UDHEHEQJA (Leadership)

Venet Shalavenetshala@hotmail.com

Udheheqja si funksion i menaxhmentitUdheheqja si funksion i menaxhmentit

Udheheqja apo lidershipi mund te definohet si aftesi per te ndikuar tek personat tjere qe do te

rezultonte ne sjelljen e orientuar drejt realizimit te qellimeve te organizates.

Menaxhmenti paraqet koncept me te gjere ne krahasim me Udheheqjen (Leadership)

Perderisa udheheqja eshte e kufizuar vetem ne aktivitetin e njerezve, perkatesisht ne komponentin e lidhmerise me faktoret e tjere, menaxhmenti paraqet aktivitet me te gjere, nuk perfshin vetem aktivitetin me njerezit, por edhe procesin e vendosjes, qeshtjet financiare, lenden e pare, tregun, teknologjine dhe porceset informative.

Zhvillimi i personalitetit - Zhvillimi i personalitetit - si faktor per lidershipsi faktor per lidership

Personaliteti paraqet faktorin themelor per nenkuptimin e sjelljeve te organizates.

Pa marre parasysh si e definojme personalitetin, qofte si teresi vetish apo vija karakteresh, perkatesisht si menyre se si ndonje person sillet apo kishte per tu sjelle ne situata te caktuara personaliteti paraqet dicka qe duhet marre parasysh me rastin e punesimit te njerezve te rinj apo perparimit te atyre te vjeterve

Personalitetet formohen ne te shumten e rasteve para se te hyjne ne organizate (familje, shkolle, xhami, kishe).

.

Fazat e zhvillimit te personalitetit ne lidership jane:

Kerkimi i identitetit (22-28 vjet) Kujdesi per vetveten (30-40 vjet) Kujdesi per gjeneraten (45-55 vjet) Kulminacioni i pjekurise (55-65 vjet)

Grupi – Grupi – kuptimi dhe llojetkuptimi dhe llojet

Grupi paraqet teresine e njerezve, te cilet ne ndonje menyre i lidhin interesat e perbashketa dhe midis tyre ekziston interaksion i rregullt.

Karakteristikat e grupit jane:

Qellimet e perbashketa Interaksionet e rregullta Udheheqesi dhe ithtaret Rregullat e sjelljes Diferencat ne status Rolet dhe statusi Kohezioni grupor

4

Ekzistojne dy lloje te grupeve:2.Grupet formale 3.Grupet joformale

Kemi dy lloje te rregullave grupore te sjelljes:

Rregullat negative te sjelljesRregullat pozitive te sjelljes

Cka eshte kohezioni grupor?Kohezioni grupor nenkupton fuqine terheqese te cilen e ka grupi ndaj anetareve te vete Faktoret qe ndikojne ne kohezionin grupor jane:15.Qellimet e grupit16.Madhesia e grupit17.Mundesite per komunikim

Komunikimi – Komunikimi – kuptimi dhe llojetkuptimi dhe llojet

Komunikimi paraqet procesin ne te cilin informatat dhe kuptimet barten nga nje person ne personin tjeter.

Menaxheri pjesen me te madhe te kohes e kalon ne komunikim

Ekzistojne keto kanale te komunikimit:

Komunikimi me nivele te uleta Udhezimi rreth punes, kur dhe si duhet te punohet, informata sqaruese, informata mbi rregullat, pervojat.

Komunikimi me nivele te larta Informatat mbi individet, informatat mbi anetaret tjere te grupeve…raportet mbi afarizmin, personelin, pergjegjesine.

Komunikimi horizontal Mundeson bashkepunim, koordinim dhe efekasitet me te madhe

Komunikimi joformal Komunikimi efikas nenkupton ndertimin e kanaleve tjera te komunikimin perveq atyre zyrtare. Eshte nevoje per tu njohur mbi punen e punetoreve, brengat e tyre, orientimet e tyre.

Procesi i Komunikimit - modeli

Mendimi Kodimi Transmetimi porosise Pranimi Dekodimi Kuptimi

Derguesi

Pranuesi

Lidhja Prapavajtese

Zhurma

Zotesia - Zotesia - si faktor per lidershipsi faktor per lidership

Zotesia e ka kuptimin e menyres se ndikimit te nje personi apo grupi ne personin apo grupin tjeter.

Ndersa ndikimi mund te definohet si proces ne te cilin individi apo grupi i shtyn te tjeret per te prodhuar ndonje efekt te qellimshem.

7

Ekzistojne tri burime te zotesise:

3. Burimet individuale4. Burimet grupore5. Burimet organizative

Autoriteti – Autoriteti – si faktor per lidershipsi faktor per lidership

Autoriteti e ka kuptimin e rolit dhe te ndikimit, pushtetit, forces e cila shtyn apo ngre, perkatesisht presionit ndikues qe i bene njerezit per ta percjelle apo per ti shkuar pase.

Lidershipi efikas shtohet atehere kur perceptimi i liderit mbi autoritetin e vete eshte i ngjashem me perceptimin e te tjereve mbi autoritetin e liderit

8

Kemi dy lloje te autoritetit:

Autoriteti zyrtar – ka karakter formal dhe mund te definohet si e drejte per vendosje mbi qeshtjet qe i takojne funksionit te caktuar si pozite.

