ubezwŁasnowolnienie

Andrzej Stankiewicz 2012Andrzej Stankiewicz 2012

UBEZWŁASNOWOLNIENIEUBEZWŁASNOWOLNIENIE

Prezentacja stanowi własność autora i może służyć Prezentacja stanowi własność autora i może służyć osobom z niej korzystającej tylko do użytku własnego. osobom z niej korzystającej tylko do użytku własnego.

Prezentacja nie stanowi porady prawnej i pełnią Prezentacja nie stanowi porady prawnej i pełnią jedynie funkcję pomocniczą oraz wyjaśniającą.jedynie funkcję pomocniczą oraz wyjaśniającą.


Akty prawne regulujące tematykę Akty prawne regulujące tematykę ubezwłasnowolnieniaubezwłasnowolnienia

Konstytucja RP z 02.04.1997 r. (art. 30)Konstytucja RP z 02.04.1997 r. (art. 30)

Kodeks Cywilny z 23.04.1964 r. (dalej kc)Kodeks Cywilny z 23.04.1964 r. (dalej kc)

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z 25.02.1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z 25.02.1964 r. (dalej kro)(dalej kro)

Kodeks Postępowania Cywilnego z 17.11.1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego z 17.11.1964 r. (dalej kpc)(dalej kpc)


Rodzaje ubezwłasnowolnieniaRodzaje ubezwłasnowolnienia

całkowite (art. 13 kc)całkowite (art. 13 kc)

częściowe (art. 16 kc)częściowe (art. 16 kc)


Przesłanki ubezwłasnowolnieniaPrzesłanki ubezwłasnowolnieniacałkowitego art. 13 kccałkowitego art. 13 kc

1.1. wiek – powyżej 13 latwiek – powyżej 13 lat

2.2. osoba, której dotyczy postępowanie o osoba, której dotyczy postępowanie o ubezwłasnowolnienie, jest chora psychicznie, ubezwłasnowolnienie, jest chora psychicznie, niedorozwinięta umysłowo lub też dotknięta niedorozwinięta umysłowo lub też dotknięta innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w szczególności pijaństwem lub narkomanią szczególności pijaństwem lub narkomanią (element psychiatryczny, biologiczny)(element psychiatryczny, biologiczny)

3.3. z powodu przesłanki nr 2 „nie jest w stanie z powodu przesłanki nr 2 „nie jest w stanie kierować swym postępowaniem” (element kierować swym postępowaniem” (element psychologiczny)psychologiczny)


Przesłanki ubezwłasnowolnienia Przesłanki ubezwłasnowolnienia częściowego (art. 16 kc)częściowego (art. 16 kc)

1.1. wiek – osoba pełnoletniawiek – osoba pełnoletnia

2.2. osoba, której dotyczy postępowanie o osoba, której dotyczy postępowanie o ubezwłasnowolnienie, jest chora psychicznie, ubezwłasnowolnienie, jest chora psychicznie, niedorozwinięta umysłowo lub też dotknięta innego niedorozwinięta umysłowo lub też dotknięta innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w szczególności rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w szczególności pijaństwem lub narkomanią (element psychiatryczny, pijaństwem lub narkomanią (element psychiatryczny, biologiczny)biologiczny)

3.3. z powodu przesłanki nr 2 stan tej osoby nie uzasadnia z powodu przesłanki nr 2 stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw pomoc do prowadzenia jej spraw (element (element psychologiczny)psychologiczny)


Element psychiatryczny jako przesłanka Element psychiatryczny jako przesłanka ubezwłasnowolnieniaubezwłasnowolnienia

1.1. choroba psychicznachoroba psychiczna

2.2. niedorozwój umysłowy (upośledzenie niedorozwój umysłowy (upośledzenie umysłowe, niepełnosprawność umysłowe, niepełnosprawność intelektualna)intelektualna)

3.3. inne rodzaje zaburzeń psychicznychinne rodzaje zaburzeń psychicznych


Choroba psychicznaChoroba psychiczna

choroby umysłowe (psychozy),choroby umysłowe (psychozy),

nerwice, nerwice,

zaburzenia osobowości, zaburzenia osobowości,

zespoły otępienne;zespoły otępienne;

Choroba psychiczna – stan przewlekły, którego Choroba psychiczna – stan przewlekły, którego objawami mogą być różnorodne zaburzenia objawami mogą być różnorodne zaburzenia psychiczne (endogenne, somatogenne, psychiczne (endogenne, somatogenne, psychogenne)psychogenne)


