typering kernranden
DESCRIPTION
Inspiratiegids voor ruimtelijke kwaliteit en ontwikkelingsmogelijkheden van kernrandzones in de provincie UtrechtTRANSCRIPT
![Page 1: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/1.jpg)
Inspirati egids voor ruimtelijke kwaliteit en ontwikkelings-mogelijkheden van kernrandzones in de provincie Utrecht
TOOLKITKERNRANDZONES
FREELANdSCHAP
1
![Page 2: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/3.jpg)
Provincie Utrecht
FREELANdSCHAPir. Marc Nolden
17 juli 2014
TOOLKITKERNRANDZONES
3
![Page 4: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/5.jpg)
INHOUD
1. Inleiding blz 21 Inleidingendoel blz23 Afbakeningenmethodiek blz25
2. Theoretisch fundament blz 27 Kernrandzonesinhistorischperspectief blz29 Woerdenendewandelendekernrand blz31 Kernrandzonealslandschappelijkebijkeuken blz33 Bouwstenenvooreengoedebijkeuken blz35
3. Het landschap blz 37 De5Utrechtselandschappen blz41 GroeneHart,essentieendeelgebieden blz43 Heuvelrug,essentieendeelgebieden blz47 Rivierengebied,essentieendeelgebieden blz51 Eemland,essentieendeelgebieden blz55 Vallei,essentieendeelgebieden blz59
4. De kernen en hun families blz 63 GroeneHart-KleineRivierkernen blz67 GroeneHart-Stroomrugkernen blz75 GroeneHart-Lekzonekernen blz83 GroeneHart-Veenweidelintkernen blz91 GroeneHart-Droogmakerijkernen blz99 Heuvelrug-Boskernen blz107 Heuvelrug-Zuidflankkernen blz115 Heuvelrug-Achterflankkernen blz123 Rivierengebied-KrommeRijnkernen blz131 Eemland-Openpolderkernen blz139 Eemland-Eemzonekernen blz147 Vallei-Mozaiëk-wegkernen blz155 Weeskernen blz163 5dorpen blz165 3steden blz167
5. Tot besluit blz 175 Nabeschouwing blz177 10goudenregels blz179
5
![Page 6: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/7.jpg)
“Breng mij naar uw rand en ik zeg wat voor stad u bent.”
(Guy Debord)
7
![Page 8: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/8.jpg)
De Utrechtse kernrandzones
![Page 9: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/9.jpg)
9
![Page 10: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/11.jpg)
11
![Page 12: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/13.jpg)
13
![Page 14: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/15.jpg)
15
![Page 16: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/17.jpg)
17
![Page 18: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/19.jpg)
19
![Page 20: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/21.jpg)
INLEIDING
context en leeswijzer
1
21
![Page 22: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/22.jpg)
Kernrandzone als rommelige ‘stortplaats’
buitengebied kernrandzone woonkern
![Page 23: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/23.jpg)
Vooruligteeninspiratiegidsvoorruimtelijkekwaliteitinkernrandzones.HetiseenverdiepingslagvandeKwaliteitsgidsUtrechtseLandschappen,specifiekgerichtopditonderwerp.
Kernrandzoneszijnbijzonderegebied:hetzijndeovergangszonestussenstadenland.Kernrandzoneszijnperdefinitiedynamischeplekkenmeteenmultifunctioneelkarakter.Naastlandbouwenverspreidwonenbevindenzichhierstedelijkgelieerdefuncties,waaronderrecreatievevoorzieningen,begraafplaatsen,rioolwaterzuiveringen,kwekerijen/tuincentraencaravanstallingen.Devormenomvangvandekernrandzoneverschiltperkern,evenalshettypefunctiesendegebruiksactiviteiten.Allesisaltijdinbeweging.
Erwordtweleensgezegddatkernrandzonesineenpermanentestaatvan‘onafheid’verkeren:dynamiekentijdelijkheiddomineren.Datmoetjenietwillenfixerenof‘bevriezen’.Daarmeegooijehetkindmethetbadwaterweg.Welkunjealsgemeente,opbepaaldeplekke,goedekadersbieden,waarbinnendedynamiekgestaltekankrijgen.Eengoedlandschappelijkraamwerkisdesleuteltotruimtelijkekwaliteit,nietdefocusencontroleopindividueleinitiatieven.
Kernrandzonesontberenmomenteeleenintegralebeleidsaanpakenworden(nog)nietalsgeheelenalszodanigbeoordeeld.Daardoorwordenzevaakals
Inleiding en doel
rommeligenonsamenhangendervaren.Ditvraagtomeenherzieningvandebestaandekernrandenenhuninvloedsgebieden,watkanresultereninnieuwpassendbeleidvoordezegebieden.Kernrandzonesvormeneenurgenteontwerpopgave,waarpassenderuimtelijkeconceptenenreceptenvoormoetenwordenontwikkeld.Kernrandzoneszijndevisitekaartjesvanzowelkernalslandschap.Somsbetekentdatactiefbehoudvanbestaanderandenenovergangen.Somsbetekentdatactiefingrijpenenhetcreëerenvannieuwekaders,conditiesofstructurenwaarbinnennieuwe(aldanniettijdelijke)functiesdesgewensthunplekkunnenkrijgen-bijvoorbeeldstadslandbouwofwaterberging.
Dezeinspiratiegidsbiedtuhandvattenvoordeaanpakvandezegebieden,enomderuimtelijkekwaliteitervantestimuleren.
DeProvincienodigtgemeentenuitomeenruimtelijkevisievoorhunkernrandzonesteontwikkelen.Binnendezevisiestaatruimtelijkekwaliteitvoorop.Deprovinciebiedtruimtevoorkleinschaligebouwinitiatieven,mitsdezebijdragenaanhetborgenofvergrotenvandekwaliteitvandekernrandzones.Deambitieisomdekernrandzonesteontwikkelentotwaardevollebetekenisvolleovergangsgebieden,meteengoede(recreatieve)dooradering,waarbijroodeenmiddelis,engeendoel.
Overgangsgebiedtussenstadenland,eendynamischeenconstantbewegenderuimte: the urban fringe
23
![Page 24: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/24.jpg)
kern
kernrandzone 2
kernrandzone 1
kernrandzone 3
kernrandzone 4
?
= projectgebied
Modelterverduidelijkingvandeopgavevoorkernrandzones:Nietelkekernrandzonebehoefteenaanpak.Ontwikkelingisalleengewenstdaarwaardekwaliteitvanderandofderandzoneonderdemaatis,en/ofdaarwaarkansenzijnommeerdereopgavenenbelangenteverenigentoteennieuwaansprekendlandschap.
![Page 25: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/25.jpg)
Dedefinitievankernrandzonesbehoeftuitleg,medealsaanvullingopdetekstindeProvincialeRuimtelijkeStructuurvisie(PRS).Kernrandzoneszijnindeeersteplaatsfenomenen,geenprojectgebieden-althansnogniet.Elkekern(ofagglomeraat)isomgevendooreenlandschap.HetovergangsgebiedtussenkernenbuitengebiedISkernrandzone.Nietelkekernrand(zone)behoefteentransformatie.Gemeentenhebbendekeuzeombepaalderandenenovergangsgebiedentebehouden(daarwaardekwaliteitgoedis,enhoejedatkuntbehouden)enandererandzones(vanminderekwaliteit)teontwikkelentotaansprekendegebiedenmetkwaliteiteneenmixvanfuncties.Zieschemalinks.
Kernrandzoneszijnonlosmakelijkverbondenmethetrodecontourenbeleid.Rodecontourenzijngrenzendiesindshetbeginvandezeeeuwomdorpenenkernenheenzijngetrokkenomverdereverstedelijkingvanhetlandschaptegentegaan.Maardatlijdtnietvanzelfsprekendtotruimtelijkekwaliteit.Somsvolgendelijnenindivuelekavelsengebouwen,ofzeliggenvervandebebouwingaf,waardooreronlogischeranden,hoekenenrestruimtesontstaan,waarverrommelingopdeloerligt.
Dekwaliteitvankernrandzonesstaatofvaltmetgoederuimtelijkebegrenzingen,bijvoorkeurgebaseerdop(landschappelijke)stucturen,zoalsbebouwing,wegen,lanen,bosofwater.Zevormeneenraamwerk.Het
Afbakening en methodiek
KaartmetrodecontourenomdorpenenstedenindeprovincieUtrecht
nieuwebeleidvoorkernrandzonesbiedtkansenomsommigegrilligebebouwingsrandenteherzienenomtevormentotvanzelfsprekendeovergangentussenkernenlandschap.Duidelijkmoetzijndatwevangemeentenvragenomnietvanuitprogrammatedenken(waarkunnenweeenmanegeplaatsen?),maarvanuitdekernrandzoneszelf(watisderuimtelijkekwaliteitvanonzeovergangsgebieden,enhoekunnenwedie-aldannietmetprogramma-verbeteren?).
Dezeinspiratiegidsbiedthandvattenvoordewaardebepalingvankernrandzonesenschetstkadersvoordeontwikkelingvandezebijzonderegebieden.Omdathetnietmogelijkisvoorelkekernspecifiekuitsprakentedoen,zijnde115kernenondergebrachtinfamilies-clustersvankernenineengemeenschappelijklandschap.Voorelkefamiliebiedenwehandreikingenvoorhetmakenvananalyses,kernrandtyperingen,detemakenkeuzes(behoudofontwikkelen)enbiedenwekadersengereedschappenvoorgebiedsontwikkeling.
QuaopbouwenonderverdelingiseenduidelijkelinkmetdeKwaliteitsgidsUtrechtselandschappengelegd.Defamiliesvankernenkomendirectvoortuitdegedefinieerdelandschappelijkeeenheden.
25
![Page 26: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/27.jpg)
THEORETISCH FUNDAMENT
een kleine geschiedenis en een werkbare metafoor
2
27
![Page 28: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/28.jpg)
Gezicht op Haarlem met bleekvelden, Jacob van Ruysdael, 1670
![Page 29: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/29.jpg)
Zijnkernrandzonesnieuw?Nee.Zolangerstedenzijn,zijnerkernrandzones.DitbewijstbijvoorbeeldhetschilderijvanJacobvanRuysdael:‘gezichtopHaarlemmetbleekvelden’uitdeGoudenEeuw.Langestrokenwitlinnenliggenhierteblekenindezon.Indeomgev-ingvanHaarlemwarenveelvanzulkeblekerijen,diegebruikmaaktenvanhetzuiverewateruitdeduinen.Delocatie,deomstandighedenendebodemgesteld-heidgavenaanleidingvoordezeactiviteitenindezekernrandzone.Ditgaatnietovermooioflelijk.Ruimtel-ijkekwaliteitgaat,zekerinkernrandzones,vooraloverlogicaenlocatiespecifiekeactiviteiten,passendbijdedynamiekvandeplek.
EenandervoorbeeldishettuinbouwgebiedtenwestenvandestadUtrecht,omstreeks1740.Ookhiertalvanactiviteitenenreuringindekernrandzone,opdevruchtbaregrondenvanhetvoormaligestroomgebiedvandeRijn.Laterwerdeenruimtelijkraamwerkoverhettuingebiedgelegd,indevormvanMoesgrachten(o.a.Croeselaan),waarmeeenerzijdsdewildgroeiaanfunctiesaanbandenwerdgelegd,anderzijdsleiddedittoteenbetervormgegevenenafgebakendgebiedmeteenbetereontsluiting,datweernieuwefunctiesaantrokenhetgebiedverderontwikkelde.Interes-santomtezienhoedezekernrandzoneisingekapseld,getransformeerdenonderdeelisgewordenvanhethedendaagsestedelijkweefsel.Bijna300jaarnadatoisnogsteedshetraamwerktelezenenfungeerthetnogsteedsinderuimtelijkezoneringvanfunctiesensferen.
Kernrandzones in historisch perspectiefGezichtopUtrechtvanuithetwesten,1740
Kortom:kernrandzoneszijnperdefinitieveranderlijkematerie.Watgisterwas,ismorgennietmeer,ofopeenandereplek.Eengroeiendestadstuwtvoortdurendhaarkernrandzonesvoorzichuit,alseenboeggolf.Ditlevertnietalleenbinnenstedelijkerelictenop,zoalshetraamwerkronddeCroeselaanofhetZocherpark(devoormaligegrensenwal)inUtrecht,hetzorgterookvoordatdorpenenstedenvandaagdedag-alsgevolgvanverschillendegroeispurten-eenzeergevarieerdeensamengestelderandhebben.Inelkekernrand(zone)schuilteenschataaninformatieoverdeidentiteitendehistorievandekern,diehandvattenbiedenvoordeontwikkelingvankernrandenenhunzones.
29
![Page 30: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/30.jpg)
1900 1950 1980
deoudestad,wallen,waterenmuren:de defensieve rand singelparken,buitens,jaren30tuinwijken:de parkrand jaren70bloemkoolwijken,omzoomdewoonerven:de groene rand
![Page 31: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/31.jpg)
1995 2012
jaren90,vinex,thema’s,vollekavels:de ‘naakte’ rand laat-vinex,randjes,verdichting,individualiteit:de rafelrand
IndeontwikkelingvanWoerdenisteziendatdekernrandeendynamischverschijnselisentelkensopschuiftalsgevolgvanuitbreidingen.Ofscher-per:elkekeerontstaateennieuwerand,dietebeschouwenisalseendaadenproductvaneentijdgeest.
Debetekenisvandegrens(zone)verandertmetdejaren:vanaanvankelijkgeslotenendefensiefrond1900,naaropenenparkachtigindejaren30,vanformeelenmarginaalnadeoorlog,breedengroenindejaren70,enweerhardennaaktindejaren90.Eentijdmachineopzich.
Ditlevertvandaagdedageenzeergenuanceerderandop.Dékernrand(zone)bestaatniet.Elkekernheeft,opbasisvanlocatieenomstandigh-edeneenuniekesetaankernrandenvoortge-bracht.Indeprovinciezijntallozetypenkern-randenenzones,diequasamenstelling,leeftijdenruimtelijkeconfiguratieallemaalverschillen.
Belangrijkisdusdevraag:hoegaanweommetdekernrand(zone)alsrelict/erfgoed?Welkeideeënenidealengingendaarachterschuil?Enhoekunnenwedaaropvoortborduren?En:welkebetekenis/vormgevenweaandehedendaagsekernrand(zone)?Watisdeactuelewaardevanhetovergangsgebiedtussenstadenland?Esthetisch?Agrarisch?Recreatief?Elkegemeentevultditnaareigeninzichtin.
Woerden en de wandelende kernrand
terillustratie
31
![Page 32: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/32.jpg)
Opgave: maak een landschappelijke bijkeuken
lossespullenbijdeachterdeur
lossefunctiesindekernrandzone
bijkeukenalsordenendestructuur
bijkeukenalsrichtinggevenderuimte
goedopbergsysteemvoordespullen
goedeordeningvoordiversefuncties
?
SMA
LLsize:ro
ndhethuis
LARG
Esize:ron
dde
kern
![Page 33: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/33.jpg)
Vanuitantropologischperspectief-metafstandenabstractie-zijnkernrandzonestevergelijkenmetdeplekkenbijdeachterdeurenvanonzehuizen.Indatkleinestukjeachtertuinnetnaasthetstoepjezettenwevaakdeafvalcontainers,deklompen,debezems,oudglas,(tijdelijk)afvalenanderespullenneer:netevenuithetzicht,maarwelbinnenhandbereik.
Indekernrandzone,netbuitendestad,isdatnietanders,zijhetopeenandereschaal.Daarvindjesportvelden,begraafplaatsen,tankstations,crossbanen,vuilnisbelten:ookspullenenvoorzieningen,diezeernuttigzijn,maardiewegeenvasteplekgeveninonzedorpenensteden;daarvoorisdegrondvaakteduurendefunctiestetijdelijk.Wezettendezespullenlieverbijdeachterdeurenvanonzedorpenensteden:netevenuithetzicht,maarwelbinnenhandbereik.
Alsjekernrandzonesopdezemanierbekijkt,kunjeconcluderendathetgeenschandeisdatwezehebben.Rafelrandenenrommelzoneshorennueenmaalbijstedenendorpen,zoalsweookaltijdwelwatspullenbijdeachterdeurzullenzetten.Ditgaatvoorbijaanmooioflelijk.Hetislogisch,enverklaarbaar.Devraagisalleen:Hoehoudjehetintoom?Ruimtelijkekwaliteitheeftimmersweleenondergrens.
Watweindelandschapsarchitectuurzoeken,isindebouwkundealbedacht:eenbijkeuken.Debijkeukenis,indebasis,eenbouwwerkaandeachterzijdevanhethuis,datindeloopdereeuwenisontstaanenruimtebiedtenstructuurgeeftaandeverschillende
Kernrandzone als landschappelijke bijkeuken
spullendiezichhierkunnen‘ophopen’.Debijkeukenvormteennuttigeovergangszonetussenhuisentuin,waarbinneneenhelderkadereenvormvanvrijheidenchaosheerst.Jevindterdewasmachine,decv-ketel,hetwasrek,jassen,laarzen,tassen,strooizout,voedselvoorraden,oudpapier,glas-allesnaastelkaar.Debijkeukenalsgebouwheefteenuitstralingdieisafgestemdopdegevelendetuin.
