Ülkeler coğrafyası

OSSKPSS

KOMŞULARIMIZ

Harita - 1

1) KAFKAS ÜLKELERİ

a) AZERBAYCAN

Konumu: Kafkasya'nın güneyinde yer alır. Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasında jeopolitik bir öneme sahiptir.

Yerşekilleri:

- Ülkenin kuzeyinde Büyük Kafkas dağları güney batısında Küçük Kafkas dağları yer alır.

Büyük ve Küçük Kafkas dağları arasında Kura ve Aras Ovaları bulunur.

- Önemli akarsuları Hazar Denizine dökülen Kura ve Aras'tır.

İklim ve Bitki Örtüsü: Ülkenin kuzeyinde sert karasal iklim, batı ve güney batıda karasal iklim, kıyılarında ise her mevsim yağışlı ılıman ikiim etkilidir.

Ülkenin bitki örtüsünü bozkırlar, geniş yapraklı ormanlar ve dağ çayırları oluşturur.

Nüfus ve Yerleşme: Halkın yarıya yakını şehirlerde yaşar. Önemli şehirleri başkent Baku, Gence, Akdam ve Nahcivan'dır.

Ekonomik Özellikleri:

• Halkın temel geçim kaynağı tarımdır.

• Tahıl, pamuk, tütün ve çay tarımı yapılır.

C O Ğ R A F Y A

ÜLKELER COĞRAFYASI

• Petrol ve doğalgaz rezervleri bakımından

dünyanın zengin ülkeleri arasında yer alır.

Ancak teknoloji yetersizliği ve pazarlama so

runları nedeniyle petrol ve doğalgazdan ye

terince yararlanılamaz.

• Gelişmiş bir ulaşım sistemine sahiptir.

• Dış ticaretinin büyük bir bölümünü BDT ile

yapar.

Türkiye ile ilişkileri bağımsızlığını kazandıktan sonra büyük gelişme göstermiştir.

iki ülke arasında Azerbaycan petrolünün dünya pazarlarına taşınması için Bakü - Ceyhan boru hattı projesi yapılmıştır.

b) GÜRCİSTAN

Konumu: Kafkas ülkeleri arasında Karadeniz'e kıyısı olan tek ülkedir. Güneybatı'da Türkiye güneyde Ermenistan, doğuda Azerbaycan, kuzeyde Rusya ile komşudur.

Yerşekilleri: Kuzeydeki Büyük Kafkas Dağları üzerindeki Kazbek sönmüş yanardağı ülkenin en yüksek noktasıdır. Güneyde Küçük Kafkaslar doğuda ise Kartli Ovası bulunur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi, doğuda ise karasal iklim görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusu çok değişik etnik gruplardan oluşur. Bunun nedeni tarih boyunca istila ve göçlere uğramasıdır.

Ülkede Abhazya, Acaristan ve Güney Osetya adında üç özerk bölge bulunmaktadır.

Nüfus ülkenin orta kesimi ve Karadeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır.

Nüfus ülkenin orta kesimi ve Karadeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır. Önemli şehirleri Tiflis, Batum ve Rustavi'dir.


• Ülke dağlık olduğu için tarım alanları azdır.

• Çay, narenciye, tütün ve üzüm yetiştirilir.

Coğrafya 1 ÖSS - II / ÜLKELER COĞRAFYASI

COĞRAFYA

• Yer altı kaynakları fazladır ancak teknoloji ye

tersizliği nedeniyle üretim düşüktür.

• Kafkas ülkeleri arasında turizm potansiyeli

en fazla olan ülkedir.

• Ticaretini daha çok BDT ülkeleriyle yapar.

• Türkiye'yle ilişkileri Sarp sınır kapısının

açılması ile gelişmeye başlamıştır.

C) ERMENİSTAN

Konumu: Kafkas ülkeleri içerisinde yüzölçümü

en küçük olanıdır.

Yerşekilleri: Kuzeyinde Küçük Kafkas dağları, güneybatıda Ararat Ovası, orta bölümde ise Gökçe Göi'ü yeralır.

En önemli akarsuyu Araş Nehri'dir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Dağlık ve denizden uzak olması nedeniyle sert karasal iklim etkilidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun yarı yarıya yakını Erivan çevresinde yaşar. Şehirleşme oranı yüksektir. Önemli şehirleri Erivan, Gümrü ve Karakilis'dir.


• Nüfusun yarıya yakını geçimini tarımdan

sağlar.

• Yer altı kaynakları bakımından fakirdir.

• Ticaretin büyük bir kısmını Rusya ile yapmak

tadır.

• Sözde "Ermeni soykırımı" iddialarında bulunması 1970'lerde Asala terör örgütü kurulması ve Azerbaycan sınırları içindeki Dağlık Karabağ'ı işgal etmesi nedeniyle Türkiye ile ilişkileri gelişmemiştir.

2) İRAN

Konumu: Komşularımız arasında yüzölçümü Türkiye'den büyük olan tek ülkedir.

Yerşekilleri: İran etrafı dağlarla çevrilidir.

• En önemli dağları; Zagros, Elburz, Kopet ve

Kubistan dağlarıdır.

• Deşt-i Lüt ve Deşt-i Kebir ülkedeki önemli

çöllerdir.

• Kızılözen ve Karun önemli akarsuları, Urmiye

ve Nemek önemli gölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin iç kesimlerinde

çöl iklimi, Hazar kıyılarında nemli ve ılıman bir iklim

hakimdir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artışı çok yüksektir. Nüfusun büyük çoğunluğu Hazar Denizi ve Basra Körfezi kıyılarında yaşamaktadır.


• İran ekonomisinde tarım ve hayvancılığın

önemli bir yeri vardır. Tarımda en büyük so

run sulamadır.

• Hazar Denizi kıyılarından havyar elde edilir.

• Petrol İran ekonomisinin temelini oluşturur.

Üretilen petrolün önemli bir kısmı ihraç edilir.

Halı, pamuk ve deri diğer ihraç ürünleridir.

• Komşularımız içinde en fazla ticaret

yaptığımız ülke İran'dır. Ticaret Gürbulak

sınır kapısından yapılır.

3) IRAK

Konumu: Türkiye'nin güneydoğusunda yer alır.

Yerşekilleri: Yerşekilleri genellikle sade ve

engebesiz bir görünüme sahiptir. Ülkenin orta

bölümünde Fırat ve Dicle'nin taşıdığı alüvyonların

birikmesi ile oluşmuş Mezopotamya ovaları yer

alır. Batı ve güney bölgeleri çöllerle kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Irak'ta genellikle

karasal iklim egemendir. Bitki örtüsü yönünden

fakirdir.

ÖYS - 1 9 9 6

Aşağıdaki ülkelerin hangisinde muson iklimi etkili değildir?

A) Hindistan B) Japonya C) Malezya

D) Irak E) Endonezya

ÖSS - II / ÜLKELER COĞRAFYASI 2 Coğrafya

Ülkeler Coğrafyası

Çözüm:

Muson ikliminin görüldüğü yerler; İran'ın doğusundan Japonya'nın kuzeyine kadar uzanan Güney Asya ülkeleridir. Irak bu bölgenin dışında yer alır.

Cevap D

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus dağılışı su kaynaklarının yetersizliği ve iklimin etkisiyle dengesizdir. Nüfusun yarıdan fazlası Mezopotamya'da yaşar.

Nüfus artış hızı yüksektir.


• Halkın büyük bir kısmı tarımla geçinir.

• Irak dünyanın petrol zengini ülkelerindendir. Körfez savaşından önce Irak petrolü Türkiye üzerinden geçen Kerkük - Yumurtalık boru hattı yoluyla pazarlanmaktaydı. Savaş sonrası Kerkük - Yumurtalık petrol boru hattı kapandığından Türkiye milyarlarca dolar zarara uğradı.

• Halen Irak'a BM tarafından ekonomik am

bargo uygulanmaktadır. Ancak gıda ve ilaç

karşılığında bir miktar petrol satışına izin ve

rilmektedir.

• Irak, Körfez savaşı öncesi Türkiye'nin en

önemli ticaret ortaklarından birisi idi.

4) SURİYE

Konumu: Türkiye'nin en uzun kara sınırını

oluşturur.

Yerşekilleri: Yüzey şekilleri bakımından sade bir şekle sahiptir. Ensariye ve Antilübnan dağları en önemli yükseltileridir. Ensariye dağlarının doğusunda Gab çukurluğu uzanır. En önemli akarsuları Fırat ve Asi'dir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede Akdeniz, karasal ve çöl iklim özellikleri görülmektedir. Bitki örtüsü bakımından fakirdir. Akdeniz kıyılarında maki, kuzeyde bozkırlar güneyde ise çöl bitkileri

bulunur.

Nüfus ve Yerleşme: Suriye devleti, politikası gereği nüfus artışını teşvik etmektedir. Bu nedenle nüfus artış hızı çok yüksektir. Halkın yarıdan fazlası şehirlerde yaşar. Önemli şehirleri Şam,

Halep, Humus ve Latkiye'dir.


• Ekonomisinin temeli tarıma dayanır. Tarımda

en büyük sorun sulamadır.

• En önemli yer altı kaynakları petrol ve fos

fattır. Ancak petrol üretimi azdır.

• Sermaye, hammadde, enerji ve yetişmiş iş

gücü yetersizliği nedeniyle sanayi

gelişmemiştir.

• Kara ve demiryolu ağı yeterlidir.

• Suriye ile Türkiye arasındaki ilişkiler,

Suriye'nin; ülkemizin toprak bütünlüğüne

yönelik olumsuz politikaları ve Fırat Nehrinin

sularının paylaşımı konusundaki sorunlar ne

deniyle yeterince gelişmemiştir.

5) BULGARİSTAN

Konumu: Bulgaristan bir balkan ülkesidir.

Yerşekileri: Bulgaristan'ın güneyinde Rodop dağları, orta ve kuzeybatısında Balkan Dağları yeralır.

• Bu dağların arasında Meriç çöküntü hav

zası yeralır.

• Ülkenin önemli akarsuları Tuna ve Meriç'tir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede genel olarak karasal iklim görülür.

• Ülkenin 1/3 ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme:

• Nüfusun büyük bir kısmı Bulgar asıllıdır.

Nüfusun %10'unu Türkler oluşturur.

• Ülkede nüfus artış hızı çok düşüktür.

• Nüfusun yarıdan fazlası şehirlerde yaşar.


• Topraklarının yarıdan fazlası tarıma el

verişlidir.


• Tarımda makine kullanımı, sulama ve

gübrelemenin yaygın olması nedeniyle verim

yüksektir.

• Gülyağı üretiminde Türkiye'nin en büyük ra

kibidir.

• Ülke Avrupa'nın en önemli ipek üreticisidir,

• Yer altı kaynakları bakımından kendine yeter

lidir.

• Bulgaristan'da sanayi büyük önem taşır.

Nüfusun yarıya yakını sanayi alanında

çalışmaktadır.

• Bulgaristan'da gelişmiş bir kara ve demir

yolu şebekesi vardır.

• Karadeniz kıyısındaki Varna ve Burgaz

limanlan ülke ticareti için önem taşır.

• Türkiye - Bulgaristan arasındaki ilişkiler 1990 öncesinde gergin geçmiştir. Bunun nedenleri; Bulgaristan'ın bu ülkede bulunan Türklere karşı etnik arındırma politikaları ve Türkiye'ye yönelik kaçakçılık faaliyetlerine izin vermesidir. Günümüzde ilişkiler oldukça gelişmiştir.

• Türkiye'nin Avrupa'ya açılan en önemli

gümrük kapısı Bulgaristan sınırındaki

Kapıkule'dir.

6) YUNANİSTAN

Konumu: Yunanistan Balkan yarımadasının güneyi ile Ege ve Akdeniz'de bulunan adalardan oluşur.

Yerşekillerr:

• Büyük bir bölümü dağlarla kaplıdır.

• Pindus, Rodop ve Olimpos önemli

dağlardır.

• Önemli adaları; Girit Rodos, Sisam, Sakız,

Midilli'dir.

• Başlıca akarsulan; Meriç, Nestos ve

Vardar'dır.

• Kıyıları derin koy ve körfezlerle

parçalanmıştır.

İklim ve Bitki Örtüsü:

• Kıyılarda makiler, dağlık alanlarda ormanlar

görülür.

Nüfus ve Yerleşme:

• Başkent Atina ve Selanik ülke nüfusunun

yarıya yakınını barındırır.

• Ülkede 150000 kadar Türk vardır.


• Yunanistan'da engebeli alanların çok oluşu

ve sulama yetersizliği nedeniyle tarım fazla

gelişmemiştir. Yinede nüfusun önemli bir

bölümü tarım sektöründe çalışmaktadır.

• Başlıca tarım ürünleri; tahılı, tütün, üzüm,

zeytin, turunçgil, pamuk ve şekerpan-

carıdır.

• Dünya zeytin ve zeytin yağı üretiminde

önemli bir yeri vardır.

• Yer altı kaynakları yönünden fakirdir.

• 1980'den sonra Avrupa Biriiği'nin sağladığı

yardımlarla sanayisi gelişmeye başlamıştır.

• Turizm gelişmiştir.

• Dünyanın 3. büyük deniz filosuna sahiptir.

• Dış ticareti sürekli açık vermektedir. Bu açığı;

işçi dövizleri, turizm gelirleri, deniz

taşımacılığı ve AB'nin yardımlarıyla kapat

maya çalışır.