Autoriteti jozyrtar – apo joformal paraqet ne esence autoritetin personal apo “karizmatik”Ky autoritet eshte jokonzistent d.m.th nuk e ka stabilitetin e autoritetit zyrtar

Qasje te ndryshme te udheheqjesQasje te ndryshme te udheheqjes

1. Qasja qe mbeshtetet ne karakteristikat cilesore dhe stilet e lidershipit

2. Qasja dydimensionale (njerezit dhe afarizmi)3. Qasja kontingjente (nga situata ne situate)

9

Motivimi – Motivimi – faktor per lidership te sukseshemfaktor per lidership te sukseshem

Me motivim kuptojme teresine e faktoreve te ciletndikojne ne njerez, ne sjelljet e tyre te caktuara, perkatesisht ne intensitetin dhe menyrene arritjes se qellimeve - efekteve te caktuara.

Si duhet motivuar njerezit ?Kjo eshte ceshtje esenciale, ndersa pergjigja eshte parim themelor i menaxhmentit

Menaxheret duhet ta ken njohuri mbi ate se:

Cka e orienton sjelljen e njerezve Cka e mban nje sjellje te tille konstante Cka i jep energji sjellje se njerezve

10

Te punesuarit

Motivimi per pune, matja e motivimit Motivimi per pune, matja e motivimit dhe cikli i motivimitdhe cikli i motivimit

Ekzistojne strategji te ndryshme te motivimit: Strategjia e komunikimit Strategjia e qendrimit te menaxh. ndaj puntoreve Strategjia e pasurimit te punes Strategjia e modifikimit te sjelljeve

Matja e motivimit:Ekzistojne tri teknika te matjes se motivimit:9. Anketimi i punetoreve10. Vleresimi i sjelljeve te punetoreve 11. Matja e perpjekjeve –elementeve te efekteve

Cikli i motivimit perfshine 3 faza

c. Faza e pare – motivimid. Faza e dyte – efekti (rezultati)e. Faza e trete – kenaqesia (moskenaqesia)

11

Teoria e hierarkise se motiveve dhe nevojaveTeoria e hierarkise se motiveve dhe nevojave

Nese nisemi nga parasupozimi se faktor themelor te motivimit jane nevojat, atehere del kerkesa e njohjes se nevojave, hierarkise se nevojave, pra rendesia e tyre per krijimin e rrethanave motivuese

Sistemi i nevojave sipas Maslowit perben nje hierarki duke filluar nga nevojat fiziologjike-elementare e gjere te ato qe kane ndikim ne veprimet e motivimit

.

12

Teoria “X” & “Y”

Teoria “X”- karakteristikat:

Njeriu nuk e dëshiron punën, prandaj mundohet ti ik punes

Keta njerez duhet t’i nxisim, t’i kontrollojme,, orientojme, t’i frikesojme dhe t’i denojme me qellim qe te japin kontribut ne nderma rrje

Njeriu me shume deshiron te jete i drejtuar, i ik pergjegjesise, është pa ambicie dhe nuk i intereson qëllimi i ndërmarrjes

Menaxhmenti tek kjo teori per arritjen e qellimit mbeshtetet ne aplikimin e detyrimitkontrollit, denimit per te motivuar njerezit

Teoria “Y” – karakteristikat:

Njeriu është i përcaktuar për të mësuar

Nën kushte të përshtatshme njeriu kërkon përgjegjësi

Angazhimi i tyre varet nga shpërblimi që ata do të marrin

Menaxhmenti te kjo teori tenton te arrije dicka ne menyre humane duke respektuar njeriun

Qellimi i teorive “X” & “Y”

Qellimi i te dy teorive eshte motivimi i njerezve per te arritur qellimet e organizates, dhe njekohesishte kalimi nga grupi X ne grupin Y.

Pra nga “X” (njerezit pertace, pa ambicie, pa pergjegjesi, perhere ne mbikqyrje) te kalojne ne ‘Y” (njerez te vyeshem, te kujdesshem, te arsyeshem, ambicioz, me vullnet dhe pergjegjesi)

Pervoja menaxheriale ka treguar se mesimi, edukimi, komunikimi dhe ushtrimi permanent i te punesuarve gradualisht i kthen bindjet dhe sjelljet e tyre ne kufijte e deshiruar nga menaxhmenti i kompanise.

Teoria “Z”

Teoria Z paraqet teorine e menaxhimit te implementuar ne menaxhmentin japonez

Esenca e Teorise “Z” qendron ne dy kushte:

1. Njohja komplekse e punes 2. Decentralizimi i larte i pergjegjesive

Faktori kryesor i motivimit eshte mundesia e angazhimit kreativ te te gjithe punetoreve permes grupeve inovative

Karakteristike e pergjithshme e teorise “Z” eshte integrimi i praktikes menaxheriale japoneze dhe asaj amerikane

Karakteristikat e kompanise sipas teorise ‘Z” jane:

Punesimi afatgjate Vendosja kolektive Pergjegjesia individuale Sistemi i perparimit gradual Karriera profesionale e specializuar Mekanizmi i kontrollit indirekt Kujdesi per te gjithe te punesuarit ne kompani.