Niedorozwój umysłowyNiedorozwój umysłowy

właściwie - upośledzenie umysłowe, właściwie - upośledzenie umysłowe, niepełnosprawność intelektualnaniepełnosprawność intelektualna

def. R. Hebera – def. R. Hebera – „powstały w okresie rozwojowym stan „powstały w okresie rozwojowym stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną sprawnością intelektualną, związany z zaburzeniami w jednej sprawnością intelektualną, związany z zaburzeniami w jednej lub więcej dziedzin, takich jak: dojrzewanie, uczenie się i lub więcej dziedzin, takich jak: dojrzewanie, uczenie się i przystosowanie społeczne”przystosowanie społeczne”

cztery stopnie upośledzenia umysłowego wg cztery stopnie upośledzenia umysłowego wg klasyfikacji ŚOZ (lekkie, umiarkowane, klasyfikacji ŚOZ (lekkie, umiarkowane, znaczne, głębokie)znaczne, głębokie)


Inne rodzaje zaburzeń Inne rodzaje zaburzeń psychicznychpsychicznych

pijaństwopijaństwonarkomanianarkomaniauzależnienie od leków, uzależnienie od leków, stany lękowestany lękowefobiefobiehisteriahisteriazaburzenia seksualnezaburzenia seksualne


Celowość ubezwłasnowolnieniaCelowość ubezwłasnowolnienia

tylko i wyłącznie dobro osoby, która ma być tylko i wyłącznie dobro osoby, która ma być ubezwłasnowolnionaubezwłasnowolniona

por. postanowienie SN z 3 grudnia 1974 r., I CR 580/74 przy wyborze rodzaju por. postanowienie SN z 3 grudnia 1974 r., I CR 580/74 przy wyborze rodzaju ubezwłasnowolnienia trzeba badać nie tylko rodzaj choroby umysłowej, stopień ubezwłasnowolnienia trzeba badać nie tylko rodzaj choroby umysłowej, stopień niedorozwoju umysłowego czy też charakter zaburzeń psychicznych, ale również sytuację niedorozwoju umysłowego czy też charakter zaburzeń psychicznych, ale również sytuację życiową osoby, której postępowanie dotyczy, a w szczególności to, skąd czerpie środki na życiową osoby, której postępowanie dotyczy, a w szczególności to, skąd czerpie środki na utrzymanie, czy pracuje zarobkowo, jak daje sobie radę w zwykłych sprawach życia utrzymanie, czy pracuje zarobkowo, jak daje sobie radę w zwykłych sprawach życia codziennego, czy ma rodzinę mogącą zapewnić jej pomoc i opiekę. codziennego, czy ma rodzinę mogącą zapewnić jej pomoc i opiekę. por. postanowienie Sn z 14 lutego 1974 r., I CR 8/74W razie istnienia przesłanek por. postanowienie Sn z 14 lutego 1974 r., I CR 8/74W razie istnienia przesłanek ubezwłasnowolnienia częściowego sąd może nie ubezwłasnowolnić osoby chorej (art. 16 ubezwłasnowolnienia częściowego sąd może nie ubezwłasnowolnić osoby chorej (art. 16 § 1 kc), gdyby ubezwłasnowolnienie w większym stopniu osłabiło pozycję tej osoby, niż § 1 kc), gdyby ubezwłasnowolnienie w większym stopniu osłabiło pozycję tej osoby, niż przyniosło jej pomoc. W szczególności pozostawienie osobie chorej możności przyniosło jej pomoc. W szczególności pozostawienie osobie chorej możności prowadzenia przez nią jej spraw i decydowania o nich może być dla tej osoby prowadzenia przez nią jej spraw i decydowania o nich może być dla tej osoby korzystniejsze od pomocy kuratora.korzystniejsze od pomocy kuratora.por. por. a contrario a contrario orzeczenie SN z 11.11.1970, II CR 336/70,orzeczenie SN z 11.11.1970, II CR 336/70,

pomimo spełnienia wszystkich przesłanek nie ma pomimo spełnienia wszystkich przesłanek nie ma przymusu orzeczenia ubezwłasnowolnieniaprzymusu orzeczenia ubezwłasnowolnienia