Eengoedebijkeukenheefteengoedopbergsysteem(kastenwanden,planken,stapels),waarbovendieneensysteeminzit(soortbijsoort,ophoudbaarheid,opbereikbaarheid).Kenmerkendisdevrijelooproutetussenbijkeukendeurenachterdeur.Verderiselkebijkeukenanders;elkhuishoudenheeftanderespullenomtebergen,waardoorelkeinrichtingensfeerandersis.Jekuntbijkeukenszelfsgebruikenomjefietstereparerenenjekinderenertelatenspelen-zodatjezoukunnensprekenvanrecreatiefmedegebruik.
Waternodigisinkernrandzoneszijngoedelandschappelijkebijkeukens:robuustegroeneraamwerken,waarinverschillendefuncties(agrarisch,recreatief,wonen,afval,energie),aldanniettijdelijk,eenplekkunnenkrijgen.Dekwaliteitschuiltindestructuur,nietindevormgevingvanfunctiesenbouwvormenopkavelniveau.Debijkeukeniseenframewaarbinnenvrijheidvanbewegenmogelijkis.
Devraagis:hoemaakjeeengoede‘groene’bijkeuken?Hoezietdezeeruit?Waaruitbestaatdie?
Debasis-bijkeuken:eenschakelruimtetussenhuisentuin(ofkernenlandschap)meteenduidelijkebegrenzing(randen),eenvrijelooproute(dooradering),ramen(visueelcontactmetbuiten),eeneigenuitstraling(derand/wandzelf),waareenbonteverzamelingspullen(functies,gebruik)inmoetpassen,‘gevangen’ineenslimopbergsysteem(ordeningsprincipe).
33
![Page 34: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/34.jpg)
locatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzichtlocatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzichtlocatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzichtlocatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzicht
Debijkeukenplaatsjedaarwaardynamiekis,ofwaarjedieverwacht.Waarliggendeopgavenenkansenomhuidigeentoekomstigevraagstukkenenontwikkelingenaanelkaartekoppelen?Waarkandebijkeukenbijdragenaanhetbehouden/versterkenvanderuimtelijkekwaliteitvandeomgeving?
Debijkeukenisdeintermediartussenhuisentuin,enkernenlandschap.Deafmetingvandebijkeuken/kernrandzonemoetenzichverhoudentenopzichtevandekernenhetlandschap.Maatenschaalhangtafvandesituatieenhet‘laadvermogen’vanhetlandschap/deomgeving.Kleinalshetkan,grootalshetmoet.
Debijkeukeniseenkamerinhetlandschapenheefthelderewanden/randen.Hetlandschapgeeftdaarvaakaanleidingvoor:dijken,wegen,waterlopen,bomenrijen,etc.Nieuwerandenkunjemakenmetdijken,wallen,bomen,water,etc.ErzijninNederlandvelevoorbeeldenvanfraaiegroeneovergangen.
Debijkeukeniseen‘doorwaadbare’ruimteenheefttenminste1logischeroutevanbinnennaarbuiten.Ditkaneenbestaandewegzijnofeennieuwe.Deroutedooradertdebijkeukenenmaakthembereikbaar,zowelvanbinnenuitalsvanbuitenaf.Deentreeszijncrucialeplekken,envormendesgewensthelderebakens.
locatie / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees
![Page 35: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/35.jpg)
locatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzichtlocatiekeuze / oriëntatie afmeting / begrenzing type randen / overgangen routing / entrees functies / ordening zichtlijnen / aanzicht
Debijkeukenisperdefinitieeenruimtedatplaatsbiedtaanveleverschillendefuncties.Omdatdefunctiesveriërenishetbelangvaneenrobuustopberg/ordeningssysteemvooraldeze‘spullen’temaken.Bestaandekavel-enlandschapsstructurenkunnenaanleidingzijn,maarooknieuwe(rationele,conceptuele)systemenzijndenkbaar.
Debijkeukenverbindtbinnenmetbuiten.Zichtrelatiesenhetvisuelecontacttussenkernenbuitengebiedzijndaarbijcruciaal.Erzijnvelemanierenenvormenomzichtrelatiestotstandtebrengen.Hetlandschapgeeftdaarvaakzelfalaanleidingvoor:openvelden,zichtopkerktorens,doorkijkjestussendebomendoor,etc.
Bouwstenen voor een goede bijkeuken
Hetoverzichthiernaastbiedtinspiratieenhouvastvoorhetkomentoteengoedebasisuitrustingvoordeinrichtingvankernrandzones,wanneerdezeactiefontwikkelddienenteworden.
Hetisnietzodatelkekernrandzoneontwikkeld(getransformeerd)moetworden.Nietoveralhoeven‘bijkeukens’tewordengebouwd.Kernrandzonesdiequakwaliteitprimascorenenwaargeenaanleidingisomietsteveranderen,blijvenbehouden-ofwordenoppunten(routing,verblijf)geoptimaliseerd.
Geenenkelebijkeukenisuiteindelijkhetzelfde.Deinvulling,sfeerensystematiekverschiltperlandschap,enperregio.Debasisuitrustingvanelkekernrandzonewordtingevuldvanuitdespecifiekelandschappelijkeligging,situatie,omstandighedenenbehoeften.Zoonstaanregiospecifiekeraamwerkenronddekernen,waarruimteisvoorspecifiekefunctiesensferen.
functies / ordening zichtlijnen / aanzicht
35
![Page 36: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/37.jpg)
HET LANDSCHAP
als basis en vertrekpunt voor de ontwikkeling van kernrandzones
3
37
![Page 38: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/38.jpg)
Topografischekaart,2013
![Page 39: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/39.jpg)
39
![Page 40: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/40.jpg)
1.openheid2.(veen)weidekarakter
3.landschappelijkediversiteit4.rustenstilte
1.robuusteeenheid2.reliëfbeleving
3.extremehistorischegelaagdheid
1.schaalcontrastvanzeeropennaarbesloten2.ensemblevanrivier-uiterwaard-oerverwal-kom
3.ensemblevanstuwwal-flank-kwelzone-oeverwal-rivier4.dekrommerijnalsvestingenvestiging
Groene Hart Heuvelrug Rivierengebied
Q:
![Page 41: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/41.jpg)
DeprovincieUtrechtkent5hoofdlandschappen,namelijk:hetGroeneHart,deUtrechtseHeuvelrug,hetRivierengebied,EemlandendeGelderseVallei.DezeonderverdelingisovergnomenuitdeKwaliteitsgidsUtrechtseLandschappen,envormthetvertrekpuntvoordekernrandtyperingen.
Voorelklandschapishierhetruimtelijkschemaweergegevenenzijndekernkwaliteitenbenoemd.Hetvormtdecontextvoordekernrandzones.Doelisomvanuitdezebepalingenverderdoorteredereneren.
Opdevolgendepagina’swordtperlandschapdeessentieendedeelgebiedenbeschrevenenbenoemd,bijwijzevansamenvattingvandeKwaliteitsgids,waarmeewesystematisch-vangrootnaarkleinenvanbuitennaarbinnen-indebuurtvandekernrandzoneskomen.
De 5 Utrechtse landschappen
1.extremeopenheid2.slagenverkaveling
3.(veen)weidekarakter4.historievandezuiderzee
1.rijkgevarieerdekleinschaligheid2.stelselvanbeken,griftenenkanalen3.overgangvanvalleinaarstuwwal
4.grebbelinie
Eemland Vallei
41
![Page 42: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/42.jpg)
Topografie2013
Water
Topografie1920
Infrastructuur
Reliëf
Bebouwing
Bodem
Dynamiek
![Page 43: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/43.jpg)
Groene Hart
HetUtrechtsedeelvanhetGroeneHartisindebasiseenveenweidelandschap,waarrustenopenheiddebelangrijk-stedragerszijn.MaarhetGroeneHartismeerdandat.Opdehogergelegenstroomruggenheeftdedynamiekdeoverhand.Hierhebbendeaanvankelijkoudetransportassen-rivierenenoevers-moderneopvolgersgekregen:snelwe-gen,spoorlijnen,kanalen-dieophunbeurtweernieuweimpulsenaanhetlandschaphebbengegeven.
Verderheeftdeaanlegvanbuitenplaat-sen,inbijvoorbeelddeVechtzone,geleidtothetontstaanvanlandschappenmetmonumentalebebouwingenoudeparkbossen,dieintiemenbeslotenzijn.DatgeldtookvoorgrotedelenvanPlas-sengebiedenhetpetgatenlandschap.Erzijnveleboerderijenlinten,gehuchten,dorpenenstedenzoalsWoerdenenMijdrecht,vanoudtotjong,diededy-namiekinhetGroeneHartaantonen.
HetGroeneHartisuniekvanwegedecentraleliggingtenopzichtevandegro-terestedelijkeagglomeratiesindeom-geving-deRandstad.Datspanningsveld,deinteractiemethetstedelijkgebieden
essentiederolvanhetGroeneHartalsuitloopge-biedvoordevelebewoners,maakthetdatditlandschapstypezofacinerendis:rustenreuringgaansamen.
Deovergangentussendeverschil-lendelandschappenzijnvaakeeuwe-noud:somshardenscherp,somszachtengeleidelijk.Datgeldtookvoordehedendaagseovergangentussenstadenlandendemanierenwaaropsnelwe-genende(groene)omgevinginelkaargrijpen.
Deambitieisomdediversiteitophetschaalniveauvandelandschappenendedeelgebiedentevergroten.Daarbijwordendekernkwaliteitengerespect-eerd.Defocusligtophetbehoudenenversterkenvandedeelgebiedenenhetcontrasttussen:
1. openheidenintimiteit2. rustenreuring3. oudeennieuweovergangen
Beschrijving
43
![Page 44: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/44.jpg)
Rivierlinten
Smallezonerondeenkleinerivier,metwegen,ervenenbeplantingenaanweerszijden.Hetligtverhoogdinhetopenweidelandschap,metgrastaludsopdeovergang.
Bredezonerondeenmeanderenderivier,meteenmozaïekvanlandgebruik.Veelopgaandgroen,dorpenlangsderivierenslingerendewegenmetgeleidelijkeovergangennaarhetomliggendelandschap.Nabijheidvanhardeinfrastructuur.
Openzonerondeenbrederivier,ingekaderddoordijken,waarlangsbebouwingslintenenmozaïekvanlandgebruik.Buitendijksisopenenonderinvloedderivierdynamiek.Debinnendijksezonegaatgeleidelijkoverinopenweidelandschap.
Openruimtevanweideland.Slotenmethogewaterstandengevenrichtingaanhetgrasvlak.Randenvandeopenruimtewordenscherpbegrensddoorrivierlinten.Hetgebruikvanhetweilandgebeurtvanuitdielinten.
Uitgestrektopenweidelandschapmetstrokenverkavelingenhogewaterstanden.Ontginningsassenenbebouwingslintenstaanhaaksopelkaar,achterkadenzijnbeplant.Maatenschaalkomtvoortuitdecope-ontginningen.
Uitgestrektopenweidelandschapmetopstrekkendeverkavelingenhogewaterstanden.Rechteengekromdebebouwingslintenlopenhaaksopdeverkavelingenbegrenzenderuimtenaardehorizon.Erzijndrievarianten:opstrekkendveen,petgatenenplassen.
Openweidelandschapmetorthogonaleopzet.Openboerderijlintenlangsstrakkewegenmetbomenrijendoorsnijdenderuimte.Hogegrasdijkenbakenendedroogmakerijafvanhetomliggendelandschap.
Openweidelandschapmetstrokenverkaveling.Openruimtenwordenbegrensddoorlangedichtebebouwingslintenenparallellebeplanteachterkaden.Hetlandschapheefteensterkelengterichting(XL).Dedieptevanderuimteheeftzijnbasisindecopeontginning.
Rivierlintenverbindendestadmethetbuitengebiedenmoetenruimtebiedenvoorverblijfsrecreatieenlandelijkwonen.Vanbelangisaantesluitenbijdemaatenschaalvanditdeelgebied.Kleinschaligheidstaatdusvoorop.
Opdestroomrugblijftdedynamiekbepalend.Ruimtevoorgolfterreinenengroenvoordebewoners,incombinatiemetrood,ishiermogelijk.Behoudvandoorzichtennaardevelden,behoudvanafzonderlijkekernen,behoudenlogicavanvoor-enachterkantenvankernen.
IndeLekzoneoverheerstopenheidenrust.Binnendijks,aandevoetvandedijk,isdoorbebouwing,erfbeplantingenenboomgaardenveeldynamiek.Opgave:versterkenvanhetdoorgaandekaraktervanrivierensemblemetbehoudvancontrasttussenbuitendijksenbinnendijks.
Indebasis:uiterstzorgvuldigeomgangmetdelegeruimte.Contrastenversterkenmetbeslotenlintenenstroomruggen.
Groteterughoudendheidinhettoevoegenvanelementendiederagfijnelijnvoeringtebovengaan.Geeninbreukdoenopdekarakteristiekeindelinginkamers,enopdeoverheersendeleegtedaarbinnen.
Extraaandachtvoorhetbelevenvandeopenheidvanafdedwarsverbindingen.
Decivieltechnischeratiovandenegentiendeeeuwmoetherkenbaarblijven.
Delintenendeachterkadenblijvendehoofdrichtingvandeopenheidbepalen.Derandenvandewaardenvrageneenmeergenuanceerdebenadering.
zones velden
Stroomruggen Lekzone Openpolder Blokontginningen Opstrekkendveen Droogmakerijen Waarden
Deelgebieden
dynamiek
essentie
opgave
![Page 45: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/45.jpg)
Groene Hart
deelgebiedenen opgaven
Opbasisvanhetoverzichtvandeelgebiedenendegeschetsteopgavenkunjestellendatindezones-dusderivierlinten,stroomruggenenlekzon-relatiefveeldynamiekindekernrandzonestoelaatbaaris,endatjuistindevelden-indeopenveenweidelandschappen-gepleitwordtvooreengenuanceerdeenzoterughoudendmogelijkeomgangmetdekernrandzones.
Ingeenlandschapisdedynamiekgelijk.Datheeftverschillendeconsequentiesvoorkernrandzones.Bijderivierlintenendestroomruggen,endekernrandzonesterplaatse,isdedynamiekgebaseerdopdenabijheidvaninfrastructuur,bijdedroogmakerijenisdatmedeingegevendooreencombinatievandelandschappelijkeschaalenbeleid(bedrijventerreinen).
Indebasisgeldt:daarwaardynamiekiskanopwordenvoortborduurd:daarzijnenerzijdskansenomaantehakenopdehoogdynamischeprocessen,enanderszijdsomdezeontwikkelingenzogoedmogelijkte‘vangen’enteverankereninhet(‘tragere’enlaagdynamische)landschap.Datvraagtomgoedelandschappelijkraamwerken,waarbinneneenbepaaldevrijheidvanfunctieskanbestaan.Waarweinigtotgeendynamiekis,kanhetbestewordengeconsolideerdenwordeningezetopeenzosmalmogelijkeovergangszone.
Uitgangspunten voor kernrandzones
45
![Page 46: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/46.jpg)
Topografie2013
Water
Topografie1920
Infrastructuur
Reliëf
Bebouwing
Bodem
Dynamiek
![Page 47: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/47.jpg)
Heuvelrug
DeUtrechtseHeuvelrugmanifesteertzichalseenlandschappelijkeeenheid.Dezewordtbepaalddoorhetdoorlo-pendereliëf,watzichsterkmanifesteerttenopzichtevandeomliggendevlakkereenmeeropenlandschappen.Hetgrond-gebruikisgevarieerd.
HetdominantevoorkomenvanbosgeeftdeUtrechtseHeuvelrugeensortbosdeken.Dezewordtafgewisseldmetheide,vennenenstuifzand,waardoordeUtrechtseHeuvelrugeenrobuusteschakelisvoorhetnatuurnetwerkindeprovincieUtrecht.OpenplekkenopdeUtrechtseHeuvelrugzijnaanhetbosgerelateerdennietaandewegen.Dor-penenkernenliggenvoornamelijkaandezuidflank,langsdeprovincialeweg.Dedynamiekconcentreertzichdanooklangsdezezone,enlangsdeprovincialewegtussenUtrechtenAmersfoort.
Deambitieisomderuimtelijkeenverha-lendekernkwaliteitenvandeUtrechtse
essentieHeuvelrugtebehouden,endaarwaarmogelijk,teversterken.Hetgaatom:
• instandhoudenvanhetreliëf;• instandhoudenvanhetsamen-
hangendboscomplex.
Deprovinciezetinophetversterkenvandediversiteitindelandschappenendeelgebieden,enrichtzichopdriezaken:
1. Reliëfendoorsteken:deheuveltop-penenwegen
2. Zoneringgebruik:wonen-werken-recreatie
3. Bijzondereaandachtvoordriege-bieden(z.o.z.)
Beschrijving
47
![Page 48: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/48.jpg)
Deelgebieden
bebostetoppen zuidflank achterflank laagten
Beslotenboslandschap,opeenlanggerektereliëfrijkezandrug,metverspreidliggendeopenplekken.Gemengdloof-ennaaldhout,lanenenhakhout.Doorgaandewegenvoerenhaaksoverderug.Eenuitgebreidnetwerkvanpadendooraderthetgebied.Bebouwingbeperktzichtotenkeleconcentraties.
Overgangslandschapopderandvandestuwwal,Ingeklemdtussenbeslotenbosopdeheuvelrugendemeeropengraslandenvanhetrivierengebied.Eendoorgaandewegvoertdoorhetgebiedenrijgtdevelekernen,landgoederenenbuitenplaatsenaaneen.Dekernenzijnvanelkaargescheidendoorbos.
