មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

មគគេទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងែផនកបណត ះប ត លវជជ ជវៈ

មគគេទទសក ២

ទស នទន នងករបេងកើតសតង មខរបរ

ឧបតថមភករេបះពមពេ យ APEFE

ឯក រេនះជែផនកមយៃនមគគេទទសកវធ រសតទង៦កបល សរមបជជនយកនងករ កឱយអនវតតវធ រសត ែផអកេលើសមតថភព (APC) េនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

មគគេទទសកទ១ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតករសក មវសយ នងបឋមមគគេទទសកទ២ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរមគគេទទសកទ៣ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ លមគគេទទសកទ៤ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតមគគេទទសកគរេកសលយមគគេទទសកទ៥ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតសតង យតៃមលមគគេទទសកទ៦ ៖ ទស នទន នងករបេងកើតមគគេទទសកេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រ

ISBN: 978-92-9028-315-7ន ៃដេនះមយចែណកធ ចសេរមចបន រសយេ យ ជញ បណណ ែដលផដលេ យរកសង អបរ

កម នត នងក េកបច។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

រកមផលតកមម

ែផនកទស នទន សរមប មបរបទ នងនពនធែសរហ កេត (Serge Côté)

ែផនកេផទ ងផទ តអកខ វរទធ ហ រឡត ក េញ (Charlotte Gagné)

ែផនក នេឡើងវញ េរៀបចទពរ នងេបះពមពេរកមករទទលខសរតវៃនរកសងអបរ កម នត នងក េកបច

ែផនករកហវក នង រចនរបភព មកពយទរេដសហងឌហ ញ (Deschamps Design)

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

កថមខ

មរយៈ ន ៃដេនះ អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង(OIF) បញជ កអពករយកចតតទក ករបសខលនចេពះករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ។ ចប ងពសននបតៃនរបេទសនយយភ ប ងសដពករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស េនរកងបមក នឆន ១៩៩៨ រដឋនងរ ឋ ភបលសមជកបនរបគលសទធឱយអងគករOIF ពរងងកែណទរមងែដលកពងដេណើ រករកនងវសយបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ។ ចបពេពលេនះមក អងគករេនះ បនេធវើករយងសកមម េដើមបឱយរបេទសជសមជកពរងកនេយបយបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈែដលេឆលើយតបនងតរមវកររបសវសយេសដឋកចចនវកមល ងពលកមមរបកបេ យគណភព។

េន មរបេទសនយយភ ប ងជេរចើន កែណទរមងសេ ពរងងឬ ដ រេឡើងវញនវរបពនធរគបរគងករបណដ ះប ដ លែដលកពងែតដេណើ រករ។ លកែណទរមងសទធែតពងែផអកេលើែផនកគរេកសលយ នងករេរៀបចសមតថភពែដលរតវេធវើសមហរណកមមេទកនងជវតករងរ នងែដលចបចសរមបរបកបមខរបរ។ េពលគវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។

េដើមបជរញកែណទរមងទងេនះ មគគេទទសកសរមបអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពទងរបមយកបលេនះ បនមកពបទពេ ធនរបសអនក ជពខងករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈែដលធល បបនអនវតតករបណដ ះប ដ ល មវធ រសតែផអកេលើសមតថភព (APC) េន មរបេទសរបសពកេគ រមមនរបេទសេនភគខងតបង(កេមរ ន មល ទយេណស) នងេនភគខងេជើង(ែបលហ ក ក /េកបច ប ងជេដើម)។ មគគេទទសកទងេនះេលើកេឡើងអពទដឋភពទងអសៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករសក េរៀបចែផនករ េ យចបេផដើមពករេរៀបចសតង សមតថភពមខរបរ សតង បណដ ះប ដ លនងសតង យតៃមល រហតដលករេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រឧបេទស។មគគេទទសកទងេនះ មនរតមែតជត ងឱយឧបករណយងសខន សរមបអនកសេរមចចតតនងអនកទទលខសរតវែផនកបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈបេ ណ ះេទ ែថមទងជតក ងមយបញជ កពភពជនញរបសអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង កនងវសយបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈដសមបរែបប នងរបកបេ យរបសទធភពផងែដរ។

សងកឡ អរ វហកនយកែផនកអបរនងបណដ ះប ដ ល

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េសចកដែថលងអណរគណ

អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង(OIF) សមែថលងអណរគណចេពះ ជញ ធរៃនរ ឋ ភបលកេមរ ន សហគមននយយភ ប ងរបេទសែបលហ ក របេទសប ង មល េកបចនង ជញ ធររបេទសទយេណស ែដលបនយលរពមឱយជនញកររបសពកេគ ចលរមកនងករងររបសគណៈកមម ធករបេចចកេទស។

សមអរគណជពេសសចេពះសមជករកមករងរទងអស ែដលបនច យេពលេវ កនងករែកលមអនងកនងករសរមលឯក រទងេនះេទ មបរបទរបេទសកពងអភវឌ ននន។

សមសភពរកមករងរេនះ រមមន ៖

ខងកេមរ ន េ កហវលព ងត កម (Philippe Ngathe Kom)េ កេឡអង ណង (M. Léon Anong)

ខងមល េ កអហកប យ (Ogobassa Saye)េ កវ យហវ វ (Woyo Fofana)

ខងទយេណស េ កមងេសស េសេគៀ (Moncef Chekir)េ កេណជប េតលមឌ (Nejib Telmoudi)

ខងសហគមននយយភ បរ ងេនែបលហ ក

អនករស ហ ែអល បងហវង (Joëlle Bonfond)េ កឌេឌយ ឡទក (Didier Leturcq)

ខងប ង េ ករស ន-មរបស (Anne-Marie Bazzo)ខងេកបច អនករស ហគ- ន លែបរ (Guy-Ann Albert)

េ កដនស រ េយ (Denis Royer)

អងគករOIF សមែថលងអណរគណចេពះរកសងអបរេកបច ែដលអនញញ តឱយេរបើរបសឯក របេចចកេទសទងអសទកទងនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ សរមបផលតមគគេទទសកទងេនះេឡើង។

េយើងកសមែថលងអណរគណផងែដរ ចេពះបគគលរគបរបែដលបនចលរមសហករកនងករផលតន ៃដទងេនះេឡើង នងជពេសសេ ករស នកល ហ ងដង (Nicole Gendron) េ ករស

រហវងសន វរ (Francyne Lavoie) នងេ ក អងេរដ បលងេស (André Blanchet) េ ក កលហវលយរតល (Carl Filiatreault ) នងេ ក ែហវរណង បលងត (Fernand Laplante) កនងករសេរមចចងេរកយេលើខលម រមគគេទទសកវធ រសតមយចនន។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

េសចកដែថលងអណរគណ

របសរកសងករងរ នងបណត ះប ត លវជជ ជវៈៃនរពះ ជ ចរកកមពជ

េរកមករដកនរបសឯកឧតតមបណឌ ត េពជ េ ភន រដឋេលខធករ មគគេទសកវធ រសតែផអកេលើសមតថភព (APC) ទង០៦កបលេនះ គជសមទធផលមយកនងចេ មសមទធផលនន ែដលេកើតពគេរមងសហរបតបតតករពហភគ េលើករអភវឌ នវសយបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈរ ងរបេទសនយយភ ប ងេន ស េគនយ (កមពជ េវៀត ម វ ) េរកមជនយែផនកបេចចកេទស នងហរញញវតថ របសសមគមេលើកកពសករអបរ នងករបណត ះប ត លេនេរករបេទស (APEFE) ៃនរបេទសែបលហ ក នងអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង(OIF) រពមទងៃដគដៃទេទៀតផងែដរ។

រកសងករងរ នងបណត ះប ត លវជជ ជវៈៃនរពះ ជ ចរកកមពជ សមែថលងអណរគណយងរជលេរជបផតដលសមគម APEFE នងអងគករ OIF ែដលជយបណត ះប ត លធនធនមនស ទងេនកនងនងេរករបេទស ជពេសសែដលបនបកែរប នងឧបតថមភកនងករេបះពមពផ ពវផ យមគគេទសក (APC) េនះជភ ែខមរ េដើមបេរបើរបសជឧបករណកនងករអភវឌ នវសយបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈេនកមពជ។

សមអរគណផងែដរដលរកមករងរែករសរមលខលម របេចចកេទស នងអកខ វរទធែដលមនសមសភពដចខងេរកម ៖

– ឯកឧតតម បក បន អនរដឋេលខធករ– ឯកឧតតម េ ហម អគគនយកអ.ប.ប.វ– េ ក យត ចន រដឋ របធនេលខធករ ឋ នអ.ប.ប.វ– េ ក ឆ េខមរនធ វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– េ ក ទន េ ភន　 វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– កញញ ដង ចនធ វទយ ថ នជតបណត ះប ត លបេចចកេទស– េ ក បន ង នយក ឋ នសតង– េ ក មក ទ វទយ ថ នបេចចកេទសឧស ហកមម– េ ក រស ភរន វទយ ថ នជតពហបេចចកេទសកមពជ

េដើមបឱយមគគេទសក (APC) េនះកនែតសរករតែថមេទៀត សមេ កអនក នទងអសេម តផតលេយបលរះគន ថ បនមកកនេលខធករ ឋ ន ៃនអគគនយក ឋ នអបរ បណត ះប ត ល បេចចកេទសនងវជជ ជវៈ ឬ មរយៈ fpt.cambodge@gmail.com េដើមបេធវើករែករតរមវសរមបករេបះពមពេលើកេរកយេទៀត។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ងមតក១ េសចកដេផដើម............................................................................................................................11

១.១ វធ រសតែផអកេលើសមតថភព .....................................................................................12

១.២ ករ ថ បនេទវ..............................................................................................................16

២.១ ករសរមបវធ រសត...............................................................................................21

៣. ករវភគ ថ នភពករងរ (AST)..................................................................................23

៤. សមតថភពពកពនធនងមខរបរ........................................................................................74

៤.១ ករកណតអពសមតថភព.......................................................................................75

៤.៣ ករបេងកើតរបេយគៃនសមតថភព...........................................................................86

៥.២ ងៃនភពរតវគន ................................................................................................90

៦. ករផដលសពលភពដលសតង សមតថភពមខរបរ...........................................................91

៦.១ ករផលតរបយករណៃនករងរផដលសពលភព...............................................95

ឧបសមពនធ១................................................................................................................................98

ងពនយលពកយ.............................................................................................................100

ឯក រេយង.....................................................................................................................102

ន ៃដមន ជញ បណណ ...................................................................................................102

ឯក រេយងទេទ.......................................................................................................103

ឯក រេយងព ងែទរែណត.....................................................................................109

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

បញជ ងអតថបទ

ងទ១៖ «វធ រសតែផអកេលសមតថភព»េផ ងៗ ែដលសមរសបសរមបករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈងទ២៖ បញជ ករងរកនងវសយមនផលវករងទ៣៖ ករអភវឌ នងពរងងសមតថភពែផនកវធ រសតងទ៤៖ វធ រសតសរមបសរមបេធវសមហរណកមមយវជនែដលមនបនសក េន េរៀន ឲយចល

កនងសងគមវជជ ជវៈងទ៥៖ េសចកដសេរមចអពករងរបនតែដលទកទងនងករបណដ ះប ដ ល នងករកណតគណភព

អតថនយនមតតសញញ

េរករបពនធ េបះបងករសក

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

បពវកថ

ករ យតៃមលខងេរកេលើកមមវធ «ជនយនេយបយជតបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ» របសអងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង (OIF)1 បនែសដងឲយេឃើញយងចបសថ ចបចរតវមនរកបខណឌ ទស នទនមយេដើមបសរមលដលករែកែរបយនតករ ថ បនករបណដ ះប ដ ល ែដលអនញញ តឲយេគទញេចញជទស នៈរម នងភ នយយដចគន ។ ករយតៃមលេនះបនេធវើឲយេលចេចញេឡើងផងែដរ នវ រៈសខនៃនឧបករណជរញសកមមភព នង

ឧបករណអនត គមនែដលរតវ ថ បនេឡើង នងសរមបេទនង ថ នភពៃនរបេទស ែដលចបេផដើមជរញកែណទរមងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន។