Skutki prawne Skutki prawne ubezwłasnowolnienia całkowitegoubezwłasnowolnienia całkowitegobrak zdolności do czynności prawnychbrak zdolności do czynności prawnych, czyli , czyli nabywania w drodze czynności prawnych praw i nabywania w drodze czynności prawnych praw i zaciągania zobowiązańzaciągania zobowiązań

czynność prawna dokonana przez osobę czynność prawna dokonana przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie jest ubezwłasnowolnioną całkowicie jest bezwzględnie bezwzględnie nieważnanieważna

wyjątek wyjątek – umowa należąca do umów powszechnie – umowa należąca do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego – staje się ważna z chwilą jej wykonania, codziennego – staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba żechyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych osoby niezdolnej do czynności prawnych


Skutki prawne Skutki prawne ubezwłasnowolnienia częściowegoubezwłasnowolnienia częściowego

ograniczona zdolność do czynności prawnych ograniczona zdolność do czynności prawnych – osoby te nie – osoby te nie mogą samodzielnie dokonywać czynności prawnych zobowiązujących i mogą samodzielnie dokonywać czynności prawnych zobowiązujących i rozporządzających z wyjątkiem drobnych umów powszechnie zawieranychrozporządzających z wyjątkiem drobnych umów powszechnie zawieranychzawarcie umowy bez zgody kuratora, dla jej ważności – wymóg zawarcie umowy bez zgody kuratora, dla jej ważności – wymóg potwierdzenia przez kuratorapotwierdzenia przez kuratora

ale ale pełna zdolność do czynności prawnych w zakresie:pełna zdolność do czynności prawnych w zakresie:umów należących do powszechnie zawieranych w drobnych bieżących umów należących do powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennegosprawach życia codziennego samodzielnym rozporządzaniem swoim zarobkiem, chyba że sąd samodzielnym rozporządzaniem swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy inaczej postanowiopiekuńczy inaczej postanowidysponowania określonymi przedmiotami majątkowymi oddanymi jej do dysponowania określonymi przedmiotami majątkowymi oddanymi jej do swobodnego użytku przez kuratoraswobodnego użytku przez kuratoraczynności prawnych, na mocy których osoba uzyskuje prawo, nie czynności prawnych, na mocy których osoba uzyskuje prawo, nie zaciągając zobowiązania (np. darowizna)zaciągając zobowiązania (np. darowizna)


Skutki c.d.Skutki c.d.

zakaz zawierania związku małżeńskiego art. 11 kro zakaz zawierania związku małżeńskiego art. 11 kro (całkowite)(całkowite)brak możności uznania dziecka nawet za zgodą brak możności uznania dziecka nawet za zgodą przedstawiciela ustawowego (całkowite)przedstawiciela ustawowego (całkowite)brak możności sprawowania władzy rodzicielskiej, brak możności sprawowania władzy rodzicielskiej, przysposobienia dziecka, sporządzenia testamentu, przysposobienia dziecka, sporządzenia testamentu, uznania dziecka bez zgody przedstawiciela ustawowegouznania dziecka bez zgody przedstawiciela ustawowegonie pociąga za sobą żadnych ograniczeń w działalności nie pociąga za sobą żadnych ograniczeń w działalności artystycznej, literackiej; w ogóle w działalności twórczejartystycznej, literackiej; w ogóle w działalności twórczejbrak czynnego i biernego prawa wyborczego (art. 10 i 11 brak czynnego i biernego prawa wyborczego (art. 10 i 11 Kodeksu wyborczego) Kodeksu wyborczego)


Opiekun dla Opiekun dla ubezwłasnowolnionego całkowicieubezwłasnowolnionego całkowiciew pierwszej kolejności małżonek, w braku w pierwszej kolejności małżonek, w braku ojciec lub matkaojciec lub matka

Nie może nim być osoba, która: Nie może nim być osoba, która: nie posiada pełnej zdolność do czynności nie posiada pełnej zdolność do czynności prawnych albo pełni praw publicznychprawnych albo pełni praw publicznychzostała pozbawiona władzy rodzicielskiejzostała pozbawiona władzy rodzicielskiejw stosunku, do której zachodzi w stosunku, do której zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekunanależycie z obowiązków opiekuna


