UCZESTNICTWO W KULTURZE JAKO SPOSÓB BUDOWANIA STRATYFIKACJI SPOŁECZNEJ?

Chlebicki Michał

Grodny Seweryn

Solecki Przemysław

STRUKTURA PREZENTACJI

Prezentacja danych zebranych w badaniu Uczestnictwa Polaków w kulturze. GUS. Ostatnie badanie w 2004, następne w 2009

Cztery elementy prezentacji: ukazanie charakterystycznych (powtarzających

się) typów uczestnictwa w kulturze (PCA) podanie cech społeczno – demograficznych otwarty i zamknięty charakter wyróżnionych

typów uczestnictwa wnioski z analizy

CZĘŚĆ PIERWSZA: ANALIZA GŁÓWNYCH SKŁADOWYCH Istota Analizy Głównych Składowych Wyróżnione typy:

czytelnik – dziedzina zachowań związana z czytaniem książek, niezależnie z jakich powodów: w celach zawodowych, dla przyjemności itp.

rozrywka – dwa elementy: gama zachowań w formie uczestnika widowni – bycie

częścią publiczności w zbiorowym spektaklu (imprezy sportowe, kabaretowe, koncerty muzyki rozrywkowej),

formy amatorskiego, aktywnego udziału w tego typu formach, choć na mniejszą skalę (uczestnictwo w zajęciach domów kultury, szeroko pojętych dyskotekach, oraz spotkaniach towarzyskich)

kultura sceniczna – typ uczestnictwa w kulturze, które związane jest z uczęszczaniem do teatrów, oper, operetek, filharmonii

filmowiec – typy uczestnictwa w kulturze związane z 10 muzą. Kluczowy jest sam fakt oglądania filmu, nośnik – kino, domowy zestaw DVD, komputer z odpowiednim czytnikiem – ma drugorzędne znaczenie

CZĘŚĆ PIERWSZA: ANALIZA GŁÓWNYCH SKŁADOWYCH

Wyróżnione typy: Radio i TV – choć z obu mediów korzystamy z innych

sytuacjach, to analiza pokazuje że pozostają one w symbiozie. Bierne formy uczestnictwa, które wydają się ze sobą nie konkurować

kultura informacji – zachowania związana z traktowaniem gazety jako podstawowej formy przekazu i źródła informacji o świecie. Dotyczy zarówno gazet codziennych jak i ilustrowanych tygodników stanowiących podsumowanie zjawisk z pewnego okresu czasu.

turystyka kulturalno-historyczna – do tej kategorii wchodzą zachowania związane z odwiedzaniem zabytków i miejsc gromadzących dobra kultury: muzeów oraz galerii, również tych zagranicznych.

kultura przez komputer – wiąże się ze specyficznym stylem życia i praktycznie nieodzownie łączy się z wykorzystaniem zasobów internetu. Medium okazuje się odgrywać decydujące znaczenie.

CZYTELNIK

Najczęstszymi czytelnikami są osoby w dwóch przedziałach wiekowych – 45 – 54 oraz osoby w wieku 19 – 29 lat

Pomiędzy poziomem wykształcenia a poziomem czytelnictwa istnieje zależność liniowa Kobiety częściej przejawiają ten typ uczestnictwa

KULTURA INFORMACJI

Czytelnictwo gazet wzrasta wraz z wiekiem, generalnie osoby po 45 roku życia zaczynają czytać więcej

Osoby z wyższym wykształceniem częściej zaliczyć można do analizowanego typu uczestnictwa

KULTURA SCENICZNA

Osoby, które zakończyły edukację stanowią prawie 2/3 badanych. Wśród nich kolejne 2/3 to osoby z wyższym wykształceniem. Jeśli zaś chodzi o osoby uczące się, to dwie główne grupy które biorą udział w kulturze scenicznej to studenci, oraz osoby uczęszczające do liceum ogólnokształcącego.

Młody wiek, 15 – 24 lata wpływa dodatnie na udział w kulturze scenicznej. Druga grupa wiekowa to osoby w wieku 45-54

Także i tutaj kobiety występują częściej

FILMOWIEC

44% kinomaniaków nie uczęszcza do żadnej szkoły, z czego 2/3 z nich posiada wyższe wykształcenie.