េសៀវេភេរកមចណងេជើងថ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ 2

(េ មយងេទៀតថ េសៀវេភសដពករ ថ បន) បនចលរមចែណកយងទលទ យកនងករេឆលើយតបនងតរមវករអសទងេនះ។ ករ យតៃមលខងេរកចតទកសមទធផលេនះជែផនកមយៃនកមល ងរបសកមមវធ នងបនេលើកេឡើងថ «ឥឡវេនះ េសៀវេភសដពករ ថ បនរតវបនេរបើជសតង រមសរមបករផល សបដរគនតនងសរមបករងរេផ ងៗ ែដលេធវើេឡើងកនងរកបខណឌ ៃនភពជៃដគរ ងរដឋនងរដឋ ែដលចងភជ បគន ជរចនសមពនធនងរបមនតផទ លៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ»។ េគបនេលើកេឡើងែដរថ «កបនខន តៃនវធ រសតកណតេនកនងេសៀវេភសដពករ ថ បនរតវបនេរបើជមល ឋ នរគះេន មរបេទសជេរចើន សរមបជរគះកនងករែកលមអរបពនធបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ របសពកេគ»។

ដបងេឡើយ េគបេងកើត េឡើងេដើមបេធវើឲយមននងជយសរមលដលករផល សបដរេយបល រ ងត ងរបេទសនយយភ ប ង បែនតអនកខលះអះ ងថេសៀវេភទងេនះពបកនងយកមកអនវតត ម ស។េនះជេហតនឲយអនកទទលខសរតវមយចននេលើកេឡើងកនងេពល យតៃមលថ «េគគរែតេធវើឱយេសៀវេភសដពករ ថ បនេនះមនលកខណៈ មញញ េដើមបឲយេគយលកនែតចបសនងេធវើឲយរសបនងកនែតរបេសើរេទ មបរបទៃនកមមវធបណដ ះប ដ ល។ (...)» មនស មយចននធកបនគសបញជ កផងែដរអព «ភពចបចកនងករែកសរមលេឡើងវញនវឧបករណ ែដលបងហ ញកនងេសៀវេភទងេនះ េដើមបសរមបឲយបនកនែតរបេសើរេទ ម ថ នភពរបេទសកពងអភវឌនងេឆលើយតបបនកនែតលអចេពះទដឋភពពេសសេ យែឡក»។

េនះជេហតនឲយអនកេរៀបចករ យតៃមលេសនើ េឡើងថ៖ «ករងរផ ពវផ យេសៀវេភសដពករ ថ បនគសថតកនងរកបខណឌ ៃនកចចរពមេរព ងពេសសចេពះតបនទង យ ែដលយកេសៀវេភទងេនះជ ទភព» េហើយថ៖ «េគរតវែតេរៀបចឱយមនមគគេទទសកសដពករបេងកើត

1 អងគករអនតរជតៃនរបេទសនយយភ ប ង ករ យតៃមលខងេរកេលើ «កមមវធជនយដលនេយបយជតសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ» ៖ របយករណសេយគ ឯក រេយងេលខ ៤៤ នងឯក រេយង

ងែទរែណត។2 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ ២០០២ ឯក រគនថនេទទសេលខ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

យទធ រសតសរមប កឲយអនវតត កែណទរមងរបពនធបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ នងសដពករេគៀងគរៃដគបេចចកេទសនងហរញញវតថ េដើមបជយដលកមមវធកែណទរមង»។

មប ដ របេទសនយយភ ប ងជេរចើន កែណទរមងកពងែតដេណើ រករ ជពេសសកនងទសេ ពរងង ឬែកលមអរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ ចណចរមៃនកែណទរមងទងអសេនះគ ពងែផអកេលើវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។ ករ កដេណើ រករវធ រសតេនះ តរមវឲយេគែកសរមល សរមបនងពរងកបែនថមលទធផលមយចនន េដើមបគរទករងរេរៀបចករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន។

េដើមបបនតករងរ ថ បន នងពរងកឧបករណសរមបជយសរមលដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភព េន មប ដ របេទសែដលមនសវទទលបនធនធនខងេរក គជ េរឿងរតមរតវែដលេគរតវករបេងកើតឬសរមបមគគេទទសកវធ រសតេផ ងៗ កនងេគលបណងបេពញបែនថមនវពតមនកនងឯក រ «ករ ថ បនគរេកសលយៃនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជ វៈ នងធនករផ ពវផ យ នវដេណើ រកររបស រពមទងផដលនវឧបករណជមល ឋ នែដល ចេរបើរបសេន មរបេទសែដលមនគមល តពគន ខងករមតជនញ នងធនធនទេនរ។ ឯក រទងេនះជឧបករណករងរ ឧបករណសតង េគល នងមនទសេ ជយសរមលករងរផលតឧបករណរសេដៀងគន េនះសរមបេទ ម ថ នភពរបេទសនមយៗ។

េនកនងរបេទសនយយភ ប ងភគេរចើន ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈមន រៈសខនបផតសរមបបេពញ មតរមវករទផ រករងរ នវកមមករជនញ បគគលកបេចចកេទស នងបគគលកបេចចកេទសជនខពស។ ពកេគមយចននឆលងកតករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េពលគជករបណដ ះប ដ លែដលនេឆព ះេទដលករងរពកក ដ លជនញ។ ពកយថ «ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» នង «របពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» េរបើរបសកនងមគគេទទសកវធ រសតកនងនយយងទលទ យបផត ែដលសេ េលើករបណដ ះប ដ លទងមល។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

១ េសចកដេផដមេគលបណងចមបងៃនេសៀវេភសដព"ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ"

គបងហ ញរកបខណឌ េគលគនតសរមបជនយដលករវភគ នងពចរ ៃនអនកទទលខសរតវខងករសេរមចចតត នងភន កងរអភវឌ ន ែដលចលពកពនធនងដេណើ រករែកលមអ នងកែណទរមងសជេរមៃនរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

ដបង េសៀវេភសដពករ ថ បនករបណត ះប ត លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ រតវបនេរៀបេរៀងេឡើងទកជឯក រេគល នងជរញសកមមភព សេ បងហ ញពេគលគនត នងេធវើឲយករេរបើភ រមមយ រពមទងជយសរមលដលករផល សបដរេយបលនងករែចករែលកពតមន។េសៀវេភទងេនះរមមនសមសធតចមបងបន៖ ទ១ ករតរមងទសនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ទ ២ កររគបរគងថន កក ដ លៃនករបណដ ះប ដ ល ទ ៣ ករអភវឌ កមមវធសកនងទ៤ ករ កឱយដេណើ រករករបណដ ះប ដ លេនថន កមល ឋ ន3។

េគបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភសដពករ ថ បនថ៖ «ចេពះសមសធតនមយៗៃនគរករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ េសររបធនបទ របធនបទតចៗ នងធតៃនខលម ររតវបនបងហ ញជមយនងលទធផលែដលេចញមកអពករផល សបដរគនត»។ េទះបជរបធនបទេផ ងៗរតវបនេលើកេឡើងកនងល បេរៀងសមេហតផលកដ ករបធនបទទងេនះមនបនបេងកើតបនជជ នវធ រសត ែដលតរមវឲយេគបេងកើតជដេណើ រករជែខ បនតៃនករ ថ បន នងករ កដេណើ រករនវនេយបយមយសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈែដរ។ ភព ញៃនរបពនធនននងរយៈេពលកណតកនងកររបមលទនននយ បនេធវើឱយមនគរកនែតរបេសើរែដលពមនលកខណៈ ជបនទ តតគន ។

3 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទសនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទពរទ៦ ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

របភពទ១ សមសភពៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ 4

ែផអកេលើ ថ នភព បរបទរដឋបល នងវបបធមរបសរបេទសនមយៗ េគ ចសរមបរកបខណឌេគលគនតែដលេគេសនើ នងពរងកបែនថម។ ដេចនះ ករផល សបដរេយបលរ ងអនកទទលខសរតវេផ ងៗកនងវសយបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ បនចបបដសនធេឡើង នងបនជយសរមលដលករបេងកើតរកបខណឌ េគលគនតមយផទ លសរមបរបេទសែដលចលរម នងឆលះបញច ងពបគគលកលកខណៈនងករតរមងទសផទ លខលនរបសពកេគ5។»

១.១ វធ រសតែផអកេលើសមតថភព

សញញ ណសមតថភពមននយមនយជេរចើន។ េយង មឯក រេរកមចណងេជើងថករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ ពកយថសមតថភពគជ «រកមឬកេន ម ចេណះ

4 គនសបរពញដករសងពឯក រសដពករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទស នងវជជ ជវៈ។5 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទស នេយបយ

នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទ.៧ ឯក រេយងទ៤។

ករ រគបរគងថន ក ក ដ ល ៃន ករ បណដ ះ ប ដ ល ករ អភវឌ កមម វធ សក

ករតរមង ទស នេយបយ នង រចន សមពនធ រ ឋ ភបល

ករ កឲយ ដេណើ រ ករ ករ បណដ ះ ប ដ ល េន មល ឋ ន

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ដង ជនញ នងឥរយបថ ែដលអនញញ តឱយេគបេពញបនេជគជយសកមមភពមយ ឬកេន មសកមមភពមយ ដចជកចចករឬសកមមភពករងរមយ6។» េនកនងឯក រេនះវធ រសតែផអេលើ សមតថភព រតវបនបងហ ញជវធ រសត ែដល «មនេគលេ ជពេសសកណតសមតថភពេនកនងកររបកបមខរបរមយ នងែចកេចញជេគលេ េផ ងៗ7េនកនងរកបខណឌៃនកមមវធសក មយ8។»

នយមនយថមជងេគេនះនឲយេគេរបើរបសនវចេណះដងជេរចើន នងប ដ លឲយពកយថសមតថភពមនករវវតតយងខល ងេទ មេពលេវ ។ េគនយយថ សមតថភពគជ «លទធភពកនងករេធវើសកមមភពសេរមចបននងរកចេរមើន ែដលអនញញ តឲយេគសេរមចបនយងសមរមយនវភរកចចសកមមភពកនង ជពវជជ ជវៈឬជវតផទ លខលន េហើយែដលែផអកេលើកេន មចេណះដងដមនស ដ បធន ប យទធ រសត ករគតេឃើញ ឥរយបថ។ល។ »9។

េទះបជសញញ ណសមតថភពបនវវតតេទ មេពលេវ កពតែមន បែនត េនែតេផដ តេលើេគលករណរគះមយចននដែដល េហើយេនែតផ រភជ បេទនងកេន មរមៃនចេណះដងជនញ នងឥរយបថ។ េពលគជកេន មមយែដលែសដងេឡើង មរយៈ ឥរយបថែដលេគ ចសេងកតេមើលេឃើញ នង ច សែវងបនេនេពលបេពញភរកចចឬសកមមភពករងរមយ ែដលឈនេទដលែខ បនទ តៃនលទធផលែដលេគកណតទកជមន (េនះគជែខ បនទ តរកតសមតថភពរបសអនកមនសញញ បរតេនរគឈនេជើងចលេទកនងទផ រករងរ)។

េរកអពចេណះដងពកពនធនងសមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសសែដលផ រភជ បនងកររបកបមខរបរមយ ឯក រេគលសដពករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ រតវែតអនញញ តឲយមនករអភវឌ សមតថភព ែដល ចជយសរមលដលករេធវើសមហរណកមមអនកមនសញញ បរតថមៗចលេទកនងទផ រករងរ។ បែនតេគផដលនវឧបករណដលអបផតសរមបធនករអភវឌ ខលនបនលអកនងនមជអនកេធវើករ េដើមបបេញញតនទជពលរដឋរបសខលន នងេលើកកមពសសវយភពបគគល។

វធ រសតែផអកេលើសមតថភព គជចណចផ រភជ បគន ដពតរបកដមយរ ងពភពករងរនងករបណដ ះប ដ ល ែដល វធ រសតេនះែផអកេលើអក សខនៗប៖

ក- ករេបដជញ ចតត នងករពចរ អពទដឋភពជកែសដងៃនទផ រករងរ ទងេលើ

6 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក២០០២ ទ.៥ ឯក រេយងទ៤។

7 ពកយថ «េគលេ » មនរតវបនេគយកមកេរបើេទកនង កយសពទៃនមគគេទទសកវធ រសតរបស OIF។ អនក កែតងមគគ េទទស កទងេនះបនេរជើសេរ ើសយកសញញ ណសមតថភព ែដលែសដង េឡើងជកររបរពតត ឬជ ថ នភពសរមបករងរផលតកមមទងអសទកទងនងករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។ សមេមើលែផនកទ២ នងទ៦ ៃនមគគេទទសកវធ រសតទ៣ ទស នទន នងករបេងកើតសតង ករបណដ ះប ដ ល។