OpiekaOpieka

ustanowienie opiekiustanowienie opieki

objęcie opiekiobjęcie opieki


Treść opieki -Treść opieki -art. 155 kroart. 155 kro

piecza nad osobą ubezwłasnowolnionegopiecza nad osobą ubezwłasnowolnionego

piecza nad majątkiem piecza nad majątkiem ubezwłasnowolnionegoubezwłasnowolnionego

reprezentacja ubezwłasnowolnionegoreprezentacja ubezwłasnowolnionego


Piecza nad osobąPiecza nad osobą

całokształt starań o sprawy osobiste osoby całokształt starań o sprawy osobiste osoby ubezwłasnowolnionej całkowicieubezwłasnowolnionej całkowicie

raczej czynności faktyczneraczej czynności faktyczne

kwestia posłuszeństwakwestia posłuszeństwa


Piecza nad majątkiem Piecza nad majątkiem podopiecznegopodopiecznego

nadzór, a nie zarządnadzór, a nie zarząd

inwentarz majątkuinwentarz majątku

nie obejmuje:nie obejmuje:

zarobku podopiecznegozarobku podopiecznego

przedmiotów oddanych do swobodnego przedmiotów oddanych do swobodnego użytkuużytku

przedmiotów z darowizny, testamentu, przedmiotów z darowizny, testamentu, jeżeli tak zastrzeżonojeżeli tak zastrzeżono


Reprezentacja podopiecznegoReprezentacja podopiecznego

dokonywanie czynności prawnych ze skutkami dokonywanie czynności prawnych ze skutkami bezpośrednimi dla podopiecznegobezpośrednimi dla podopiecznego

alealezakaz reprezentacji:zakaz reprezentacji:

1.1. czynności prawne pomiędzy osobami pozostającymi czynności prawne pomiędzy osobami pozostającymi pod opieką tego samego opiekunapod opieką tego samego opiekuna

2.2. czynności prawne między osobą pod opieką a czynności prawne między osobą pod opieką a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, itd., opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, itd., chyba że bezpłatne przysporzeniechyba że bezpłatne przysporzeniereprezentacja nie dotyczy czynności o charakterze reprezentacja nie dotyczy czynności o charakterze ściśle osobistym (zawarcie małżeństwa, uznanie ściśle osobistym (zawarcie małżeństwa, uznanie ojcostwa)ojcostwa)każdorazowo może być ograniczona sądowo we każdorazowo może być ograniczona sądowo we wskazanym zakresiewskazanym zakresie


Zasady sprawowania opiekiZasady sprawowania opieki

kryteria należytego sprawowania opieki kryteria należytego sprawowania opieki (art. 154 kro)(art. 154 kro)

zakres autonomii opiekuna (art. 156 kro)zakres autonomii opiekuna (art. 156 kro)

zasada odpłatności opieki i zwrotu zasada odpłatności opieki i zwrotu nakładów (art. 162, 163 kro)nakładów (art. 162, 163 kro)

zasada wynikająca z odesłania do zasada wynikająca z odesłania do przepisów o władzy rodzicielskiej (art. 155 przepisów o władzy rodzicielskiej (art. 155 par. 2 w zw. z art. 97 kro)par. 2 w zw. z art. 97 kro)


Odpowiedzialność opiekuna art. Odpowiedzialność opiekuna art. 164 kro164 kro

1.1. względem podopiecznego:względem podopiecznego:roszczenie o naprawienie szkodyroszczenie o naprawienie szkody

za nienależyte sprawowanie opieki za nienależyte sprawowanie opieki

przedawnienie – 3 lata od ustania opieki lub przedawnienie – 3 lata od ustania opieki lub zwolnienia opiekunazwolnienia opiekuna

2. względem osób trzecich – 2. względem osób trzecich – odpowiedzialność odpowiedzialność deliktowa oparta na winie w nadzorze (art. 427 kc w deliktowa oparta na winie w nadzorze (art. 427 kc w zw. z art. 425 kc)zw. z art. 425 kc)


Nadzór sądu nad sprawowaniem Nadzór sądu nad sprawowaniem opiekiopieki

środki nadzoru stałego, tzw. bieżące, środki nadzoru stałego, tzw. bieżące, periodyczne (art. 165-167 kro)periodyczne (art. 165-167 kro)

środki nadzoru doraźnego, tzw. środki nadzoru doraźnego, tzw. szczególne (art. 157 i 168 kro)szczególne (art. 157 i 168 kro)


Nadzór bieżącyNadzór bieżący

Obowiązki sądu:Obowiązki sądu:zaznajamianie się sądu na bieżąco z działalnością opiekuna, zaznajamianie się sądu na bieżąco z działalnością opiekuna, udzielanie mu wskazówek i poleceńudzielanie mu wskazówek i poleceńprzyjmowanie okresowych sprawozdań i rachunku (nie rzadziej niż przyjmowanie okresowych sprawozdań i rachunku (nie rzadziej niż raz na rok) oraz ich badanieraz na rok) oraz ich badanieodpowiednie zarządzenia i zatwierdzenie rachunkuodpowiednie zarządzenia i zatwierdzenie rachunku