• Yunanistan'ın;

- Kıbrıs'ı topraklarına katma girişimi,

Batı Trakya Türklerine baskı da bulunması,

- Kıyılarımızdaki adaları silahlandırması,

Ege'deki karasularını 12 mile çıkarmak istemesi,

- Ege kıta sahanlığı üzerinde hak iddia etmesi gibi nedenlerden dolayı Türkiye ile ilişkileri yeterince gelişmemiştir.

7) KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

Konumu: KKTC Doğu Akdeniz'de yer alan ve stratejik öneme sahip olan Kıbrıs adasının kuzey kesiminde kurulmuştur.

COĞRAFYA


Ü l k e l e r C o ğ r a f y a s ı

Yerşekilleri: Kuzeyde Beşparmak Dağları yer

alır. Güney'de ise İç Ova yer alır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede Akdeniz iklimi hakimdir. Bitki örtüsü makidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus daha çok İç Ova'da

toplanmıştır.


• Ekonomisi tarım ve turizme dayanır.

• Turizm potansiyeli yüksektir. Ancak Türkiye

dışındaki ülkeler tarafından tanınmaması

nedeniyle turizm faaliyetleri istenilen düzeye

ulaşmamıştır.

• En çok ticaret yaptığı ülke Türkiye'dir.

• Dış ticaret açığını turizm gelirleri ve

Türkiye'nin yardımlarıyla kapatmaya çalışır.

BAŞLICA ORTA DOĞU ÜLKELERİ

Harita - 2

1. AFGANİSTAN

Konumu: Asya'nın güneybatsında yer alan bir Orta Doğu ülkesidir.

Yerşekilleri: Afganistan'ın büyük bir bölümü dağlıktır. Ülkede Hindikuş ve Bendi Türkistan


dağları yer alır. Registan ve Sistan ülkenin

büyük çölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Afganistan'ın iklimi karasaldır. Ülkenin büyük bir bölümü bozkırlarla kaplı yada bitki örtüsü yönünden yoksundur.

Nüfus ve Yerleşme: Afganistan binlerce yıldır süregelen istila ve göç hareketleri nedeniyle çok karışık bir etnik yapıya sahiptir.

• Nüfusun büyük bir kesimi kırsal kesimde

yaşar.

• 1978'de 5 Milyon Afkanlı SSCB'nin işgalinin

ardından İran ve Pakistan'a sığınmıştır.

Ekonomik Özellikler: Ekonomisinin temeli tarıma dayanır.

• Kürk yapımı için yetiştirilen karakul koyunları

dünyaca ünlüdür.

• Yer altı kaynakları bakımından zengin-dir(demir, bakır, krom, petrol, doğalgaz). Ancak bu kaynakları teknoloji ve sermaye y e t e r s i z l i ğ i n e d e n i y l e y e t e r i n c e işletilmemektedir.

• Ülke sanayide çok geri kalmıştır. Ulaşım ağı

gelişmemiştir.

• Türkiye ve Afganistan arasındaki dostluğun

uzun bir geçmişi vardır. Afganistan 1921'de

TBMM'yi tanıyan ilk Müslüman ülkedir.

• Ancak bu dostluk ticari alanda" fazla

gelişmemiştir.

2. LÜBNAN

Konumu: Akdeniz'in doğusunda yer alan küçük bir ülkedir.

Yerşekilleri: Yerşekilleri bakımından genelde dağlık bir ülkedir. Lübnan ve Antilübnan önemli dağlarıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Genel olarak Akdeniz iklimi görülür. Bitki örtüsü bakımından fakirdir. Kıyılarda makiler iç kısımlarda bozkırlar görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus kıyı şeridinde top

lanmıştır. Şehirleşme oranı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Ekonomide tarım önemli bir yer tutar. Yer altı kaynakları bakımından önemli yer tutar.

• Lübnan iç savaş öncesinde Orta Doğu'nun

ticaret, bankacılık ve turizm merkeziydi.

• İç savaş sebebiyle sanayi geri kalmıştır.

• Türkiye ile ticari ilişkileri gelişmemiştir.

3. ÜRDÜN

Konumu: Küçük bir Orta Doğu ülkesidir.

Yerşekilleri: Ülkenin büyük bir kısmı platolarla kaplıdır. Ülkenin batısında, Şeria ırmağı ve Lut Gölü'nün bulunduğu Gor Çukurluğu yeralır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun büyük bir kısmı Şeria vadisinde yaşar. Ülkede çok sayıda Filistin'li mülteci yaşar.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Ülkede tarım ekonominin temelidir. En önemli yer altı kaynağı fosfattır.

• Dış ticareti sürekli açık verir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri oldukça iyidir.

4. İSRAİL

Konumu: Akdeniz'in doğu kıyısında yeralan Orta Doğu'nun en zengin ülkelerindendir.

Yerşekilleri: Ülkede Akdeniz kıyıları boyunca güneye doğru genişleyen kıyı ovaları uzanır. Doğuda İsrail - Ürdün sınırında Gor Çukurluğu yer alır. İsrail su kaynakları bakımından çok fakirdir.

İklim ve Bitki Örtüsü: Güneydeki Necef çölü dışında ülke Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bitki örtüsü makidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus Akdeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır. Şehirleşme oranı yüksektir.

Ekonomik Ö z e l l i k l e r i : Tarıma elverişli toprakların az olmasına ve su yetersizliğine rağmen birim alandan yüksek verim alınmaktadır. Bunun nedeni tarımda ileri teknolojinin kullanılmasıdır.


• Yer altı kaynakları azdır(Fosfat, petrol,

doğalgaz).

• Gelişmiş bir sanayisi vardır(Elektronik, tekstil,

otomotiv, petro-kimya ve uçak sanayi gibi...).

• Nüfusun önemli bir bölümü sanayide çalışır.

• İhracatın (dış satım) büyük bir bölümü sanayi

ürünlerinden oluşturur.

• Gelişmiş bir kara ve hava yoluna sahiptir.

• Türkiye ilişkileri son yıllarda gelişmeye

başlamıştır.

5. SUUDİ ARABİSTAN

Konumu: Orta Doğu'nun yüz ölçümü bakımından

en büyük ülkesidir.

Yerşekilleri: Ülkenin büyük bir kısmı çöllerle kaplıdır. Rabülhali ve Nüfud önemli çölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Suudi Arabistan'da iklim sıcak ve kuraktır. Rabülhali dünyanın en sıcak yerlerindendir. Yıllık yağış miktarı ülke genelinde azdır. Ülke genelinde çöl bitkileri görülür.

Nüfus ve Yerleşme: İklim ve toprak şartlarının yetersizliğinden, yüzölçümüne göre nüfusu çok azdır. Vahalar dışında iç bölgeler tamamen boştur. Nüfusun büyük bir çoğunluğu şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Sulama imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle tarım yapılabilen alanlar çok azdır.

• Dünya petrol rezervinin %25'ine sahiptir.

ABD'den sonra dünya petrol üretiminde ikinci sıradadır.

• Diğer yer altı kaynakları; doğalgaz, altın,

gümüş ve kükürttür.

• Petrol gelirlerinin büyük bir kısmı sanayinin

geliştirilmesinde kullanılmaktadır.

• Toplam ihracatının büyük bölümünü petrol,

petrol ürünleri ve doğalgaz oluşturur.

• Önemli gelir kaynaklarından biride turizmdir.

Her yıl 1,5 milyon Müslüman hac amacıyla

Mekke ve Medine'ye gelir.

• Suudi Arabistan Türkiye'nin en çok ticaret yaptığı Orta Doğu ülkesidir.

COĞRAFYA

6. KUVEYT

Konumu: Basra körfezinin kuzeybatısında yer

alan küçük bir Orta Doğu ülkesidir.

Yerşekil leri: Yerşekilleri bakımından çok

sadedir.

İklim ve Bitki Örtüsü: Kuveyt'in tamamında çöl

iklimi hakimdir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun yarıdan fazlasını çalışmak için gelen yabancılar oluşturur.

Ekonomik Özellikleri: Kuveyt'in zenginliğini petrol ve doğalgaz yatakları oluşturur. Petrol gelirleri halkın yaşam düzeyini yükseltmişitir.

• Ülkede eğitim, sağlık, telefon gibi hizmetler

ücretsizdir.

• Başlıca ürünleri ham petrol ve doğalgazdır.

• Türkiye ile ticari ilişkileri gelişmiştir.

7. BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ (BAE)

Konumu: Arabistan yarımadasının güneydoğusunda yedi emirlikten oluşan bir federasyondur.

Yerşekilleri: Genelde düzlüklerden oluşan ülke topraklarının büyük bölümü çöllerle kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: İklimi çok sıcak ve kuraktır. Vahalar dışında bitki örtüsüne rastlanmaz.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun çoğunluğu şehirlerde yaşamaktadır.

Ekonomik Özellikleri: Ülke gelirlerinin büyük

bölümü petrol ve doğalgaz ihracatından sağlanır.

• Dünya'nın en zengin ülkeleri arasındadır.

• Türkiye, BAE'den petrol alır.

8. MISIR

Konumu: Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını bağlayan yollar üzerindeki stratejik konumu ile Orta Doğu'nun en önemli ülkelerindendir.

Yerşekilleri: N i l vadisi güneyden kuzeye doğru geçtiği Mısırı iki bölgeye ayırır. Batıdaki Libya çölü alçak plato görünümündedir. Doğadaki çöller ise daha yüksektir.


• Nil'den başka akarsuyu yoktur. Nil Akdeniz'e

döküldüğü yerde büyük bir delta oluşturur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük bir bölümü çöllerle kaplıdır ve bitki örtüsünden yoksundur.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun tamamına yakını Nil vadisi ve deltasında toplanmıştır. Nüfusun çoğunluğu kırsal kesimde yaşar.

• Başkent Kahire ülkenin ve Afrika'nın nüfusu

en fazla olan şehridir.


• Mısır tarım alanlarının azlığına rağmen bir tarım ülkesi özelliğindendir. Tarım alanlarının tamamı sulanır. Elverişli toprak ve iklim şartları yılda üç dört kez ürün alınmasını sağlar.

• Tarım Nil vadisinde yapılır.

• Pamukta dünyada birim alandan alınan

verimde ilk sıradadır.

• En önemli yer altı kaynağı petroldür.

• Petrol gelirleri sayesinde sanayileşmeye

başlamıştır.

• Turizmin ülke ekonomisine katkısı büyüktür.

Dünya'nın yedi harikasından biri olan Mısır

piramitleri buradadır.

• Süveyş kanalından sağlanan geçiş ücretleri

ekonomisine büyük katkı yapar.

• Türkiye - Mısır ilişkileri gelişmektedir.

9. LİBYA

Konumu: Kuzey Afrika'da yer alan ve Akdeniz'e

kıyısı bulunan bir ülkedir.

Yerşekilleri: Kıyı bölgeleri dışında kalan toprak

larının büyük bölümü çöl ve yarı çöl halindeki pla

tolarla kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Kıyı kesimlerde yer yer

Akdeniz iklimi görülür. İç kesimlerde çöl iklimi ha

kimdir. Bitki örtüsü bakımından fakirdir.


Nüfus ve Yerleşme: İklim ve toprak şartlarının

uygun olması nedeniyle nüfusun tamamına yakını

Akdeniz kıyılarında toplanmıştır.

Ekonomik Özellikleri: Topraklarının çok küçük

bir kısmı tarıma elverişlidir. Tarımda en büyük

sorun sulama imkanlarının yetersiz oluşudur.

• Sanayisi gelişmektedir.

• Kara ve demiryolu ağı gelişmemiştir.

• Türkiye ile ilişkileri gelişmiştir.

BALKAN ÜLKELERİ


2.YUGOSLAVYA FEDERAL CUMHURİYETİ

(Sırbistan - Karadağ)

Konumu: Balkan Yarımadasında Sırbistan ve

Karadağ'dan oluşan federal bir cumhuriyettir.

Yerşekilleri: Yugoslavya Federal Cumhuriyeti

'nde dağlık ve engebelik alanlar geniş yer tutar.

• Karpatlar, Dinar dağları ve Balkan dağlarının

uzantıları önemli yükseltilerdir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük

bölümünde karasal iklim Adriya denizi kıyılarında

ise Akdeniz iklimi görülür.

• Ormanlar ülke yüzölçümünün %25'ini kaplar.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun çoğunluğunu

Sırplar ve Karadağlılar oluşturur. Nüfusun büyük

bir kısmı şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikler: Ülke ekonomisinde tarım

önemli bir yer tutar.

• Yugoslavya Federal Cumhuriyeti gelişmiş bir

sanayi ülkesidir.

• Kara ve demiryolu ağı gelişmiştir.

• Ticaretini daha çok Rusya ile yapmaktadır.

• Sırpların, Boşnak ve Arnavutlar üzerinde et

nik arındırma politikası uygulaması yüzünden

ülkeye BM taraf ından ambargo

uygulanmaktadır.

• Türkiye ile ilişkileri gelişmemiştir.

3. BOSNA - HERSEK

Konumu: Balkan yarımadasının kuzeybatasında

yer alır.

Yerşekilleri: Topraklarının büyük bir bölümü

Dinar dağları ile kaplıdır. Bu dağlık alanlar genel

likle karstik arazi yapısına sahiptir.

Harita - 3

1. MAKEDONYA

Konumu: Balkan yarımadasında yer alır.

Yerşekilleri: Makedonya yükseklikleri yer yer

2500 m yi geçen dağlarla kaplıdır. İç kısımlarda

platolar yer alır.

• Önemli akarsuyu Vardar ırmağıdır.

• Ohri ve Presba başlıca gölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Karasal iklim görülür.