Overgangslandschapaandenoordoostzijde,tussendebebostestuwwalrugenhetlagergelegenhalfopenlandschapvandeGeldersevallei.Dezezijdekentgeendoorgaandestructurenparallelaanhetreliëf.Dehoeveelheidbebouwingisbeperkt.Luwteoverheerst.
Bebostgebiedmetdrieheuvelsomgevendoorlaagten.Bebouwingskernenliggentegenenopdeheuvels.Langsderandenvandelaagtenliggenlandgoederenenbuitenplaatsenmetgrachtenenwaterpartijen.Indelaagtenliggenlanggerekte,openruimtenvangrasland:eenverveendgebiedwaartweeflankensamenkomen.
Vergrotenvanhetverschiltussendebeslotenbebostetoppenendemeer(half)-openflanken.Laatdebostoppenhetecologischehartvandeheuvelrugzijn.Geenextrabebouwingopdehogerug,alleenopdeflanken.Nietvergravenvanhetreliëf,maarhetaccentuerenervan.
Blijfteenintensiefgebiedmetvelegebruiksvormen.Eventueleuitbreidingenvankernenzijnkleinschaligtezijn,enliggentennoordenoftenzuidenvandekernen.Permanenterecreatiezijnhieropophunplaats.Locatieeninrichtingvandeterreinenmoeteneenbijdrageleverenaandeversterkingvandeidentiteitvandezuidflank.
Blijftdeluweflank.Enkelewoonkernenliggenalslosseeilandjeslangsdehelling.Geenuitbreidingsmogelijkhedenvoorkernen.Indeachterflankistijdelijkerecreatie(zoalskampeerterreinen)ophunplaats,dichtbijwegendievanafdeUtrechtseHeuvelrugkomen.
Consolideren.Uitbreidings-mogelijkhedenbuitendekernenzijnzeergering.Intensiefwonenenrecreatiebijvoorkeuropdezuidflank,extensievevormenopdeachterflank.
dynamiek
essentie
opgave
![Page 49: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/49.jpg)
Heuvelrug
deelgebiedenen opgaven
OpbasisvanhetoverzichtvandeelgebiedenendegeschetsteopgavenkunjestellendatdezuidflankhetmeestdynamischedeelgebiedvandeHeuvelrugis,enzichomdieredenhetbesteleentvooreventuelenieuweontwikkelingenindekernrandzones.Hetlaadvermogenvandezezoneisgroterdanindeanderedeelgebieden.Bovendiengeldendebebostetoppenprimairalsnatuurgebiedwaarluwteenrustkwaliteitenzijnenwordennagestreefd.
Voorwaardebijeventueleontwikkelingenindeflankisdatdekernenalskralensnoerlangsdewegblijvenbestaan,endetussenliggenderuimteonbebouwdblijft.Eventuelenieuweontwikkelingenindekernrandzoneskunnentennoordenoftenzuidenvandekerneneenplekkrijgen.Demogelijkhedenzijndanrelatiefgroot.Functieskunnenvariërenenmogenintensiefenpermanentvankarakterzijn.Middelgrotegebouwenkunnenhierbijvoorbeeldeenplekkrijgen.
Inhetbetreffendehoofdstukover‘Flankdorpen’leesjeovereenspecifiekeaanpakvoordekernrandzones.
Uitgangspunten voor kernrandzones
49
![Page 50: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/50.jpg)
Topografie2013
Water
Topografie1920
Infrastructuur
Reliëf
Bebouwing
Bodem
Dynamiek
![Page 51: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/51.jpg)
Rivierengebied
HetRivierengebiediseenlandschapmeteenlanggerekteopbouw.Doordefysiekeondergrondenhetmenselijkge-bruikdaarvan,zijnverschillendedeelge-biedenontstaan.Elkdeelgebiedheeftzichontwikkeldrondomeencentraleruggengraat.Ronddezeruggengraatisdeeigenidentiteitvanelkdeelgebiedhetsterksteteervaren.Deovergangentussendeelgebiedenzijnvrijweloveralgeleidelijk,zonderscherpegrenzen.Deverschillentussendedeelgebiedenzijngoedtebelevendoorroutesdwarsopderuggengraatenkenmerkendeverge-zichten.Deplekkenwaarruggengratenbeginnen,eindigenofelkaarontmoetenverdienenextraaandacht.Hierkomenruimtelijkekenmerkenenverhalenbijelkaar.
DitzijndefocuspuntenvanhetRivierengebied.Enkelezijnalsaan-dachtsgebiedaangewezen,omdaterveeldynamiekisofomdatbehoudextrainzetvraagt.Dekernkwaliteitenstaanhieronderdruk.
Centraalstaathetwaarborgen,versterk-enenontwikkelenvandeeigenident-iteitenvandevijfdeelgebieden:
essentieFlank,Langbroek,KrommeRijn,Ned-errijn/LekenSchalkwijk(zievolgendepagina),waarbijdekarakteristiekekenmerkenlangsdecentraleruggen-graathetbesttotuitingkomenendedeelgebiedenaanderandengeleidelijkovergaaninanderedeelgebieden.
DeprovincieondersteunthetuniekekaraktervanhetgebieddoordeambitiesterichtenopdemeestonderscheidendekenmerkentenopzichtevandeandereUtrechtselandschappen.Ditbetekentdatdeprovinciehaarambitiemetbe-trekkingtotdekernkwaliteitenvanhetRivierengebiedtoespitstoptweezaken:
1. Versterkenvandegebiedsidentiteitronddevijfruggengraten
2. Bijzondereaandachtvoorgebiedenwaarruggengratenbeginnen,eindi-genofelkaarontmoeten
Beschrijving
51
![Page 52: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/52.jpg)
Deelgebieden
flank langbroek krommerijn schalkwijk nederrijn/lek
BosrijkgebiedronddeoudewegvanUtrechtnaarKeulen,metstatigelandhuizen,tabaksschuren,eenkralen-snoervandorpenentalrijkelanenenzichtrelatiesdehellingaf.
Natvlakgebiedrondeenwegenweteringineenasymmetrischprofiel,meteenlintvanridderhofstedenenboerderijenenaanweerszijdeneenopstrekkendeverkavelingmeteenritmischeafwisselingvanbosjes,kavelbeplantingenvelden.
SlingerendlandschapmetKrommeRijnenprovincialewegalsbelangrijkstelijnen,voerendlangsdorpen,boomgaarden,weilandenenakkers,meteengrotevariatieaandwarsrelaties.Rivierenwegzijnindegeschiedenisvelemalenverlegd,watherkenbaarisaandiverseouderivierlopenenoudewegenmetbebouwingslinten.
Openweidegebiedrondeenweteringmetveledwarssloten.Oostelijkwordtdeweteringbegeleiddooreenwegenlintbebouwing,westelijksplitsenwegenlintbebouwingzichvandeweteringaf.
Openlandschaprondderivierenparallelledijken,metweidenenvloedbosjes,steenfabriekenenveerhuizenaandwarskades,boerderijlintlangsdedijkenpanoramischeuitzichtenoverdeomgeving.
OntwikkelenvanzichtlijnenvandestuwwalrichtingdeKrommeRijn.Hetversterkenvanhetbeplanteprofielenhetdoorgaandezichtoverdeprovincialeweg.Behoudenenversterkenvaneenduidelijkeafwisselingvanlossekernenenruimegroengebiedenronddeweg(=ruggengraat).
BehoudvanhetprofielvandeLangbroekerweteringmetdoorkijkjesvanennaarderidderhofsteden.Behoudvandekarakteristiekecopeverkavelingmetdeafwisselingvanopensmalle,langgerekteruimtenenopstrekkendeboskavels,grienden,houtsingelsenlanen.Recreatieveroutesdwarsdoorlangbroek,vanKrommerijntotstuwwal,zodatdedwarsdoorsnededoordeverschillendedeelgebiedenbeterbeleefbaarwordt.
ZichtbaarmakenvandeKrommerijnalsrivier,ookvanafdeprovincialeweg.Vergrotenvandebelevingvanfruitteeltlangswegenwater.Eenbeterevisuelerelatietussendedorpen,rivierenwegdoormiddelvangebiedseigenlandmarks(kerktorensenmolens).
Behoudvancopeverkavelingindeopenkom.Infrastructuuristegastinhetlandschapendusonbeplant(behalveAR-kanaalenA27).Behoudvanzichtopenvanafhet‘eiland’.Ontwikkelingenmetbehoudvanlintstructureni.c.m.deweteringen.Vergrotentoegankelijkheidenbeleef-baarheid.NHWkanaanleidingzijnvooranderevormenvanrecreatie.
Behoudvisueelcontactmetriviervanafdedijk;aaneen-geslotenooibossenzijnhiernietophunplaats.Verbeterenvandezichtbaarheidvandijken,wielen,vergravingenencivielewerken.BenadrukkenvandedijktussenAmerongenenWijkbijDuurstede,alsmarkantedijklichaamenontginningsbasisvandebinnen-énbuitendijksegronden.BehoudenversterkenvandegeleidelijkeovergangtussenLekdijkenLangbroek.
essentie
opgave
dynamiek
![Page 53: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/53.jpg)
Rivierengebied
deelgebiedenen opgaven
Opbasisvanhetoverzichtvandeelgebiedenendegeschetsteopgavenkunjestellendatveelvandegesteldelandschappelijkedoelentendelebehaaldkunnenwordendooreengoedeontwikkelingvanuitdekernrandzones.Delinktussenkernenlandschap,enderecreatieveverbindingen,kunnenhierhetbestetothunrechtkomen.
BijvoorbeeldhetvooreengrootpubliekenaanwonendenbeleefbaarmakenvandeKrommeRijn,datalseenblauweadervlaklangsdekerneninhetrivierengebiedmeandert.Metkleineingrepenindekernrandzoneskandekerninkwestieeenfrontaandezerivierkrijgen.OmdatdoorhetRivierengebiedookeenprovincialewegvoert,nagenoegparallelaanderivier,iserdubbeledynamiekenzijnmeerdereopgavenmetelkaartecombineren.
DeovergangtussenRivierengebiedenHeuvelrug-deFlank-iseveneenseenboeiendendynamischgebied,waarmomenteelalveelgebeurdenwaarveelontwikkelingenindeluchthangen.Eengoedekernrandontwikkelingkanhetverschilmaken.Ditlandschapsensemblewordtnaderuitgewerktinhethoofdstukover‘Flankdorpen’behorendebijdeHeuvelrug.
Uitgangspunten voor kernrandzones
53
![Page 54: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/54.jpg)
Topografie2013
Water
Topografie1920
Infrastructuur
Reliëf
Bebouwing
Bodem
Dynamiek
![Page 55: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/55.jpg)
Eemland
Arkemheen-Eemlandiseenweidsenopenweidegebied.Deopenheidwordtbegrensddoorduidelijkherkenbareranden.Opafstandlijkenzestrakeneenduidig,vandichtbijvariërenderandenvanplektotplek.
Hetcontrasttussendeweidseopenruimte,waardelucht360˚rondzich-tbaarisendewindvrijspelheeft,endegeborgenbeschutteruimteopdeervenenachterderanden,iscruciaalindebelevingvanArkemheen-Eem-land.
OphetooglijktEemlandeenduidig,maaringebruikeninfunctiesishetmeervoudigmeteensamenspelvanvoornamelijkagrarische,ecologischeenrecreatievefuncties.Bebouwingligtachterderandenofalseilandeninopenlintenindeweidseruimte.Sub-tieleverschillenindeopenheid,doorbeheervanhetgrasland,lijneninhetmaaiveldenlagegrasdijken,verrijken
essentiedebelevingvanhetopengebied.Vandichtbijgevendelagedijkenenopenlinteneengeledingindeopenheid.Gezienvaneenafstandwordenzeonderdeelvaneengrotereopenruimte.
DeambitievoorEemlandrichtzichop:
1. Versterkenvandeopenheidinhetalgemeen.
2. Bijzondereaandachtvoorderandenenstad-landovergangen(Heuvelrug,Bunschoten,Amersfoort,Veluwe-meer)
3. Aandachtvoorspecifiekegebieden:A1,spoorBaarn-Soest,Wespentaille
Beschrijving
55
![Page 56: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/56.jpg)
Deelgebieden
eempolder eemzone overgangen
Eenopengrastapijtmetrechtelijnen.Rechteslotenenwegendoorkruisenhetinslagenverkaveldeweidelandschap.Boerenervenliggenalsbeplanteeilandjesinlosselintenindeopenruimte.Deweidsheidwordtbenadruktdoordemeerbeslotenrandeneromheen.
VlakgraslandmetrechteenmeanderendelijnentussenbeidedijkenvandeEem.Hetgebiedbestaatuiteenopenveenweidelandschapmetlijnenhaaksopderivier.Binnendijksligtlangsdedijkeenopenlintvanbebouwing.Buitendijksliggenervenopterpen.
Graslandmetrechteengekniktelijnenmetmeerofminderbeplantinglangskavelranden.Deovergangvandeopenpoldersnaardezeflankenwordtgekenmerktdoorhettoenemenvanopgaandebeplantingenbebouwing.Debeslotenrandenbenadrukkendeextremeopenheidvandepolders.
Behoudenvanhetopenlandenhetveenweidekarakter.Voorkomenvannieuwebebouwinginhetopengebied.Voorkomdichtslibbenvandeboerderijlinten:behouddoorzichten.Eventueleanderebebouwingsvormen,zoalsmaneges,zoveelmogelijkinderandzonesvestigen.Eventuelenieuwbouwofanderefunctiesbijvoorkeurindedorpen,achterderandenvandeopenheid.
HerkenbaarhoudenvandeEemzone,alsdeelgebiedmeteigenruimtelijkekarakteristieken.Behoudenvandecontinueopenruimtelangsdeeem,vanrandmeertotAmersfoort.Wanneerzichontwikkelingenvoordoen,dezeaangrijpenomdeopenheidteversterkendoorverplaatsingvanbebouwing,begroeiingofandereopgaandeelementen.
Ruimtevoorontwikkeling;wonen,recreatie,bedrijvigheid.Funcitesopgenomenbinnen(aangezette)beplantingsstructuren.
essentie
opgave
dynamiek
![Page 57: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/57.jpg)
Eemland
deelgebiedenen opgaven
OpbasisvanhetoverzichtvandeelgebiedenendegeschetsteopgavenkunjestellendaterzowelindeopenpolderalsinhetstroomgebiedvandeEemweinigruimteisvoor(grootschaloige)ontwikkelingenindekernrandzones.Erwordtmetnameaangestuurdopeensmallegestileerdeovergangvankernnaarlandschap:kernenzijnkleineeilandenineengroenezee.Datbetekentnietdaterniksmag.Nieuwefunctieskunnenbijdragenaanhetnuancerenvaneenrand,ofdezeaanhalen.Groenkanzobetaaldwordenuitrood.Alsderuimtelijkekwaliteitvandekernrandzonemaarvooropwordtgesteld.
LangsderandenvanEemland,indezogenaamde‘overgangen’,ismeerdynamiek-medeingegevendoordenabijheidvanhet(uitbreidende)Amersfoort,endeagrarisch-recreatieveontwikkelingenlangsdedijkbijEemnes.Omdaternietmeerderekerneninditlandschapsensemblebevinden(geenkernenfamilie),ishiergeenaparthoofdstukaangewijd.DealgemenebepalingenuitdeKwaliteitsgidszijnhiervankracht.
Uitgangspunten voor kernrandzones
57
![Page 58: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/58.jpg)
Topografie2013 Topografie1920 Reliëf Bodem
Water Infrastructuur Bebouwing Dynamiek
![Page 59: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/59.jpg)
Vallei
Inhetvoornamelijkagrarischeland-schapvandeGelderseValleiishetlastigomjeteoriënteren.AlleendeHeuvelruggeeftenigeoriëntatieaanhetgebied-vooralinhetBinnenveld.DeValleiisrijkgevarieerddoorafwis-selingvanbebouwing,bosjes,lanen,agrarischepercelenmethoutwallenen-singelsopdekavelgrenzen.Deopenruimtenverschillenvanmaatenschaal.
VerborgenindeValleiliggenlijnstruc-turenalsbeken,kanalen,griften,deGrebbelinieendePonlijn.Ooklandgoederen,kastelenenfortenliggenminofmeerverscholeninhetlandschap.Somszijndezeverborgenelementenineenszichtbaar,maarmeestalzijnzenietherkenbaar.Ditmaaktzetotbijzon-derelijnenenpunteninhetlandsc-hap.
Vroegerwashetlandschapvelemalenkleinschaliger.Deruimtenzijngrotergewordendoordatveellandschape-lementenzijnverdwenen.Deklein-schaligheid,dieditlandschapjuistzoaantrekkelijkmaakt,dreigthierdoorverlorentegaan.
essentieIndeValleizijn3deelgebiedenteonderscheiden:Mozaïek,StrokenenBinnenveld(zieookvolgendepagina).Elkgebiedheefthaareigensfeerenidentiteit.
Deprovinciezetinophetwaarborgenenversterkenvandecontrastentus-sendedeelgebieden.Deverborgenstructurenmoetenbehoudenblijvenenbijzondereaandachtkrijgendoorzeplaatselijkteaccentueren.