(zatwierdzenie rachunku nie wyłącza odpow. opiekuna za szkodę)(zatwierdzenie rachunku nie wyłącza odpow. opiekuna za szkodę)

Uprawnienia sądu:Uprawnienia sądu:żądanie wyjaśnień od opiekuna oraz przedstawienia żądanie wyjaśnień od opiekuna oraz przedstawienia dokumentówdokumentównakazanie osobistego stawiennictwa osoby pozostającej nakazanie osobistego stawiennictwa osoby pozostającej pod opieką pod opieką


Nadzór doraźnyNadzór doraźny

„„sąd wyda” odpowiednie zarządzenia sąd wyda” odpowiednie zarządzenia jeżeli opiekun nie sprawuje należycie jeżeli opiekun nie sprawuje należycie opieki (zmierzają do usunięcia uchybień)opieki (zmierzają do usunięcia uchybień)

grzywna dla opiekuna grzywna dla opiekuna

ustanowienie kuratora, w przypadku ustanowienie kuratora, w przypadku doznania przez opiekuna przemijającej doznania przez opiekuna przemijającej przeszkody w sprawowaniu opiekiprzeszkody w sprawowaniu opieki


Ustanie opiekiUstanie opieki

śmierć podopiecznegośmierć podopiecznego

uchylenie ubezwłasnowolnienia uchylenie ubezwłasnowolnienia całkowitegocałkowitego

zmiana ubezwłasnowolnienia z zmiana ubezwłasnowolnienia z całkowitego na częściowecałkowitego na częściowe


Zwolnienie opiekuna Zwolnienie opiekuna

na jego wniosek, o ile przemawiają za tym na jego wniosek, o ile przemawiają za tym ważne powodyważne powody

obligatoryjne z urzędu z powodu obligatoryjne z urzędu z powodu przeszkód faktycznych lub prawnychprzeszkód faktycznych lub prawnych

albo albo

opiekun dopuszcza się czynów lub opiekun dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro zaniedbań, które naruszają dobro pozostającego pod opiekąpozostającego pod opieką


Skutki zwolnienia opiekuna oraz Skutki zwolnienia opiekuna oraz ustania opiekiustania opieki

złożenie rachunku końcowego z zarządu złożenie rachunku końcowego z zarządu majątkiem – 3 miesiącemajątkiem – 3 miesiące

zwrot zaświadczenia o objęciu opieki zwrot zaświadczenia o objęciu opieki

zwrot majątku podopiecznegozwrot majątku podopiecznego


KuratelaKuratela

zastosowanie przepisów o opiece zastosowanie przepisów o opiece ustanowienieustanowienie (art. 16 par. 2 kc, 178 par. 1 (art. 16 par. 2 kc, 178 par. 1 kro)kro)skutkiskutki – osoba ubezwłasnowolniona – osoba ubezwłasnowolniona częściowo posiada zdolność procesową w częściowo posiada zdolność procesową w postępowaniu o ustanowienie kuratelipostępowaniu o ustanowienie kuratelitreśćtreść – reprezentacja i zarząd majątkiem – reprezentacja i zarząd majątkiem tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi (ALE) (ALE) (zaświadczenie art. 604 kpc)(zaświadczenie art. 604 kpc)


Kuratela c.d.Kuratela c.d.

sprawowanie – według tych samych sprawowanie – według tych samych zasad, co opieka, wynagrodzenie inaczejzasad, co opieka, wynagrodzenie inaczej

ustanie z mocy prawa – uchylenie ustanie z mocy prawa – uchylenie ubezwłasnowolnienia częściowego, ubezwłasnowolnienia częściowego, zmiana ubezwłasnowolnienia z zmiana ubezwłasnowolnienia z częściowego na całkowiteczęściowego na całkowite


Pomoc prawna wobec osoby, której Pomoc prawna wobec osoby, której dotyczy wniosek o dotyczy wniosek o

ubezwłasnowolnienieubezwłasnowolnienie

pomoc prawna z urzędu:pomoc prawna z urzędu:1.1. z wnioskiem o zw. od kosztów sądowych z wnioskiem o zw. od kosztów sądowych

lub osobnolub osobno2.2. na piśmie lub ustnie do protokołuna piśmie lub ustnie do protokołu3.3. w sądzie, w którym sprawa ma być w sądzie, w którym sprawa ma być

wytoczona lub już się toczywytoczona lub już się toczysąd może ustanowić pełnomocnika z sąd może ustanowić pełnomocnika z urzęduurzędu