8 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក២០០២ ទ. ១៨ ឯក រេយងេលខ៤។

9 េកបច រកសងអបរ កម នត នងក រកបខណឌ េគលសដពករេរៀបចែផនករសកមមភពៃនករសក នងករ យតៃមលករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ ២០០៥ ទ.១៨ ឯក រេយងទ១៩។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ទដឋភពរម ( ថ នភពេសដឋកចច រចនសមពនធ នងករវវតតករងរ) ជពេសសពកពនធនងករពណនអពលកខណៈសមគ លៃនមខរបរមយ នងករកណតអពសមតថភពចបចសរមបរបកបរបរេនះ។ខ- អភវឌ នសមភ រ គរេកសលយ សមភ រ េនះរមមនសតង បណដ ះ ប ដ ល សតង យ

តៃមល ឯក រជនយេផ ងៗសរមបជយដលករអនវតតេនថន កមល ឋ ន នងជយសរមលដលករកណតសតង បណដ ះប ដ ល (មគគេទទសកគរេកសលយ មគគេទទសកេរៀបចែផនកគរេកសលយ នងសមភ រ។ល។)។

គ- ករបេងកើតវធ រសតគរេកសលយេនកនងរគះ ថ នបណដ ះប ដ លនមយៗ ែដលេផដ តេលើសមតថភពរបសសស មន កៗកនងកររបមលចេណះដង សរមបអនវតតសមតថភព ែដលពកពនធនងកររបកបមខរបរែដលបន េរជើសេរ ើស។

វធ រសតែផអកេលើសមតថភព ពងែផអកេលើទដឋភពជកែសដងៃនមខរបរ ែដលពកពនធនង៖• បរបទទេទ (ករវភគទផ រករងរ នងករសក េធវើែផនករ)• ថ នភពៃនមខរបរនមយៗ (សតង សមតថភពមខរបរ)• ករកណតសមតថភពរតវមន នងករគតពចរ អពបរបទកនងករសេរមចៃនមខរបរនមយៗ (

សតង សមតថភពមខរបរ)• ករបេងកើតឧបករណអបរសមរសប ម ថ នភពវជជ ជវៈ• ករកណតករមតលទធផលរតវនងទផ រករងរ។

ករបេងកើតវធ រសតែបបេនះរតវករចបចនវ៖• ករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ ល នង យតៃមល ែដលែផអកេលើសមតថភពរតវមន េដើមបរបកបរបរ

មយជក ក• ករផលត នងករផ ពវផ យមគគេទទសក នងសមភ រគរេកសលយ• ករបេងកើតវធនករេផ ងៗៃនករបណដ ះប ដ ល នងវរកតករសរមបជយជនយបគគលករបស

រគះ ថ នបណដ ះប ដ ល• ករែកសរមលដេណើ រករគរេកសលយ (ករបណដ ះប ដ លេផដ តេលើអនកសក មរយៈករ

អភវឌ សមតថភព)• ករែបងែចកទ ង នងបរកខ រ ែដលអនញញ តឲយបេងកើតេឡើងវញនវបរបទអបរមយ ដចនងបរបទ

ករងរ ឬឲយចលេទផទ លកនងមជឈ ឋ នវជជ ជវៈេផ ងៗ• ករេធវើបចចបបននភព រេបៀបរគបរគងហរញញវតថែដល ចធនដលសមភ រេធវើករ ករែថទ នងករ

បពកបរកខ រថមៗ• ករសហករជមយមជឈ ឋ នករងរ (ករវភគេលើមខរបរ ករេរៀបចកមមសក របពនធឆល ស

ករងរ-សក ។ល។)។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ងទ១

វធ រសតែផអកេលើសមតថភពេផ ងៗែដលសរមប មករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ គជកែនលងេធវើពេ ធនជេរមើសដបងេគសរមប ករបេងកើតកមមវ ធ មវធ រសតែផអក េលើសមតថភព។ ចណចរមគន ៃនវធ រសត ទងេនះគករបងហ ញអពករងកេចញពេគលគនតគរេកសលយមនៗ។ បងហ ញពករឈនឆលងពករសកេផដ តេលើមខវជជ ជវៈសក កនង (ែដលេគសងកតធងនេលើចេណះដង) េឆព ះេទរកគរេកសលយេ យកណតសកមមភពែដលសស រត វមនសមតថភពេធវើបនបនទ ប ពបញច បករសក ។ (សមេមើលអតថបទរបស ហ ដល  (J. Dolz)  នង អ នេញ  (E. Ollagnier)  (២០០២) រមទងអតថបទរបសសលវ មងហ រត (Sylvie Monchatre) (២០០៧) កនងឯក រេយង)។

េមរកខងេជើងធល បជនមតតរបៃនករបេងកើត នង កអនវតតវធ រសតេផ ងៗកនងករអភវឌ កមមវធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបកបេ យគណភពកនងតៃមលទប។ កមមវធទងេនះេផដ តេលើសមតថភពមល ឋ នៃនមខរបរនង ជព។ ករ ថ បនកមមវធទងេនះេឡើង នឲយេគរតវផលតសតង បណដ ះប ដ ល សមភ រគរេកសលយ នងមគគេទទសកបែនថមជេរចើន។

េនកនងពភពអនកនយយភ អងេគលស កនងអឡងទសវត រឆន ៧០ េគបនសេងកតេឃើញករពរងកវធ រសតមយងែដលេ កតថ  DACUM   (Developing   A   Curriculum)។ េរកយមក កនងេពលែដលអនកវទយ រសតបនបេងកើតមជឈមណឌ លអបរ នងបណដ ះប ដ លករងរ (Center   for

Education and Rraining for Employment) ៃន កលវទយលយ Ochio State University េគសេងកតេឃើញករេលចេឡើងនវ SCID   (Systematic   Curriculum   and   instructional   Development) (សមេមើលឯក រេយងរបសេ ក នរតន ( R. E. Northon) ) ែដលជវធ រសតមយ សរមបបនយងលអកនងករអភវឌ កមមវធសក សរមបរបពនធអបរ កដចជសរមបបនយងលអនងករបណដ ះប ដ លេនកនងសហរគស នងករបណដ ះប ដ ល មតរមវករ។ វធ រសត DACUM រតវបនេរបើរបសជពេសសេ យអងគករពលកមមអនតរជត នងរតវបនផ ពវផ យយងទលទ យកនងពភពេ ក ចបពចងទសវត រឆន ៨០។

េនកនងទស នវសយដចគន េនះ េកបចបនពរងកនងសរមបគរវធ រសតែផអកេលើសមតថភពរបសខលន ចបពចងទសវត រឆន ៧០។ វធ រសតរបសេកបច សមគ លបនជពេសស

មរយៈករយកចតតទក កេលើែផនកគរេកសលយៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ ល រមទងករបញច លេទកនងវធ រសតរម (លកខណៈជរបពនធ) ៃនកររគបរគងករបណដ ះប ដ ល។ ចបេផដើមេចញពវធបេងកើតឧបករណដចបស ស (សមេមើលឯក ររបសរ ឋ ភបលេកបច) វធ

រសតេនះបនបនតវវតតរហត។ កនងេនះឯក រជនយមយចននបនែកសរមលរហតដលេលើកទ៤។ សមសធតចមបងៗៃនវធ រសតបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភសដព ករ ថ បនករបណដ ះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ប ដ លបេចចកទស នងវជជ ជវៈ។ របេទសែដលរកចេរមើនខងវសយបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ បនេធវើសមហរណកមម នងសរមប

សមសធតមល ឋ នចមបងៗៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។ ករេធវើសមហរណកមមេនះរតវបនេធវើេឡើងេ យគតគរអពរគះ នងលកខណៈសមគ លរបសរបពនធអបររបសពកេគផទ ល រមទង ថ នភព នងជេរមើសនេយបយមនៗ។ េនះជលទធផលៃនអមបរធៗពរៃនរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ អមបរទមយ ពងែផអកេលើករបនតេទមខត លគន នវទសេ េផ ងៗៃនករបណដ ះប ដ លទេទ នងបណដ ះប ដ លវជជ ជ វៈ ឧទហរណរបពនធែដលេគកពងែតអនវតតយងទលទ យេនរបេទសប ង (សមេមើលឯក រេយងសដពរបពនធអបរេនរបេទសប ង )។ អមបរទពរ ថ បនកមមវធរបសខលនេ យគតេទ មករឈនដលេគលេ ៃនករបណដ ះ ប ដ ល ជនញ េរពះថករបណដ ះប ដ ល ទេទជមល ឋ ន រតវបនេគចតទកជករបណដ ះប ដ លែដលរតវមនមនជេរសចមនេពលឈនេជើងចលេទកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ របពនធរបសរបេទសអរ ត ល (សមេមើលឯក រេយងសដ ពករបណដ ះប ដ លវជជ ជ វៈ របសរបេទសអរ ត ល ) បងហ ញរបបយងចបសអពវធ រសត េនះែដលេគរបទះេឃើញគរេផ ងៗរបស េនប ដ របេទសសមជកអងគករOIF មយចនន ជពេសសរបេទសក (េកបច) េកះមរស (Maurice) នងេសែសល (Seyshelles) (សមេមើលឯក រសដពរបពនធរបសេកបច នងសដពរបពនធរបសេកះមរស។

េ យពងែផអកេលើសមភ រ នងឯកេទសែដលខលនមន របេទសមយចននែដលបនចបេផដើមដេណើ រករែកលមអ នងកែណទរមងសជេរមៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសខលន បនពរងកគរៃនវធ

រសតែផអកេលើសមតថភពរបសខលន រមទងឧបករណេផ ងៗែដលអមជមយ ។ជពេសស ដចជកនងករណរបេទសទយេណស មរ ក លេហ រ េប ង បគ វ ស កេមរ ន មល នងហគេណ (សមេមើលឯក រេយងរបសអងគករយេណសក នងរបសរបេទស លេហ រ កេមរ ន ហគេណ មរ ក នងទយេណស )។

មគគេទទសកវធ រសតរបស អងគករ OIF បនយកគនត មវធ រសតេផ ងៗេ យពយយមបងហ ញយងចបសអពធតសមគ លរបសវធ រសតែផអកេលើសមតថភព នងធតដចគន ៃនវធ រសតទងេនះ។

១.២ ករ ថ បនេទវ

ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ រតវបនកណតេនកនងេសៀវេភសដពករថ បន េរប បបននង «កេន មនេយបយ ឧបករណ នងវធ រសត ែដលេរបើរបសយងសសងវ ក នង

ចបស ស នវដេណើ រករៃនករបេងកើត ករេរៀបច កររបតបតត នងករ យតៃមល សកមមភពៃនករបណដ ះប ដ ល 10។»

េគ ចដងថ របពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈែផអកេលើករ ថ បនមនលកខណៈេទវ៖ ករ ថ បនកររគបរគង នងករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។

ករ ថ បនកររគបរគង គផ េឡើងអពកេន មៃនធតផ ជេរចើន ែដលកណតនេយបយ

10 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លបេចចក េទសនងវជជ ជ វៈ េសៀវេភទ ១ ករតរមងទស នេយបយនងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទ. ៥ ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ជតសដពករបណដ ះប ដ លបេចចកេទសនងវជជ ជវៈ បេងកើត អនវតត នងេធវើឲយរកបខណឌ ចបប នងបទបញជ មនករវវតត រពមទងបេងកើតរចនសមពនធ នងដកនរបពនធរគបរគងធនធនមនសហរញញវតថនងសមភ រ ែដលធនបនករ កឲយដេណើ រកររបពនធបណដ ះប ដ ល នងករ យតៃមលរបសទធភពៃនរបពនធទងមល។

របធនបទទងអសេនះរតវបនបងហ ញកនងេសៀវេភសដពករ ថ បន ែដលេលើកេឡើងអពករតរមងទសនេយបយ នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល (េសៀវេភទ១) កររគបរគងករបណដ ះប ដ លេនថន កក ដ ល (េសៀវេភទ២) នងករ កដេណើ រករករបណដ ះប ដ លថន កមល ឋ ន (េសៀវេភទ៤)។

ករ ថ បនែផនកគរេកសលយ គេផដ តេទេលើឧបករណ នងវធ រសត ែដលនេឆព ះេទរករកបខណឌ គនត ករ កែតងេរៀបច នង ករបេងកើតសតង បណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក រពមទងមគគេទទសកគរេកសលយ ែដលជយសរមលដលករ កអនវតតសតង បណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក ទងេនះ។ េនះគជធតសខនរបសេសៀវេភទ៣ សដពករអភវឌ កមមវធសក ។