DeambitieisomhetonderscheidendvermogenvandeValleitenopzichtevandeandereUtrechtselandschap-pentevegroten.Ditbetekentdatdeprovincieinzetopdriezaken:
1. Versterkenvandegebiedsident-iteitindedriedeelgebieden
2. Hetbehoudenvandeverborgenstructuren
3. Bijzondereaandachtvoor3ge-bieden
Beschrijving
59
![Page 60: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/60.jpg)
Deelgebieden
mozaïek stroken binnenveld
Halfopencoulisselandschapmetgrotediversiteitbeplantingselementen.Inmaatenvormvariërendelandschapskamersvormeneenmozaïek.Bomenrijen,lanen,bospercelen,houtwallenenboomgroepenomkaderenakkers,weilanden,tuinbouwpercelenenkwekerijen.Wegenenverscholenbekenslingerendoorhetgebied.Dorpenenervenliggendoorelkaarenzijnverscholentussenhetgroen.
Halfopenlandschapvanlanggerekteruimten,omzoomddoorbeplantewegenenkavelgrenzen.Eenmixvanlanen,rijenknotbomen,houtsingels,bospercelen,graslandenmaïsakkers.Beplantewegenengriftenlopenmetgeknikterechtstandendoorhetlandschap.Ervenmetoudeennieuwegebouwenliggendoorelkaarinopenlinten,verscholentussenhetgroen.
OvergangslandschapvandeheuvelrugnaarhetopenweidegebiedronddeGrift.Continuzichtopdehogebebosteheuvelrugendelaaggelegenopenruimte.Destrokenverkavelingligthaaksopdeheuvelrug,metlangewegendieloodrechtopdeverkavelinglopen.Weg-enkavelrandbeplantinginhetnoordelijkdeelverdwijntinhetzuidelijkdeel;evenalsdeagrarischelintbebouwing.Hetgemengdelandgebruikinhetnoordengaatoverinnatgraslandinhetzuiden.
Hetintacthoudenvandeonregelmatigemozaïekverkaveling.Verdichtingvanhetlandschappelijkraamwerk:wegenenperceelgrenzen(eiken).Stimulerenvanafwisselendlandgebruikvanweilanden,akkers,enbospercelenenlandgoederen.Aanzettentotcompactedorpenofverspreidebebouwinglangswegen(voornamelijkopdekzandruggen).
Instandhoudenvandelanggerektepercelen.Verdichtenvanhetlandschappelijkraamwerk:wegenenperceelgrenzen(houtsingelsofwilgen).Stimulerenvanafwisselendlandgebruikvanweilanden,akkers,enbospercelenenlandgoederen.Aanzettentotcompactedorpenofopenlintenlangswegen.Eventuelebedrijfsvergrotingbinnenmaatenschaalvanhetlandschap.Versterkenvangroterelanggerekteruimteninhetlandbouwontwikkelingsgebied.
InstandhoudenvanlanggerektepercelenendebijzondereverkavelingvandeMeent.Behoudvanslotenpatroon.Verdichtenvanhetlandschappelijkraamwerkcomformbestaandelandschappelijkegradienten(oostbesloten,westopen):geldtvoorwegenenperceelgrenzen.Behoudvanafwisselendlandgebruikinhetwestennaarweilandeninhetoosten.Stimulerenvannieuwelandgoederentegendeheuvelrug.Behoudvanzichtlijnendwarsopdeheuvelrugenzichtenoverdevelden.
essentie
opgave
dynamiek
![Page 61: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/61.jpg)
Vallei
deelgebiedenen opgaven
Opbasisvanhetoverzichtvandeelgebiedenendegeschetsteopgavenkunjestellendatinhetmozaïeklandschap,waarnaastveleervendiversedorpenlangsdoorgaande(oude)wegenenlanenliggen,endatdaardemeestedynamiekis-endusdeopgavenvoordekernrandzoneshierhetmeestnaarvorenkomen.Deovergangsgebiedeninde‘stroken’enhetbinnenveldzijnvooralagrarisch,metveelverspreideerven,maarweinigkernen.
Deambitieominhetmozaïekdeonregelmatigeverkavelingintacttehoudenenhetlandschappelijkeraamwerkteverdichtenkandirectgekoppeldwordenaandeopgavenvoorkernrandzones.Datgeldtookvoorhetaanzettentotcompactedorpenofverspreidebebouwinglangswegen.Daarwaarderandenrafeligendiffuuszijn,kunnenontwikkelingenbijdragenaandelandschappelijkeherstelopgave.
Inhethoofdstuk‘Mozaïek-wegkernen’wordthierverderopingegaan.
Uitgangspunten voor kernrandzones
61
![Page 62: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/63.jpg)
DE KERNEN EN HUN FAMILIES
en de overeenkomstige aanpak voor kernrandzones
4
63
![Page 64: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/64.jpg)
De Utrechtse families van dorpen
![Page 65: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/65.jpg)
Gro
ene
Har
t
Kleine rivierkernen
Boskernen
Kromme Rijnkernen
Stroomrugkernen
Zuidflankkernen Achterflankkernen
Lekzonekernen Veenweidelintkernen Droogmakerijkernen
Heu
velr
ugRi
vier
enge
bied
Eem
land
Valle
i
Open polderkernen Eemzonekernen
Mozaïek-wegkernen
65
![Page 66: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/67.jpg)
Kleine rivierkernen
GROENE HART
67
![Page 68: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/68.jpg)
Abcoude
De Hoef
Baambrugge
Hekendorp Loenersloot
Nieuwer ter Aa
Oudewater Amstelhoek
Nigtevecht
Vreeland
Linschoten
![Page 69: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/69.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGEMAKERIJKERNEN
Kleinerivierkernenzijnkernenineensmallelandschapszonerondeenkleinerivier(zoalsdeVecht,Angstel,WaverenGein),metwegen,ervenenbeplantingenaanweerszijden.Indebuurtliggenrelatiefgrootschaligeinfrastructuur.Dekernenzijnkleinschaligenagrarischvanaard.Dekernenhebbeneenmatigegroeimeegemaaktenzijndaardoorcompactvanopzet.Indekernrandzonegebeurtweinig.Deovergangvankernnaarlandschapisrelatiefsmalenabrupt,watindezespecfiekesituatiealseenkwaliteitwordtgezien.
Overeenkomsten en kenmerken
1
smalle verhoogde zonne in openlandschap: = structuurdrager
hoofdzakelijk veeteelt in het omliggende landschap
boerenerven en wegbeplanting op en langs het lint
DNA kleine rivierdorpen: overeenkomsten en kenmerken
historische kern is klein en nog steeds herkenbaaan aan het water
ligging van nabije infrastructuurbrengt stedelijke dynamiek
gelijkmatige stedenbouwkundige groei, geen dominante groeifasen
kleinschalige verspreide functiesin de kernrandzone
Kleine rivierkernen
69
![Page 70: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/70.jpg)
1900
1970
1990
2013
Opvallendbijdekleinerivierdorpenisdegrotediver-siteitaan(bebouwings)randenrondomdekern.Elkegroeifasevandekernisvertegenwoordigd,waarmeedehistorischegroeivandekerninderandisaftelezen.Jetrefterdeoudelinten,bijdeentrees,jaren50blokken,jaren70blokkenomzoomdmetgroen,enrecentenieuwbouw.Ditiseenkwaliteitopzich,eniseenrondgangwaard.
Destaatenkwaliteitvanderandenverschiltwelerg.Somsiseenrandfraaigestilleerd(zoalsdejaren50rand,meteenwilgendijkjealsintermediairtussenkernenlandschap),somsiseenrandhardenbot(zoalsbijrecentenieuwbouw).Doorverschillendeoriëntatiesvandewoningen,zowelnaarbinnenalsnaarbuitengekeerd,ontstaanachterkantenenvoorkanten,enduskansenenopgavenvooreenkwaliteitsslag.
Dekleinerivierislangetijdstructuurdragergeweest,dekernwasaltijdgerichtophetwater,maarsindsdejaren70isditordenendprincipegrotendeelsverlaten,enwordtermeervlaksgewijsdepolderinontwikkeld.Ditiseenvalkuil.Blijfzoekennaareenmanieromhetwaterweermeeralsstructuurdragervoorontwikkelin-genintezetten,zodatdezekernenspecifiek,enbinnenhunidentiteitblijven.
Observati es
![Page 71: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/71.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Kernrandtypering
= OK = OK = OK = KANS/OPGAVE
afwisselendgrondgebruikkleinschaligheid,zichten
kleinesobereblokkenvolwassentuinen
bredegroenzoom:intermedi-artussenveenweideenkern
volgebouwdekavelnaaktinlandschap
Baambruggealsrepresentatievekern
71
![Page 72: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/72.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
versterkenwegbeplantingbehouddoorkijken
vergroenenachterkanten
nvt nvt nvt
behoudgroenerandevt.zoneverbreden
delentoegankelijkmaken
behoudgroene(tuinen)zoomdeelstoegankelijkmakenklompenpad/uitzichtpunt
realiserenvangroenezoomparkzoneof‘overtuinen’
variatiebomen
KANS:nieuwgebiedmetmixvanfunctiesbinnengroenraamwerk
dijklinten jaren50rand jaren70rand jaren90-00rand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 73: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/73.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Ontwikkelingenindekernrandzoneszijnquamaatenschaalbeperkt.Kleinschaligeontwikkelingenzijnmogelijk,mitszebijdragenaanhetherstelvande(genuanceerde)dorpsrand.Datkanmetkleinprogramma,dateenafwisselendbeeldvanroodengroenoplevert.Gebouwenhebbeneenkleinekorrel.Essentieelisvoorttebordurenopderuimtelijkekarakterstiekenvanhetgebied:ontwikkelingenzijnbijvoorkeurgebaseerdopdestructuurdrager(ofeenafgeleidedaarvan):eenwaterlint.Belangrijkeruimtelijkeaspectenenensemblesindekernrandzonezijnhetdorpssilhouette(aanzicht),dedorpsentree(aankomst),dedorpsrand(vormenstaat)endeuitzichtenoverhetpolderland.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierboveniseen2ewaterloopgegravenaandeoostrandvandekern(daarwaardekwaliteitmatigis).Langshetwaterzijnwoonkav-elsgesitueerdmeteenjaag-enwandelpadmetwilgenerlangs.Inderuimteertussenzijnhuidige(eneventueletoekomstige)randfunctiesingebed(sport,kleinschalig,groen,lokaal),dieindeloopdertijdkunnentrans-formerennaarbijvoorbeeldpermanenterewoonfuncties.
Voorbeeld
73
![Page 74: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/74.jpg)
![Page 75: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/75.jpg)
Stroomrugkernen
GROENE HART
75
![Page 76: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/76.jpg)
Breukelen Harmelen
Woerden
Montfoort IJsselstein
![Page 77: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/77.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Stroomrugkernenzijnmiddelgroteplaatsenineenbredelandschapszonerondeenmeanderenderivier.Dezoneligtverhoogdinhetlandschap,endestedelijkedynamiekis,mededoordenabijheidvaninfrastructuur(bundels),relatiefgroot.Dekernrandzonesparallelaandestroomrugvormenaanweerszijdeneengeleidelijkeovergangnaarhetopenlandschap.Daarvindjeakkers,weiden,bossagesenboomgaarden,waarnahetlandschapovergaatinopenveenweidenmetstrokenverkaveling.Denieuweinfrastructuurisgrootschaligenligtparallelaandeouderivierendestroomrug.Hierdoorisopbepaaldeplekkendegeleidelijkeovergangveranderdineenscherpegrens.
2
brede semi-besloten zone met mix van grondgebruik
open veenweidelandschap rondom stroomrug en kern
sterk gegroeide kernen (’70)met uitbreiding de polder in
DNA stroomrugkernen en omgeving
industrieterreinen rond de kernop stroomrug, bij dorpsentrees
invloed nabije infrastructuur/bundels parallel aan stroomrug
kernranden raken vaak oude linten
verspreide middelgrote functies(sport en groencomplexen)
Overeenkomsten en kenmerken
Stroomrugkernen
77
![Page 78: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/78.jpg)
1900
1950
1980
2013
Opvallendisdaterindeafgelopendecenniaeensemi-industriëleverstedelijkingsbandisontstaanopdestroom-rug(tussenrivierendijk/weg),meteenuitbreidingsklontdepolderin.Ditzijnvoornamelijkwoningenuitdejaren70,meteenrandjevanwoningenuitdejaren90.Dezeuitbreidingenlijkentezijngerichtopderegionaleinfra-structuur.Hetcontrastmetdeopenpoldersindeomgev-ingblijftbehouden,ookalschurkensommigestroom-rugkernentegenanderelandschapsstructurenaan,zoalsveenweidelinten.
Vergelekenmetrivierlintenvertellenderandeninveelminderematedehistorischegelaagdheidvandekern:monotoner:grotegroeiindejaren70(depolderin,vandestroomrugaf).DoorgaandedijkwegenzijnindeloopderjarengeasfalteerdenN-wegengeworden,diebed-rijventerreinenhebbenaangetrokken-endenieuwedorpsentreesvormen.Kernrandenrakensomsdeoudedijkenenkleinschaligelintenindewaarden,endenieuwebedrijventerreinenmethungrotekorrelinterfererenmetdefijnzinnigestructuurvandeoudedijklinten.
Dezichtenopdeomliggendewaardenvanafdestroom-rugendekernrandenzijneenkwaliteit,maarheleharderanden-zoalsbijrecentenieuwbouw-ondermijntdezekwaliteit.Beteristezoekennaarnuanceringvandezeovergang.Degrootsteopgaveligtbijhetverzachtenvandeovergangbijzoweldebedrijventerreinenalsbijderecentenieuwbouw,dienaaktinhetlandschapliggen.
Observati es
![Page 79: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/79.jpg)
Kernrandtypering
afwisselendgrondgebruikkleinschaligheid,zichten
= OK = REDELIJK = OK = KANS/OPGAVE
forseloodsenlangsweg,achterweteringenbomenrij
bredegroenzoom:intermedi-artussenveenweideenkern
volgebouwdekavelnaaktinlandschap
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Montfoortalsrepresentatievekern
79
![Page 80: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/80.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
versterkenwegbeplantingbehouddoorkijken
vergroenenachterkanten
nvt nvt nvt
aanleggroenblauweoeveraanzettenhaakselandschapsstructuurafwisselendezichtenopveenweiden
behoudgroene(tuinen)zoomdeelstoegankelijkmakenklompenpad/uitzichtpunt
realiserenvangroenezoomparkzoneof‘overtuinen’
variatiebomen
KANS:nieuwgebiedmetmixvanfunctiesbinnengroenraamwerk
dijklinten bedrijvenrand jaren70rand jaren90-00rand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 81: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/81.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houddekernopdestroomrug.Ontwikkelingindezekernrandzoneskunnen/mogenquamaatenschaal(relatief)grootzijn.Destroomrugiseenbrederobuustestructuur.Doelisvooralommeteventuelenieuweontwikkelingenbijtedragenaanhetherstelvandedorpsrand,metnameindepolder-waardejaren70en90uitbreidingeneendominantbeeldindeopenheidopeisen.Datkandoorbijvoorbeeldoverdehelelengteeennieuwegroenstructuurmetprogrammaterealiseren.Lievernogvindenontwikkelingenplaatsopdestroomrugzelf:destructuurdragervankernenindezelandschapszone-waarmeedezeontwikkelingenkunnenbijdragenaanhetverstevigenvandeidentiteitvandezekernen.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenislangsdeoostelijkerandeenlandgoedgetekend,omderafeligenieuwbouwrandvaneenrobuustezoomtevoorzien,metmogelijkhedenvoorwoonclustersenandere(recreatieve,tijdelijke)functies.Tegelijkertijdvormthetlandgoed,meteenlangesingel,eenhelderegroenegrensmethetopenveenweidelandschap.Gekoppeldaandezestructuurzoueenontwikkelingopdestroomrugeenbijdragekunnenleverenaaneenmeerrepresentatieveentree,meteenduidelijkconnectiemethetwaterengebruikvan‘stroomrugse’beplanting.
Voorbeeld
81
![Page 82: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/82.jpg)
![Page 83: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/83.jpg)
Lekzonekernen
GROENE HART
83
![Page 84: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/84.jpg)
Jaarsveld Tull en ‘t Waal
Lopikerkapel
Uitweg
Hagestein
Vianen
Everdingen
Wijk bij Duurstede
![Page 85: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/85.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKZONEKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Lekzonekernenzijn,metuitzonderlijkvanVianenenWijkbijDuurstede,relatiefkleinewoonkerneninhetinvloedsgebiedvandeLek.Dezonebinnendijksisrelatiefbesloten,metdaarindekernen,debebouwingslinteneneenmozaïekvanlandgebruikenboomgaarden.Hetopengebiedbuitendijksisextensieverenonderdeelvandedynamiekvanderivier.Deintiemebinnendijksezonegaatgeleidelijkoverinhetopenweidelandschap.Dedijkenmetdaaraanenlangszijnforsenlopenparallelaanderivier.Bijnaelkekernheefteenkerk,eenkerkpleintjeenisinmeerofminderemategegroeidvanuiteenlintstructuur.
3
Overeenkomsten en kenmerken
Lekzonekernen
+Tullaan‘tWaal(rivierengebied)+wijkbijDuurstede(rivierengebied)
85
![Page 86: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/86.jpg)
1900
1950
1980
2013
OpvallendisdewijzewaaropdeLekzonekernenvanafdejaren70vlaksgewijszijngegroeid.Daarvoorontwikkeldendekernenzichvoornamelijklangsdedijkenbinnendeoeverwal-alsnatuurlijkestructuurdragervoorbebouwing.Netalsbijdekleinerivierlintenzijndezedijkdorpenbinnenenkeledecenniavanlintennaar‘klonten’getransformeerd.Hierdoorzijndecharmanterafelrandenvanhethistorischelintonzichtbaargeworden,engaannuschuilachterdenieuwerandenvandejaren70en90bebouwing,dieminofmeernaaktinhetlandschapliggenenzichopdekomgrondenoriënteren.