Ormanlar ülkenin %25'ini kaplar.

Nüfus ve Yerleşme Özellikleri: Ekonomi

büyük ölçüde tarıma dayanır. Sanayinin

ekonomisindeki payı %40'tır.



İklimi ve Bitki Örtüsü: Adriye denizine yakın

yerlerde Akdeniz iklimi iç kesimlerinde karasal ik

lim görülür.

• Topraklarının yarıya yakını ormanlarla

kaplıdır.

• Balkan ülkeleri içinde orman yönünden en

zengin olanıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun çoğunluğu kuzey

ve doğu bölgelerinde toplanmıştır.

Ekonomik Özellikleri: Ekonomisinin temeli

tarıma dayanır.

• Zengin kömür ve demir yataklarına sahiptir.

• İç savaş sırasında sanayi kuruluşları tahrip

olmuştur.

• Türkiye'yle ilişkileri 1992'den sonra

gelişmiştir.

4. HIRVATİSTAN

Konumu: Adriya denizinin doğusunda yer alır.

Yerşekilleri: Ülkenin doğusunda ovalar geniş

yer kaplar. Güneybatısı dağlık ve engebelidir.

Dalmaçya Kıyıları karstik yapıya sahiptir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Adriya Denizi kıyılarında

Akdeniz iklimi, iç kesimlerinde karasal iklim etkili

dir.

• Orta bölümde ormanlar, Adriya Denizi

kıyılarında makiler yaygındır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artışı çok düşüktür.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Ekonomisi tarıma

dayanır.

• Yer altı kaynakları bakımından zengin

değildir.

• Gelişmiş bir sanayiye sahiptir.

• Türkiye ile ilişkileri gelişmeye başlamıştır.

5. SLOVENYA

Konumu: Adriya Denizi'nin kuzeydoğusunda yer

alır.

Yerşekilleri: Büyük bölümü Slovenya Alpleri ile

kaplıdır.

İkl imi ve Bitki Ö r t ü s ü : Adriya Denizi

kıyısındaki dar bir şeritte Akdeniz iklimi görülür. İç

kesimlerde ise iklim karasaldır.

• Topraklarının yarısı ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Yoğun nüfuslu bir ülkedir.

Ekonomik Özellikleri: Şarap üretimi önemlidir.

• Sanayisi gelişmiştir, (mobilya, Demir - çelik,

Kağıt v.b)

• Türkiye ile ilişkileri gelişmeye başlamıştır.

6. ARNAVUTLUK

Konumu: Avrupa'nın en küçük ülkelerinden biri

dir.

Yerşekilleri: Topraklarının büyük bir bölümü dağlarla kaplıdır.

• Akarsu ve göl bakımından zengindir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Kıyı ovalarında Akdeniz iklimi, iç kesimlerde karasal iklim görülür.

• Bitki örtüsü bakımından zengindir. Kıyılarda maki, dağlık alanlarda ormanlar görülür.

• Ülkenin 1/3'ü ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun yarıdan fazlası kırsal alanda yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Arnavutluk bir tarım ülkesidir. Arazinin %25'i tarıma elverişlidir. Hayvancılık gelişmiştir.

• Yer altı kaynakları bakımından zengin-dir.(linyit, petrol, doğalgaz, krom, demir v.b)

• Dünya'nın en önemli krom üreticilerindendir.

• Sanayi fazla gelişmemiştir.

• Dış ticaret hacmi küçüktür ve açık verir.

• Türkiye ile ilişkileri 1990'dan sonra gelişmeye

başlamıştır.


AVRUPA ÜLKELERİ

COĞRAFYA

Harita - 4

A. GÜNEY AVRUPA

1. İTALYA

Konumu: Akdeniz'e doğur sokulmuş çizme şeklinde bir yarımadayla, Sicilya ve Sardinya ile birlikte 200 kadar adadan oluşur.

Yerşekil leri: Kuzeyde italya Alpleri ile çevrilidir.

• Vezüv, Stromboli ve Etna yanardağları yer

alır.

• En önemli akarsuyu Po nehridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük bir bölümü Akdeniz ikliminin etkisindedir.

• Alçak yerlerde makiler yaygındır.

Nüfus ve Yerleşme: Avrupa'nın en kalabalık ülkelerindendir.

• Nüfusun büyük bir kısmı kentlerde yaşar.

• Milano, Torino, Floransa ve Venedik önemli

şehirleridir.

Ekonomik Özellikleri: Ekonomisinde tarım

önemli bir yer tutar.

• Zeytin, üzüm, turunçgil önemli tarım

ürünleridir.

• Alp dağları eteklerinde mandıra hayvancılığı

yaygındır.

• Yeraltı kaynakları bakımından fakirdir.

• İtalyan mermerleri dünyaca ünlüdür.

• Dünyanın önde gelen sanayi ülkelerindendir.

• Başlıca sanayi kolları otomotiv, kimya, gemi,

ulaşım araçları, tekstildir.

• AB üyesidir.

• İtalya, Türkiye'nin dış ticaretinde 3. sırada yer

alır.



ÖYS - 1996

I. İtalya

II. Mora

III. Sina

IV. Arap

y a r ı m a d a l a r ı n d a n h a n g i l e r i t ü m ü y l e

Akdeniz'de yer alır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

Çözüm:

Dünya haritasına baktığımızda Sina yarımadasının Kızıldeniz'de, Arap yarımadasının ise Hint Okyanusu ile Kızıldeniz ve Basra körfezi ile çevrili olduğu görülür.

Cevap A

2. İSPANYA

K o n u m u : Avrupa'nın güneybatısında İber Yarımadasında bulunur.

Yerşeki l ler i : Pireneler, İber Dağları ve Betik Dağları önemli yükseltilerdir.

İkl im ve Bi tk i Ö r t ü s ü : Kuzeyde okyanus iklimi iç kesimlerde karasal iklim, güneyde Akdeniz iklimi görülür. Buna bağlı olarak bitki örtüsü çeşitlilik gösterir.

N ü f u s ve Yer leşme: Avrupa'nın kalabalık nüfusa sahip ülkelerindendir.

• Madrid, Barselona, Valensiya, Bilbao önemli

şehirleridir.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Tarım önemli bir ekonomik faaliyettir. Tarımın karşılaştığı en önemli sorun sulama yetersizliği ve kuraklıktır.

• Zeytin, üzüm, ve narenciye üretiminde

dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

• Yer altı kaynakları çeşitliliği bakımından zen

gin, rezerv yönünden fakirdir.

• Sanayide Batı Avrupa ülkelerinden geri

kalmıştır.

• Önemli gelir kaynaklarından biri de turizmdir.

• Turizm sektöründe Dünya'da ilk sırada ye-ralır.

ÖYS-1993

Aşağıdaki Avrupa ülkelerinden hangisinin ekonomisinde en büyük payı dış turizm gelirleri oluşturmaktadır?

A) İspanya B) Fransa C) İngiltere

D) İsveç E) İsviçre

Çözüm:

Akdeniz kıyısında yer alan İspanya'da sıcak iklim şartları etkilidir. Bu nedenle bütün Avrupa ülkelerinden turist çeker. Turizm gelirleri ekonomisinde çok önemli paya sahiptir.

Cevap A

3. PORTEKİZ

K o n u m u : İber yarımadasının batısında yer alır.

Y e r ş e k i l l e r i : Ülkenin kuzeydoğu ve orta kesimleri dağlıktır. Akarsuların denize döküldükleri yerlerde haliçler oluşmuştur.

İk l imi ve B i tk i Ö r t ü s ü : Güneyinde Akdeniz iklimi kuzeyinde Ilıman okyanus iklimi görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus kıyılarda ve orta bölümdeki tarım alanlarında toplanmıştır.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Topraklarının yarıya yakını tarıma elverişlidir.

• Mantar meşesi üretiminde dünya birincisidir.


• Turizm gelirleri dış ticaret açığının ka

patılmasında önemli yer tutar.

• AB üyesidir.

ÖSS-1991

Ege Bölgesi'nin kıyı iklimine uyum sağlamış olan bir bitki, aşağıdaki yörelerin hangisinde doğal olarak yetiştirilebilir?

A) İspanya - Portekiz kıyıları

B) Belçika - Hollanda kıyıları

C) Danimarka - İskoçya kıyıları

D) Finlandiya - İsveç kıyıları

E) İrlanda - İskoçya kıyıları


Çözüm:

Ege Bölgesi'nin kıyı kesimine uyum sağlamış olan incir, zeytin, narenciye vb. bitkileri İspanya -Portekiz gibi ülkelerin kıyı kesiminde de görebiliriz.

Cevap A

B. ORTA AVRUPA

1. ALMANYA

Konumu: Almanya bir Orta Avrupa ülkesidir.

Yerşekilleri: Almanya yer şekilleri bakımından; Kuzey Almanya Ovaları, Orta Dağ Bölgesi ve Güney Almanya Alpleri olmak üzere üç bölgeye ayrılır.

• Weser ve Elbe nehirlerinin okyanusa dö

küldükleri yerlerde geniş haliçler oluşmuştur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin orta, güney ve doğusunda karasal iklim, kuzey ve kuzey batısında ılıman okyanus iklimi görülür.

• Ülkenin 1/3'ü ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Ülkedeki yabancıların büyük bölümünü Türkler, İtalyanlar ve Yugoslavlar oluşturur.

• Halkın büyük çoğunluğu şehirlerde yaşar.

• Hamburg, Münih, Köln, Dordmund, Stuttgart,

Bremen önemli şehirlerdendir.

Ekonomik Özellikleri

Yer altı kaynaklarından sadece taşkömürü ve linyit bakımından kendine yeterlidir.

• Tarımda modern yöntemler kullanılır ve verim

yüksektir.

• Patates üretiminde dünyanın önde gelen

ülkelerindendir.

• Almanya'da hayvancılık gelişmiştir ve hay

vansal ürünlerinin üretimi ihtiyaçtan fazladır.

• AB ülkeleri içinde en büyük sanayi üretimini

Almanya gerçekleştirir.

• Dünya'nın en büyük demir-çelik üreticile-

rindendir.

• Diğer sanayi kolları; otomotiv, petro - kimya,

seramik kağıt, gemi yapımı, dokuma, optik

aletlerdir.

• Dünya'nın en modern ulaşım sistemlerine

sahip ülkelerindendir.

• Avrupa'nın en iyi otoyol sistemine sahiptir.

• Frankfurt şehri Avrupa'nın en büyük hava li

manına sahiptir.

• Özetle Almanya'da, karayolu, demiryolu ve

havayolu ulaşımları çok gelişmiştir.

• Almanya'nın dış ticareti çok gelişmiştir.

ABD'den sonra ekonomik güç yönünden

dünyanın ikinci büyük devletidir.

• İhracatı ithalatından fazladır.

• Almanya Türkiye'nin dış ticaretinde ilk sırayı

alır.

ÖYS-1991

Türkiye'nin dış ticaretinde birinci sırayı alan ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) İran B) Fransa C) Japonya

D) ABD E) Almanya

Çözüm:

Türkiye'nin dış ticaretinde yıllardır ilk sırayı, Almanya almaktadır. ABD, Fransa, İran diğer önemli ülkelerdir.

Cevap E

2. İSVİÇRE

Konumu: Orta Avrupa'da yer alan küçük bir ülkedir.

Yerşekilleri: Ülkenin doğusunda ve güneyinde İsviçre Alpleri yer alır. Ülke yüzölçümünün büyük bir bölümünü kaplayan bu dağların yükseltileri 4000 m'yi geçer.

İklim ve Bitki Örtüsü: Ülkede genel olarak karasal iklim etkilidir.

• Ormanlar ve Alpin çayırları ülkede geniş yer

kaplar.

COĞRAFYA


Ü l k e l e r C o ğ r a f y a s ı

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus yoğunluğu fazladır. Nüfus artış hızı çok düşüktür. Kentleşme oranı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Hayvancılık en önemli ekonomik faaliyetlerdendir. İsviçre et, süt ve süt ürünleri üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

• Ülkede sanayi gelişmiştir.

• Özellikle saat üretiminde Dünya'da birincidir.

• Kış turizmi açısından Dünya'nın önde gelen

ülkelerindendir.

• Bankacılık ve sigortacılık sektöründe çok gelişmiş olan İsviçre, uyguladığı tarafsız politika ve gizlilik sayesinde dünyanın para merkezi haline gelmiştir.

• Denizlerde kıyısı olmadığı halde büyük bir

deniz ticaret filosuna sahiptir.

• İsviçre BM ve AB gibi uluslar arası

kuruluşlara üye değildir.

3. MACARİSTAN

Konumu: Orta Avrupa'da denize kıyısı olmayan ülkelerdendir.

Yerşekilleri: Macaristan topraklarının büyük bölümünü ovalar oluşturur. Ülkenin %70'i ekili -dikili arazi durumundadır.

İklim ve Bitki Örtüsü: Karasal iklim özellikleri görülür.

• Ormanları 2. Dünya Savaşı sırasında büyük

oranda tahrip olmuştur.

Nüfus ve Yerleşme: Ülke nüfusunun büyük bölümü şehirlerde yaşar.

• Doğum oranının çok düşük olması nedeniyle

nüfus artış hızı azdır.

Ekonomik Özell ikleri: Topraklarının büyük bölümü tarıma elverişlidir. Tarımda modern yöntemlerin kullanılması verimi artırmıştır.

• Buğday, mısır ve üzüm üretiminde Avru

pa'nın önde gelen ülkelerindendir.

• Macaristan ekonomisinin temelini sanayi

oluşturur.