Duży wpływ ma wielkość miejscowości zamieszkania. Mieszkańcy miast większych niż 200 tys. częściej chodzą do kin, zaś mieszkańcy miast mniejszych niż 200 tys., rzadziej stają się kinomaniakami. Wynika to z dostępem do tego typu instytucji

Wiek. Od 35 roku zaczyna się niedoreprezentacja

ROZRYWKA

Mieszczą się przedziale wiekowym 15 -29. 9 na 10 osób pozostaje poza związkiem małżeńskim. Niewielką przewagę uzyskują mężczyźni

W tej grupie 1/3 osób nie uczęszcza do żadnej szkoły. Z pozostałej części 1/3 stanowią studenci, 25% to uczniowie technikum, a 20% liceów ogólnokształcących i profilowanych

RADIO I TV

Osoby w wieku powyżej 50 roku życia częściej wybierają ten typ uczestnictwa.

Tak samo jak osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Rzadziej ten typ uczestnictwa wybierają osoby w wyższym wykształceniem

W tym typie uczestnictwa rzadziej niż w rozkładzie dla Polski występują osoby uczące się. Oznacza to, że uczenie się nie sprzyja oglądaniu TV częściej niż 4 godziny dziennie.

DOCHÓD NA JEDNĄ OSOBĘ A TYP UCZESTNICTWA

Osoby, których dochód na jedną osobę jest w przedziale 0-200 oraz 201-500 rzadziej uczestniczą w wyróżnionych typach, z wyjątkiem radio i TV oraz rozrywka. Dochód z półki wyżej, w zasadzie nie różnicuje typu uczestnictwa, z wyjątkiem kinomaniaka i kultury scenicznej. Najwyższa półka dochodów sprzyja uczestnictwu w kulturze, a jeżeli chodzi o typ kinomaniaka oraz kulturę sceniczną, to dochód jest zmienną bardzo istotną.

CZĘŚĆ TRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE

Czytelnictwo wydaje się formą uczestnictwa najbardziej otwartego na inne typy aktywności kulturowej. Uczestniczą w nich słabo ale w prawie wszędzie są obecni. Z małym wyjątkiem w przypadku TV.

Z kolei kultura sceniczna wydaje się być bardzo zogniskowanym typem uczestnictwa. Swoją typową aktywność uzupełniają wyłącznie chodzeniem do kina.

Podobnie zamkniętym choć nieco inaczej jest typ uczestnictwa: kultura informacji. Preferuje informację (radio i tygodnik) jako podstawowy przedmiot zainteresowań –odrzuca natomiast życie towarzyskie. Ponadto nie traktuje TV, internetu oraz gazet codziennych jako źródła informacji.

czytelnictwo

k. sceniczna

k. informacji

kino ++ ++

internet + +

radio +++

sport +

czytanie książek

M ++

imprezy towarzyskie

+

dancing ++ ---

muzyka +

kultura sceniczna

+ M +

czasopisma + M

gazety +

TV -- -

CZĘŚĆ TRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE

Filmowiec, osoba która regularnie chodzi do kina. Ponadto jest osoba towarzyską biorącą udział w różnych imprezach (towarzyskich, dancingi).

Rozrywka – typ uczestnictwa podobny do filmowca. Jego kluczowymi rodzajami aktywności są szeroko rozumiane imprezy towarzyskie oraz sport. Jest także osobą, która chodzi do kina. Uczęszczanie na któreś z wydarzeń kultury scenicznej związane jest z wiekiem osób tworzących ten typ uczestnictwa.

TV i radio – to raczej domowy sposób spędzania czasu wolnego, połączony głównie ze sportem. Ten typ uczestnictwa jest ujemnie skorelowany z czytaniem książek.

filmowiec rozrywka

TV + Radio

kino M +++

internet + +

radio + M

sport M ++

czytanie książek -

imprezy towarzyskie

++ M ++

dancing ++ M ++

muzyka + + +++

kultura sceniczna

+

czasopisma + +

gazety

TV M

CZĘŚĆ CZWARTA: UWAGI I WNIOSKI Brakuje pewnych istotnych zmiennych,

zwłaszcza wykształcenia rodziców. Liczba wyróżnionych typów nie jest

zamknięta. Jest to trudne ze względu na brak właściwych wskaźników oraz pojemność pojęcia uczestnictwo w kulturze

Wymienione typy wzmagają dalszej analizy. Wraz ze wzrostem kompetencji kulturowych

oraz możliwości ekonomicznych następuje otwieranie się pewnych typów uczestnictwa a zamykanie innych.