េគេរចើនមនទេនរេលើកមកនយយ អពករ ថ បនទងពរេនះ ចេ យែឡកពគនេហើយនងមនទេនរបងហ ញករ ថ បនែផនកគរេកសលយ ដចជដេណើ រករែដលមនលកខណៈជែខ បនទ តតគន ែដលេផត តេទេលើករវភគទផ រករងរ ករវភគ ថ នភពករងរ (មខរបរ) ករអភវឌ សតង បណដ ះប ដ ល ករផលតមគគទទសក ឬសមភ រគរេកសលយបែនថម នងជនយដលករអនវតត ករបណដ ះប ដ ល។ (េមើលរបភពទ២)

របភពទ២

េទះបជករបងហ ញែបបេនះ អនញញ តឲយេឃើញយងចបស នវករបងហ ញផលវដសមេហតផល នងវធ រសតេផ ងៗ ែដលជយសរមលដលករអភវឌ សមភ រគរេកសលយទងមលកពតែមនបែនតេ យែឡក ែបរជបទបងមយចែណកធៃនដេណើ រកររគបរគងករបណដ ះប ដ ល ែដល

មពត ដេណើ រករេនះ គធនឲយករបណដ ះប ដ លេនះ េលចេចញជរប ងេឡើង។ េគលេ ចងេរកយៃនវធ រសតទងពរ គ កឲយដេណើ រករនវសតង បណដ ះប ដ ល នង

ករេលើកកមពសបនតនវរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ េដើមបឈនេទសេរមចដលេគលេ ទងេនះ អនកទទលខសរតវែផនកគរេកសលយកដចជែផនករដឋបលទេទ រតវរមសហករគន រហតកនងេពលសេរមចដ កកលចមបងៗៃនករ ថ បនែផនកគរេកសលយ េដើមបេធវើយង ធនដលករែដល ចអនវតតេទបននវគេរមងបណដ ះប ដ លែដលអនមតយក នងធនដលកររបមល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ភនភគ មខ របរ សតង បណដ ះ ប ដ ល មគគេទសក ឬ សមភ រ គរេកសលយទផ រ ករងរ

ធនធន មរគបវធែដល ចេធវើេទបន។ េលើសពេនះ ដ កកលគនលះៗៃនដេណើ រករអភវឌ វធថ បនទងពរេនះ រតវែតអនញញ តឲយមនករសេរមចចតតជផលវករ េហើយករសេរមចចតតេនះ មនករ

ចលរមពស កៃដគែដលមនចែណកេនកនងដេណើ រករែកលមអ ឬកែណទរមងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈទងមល។

េគ ចរបមលផដជ នេផ ងៗជបែផនកធៗ (សមេមើលរបភពទ៣)11 ែផនកទមយសដពករវភគទផ រករងរ ែផនក ទពរសដ ពករវភគេលើមខរបរ នងែផនក ទបសដ ពករអភវឌ ែផនកគរេកសលយ។

េនេពលបញច បករងរេរៀបចែផនកផលតកមមនមយៗ អនកទទលខសរតវរគបែផនកទងអសៃនករថ បនទងេនះ រតវែតសហករេដើមបផដលជអន សនដលអនកទទលខសរតវែផនករដឋបល

សរមបដេណើ រករ ម នបនតៃនករងរ។ ករសេរមចចតត គជដ កកល ល បរស េនកនងករងរេរៀបចកែណទរមង។ ដ កកល (A‐

B‐C) រតវែត ចកណតបនទង ទភពៃនករអភវឌ របតទនៃនករ កដេណើ រករ នងធនធនចបចរមទងរេបៀបដេណើ រករៃនរបពនធបណដ ះប ដ លទងមល។

១.៣ មគគេទទសកវធ រសតមគគ េទទស កវធ រសតរ បសអងគករ OIF បរយយជពេសសអពសមសធតេផ ងៗៃនករ

ថ បនែផនកគរេកសលយ។ មគគេទទសកទងេនះ មនទសេ ជយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

មគគ េទទស កេនះពណនជចមបងអពករវភគទផ រករងរ ករ កែតងសតងសមតថភពមខរបរ នងករអភវឌ សមភ រគរេកសលយ (សតង បណដ ះប ដ ល សតង យតៃមល នងមគគេទទសកជនយបែនថម)។

មគគេទទសកទងេនះ មនបណងបងហ ញអពវធ រសតមល ឋ នមយេ យេគរពេទ មេគលករណរគះៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភព ែដលរតវបនបេងកើតេឡើង ឬេធវើករសរមប មករផលតសតង បណដ ះប ដ ល ែដលនេឆព ះេទរកកររបកបមខរបរមយ កនងចេ មមខរបរជេរចើន ឬ ជពជេរចើន ៃនកមមវធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

ដចអវែដលបនេលើកេឡើងកនងបពវកថែដរ មគគេទទសកទងេនះគជឧបករណករងរ ឬជសតង េគលសរមបជយសរមលដលករផលតឬេរបើឧបករណ ែដលមនលកខណៈរសេដៀងគន េនះ េន

មរបេទសែដលចបេផដើមដេណើ រករែកលមអ ឬកែណទរមងសជេរមេលើរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសពកេគ។

របភពទ៣

ែផនកទ១ ែផនកទ២ ែផនកទ៣

ែផនកទ៤

11 សមេមើលផងែដរេន ងកនងឧបសមពនធ១។

A B C

វភគ ទផ រ ករងរ ភនភគ មខ របរ អភវឌ ន ែផនក គរេកសលយ

ក ដេណើ រ ករ ករបណដ ះ ប ដ ល ថន ក មល ឋ ន

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

របេទសនមយៗមនភរកចចសរមបមគគេទទសកទងេនះ េ យគតថលងែថលងជពេសសអពបរបទផលវចបប នងបទបញជ េផ ងៗ បរបទរដឋបល ករែចករែលកទនលខសរតវរ ងរកសង នងរចនសមពនធេរកមឱ ទ រចនសមពនធេរៀបច របេភទ នងទហៃនភពជៃដគ ភពទេនរៃនរកមជនញករបេចចកេទស នងគរេកសលយ រមទងធនធនហរញញវតថ។

មគគេទទសកវធ រសត អនញញ តឲយឈនដលេគលេ ប េផ ងេទៀត៖• បេងកើតជចណងជមយដ កកលសខនៗៃនករ ថ បនែផនករគបរគង• ជលសរមលដលករេរបើ របស វធ រសតែផអក េលើសមតថភព ែដលេឆលើ យតបេទនងកករេធវើ សមហរណកមមយវជនេបះបងករសក ទេទ ឱយចបយកនវសមតថភពវជជ ជវៈ មយ េនកនងសងគមករងរ។

• គតពចរ អព ថ នភពេសដឋកចចេរករបពនធេនកនងេពលេធវើែផនករ នងេពលេរៀបចសកមមភពបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

េនកនងអតថបទមគគេទសក មនករ កបញច ល ងែដលជទេទបងហ ញពអតថបទែដលេលើកេឡើងពេគលេ ទងបនម នខងេលើេនះ។

ឧទហរណជេរចើននយយទកទងនងមខរបរជងេរៀបឥដឋនងជងកេបរ េដើមបបងហ ញឲយបនជកែសដងនវខលម ររបសមគគេទទសកនមយៗ។ ឧទហរណទងេនះរតវបនគសបនទ តពេលើេនកនងអតថបទ។

មករពនយលខងេលើ ពកយថ «ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ» មនបញច លទងករបណដ ះប ដ លែដលនេឆព ះេទរកករងរកមមករជនញ អនកបេចចកេទស នងអនកបេចចកេទសជនខពស។េលើសពេនះ េដើមបជយសរមលដលករយលអតថបទ នងធនបននវទរមងែបបែតមយៃនអតថបទទងេនះ កយសពទេផ ងៗរតវបនអនមតយកដចតេទ៖ មខរបរ អនកេរៀន សតង បណដ ះប ដ លអនកបណដ ះប ដ ល ករផដលសពលភពដលចេណះដង ជនញទទលបន មពេ ធន នងកមមសក កនងមជឈ ឋ នករងរ។ ពកយទងេនះរតវបនចតទកជសទសនយរបសពកយវជជ ជវៈសស នស ត ឬកមមសក ករ កមមវធសក រគបេរង ន ឬករទទល គ លចេណះដង នងសមតថភព នងកមមសក មរកមហន។

េគនយមេរបើពកយទងេនះជបលងគ (េភទរបស) សរមបឯក រទងមល។

២ េសចកដបងហ ញអពមគគេទទសកវធ រសតសតពទស នទន នងករបេងកើតករសក សតង សមតថភពមខរបរ

សតង សមតថភពមខរបរ មនកមមវតថចមបងកណតភនភគសមគ លដរតមរតវបផត មែត ចេធវេទបនៃនទដឋភពជកែសដងរបសមខរបរមយ នងកណតរបេភទសមតថភពចបចេដមបរបកប

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

មខរបរេនះ។ េ យបន កែតងេឡងកនងរកបខណឌ អភវឌ កមមវធសក ៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

សតង សមតថភពមខរបររតវបនេរបសរមបេរៀបចរចនសមពនធ ៃនអនគតសតង បណដ ះប ដ ល នងសរមបបេងកតវធ រសតេរៀនេនកនងមជឈ ឋ នករងរផងែដរ។េ យរតវ បនេគេរបកនងបណដ ះប ដ លនងសក សតង សមតថភពមខរបរចលរមចែណកធននវមល ឋ នរគះរសេដៀងគន នងរេបៀបពរយងរបសករអភវឌ សមតថភព នងសរមលដលករផដលវញញ បនបរត នងករទទល គ លសមតថភព។ ដេចនះ ទកទងនងបញហ េនះ សតង សមតថភព មខរបរជផលវកនងករបេងកតរបពនធផដលសពលភពេលបទពេ ធ (VAE)។

េ យរតវបនេគផ ពវផ យកនងចេ មនេយជក សតង សមតថភពមខរបរ ចជយពកេគឲយេចះេរៀបចករពណនអពករងរ របេភទសមតថភពសរមបករេរសបគគលកេនកនងសហរគស ឬកេរបជមល ឋ នសរមបករបណដ ះប ដ ល ឬបេពញវជជ េនកនងមជឈ ឋ នករងរ។ េនកនង េគក ចេរបរបសសតង សមតថភពមខរបរជឧបករណសរមបបេពញបែនថមេលវធ រសតតរមងទសសក នងវជជ ជវៈរបសរកមយវជន នងមនស ធ។

មខរបរមយភគធៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េធវើេឡើងេនខងេរកេសដឋកចចផលវករ។ ថ នភពេនះមនវ លភពធេធង សេន មប ដ របេទសកពងអភវឌ ែដលកមមករជនញមយចននធេធវើករទងរសងេនកនងវសយេរកផលវករ។ ថ នភពេនះេធវើឲយេគគតគរអពបញហ បណដ ះប ដ លសរមបមខរបរេនកនងេសដឋកចចេរកផលវករ។ ងអតថបទទ២េលើកេឡើងយងខលអពបញហ េនះ។

សតង សមតថភពមខរបរេធវេឡងជពរដ កកល៖• ករផលតេចញនវករវភគអព ថ នភពករងរ (AST)• ករកណតរបេភទសមតថភពពកពនធនងមខរបរ

ករពពណនជក កអពធតផ នងលកខណៈសមគ ល (ភនភគ) ៃនមខរបរមយ រតវបនេធវេឡង មរយៈករវភគ ថ នភពករងរ (AST) ែដលបងហ ញេនែផនកទ៣។ េនែផនកេនះេគនងេឃញវធរសតគរមៃនករេរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ នងវធ រសតចមបងៗៃនកររបមលទនននយ ែដល ចេរប

របសសរមបបងហ ញពភនភគជក កៃនមខរបរេគលេ ។ករងរេរៀបចសតង សមតថភពមខរបរ នងករេរៀបចឯក រគរេកសលយ(សតង បណដ ះ

ប ដ ល សតង យតៃមល នងឯក រមគគេទសក រតវរបគលេទឲយរកមអនកជនញែដលរមមន ជនញករខងវធ រសត រគបេងគ លមនបទពេ ធ នងអនកជនញកនងមខរបរ។ ងអតថបទទ៣ បងហ ញចបសអព រៈសខនខងែផនកយទធ រសតរបសមនស ទងេនះ រមទងសមតថភពែដលរតវមននងទនលខសរតវ។