VanafdeLekdijkervaarjenogwelsteedsdehistorischelintbebouwing,dekerkenenkelemonumentaleboerderijen.Zolangdedijkdedoorgaandewegblijft,isditeenbelangrijkekwaliteit.Verspreidindeomgeving,opdekomgronden,zijnenkelesportcomplexenenkleinegroenerecreatievefunctiesgesitueerd.Dezezijnsomsverwevenmethistorischerelicten.
Vanafdejaren90ziejedeuiterwaarden(vanuitdegedachtevanPlanOoievaar)verandereninwaterrijkenatuurgebieden,alsonderdeelvandegehelerivierendynamiek.Hiermeeisdenadrukopdedijk/oeverwalalsdragervoor‘verstedelijking’vergroot,endaarmeeookhetcontrasttussenbinnen(inhetdorp)enbuiten(hetrivierenlandschap).
Observaties
![Page 87: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/87.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKZONEKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Kernrandtypering
continudijklichaammetboerenervenendijkwoningen
= OK = OK = REDELIJK = KANS/OPGAVE
concentratiehistorischebebouwinglangsdedijk
vlaksgewijzewoningbouwmetgroeningepakt
lossevoorzieningenachteroudelintennaastweg/entree
Everdingenalsrepresentatievekern
87
![Page 88: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/88.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
aanzettenerfbeplantingbehoudopenheidenzichten
eventueelextrapadenbuitendijks
nvt nvt nvt
versterkenbeslotensfeer,vergroenenbehoudzichtennaardeLek
eventueelextrapadenbuitendijks
aanzettentuinenrand,diversiteitopenbaarpad,zichtenopkommogelijkhedenvoorommetjes
behoudontsluitingvanafdijk/lintgroenraamwerkalsovergangnaarkom
behoudkleinschaligheid
KANS:nieuwoeverwallandschap,focusopdijk;groenraamwerkvan
fruitbomen,plekvoorwonenensport
ervena/ddijk oudekerna/ddijk jaren70/90rand ouderandmetachterkavels
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 89: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/89.jpg)
Voorbeeld
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKZONEKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houddekernopdeoverwal.Vermijdgroeidekommenin.Ontwikkelingindekernrand-zoneszijngeörienteerdopdeLekdijk.Hetensemblevandijkenoeverwalisdebelan-grijkstestructuurdrager.Achterkavelskunnenbenutworden,mitszeontslotenwordenvanafdedijk.Hiermeewordtdelogicavandelekdijkdorpenintactgehouden.
Ontwikkelingenzijnquamaatenschaalger-ingendienenzichteverhoudentotdekorrelvanbebouwinglangsdedijk.Gebruikvaneenlandschapsstructurenhaaksopdedijkbiedenhouvastvoorhetcreëerenvaneenrobuustraamwerk.Dezecoulissenwerkingdraagtbijaandehetbehoudenenversterk-envandegeleidelijkeovergangvandebeslo-tenoeverwalnaardeopenkomgronden.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenislangsdewestelijkekernrandeenlandgoedgetekendmetwoningenensportvelden.Eenlaanvanafdedijkdeoever-walinwordtbegeleidmeteenstripvanfruitbomen.Dewaaiervormvanbeplantingsstrokenenopenplekkenvormtvanafdedijkeenritme.Samenmetanderebomenrijen,hagen,enpadenvormtditeenraamwerkvoorontwikkelingen.
89
![Page 90: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/90.jpg)
![Page 91: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/91.jpg)
Veenweidelintkernen
GROENE HART
91
![Page 92: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/92.jpg)
Zegveld
Tienhoven
Groenekan
Kokengen
Westbroek
Polsbroek
Kanis
Hollandse Rading
Cabauw Benschop
Kamerik
Maartensdijk
Lopik Zijderveld Schalkwijk
![Page 93: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/93.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Veenweidelintkernenzijnwoonkerneninhetextreemopenlandschapvandeveenweiden.Zezijnontstaanvanuitdeontginningsassen,vaakbijeenkruisingmeteenweg,enzohaaksdepolderin.Deopenruimtenronddekernenwordenvaakbegrensddoorverderopgelegenrechte/gekromdebebouwingslinten,dijken,rivierlintenenbospercelen.Maatenschaalisenorm.Leegteendewolkenluchtenbepalenhetbeeld.Hetlandschapheefteenstrokenverkavelingmetlanggerektepercelenensmallesloten.Dekernenzelfzijnrelatiefkleinenhebbeneenbescheidengroeimeegemaakt.Indekernenligthetaccentophetagrarischeleven.Dedynamiekisbetrekkelijk.
4
Overeenkomsten en kenmerken
Veenweidelintkernen
+Schalkwijk(rivierengebied)
93
![Page 94: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/94.jpg)
1900
1950
1980
2013
Bijnalleveenweidelintdorpenhebbenindejaren50en70eengroeispurtmeegemaakt.Deoorspronkelijkeagrarischelintenzijnverdichtenvaakzijnuitbreidingenvanditlintafgekomen,dewaardenenkomgrondenin.Ditresulteertinkernranden,waarvandebebouwingminofmeernaaktinhetlandschapstaan.Jezietookmooierevoorbeelden,waarbijtuineneenzoomvor-menendaarmeeeenfraaieintermediairtussenkernenlandschap.Ontwikkelingenuitdejaren90enrecenteuitbreidingenzijnseriematig,waarbijdekavelsveelvollerzijnbebouwd,ennognaakterinhetlandschapstaan.Hierisderuimtelijkekwaliteitvandeovergang-szonematig.
Opvallendisookhoespaarzaamdedoorkijkenvanafhetlintdepolderinnogzijn.Doorverdichtingvanhetlint,endeverlengingdaarvandeafgelopenjaren,iservanafdewegsteedsmindercontactmethetommel-and.Resterendedoorkijkenzijnwaardevol.
Diversefuncties(sport,waterzuivering,tuinen)liggenverspreidronddekern.Somszijndezeplekkenland-schappelijkingepast,somstotaalniet.Opvallendisweldatdemaatenschaalvandezenieuwe(haakse)structuren-dwarsdoordepolder-somszogrootis,datdezebijnatweeontginngingsassenmetelkaarverbindt.Hierdoorwordensomscrucialeopenruimtengehalveerd.
Observaties
![Page 95: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/95.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Kernrandtypering
compactengevarieerdlintmetdoorkijkenopdepolders
= OK = OK = KANS/OPGAVE = REDELIJK
tuinenzoomalsintermediartussenkernenlandschap
recentenieuwbouw,vollekavels,palaanlandschap
divfunctiesinopenheid,tus-sen2ontginningsassen
Benschopalsrepresentatievekern
95
![Page 96: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/96.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
stimulerendiversiteitvoortuinenbehoudzichtenoverdeweideneventueelextrapadenhetlandin
nvt nvt nvt
strevennaar‘platte’randzoneterugbrengenbeplanting/bebouwing
vlakkefuncties:sportveldenetc
nieuwehaaksewoonlintengroenraamwerkvansingels
ruimtevoorgroenefunctiesicmwonen
oudelint/basis jaren70rand jaren90-00rand tussenland
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
behoudgroene(tuinen)zoomdeelstoegankelijkmakenklompenpad/uitzichtpunt
realiserengroenezoomparkzoneof‘overtuinen’
groeneintermediair
![Page 97: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/97.jpg)
Voorbeeld
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houddekernzosmalmogelijkengerichtopdeoudeontginningsas.Voorkomverdere‘verstening’vandekommenendewaarden.Deopgaveligtinhetzoekennaarhetmaxi-malelaadvermogenvanhetoudelint.Somsbetekentdatverdichtenvanhetlint,somsbetekentdathetcreeërenvanstructurenhaaksophetlint.
Belangrijkishetbehoudvanzichtenopdeopenweidenvanafhetlint.Daarvoorzijnmogelijk‘panorama-percelen’nodig,dieaangekochtkunnenworden.Ditzoudentegeli-jkaanleidingenkunnenzijnvooreenwegnaarachteren,waarlangswoningengepositioneerdzoudenkunnenworden.Belangrijkisomderuimtetussendebestaandekernrand(metrecente‘naakte’nieuwbouw)eneennieuweontwikkelingopentelaten.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenzijnlangsdewestelijkekernrand2haaksewoon-lintengetekend,diebestaandebeplanteperceelgrenzenvolgen.Deruimtetussendebestaandekernrand(metrecentenieuwbouw)enzo’nwoonlintisbewustopengelaten,omzichtenoverdeweidentekunnengaranderen.Indezeruimtekunnen‘platte’functies,zoalssportveldenenbegraafplaatseneenplekkrijgen.
97
![Page 98: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/98.jpg)
![Page 99: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/99.jpg)
Droogmakerijkernen
GROENE HART
99
![Page 100: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/100.jpg)
(nieuw) Mijdrecht (nieuw) Vinkeveen
(nieuw) Wilnis Waverveen
![Page 101: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/101.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Droogmakerijkernenzijnkernenopnieuwland,datisaangewonnennadroogleggingvanveenmeren.Dekernenzijnveelaluitbreidingenvanouderedijkdorpendieaanvankelijkaanhetmeerlagen.Hetgaatomwoonbebouwingenbedrijventerreinen.Zeliggeninnieuweopenweidelandschapenzijningepastindeorthogonaleopzetvandedroogmakerij.Jevindernaastdekernenookveleopenboerderijlinten.Rechtlijnigewegenmetbomenrijendoorsnijdenderuimte.Hogegrasdijkenbakenendedroogmakerijafvandeomliggendelandschappen.
5
Overeenkomsten en kenmerken
Droogmakerijkernen
101
![Page 102: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/102.jpg)
1880
1950
1980
2000
Opvallendindeontwikkelingvandedroogmakerijkernenisdatzijvanafdejaren50eenenormegroeispurthebbenmeegemaakt,enhetnieuwelandhebbengekoloniseerd.Dezeontwikkelingzijngrootschaliggeweest,waarbijvlaksgewijs,binnendemoduulmaatvandepolder,won-ingbouwisgepleegd.Hierbijishetlint,alseeuwenoudestructuurdragerverlaten.
Inzekerezinisditnieuwelandschapmetzijnorthogo-nalestructuurdenieuwebasisvoorontwikkelingen.Derationaliteitvandewegen,beplantingenbebouwingiseenkwaliteitopzich.Desnelheidwaarmeedeafgelopendecenniaisgebouwdroeptwelvraagtekensop.Hetlijktalsoferweinigtijdwasvooreengoedelandschappelijkeinpassing.Dejaren70wijkenzijn,vergelekenmetanderelocaties,vrijsober,waarbijdebebouwingsrand-opeendunnetuinenzoomna-vrijwelnaaktinhetlandschapligt.Voorderecentenieuwbouwuitdejaren‘90en‘00geldthetzelfde.Hierisderuimtelijkekwaliteitmatig.Diverseparkjes,groentjes,golfbaantjesensport-enspeelveldjesvoordeze‘linie’zijngeprojecteerd,wateen(voordroog-makerij-begrippen)rommeligbeeldoplevert..
Degrootschaligebedrijventerreinvormendoorhunmaatenschaaleigengebieden,diemisschiennietuitnodigenvoorverblijf,maarweldegelijkgoedzijningepastindestructuurvandedroogmakerij.Aandachtspuntzijndeen-treesendedoorgaandewegenerlangs,dieweinigvandekernenzelflaatzien.Indekernrandzonevandedroog-makerij-kernenvindjeookmetregelmaatglastuinbouw,watindeopenpolderopvallendeelementenzijn.
Observaties
![Page 103: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/103.jpg)
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
Kernrandtypering
compactengevarieerdlintmetdoorkijkenopdeweiden
= OK = OK = KANS/OPGAVE = REDELIJK
vaaktuinenzoomalsschakeltussenkernenlandschap
recentenieuwbouw,vollekavels,naaktinlandschap
omvangrijkehallenenloodsen,zichtbaarvanuitpolder
Mijdrechtalsrepresentatievekern
103
![Page 104: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/104.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
behoudintiemesfeer,variatie,groenbehoudzichtennaardepolderbescheidenerfbeplanting,achter
nvt nvt nvt
verzachtenhardehardgroen-blauwebermlangsweg
daarwaarkanbeplantingbijhallen
KANS:nieuwpolderlandschap,zo‘vlak’mogelijk,binneneenheidvandroogmakerijcombinatievanfuncties,wonenensport
oudelint jaren70rand jaren90-00rand bedrijvenrand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
behoudgroene(tuinen)zoomdeelstoegankelijkmakenklompenpad/uitzichtpunt
realiserengroenezoomparkzoneof‘overtuinen’
groeneintermediair
![Page 105: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/105.jpg)
Voorbeeld
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Eventuelenieuweontwikkelingenindekernrandzoneszijnzoveelmogelijkgebaseerdopdemodulmaatenorthogonalestructuurvandedroogmakerij.Hetismogelijkombinneneeneenheidvandedroogmakerijeenandereinvullingtekiezen,bijvoorbeeldwater,ofmoerasnatuur-waarbinnennieuwefunctiesingepastkunnenworden.Benuteerstdenogonbenuttenruimtebinnenderodecontour.Maakheldereentrees.Daarwaardatnietis,zijnaanleidingenomhetbetertedoen.Vaakisdatbijrecente(kleinschalige)woningbouw,diealskleinerommelblokjesvoordebebouwingsrandliggen.Omdatdekernendichtbijelkaarliggen,iserredenvoorgemeentenomsamenplannentemakeninhetgezamenlijketussengebied.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenisbinneneenmoduulmaatvandedroogmakerijeenwatervlakmetmultifunctioneleeilandengetekend.Aanleidingwaseennieuwebouwblokbijdeoostelijkeentreevandekern,datals‘ruis’voordebebouwingsrandligt.Deingreepintroduceerteenrobuustestructuurwaarbinneneenritmevanclustersliggen.Deboerenervenaanhetlintzijngeïntegreerd.Deeilandenbiedenplaatsvoorwoningen,sportveldenenanderelokalefuncties,dieoptermijnweertetransformerenzijn.
Groene Hart
KLEINE RIVIERKERNEN
STROOMRUGKERNEN
LEKDIJKKERNEN
VEENWEIDELINTKERNEN
DROOGMAKERIJKERNEN
105
![Page 106: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/106.jpg)
![Page 107: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/107.jpg)
Boskernen
HEUVELRUG
107
![Page 108: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/108.jpg)
Den Dolder Soesterberg
Austerlitz Lage Vuursche
![Page 109: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/109.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Boskernenzijnkleinetotmiddelgrotekernenineenvoornamelijkaaneengeschakeldbeslotenboslandschap.Dekernenendebossenliggenbovenopeenlanggerekte,reliëfrijkezandrug,metverspreidliggendeopenplekkenenzandverstuivingen.Tussendekernenvindjeeendiversiteitaanloof-ennaaldhout,lanenenhakhout.Doorgaandewegenvoerenhaaksoverhetreliëf,doordedorpen,terwijleenuitgebreidnetwerkvanpadenparallelaanhetbosmassiefloopt.Dekernenenhunbebouwingzijnhelderafgebakende(‘open’)plekkeninhetbosmassief.
Overeenkomsten en kenmerken:
1Boskernen
109
![Page 110: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/110.jpg)
1900
1950
1980
2000
Bosdorpenzijnvanoudsherkernendiezijnontstaanopdekruisingvan(zand)wegenopdeheuvelrug.Deinvloedvanhetspoorisgrootgeweestopdegroeienon-twikkelingvandezekernen,enopdebedrijvigheid.Tochzijndekernenaltijdbescheidenvanomvanggebleven.
Nadeoorlogzijnervelewoonblokkenbijgekomen,metnameindejaren50,60en70.Datgeldtookvoordetoenamevanbedrijventerreintjes.Demeestenwoningenuitdieperiodenzijngeörienteerdopdenaarbuitenvoer-endewegenenvormengroenewoonlintendoorhetbos,terwijlrecentewoningen(woonclusters)vlaksgewijszijnontwikkeldenminofmeereenhapuithetboshebbengenomen.Rondomdekern,inhetbos,bevindenzichen-kele‘satellieten’vanhetdorp:inrichtingen,sportparken,bedrijventerreintjes.
Derandenenovergangenzijngrillig.Woonwijkenenbebouwingsconcentratieszijnalsrodevingersdienaarbuitenwijzen.Evengoedprikthetomliggendebosmassiefmethaargroenevingersnaarbinnen.Hetvaltopdathetlaadvermogenvanhetbosgrootis:hetvisueleeffectvannieuwebebouwingofanderefunctiesindekernrandisvanverafniettezien,alleenvandichtbij.Ditmaaktveelmogelijk,maarisgeenvrijbriefvoorvoortgaandever-stedelijkingvanhetbos.Inhet(aaneengesloten)boszijndenatuurwaardenhetgrootstegoed.Dewoonlintenvor-mengeschiktemanierenomroodengroenmetelkaartevervlechten.Erzijngeenprominenteentreesofpoorten.Dorpenopenenzichineens.