Doradca tymczasowyDoradca tymczasowy

jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika pełnoletniej, sąd może na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania lub z urzędu, przy wszczęciu lub w toku postępowania, ustanowić dla niej doradcę postępowania, ustanowić dla niej doradcę tymczasowego, tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mieniamieniadoradcą tymczasowym przede wszystkim małżonek, doradcą tymczasowym przede wszystkim małżonek, krewny lub inną osoba bliska, jeżeli nie stoi temu na krewny lub inną osoba bliska, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy przeszkodzie wzgląd na dobro osoby, której dotyczy wniosekwniosekpostanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego staje się skuteczne z chwilą doręczenia go osobie, staje się skuteczne z chwilą doręczenia go osobie, której dotyczy wniosekktórej dotyczy wniosek


Doradca tymczasowy c.d.Doradca tymczasowy c.d.

ograniczona zdolność do czynności prawnych na równi ograniczona zdolność do czynności prawnych na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowoz osobą ubezwłasnowolnioną częściowopostanowienie o postanowienie o ustanowieniu doradcy traci mocustanowieniu doradcy traci moc (art. 550 kpc), gdy:(art. 550 kpc), gdy:

1.1. wniosek o ubezwłasnowolnienie został prawomocnie wniosek o ubezwłasnowolnienie został prawomocnie oddalony lub odrzucony albo postępowanie umorzono; oddalony lub odrzucony albo postępowanie umorzono;

2.2. na skutek orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu na skutek orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu ustanowiony został opiekun lub kurator. ustanowiony został opiekun lub kurator. sąd odwołuje doradcę tymczasowego, jeżeli ustała sąd odwołuje doradcę tymczasowego, jeżeli ustała potrzeba dalszej ochrony osoby, której dotyczy potrzeba dalszej ochrony osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub jej mienia. wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub jej mienia.


Kurator procesowy – art. 556 kpcKurator procesowy – art. 556 kpc

sąd ustanowi kuratora sąd ustanowi kuratora dla osoby której dla osoby której dotyczy wniosek, chyba że ma ona dotyczy wniosek, chyba że ma ona przedstawiciela ustawowego, który nie jest przedstawiciela ustawowego, który nie jest wnioskodawcą, jeżeli wcześniej sąd zaniecha:wnioskodawcą, jeżeli wcześniej sąd zaniecha:- - doręczenia pism sądowych, wezwania lub doręczenia pism sądowych, wezwania lub wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli uzna to za niecelowe ze ubezwłasnowolnienie, jeżeli uzna to za niecelowe ze względu na stan zdrowia tej osoby, określony w względu na stan zdrowia tej osoby, określony w opiniach biegłego lekarza psychiatry lub neurologa opiniach biegłego lekarza psychiatry lub neurologa oraz psychologa wydanych po przeprowadzeniu oraz psychologa wydanych po przeprowadzeniu badania;badania;

- nie dotyczy to pierwszego wysłuchania.- nie dotyczy to pierwszego wysłuchania.


Ubezwłasnowolnienie -Ubezwłasnowolnienie -postępowaniepostępowanie

Jurysdykcja sądów polskich (art. 1106(1) kpc):Jurysdykcja sądów polskich (art. 1106(1) kpc):jurysdykcja krajowajurysdykcja krajowa - sprawy o - sprawy o ubezwłasnowolnienie osoby będącej ubezwłasnowolnienie osoby będącej obywatelem polskim lub cudzoziemca mającego obywatelem polskim lub cudzoziemca mającego miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.jurysdykcja krajowa wyłącznajurysdykcja krajowa wyłączna, jeżeli osoba, , jeżeli osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jest obywatelem polskim, mającym miejsce jest obywatelem polskim, mającym miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.Rzeczypospolitej Polskiej.