េនកនងរបេទសកពងអភវឌ យវជនមយភគកនងចេ មអនកសថតកនងរបពនធអបរមល ឋ នទេទបនចកេចញឬនងចកេចញព មននងបនបេពញករសក ថន កបឋម ឬេនេដមដបងៃនវទយលយ។ យវជនទងេនះ ចតទកជ «អនកេបះបងករសក » ជទេទគម នករសក មល ឋ នចបចសរមបទទលយកសមតថភពចបច េដមបរបកបមខរបរជនញមយ េនះេទ ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េតើេគរតវេធវើអនត គមនយង េដើមបជយសរមលដលករេធវើសមហរណកមមរបសពកេគេទកនងសងគមវជជ ជវៈ? េតើវធ រសតែផអកេលើសមតថភព ចសរមប មបរបទ េដើមបអភវឌ ករបណដ ះប ដ លែដល ចេឆលើយតបនងេសចកដរតវកររបសពកេគ យងេ ច សមយភគបនែដរឬេទ? ងអតថបទទ៤ បរយយអពបញហ េនះ។

ភនភគសមគ លៃនមខរបរមយ េទះបមនភពចបស សយង កមន ចរេលចេឡងនវកេន មសមតថភពចបចសរមបរបកបមខរបរបនេទ។ មនែតករវភគជលកខណៈរបពនធនវពតមនែដលរបមលបនកនងេពលវភគ ថ នភពមខរបរ (ភរកចច របតបតតករ បរបទ លកខខណឌេរៀបច។ល។) បេ ណ ះ ែដល ចអនញញ តឲយេគកណតបននវសមតថភពទកទងនងមខរបរបន។

មរយៈករបងហ ញភពខសគន រ ងសមតថភពពររបេភទ េពលគសមតថភពទេទ នងសមតថភពេ យែឡកចបចសរមបរបកបមខរបរមយ ែផនកទ៤ នងបញជ កកនែតចបសអពសញញ ណៃនសមតថភព នងផដលជននវវធ រសតបេងកត នង កែតងសមតថភព។

េដមបជយសរមលវធ រសតេនះ នងេដមបអនញញ តឲយេគមនឯក ររគបរគនសរមបដេណរករទងមល ែផនកទ៥ បងហ ញឧបករណពរជជនយដលករកណតសមតថភព រមមនបលងគរសមតថភព នង ងរតវគន ។

ករផលតសតង សមតថភពមខរបរ នេយើងេទរកជ នទពរៃនករេធវើករសេរមច (របភពទ៣)។ េនេពលមនឯក រពណនេពញេលញ នងមនសពលភពពមខរបរេនកនងៃដ រមទងបញជ សមតថភពចបចសរមបរបកបមខរបរ ជញ ធរទទលខសរតវរគបរគងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងរតវេគអេញជ ើញឲយរបកសអពសកមមភពរតវេធវើបនត។ ដេចនះទស នវសយសខនៗរតវបងហ ញេនកនង ងអតថបទទ៥។

២.១ ករសរមបវធ រសត

េសៀវេភទ៣ៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស បងហ ញពជ នកនងករកែតងសតង បណដ ះប ដ លដចជេសរៃនដ កកលតជបគន មន ច ែដលចបេផដមដបងេចញ

ពករកណតភនភគជក កបផត មែត ចេធវេទបនសរមបមខរបរេគលេ , នងែដលឆលងមករកណតសមតថភពចបចសរមបរបកបមខរបរ េ យបញច លេទកនងកររបកបមខរបរេនះ

ភល មនវករ កែតងធតបងហ ញផលវដបង ែដលជធតសរមបបេងកតរចនសមពនធអនគតសតង បណដ ះប ដ ល។

ដ កកលកណតសមតថភព នង កែតងធតបងហ ញផលវៃនអនគតសតង បណដ ះប ដ ល រតវបនេគសមគ លថជ «គេរមងបណដ ះប ដ ល»។ េគលេ ចមបងៃនគេរមងេនះគបេងកើត នង កែតងសតង បណដ ះប ដ លែដលនេឆព ះេទរកវធ រសតបណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នសក ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ថ នភពៃនរបេទសកពងអភវឌ តរមវឲយេគសរមបវធ រសតេនះ។ េ យ រែតមនមេធយបយសដចេសដង នងរបឈមនងេសចកដរតវករធេធង នងបនទ ននវករបណដ ះប ដ លសមតថភពយវជនរបសខលនរមទងកមល ងពលកមមកពងេពញករងរ របេទសទងេនះរតវែតែសវងរករគបវធ នងឧបករណែដល ចចលរមចែណកកនងករបញច លយវជនរបសពកេគចលេទកនងទផ រករងរឲយបនយងេរចនបផត មែតចេធវេទបន នងេឆលយតបនងតរមវករកមល ងពលកមមមនសមតថភព។ ករបណដ ះប ដ លេនកនង

សហរគស ករបណដ ះប ដ ល មករបញជ ស នងបងហ តឲយរបកបរបរ គជរេបៀបបណដ ះប ដ ល នងផដលសមតថភពែដល ចបេពញ នងជនសករបណដ ះប ដ លែដលផដលេ យរគះ ថ នបណដ ះប ដ លននកនងវសយឯកជន នង ធរណៈ។ ដេចនះ វធ រសតបងហ ញជនេនកនងេសៀវេភទ៣ រតវបនែកសរមលេដមបសរមលដលករបេងកតករតរមងផលវែបបេនះ12។

េនកនងមជឈ ឋ នករងរ ករបងហ តឲយរបកបមខរបរគជវធ រសតមយែដលេគេរបញកញបជងេគេដមបបណដ ះប ដ លយវជនមយចននធឲយរបកបមខរបរមយ។ ជញកញប ករបណដ ះប ដ លេន មរគះ ថ នសក នងករបងហ តមខរបរែតងែតេដរផលវទនទមគន េ យពបនេមលឲយេឃញជរមេនកនងថ នភពមខរបរ នងធតផ សខនៗរបស េទ េហយេនះគដចគន េទនងអវែដលមនលកខណៈជបញជ នង

ករកណតសមតថភព។ករបេងកតសតង សមតថភពមខរបរផ រភជ បយងសអតលមតជមយៃដគ កនងមជឈ ឋ នករងរ

អនញញ តឲយបេងកតបនជមល ឋ នរមេនេពល ែដលវធ រសតបណដ ះប ដ ល នងផដលសមតថភពែដលមនេនកនងករបងហ តឲយរបកបរបរផង នងកនងករបណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នសកផង។ ដេចនះ េយងកនែតមនភពងយរសលខល ងេឡងកនងករបេងកតកចចសហករគន រ ងសហរគស នងមជឈ ឋ នបណដ ះប ដ ល។ ឧទហរណទកទងនងករេរៀបចករបែនថមករបណដ ះប ដ លជនញសរមបមនស ែដលឈនេទរកករេរៀនរបកបមខរបរ ឬករេរៀបចករបណដ ះប ដ លេន មសហរគស េដមបជយសរមលឲយសស ែដលចះេឈម ះកនងរគះ ថ ន ចមនលទធភពចលេទេរបរបសបរកខ រជនញ នងចលេទកនងមជឈ ឋ នសហរគសឧស ហកមម។

ករផដលវញញ បនបរតសរមបករបណដ ះប ដ ល នងករទទល គ លបទពេ ធ ករតវជយសរមលផងែដរ េរពះថវធ រសតទងពរេនះពងែផអកេលើករយលេឃើញដចគន េលើ ថ នភពទផ រករងរ នងសមតថភពែដលជទផ រករងរ។ ចេពះបញហ េនះ ករបេងកើតសរមងសមតថភព បេពញបែនថមពេលើសញញ បរត គជវធមយែដល ចជយសរមលករខតមកជតគន រ ងមជឈ ឋ នទងពរ។ មពត សរមងេនះ ចកល យជលខតឆលងែដនយងពតរបកដមយ សរមបឆលងែដនរ ងរគះ ថ នបណដ ះប ដ ល នងសហរគស។ របធនបទេនះរតវបនបរយយេនកនងមគគេទទសកវធ រសតេលខ៥ែដលេលើកេឡើងអពេគលគនតបេងកើត នងករេរៀបចសតង យតៃមល។

12 សម ចឧបសមពនធទ១។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

៣. ករវភគ ថ នភពករងរ (AST)13

ដចអវែដលបនេលើកេឡើង េនកនងេសៀវេភៃនករ ថ បនករបណដ ះប ដ ល េហើយ14 ករវភគ ថ នភពករងរែដលេ មយងេទៀតថ «ករវភគមខរបរឬវជជ ជវៈ» មនេគលបណងរបមលពតមនសដពមខរបរែដលេគេរជើសយកកនងេពលេរៀបចែផនករ មវសយ។ពតមនេនះសខនមន ចខវះបនសរមបករកណតសមតថភព នងករ កែតងសតង បណដ ះប ដ លេ យេរបើសរមបេធវើឲយេចញជរប ង នងធនឲយមនភពរតមរតវនវគេរមងែបបេនះ។

ដេចនះ ករវភគ ថ នភពករងរមនេគលេ ចងបនពតមនសដព៖• របេភទករងរ លកខខណឌ អនវតតករងរ ករទមទរសរមបចលេទកនងទផ រករងរ

ទស នវសយករងរ នងរបកកៃរមពលកមម ជេដើម• ភរកចច នងរបតបតតករបេពញេ យអនកែដលរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ មយេនះ• លកខខណឌ អនវតតភរកចចទងេនះ នងលកខណវនចឆយរបសទធភព• ដេណើ រករករងរជធរមន• សងវ កៃនករអនវតត ភព ញ នងភពសខនៃនភរកចច• ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថែដលេគយលេឃើញថចបចសរមបរបកប

មខរបរឬវជជ ជវៈ• សណមពរសរមបករបណដ ះប ដ ល ឬបងហ តបេរង ន។

ងទ២

ករងរកនងវសយេសដឋកចចេរករបពនធ

េន មរបេទសកពងអភវឌ មយចននធ មខរបរមយចននធរតវបនេគរបកបេនកនងវសយេសដឋកចចេរករបពនធ (េមលឯក ររបសេ ក វលធរ (M. R. Walter) េនកនងែផនកឯក រេយងរពមទងកនងែផនក ឯក រេយងព ងែទរែណត)។

ជទេទ ពមនភពខសគន ែផនកវធ រសតកនងដេណរករអភវឌ សតង បណដ ះប ដ លែដល

13 ែផនកទ៣ ដលទ ៣.៤ គជលទធផលៃនករសរមបសរមលសតង ករេរៀបចកមមវធសក វជជ ជវៈ នងបេចចកេទស,មគគេទទសកដកនសកខ វភគ ថ នភពករងរ, េកបច រកសងអបរ ២០០២ ឯក រេយងេលខ៧។ ែផនកទងេនះេចញមកពឧទហរណែដល កែតងេឡើងេចញពសរមងអតថបទ នងករសរមបសរមលៃន របយករណវភគ

ថ នភពករងរ េរៀបឥដឋ-កេបរ េកបច រកសងអបរ ១៩៨៩ ឯក រេយងទ១។ 14 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស េសៀវេភទ១ ករតរមងទស នេយបយ

នងរចនសមពនធរ ឋ ភបល ២០០២ ទ.១៤ ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

នេឆព ះេទរកករងររសេដៀងៗគន ែដលេគរបកបេនកនងវសយេសដឋកចចកនងរបពនធេនះេទ។ ែត េទះបជសមតថភពពកពនធនងកររបកបមខរបរមយ មនសវែរបរបលកពតែមន ែតបរបទករងរ នងករេរៀបចរចនសមពនធករងរខសគន យងខល ងពវសយមយេទវសយមយ។ ដេចនះេទបេគេឃញមនករបេងកតករងរេ យខលនឯងកនែតេរចន ឬរកមហនតចៗេនកនងវសយេសដឋកចចេរករបពនធ។

ករសក យកសមតថភពបែនថមពកពនធនងវសយសហរគនភព គជធតសខនសរមបទទលបនរបកកៃរមកនែតលអ។ ជពេសស សមតថភពទងេនះជបពកពនធនងករផលតែផនករជនញ កររគបរគងទេទៃនសហរគសធនតច នងកររគបរគងធនធនមនស ។

េដមបេឆលយតបនងតរមវករ េគ ចអះ ងថសមតថភពែដលេគេគរពេទ មបរបទករងរកនងវសយេរករបពនធ េ យអនវតតវធ រសតមយកនងចេ មវធ រសតជេរចនែដលបងហ ញជនេនកនងែផនក៣.៣ ៃនមគគេទទសកេនះ។