Observaties
![Page 111: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/111.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Kernrandtypering
chiquewoonlintendoorhetbos,besloten,afwisselend
= OK = KANS/OPGAVE = OK = REDELIJK
grootschaligegekleurdelood-senenpandentegenbosrand
weelderigegroenzonemet2-onder-1kappersaanbos
chiqueprojectmatigewoon-clusters,‘hapjes’uithetbos
DenDolderalsrepresentatievekern
111
![Page 112: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/112.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
minderdominantewegbeplantingwegbeeldbepaalddoor(bos)tuinen
bijentreesopeningenmaken
nvtnvt nvt
minderhekken,meernatuur:greppels,wallen,struweel,berkenpadennaar/doorbos(pauzerondje)
KANS:nieuwewoonlintenmakenverlevendigenbedrijfsrandevt.nieuweplekinbos
minderhekken/erfgrenzenmaarnatuurelementen:greppels,wallen,struweel
aanplantbomen/heestersopterreingeleidelijkeovergangnaarbos
minderverharding,meergras,zand
woonlinten bedrijvenrand jaren50-70rand recentewoonclusters
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 113: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/113.jpg)
Voorbeeld
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houddekerncompact.Kernrandzonesdienenmetterughoudendheidaangepaktteworden.Denabijheidvanhetbosiseenkwaliteit.Hetgevaarbestaatdatwoningbouwofandereontwikkelingenaandebestaanderandgeplaktworden,ensteedsmeervanhetbosafsnoeptenhetbosnietalleenfysiekmaarookmentaalsteedsverderwegkomtteliggen.
Beteris,wanneermenbesluiteenbepaaldekernrandzonetetransformeren,omvoorttebordurenophetprincipevandewoonlinten.Maaknieuwelintendoorhetbosdienaareenbestaandeofnieuweplekvoeren.Ditzijndestructuurdragersvoornieuweontwikkelingen.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenisterplekkevanhetbedrijventerrein,buitenderodecontour,eentweetalwoonlintenvoorgestelddiehetomliggendebosinslingeren.Aanditlintzijnwoningengesitueerdmettuinendiedoorlopenhetbosin.Elkelintvoertnaareenreedsbestaandeofeennieuweplek;inditgevalvoormaligvliegveldSoesterberg.Hierkunnennieuwefuncties(aldanniettijdelijk,agrarisch,gerichtopsport,etc)eenplekkrijgen.
113
![Page 114: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/114.jpg)
![Page 115: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/115.jpg)
Zuidflankkernen
HEUVELRUG
115
![Page 116: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/116.jpg)
De Bilt / Bilthoven Zeist
Doorn Leersum
Driebergen
Elst Remmerden
Amerongen
Rhenen
![Page 117: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/117.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Zuidflankkernenzijnkerneninhetovergangslandschaptussendebebostestuwwalendemeeropennattegraslandenvanhetrivierengebiedtenzuidenervan.Kenmerkendisdedoorgaandewegoverdegehelelengtevandeflankdiedekernenaaneenrijgt,enrichtinggeeftaandestructuurenontwikkelingvandekernen.Erliggenvelelandgoederenenbuitenplaatsenrondomentussendekernen.Dekernenopdezuidflankzijnduidelijkvanelkaargescheiden.Dooraanpassingenindewegverlichtingbuitendebebouwdekom,zijndewoonkernenook’snachtsvanelkaargescheiden.Deruimtetussendekernenisvoornamelijk‘landschap’enbos.
2Zuidflankkernen
Overeenkomsten en kenmerken
117
![Page 118: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/118.jpg)
1900
1950
1980
2013
Flankkernenzijngemiddeldgrote(somsgrote)kernenopdeflankvandeheuvelrug,tussenbossenenenken,enpoldersenlandgoederen.Langetijdzijndezekernencompactgebleven,eniserweiniggroeigeweest.Totnadeoorlog,waarvanafdejaren50totdejaren80gelijkmatigmaarstelselmatignieuwewoningenzijngebouwd-eerstlangsdedoorgaandeweg,toenlangsdewegenhaaks(enkruislings)opdeweg,laterzijndezetussenruimtenopgevuld.
Eriseenduidelijkonderscheidinwoontypologieensfeertussendenoordenzuidrandvandezekernen.Inhetnoordenishetbosconstantvoelbaar,zijnergroenestratenenboslanen,enisdeovergangnaardeheuvelruggeleidelijk.Tenzuidenvandekernishetmindergroen,enhebjevanafdestratenzichtophetlagergelegenopenpolderlandschap.Dewoningenzijnhiergoedkoper,enhiervindtjeookdemeestevoorzieningenen(tijdelijke)functiesbinnenofvlakbuitendekernrand.Destructuurvanhetlandschapendelamellenwerkingdieuitgaatvandebeplantingvanperceelrandeniskenmerkend.
Degrootsteopgaveindekernrandzonesrondomdeflankdorpenligtinhetbehoudenvandetweeverschillendesferentussennoordenzuid.Metnameaandezuidkantzijnerkansenomdesomsnaaktliggendebebouwingenfunctiesbeterteintegrerenindestructuurvanhet(polder)landschap,metbehoudvanzichtenenzondereenfronttemaken.
Observaties
![Page 119: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/119.jpg)
Kernrandtypering
boslanenalsintermediairtus-senkernenbos,gevarieerd
= OK = OK = OK = KANS/OPGAVE
oudeweg/lintmetverspreidehuizenenwinkels,entree
woonblokkenenrijwoningenmettuinenaanopenenk
hardeonlogischeovergangtussenkernenpolder
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Leersumalsrepresentatievekern
119
![Page 120: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/120.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
minderhekkenenhardeerfgrenzenmeernatuurlijk:wallen,greppelstoegankelijkheidbosmetpaden
nvtnvtnvt
aanzettenwegbeplantingeventueelverdichtennoordzijdebehoudzichtennaarzuiden
zwaretuinenalsgroeneenk-randpubliekebereikbaarheidrandeventueelpadoverakker
verzachtenvandeovergangaanzetten(haakse)erfbeplanting
versterkenzichtenengroenstructuren
KANS:nuancerenrand:coulissenmakennatuurontwikkelingmetrecreatieen/oflandgoedmetwoonclusters
jaren50-70bosrand oudeweg/lint jaren50-70enk-rand polderrand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 121: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/121.jpg)
Voorbeeld
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
MaakvandezuidelijkekernrandzoneeengeleidelijkeovergangnaarhetstrookverkaveldepolderlandschapendeLangbroekerwetering.Kenmerkendzijndaardeafwisselinginbosstrokenenopenland:coulissen.Jevindternaastagrarischebedrijven,ooklandgoederen.Eencombina-tievaneenlandgoedmetagrarischeerveneneventuele(tijdelijke)sport-ofcultuur-functieskanhaalbaarzijnvoordegewenstetransformatie.
Vanbelangisomquamaatenschaalaantesluitenophetlandschap.Programmadientlokaalengroentezijn,methetaccentsportenvoedsel.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierboveniseenlandgoedgetekenddatisingepastindeverkavelingvandepolder.Groenstructuren(singelsensloten)diehaaksopdeheuvelrugstaanzijnaangezet.Incombinatiemetdebestaandeerven,en-kelebosstroken,openlandenditlandgoedonstaateenafwisselenderand,endaarmeeeengeleidelijkeovergangnaarhetlandschap.Ophetlandgoedkunnenmeerderezones/functiesbestaan,metelkeenandereinvulling:vanagrarisch,cultureel,sportenwonen-ofcombinaties.
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
121
![Page 122: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/122.jpg)
![Page 123: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/123.jpg)
Achterflankkernen
HEUVELRUG
123
![Page 124: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/124.jpg)
Maarn Maarsbergen
Overberg Achterberg
![Page 125: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/125.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Achterflankkernenzijnkerneninhetovergangsland-schaptussendebebostestuwwalenhetlagergelegenmozaïeklandschapvandeGelderseVallei.Kenmerkendzijndelanggerektebospercelen,afgewis-seldmetakkers,weilandenenboerenerven,diedoor-lopentotaandewoonkernenendekernranden,ensomsookverder.DenoordflankvandeHeuvelrugisluwerdandezuidzi-jdeenkentgeendoorgaande(weg)structuurparallelaanhetrelief.WelvoertdeA12overdeHeuvelrugenschampt,samenmethetspoor,dekernenMaarnenMaarsbergen.Deoverigewegenzijnkleinschaligerenvolgeneenmeerwillekeurigpatroon.Dekernenopdeachterflankzijnvoornamelijkagrarischvanaard.Dehoeveelheidbebouwingisbeperkt.Dekleinewoonk-ernenenlandgoederenliggenalslosseeilandjeslangsdehelling.
3Achterflankkernen
Overeenkomsten en kenmerken
PM
125
![Page 126: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/126.jpg)
1900
1950
1980
2013
Kernenopdeachterflankzijnkleinencompact.Vanoudsherwarenditagrarischegehuchten,opdegrensvanstuwwalenvallei.Nogsteedstrefjeermonumentaleboerderijen.Derolvanhetspoor,enlaterdeautowegen,ismedebepalendgeweestvoordegroeivandekernen.Erverrezenbeginjaren20specialearbeiderswijken.Degroeiisechternietexplosiefgeweest.Hoeweldeinvloedvandejaren70goedzichtbaaris,zijndemeestekernenkleinenagrarischgebleven.InMaarnheeftdejaren70eenietszwaarderestempelgedruktopdeontwikkelingvandekern,alsookopdekernrandenzones.Traditionelerijtjeswoningenstaanhiersomspalaanhetcoulisselandschap.
Hetcoulisselandschapaandeoostkantvandekernenkentnogvelegavesingels,houtwalleneneikenlanen.Erzijnlanggerektelandschapskamersmetverschillendagrarischgebruik,datincombinatiemetenkelehistorischeboerderijeneenafwisselendbeeldoplevert.
Deentreesvansommigekernenzijndoorinvloedvaninfrastructuurenmobiliteitgetransformeerdtothybrideruimtenwaaroudeboerderijen,tankstations,jaren50-woningenenanderegebouwennaastelkaarstaan.Ditlevertnietaltijdeenfraaienrepresentatiefbeeldvandekernop.Dekernrandentegendebosrandenzijnmeeruniformenbesloten,metenkelenuancesinbouwtypologie.Jetrefterwoningenuitdejaren20en30,maarookhedendaagsevilla’s.Hetlaadvermogenvandezekernrandzonesisrelatiefgroot.
Observati es
![Page 127: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/127.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Kernrandtypering
beslotenbosranden,gevarieerdebebouwing
= OK = OK = REDELIJK = KANS/OPGAVE
singelsenlanenmetboerenervenenkamers
uniformewoonblokken,minimalegroenerand
interngerichte‘eilanden’,autonomecampingstrip
Maarnalsrepresentatievekern
127
![Page 128: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/128.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
minderhekkenenhardeerfgrenzenmeernatuurlijk:wallen,greppelstoegankelijkheidbosmetpaden
nvtnvtnvt
behoudlangestructuren,doorkijkencontrasttussenbosstrokenensingelsmeerklompenpaden,dooradering
meer‘grensgroen’,intermediairevt.verbredensloot,oevers,riet
nieuwerouteslangs/doorlandschap
verzwarengroeneomzominggebruik/dooradering‘inpakgroen’contrastmetopenkamerstructuur
KANS:ontwikkelingcoulissestructuuraanzettenlandschapsstrook,coulisseXLruimtevoordivprogrammaenroutes
massievebosrand oudecoulisserand jaren70rand nieuwbouwenleisure
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 129: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/129.jpg)
Heuvelrug
BOSKERNEN
ZUIDFLANKKERNEN
ACHTERFLANKKERNEN
Voorbeeld
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Voorkomverrommelingvandeoostelijkekernrandzoneenzetinopeenrobuusthalfopenstrokenlandschap,alsovergangsgebiednaardemeeropenvallei,enversterkdaarmeehetcontrastmetdebeslotenbosrandenaandezuidwestkantvandekern.Gebruikbestaandelandschapspatronenom‘boslamellen’temaken,diesamenmetdeopenkamerseenaangenaamritmevormeneneenafwisselendbeeldoplevert.Binnendebeslotenbospercelenontstaatruimtevoordiverseontwikkelingenenfuncties.Vanbelangisomquamaatenschaalaantesluitenophetlandschap.Programmadientlokaalengroentezijn,methetaccentsportenvoedsel.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierbovenisbinneneenvandeboslamelleneenvoorzie-ningenstrookgetekend,dielangsdedoorgaandewegvanhetcentrumtotdeValleiligt.Opdezemanierwordtdelengterichtingvanhetlandschapbenadrukt.Binnendezestrookiseencombinatievanwonen,recreatie,sportennatuurmogelijk.Destrookisomringdmetwatergangenenwandelpaden.Haaksopdestrookiseveneenseenpadgetekent,dieverschillendegroeneplekken(vancampingnaargolfbaan)inhetlandschapaaneenrijgt.
129
![Page 130: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/130.jpg)
![Page 131: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/131.jpg)
Kromme Rijnkernen
RIVIERENGEBIED
131
![Page 132: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/132.jpg)
Bunnik
Werkhoven
Odijk
Cothen
‘t Goy
![Page 133: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/133.jpg)
Rivierengebied
KROMME RIJNKERNENKrommeRijnkernenzijnkernenineenrelatiefkleinschaligenslingerendlandschapvandeKrommeRijn.Derivierendeprovincialewegzijndebelangrijkstecontinuedoorgaandelijneninhetgebied,waaraandekernenliggen.Dekernenliggenvaakeen1zijde(bocht)vandeKrommerijn,enhebben(zekervanafdejaren70)eenbehoorlijkegroeidoorgemaakt.Tochvormendekernenrustigewoongemeenschappen.Indeomgevingzijnboomgaarden,weilandenenakkerstevinden,meteengrotevariatieaandwarsrelatiesvanafdeweg.DeKrommeRijnendewegzijnindeloopdereeuwendiversemalenverlegd,watherkenbaarisaanouderivierlopenenwegenmetbebouwingslinten.
1Kromme Rijnkernen
Overeenkomsten en kenmerken
133
![Page 134: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/134.jpg)
1900
1950
1980
2013
Opvallendisdewijzewaaropdekerneninslechts30jaarinomvangzijnverdubbeld.DemeesteKrommeRijnkernenhebbenderivierofdeoudewegenalsordenendestructuurverlaten.Woonblokkenenwijkenkruipenvlaksgewijsdepolderin.Deinvloedvaninfrastructuurisgroot,veeluitbreidingenvolgennieuwegroteinfrastructuurinendoordekernen:radialen,singelsenrondwegen.Derandendiedaarmeeontstaanzijngeneriekeninwisselbaar.Deoudestad(metbrinkenkerk)gaathierachterschuilenisnauwelijksmeervanbuitenafteervaren.
Recentewoningbouwprojecten,metdenadrukopvrijstaandewoningen(vaakzondertuinof‘buffer’tussenwoningenlandschap)leverteennaakterandeneenonrustigbeeldvanuithetlandschapop.Derandenzijnvaaknietopenbaartoegankelijk.
Rondomdekerntrefjeveelkleinschaligegroenerecreatievefuncties,zoalsparkjes,voetbalvelden,tennisvelden,golfbanenetc-dieinderestruimtentussenderodecontour/bebouwingsrandenderivierofwegterechtzijngekomen.Ditlijkteenslimmebenuttingvanoverhoekjes,maardeoptelsomvandezeplekkenisgeenuitnodigenderepresentatieverand-metnamebijentrees.
Observaties
![Page 135: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/135.jpg)
Kernrandtypering
weelderigetuinenlangsKrommeRijnmetuitzicht
= OK = KANS/OPGAVE = OK = REDELIJK
parkweg:1kanthuizen/tuinen,anderekantonbepaalderuimte
zwaarbeplantewegmetredelijkzichtopkern
ingepaktblokjenieuwbouw,groen,maarinterngeörienteerd
Rivierengebied
KROMME RIJNKERNEN
...alsrepresentatievekern
Odijkalsrepresentatievekern
135
![Page 136: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/136.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
meergevarieerdebeplantingaanplantmeerfruitbomenjaag/wandelpadoverkant
nvtnvt nvt
nuanceren/stilerenparkwegtoevoegenhagenenbloemvakkenbehoudzichtenopKrommeRijn
meervariatiebeplantingswaleventueelaanplant2-zijdiggebruikvanfruitbomen
verstevigengroenerandalszoommeergevarieerdebeplanting
meerfruitbomen
KANS:nieuwoeverlandschap,‘voorkant’tijdelijkenpermanentprogrammagroen-blauwraamwerkmetroutes
watertuinenzoom parkweg provincialeweg jaren90-00rand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 137: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/137.jpg)
Voorbeeld
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Maakvandekernrandzoneeennieuwoever-landschap.Maakvoorkanten.GebruikdeKrommeRijnalsstructuurdragerenbasisvoorruimtelijkekwaliteit.Maakvandeonbepaalderestruimteswezenlijkeplekkenaanhetwater(aldannietprogramma)erverbindtzedoorpadenhaaksophetwaterenaanweerszijdenvandeKrommeRijnaanteleggen.Zoontstaateenraamwerk.GezienhetrelatiefhogelaadvermogenvanhetKrommeRijngebied(halfopenlandschapencoulissenvanakkersenboomgaarden)kanerquaprogramma,maat/schaalenkor-relgroottevanbebouwingvrijveel.Program-madientgerichttezijnoplokalebehoeften(sport,cultuur,voedsel);geenregionalefuncties.