• Başlıca sanayi kolları; kimya, makine, oto

motiv, (kamyon-otobüs) ve gübre sanayidir.


başlamıştır.

4. AVUSTURYA

Konumu: Orta Avrupa'da yer alır.

Yerşekilleri: Avusturya'nın büyük bir bölümü Alp Dağlarıyla kaplıdır. Batı'da 3000 m'yi aşan zirveler buzul ve buzul şekilleriyle kaplıdır.

İklim ve Bitki Örtüsü: Avusturya'da karasal iklim görülür.

• Topraklarının yarıya yakını ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Avustarya'da nüfusun büyük çoğunluğunu Alman asıllılar oluşturur. Ülkenin nüfus yoğunluğu fazla, nüfus artış hızı ise çok düşüktür. Nüfusun yarıdan fazlası şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikler: Tarımda modern yöntemlerin kullanılmasından dolayı verim yüksektir.

• Ülkede hayvancılık çok gelişmiştir. İhtiyaç fazlası hayvansal ürünler ihraç edilir.

• Avusturya yer altı kaynakları bakımından fakir bir ülkedir.

• Sanayileşmiş bir ülkedir.

• Avusturya Alpleri Dünya'nın önde gelen kış sporları merkezlerindendir.

• Türkiye - Avusturya arasındaki ilişkiler gelişmiştir.

5. ÇEK CUMHURİYETİ


Yerşekilleri: Batıda yer alan Bohemya bölgesi platoluk alanlardan doğudaki Maravya bölgesi ise ovalardan oluşmuştur.

İklim ve Bitki Örtüsü: Ülkede karasal iklim egemendir.


• Ülkenin çok zengin bir bitki örtüsü vardır.

Topraklarının yarıya yakını ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun büyük bölümü

şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ülke ekonomisinde

tarım ve hayvancılık önemli bir yer tutar.

• Çek Cumhuriyeti yer altı kaynakları

bakımından zengin değildir.


başlamıştır.

6. SLOVAKYA


Yerşekil leri: Slovakya'nın büyük bölümü yükseltisi fazla olan Karpat Dağları ile kaplıdır.

İklim ve Bitki Örtüsü: Ülkede karasal iklim görülür. En fazla yağışı yaz mevsiminde alır.

• Ormanlar geniş yer kaplar.

Nüfus ve Y e r l e ş m e : Nüfus Tuna boyu ovalarında toplanmıştır ve nüfusun yarıdan fazlası şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Slovakya ekonomisi tarıma dayanır. Tahıl, şeker pancarı, tütün önemli tarım ürünleridir.

• Slovakya yer altı kaynakları bakımından fa

kirdir.

• Sanayisi gelişmemiştir.

• Türkiye ile ilişkileri 1992'den sonra gelişmeye

başlamıştır.

C) KUZEY AVRUPA

1. İSVEÇ

Konumu: İskandinav yarımadasında yer alan bir Kuzey Avrupa ülkesidir.

Yerşekilleri: İsveç'in Norveç sınırı boyunca İskandinav dağları uzanır.

• Ülkenin kıyıları oldukça girintili çıkıntılıdır. Bu

kıyılara skyer kıyıları adı verilir.

• İsveç zengin bir akarsu ağına sahiptir ve irili

ufaklı binlerce buzul gölü vardır.

İklim ve Bitki Örtüsü: İsveç'in güney kesimleri dışında kalan büyük bölümü karasal iklimin etki-sindedir.

Nüfus ve Yerleşme: Avrupa'nın az nüfuslanmış

ülkelerindendir.

• Nüfus dağılımı dengesizdir. Halkın büyük

çoğunluğu güney ve orta kesimde yaşar.

• Ülkede nüfus artış hızı çok düşüktür.

Ekonomik Özellikleri: İsveç; uzun süre barış içinde yaşaması, halkının çalışkanlığı ve eğitim düzeyinin yüksekliği sayesinde Avrupa'nın ve dünyanın en zengin ülkelerindendir.

• Ülke'nin yarıdan fazlası ormanlarla kaplıdır.

• Orman alanlarının ülke yüçölçümüne oranı

bakımından Finlandiya ile birlikte dünyanın

en zengin ülkelerindendir.

• Ülkede büyük baş hayvancılık ve uzak deniz

balıkçılığı yapılmaktadır.

• Avrupa'nın önde gelen sanayi ülkelerindendir. En çok gelişen sanayi kolları; demir -çelik ve orman ürünleri sanayiidir. Diğer önemli sanayi kolları; otomotiv, gemi, uçak ve ilaç sanayidir.

• Akarsuların bol, yerşekillerinin engebeli ol

ması nedeniyle hidroelektrik enerji potansi

yeli yüksektir.

• Türkiye ile ticareti gelişmiştir.

• Büyük bir deniz ticaret filosuna sahiptir.

2. NORVEÇ

Konumu: İskandinav yarım adasının batısında yer alır. Norveç, "denizcilik ve balıkçılık" ülkesi olarak tanımlanır.

Yerşekilleri: Norveç büyük oranda İskandinav dağları ile kaplıdır. Akarsularla parçalanmış bu dağlık alanlar IV. zamanda buzulluşmanın etkisinde kalmıştır.

• Norveç kıyıları fiyort tipi kıyılara örnek

oluşturur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Norveç'in kuzey bölümü soğuk kuşakta yer almasına rağmen Norveç sıcak



su akıntılarının etkisinden dolayı bulunduğu enlemlere göre, ılıman bir iklime sahiptir.

• Yıllık sıcaklık farkı azdır.

• Norveç akarsular bakımından zengindir ve

akarsuların hidroelektrik enerji potansiyeli

yüksektir.

• Ülkede çok sayıda buzul gölü vardır.

• Bitki örtüsü çeşitlilik gösterir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusu ve nüfus yoğunluğu az olan bir ülkedir.

• Nüfus daha çok ülkenin güneyinde top

lanmıştır ve ülkenin nüfus artış oranı çok düşüktür.

Ekonomik Özellikleri: Norveç'in ekonomisi; deniz taşımacılığı, balıkçılık, enerji üretimi ve ormancılığa dayanır.

• Deniz ürünleri üretiminde dünyada önde ge

len ülkelerdendir.

• Sanayisi çok gelişmiştir. Başlıca sanayi kol

ları; demir - çelik, gemi yapımı, makine, or

man ürünleri, konserve sanayiidir.

• Elektrik enerjisinin tamamına yakınını hidro

elektrik santrallerinden karşılar.

• Kişi başına düşen elektrik enerjisi

tüketiminde dünyada birinci sıradadır.

• Ülkede kış turizmi gelişmiştir.

• Doğal şartların olumsuzluğu nedeniyle kara

ve demir yolu ulaşımı fazla gelişmemiştir.

• Norveç deniz ticaret filosu açısından

dünyanın sayılı ülkelerindendir.

• Türkiye, Norveç ilişkileri gelişmiştir.

Ö Y S - 1 9 8 8

Aşağıdaki ülkelerin hangisinde balıkçılığın

gelişmesi, tarım olanaklarının sınırlı olmasına bağlanabilir?

A) Batı Almanya B) ABD

C) İngiltere D) Fransa

E) Norveç


Çözüm:

Cevap seçeneklerinde verilen ülkelerden Norveç, ABD, İngiltere de balıkçılık gelişmiştir. Norveç'te balıkçılığın gelişmesi tarım imkanın sınırlı olmasına bağlanabilir.

Cevap E

3. DANİMARKA

Konumu: Ülke toprakları Jutland Yarımadası, Saeland(Ziland), Fyen(Fin), Loland(Loland), Falster (Felstır) ve Bornholm(Barnolm) adalarından oluşur. Ayrıca Grönland adası ile Faröer adaları yönetim bakımından Danimarka'ya bağlıdır.

Yerşekilleri: Danimarka toprakları tamamen düzlüklerden oluşur. En yüksek noktası 173 m den oluşur.

Ö S S - 1 9 9 6

Bir ülkede kış turizminin gelişmesi, iklimin yanı sıra yerşekillerinin özelliklerine de bağlıdır.

Buna göre, aşağıdaki Avrupa ülkelerinden hangisi kış turizminin gelişmesine elverişli değildir?

A) İsviçre B) Avusturya C) Norveç

D) Fransa E) Danimarka

Çözüm:

Yukarıdaki ülkeler arasında yükseltisi en az olan Danimarka'dır. Bu nedenle ülkede kış sporları gelişmemiştir.

Cevap E

Ekonomik Özell ikleri: Avrupa ülkeleri içerisinde tarıma elverişli toprak oranı en yüksek olan ülkedir.

• Tarımda modern yöntemler kullanılır, verim

yüksektir.

• Hayvancılık ve balıkçılık çok gelişmiştir.

• Ülkede sanayi çok gelişmiştir. En çok gelişen

dal gıda sanayidir.

• Danimarka dünyanın önde gelen ticaret

ülkelerindendir.

• Türkiye - Danimarka ilişkileri gelişmiştir.

4. FİNLANDİYA

Konumu: Topraklarının yaklaşık 1/3'ü Kuzey

Kutup Dairesi içerisinde kalır.

Yerşekil leri: Çok girintili - çıkıntılı kıyıların gerisinde geniş ovalar, morenlerle kaplıdır. Orta ve Güney Finlandiya'nın iç kesimlerini buzul göller kaplar. Ülkenin en kuzeyindeki topraklar donmuş haldedir.

• Yüzey şekilleri oluşumunda buzul aşındır

maları ve biriktirmeleri önemli rol oynamıştır.

• Finlandiya göller ve adalar ülkesidir. Ülke

topraklarının %10'u göllerle kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Finlandiya'da Kuzey kutbuna yakınlığına rağmen ılıman bir iklim görülür. Bunda Golfstream sıcak su akıntısı ve batı rüzgarları etkilidir.

• Kuzeye doğru gidildikçe iklim karasallaşır.

• Ülke yüzölçümünün yarıdan fazlasını orman

lar kaplar.

Nüfus ve Yerleşme: Finlandiya az nüfuslu bir ülkedir. Nüfus artış hızı çok düşüktür. Nüfusun çoğunluğu güneydeki şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ülkede tarım topraklan azdır.

• Hayvancılık gelişmiştir.

• Finlandiya'da orman, metalürji ve makine

sanayii gelişmiştir.

• Ülkede kereste, kağıt hamuru ve kağıt üretimi

önemli yer tutar.

• Türkiye - Finlandiya ilişkileri gelişmemiştir.

Ç. BATI AVRUPA

1. FRANSA

Konumu: Batı Avrupa'da yer alır. Akdeniz Atlas okyanusu ve Manş denizine sınırı vardır.

Yerşekilleri: Fransa topraklarının büyük bir bölümü ovalar, alçak tepeler ve platolardan oluşur. Alpler, Juralar ve Pireneler ülkenin başlıca dağlarıdır.


• Avrupa'nın en yüksek noktası olan Mont

Blanc (4807 m) tepesi bu ülkededir.

• Fransa akarsular bakımından zengindir.

İklim ve Bitki Örtüsü: Fransa'da üç farklı iklim tipi görülür. Atlas Okyanusu kıyılarında okyanus iklimi, güneydoğu kıyılarında Akdeniz iklimi, doğusunda ise karasal iklim görülür.

Ülkede bitki örtüsü çeşitlilik gösterir.

Ö Y S - 1 9 9 0

Aşağıdaki ülkelerin hangisinde Akdeniz iklimi,

okyanus iklimi, karasal iklim tiplerinin üçü de

görülür?

A) Fransa B) italya C) Yunanistan

D) Portekiz E) Hollanda

Çözüm:

Fransa'nın batısı okyanus kıyısı, güneyi de Akdeniz kıyısıdır. Kıyılar arasında karasal iklimin etkili olduğu bölge yer alır.

Cevap A

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artış hızı Avrupa'nın diğer ülkelerine göre çok düşüktür. Nüfusun büyük bölümü şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Fransa, Avrupa'da tarımsal üretimi kendine yeten tek ülkedir. AB ülkelerinin tarımsal üretiminin %25'ini Fransa sağlar. Dünya buğday üretiminde 5. sıradadır. Şekerpancarı, sebze-meyve üretimi ve bağcılık önemlidir.

• Fransa'da tarım gelirlerinin yarıya yakını hay

vancılıktan elde edilir.

• Elektrik enerjisi ihtiyacının %75 'ini nükleer

santrallerden karşılar.

• Fransa, sanayide ABD, Japonya ve

Almanya'nın ardından Dünya'da 4. sıradadır.

Çeşitli makineler, elektrik, otomotiv, gemi

yapımı, uçak, kağıt, kozmetik başlıca sanayi

kollarıdır.

• Otomobil üretiminde Dünya'nın önde gelen

ülkelerindendir. Alüminyum üretiminde Avru

pa'da 2. demir - çelik üretiminde 4. sıradadır.

COĞRAFYA

Ü l k e l e r Coğrafyası

• Fransa'da turizm çok gelişmiştir. Turist sayısı

bakımından Dünya'da 3. sıradadır.

• Ülkede gelişmiş ve modern bir ulaşım sistemi

vardır.

• Karayolu uzunluğu açısından Avrupa'da bi

rincidir.

• Fransız hava yolları Dünya'nın en büyük

şirketlerindendir.

• Manş Tüneli ile Fransa - ingiltere arasında

doğrudan demiryolu ve karayolu bağlantısı

sağlanmıştır.

• Fransa Dünya'nın önde gelen ticaret

ülkelerindendir. İhracatta dünya 4. sü, itha

latta Dünya 5. sidir.