៣.១ វធ រសតកនងករេរៀបចករវភគ ថ នភពករងររេបៀប ឬដេណើ រករេរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ មនរបពរដ កកលធៗ

• ករេចញេសចកដសេរមច នងករផលតេសៀវេភបនទក• ករបេងកើតរកមអនកផលតកមម• កររ វរជវឯក រ នងករវភគ ថ នភព• ករេរជើសេរ ើសវធ រសតមយ ឬេរចើនសរមបកររបមលទនននយ• កររបមលទនននយ• ករេរៀបេរៀងរបយករណ• ករផដលសពលភពរបយករណ

ករេចញេសចកដសេរមច នងករផលតេសៀវេភបនទកេសចកដសេរមចរលកអពេហតផលៃនករេបករបតបតតករ នងបញជ កកនែតចបសអពលទធផល

ចមបងៗែដលេគទនទងរងច។ ជធមម ជញ ធរែដលរបកនយកគេរមងេនះ រតវរបកសរបបៃដគពកពនធសខនៗ នងេសនសកចចសហករពពកេគ។

េសៀវេភបនទកបងហ ញអពសភពលមអតៃនករងររតវអនវតត នងមេធយបយមនរ បសរមបសេរមចករងរទងេនះ។ ជទេទ េសៀវេភបនទករមមនែផនកេផ ងៗដចតេទ៖

• ករបងហ ញពេសចកដសេរមច• សមសភពរកមករងរទទលបនទកេរៀបច• កររលកអពធតផ សខនៗៃនករវភគ ថ នភពករងរ នងដេណើ រករៃនវធ រសត• ករពណនអពមខរបរឬវជជ ជវៈ• បញជ យនមៃដគសខនៗែដលចលរមេនកនងគេរមងេនះ៖ ៃដគខងកនង (ទចតករក ដ ល,

របតបតតករ នងរគះ ថ នបណដ ះប ដ ល) នងៃដគខងេរក (សហពនធវជជ ជវៈ នងសមគមនេយជក)

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

• ែផនករលមអតសដពករងរែដលរតវសេរមចែដលមនរមបញច លទងបញជ ច យ នងឯក រតរមងផលវ

• មេធយបយែដលរតវេរបើរបសេដើមបសេរមចគេរមង (ចននៃថង ចននមនស ថវក អគរបរកខ រ។ល។)

ករបេងកើតរកមផលតកមមេបើេទះបជករផលតករវភគ ថ នភពករងរ ចេធវើេឡើងេ យមនពងេលើផលតកមម

េផ ងៗពកពនធនងករ ថ បនែផនកគរេកសលយកពតែមន ែត ចបស សែដលថ ងពដ កកលេនះេទ េគរតវបេងកើតជមននវរកមផលតកមមមយ ែដលសមជកសខនៗនងមនទនលខសរតវេលើ ផលតកមមែផនកគរេកសលយទងមលែដលផ រភជ បនងមខរបរឬវជជ ជវៈេនះ។ឈរេលើទស នវសយេនះ រកមករងរែដលដកនេរៀបចសតង សមតថភពមខរបរ ឧទហរណជងេរៀបឥដឋ-កេបរ នងរតវដកនផងែដរនវករងរេរៀបចសតង បណដ ះប ដ ល នងឯក រនផលវដេណើ រករផលតកមមទងអសេនះជធតផ យងសខនសរមបកមមវធសក ។ េយងេទ មភពសខន នងភពបនទ នៃនករងរែដលរតវសេរមច រកមករងរក ដ លនង ចរកជនយពមនសេផ ងៗេទៀតែដលខលន ចរបគលករងរឲយ ដចជែផនកខងអគរនងបរកខ រេនកនងមគគេទទសកេរៀបចែផនកគរេកសលយនងបរកខ រ។

ដចអវែដលបនែចងេនកនង ងអតថបទទ៣ រកមករងរគរទទលបនទកេរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ មនសមសភពបនរប េពលគអនករគបរគងគេរមង អនកកនខងវធ រសត នងអនកឯកេទសខងមខរបរមន កឬពរនក ជញកញប េគយករគបេងគ លេពរេពញេ យបទពេ ធ។ មនស មន កែដលចលេធវើអនត គមនកនងកររគបរគង នងករេរៀបចករសក ចចលរមជមយរកមករងរផងែដរ េនេពលេគបេងកើតរកម។

រគបេងគ លែដលរតវេរជសេរស រតវែតមនបទពេ ធដចបស សខងមខរបរេគលេ រមទងយលដងបនចបសអព ថ នភពេសដឋកចច បេចចកេទស នងករេរៀបចសហរគស។ ចេណះដងសដចេសដងមន ចរគបរគននង កែតងសតង សមតថភពមខរបរឲយបនរតមរតវ រលន នង ចយកេទអនវតតបនេនះេទ។ មនស ទងេនះរតវមនចេណះដងចបស សផងែដរអពវធ រសតែផអកេលសមតថភព េដមប ច យតៃមលបនរតមរតវអពទនននយែដលរបមលបន នងអពភពចបចកនងករសក សជេរមនវចេ ទបញហ មយចនន។

កនងករណមខជនញថមែដលមន ចបេរងៀនេ យរគបេងគ ល េគចបចរតវែសវងរកអនក ជពកនងមខរបរឬវជជ ជវៈ េដមបជយេរជមែរជងករងររបសអនកជនញខងវធ រសត។ េទះ បេនកនងករណ កេ យ អនកជនញេនះរតវករសហករជមយមនស ែដល គ លចបសអពមខរបរមយេនះ េបេទះបជពកេគេចញមកពមជឈ ឋ នបណដ ះប ដ លឬវជជ ជវៈកេ យ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ងទ៣

ករអភវឌ ឬករពរងងករយលដងែផនកវធ រសត

ករសេរមចេជគជយេទបនកនងករចបេផដមវធ រសតែផអកេលសមតថភព រសយេលគណភពនងបទពេ ធរបសមនស ែដលេរៀបច េឡង។ េទះបជករអះ ងែបបេនះមនលកខណៈចបសមន ចរបែកកបនកពតែមន ែតេគនងមន ចសងកតធងនរជលហសេហតេពកេលករេរជសេរសសរមតសរមងយកមនស ែដលមនសមតថភពផង នងឥរយបថេពញេលញសរមបឲយេរៀបចករផលតេផ ងៗែដលទកទងនងករ ថ បនែផនកគរេកសលយផងេនះេទ។

ករេរៀបចបេងកតសតង សមតថភពមខរបរ សតង បណដ ះប ដ ល សតង យតៃមល នងមគគេទទសកសខនៗែដលមនចរតគរេកសលយ គជលទធផលរបសរកមករងរមយែដលរមមនអនកជនញខងរគបរគងគេរមងខងវធ រសត នងអនកជនញខងអបរ។ អនករគបរគងគេរមងជអនកទទលខសរតវខងបេងកតែផនករករងរ េសៀវេភបនទក កររគបរគង កររបែមរបមលមេធយបយ សមភ រសរមបដេណរករករ ម នដេណរករករងរ។ល។

អនកជនញករែផនកវធ រសតអភវឌ កមមវធសក គជអនកឯកេទសពតរបកដខងដេណរករនងវធ រសត នង គ លចបសអពធតេផ ងៗៃនវធ រសតែផអកេលសមតថភព។ អនកឯកេទសរបេភទេនះជសនលក ដ លៃនករផលតឯក រេផ ងៗ ែដលពកពនធនងករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។ អនកជនញែផនកវធ រសតកមនទនលខសរតវេធវកចចសហករផងែដរ ចេពះករ អនវតតសតង បណដ ះប ដ លជពេសសទកទងនងករបណដ ះប ដ ល ឬករបេពញវជជ ដលបគគលកអនកទទលខសរតវែផនករគបរគងនងែផនកបណដ ះប ដ លេន មរគះ ថ ននន។ េនកនងេពលេធវកែណទរមងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈអនកជនញែផនកវធ- រសតអភវឌ កមមវធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ រតវែតសហករជមយអនករគបរគងទទលបនទកអភវឌ កមមវធ េដមបយលឲយបនចបសព ថ នភព នងមេធយបយមនរ ប។ តពេនះអនកជនញរតវេចញជអន សន េដមបឲយេគែកសរមលជថមេលខលម រវធ រសត េទ មលទធផលែដលទទលបន នងករលបកែដលជបរបទះកនងករ កឲយអនវតតវធ រសត េនះ។ មនស ដែដលមន ក ចកនមខនទជអនករគបរគងគេរមងផង នងជអនកជនញែផនកវធ រសតផង។

អនកឯកេទសគរេកសលយែដលជជនញករខងបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ ជទេទជរគបេងគ លែដលមនបទពេ ធ រតវេគេរជសេរសយកមកឲយពនតយេមលេឡងវញ ឬអភវឌ សតង បណដ ះប ដ ល។រគបេងគ លែដលេគេរជសេរសមករតវែតមនបទពេ ធរងមខងមខរបរេគលេ នងយលដងចបសសអព ថ នភពបេចចកេទស នងដេណរករៃនមជឈ ឋ នករងរ។ កចចសហកររបសពកេគគមនតៃមលជ

ពេសសេនេពលដលេវ រតវបែបលងសតង សមតថភពមខរបរេទជសតង បណដ ះប ដ ល នងេពល កែតងសតង រ យតៃមល មគគេទទសកគរេកសលយ នងេស រយេផ ងៗកនងករ កអនវតតឯក រែដលមនទងេនះ។ េបគម នវតតមនរបសរគបេងគ លែដលមនសមតថភព រកមផលតកមមរតវមនកចច

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សហកររបសអនក ជពកនងមខរបរ េដមបេរជមែរជងករងរផលតេផ ងៗ។

ករេរជសេរសអនកជនញែផនកវធ រសត ចសេរមចេទបន មរយៈលកខណៈសមបតតពេសស េចញពករបណដ ះប ដ លថន កបរញញ បរតជនខពសខងករ ថ បនគរេកសលយ ខងអបរ នងខងអបរមនស ធ។ េរកពលកខណៈសមបតតេរជសេរសទងេនះ េន មនសមតថភពចតែចងទនកទនង ចងរកង នងសេយគ។ អនកែដលេគេរជសេរសយករតវទទលករបណដ ះប ដ លបែនថមេទៀតសដពមល ឋ នរគះៃនវធ រសតែផអកេលសមតថភព។ កបែនត េគរតវករករនផលវ នងករសេរមចបនជផលតកមមជកែសដងែដលផ រភជ បនងកមមវធសក មយ ( បចបពសតង សមតថភពមខរបរ រហតដលមគគេទទសក បករមទងសតង បណដ ះប ដ ល នង យតៃមល) េទបពកេគ ចពរងងចេណះដងជនញរបសពកេគ នងកល យេទជអនកដបងេគែដលធនបននវករេគរព មដេណរករ នងគណភពៃនផលតកមម (ទកទងនងរបធនបទេនះ សម នឯក រសដពរបេទសមរ ក ែដលបងហ ញអពមខងររបសអនកជនញែផនកវធ រសត កនងែផនកឯក រេយង នងកនងែផនកឯក រេយងពងែទរែណត)។

កររមសហករគន ឬករជយគន រ ងអនកជនញែផនកវធ រសតដមនបទពេ ធ នងអនកមនទនមនបទពេ ធ ជករចលរមយងខល ងកល េនកនងករពរងងចេណះដងែផនកវធ រសតរបសអងគភព។

រកមករងររបេភទេនះមយចនន ចរបមលផដ េនកនងអងគភពរដឋបលមយែដលទទលបនទកេលករ ថ បនែផនកគរេកសលយ។ អងគភពេនះនងរតវមនទនលខសរតវខងករបណដ ះប ដ លនងករបេពញវជជ ដលរគបេងគ ល នងខងករជយេរជមែរជងដលអនករគបរគងរគះ ថ នបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ េលសពេនះ សមជកអងគភពរតវរមសហករយងសអតលមតជមយអនកឯកេទសចបពខងករ ថ បនវធ រសតរគបរគង េដមបឈនេទកណតមេធយបយែដលរតវេរបរបសសរមបបេងកតសតង បណដ ះប ដ ល។