Ontwerpgereedschappen
InhetvoorbeeldhierboveniseenoeverparkofringparkvoorgesteldlangsdeKrommeRijn,waarinverschillendeplekken,veldenenzonesliggen,diedooreennetwerkvanpadenaaneengeschakeldzijn.Belangrijkisdetoegankelijkheid,zowelvanafhetlandalshetwater.Programmakanvariëren:wonen,sport,cultuur,natuur-gebaseerdopspecifiekekwaliteitenvandeplek.
Rivierengebied
KROMME RIJNKERNEN
137
![Page 138: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/138.jpg)
![Page 139: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/139.jpg)
Open polderkernen
EEMLAND
139
![Page 140: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/140.jpg)
Bunschoten-Spakenburg
Eemnes
![Page 141: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/141.jpg)
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
Openpolderkernenzijnkernendiealscompacteeilandenineengroeneopenzeeliggen.Kenmerkendzijndeorthogonalestructurenenrechtelijnenvandekavelsensloten-diehunoorspronghebbenindeopstrekkendeontginning.Rechteslotenenwegendoorkruisenhetinslagenverkaveldegroenegras.Deweidsheidvanhetlandschapbestaatbijdegratievangoedelandschappelijkebegrenzingen-endusookvangoedegeslotenkernranden.Dieovergangenzijnsmalenderandenzijncompactenwordenvoornamelijkgevormddooreenzoomvanopgaandebeplantingenbebouwing.
1Open polderkernen
Overeenkomsten en kenmerken:
141
![Page 142: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/142.jpg)
1900
1950
1980
2013
Opvallendisdemanierwaaropdekernenvankleinschaligelintbebouwingeninenkeledecenniazijnuitgegroeidtotforsewoonkernenmeteenhaastvierkanteopgezet.Metnamedeontwikkelingenindejaren70,meteenvlaksgewijzeinvullingvanderuimteineenpoldergrid,hebbendaartoebijgedragen.
Detypewoningenenstedenbouwkundigepatronendiedatmetzichmeebrachtenhebbendebelevingvandekernenvanuitdepolderdrastischveranderd.Debouwblokkenkerenzichnaarbinnen,naarhetwoonerf,waardooraandeachterkant(dekantvanhetlandschap)eenzoomvantuinenisontstaandieweliswaareenaangenameintermediairvormttussenkernenlandschap,maardieweiniggebruikswaardeheeftenniettoegankelijkisvoorpubliek.
Bijdedorpsentreeszijnveelbedrijventerreinenontstaan,endeverschillendevormenenkleurenvandehallenenpandenzijnvanvertezien.
Bijrecentenieuwbouwvanafdejaren90ziejedat,vergelekenmetdejaren70blokken,dekavelsveelvollerzijnbebouwdenerweinigruimteisvoortuinen.Hoeweldezehuizenwelgerichtzijnophetlandschap,enduseenvoorkantvormen,isdemonotonestripaanhuizenvanuitdepoldereendoorninhetoog.
Observaties
![Page 143: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/143.jpg)
Kernrandtypering
openlanschaprijkttotoudelintenbebouwing
= OK = OK = KANS/OPGAVE = REDELIJK
tuinenzoomalsintermediairtussenpolderenwoonerf
onbepaalderuimtetussenbebouwingsrandendijk/lint
forseloodsenengebouwenachterlagegroeneberm
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
Bunschoten-Spakenburgalsrepresentatievekern
143
![Page 144: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/144.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
versterkenlintalsstructuuraanzettenwegbeplanting
behoudcontrast/zichtoppolder
nvt nvtnvt
verduurzamensortimenttuinenmakendoorsteek,toegangrandpadlangsslootaanoverkant
kaderen/‘framen’tussenland:toevoegenwal,hagen,bomenbehoudzichtenoplint/dijk
verzachtenrand,camouflerenaanleggroen-blauweoevers
wal,sloot,bomenrij
nieuwelandschapsstrip,‘voorkant’tijdelijkofpermanentprogramma,routes
makenvangroen-blauwraamwerk
oudelint jaren70rand tussenland bedrijvenrand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 145: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/145.jpg)
Voorbeeld
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houdekernrandzonecompact.Datwillenzeggen:streefnaareensmalleovergang-szone.OntwikkelingenzijnmogelijkbinneneenlandschappelijkraamwerkdatgebaseerdisophetorthogonalegridvandeEempol-der.Ditisdestructuurdrager.Dezestructuurmoetdanwelverstevigd,danwelgemaaktworden.Ditkandoormiddelvanwegen,slotenenwegbeplanting.DeopenheidvandeEempolderiseenkwaliteit/ervaringdiedichtbijmoetzijn.
Bestaandegroengebiedjesensportfunctieswordenopdezemanierverankerdinhetgrid,ennieuwefunctieskunnenbinnenditsysteemeenplekkrijgen.Belangrijkishetbehoudvanzichtlijnenenopenheidrichtingdepolder.
Ontwerpgereedschappen
InhetvoorbeeldhierbovenisaandeoostrandhetorthogonaleverkavelingssysteemvandeEempolderaangezetenverstevigd.Hetkadertbestaandeontwikkelingenvormtdebasisvooreventuelenieuwe(gebouwde)ontwikkelingen.Debestaandebebouwingsrandvaltbinnenditgridenwordtaangezetmeteengroenezoomenwegbeplanting.Indeopenruimtewordengebouwenvoorgesteld(inlijnmethetlandschap)metdaartussenopenplekkenvoordiversefuncties.
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
145
![Page 146: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/146.jpg)
![Page 147: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/147.jpg)
Eemzonekernen
EEMLAND
147
![Page 148: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/148.jpg)
Eemdijk
Eembrugge
![Page 149: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/149.jpg)
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
EemzonekernenzijnkernendiegerelateerdzijnaanhetstroomgebiedvandeEem.Dedorpenliggenopofaandedijkenenzijnomslotendooropenveenweidelandschapmetlijnenhaaksopderivier.Infeitezijnhetkerkdorpen,diedeafgelopenjarenniettotnauwelijkszijngegroeid.DedynamiekronddeA1isweltezien,indevormvanbedrijventerreinen.Binnendijks,langsdedijken,ligteenopenlintvanbebouwing.Buitendijksliggenervenopterpen.Deextremeopenheidiseenkwaliteit,diedoorloopttotaanderandenvandedorpen.
2Eemzonekernen
Overeenkomsten en kenmerken:
149
![Page 150: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/150.jpg)
1900
1950
1980
2013
Opvallendindeontwikkelingvandezekernenisdewijzewaarop,metnamerecentelijk,deloopvanderivierwordtaangepastaandebehoeftenvandetijd.Indejaren90ziejebijvoorbeeldbijEembruggedatereenbochtwordtafgesneden,enereennieuweluweoeverlangsdeEemontstaat.
VerderzijndeEemzonekernenindebasiskleinekernendieindeafgelopendecenniaamperzijngegroeid.Tenminstequawoonbebouwing.Detoenamevanbedrijventerrein,indebuurtvandesnelweg,isaanzienlijk.Hierziejedathetaanvankelijkedijkdorpjegeheelomsloteneningekapseldisdoorbedrijventerreinenenindustrie,gerichtopdeprovincialeweg,maardieeenachterkantnaarderivieroplevert.Hoogdynamischeprocessenhebbengripgekregenophet(laagdynamische)landschapssysteem.Hierisderuimtelijkekwaliteitvertezoeken.
Hetcontrasttussendebeslotensfeerindekern,endeopenheidvanhetomliggendelandschapisgroot:eenkwaliteit.Hetaangezichtvanhetdorpvanuithetlandschapverdientextraaandacht.
Observaties
![Page 151: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/151.jpg)
Kernrandtypering
geleidelijkeverdichtingtotaanhistorischekern
= OK = OK = KANS/OPGAVE = REDELIJK
agrarischeervenlangsdijkvormenlosseelementen
industrieenhavensdominerenrivieroever
loodsenlangsweg,bijentree,achterlagegroeneberm
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
Eemdijkalsrepresentatievekern
151
![Page 152: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/152.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
accentuerenkaaldijklichaambehoudcontrastbeslotendijkdorpen
versterkenzichtenoverweiden
nvt nvtnvt
behoudlossestructuurervengeenhoge,maarlageerfbeplantingversterkenzichtenoverweiden
daarwaarmogelijk:rietkragennadrukopzichtenanderekant
wandelpadlangsoever
aanleggroen-blauwebermgebruikvanwallenensingelsbomenplantendaarwaarkan
opzoeknaardijkalsstructuurdragerbuitendijkskansenvoornattenatuurmogelijkewoningbouwlangsdijk
oudedijk/lint ervenrand industrie-oever bedrijvenrand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 153: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/153.jpg)
Voorbeeld
Eemland
OPEN POLDERKERNEN
EEMZONEKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Houdekernrandzonecompact.Volgtenallertijdendedijkalsstructuurdrager.Kansenzijnervooralbuitendijk-hetgebiedtussendedijkenvanhetstroomgebiedvandeEem.Hierkunnennatuurlijkontwikkelingenrecreatienieuweeconomischemogelijkhedenbieden,eventueelaangevuldmetnieuwebebouwingaandedijk.
Belangrijkeruimtelijkeaspectenindezekernrandzonezijn:hetdijklintendaarmeehetdorpssilhouette(eenhuizenplukjeopdedijkomringdooreengroenezee),dedorpsentree(zoveelmogelijkzichtoppoldereneem)endedorpsrandzelf(voorkanten,kleinekorrel,tuinen,rietkragen).
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierboveniseenextrawaterloopgegraven,inlijnmetdevergravingenvanenkelejarengeleden.DitbrengtdeEem,derivier,hetwater,hetrietzodichtmogelijkbijdedijkendeweg.PassantenervarenzozoveelmogelijkdeEemendiensnatuur.Ditkanversterktwordendoordeoeversaantezettenmetrietkragen.Hiermeewordtdeindustriemeernaardeachtergrondgedrukt.Langsdedijkkunnen,inlijnmetdeandereerven,nieuwewoonkavelswordengesitueerd.
153
![Page 154: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/154.jpg)
![Page 155: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/155.jpg)
Mozaïek-wegkernen
VALLEI
155
![Page 156: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/156.jpg)
Achterveld Woudenberg
Renswoude
![Page 157: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/157.jpg)
Vallei
MOZAIEK-WEGKERNENMozaïek-wegkernenzijnmiddelgrotekernenopdekruisingvanwegenineenhalfopencoulissenlandschap.DekernenvindenvaakhunoorsprongalskIeingehuchtbestaandeuiteenclusterboerderijenenenkelevoorzieningen.Indeomgevingvandekerneniseengrotediversiteitaanbeplantingselementen,diesteedsinmaatenvormvariëren,enzoeenmozaïekvanlandschapskamersvormen.Bomenrijen,eikenlanen,bospercelen,houtwallenenboomgroepenomkaderenakkers,weilanden,tuinbouwpercelenenkwekerijen.Wegenvanennaardekernenzijnbeplant.Dedorpenenveleboerenervenliggenverscholeninhetgroen.
Overeenkomsten en kenmerken:
1Mozaïek-wegkernen
157
![Page 158: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/158.jpg)
1900
1950
1980
2013
Opvallendindeontwikkelingvandezekernenisdatzetotdejaren60vrijeenvoudigeagrarischewegdorpenwareneninnoggeen50jaarzijnuitgegroeidtotforsedorpen,waarsteedsmeervraagisnaarnieuwewoonmilieus.Ditlegtnietalleeneendrukopdevoorzieningen,ookopderuimteindekernrandzones.
Hetlandschapisvergelekenmetdesituatierond1900minderkleinschalig.Doorschaalvergrotingindelandbouwenderuilverkavelingenindejaren50en60ishetaanvankelijkecoulissenlandschapopenergeworden.Hetareaallandbouwgrondisminofmeergelijkgebleven,maarhetaantalboerenisdrastischteruggenomen.Tegelijkertijdisderecreatievedrukophetlandschapgroot.Ronddekernenziejecampings,B&B’s,recreatieplassenenbungelowparken.
Deuitbreidingenvandekernenvanafdejaren70hebbenrelatiefhardegrenzenopgeleverdnaarhetlandschap.Tochvaltopdathetcoulisselandschap,doorzijnkamersstructuurditgoedkanhebben.Ditgeldtvoornamelijkvoordekleinschaligeplannen.Recenteseriematigenieuwbouwvoegtzichmindermakkelijkinhetlandschap.Welwordennatuurlijkebegrenzingengezochtvoordewoningbouwprojecten,zoalsbosrandenenandereinhetcoulisselandschapaanwezigeelementen.Doordegroeivandekernenneemtookdedrukophetverkeertoe.Rondsommigekernenisaleenrondwegaangelegd,bijanderenhangthetindelucht.Hierendaarzijnbedrijventerreinerggrootuitgevallenenoverstijgendeschaalvanhetlandschap.
Observaties
![Page 159: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/159.jpg)
Vallei
MOZAIEK-WEGKERNEN
Kernrandtypering
gevarieerdebebouwing,intiemesfeer,zichtopkamers
= OK = REDELIJK = OK = KANS/OPGAVE
hallenenloodsenbijentreeenlangsoeversvanbeek
bouwblokkenverscholenachtertuinenenbospercelen
recentenieuwbouw,vlakken,nietinlijnmetlandschap
Renswoudealsrepresentatievekern
159
![Page 160: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/160.jpg)
uitgangssituatie
BEHOUD+
ONTWIKKELING
versterkenzichtenopkamersvergrotenentree-ervaring
evtafwaarderendoorgaandeweg
nvt nvt nvt
aanplantenbeek,riet,wilgversterkenkamerstructuur
evt.padviabrugnaaroverkant
stimulerenstijlimpulstuinenminderwilgroei/onderbeplanting
openbareroutebuitenkant
aanleggroenezoomversterkenkamerstructuur
routeslangsranden
gebruik/benuttinglandschapskamerprogrammaaanderanden,reuringlage/plattefunctiesinderuimte
oudeweg bedrijvenrand/oever jaren50-70rand jaren90-00rand
Keuzemogelijkheden en recepten voor kwaliteitverbetering
![Page 161: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/161.jpg)
Voorbeeld
Vallei
MOZAIEK-WEGKERNEN
Opgave en gereedschappen bij ontwikkeling
Opgave
Ontwikkelingenindekernrandzonedienenzoveelmogelijkgepaardtegaanmetlandsc-hapsbouwen-herstel.Hetcoulissenlandsc-hap,zoalszichdatrond1900manifesteerde,vormteenbelangrijkeinspiratiebronenbasisvoorontwikkelingeninrichting.Kansenliggendaarwaarhetlandschapalkleinschaligenbeslotenis-zodatdaaropin-gespeeldkanworden,ofdaarwaardit(nog)nietzois,enerkansenzijnomdetransfor-matieingangtezetten.Dehardemonotone(langgerekte)bebouwingsrandvanrecentenieuwbouwvormteendirecteaanleidingomdezetenuancerenenbetertevervlechtenindestructuurvanhetlandschap.Dewegalskarakteristiekelementinditland-schapkaneenrichtsnoerzijnomfunctiesenontwikkelingenaantekoppelen.
Ontwerpgereedschappen
Inhetvoorbeeldhierboveniseenhardelanggerektebebouwingsrandvanrecentenieuwbouwaangepakt,enhaaksdaarop-vanuitdekern-eenweg/laangetekendmetervenerlangs.Delaanmeteikenisgebaseerdopeenoudelijninhetlandschap,envormtdeaanzetvaneennieuwraamwerkvanlanenensingels,bekenensloten.Hierbinnenonstaannieuwelandschapskamers,diegeschiktzijnvoordiversefuncties.Afwisselingenvariatiezijnuitgangspuntenbijdeinvulling.
161
![Page 162: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/162.jpg)
![Page 163: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/163.jpg)
Losstaande dorpen en steden
WEESKERNEN
163
![Page 164: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/164.jpg)
Baarn Houten
Leusden Soest
Langbroek
![Page 165: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/165.jpg)
Weeskernen
5 DORPEN
3 STEDEN
Ineensystematiekwaarindevelekernenvandeprovinciewordenondergebrachtinfamiliesvankernenineengemeenschappelijklandschapsensemble,zijneraltijdkernendienietbinnendezefamiliestevangenzijn,enopzichzelfstaan.Omdatergeziendeeigenheidvandezekernenniet1:1naarandere(aangrenzende)kernen,enhunbepalingen,verwezenkanworden,ishetvanbelangomhetstappenplantedoorlopen,datalsbasisdientvoordeanderekernrandtyperingen:
Maakeenhistorische(morfologische)analysevandekern,enbepaaldelandschappelijkeonderleggerendestructuurdragervandekern,alsmededeplekkenmetdemeestedynamiekendeinvloedvaninfrastructuur.
Typeerdeverschillende(bebouwings)randenvandekernenderelatiemethetaangrenzendelandschap.Beoordeelderuimtelijkekwaliteitvanzowelderandalsdekernrandzoneenbepaalwelkerandenaankwaliteitkunnenwinnenenwelkerandenbehoudenkunnenblijven-enformuleervoorbeidedeopgave.
Zoekvoorelkekernrandzonenaaraanleidingenvoorhetversterkenvanhetlandschappelijkeraamwerk,envuldezeaanmetgebiedseigenelementen.Introduceerdesgewenstgeschiktefunctiesdiedeidentiteitvandekern(rand)versterken,envathetgeheelsamentoteensamenhangendruimtelijkontwerp.