• Türkiye'nin en çok ticaret yaptığı 5. ülkedir.

2. İNGİLTERE

Konumu: İngiltere dört ülkeyi kapsayan bir meşru krallıktır. Bunlar; İngiltere, İskoçya, Galler ve İrlanda'dır.

Yerşekllleri: İngiltere'nin kuzey, orta ve güneybatı bölümleri dağlıktır. Doğu ve güney kesimleri çoğunlukla alçak ovalardan ve tepelik alanlardan oluşur.

• Ülkenin ırmakları kısa boyludur. Rejimleri

düzenlidir.

İklimi ve Bitki Ö r t ü s ü : İngiltere, ılıman okyanus ikliminin etkisindedir. Kışlar ılık, yazlar serin ve her mevsim yağışlı geçer. Güneşli gün sayısı oldukça azdır.

• Ülke eskiden gür ormanlarla kaplıyken

günümüzde tahripler sonucu ormanlık alanlar

azalmıştır.

ÖSS-1996

Step(bozkır) yağışlı mevsimde yeşillenen, yağışsız geçen yaz mevsiminde sararıp kuruyan ot topluluklarından oluşan bir bitki örtüsüdür.

İklim koşulları göz önüne alındığında, aşağıdaki ülkelerin hangisinde doğal olarak step görülmesi beklenmez?

A) İran B) İspanya C) İngiltere

D) Türkiye E) Kazakistan


Çözüm:

İngiltere'de ılıman okyanus iklimi özellikleri görülür. Bundan dolayı karasal iklimin tabi bitki örtüsü olan bozkıra rastlanmaz.

Cevap C

Nüfus ve Yerleşme: İngiltere Avrupa'nın yoğun nüfuslu ülkelerindendir. Ülkede nüfus artış oranı çok düşüktür. Halkın büyük bölümü şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Topraklarının büyük bölümü tarıma elverişlidir. Tarımda modern yöntemler kullanılır.

• Hayvancılık çok gelişmiştir.

• İngiltere dünyanın en çok balık avlayan

ülkelerindendir.

• Petrol ve doğalgaz önemli yer altı kaynak

larıdır.

• XX. yüzyıl başlarına kadar dünyanın en

büyük sanayi ülkesi iken günümüzde bu

üstünlüğünü kaybetmiştir.

• Sanayide ABD, Almanya, Japonya ve

Fransa'nın gerisinde kalmıştır.

• İngiltere'de ulaşım çok ileri düzeydedir.

• Deniz ticaret fülosu bakımından dünyada 3.

sıradadır.

• Ticarette dünyanın önemli ülkelerindendir.

• Son yıllarda demir - çelik ve otomotiv ihra

catında azalma olmuştur.


3. HOLLANDA

K o n u m u : Hollanda topraklarının %40'ını denizden kazanmıştır.

Yerşekilleri: Ülke alçak bir ova görünümündedir. Topaklarının %20'sinin yükseltisi deniz seviyesinin altındadır.

• Ülkenin orta kesiminden güney kıyılarına ka

dar polder adı verilen düzlükler yer alır.

• Akarsularının ağzında derin haliçler oluş

muştur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Hollanda'da okyanus iklimi görülür. Golfsteam sıcak su akıntısı ve Batı rüzgarları ülkede etkilidir.

Nüfusu ve Yerleşme: Batı Avrupa'da nüfus

yoğunluğu en fazla olan ülkedir.

• Nüfus artış hızı gelişmiş Avrupa ülkelerine

göre fazladır.

• Şehirleşme oranı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Denizden kazanılan topraklarla tarım alanları genişlemiştir. Tarımsal verim yüksektir.

• Dünya çiçek üretiminin yandan fazlasını

karşılar.

• Süt, tereyağı ve peynir üretiminde AB'nin

önde gelen ülkelerindendir.

• Yer altı kaynakları bakımından fakirdir. Petrol

- ve doğalgaz önemli yer altı kaynak-larındandır.

• Ülke gelişmiş bir sanayiye ve gelişmiş bir

ulaşım ağına sahiptir.

• Ülkede ticaret gelişmiştir.

• Türkiye, Hollanda ilişkileri gelişmiştir.

4. BELÇİKA

Konumu: Küçük bir Batı Avrupa ülkesidir.

Yerşekilleri: Ülkenin kuzeyinde polderler yer alır. Doğu ve Güneydoğusunda Ardenne(Arden) platosu yeralır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Belçika'nın büyük bölümünde okyanus iklimi görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus yoğunluğu fazladır. Halkın büyük çoğunluğu (%97) şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ülke topraklarının yarısı tarıma elverişlidir ve tarımda verim yüksektir.

• Belçika gelişmiş bir sanayiye sahiptir.

Özellikle demir- çelik ve metalürji sanayi çok

gelişmiştir.


• Küçük bir ülke olmasına rağmen gelişmiş bir

ticaret hacmine sahiptir.

• Belçika, Benelüks Ekonomik Örgütüne ve

AB'ye üyedir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri gelişmiştir.

5. LÜKSEMBURG

Konumu: Batı Avrupa'nın en küçük ülkesidir.

Yerşekilleri: Ülkenin kuzeyinde Ardenne Platosu, güneyinde ise daha alçak ovalar yer alır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Lüksemburg'ta okyanus iklimi ile karasal iklim arasında bir geçiş iklimi görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artış hızı düşüktür. Kişi başına düşen gelirin yüksek olduğu ülkelerden biridir.

Ekonomik Özellikleri: Tarımda birim alandan yüksek verim alınır.

• Hayvancılıkta et ve süt verimi yüksektir.

• Demir - çelik en çok gelişen sanayidir.

• Türkiye ile ilişkileri sınırlıdır

D) DOĞU AVRUPA

1. ROMANYA

Konumu: Karadeniz'in batısında yer alır.

Yerşekilleri: Ülkenin ortasında Erdel Havzası, Doğu ve Güneyde Karpat Dağları yer alır.

• Akarsular bakımından zengindir. Tuna en

önemli akarsuyudur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Romanya'da karasal iklim görülür, Karadeniz kıyılarında iklim ılımandır.

• Ülke topraklarının %25 'i ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun çoğunluğu Romen'dir.

Ekonomik Özell ikleri: Topraklarının yarıya yakını tarıma elverişlidir. Halkın %45'i geçimini tarımdan sağlar.

COĞRAFYA


• Hayvancılık gelişmiştir.

• Romanya yer altı kaynakları bakımından

zengindir. Başlıca yeraltı kaynakları: petrol,

doğalgaz ve demirdir.

• Karayolu ulaşımı gelişmemiştir.

• Türkiye, Romanya ilişkileri gelişmektedir.

2. MOLDOVA

Konumu: Karadeniz'in kuzeybatısında yer alır.

Yerşekilleri: Topraklarının büyük bölümü alçak tepelik alanlardan ve ovalardan oluşur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Moldova'da karasal iklim görülür. Bitki örtüsünü ormanlar ve bozkırlar oluşturur.

Nüfus ve Yerleşme: Kırsal kesimde nüfus fazladır.

Ekonomik Özellikleri: Tarım ve hayvancılık temel geçim kaynağıdır.


• Türkiye Moldova ilişkileri hızla gelişmektedir.

3. UKRAYNA

Konumu: Karadeniz'in kuzeyinde yer alan bir Doğu Avrupa ülkesidir.

Yerşekilleri: Ukrayna düzlüklerin geniş yer kapladığı bir ülkedir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük bölümünde karasal iklim etkilidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artış hızı çok düşüktür. Halkın büyük bir kısmı şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ukrayna'da tarımsal üretim ülke ihtiyacından fazladır.

• Şeker pancarı, arpa ve ayçiçeği üretiminde


• Ülkede sığır yetiştiriciliği, arıcılık ve balıkçılık

çok gelişmiştir.

• Ukrayna yer altı kaynakları bakımından zen

gindir. Taşkömürü, linyit ve demir önemli yer

altı kaynaklarıdır.

• Ülkede ağır sanayi gelişmiştir. Demir- çelik üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

Türkiye ile ilişkileri 1991'den sonra gelişmeye başlamıştır.

RUSYA FEDERASYONU

Konumu: Rusya yeryüzündeki karaların %15 'ine sahiptir ve bu özelliği ile dünyanın en geniş ülkesidir.

Yerşekilleri: Rusya dünyanın en geniş düzlüklerine sahiptir. Doğu Avrupa Ovası, Batı Sibirya Ovası, Orta ve Doğu Sibirya Platoları önemli düzlükleridir.

• Ural Dağları, Kafkaslar, Altay, Sayan, Verhayan önemli dağlarıdır.

• Rusya akarsu ve göl bakımından zengindir. Obi, Yenisey, Lena, Don, Volga, Amur önemli akarsularıdır. Ülkedeki Baykal gölü dünyanın en büyük tatlı su gölüdür.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük bölümün de karasal iklim görülür. Kışlar çok uzun ve şiddetli geçer. Ülkenin yarıdan fazlası ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus bakımından dünyanın 6. ülkesidir. Nüfusun büyük bölümü Avrupa topraklarındadır. Toprakların çoğu yerleşmeye elverişli değildir.

Nüfus artış hızı çok düşüktür. Nüfusun %75'i şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Rusya topraklarının %32'si tarıma elverişlidir.

Dünya'da;

arpa, çavdar, yulaf üretiminde 1.

Ayçiçeği, patates üretiminde 2.

buğday ve şeker pancarı üretiminde 4. dür.

• Rusya hayvan varlığı bakımından dünyanın


• Et, süt, yumurta, yün ve bal üretiminde


• Dünya balık üretiminde 6. dır.

• Rusya yer altı kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkelerindendir.

• Dünya doğalgaz rezervinin %33'ü petrol rezervinin %10'u bu ülkededir. Demir, kömür, elmas, nikel, platin diğer önemli madenleridir.

• Rusya dünyanın önde gelen sanayi ülkelerindendir. Demir-çeiik, otomotiv, elek-


tronik, silah, uçak, gemi ve uzay sanayisi çok gelişmiştir.

• Ülke çok geniş olması ve iklimin elverişsiz olması nedeniyle demir yolu ve havayolu ulaşımı gelişmiştir.

• Ülkede petrol ve doğalgaz taşımacılığında kullanılan boru hatları binlerce kilometreyi buiur.

• Türkiye Rusya ilişkileri hızla gelişmektedir.

ÖYS-1991

Aşağıdaki kıtaların hangisinde nüfus artış oranı en azdır?

A) Avrupa B) Okyanusya C) Afrika

D) Asya E) Amerika

Çözüm:

Az gelişmiş toplumlarda nüfus artış oranı yüksek olmasına karşın gelişmiş toplumlarda nüfus artış oranı düşüktür. Bu ganefleme ve rakamsal bilgilere göre nüfus artış oranı Afrika'da en yüksek, Asya, Amerika, Okyanusya'da az, Avrupa kıtasında ise en azdır.

Cevap A

BAŞLICA AFRİKA ÜLKELERİ

1.FAS

Konumu: Afrika'nın kuzeybatısında yer alan bir Arap ülkesidir.

Yerşekilleri: Fas dağlık bir ülkedir. Rif, Yüksek ve Anti Atlaslar önemli dağlarıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin Akdeniz kıyılarında Akdeniz iklimi, güneyinde çöl iklimi, Atlas okyanusu kıyılarında ise ılıman bir iklim görülür.

• Bitki örtüsü bakımından zengin değildir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artış oranı yüksektir. Nüfusun çoğunluğu kıyılarında toplanmıştır.

Ekonomik Özellikleri: Tarım alanları kıyıda toplanmıştır.

• Fas dünya fosfat üretiminde 4. sıradadır.

• Dış ticaretinde açık verir.

• Türkiye ile ilişkileri fazla gelişmemiştir.

2. CEZAYİR

Konumu: Atlas ülkelerinin en büyüğüdür.

Yerşekilleri: Ülkenin büyük bir bölümü çöller ve dağlarla kaplıdır. Ülkenin kuzeyinde Tel ve Sahra Atlaslar'ı yer alır. Ülke topraklarının büyük bölümü kum ve taş çölieriyle kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Cezayir'in kuzey kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kesimlerde çöl iklimi etkilidir.

Nüfus ve Yerleşme: Cezayir'de nüfus artış hızı çok yüksektir. Nüfusun tamamına yakını kuzeyde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Tarım alanları çok sınırlıdır. Tarımdan alınan verim çok düşüktür.

• Cezayir ihracat gelirlerinin büyük bölümünü

petrol ve doğalgazdan sağlar.

• Türkiye Cezayir ilişkileri gelişmektedir.

3. TUNUS

Konumu: Kuzey Afrika'da yer alan bir Arap ülkesidir.

Coğrafya

Harita - 5

ÖSS - II / ÜLKELER COĞRAFYASI 2 0 Coğrafya


Yerşekilleri: Tunus'un kuzeyinde Tel Atlaslar ı 'n ın uzantıları, güneyinde Büyük Sahra çölünün devamı uzanır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Tunus'un büyük bir bölümünde Akdeniz iklimi görülür, Kıyılarında bitki örtüsü makidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun büyük bölümü kuzeyde toplanmıştır.

Ekonomik Özellikleri: Topraklarının yarıya yakını tarıma el verişli ancak tarımsal verim düşüktür.

• Fosfat, petrol, doğalgaz ve demir önemli yer

altı kaynaklarındandır.

• Türkiye ile ilişkileri fazla gelişmemiştir.

ÖYS-1990

Aşağıdakilerden hangisi Fas, Tunus, Cezayir ülkelerinin üçünde de çıkarılan bir yer altı zenginliğidir?