កររ វរជវឯក រ នងវភគ ថ នភពងពចបេផដមករងរ នងមនេពលសេរមចយកខលម រវធ រសតមកេរបរបសសរមប

របមលទនននយ េគគរែតរបែមរបមលពតមនែដលមនរ បសដពមខរបរ នងវជជ ជវៈេគលេ រមទងពតមនសដពសតង ឬកមមវធបណដ ះប ដ លែដលេគេរបរបសេនកនងរបេទសរបសខលន ឬរបេទសេផ ងៗ។ េនេពលរបមលបនេហយ ករងរសក អពទផ រករងរ នងករវភគតរមវករបណដ ះ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ប ដ ល15គជរបភពពតមនដចមបង។កនងករណមន ចេធវករសក របេភទេនះបន ឬកេដមបបេពញបែនថមករសក របេភទេនះ ករេរប

របសរបពនធ ងែទរែណត ចផដលរបសទធភពគរសម ជ ពេសស សរមបកររ វរជវឯក រសដពវធរសតេផ ងៗៃនករបណដ ះប ដ លែដលេគអនវតតេនរបេទសេផ ងៗេទៀតេនកនងពភពេ ក។ មរយៈ

ករេរបរបសប ដ ញទកទង ឬមល ឋ នសតកពតមន ដចជមល ឋ នពតមនរបសអងគករ OIF ចមនរបេយជនកនងករយលដងអពឯក រែដលផលតេន មរបេទសជតខង េពលគរបេទសែដលមនលកខខណឌ រសេដៀងគន ទកទងនងកររបកបមខរបរ នងករេរៀបចករបណដ ះប ដ ល។

ជចងេរកយ សហរគសមយចននមនឯក រពណនអពភរកចច មមខរបរឬវជជ ជវៈ។េទះបជពតមនេនះមនរគបរគនកេ យ ក ចមនរបេយជនេនេពលេធវករវភគ ថ នភពករងរ។ឯក ររបមលបននងមនរតមែត ចេរបរបសសរមបករវភគ ថ នភព ករងរបេ ណ ះេទ បែនតកនងរតវេរបផងែដរសរមបជ នេរកយៗែដលនេឆព ះេទរកករផលតសតង បណដ ះប ដ ល នងករកអនវតតសតង បណដ ះប ដ ល។

ជេរមើសវធ រសតមយ ឬេរចើនកនងកររបមលទនននយវធ រសតចមបងៗសរមបកររបមលទនននយ សដពបគគលកលកខណៈៃនមខនទករងរ មនដចជ

សកខ ករជបសមភ ស ករពនតយសេងកត នងករចះអេងកតេ យេរបករមងសណរ។ វធ រសតទងេនះរតវបងហ ញជនេនែផនក ៣.៣។

វធ រសតែតមយគតែដលនឲយមនកររពមេរពៀងគន គសកខ ។ េគចតទក ជវធ រសតែដលរតមរតវជងេគសរមបករេរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ។ ករេបកសកខ មយទមទរនវវតតមនត ងេចញមកពមជឈ ឋ នករងរៃនវសយរបសពកេគ េហយែដលមនសមតថភពមយែផនក ឬទងរសងទកទងនងមខនទករងរែដលេគរតវសក េនះ។ របសនេបអនកចលរមមន កៗមនសមតថភពែតមយែផនកៗេរៀងៗខលន េគរតវធនឲយបនថេពលរមបញច លគន ទងអស មនស ទងេនះរតវែតជយបេពញបែនថមគនេទវញេទមក េដមបេធវយង ឲយពកេគ ចែសវងយលអពមខរបរេនះបនរគបរជងេរជយ។

កនងករណពេសស ករជបសមភ ស ចជនសសកខ បន ឧទហរណ របសនេបអនកត ងមកពមជឈ ឋ នករងរមន ចមកជគន បន ឬពកេគមនេចះេធវករជរកម ឬពកេគជអនកខរជន។ វធ រសតពរេផ ងេទៀត េពលគករមងសណរនងករពនតយសេងកត ចចតទកបនរតមែតជវធ រសតបេពញបែនថមបេ ណ ះ។

ដេចនះ អនករគបរគងគេរមងនងអនកជនញែផនកវធ រសត មនភរៈេរជសេរសយកវធ រសតមយឬេរចនែដលសមរសបនងរបេភទមខរបរឬវជជ ជវៈរតវសក សមរសបនងធនធនមនរ ប នងលទធភពទនកទនងរបសមនស ែដលេគសេយបល។

កររបមលទនននយ

15 ទកទងនងរបធនបទេនះ សម នមគគេទទសកវធ រសត១ េគលគនតបេងកើត នងេរៀបចករសក មវសយនងបឋម

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

មកដលដ កកលេនះ េគចបចរតវកណតកេន មទនននយែដលេគនងរតវករសរមបជ ននមយៗៃនករេរៀបចសតង សមតថភពមខរបរ នងបនទ បមកសរមបករេរៀបចសតង បណដ ះប ដ ល។ េគរតវេធវើយង ឲយវធ រសតរបមលទនននយេគរព មរេបៀប ថ នភពៃនករបេពញភរកចច នងរបតបតតករពកពនធនងមខនទករងរ។ ែផនកទ៣.២ បងហ ញជនអពទនននយទងេនះ។ ពតមនែដលទទលបនេ យផទ លពអនកត ងេចញពទផ រករងរេនះ នងរតវបែលងេទជសមតថភព េហើយបនទ បមកេទៀតនងរតវបញច លេទកនងសតង បណដ ះប ដ ល។

ករេរៀបេរៀងរបយករណៃនករវភគ ថ នភពកររងររបយករណែដលបងហ ញពលទធផលៃនករវភគ ថ នភពករងរ រតវែតេផដ តេលកមមវតថចមបងពរ៖

• បងហ ញឲយបនេពញេលញបផត នងរតមរតវបផត មែត ចេធវើេទបន នវទនននយរបមលបនកនងេពលដេណើ រករវភគ ថ នភពករងរ

• ជយសរមលដលករេរបើរបសទនននយេនកនងដ កកល កែតង នង កអនវតតសតង បណដ ះប ដ លេរកយៗេទៀត។

ែផនកទ៣.៤ បងហ ញពធតសខនៗៃនរបយករណៃនករវភគ ថ នភពករងរ។

ករផដលសពលភពដលរបយករណ ៃនករវភគ ថ នភពករងរ គេរមងេរៀបចរបយករណៃនករវភគ ថ នភពករងរ រតវបនបញជ នសរមបជករ

ជនពតមន នងអ ថ ធបបយេទឲយមនស េនកនងមជឈ ឋ នករងរ ែដលបនចលរមចែណកកនងកររបមលទនននយ។ អនកទទលខសរតវផលតរបយករណរតវេផទ ងផទ តឲយបនចបសជមយមនស ទងេនះ ថអតថនយរបសរបយករណ ឆលះបញច ងយងចបសអពគនតេយបលរបសអនកែដលេគ កសរពតមន ថ នភពរមៃនមខរបរ នងធតផ េផ ងៗៃនមខងរករងរែដលរតវសក ។

៣.២ ទនននយរតវរបមលេបើេទះបជវធ រសតេផ ងៗសរមបរបមលទនននយ ចមនរ បកពតែមន

(សម នែផនកទ៣.៣) របេភទទនននយែដលរតវរបមលកនងេពលវភគ ថ នភពករងរ េនែតដែដល។

ករពពណនទេទអពមខរបរឬវជជ ជវៈ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ទនននយទេទរតវែតរបមលឲយបនមនេដើមបពពណនមខរបរឬវជជ ជវៈដចខងេរកម៖• នយមនយមខរបរឬវជជ ជវៈ នងែដនកណតរបស• ករពណនអព ថ នភពរបវនត• កររតតពនតយ នងសហករជមយមនស• ទនលខសរតវរបគលេទឲយមនស ែដលរបកបមខរបរ ឬវជជ ជវៈ• ភពរបឈមនងេរគះថន កខងសខភពផលវកយរបសកមមករ• ក ត ែដលនឲយេកើតជងតបរបមល• ក ត ទកទញឲយរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ (ភពទកទញរបសមខរបរ)• ទស នវសយករងរ• លកខខណឌ េបៀវត• ករពណនពករផដលទនលខសរតវដលមនស ពករ• ឥទធពលៃនមខរបរឬវជជ ជវៈេលើ ថ នភពករងរ។

េគរតវយកចតតទក កជពេសសកនងករកណតនយមនយមខរបរឬវជជ ជវៈ នងែដនកណតរបស េរពះថែដនកណតេនះជអនកកណតកមមវតថ នងែដនកណតៃនករវភគ (កនងនយជវធ រសត) នងអនញញ តឲយេគសេរមចថរតវេធវើយង េទៀតបនទ បពករងររបមលទនននយ។ មពតេគនងយលថនយមនយែដលមនលកខណៈតចចេងអ តេពកឬទលទ យរជលេពក ផដលឲយមខរបរឬវជជ ជវៈ ចមនផលបះពលកនងករតរមងទសករពពណនពភរកចច នងរបតបតតករ េហើយបនទ បមកគ បះពលដលពតមនទងមលែដលរបមលបន។

ករវភគពភរកចច នងរបតបតតករកររបមលទនននយសដពភរកចច នងរបតបតតករ មន រៈសខនសរមបករវភគ ថ នភព

ករងរ។ គជ៖• ករកណតភរកចចចមបងៗែដលរតវអនវតត• កររសងរបតបតតករែដលរតវេទនងភរកចចនមយៗ េពលគសកមមភពែដលពកពនធនងករ

សេរមចភរកចច• ករកណតេចញនវភរកចច នងរបតបតតករ

ចេពះភរកចច េគរបកនយកនយមនយដចខងេរកម៖«ទេងវើែដលរតវេទនងសកមមភពចមបងៗែដលរតវបេពញេនកនងមខរបរមយែដលបងហ ញអព

ផលតផលឬលទធផលែដលេគទនទងរងចពករងរ។ ឧទហរណ ជសជលរ វ ង េបើករថយនតធនធងន នងបពករបពនធបងហរទក»។

ភរកចចមនទនកទនងនងផលតផលៃនករងរ ឬកនែត មញញជងេនះេទេទៀត មនទនកទនងនងលទធផលែដលេគទនទងរងច។ ជទេទ ចននភរកចចសថតេនចេនល ះព ៨ េទ ១២។

ភរកចចមនបគគលកលកខណៈមយចននែដល ចឲយេគ គ ល បន៖

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

• តៃមលរបស នងអតថនយរបស ៖ ភរកចចមយរតវេទនងសកមមភពសខនមយសរមបមនស មន កែដលរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ។ គជសកមមភពចមបងៗរបសមនស ែដលកនតែណង

• ភពឯក ជយរបស ៖ ភរកចចមយមនលកខណៈេពញេលញសរមបខលន ផទ ល។ ភរកចចមយរតវមនចណចចបេផដើម នងមនចណចបញច បែដលេគកណតយងជក ក។

មយងវញេទៀត េគកណតនយមនយពកយ របតបតតករ ថ៖«សកមមភពែដលពពណនពជ នៃនករសេរមចភរកចចមយ នងរតវេទនង

ដ កកលៃនភរកចច ែដលផ រភជ បជពេសសេទនងវធ រសតឬបេចចកេទសែដលេគេរបើរបស ឬទមល បករងរែដលមនរ ប។ អនញញ តឲយេគពពណន ជពេសស ពដេណើ រករករងរ។ ឧទហរណ «បតរថយនតេនផលវេកង», «េបើករថយនតធនធងនថយេរកយ», «ចតរថយនតធនធងន» នង «េបើករថយនតធនធងនេលើផលវ ធរណៈ » សទធសងែតជឧទហរណៃនរបតបតតភរកចច «េបើកបររថយនតធនធងន»។

របតបតតករបងហ ញឲយេឃញកនែតជកែសដងអពធតេផ ងៗៃនករសេរមចភរកចច។ ជពេសស របតបតតករេរបសរមបពនយលបងហ ញអពរេបៀបបេពញករងរ េ យបញជ កអពដ កកលរបស ។ ដ កកល ឬរបតបតតករៃនភរកចចមយរតវបនេគបងហ ញេឡងជញកញបេទ មដ កកល េរពះថវធ រសតឬបេចចកេទសែដលេគេរបរបស ជទេទទមទរនវករេគរពេទ មដ កល បលេ យៃនករអនវតតរបតបតតករ។

