Twórca języka FORTRAN, John Backus (1924-2007)

FORTRAN lub Fortran: od FORmula TRANslator

Pierwszy język programowania wysokiego poziomu

Pierwsza wersja powstała w latach 1954-1957, opracowana na IBM 704.

Przed powstaniem FORTRANu programu pisano w języku asemblera (nieco “ucywilizowanym” języku rozkazów maszyny). Pisanie prostego programu zajmowało tygodnie; użycie FORTRANu skróciło ten czas do godzin.

Historia języka FORTRAN

1954-57: FORTRAN I

1958: FORTRAN II; umożliwiał kompilację oddzielnych modułów.

1958: FORTRAN III; wersja nieupubliczniona; umożliwiał dołączanie kodu napisanego w języku asemblera.

1961: FORTRAN IV; Pojawiły się dyrektywy COMMON i EQUIVALENCE oraz wyeliminowano zależne od maszyny nieregularności języka.

1962: Za sprawą American Standard Association (ASA), kompilatory FORTRANu wchodzą do standardowego oprogramowania

każdego komputera.

1966: FORTRAN 66; pierwszy standard języka ustalony przez ASA.

Lata 80’te XX wieku: FORTRAN77

Pętle “wstecz” (ze zmniejszającą się wartością zmiennej kontrolnej)

Bloki IF…THEN…ELSE…ENDIF (w FORTRANie 66 tylko jako kombinacje IF i GOTO).

Sprawdzanie zakresu zmiennych pętli DO (przedtem instrukcje wewnątrz pętli były wykonywane przynajmniej raz).

Dane tekstowe (typ CHARACTER; przedtem dane tekstowe były przechowywane jako INTEGER lub REAL).

Użycie apostrofów jako ograniczników pola tekstowego.

Zakończenie programu głównego bez instrukcji STOP.

Lata 90’te XX wieku: FORTRAN90 i FORTRAN95

Kod w formacie swobodnym (wcześniej linia tekstu była podzielona na pola o określonym znaczeniu).

Dodanie instrukcji CASE i DO WHILE.

Operacje na tablicach.

Możliwość definicji własnych operatorów.

Atrybut INTENT (in, out, inout).

Kontrola numerycznej precyzji i zakresu zmiennych.

Moduły jako pakiety zawierające kod i zmienne.

FORTRAN 90/95 jest obecnym standardem języka. Jego kompilatory przetwarzają zarówno kod źródłowy napisany w formacie stałym (FORTRAN77 i niżej), jak i swobodnym.

FORTRAN 2000/2003/2008Rozszerzenie definicji typów.Możliwość programowania obiektowego.Rozszerzenie możliwości manipulacji danymi.Rozszerzenie instrukcji wejścia/wyjścia (asynchroniczne

wprowadzanie/wyprowadzanie danych, dostęp do strumieni danych, itp.).

Wskaźniki procedur.Obsługa wyjątków IEC 60559 (IEEE 754). Współpraca z modułami napisanymi w języku C.Obsługa międzynarodowych standardów danych: 4-bitowych

zmiennych znakowych ISO 10646 i wybór kropki lub przecinka dziesiętnego.

Dostęp do argumentów linii poleceń, zmiennych środowiskowych i komunikatów procesora o błędach.

Program hierarchiczny (ALGOL, PASCAL)

Program główny

Blok 1

Blok 2

Blok 2.1

Program modularny (FORTRAN)

Moduł 1

Moduł 2

Moduł 3

Tworzenie modułu wykonywalnego ze modułów źródłowych w FORTRANie

Pliki źródłowe

Pliki z modułami relokowalnymi (objectami)

Biblioteki

Moduł wykonywalny

Kompilacja

Konsolidacja (linkowanie)

Literatura

1. D. Chrobak. FORTRAN, praktyka programowania. MIKOM, Warszawa, 2003. (FORTRAN 95)

2. W. Pachelski. Programowanie strukturalne: Fortran 77 dla IBM PC, WNT, Warszawa 1993. (FORTRAN 77)

3. R.K. Kott, K. Walczak. Programowanie w języku Fortran 77, WNT, Warszawa, 1991. (FORTRAN 77)

4. A. Trykozko. Ćwiczenia z języka FORTRAN. MIKOM, Warszawa 1999. (FORTRAN 77)

5. W. Pachelski. FORTRAN IV dla maszyn Jednolitego Systemu. WNT, Warszawa 1981. (FORTRAN IV)

6. J. Bańkowski, K. Fijałkowski, Z. Odrowąż-Sypniewski. Programowanie w języku FORTRAN. WNT, Warszawa 1978. (FORTRAN IV)

FORTRAN na sieci

http://www.fortran.com (przydatne linki związane z FORTRANem)

http://www-rocq.inria.fr/~kern/G77/g77.html (gnu FORTRAN)

http://www.lahey.org (kompilator Laheya; wersja 14-dniowa jest bezpłatna)

http://www.pgroup.com (kompilatory z grupy Portland)

http://www.nag.com (kompilator NAG)

http://www.softbooks.com.pl/soft/intel/fortran.html (bezpłatny kompilator FORTRANu firmy INTEL)

http://www.netlib.org (linki do przydatnych bibliotek)