A) Çinko B) Bozkır C) Manganez

D) Civa E) Fosfat

Çözüm:

K. Afrika'da yer alan Fas, Tunus ve Cezayir gübre hammadesi olan fosfat yataklarınca zengin bir ülkedir. Ülkemiz gübre fabrikalarımızın ihtiyacını karşılamak için her yıl bu ülkeden 200-600 bin ton arasında fosfat ithal eder.

Cevap E

4. GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ

Konumu: Afrika'nın güneyinde yer alan federal bir cumhuriyettir.

Yerşekilleri: Ülkenin doğu ve güney kıyıları dağlıktır. Kuzeybatıda Kalahari çölü yer alır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin doğu ve güneydoğusunda ılıman iklim, Cap Bölgesinde Akdeniz iklimi, iç bölgelerde yarı tropikal iklim, Kalahari Çölünde ise çöl iklimi görülür.

• Ülkede iklim çeşitliliğine bağlı olarak bitki

örtüsü de çeşitlilik gösterir.

Nüfus ve Yerleşme: Afrika'nın nüfusu en kalabalık ülkelerindendir. Nüfus etnik gruplardan oluşur.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Güney Afrika Cumhuriyeti, Afrika'nın her bakımdan en gelişmiş ülkesidir. Gelişmesini iyi yetişmiş insan gücüne ve zengin yer altı kaynaklarına borçludur.

• Ülkede tarımın en büyük sorunu sulamadır.

• Balıkçılık ülke ekonomisinde önemlidir.

• Yer altı kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkelerindendir. Afrika kıtasında üretilen kömürün tamamına yakını Güney Afrika Cumhuriyeti'nden çıkartılır.

• Elmas, altın, krom, demir, bakır, uranyum

ve fosfat gibi madenler bakımından dünyada

ilk sıralarda yer alır.

• Güney Afrika, Afrika kıtasının sanayileşmiş tek ülkesidir. En gelişmiş sanayi kolları; demir - çelik, makine, otomotiv, kimya ve gıda sanayiidir.

• Türkiye ile ilişkileri gelişmektedir.

5. NİJERYA

Konumu: Gine Körfezi'nin kuzeyinde yer alır.

Yerşekilleri: Nijerya alçak platoların geniş yer kapladığı bir ülkedir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Güneyinde Ekvatoral iklim, kuzeyinde savan iklimi etkilidir. Buna bağlı olarak ülkenin güneyinde bitki örtüsünü ormanlar kuzeyinde savanlar oluşturur.

Nüfus ve Yerleşme: Nijerya, Afrika Kıtası'nın en kalabalık ülkesidir.

Ekonomik Özellikleri: Nüfusun yarıdan fazlası tarımla uğraşır.

• Ülke topraklarının 1/3'i ormanlarla kaplıdır.

Bu durum, ülkeyi kereste ihracatçısı

yapmıştır.

• Nijerya'da petrol, doğalgaz, kalay, maden

kömürü, altın, niyombit çıkartılır.

• Petrol ülkenin en önemli ihraç ürünüdür.

Ayrıca Nijerya dünya niyombit rezervlerinin

%95'ine sahiptir.

• Türkiye ile ticareti azdır.


KUZEY AMERİKA ÜLKELERİ • Detroit • Dallas

Ekonomik Özellikleri: ABD, ekonominin her

alanında dünyada ön sırada yer almaktadır.

• Ülke topraklarının yarısı tarıma elverişlidir.

Tarımdan elde edilen verim oldukça

yüksektir. En önemli tarım ürünleri; mısır,

soya, tütün, pamuk, turunçgil, buğday ve

şeker pancarıdır.

• ABD'de büyükbaş, küçükbaş, kümes hay

vancılığı ve balıkçılık oldukça gelişmiştir.

• Yer altı kaynakları bakımından dünyanın en

zengin ülkelerindendir. Taş kömürü, petrol,

doğalgaz, demir, bakır, uranyum, kurşun,

kalay, altın, gümüş önemli yer altı kaynak-

larındandır.

• ABD hem kömür hemde petrol üretiminde

dünya 1. si olmasına karşılık, tüketimi çok

fazla olduğu için dışarıdan kömür ve petrol

alır.

• Dünya elektrik üretiminde 1. sıradadır.

• ABD dünyanın en büyük sanayi ülkesidir.

Başlıca sanayi kolları; ulaşım araçları, elek

trikli makineler, besin, kağıt, kimyasal

maddeler, otomobil, lastik, silah, uçak ve

uzay sanayidir.

• ABD bir diğer ekonomik faaliyet turizmdir.

• Ülke dünyadaki filmlerin %80ini yapmaktadır.

• ABD'de karayolu, demiryolu, havayolu

gelişmiştir.

• ABD dünyanın en büyük ticaret ülkesidir. Dış

ticareti 1980'den sonra açık vermeye

başlamıştır. Bunun nedeni petrol fiyat

larındaki ve savunma harcamalarındaki

artıştır.

• Türkiye ilişkileri gelişmiştir. Türkiye'nin

Almanya'dan sonra en çok ticaret yaptığı

ülkedir.

Harita - 6

1. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

Konumu: ABD, Alaska ve Hawai ile birlikte elli eyaletten oluşur. Ülkenin kuzeyinde Kanada, güneyinde Meksika, doğusunda Atlas Okyanusu, batısında Büyük Okyanus yer alır.

Yerşekilleri: ABD topraklarının yarıya yakını dağlarla kaplıdır. Kıyıda Navada, Appalaş ve Kayalık dağları en önemli yükseltileridir.

ABD akarsular ve göller bakımından zengin bir ülkedir. Mississippi ülkenin en önemi akarsuyudur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: ABD'de; karasal, ılıman, okyanus, Akdeniz ve tropikal iklim özellikleri görülür. İklim çeşitliliğine bağlı olarak ülkede bitki örtüsü de çeşitlilik gösterir.

Ülkenin %30'u ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: ABD nüfus miktarı bakımından dünyada 4. sıradadır. Nüfus artışı hızı çok düşüktür. Nüfusun büyük bölümü şehirlerde yaşar. En önemli şehirleri; New York (Dünyanın en önemli şehirlerinden olup BM ve bir çok uluslararası kuruluşun merkezidir.)

• VVashgington • Chicago

• San Francisco • Philadelphia

• Houston • Los Angeles



2. KANADA

Konumu: Rusya'dan sonra dünyanın en geniş 2.

ülkesidir.

Yerşekilleri: Ülkenin doğusunda Appalaş

dağlarının uzantıları yer alır. Büyük Okyanus

kıyısında Kayalık dağları yer alır.

• Kanada Kuzey Buz denizinde dünyanın en

büyük adalar topluluğuna sahiptir. Bu ada

ların en büyüğü Baffin adasıdır.

• Büyük Ayı, Büyük Esir önemli gölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin büyük bir

kısmında kışlar soğuk, uzun ve kar yağışlı geçer.

Büyük Okyanus kıyılarında, okyanus iklimi görülür.

• Kanada'nın yarıya yakını ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Kanada az nüfuslanmış

bir ülkedir. Doğal şartların elverişli olması

nedeniyle nüfusun tamamına yakını güneyde ABD

sınırı boyunca toplanmıştır.

• Kanada'nın yarıya yakını ormanlarla kaplıdır.

Ekonomik Özellikleri: Kanada zengin doğal

kaynaklara sahiptir. Verimli toprakları, geniş

orman alanları, balık bakımından zengin denizleri,

çeşitli madenleri ile geleceğin ülkesi

konumundadır.

Kanada'da demir, bakır, altın, gümüş, kömür ve

petrol gibi birçok maden çıkartılır.

• Kanada'nın temel enerji kaynağı hidroelektrik

enerjisidir.

• Topraklarının az bir kısmında tarım yapılır.

Üretilen tahılların büyük bir kısmı ihraç edilir.

• Kanada'da hayvancılık ve balıkçılık çok

gelişmiştir.

• Kanada dünyanın önde gelen sanayi

ülkelerindendir. Doğal kaynakların zenginliği,

yetişmiş insan gücü ve ABD'nin sermaye ve


teknoloji yardımları sanayinin gelişmesinin

temel nedenidir.

• En çok gelişen sanayi kolu metalürjidir.

Makine, otomotiv, uçak, tarım aletleri ve

makinalaraı, kağıt ve kağıt hamuru, petra-

kimya sanayisi diğer önemli sanayi kollarıdır.

• Kanada dünyanın en büyük ticaret

ülkelerindendir.

• Türkiye Kanada il işkileri yeterince

gelişmemiştir.

3. MEKSİKA

Konumu: Kuzey Amerika kıtasınnın güney

bölümünde yer alır.

Yerşekilleri: Ülke doğu, batı ve güneyde dağ

sıralarıyla kuşatılmıştır.

• Meksika dünyanın en hareketli deprem

bölgelerindendir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Meksika'da okyanus

iklimi, karasal iklim ve tropikal iklim görülür. Bitki

örtüsü çeşitlidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus artış hızı yüksektir.

Nüfusun büyük bölümü şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ülkede tarım alanları

azdır.

• Meksika dünyanın önde gelen bal

üreticilerindendir.

• Yer altı kaynakları bakımından dünyanın en

zengin ülkelerindendir. Petrol, doğalgaz,

demir, kurşun, bakır önemli yeraltı

kaynaklarıdır. Ülke dünyanın önde gelen

petrol üreticilerindendir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri gelişmemiştir.

GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİ

Harita - 7

1. BREZİLYA

Konumu: Yüzölçüm bakımından kıtanın en büyük devletidir. Ekvator ve Şili dışında bütün Güney Amerika ülkeleriyle sınırı vardır.

Yerşekilleri: Ülkenin kuzeyi Amazon havzası, orta ve doğu kesimleri ise dağlar ve palatolarla kaplıdır.

• Akarsular bakımından dünyanın en zengin ülkesidir. Güney Ameraki'nın en büyük akarsuyu olan Amazon nehrinin büyük bölümü Brezilya'dadır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Brezilya'nın kuzeyinde Ekvatoral iklim, orta ve doğusunda tropikal iklim, güneyinde ise ılıman iklim etkilidir.

• Brezilya bitki örtüsü bakımından zengindir. Amazon havzasında Ekvatoral yağmur ormanları yer alır.

Nüfus ve Yerleşme: Dünya'nın kalabalık nüfuslu ülkelerindendir. Nüfus artış hızı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Ekvatoral ormanların ve savanların geniş yer tutması nedeniyle topraklarının ancak %10'u tarıma elverişlidir.

• Brezilya dünyanın en büyük kahve üreticisi ve ihracatçısıdır. Muz, kakao, tütün, mısır, hindistan cevizi vb. diğer tarım ürenleridir.

• Brezilya Güney Amerika'nın en fazla hayvan varlığına sahip ülkesidir.

• Ülke maden kaynakları bakımından zengindir. Demir manganez, altın, elmas önemli madenleridir.

• Brezilya'nın hidroelektrik enerji potansiyeli

çok yüksektir. Parana ırmağı üzerindeki İtaipu hidroelektrik santrali enerji üretimi

bakımından dünyada 1. dir.

• Sanayisi son zamanlarda gelişmeye başlamıştır.

• Güney Amerika'nın en gelişmiş kara ve demiryolu ağına sahiptir.

• Ülkenin ihracatı ithalatını karşılamaz.

• Türkiye Brezilya ilişkileri gelişmemiştir.

2. ARJANTİN

Konumu: Güney Amerika Kıtasının güneyinde yer alır.

Yerşekilleri: Ülkenin büyük bölümü platolar ve dağlarla kaplıdır. And dağları en önemli yükseltisidir

Ülkede aktif volkanlar bulunmaktadır.

Akarsular yönünden zengin bir ülkedir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Kuzey güney yönünde yer kaplayan ülkede yüzey şekillerinin de etkisiyle farklı iklimler görülür.

Ülkede tropik ormanlar, geniş ve iğne yapraklı ormanlar ve bozkırlar görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun çoğunluğu göçmen olarak gelen İspanyol ve İtalyanlardan oluşur. Nüfus artış hızı yüksektir.

Ekonomik Ö z e l l i k l e r i : Arjantin'de ekonominin temeli tarıma dayanır. Buğday, mısır, şeker kamışı, soya fasulyesi önemi tarım ürünleridir.

• Arjantin dünyanın ön çok et ve yün üreten ülkelerindendir.

• Ülke yer altı kaynakları yönünden zengindir. Petrol, doğalgaz, demir, bakır, kurşun, taşkömürü, linyit önemli yar altı kaynaklarıdır. Petrol üretimi iç tüketimi karşılar.

• Türkiye Arjantin ilişkileri gelişmemiştir.

ÖSS - II / ÜLKELER COĞRAFYASI 2 4 Coğrafya

COĞRAFYA


ASYA ÜLKELERİ

Harita- 8


C O Ğ R A F Y A

ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ

1. TÜRKMENİSTAN

Konumu: Orta Asya Türk Cumhuriyetlerindendir. Batısında Hazar denizi yer alır.

Yerşekilleri: Türkmenistan yüzey şekilleri bakımından sade bir görünüme sahiptir. Ülkenin büyük bölümü Karakum Çölü ile kaplıdır.

• Türkmenistan'da sulama amacıyla yapılan

Karakum kanalı dünyanın en büyük kanalı

dünyanın en büyük kanallarındandır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede karasal iklim ve çöl iklimi görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Türkmenistan'ın nüfusu oldukça âzdır. Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde nüfus yoğunluğu en düşük olan ülkedir. Nüfusun yarıdan fazlası kırsal alanda yaşar. Nüfus artış hızı yüksektir.

