİ

METOT ANALİZİ ZAMAN ANALİZİ

İşleri daha kolayyapabilmek için daha ekonomik

metotlar geliştirme

İşlerin ne kadarzamanda

yapılabileceğini tespit etme

Daha yüksek verimlilik

ÜRETİM PLANLAMASININ ÜRETİM PLANLAMASININ STRATEJİLERİSTRATEJİLERİ

Üretim planlamasıÜretim planlaması,işletmenin üretim ,işletmenin üretim faaliyetlerinin istenilen miktar,kalite,yer ve faaliyetlerinin istenilen miktar,kalite,yer ve zamanda;kimler tarafından nasıl,ne şekilde zamanda;kimler tarafından nasıl,ne şekilde

ve ne zaman yapılacağı ile ilgili ve ne zaman yapılacağı ile ilgili çalışmalardır.çalışmalardır.

Üretim Planlamasının Ön Üretim Planlamasının Ön Plana Çıkmasını Sağlayan Plana Çıkmasını Sağlayan

FaktörlerFaktörler İşletmedeki faaliyetlerle ilgili koordinasyon İşletmedeki faaliyetlerle ilgili koordinasyon

zorluğuzorluğu İşletmeler arası ilişkilerin artması ve İşletmeler arası ilişkilerin artması ve

rekabet durumurekabet durumu Üretim sistemlerinin yoğunluğu ve Üretim sistemlerinin yoğunluğu ve

karışıklığıkarışıklığı Müşteri zevk ve tercihlerindeki değişmeleriMüşteri zevk ve tercihlerindeki değişmeleri Teknoloji vb. nedenlerle hizmet,kalite,fiyat Teknoloji vb. nedenlerle hizmet,kalite,fiyat

rekabetinin artmasırekabetinin artması İşletmenin ekonomik üretim düzeyinde İşletmenin ekonomik üretim düzeyinde

üretim düzeyinde üretim yapmasını üretim düzeyinde üretim yapmasını sağlamak sağlamak amacıyla;malzeme,hammadde,işgücü ve amacıyla;malzeme,hammadde,işgücü ve makine çalışma süresi kayıplarının makine çalışma süresi kayıplarının minimum düzeye indirilmesinin sağlanmasıminimum düzeye indirilmesinin sağlanması

Üretim Planlaması Üretim Planlaması İşlemleriİşlemleri

→→Satışlara göre üretim planlamasının Satışlara göre üretim planlamasının yapılmasıyapılması

→→Üretim süresinde yapılacak işlerin iş Üretim süresinde yapılacak işlerin iş akımı şemalarının çizilmesi,tezgahlara akımı şemalarının çizilmesi,tezgahlara iş yükleme ve personele iş yükleme ve personele görevlendirmenin yapılmasıgörevlendirmenin yapılması

→→Malzeme ihtiyaç planlaması ve stok Malzeme ihtiyaç planlaması ve stok kontrolünün yapılmasıkontrolünün yapılması

İşletmelerde Kullanılan İşletmelerde Kullanılan Başlıca Stok Kontrol MetotlarıBaşlıca Stok Kontrol Metotları

¿Gözle kontrol metodu¿Gözle kontrol metodu

¿Çift kutu metodu¿Çift kutu metodu

¿Sabit sipariş periyodu metodu ¿Sabit sipariş periyodu metodu

¿Sabit sipariş miktarı metodu¿Sabit sipariş miktarı metodu

¿ABC metodu¿ABC metodu

¿Maksimum-Minimum metodu¿Maksimum-Minimum metodu