Ubezwłasnowolnienie – Ubezwłasnowolnienie – postępowania c.d.postępowania c.d.

opłata sądowa – 40 zł (art. 23 ustawy o kosztach opłata sądowa – 40 zł (art. 23 ustawy o kosztach sądowych) – wniosek o ubezwłasnowolnieniesądowych) – wniosek o ubezwłasnowolnienie

brak opłaty – wniosek osoby brak opłaty – wniosek osoby ubezwłasnowolnionej w sprawach o uchylenie ubezwłasnowolnionej w sprawach o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia (art. 96 ust. 1 lub zmianę ubezwłasnowolnienia (art. 96 ust. 1 pkt 9a ustawy o kosztach sądowych)pkt 9a ustawy o kosztach sądowych)

alboalbo

zwolnienie od kosztów sądowychzwolnienie od kosztów sądowych


Właściwość i skład sądu – Właściwość i skład sądu – wyjątki od wyjątki od ogólnych reguł postępowania ogólnych reguł postępowania

nieprocesowegonieprocesowego

właściwość rzeczowa sąduwłaściwość rzeczowa sądu (art. 544 kpc) – (art. 544 kpc) – sądy okręgowesądy okręgowewłaściwość miejscowa sąduwłaściwość miejscowa sądu (art. 544 kpc) - (art. 544 kpc) - wg miejsca zamieszkania osoby, której wg miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek, w braku tego miejsce pobytu; dotyczy wniosek, w braku tego miejsce pobytu; sprawy wszczęte z urzędu o uchylenie sprawy wszczęte z urzędu o uchylenie ubezwłasnowolnienia sąd, w którego okręgu ubezwłasnowolnienia sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie będące podstawą nastąpiło zdarzenie będące podstawą wszczęcia postępowania wszczęcia postępowania skład sąduskład sądu – trzech sędziów zawodowych – trzech sędziów zawodowych


Podmioty uprawnione do złożenia Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie (art. wniosku o ubezwłasnowolnienie (art.

545 kpc)545 kpc)

małżonek osoby, której dotyczy wniosekmałżonek osoby, której dotyczy wniosekjej krewni w linii prostej oraz rodzeństwojej krewni w linii prostej oraz rodzeństwojej przedstawiciel ustawowyjej przedstawiciel ustawowy

alealekrewni osoby, której dotyczy wniosek o krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego nie mogą zgłaszać tego wnioskuwniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela , jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowegoustawowegoRzecznik Praw ObywatelskichRzecznik Praw ObywatelskichProkuratorProkurator


Treść wniosku o Treść wniosku o ubezwłasnowolnienieubezwłasnowolnienie

ogólne wymogi dotyczące pisma ogólne wymogi dotyczące pisma procesowego (art. 126, 187, 511 kpc)procesowego (art. 126, 187, 511 kpc)

żądanie ubezwłasnowolnienia, z żądanie ubezwłasnowolnienia, z określeniem rodzajuokreśleniem rodzaju

określenie przyczyny (art. 13 czy 16 kc)określenie przyczyny (art. 13 czy 16 kc)

wskazanie legitymacji do złożenia wnioskuwskazanie legitymacji do złożenia wniosku


Termin do złożenia wnioskuTermin do złożenia wniosku

ubezwłasnowolnienie całkowite – ukończone 13 ubezwłasnowolnienie całkowite – ukończone 13 latlat

ubezwłasnowolnione częściowe – pełnoletniośćubezwłasnowolnione częściowe – pełnoletniość

aleale

wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletniości, której dotyczy wniosek (skutek od pełnoletniości, której dotyczy wniosek (skutek od osiągnięcia pełnoletniości), por. art. 316 kpcosiągnięcia pełnoletniości), por. art. 316 kpc


Środki zabezpieczające przed Środki zabezpieczające przed nieuzasadnionym wszczęciem nieuzasadnionym wszczęciem

postępowaniapostępowania

grzywna – dla osoby która złożyła wniosek w złej grzywna – dla osoby która złożyła wniosek w złej wierze lub lekkomyślnie (art. 545 par. 4 kpc)wierze lub lekkomyślnie (art. 545 par. 4 kpc)żądania uprawdopodobnienia przesłanek (art. 552 żądania uprawdopodobnienia przesłanek (art. 552 kpc):kpc):

1.1. świadectwo lekarskie od psychiatry lub opinia świadectwo lekarskie od psychiatry lub opinia psychologa o stopniu niepełnosprawnościpsychologa o stopniu niepełnosprawności

2.2. zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej (pijaństwo)zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej (pijaństwo)3.3. zaświadczenie poradni leczenia uzależnień zaświadczenie poradni leczenia uzależnień

(narkomania)(narkomania)w braku w/w dokumentów sąd odrzuca wniosekw braku w/w dokumentów sąd odrzuca wniosek


Krąg uczestników postępowaniaKrąg uczestników postępowania

na zasadach ogólnych (art. 510 kpc)na zasadach ogólnych (art. 510 kpc)

z mocy prawa:z mocy prawa:

1.1. osoba, której dotyczy wniosekosoba, której dotyczy wniosek

2.2. jej przedstawiciel ustawowyjej przedstawiciel ustawowy

3.3. małżonek osoby, której dotyczy wniosek o małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienieubezwłasnowolnienie

udział prokuratoraudział prokuratora

możliwość uczestnictwa organizacji możliwość uczestnictwa organizacji społecznychspołecznych


Postępowanie dowodowe – cel Postępowanie dowodowe – cel postępowaniapostępowania

ustalenie:ustalenie:stan zdrowia, stan zdrowia, sytuację osobistą, zawodową i sytuację osobistą, zawodową i majątkową osoby, której dotyczy wniosek majątkową osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, o ubezwłasnowolnienie, rodzaj spraw wymagających rodzaj spraw wymagających prowadzenia przez tę osobę oraz prowadzenia przez tę osobę oraz sposób zaspokajania jej potrzeb sposób zaspokajania jej potrzeb życiowych.życiowych.


Obligatoryjne elementy Obligatoryjne elementy postępowania dowodowegopostępowania dowodowego

przeprowadzenie rozprawy (art. 555 kpc)przeprowadzenie rozprawy (art. 555 kpc)

wysłuchanie osoby, której dotyczy wysłuchanie osoby, której dotyczy wniosek w obecności biegłego psychologa wniosek w obecności biegłego psychologa oraz w zależności od stanu zdrowia oraz w zależności od stanu zdrowia psychiatry lub neurologa (art. 547)psychiatry lub neurologa (art. 547)

opinia biegłego psychologa lub neurologa, opinia biegłego psychologa lub neurologa, a także psychologaa także psychologa


Fakultatywne elementy Fakultatywne elementy postępowania dowodowegopostępowania dowodowego

ogólne elementy (np. przesłuchanie uczestników ogólne elementy (np. przesłuchanie uczestników oraz oględziny)oraz oględziny)

oddanie pod obserwacje oddanie pod obserwacje (art. 554 kpc), na (art. 554 kpc), na podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy, nie podstawie opinii dwóch biegłych lekarzy, nie dłużej niż sześć tygodni dłużej niż sześć tygodni (por. post. SN z 10.03.1966 r., II (por. post. SN z 10.03.1966 r., II

CR 32/64) – CR 32/64) – na postanowienie zarządzające na postanowienie zarządzające oddanie do zakładu służy zażalenieoddanie do zakładu służy zażalenie

wyjawienie majątku (art. 554(1) kpc) osób wyjawienie majątku (art. 554(1) kpc) osób pozostających we wspólnocie domowej osobą, pozostających we wspólnocie domowej osobą, której dotyczy wniosekktórej dotyczy wniosek


Postanowienie w sprawie o Postanowienie w sprawie o ubezwłasnowolnienieubezwłasnowolnienie

postanowienie co do istoty sprawy postanowienie co do istoty sprawy (merytoryczne)(merytoryczne)sąd orzeka o rodzaju ubezwłasnowolnienia – sąd orzeka o rodzaju ubezwłasnowolnienia – bez szczegółówbez szczegółówcharakter postanowienia – charakter postanowienia – konstytutywny konstytutywny (tworzy nowy stan prawny)(tworzy nowy stan prawny)rozszerzona prawomocność postanowieniarozszerzona prawomocność postanowienia (erga omnes) – skutki obejmują także osoby (erga omnes) – skutki obejmują także osoby trzecietrzecieskutecznośćskuteczność od chwili uprawomocnienia się od chwili uprawomocnienia się orzeczenia ex nunc (wyjątek art. 545 par. 3 kpc)orzeczenia ex nunc (wyjątek art. 545 par. 3 kpc)


Środki zaskarżeniaŚrodki zaskarżenia

apelacjaapelacjaskarga kasacyjnaskarga kasacyjnauprawnienie ubezwłasnowolnionego oraz osoby, uprawnienie ubezwłasnowolnionego oraz osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie do zaskarżania postanowień, nawet gdy został do zaskarżania postanowień, nawet gdy został ustanowiony doradca tymczasowy albo kurator ustanowiony doradca tymczasowy albo kurator procesowy (art. 560 kpc)procesowy (art. 560 kpc)odformalizowanie środków odwoławczych odformalizowanie środków odwoławczych wnoszonych przez osobę, której dotyczy wnoszonych przez osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnieniewniosek o ubezwłasnowolnienie

ubezwŁasnowolnienie

Documents