Ekonomik Özell ikleri: Türkmenistan' ın ekonomisi tarıma dayanır. Tarımın en büyük sorunu sulamadır.

• Türkmenistan dünyanın en önemli pamuk

üreticilerindendir.

• Ülkede karakul koyunlarından dünyaca ünlü

astragan kürkü elde edilir.

• Petrol ve doğalgaz en önemli yer altı kaynaklarıdır. Çıkartılan doğalgazın büyük bölümü ihraç edilmektedir.

• Ülkede sanayi fazla gelişmemiştir.

Türkmenistan, Türkiye ilişkileri 1991'den

sonra hızla gelişmeye başlamıştır.

2. ÖZBEKİSTAN

Konumu: Toprakların büyük bölümü Seyhun ve Ceyhun ırmakları arasında yer alır.

Yerşekilleri: Özbekistan topraklarının büyük bölümü düzlüklerle kaplıdır. Üst Yurt Platosu, Turan Ovası, Kızılkum Çölü, Fergana çöküntü havzası önemli düzlükleridir.

• Kuzeybatıda dünyanın 4. büyük gölü olan

Aral Gölü yeralır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede karasal iklim etkilidir. Bu nedenle ülkenin büyük bölümü bitki örtüsünden yoksundur.

Nüfus ve Yerleşme: Özbekistan Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içinde en fazla nüfusa sahip ülkedir. Nüfus artış hızı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Ekonomisinin temelini tarım oluşturur. Tarımda karşılaşılan en önemli sorun kuraklıktır.

• Pamuk üretiminde dünyada ilk sıralarda yer

alır.

• Türk Cumhuriyetleri içinde ipek üretiminde 1.

sıradadır.

• Ülkede en çok koyun beslenir. Besi hay

vancılığı yaygındır.

• Yer altı kaynakları bakımından çok zengindir.

Kömür, petrol, doğalgaz, altın önemli yer altı

kaynaklarıdır.

• Sanayisi daha çok tarıma dayalıdır. Pamuklu,

yünlü, ipekli dokuma ve tekstil sanayisi

gelişmiştir.

• Türkiye ile ilişkileri 1991 'den sonra gelişmeye

başlamıştır.

3. KIRGIZİSTAN

K o n u m u : Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde yüzölçümü en küçük olandır.

Yerşekilleri: Topraklarının tamamına yakını dağlarla kaplıdır. Bu dağlardan en önemlisi Tanrı dağlarıdır.

• Akarsular bakımından zengindir.

• Ülkede çok sayıda göl vardır. Bunlardan en önemlisi dünyanın en büyük ikinci kaldera gölü olan Issık gölüdür.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Kırgızistan'da karasal iklim görülür. Ülkede ormanların oranı %6 kadardır.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfusun büyük bölümü Fergana Vadisi ve Bişkek çevresinde toplanmıştır. Nüfus artış hızı fazladır.

Ekonomik Özellikleri: Ekonomisinin temelini tarım oluşturur.

• Ülkede hayvancılık ve ipek böcekçiliği

gelişmiştir. Orta Asya'nın en büyük ipek ko-



zası işleme tesisleri ile İpekli kumaş fabrikası

buradadır.

• Önemli yer altı kaynakları; kömür, petrol,

doğalgaz, bakır, demir, kurşun, kalay ve

altındır.

• Kırgızistan Türkiye ilişkileri 1991'den sonra hızla gelişmeye başlamıştır.

4. KAZAKİSTAN

Konumu: Batı Türkistan'da en geniş topraklara sahip Türk Cumhuriyeti'dir.

Yerşekilleri: Kazakistan'ın doğusunda Altay dağları, güney ve güneydoğusunda Tanrı Dağları yer alır. Kazakistan ve Üst Yurt Platoları ile Turan Ovası önemli düzlükleridir.

• Aral, Balkaş ve Tengiz ülkenin önemli gölleridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Kazakistan'da sert karasal iklim görülür. Doğal bitki Örtüsü bozkırdır.

Nüfus ve Yerleşme: Ülke nüfusunun yarıya yakınını Kazaklar geri kalanını ise başta Ruslar olmak üzere diğer etnik gruplar oluşturmaktadır.

• Ülkede Kazakların nüfus artış oranı yüksektir.

• Kazakistan, Türk Cumhuriyetleri içerisinde şehirleşme oranı en yüksektir,

Ekonomik Özellikleri: Kazakistan'da kuraklık ve sulama yetersizliği nedeniyle ekili - dikili arazi oranı azdır.

• Kazakistan Türk Cumhuriyetleri içerisinde hayvan varlığı en zengin olan ülkedir. Tarımsal üretimin %60'ı hayvancılıktan sağlanır.

• Ülke yer altı kaynakları bakımından çok zen

gindir. Hemen hemen bütün madenler bulu

nur. Başlıcaları; Demir, kömür, doğalgaz, pet

rol, krom, bor, bakır, kurşun, alüminyum, fos

fat, tungsten, nikel ve kalaydır.

• Rezerv bakımından Kazakistan;

Tungstende dünya 1. si

- krom ve manganezde dünya 2. si

bor minerallerinde dünya 3. sü

- molibden ve fosfatta dünya 4. sü

Coğrafya 27 Ö5S - II / ÜLKELER COĞRAFYASI

• Kazakistan zengin petrol ve doğalgaz rezerv

leri ile gelecekte dünyanın önemli petrol ve

doğalgaz üreticileri arasında yeralacaktır.

• Kömür ve demir üretiminde dünyanın önde

gelen ülkelerindendir.

• Kazakistan Türk Cumhuriyetleri içerisinde

sanayi bakımından en çok gelişen ülkedir.

Eski teknolojilerin kullanılması ve sermaye

yetersizliği üretimi düşürmektedir.

• Türkiye ile ilişkileri 1991'den sonra hızla

gelişmeye başlamıştır.

5. TACİKİSTAN

Konumu: Orta Asya'nın güney bölümünde yeralan yüksek ve dağlık bir ülkedir.

Yerşekilleri: Ülkenin büyük bölümü 4000 m yüksekliğindeki Pamir Platosu ve Tanrı dağlarının uzantıları kaplamıştır. Buralarda geniş buzul örtüleri vardır.

• Ülkenin tamamı deprem kuşağında yeralır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Tacikistan'ın iklimi karasaldır. Orman varlığı azdır.

Nüfus ve Yerleşme: Tacikistan Orta Asya ülkeleri arasında nüfus artış hızı en fazla olan ülkedir.

• Nüfusun büyük bölümü kırsal alanda yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Tarım alanları çok azdır.

• Kırsal kesimdeki nüfusun büyük bölümü

göçebe hayvancılıkla geçinir.

• Petrol, doğalgaz ve kömür önemli yer altı

kaynaklarıdır.

• Sanayisi fazla gelişmemiştir.

• Türkiye ile ilişkileri 1991'den sonra gelişmeye

başlamıştır.

GÜNEY ASYA ÜLKELERİ

1. PAKİSTAN

Konumu: Asya kıtasının güneybatısında yeralır.

Yerşekilleri: Kuzeyinde Himalaya Sıradağları batısında Hindikuş dağları yeralır. Hindikuş Dağları

üzerinde Afganistanla - Pakistan arasında ulaşım sağlayan Hayber Geçidi yer alır.

• İndus Nehri'nîn ve kollarının suladığı Pencap

ve Sind ovaları önemli tarım alanlarıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Pakistan'da karasal iklim, muson iklimi ve çöl iklimi görülür. Buna bağlı olarakta bozkır, orman ve çöl bitkileri görülür.

Nüfus ve Yerleşme: Pakistan nüfusu fazla olan ülkelerdendir. Nüfus artış hızı çok yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Ülkede tarım en önemli ekonomik faaliyettir. Pamuk, buğday, çeltik, tu-runçgil ve hurma önemli tarım ürünleridir.

• Pakistan yer altı kaynakları bakımından zengin değildir. Çıkartılan petrol ve doğalgaz ülke ihtiyacını karşılamaz.

• Ülke dış ticaretinde büyük açıklar verir.

• Pakistan ve Türkiye ilişkileri gelişmiştir.

2. HİNDİSTAN

Konumu: Yüzölçüm bakımından dünyanın 7. ülkesidir.

Yerşekilleri: Hindistan'ın büyük, bölümü platolarla kaplıdır. Bu platolardan en önemlisi Dekkan Platosu'dur.

Himalayaların uzantıları, Vindiya Dağları, Batı ve Doğu Gat Dağlan önemli yükseltileridir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Hindistan'ın büyük bölümünde muson iklimi egemendir.

• Ormanlar ülke yüzölçümünün ancak %20'ni kaplar. Bunun nedeni yüzyıllardır ormanların tahrip edilmesidir.

Nüfus ve Yerleşme: Nüfus miktarı bakımından dünyanın 2. büyük ülkesidir. Ülkede nüfus artış oranı yüksektir. Nüfusun büyük bölümü kırsal kesimde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Hindistan ekonomisinin temeline tarım oluşturur. Yaklaşık topraklarının yarısı tarıma elverişlidir. Tarım ilkel yönetimlerle yapıldığı için verim düşüktür.

• Ülke; pirinç, tütün, pamuk, buğday, şeker kamışı ve mercimek üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

Hindistan dünyanın en fazla büyükbaş hayvan sayısına sahip ülkesidir. Ancak hayvancılık gelişmemiştir.

• Yer altı kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Demir, çinko, taşkömürü, petrol, önemli yeraltı kaynaklarıdır.

• Sanayi ürünlerinin dünya pazarlarında rekabet edebilmesinin temel nedeni ucuz işgücüdür.

• Ülke dünyanın en büyük demiryolu ağlarından birine sahiptir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri istenilen düzeyde değildir.

3. BANGLADEŞ

K o n u m u : Güney Asya'da Bengal körfezi kıyısında yer alır.

Yerşekilleri: Ülke doğu ve güneydoğu kesiminde uzanan Çittagong Dağları dışında geniş düzlüklerden oluşur. Yaz mevsiminde ani sel baskınları olur.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede muson iklimi egemendir. Yıllık sıcaklık farkı azdır.

Ülkede ormanlar geniş yer kaplar.

Nüfus ve Yerleşme: Bangladeş dünyanın nüfus artış hızı ve nüfus yoğunluğu en fazla olan ülkelerindendir.

Ülkede şehirleşme oranı yüksektir.

Ekonomik Özellikleri: Topraklarının yarıdan fazlası tarıma elverişlidir. Tarım Ganj ve Brahmaputra nehirlerinin suladığı ovalarda yapılır. Çeltik, pamuk, çay, jüt, tütün, şeker kamışı önemli tarım ürünleridir.

• Ülkenin en önemli yer altı kaynağı doğal-gazdır.

• Bangledeş dünya jüt üretiminin yarısını gerçekleştirir.

• Bangladeş ve Türkiye arasındaki ticari ilişkiler gelişmemiştir.

GÜNEYDOĞU ASYA ÜLKELERİ

1. MALEZYA

Konumu: Malakka yarımadasının güney kısmını, Sarakka ve Sabah eyaletlerini kapsar.

Yerşekilleri: Batı Malezya'nın büyük bölümünde yükselti 200 m civarındadır. Orta bölümde Kerban dağlık bölgesinde yükselti fazladır.

Coğrafya



İklimi ve Bitki Örtüsü: Malezya'da ekvatoral iklim ve muson iklimi etkilidir. Ülkede ekvatoral ormanlar geniş yer kaplar.

Nüfus ve Yerleşme: Ülkede nüfusun yaklaşık yarısı şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Kauçuk, kakao, hurma, çay, çeltik ülkede yetiştirilen önemli tarım ürünleridir.

• Malezya doğal kauçuk üretiminde dünyanın


• Balıkçılık halkın önemli geçim kaynak-

larındandır.

• Malezya dünya kalay üretiminde ilk sıradadır.

• Ülkede metalürji, otomotiv ve gıda sanayii

gelişmiştir.

• Malezya dünyanın ticaret hacmi fazla olan

ülkelerindendir. Dış ticaretinde açık vermez.

• petrol, doğalgaz üretici ve ihracatçı

ülkelerindendir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri yeterince

gelişmemiştir.

2. ENDONEZYA

Konumu: Ekvator kuşağı üzerinde çok sayıda

adadan oluşan bir ülkedir. Başlıca adalar;

Sumatra, Cava, Borneo, Selebes, Yeni Gine ve

küçük Sunda adalarıdır.

Yerşekilleri: Oldukça yüksek dağların yer aldığı

adalar üzerinde birçok yanardağ bulunur. Bunların

bir kısmı günümüzde de aktiftir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkenin tamamında

Ekvatoral iklim hakimdir. Ülke topraklarının yarıdan

fazlası ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Dünya'nın en kalabalık 4.

ülkesidir.

Nüfusun büyük bir kısmı kırsal alanda yaşar.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r i : Ülkede tarım

ekonominin temelini oluşturur. En önemli tarım

ürünü pirinçtir.

Coğrafya 2 9 ÖSS - II / ÜLKELER COĞRAFYASI

Doğal kauçuk üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

Endonezya yeraltı kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkelerindendir. Kalay, manganez, nikel, boksit, bakır, petrol ve doğalgaz önemli yeraltı kaynaklarıdır.

Dünyanın önde gelen kalay, petrol, doğalgaz üretici ve ihracatçı ülkelerindendir.

Türkiye ile ticari ilişkileri yeterince gelişmemiştir.