5 dorpen
Houteniseengroeikernuitdejaren70endeenigekernopdeHoutensevlakte.HoutenligttechnischgezieninhetRivierengebied,maardekernvoegtzichnietbijdeKrommeRijnkernenalsdeSchalkwijksekern(en).Baarniseenkern,datlandschappelijkgezienin‘tGooiligt,bijBlaricumenLaren,inhethogeboslandschap.BaarnligttussendeHeuvelrugenEemlandin.Soestligtalsenigekernindelaagtetussendehogebossenvan‘tGooiendievandeHeuvelrugengrenstaanEemland.Leusdeniseengroeikernuitdejaren70,tegenAmersfoortaan,enligtinhetovergangsgebiedtussendeHeuvelrugendeVallei.LangbroekiseveneenseenkerninhetRivieregebied,maaruitzondelijkdoorzijnliggingindelandgoederenzonerondomdeLangbroekerwetering.LangbroekligttussendeflankvandeHeuvelrugendeKrommeRijn.
1
2
3
4
5
1
2
3
1
2
3
4
5
165
![Page 166: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/166.jpg)
Utrecht Amersfoort
Veenendaal
![Page 167: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/167.jpg)
Weeskernen
5 DORPEN
3 STEDEN
DeprovincieUtrechtkentdriegrotesteden:Utrecht,AmersfoortenVeenendaal.Dezegebiedenlatenzichmoeilijkvangenindesystematiekvandefamiliesvankernen.Destedenoverstijgenhetlandschapwaarinzeliggen:hetzijnlandschappenopzichgeworden,meteeneigendynamiek,historieenidentiteit.Datvraagtomeeneigenaanpak,ommaatwerk.
Omdatdekernenomvangrijkzijngrenzenzevaaknietaanéén,maaraanmeerderelandschappen.Vanwegedezeverschillendeaangezichten,wordtervoorhetbepalenvandekoersvoordezespecifiekerandzonesverwezennaardekernrandtyperingenuitdevorigehoofdstukken.
Opdevolgendepagina’swordtperstadenperrandnadereuitleggegeven.
3 steden
167
![Page 168: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/168.jpg)
Stroomrugkernen
Lekzonekernen
Veenweidelintkernen
Veenweidelintkernen
Kromme Rijnkernen
Zuidflank-kernen
![Page 169: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/169.jpg)
Weeskernen
5 DORPEN
3 STEDENUtrechtgrenstaan4grotelandschappen,enheeftdaarmee4basistypenkernrandzones.Voorelkezoneverwijzenwenaardelandschappenendekernrandtyperingenindevorigehoofdstukken.
DewestrandDestadgrenstmetLeidscheRijnaanhetGroeneHart.ZievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaandeopenveenweidenendebredestroomruggendehoofdstukkenVeenweidelintkernenenStroomrugkernen.
DenoordrandDestadgrenstookhieraanhetGroeneHart,maardanaandeopstrekkendeveenontginningenrondWestbroekenGroenekan.ZievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaanhetopenlandschaphethoofdstukoverVeenweidelintkernen.
DeoostrandDestadgrenstmetdeUithofaandeHeuvelrugenhetKrommeRijngebied.Zievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaandebossenenhethalfopenrivierenlandschap,dehoofdstukkenZuidflank-kernenenKrommeRijnkernen.
DezuidrandDestadgrenst,metinbegripvanNieuwegeinenVreeswijk(maarzonderIJsselstein),aandeLekzone.ZievoordeomgangmetdekernrandzonegrenzendaandeLek,hethoofdstukoverLekzonekernen.
Utrecht
1
169
![Page 170: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/170.jpg)
Boskernen
Mozaïek-wegkernen
Eemzonekernen
Open polderkernen
![Page 171: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/171.jpg)
Weeskernen
5 DORPEN
3 STEDENAmersfoortgrenstaan3grotelandschappen,enheeftdaarmee3basistypenkernrandzones.Voorelkezoneverwijzenwenaardelandschappenendekernrandtyperingenindevorigehoofdstukken.
DenoordrandDestadgrensthieraanEemlandenArkemheen.TussenAmersfoortenBunschotenisnogeensmallestrooklandschap.ZievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaandeopenveenweidendehoofdstukkenEemzonekernenenOpenpolderkernen.
DezuidwestrandDestadgrensthieraandebossenvandeHeuvelrug.ZievoordeomgangmetdezekernrandzonehethoofdstukoverBoskernen.
DezuidoostrandDestadgrensthieraandeVallei.Zievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaanhetkleinschaligecoulisselandschapvanakkers,velden,lanenenwegenhethoofdstukMozaïek-wegkernen.
Amersfoort
2
171
![Page 172: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/172.jpg)
Mozaïek-wegkernen
Boskernen
Noordflank-kernen
![Page 173: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/173.jpg)
Weeskernen
5 DORPEN
3 STEDENVeenendaalgrenstaan2grotelandschappen,enheeftdaarmee2basistypenkernrandzones.Voorelkezoneverwijzenwenaardelandschappenendekernrandtyperingenindevorigehoofdstukken.
DeoostrandDestadgrensthieraandeVallei.Zievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaanhethalfopencoulisselandschapenhetluwebinnenveld,dehoofdstukkenMozaïek-wegkernenendeAchterflankkernen.
DezuidwestrandDestadgrensthieraandeHeuvelrug.ZievoordeomgangmetdezekernrandzonegrenzendaandebebostestuwwalendeluweflankvandeHeuvelrug,dehoofdstukkenBoskernenenAchterflankkernen.
Veenendaal
3
173
![Page 174: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/174.jpg)
![Page 175: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/175.jpg)
TOT BESLUIT
nabeschouwing en de 10 ‘gouden regels’
5
175
![Page 176: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/176.jpg)
![Page 177: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/177.jpg)
DeProvincieUtrechtkentveletypenlandschappen.Dediversiteitishoog.Desteden,dorpenenkernenzijneveneensdivers.Vandeintotaal115woonkernenishetmerendeelkleinencompact.Veelvandehistorischekernrandenzijnnogintactenbeleefbaar.MetuitzonderingvanMijdrechtenenkelekernenopdeoudestroomruggenvaltdegroeivanindustrie-enbedrijventerreineninhetlandschapmee.Kortom:hetUtrechtselandschap,endaarmeeookdekernrandzoneszijntamelijkgroenenlandelijk.Datmoetwordengehandhaafd.Voorkomurbansprawl.Redeneervanuithetlandschap,nietvanuitprogramma.
Elklandschap,endusookeenkernrandzone,heefteenbepaald‘laadvermogen’.Datbetekentdateengebiedvanuitlandschappelijkoogpunteenbepaaldehoeveelheid(rode)ontwikkelingenkanhebben.Inhetenelandschapisdatmeerdanindeander.HetlaadvermogenvanbijvoorbeelddekernrandzonesindebeslotenbossenvandeHeuvelrugisgroterdandeopendorpsflankenindeveenweiden,vanwegehetvisueleeffect.Inhalfopenlandschappen,zoalshetcoulisselandschapvandeVallei,biedtdekamerstructuurenhetnetwerkvanwegeneveneenseenaardig‘opvangnet’,waarmogelijkhedenzijnvoorontwikkelingen,mitsdezezichvoegeninhetkleinschaligemozaïeklandschap.Hetoverschrijdenvanhetlaadvermogenvaneenlandschapheeftdesastreusegevolgenenisonomkeerbaar.
Nabeschouwing
Kernrandzoneszijnonlosmakelijkverbondenmethetrodecontourenbeleid.Rodecontourenzijngrenzendiesindshetbeginvandezeeeuwomdorpenenkernenheenzijngetrokkenomverdereverstedelijkingvanhetlandschaptegentegaan.Maardatlijdtnietaltijdtotruimtelijkekwaliteit.Somsvolgenlijnenindivuelekavelsengebouwenofliggenvervandebebouwingaf,waardooreronlogischeranden,hoekenenrestruimtesontstaan.Verrommelingligtdanopdeloer.Dekwaliteitvankernrandzonesstaatofvaltmetgoederuimtelijkebegrenzingen,gebaseerdopstucturen,zoalsbebouwing,wegen,lanen,bosofwater.Hetnieuwebeleidvoorkernrandzonesbiedtkansenomdezerafelrandenomtevormentotvanzelfsprekendeovergangentussenkernenlandschap.
Degrootschaligewoningbouwvandejaren70heefteengrotestempelgedruktopdeomvangenuitstralingvandewoonkerneninUtrecht.Veelkernenzijnindietijdverdubbeldenvanhunoorspronkelijkestructuurdragerafgegroeid.Hiermeeissomsdekarakteristiekerelatiemethetlandschapverlorengegaan.Debebouwingsrandenvandejaren70blokkenzijnnietzeldenmonotoon,grauwenhebbeneennegatieveinvloedopdekwaliteitvandeaangrenzendekernrandzone.Somszijndezewoonwijkenechteromzoomdmetfraaiegroenstructurenof
177
![Page 178: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/178.jpg)
tuinzones,welkegoedeintermediairsvormentussenkernenlandschap–metnameindeopenveenweidelandschappen.Opgaveishiervooralomdezekernrandzonesquafunctie,gebruikendooraderingeenkwaliteitsslagtegeven.
Degrootschaligewoningbouwvandejaren90(VINEX),heefteveneenseengroteimpactophetlandschapgehad.Diebouwperiodekenmerktzichdooreenseriematigeenhyperefficientebenaderingvanhetbouwen:kavelswerdenmaximaalbenut,waardoorerweinigtuinofopenbareruimteoverbleef.Gevolgisdatdewoonblokkenvaaknaaktinhetlandschapliggen.Indeperiodevlaknadeeeuwwisselingziejedateropkleinereschaalwordt(door)gebouwdenerperkavelwordtontwikkeld.Ditlevertsomseenwelkomevariatievanderandop,maarsomsookziejedaterrareblokjesenhoekjesontstaan,dieeenonsamenhangenderandoplevert.Somskerendewoningenzichzelfsafvanhetlandschapenontstaanerachterkanten.Deruimtediehetkernrandzonebeleidbiedtkangebruiktwordenomdezerandenteherstellen.
Ervoerenveelspoor-,water-enauto(snel)wegendoordeprovincie.Daarwaarsnelwegenenafslagenzijn,ontstaan‘hetegronden’ofacceleratiegebieden.Ditzijnplekkenwaardehoogdynamischeprocessenvanvervoerenmobiliteitgripkrijgenophet(laagdynamische)landschapmethaarnatuurlijke
systemen.BijvoorbeeldbijWoerden,inderuimtetussensnelwegendorp,waardiverseautogarages,stallingen,moestuinenenverenigingsgebouwenliggen.Hierloerthetgevaarvanverrommelingenhetverliesvanlandschappelijkekwaliteit.Ditvraagtomaandachteneenkwaliteitsimpulsdoormiddelvanhetaanzettenvanlandschappelijkestructuren.Rodeontwikkelingenindekernrandzonekunnenhiereenpositieverolinspelen.Bouweninhetlandschap,enhetcreërenvanwaarde,kaneenimpulsvoorhetlandschapbetekenen,mitsdeontwikkelingengeëntzijnopdelandschappelijkeonderleggerenhetDNAvandekern.
Wegbelevingspeelteenbelangrijkerolbijdeinrichtingenvormgevingvankernrandzones.Deruimtelijkeervaringvanafdeweg,dielangsofdoordekernrandzonevoert,iscruciaal.Ontwerpnietvanafboven,vanafdekaart,maarvanuithetveld,vanafdepaden.Organiseereenschouwmetdebetrokkenpartijeninhetgebied,enbepaalderuimtelijkekwaliteitaandehandvanvragenals:Hoenaderjedekernvanuithetlandschap?Hoeonderscheidtzichdekern?Hoeopentzichdekernrandzone.Hoemakkelijkvindikmijnwegdaarin?Wanneerbenikindekern?Belangrijkeruimtelijkeeenhedendieindevisieenhetontwerpkunnenterugkomenzijn:hetaanzicht(vanveraf),hetdorpssilhouetteendeentree(vandichtbij).
![Page 179: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/179.jpg)
Kernrandzones zijn geen randen of grenzen, maar bredere landschappelijke zones waarin het spanningsveld tussen kern en landschap zichtbaar wordt. Benader kernrandzones daarom altijd op een hoger schaalniveau, niet alleen op het niveau van de rand.
10 gouden regels
123
Kernrandzones zijn gebieden die bij uitstek gekenmerkt worden door dynamiek en verandering. Kernrandzones zijn nooit hetzelfde en altijd in beweging. Plan dat niet dood. Omarm de vrijheid. Durf los te laten.
Kernrandzones zijn niet nieuw. Zo lang er steden bestaan, zijn er kernrandzones. Kernrandactiviteiten schuiven op zodra een dorp of stad uitbreidt, als een boeggolf. Weet dat er na een transformatie van een kernrandzone nieuwe kernrandactiviteiten kunnen ontstaan in de nieuwe kernrandzone. Heb niet de illusie dat het ‘klaar’ is.
179
![Page 180: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/180.jpg)
4567
Kernrandzones vragen niet om een conventioneel masterplan of totaalvisie waarin alles is vastgelegd, maar om een open verhaal - een uitnodiging. Schets een speelveld met aantrekkelijke voorwaarden. Zet in op uitnodigingsplanologie. Zoek de spelers, speel het spel.
Kernrandzones zijn geen ‘stortplaatsen’ voor functies die je toevallig even kwijt moet. Kernrandzones zijn de visitekaartjes van dorpen en steden, het eerste wat men ziet. Wees er trots op. Maak ze aantrekkelijk. Maak ze representatief.
Kernrandzones zijn er in vele soort en maten. Geen enkele kernrandzone is gelijk. Ontdek het unieke van je ‘eigen’ kernrandzone. Ontdek het locatiespecifieke. Stel dat centraal. Draag dat uit. Buit het uit.
Niet elke kernrandzone behoeft een ontwikkeling. Ontwikkel alleen daar waar de landschappelijke kwaliteit onder de maat is, of waar kansen zijn om een nieuw landschap te maken. Behoud de gebieden waar de kwaliteit goed is of waar weinig urgentie is. Koppel kans aan opgave, niet mogelijkheid aan programma.
![Page 181: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/181.jpg)
89
10
Denk bij de ontwikkeling van een kernrandzone aan het bouwen van een bijkeuken (een ruimte tussen huis en tuin, waar - net als tussen kern en landschap - verschillende spullen bij elkaar kunnen staan). Investeer in een goed landschappelijk raamwerk, waarin verschillende spullen (functies) een plek kunnen krijgen. Borg de kwaliteit van de structuur, niet van de afzonderlijke plekken.
Ga als gemeente niet alleen aan de slag. Zoek samenwerking met eventuele buurgemeenten. Ontdek het gezamenlijke landschap waarin de kernen liggen. Vind elkaars belangen. Formuleer samen kwaliteiten en ambities voor het gebied en benoem kansen en opgaven. Daarna volgt maatwerk.
Schoenmaker, blijft bij je leest. Laat je in de fase van inventarisatie en visievorming begeleiden door een erkend landschapsarchitect of ruimtelijke strateeg. Weet wat je niet weet. Laat je adviseren, laat je inspireren. Landschap vraagt om vakmanschap; geef het.
181
![Page 182: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/182.jpg)
• KwaliteitsgidsUtrechtseLandschappen,ProvincieUtrecht,2001• ProvincialeRuimtelijkeStructuurvisie2013-2028,ProvincieUtrecht,2012• Publicatiestadsranden,ArchitectuurcentrumAorta,Utrecht,2012• Rafels,randenenroutes,atelierOverijssel,2008• Elkdorpzijneigenkleur,atelierOverijssel,2008• Tekenenenrekenenaancontourenvankleinekernen,BGSV,2001• Opdesmallegrensvanstadnaarland,afstudeerscriptieGijsBreeman,WUR,2011• Geefkwaliteitaandekernrandzone,afstudeerscriptieNielsDijkstra,HogeschoolUtrecht,2012• KernrandvisieMontfoort,afstudeerscriptieRachelBakbier,WUR,2014• StadsrandenatlasvandeZuidvleugel,LOLA,EricLuiten,2011• Dorpalsdaad,bouwstenenvoordorpeninhetoosten,BuroZijaanzicht,2004• Dorps-DNANoord-Holland,La4Sale,2009• KleineKernenKookboekNoord-Holland,La4Sale,2002• VechtsBouwen,studienaarbouwontwikkelinginplassengebiedUtrecht,La4Sale,2002• VisiestadsrandenNetwerkstadTwente,Strootman,2011• DeOnbebouwdeKom,adviesProvinciaalbouwmeesterZuid-Holland,EricLuiten,2011• Handreikingdorpseigenuitbreiden,ProjectbureauBelvedere,2008• Verstedelijkingindestadsrandzone,Planbureauvoordeleefomgeving,2009• Staatvandestadsrand,interviewDavidHamers,Stadswerk,2011• Tussenland,Planbureauvoordeleefomgeving,DavidHamers,2004• AdviesKernrandzones,ProvinciaalAdviseurUtrecht,IngeborgThoral,2014• KernrandvisieDeBiltWest,NieuweGracht,TerraIncognita,2013
Bronnen en leestips
![Page 183: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/183.jpg)
Copyright©2014,FREELANdSCHAP,Utrecht.Nietsuitdezeuitgavemagwordenovergenomen,verveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestandofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeauteur.
FREELANdSCHAP|MarcNoldenPostadres:[email protected]
EELANdSC
HAP
183
![Page 184: Typering kernranden](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022020312/579074201a28ab6874ae7d57/html5/thumbnails/184.jpg)