3. DOĞU ASYA ÜLKELERİ

1. ÇİN HALK CUMHURİYETİ

Konumu: Doğu Asya'da yer alan dünyanın en kalabalık ülkesidir.

Yerşekilleri: Çin'in kuzeybatısında Doğu Türkistan'da Tanrı Dağları, Karanlık Dağları ve Karakum Dağları yer alır. Taklamakan çölü ve Pamir platosu'da bu bölgede yer alır.

• Çin'in güneybatı ve orta kesimi Tibet Platosu ile kaplıdır. Platoyu kuzeyden Karanlık Dağları ve Himalaya Dağları çevreler. Dünya'nın en yüksek noktasında olan Everest Tepesi (8848 m) Himalayalar üzerindedir.

• Çin'in kuzeyinde Gobi Çölünün devamı

uzanır. Çin'in güneyinde ise Çin Ovası ve

Güney Çin Platosu yer alır.

• Çin akarsular bakımından zengin bir ülkedir.

İ k l i m i ve B i t k i Ö r t ü s ü : Çin halk Cumhuriyeti'nde yüzey şekillerindeki çeşitliliğe bağlı olarak çok çeşitli iklimler görülür.

Bunlar; muson iklimi, karasal iklim ve çöl iklimidir.

• Ülkede iklim çeşitliliğine bağlı olarak bitki

örtüsü de çeşitlidir.

Nüfus ve Yerleşme: Çin dünya nüfusunun 1/4 'üne sahiptir. Ülke son yıllarda nüfus artışını önleyici tedbirler almaya başlamıştır. Nüfusun az bir bölümü şehirlerde yaşamaktadır.

• Çin'deki en büyük azınlık Doğu Türkis

tan'daki Uygur Türkleri'dir.

Ekonomik Özellikleri: Çin'de ekonomi büyük ölçüde devletin kontrolündedir. Yüzyıllardır ekim -dikim yapılması nedeniyle topraklar verim-sizleşmiştir.

• Prinç, pamuk, mısır, çay, buğday, şeker

kamışı, şeker parçan, keten, kauçuk, jüt tu-

runçgil başlıca tarım ürünleridir.

• Çin dünya pirinç üretiminde ve tavukçulukta

1. dir.

• Çin dünyanın en büyük balık üreticilerin-

dendir. Ancak nüfusu çok fazla olduğu için

tamamını iç tüketimde kullanılır.

• Ülke yer altı kaynakları bakımından çok zengindir. Dünya kömür üretiminde ilk sırada yer alır. Petrol ve doğalgaz rezervleri bakımından da dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

• Elektrik enerjisi üretiminde dünyada 3.

sıradadır.

• Çin dünyanın en zengin antimon ve volfram

yataklarına sahiptir.

• Demir, kalay, kurşun, civa diğer önemli ma

denleridir.

• Çin'de eskimiş teknolojilerin kullanılması, katı devletçi uygulamalar ve yeterli ulaşım ağının olmaması nedeniyle sanayi fazla gelişmemiştir.

• Türkiye ile ticari ilişkileri gelişmektedir.

2. JAPONYA

Konumu: Japonya dört ana adanın yanında beş yüz kadar irili ufaklı adadan oluşmuş bir adalar devletidir.

Yerşekil leri: Japonya'nın büyük bir kısmı dağlarla kaplıdır. Dağlar çok sayıda fay hattı ve çöküntü alanı ile çevrilidir. Bu özelliği ile Japonya dünyanın en önemli deprem bölgelerindendir.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Japonya'da muson iklimi etkilidir ve toplam arazinin %70'i ormanlarla kaplıdır.

Nüfus ve Yerleşme: Dünya'nın en kalabalık nüfuslu ülkelerindendir. Doğum oranı çok düşüktür. Halkın büyük bölümü şehirlerde yaşamaktadır.


Ekonomik Özel l ikleri: Japonya'da tarım alanları azdır ve tarımsal üretim ülke ihtiyacını karşılamaz.

• Japonya balık üretiminde dünyanın önde

gelen ülkelerindendir. Ancak iç tüketimin

fazla olması nedeniyle dışardan balık ithal

eder.

• Japonya yer altı kaynakları bakımından çok

fakirdir.

• Japonya dünyanın 3. büyük ekonomik

gücüdür.

• Ülkede sanayi ve teknoloji çok gelişmiştir. En çok gelişen sanayi kolları; otomotiv, bilgisayar, elektronik eşya, gemi, uçak ve kimya sanayidir.

• Japonya'da kara, hava, deniz, ve demiryolu

ulaşımı çok gelişmiştir.

• Japonya'nın dış ticareti fazlalık verir. İhraç

ürünlerinde ilk sırayı otomobil alır. İthalatında

petrol önemli bir paya sahiptir.

• Türkiye'nin dış ticaretinde Japonya önemli bir

yere sahiptir.

Ö Y S - 1 9 8 3

Hammadde, petrol ve besin gereksiniminin büyük bir bölümünü endüstri ürünlerini satarak karşılayan ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A İspanya B) ABD C) İtalya

D) Japonya E) Hindistan

Çözüm:

Japonya tarım alanları ve yer altı zenginlikleri sınırlı bir endüstri ülkesidir. Hammadde, petrol ve besin ihtiyacının büyük bölümünü ithal edip, endüstri ürünleri haline dönüştürerek ihraç etmektedir.

Cevap D

3. GÜNEY KORE

Konumu: Kore yarımadasının güneyinde yer alır.

Yerşekilleri: Güney Kore yerşekilleri bakımından dağlık bir ülkedir. Güney ve batı kıyıları çok girintili çıkıntılıdır.

COĞRAFYA


İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede muson iklimi görülür ve ülke orman bakımından zengindir.

Nüfus ve Yerleşme: Güney Kore'nin nüfus yoğunluğu fazladır. Nüfusun çoğunluğu şehirlerde yaşar.

E k o n o m i k Ö z e l l i k l e r : Güney Kore ekonomisinin temelini sanayi oluşturur. Tarımın milli gelir içindeki payı azdır.

• Balıkçılıkta dünyanın önde gelen ülkelerindendir.

• Yer altı kaynakları bakımından fakir bir ülkedir.

• Milli gelirinin yarıya yakını sanayi alanında sağlanır.

• Ucuz iş gücü ve ileri teknoloji kullanılması nedeniyle dünya pazarlarında rekabet edebilmektedir.

• Bilgisayar, elektronik, otomotiv, tekstil, kimya önemli sanayi kollarıdır.

• Güney Kore dünyanın önde gelen ticaret ülkelerindendir.


OKYANUSYA

görülmektedir. İklim çeşitliliğine bağlı olarak ülkede bitki örtüsü de çeşitlilik göstermektedir.

Nüfus ve Yerleşme: Avusturalya dünyanın en az nüfuslanmış ülkelerindendir. Halkın büyük bölümü şehirlerde yaşar.

Ekonomik Özellikleri: Ülkede tarım yapılan alanlar azdır. Ancak tarımda modem yöntemler kullanıldığı için verim yüksektir. Dünya'nın önde gelen tarımsal ürün ihracatçılarındandır.

• Avusturalya dünya koyun varlığının %12'sine sahiptir ve dünya yün üretiminin '25'ini karşılar.

• Avusturalya kömür, demir, petrol ve doğalgaz rezervleri bakımında dünyanın önde gelen ülkelerindendir. İhracatında kömür ve demir çok önemli bir paya sahiptir.

• Avusturalya'da sanayi çok gelişmiştir. Demir - çelik, metalürji, otomotiv, petro - kimya, makine önemli sanayi kollarıdır.

• İç bölgelerin geniş çöllerle kaplı olması nedeniyle kara ve demir yolu gelişmemiştir.

• Türkiye Avusturalya il işkileri fazla gelişmemiştir.

MİLLETLER ARASI KURULUŞLAR VE

TÜRKİYE

1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

BM 1945'te kurulmuştur. Merkezi New York'tur. BM'in 179 üyesi vardır. Andora, Tayvan, Monako, Tonga, Nauru, Vatikan ve İsviçre üye değildir.

a. Amaçları: Uluslararası barış ve güvenliği korumak, ihtilaflı devletleri uzlaştırmak BM'in amaçlarındandır.

b. Yapısı

- G e n e l Kurul: Her üye devletin bir oy hakkı vardır. Genel kurul kararları tavsiye niteliğindedir.

- Güvenlik Konseyi: Beş daimi üye ile on geçici üyeden oluşur. Daimi üyeler; ABD, Fransa, İngiltere, Çin ve Rusya'dır. Beş daimi üye güvenlik konseyinin kararlarını veto etme hakkına sahiptir.

Güvenlik Konseyi çatışmaların olduğu yerlere BM barış gücü askerleriyle müdahale eder.

- Ekonomik ve Sosyal Konsey: Ekonomik ve sosyal konularda Genel kurula yardımcı olur.

1. AVUSTURALYA Konumu: Okyanusya kıtasının en büyük adası üzerinde kurulmuş bir devlettir. Hiçbir ülke ile kara sınırı yoktur.

Yerşekilleri: Avusturalya topraklarının büyük bölümü ova ve platolarla kaplıdır.

İklimi ve Bitki Örtüsü: Ülkede savan ikilimi, çöl iklimi, Akdeniz iklimi ve okyanus iklimi


- Veraset Konseyi: II. Dünya Savaşı'ndan sonra sömürge topraklarıyla ilgilenmek üzere kurulmuştur.

Uluslar Arası Adalet Divanı: Merkezi Hollanda'nın La Haye şehridir. Devletler arasındaki hukuki anlaşmazlıklarda görüş bildirir.

Genel Sekreterlik: BM'in en üst idari organıdır. Ülkeler arasında arabuluculuk yapar. BM'in yardımcı organları;

Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)

- Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)

Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)

Uluslar Arası Çalışma Örgütü (ILO)

- Dünya Para Fonu (IMF)

• Türkiye Kore Savaşı'nda BM ortak gücüne asker göndermiş, Körfez krizinde BM kararlarına uymuştur. Somali ve Afganistan'da BM barışgücü komutanlığını yürütmüş, Bosna Hersek ve Kosova'da koruma gücüne katılmıştır.

2. NATO: II. Dünya Savaşı sonrası Doğu Blokundan Batı Avrupa ve Amerika'ya gelebilecek herhangi bir silahlı saldırıya karşı, ABD, Kanada, Belçika, Hollanda, Fransa, ingiltere, Danimarka, İtalya, İzlanda, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz tarafından 1949' da kurulmuştur.

Türkiye, NATO'ya 18.02.1952 tarihinde girmiştir.

3. AVRUPA EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI (OECD)

Avrupa Ekonomik İş Birliği Teşkilatı Finlandiya dışındaki bütün Batı Avrupa ülkeleri tarafından 1948'de kuruldu. Türkiye bu teşkilata 1948'de üye oldu.

OECD'nin hedeflerinin başında üye ülkelerde büyüme hızını ve istihdamı artırmak gelir.

4. AVRUPA KONSEYİ

On Avrupa ülkesi 5 Mayıs 1949'da kurmuştur. Türkiye Avrupa Konseyi'ne 1949'da üye olmuştur. Konseyin başlıca organları; Bakanlar Komitesi, Danışma Meclisi, Sekreterlik ile Avrupa insan Haklan Divanıdır.

5. AVRUPA BİRLİĞİ(AB)

25. 03. 1957 de Belçika, Hollanda, Lümsemburg, Almanya, Fransa ve İtalya arasında kuruldu.


Temel amacı birleşmiş bir Avrupa'yı gerçekleştirmektir.

AB ülkeleri tarafından birlik üyesi olmayan ülkelere ortak gümrük tarifesi uygulanır.

AB'nin başlıca organlan; Avrupa Komisyonu, Bakanlar Konseyi, Avrupa Parlementosu ve Adalet Divanıdır.

Türkiye AB'ye üyelik için 1959'da müracat etti. 12 Eylül askeri müdahalesinden sonra AB -Türkiye ilişkileri donduruldu. 1986'da ilişkiler tekrar canlandırıldı.

Aralık 1999 Helsinki zirvesinde Türkiye "ön koşulsuz olarak" aday ülke statüsüne kabul edildi. 17 Aralık 2004'te Kopenhang zirvesinde Türkiye'nin AB kriterlerinin yerine getirdiği belirtilerek 3 Ekim 2005'te tam üyelik müzakerelerin başlayacağı bildirildi.

Ö Y S - 1 9 9 0

Aşağıdaki ülkelerden hangisi, dünya fındık üretiminde ilk sırada yer alır?

A) İspanya B) İtalya C) Türkiye

D) ABD E) Sovyetler Birliği

Çözüm:

Dünya fındık üretiminin yaklaşık %80'ini Türkiye karşılamaktadır. Geri kalan kısmı ise İtalya, ispanya, ABD ve BDT ülkeleri karşılamaktadır. Ülkemiz fındık üretimi ve ihracatında rakipsiz birincidir.

Cevap C

Ö Y S - 1 9 9 3

Aşağıdakilerin hangisinde yerleşik hayat yoktur?

A) Grönland B) İzlanda

C) Avusturalya D) Madagaskar

E) Antartika

Çözüm:

Dünya'nın bir kısım yerleri iklim şartlan bakımından insan yaşamına elverişli değildir. Bu nedenle buralarda yerleşik hayatın unsurları olan konutlar ve kentler yoktur. Kutuplar bu özelliğin görüldüğü yerlerdendir. Güney yarım kürede kutup bölgesinde yer alan Antartika bu özelliktedir.

Cevap E

COĞRAFYA

Ülkeler coğrafyası

Documents