ភពខសគន រ ងភរកចច នងរបតបតតករ

ភរកចច របតបតតករ

ជធមម ភរកចចមនទនកទនងជមយកមមវតថៃនករងរ េពលគទសេ ចងេរកយៃនករងរ(ផលតផល ឬេស កមម)។

ភរកចចគជសកមមភពសខនៗៃនមខរបរឬវជជជវៈមយ ែដលជសកមមភពចមបងៗរបសពលករ។

ភរកចចរតវែតសេ េលសកមមភពទេទមយ

របតបតតករមនទនកទនងជមយដ កកលេធវើឲយសេរមច មននយថដេណើ ររបរពតតេទៃនករងរ។

របតបតតករគជបែណងែចកៃនភរកចច ករពះេរច កេនះពកពនធនងវធ រសត បេចចកេទស ឬទមល បរបច។

របតបតតករ រតវែតសេ េលសកមមភពពេសស

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

េពលគ រមបញច លនវបណដ សកមមភពេ យែឡកៗជេរចន។

េ យែឡកមយ េពលគ រមបញច លនវកេន មកយវករែដលេគចតទកថមនភពកនែតចបស ស។

ឧទហរណ ចេពះមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ ភរកចចមយកនងចេ មភរកចចជេរចើនគ«ដេឡើងរនទ »។ របតបតតករៃនភរកចចេនះមនដចតេទ៖ េរជើសេរ ើសរបេភទរនទ , េរៀបទ, កេជើងទរម, ចបរនទ នងេធវើឲយរនទ មនសវតថភព។

បញជ យនមភរកចច នងរបតបតតករករេ ភរកចច នងរបតបតតកររតវែតេឆលើយតបនងលកខខណឌ ដចខងេរកម៖

• ឃល រតវចបេផដើមេ យករយសពទបញជ កអេពើកនងទរមងេដើម។ កនងករណពេសស េគ ចេរបើរបសករយសពទពរបញជ កអេពើ េដើមបពណនពសកមមភពដ ញមយឲយបនកនែតចបស។

• ឃល េនះរតវមនកមមបទផទ លមយ េដើមបចងអលបងហ ញពលទធផលែដលេគទនទងរងច

ជឧទហរណ េគេឃើញេនទពរបនទ បេនះនវសរមង ងភរកចច នងរបតបតតករ សរមបមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ។

ជងេរៀបឥដឋ-កេបរ៖ ងភរកចច នងរបតបតតករ

ភរកចច របតបតតករ

១.ដេឡើងរនទ

១.១េរជើសេរ ើសរបេភទរនទ

១.២េរៀបចទ

១.៣កេជើងរនទ

១.៤ចបរនទ

១.៥េធវើឲយរនទ មនសវតថភព

២.េរៀបឥដឋ

២.១ពនតយទ ងនងរបេភទករងររតវេធវើ

២.២សមអ ត នងេរៀបចៃផទដករ ឋ ន

២.៣េផទ ងផទ ត ឬកកនបនតង

២.៤កបនទះ

រក ស ឬអសឡង នងជនទល

២.៥ចកទកកនងលបយខ ចនងកេបរ

២.៦យកេបរ

២.៧េរៀបឥដឋមយជរដបង

២.៨េរៀបដេឡងឥដឋមរជង

២.៩ដេឡើងជញជ ង,

ករបេ ះបងអច, ែកងនងេរគ ងបនទ បបន

២.១០ទញកដ រពមព

២.១១បកសមងត នងេបៀកថន

២.១២សមអ តជញជ ង

៣.េរៀបេរគ ង

៣.១េមើលបលង នង

៣.២កសមភ រ

៣.៣ករតរមង នង

៣.៤កែខ េយង

កែខ កបេយង

៣.៦ដកែខ កប

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សណងផលតរ បអពេបតង

គតបញជ គតតៃមល

សណងេធវរ ប

សទងនវ បេ ដ ះ សនន អចៃរនតយ(ផ រ)

េយងបេ ដ ះ

សននេចញ

៣.៧តសមភ រេធវរ បភជ បគន

៣.៨សមអ តសមភ រេធវរ ប

៤.េធវើករជសជលេបតង

៤.១ពនតយទ ងនងរបេភទករងររតវេធវើ

៤.២យកសមភ រសណងែដលខចេចញ

៤.៣សមអ ត,េរៀបច នងេផ ើមៃផទខងេលើ

៤.៤កសមភ រែដល

េធវ រថម

៤.៥សមអ តកែនលង

៥.យកេមទចរធតរង

៥.១វភគទ ងនងរបេភទករងររតវេធវ

៥.២នបលង នង

វភគបញជ យតៃមល

៥.៣កេរគ ង

មសន

៥.៤បពកបពងែចកចយ

៥.៥កែខ កប

េយង

៥.៦េរបរបសរធតគម

៥.៧េធវើឲយៃផទ បេសមើ

៥.៨សមអ តេរគឿងមសន

។ល។

ង យនមភរកចចនងរបតបតតករ ចបេពញបែនថមេ យពតមនកនែតចបស សមយចននធ ជពេសសពតមនសដពរបតបតតករតចៗ។ មនែមនជករ េធវើករវភគរហតេទជករពពណនជសវយរបវតតអពរបតបតតករតចៗទងេនះេទ បែនតជករកណតរបេភទពតមនសដពភពលមអតៃនមខជនញ ឧទហរណឬករចងអលបងហ ញែដលផដលេ យមនស ែដលេគសេយបល។ ករបញជ កទងេនះ ចនងមនរបេយជនសរមបកណតេចញជសមតថភព។

លកខខណឌ ៃនករសេរមចភរកចច នងសមតថភពផលតលកខខណឌ គជកររបមលទនននយៃនករសេរមចភរកចចនមយៗៃនមខរបរឬវជជ ជវៈ នង

ទនននយៃនសមតថភពផលតែដលអនញញ តឲយេគ យតៃមលបនអពគណភពៃនករសេរមចករងរេនះ។

លកខខណឌ ៃនករសេរមចករងរជទេទពកពនធនង ថ នភពករងរ ទនននយឬ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ឧបករណែដលេគេរបើសរមបអនវតតភរកចចមយ។ ពតមនសដពលកខខណឌ សេរមចករងររតវបនរបមលសរមបភរកចចទងមល (គមនែមនសរមបរបតបតតករេនះេទ)។ ជពេសសគ ករផដលពតមនពទដឋភពេផ ងៗរមមន៖

• ករមតៃនភពសវយតរបសមនស (ករងរមន កឯងឬជរកម, ករងរមនេគរតតពនតយពេលើ ឬករងរសវយត)

• សតង ែដលេគេរបើរបស (េសៀវេភរបសអនកផលត ឯក របេចចកេទស ទរមងសរមបបេពញករងរេផ ងៗ)

• សមភ រែដលេគេរបើរបស (វតថធតេដើម ឧបករណ រប បរប េរបើរបស បរកខ រឬេផ ងៗ)• បទបញជ ពេសសេ យែឡក (ករបញជ កែផនកបេចចកេទស បណណបញជ ទញ សេណើ សរបស

អតថជន ទនននយឬពតមនពេសសេ យែឡកពេគេផ ងៗ)• លកខខណឌ ៃនទ ងកែនលងករងរ (ករងរេនខងកនងឬខងេរក កររបឈមនងេរគះថន ក

ផលតផលជតពលេផ ងៗ)។លកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត គជលកខខណឌ ែដលផ រភជ បនងករសេរមចភរកចច

នមយៗែដលអនញញ តឲយេគ យតៃមលបនថេតើភរកចចរតវបនបេពញយងេពញេលញឬមនេពញេលញ។ លកខណវនចឆយទងេនះរតវបនរបមលចងរកងសរមបភរកចចទងអស (មនែមនសរមបែតរបតបតតករេនះេទ)។ លកខណវនចឆយ រតវេឆលើយតបេទនងទដឋភពមយឬេរចើនែដលេគ ចពនតយសេងកតនង សសទងបន នវលកខណៈសខនៗសរមបករសេរមចភរកចចមយ ពកពនធនង៖

• លទធផលែដលេគទនទងរងច (គណភពផលតផល េស កមម ឬករសេរមច, ទននផល, ករមតៃនករអនេរគះ។ល។)

• ករេគរព មបទ ឋ ន កបនខន ត ឬនតវធ (សខភព នងសវតថភពេនកែនលងេធវើករ, បទ ឋ នគណភព, រកមសលធមវជជ ជវៈ។ល។)េគេឃើញឧទហរណមយៃនលកខខណឌ សេរមច នងលកខណវនចឆយសមតថភព

ផលតចេពះភរកចច «េធវើករជសជលេបតង» ៃនមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ េនកនង ងខងេរកមេនះ។

ភរកចចទ៦៖ េធវើករជសជលេបតង

លកខខណឌ សេរមច ករទមទរសរមបសេរមចភរកចច

ករមតៃនភពមច សករករងរសេរមចមន កឯង ឬជរកម៖- ជញកញប គម នកររតតពេលើ

សតង ែដលេគេរបើរបស- ពបណណបញជ ទញ

- ករេគរពកបនខន តសខភព នងសវតថភព- ករសែមដងេចញនវភពមច សករ នងករេ ះរ យបញហ របឈម េ យពងខលនឯង- េលប នៃនករអនវតតករងររសបនងលកខខណឌ ករងរ- ភពចបស សៃនករងរ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

- ពបញជ ពេសសរហតដលរបេភទៃនករជសជល

លកខខណឌ កែនលងេធវើករ- ខងេរក នងខងកនង- របឈមនងករធល ក រ ក ធល

សមភ រេរបើរបសេ យេរបើ៖- ឧបករណដចជ៖ ល បរពកេបរ ដងក បរចប, ែកវសទង។ល។- វតថធតេដើមដចជ៖ ដឥដឋអពសមង ឥដឋ ដថម សមងខ ច។ល។- បរកខ រដចជ៖ រនទ , រប ប យកេបរ, ធងកេបរ,បរកខ រសវតថភព។ល។

- ករេគរព មបេចចកេទសករងរ- ភពរងមៃនករជសជល- ករេគរពចេពះបគគលកលកខណៈេដើមៃនសណងែដលរតវជសជល

ដេណើ រករករងរដេណើ រករករងររតវបនកណតបនទ បពករពនតយភរកចចរច េហើយរតវបនេគ

កណតជេសរៃនជ ន មល បលេ យេទ មេពលេវ ែដលអនញញ តឲយេគទទលបនលទធផលមយ េពលគជផលតផលឬេស កមមមយ។ ជ នទងេនះ ចផ រភជ បនងេសរឡសក ឬេសរជកលបបវតតមយៃនភរកចចឬរបតបតតករ េរពះថជ នទងេនះរតវបនេគអនវតតេទេលើភរកចចជេរចើន េគរតវែតេធវើឲយមនភពរតវគន រ ងដ កកលៃនដេណើ រ ករករងរ នងភរកចចទងអស។

ដេណើ រករករងរជទេទមនពបនេទរបមយដ កកល េហើយ រតវបនកណតេឡើងេ យករយសពទសកមមភព នងកមមបទផទ លឬមនផទ ល ដចកនងករណឃលកណតសមតថភពែដរ។

េគរតវេជៀស ងេរបើរបសរបមនតមនលកខណៈទេទរជល ឬេផត តេលើរេបៀបេរៀបចករងរែដលរតវេទនងមខតែណងករងរនងដ កកលអនវតតករងរែដលមនលកខណៈចបស សរជល។ ដេចនះ ដេណើ រករករងរែដលេគកណតេចញពេ រសពទ «យលដងអពករងរែដលរតវេធវើ» «អនវតតករងរ» «េផទ ងផទ តករងរ» នង «េរៀបចនងសមអ ត» ផដលពតមនបនតចបនតចពលកខណៈពតរបកដៃនភរកចច េរពះថេបើរកអវមនបនេ ះ ដេណើ រករ ចយកេទអនវតតេលើមខរបរមយ កបន។

ឧទហរណបនទ បេទេនះ ែដលជសរមងកមមវធសក វជជ ជវៈជងឥដឋ-កេបរ បងហ ញកន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ែតចបស៖• េធវើែផនករ នងេរៀបចករងររបសខលន• បេពញករងរេផ ងៗមនេពលេរៀបឥដឋ• េរៀបចបយអ• េរៀបសមភ រសណង នង កែផនកេផ ងៗ• ដកែខ េយង• សមអ តកែនលងករ ឋ ន

សងវ កៃនករអនវតត ភព ញ នង រសខនៃនភរកចចករពេរគះេយបលរតវែតអនញញ តឲយេគ យតៃមលជភគរយៃនេពលេវ រតវច យជមធយម

សរមបអនវតតភរកចចនមយៗ កនងអឡងេពលមយសបដ ហៃនករងរ។ រសយ មរបេភទមខរបរឬវជជ ជវៈ (ឧទហរណករងរមន មរដវកល) ជកររតមរតវែដលេគ ចកណតេពលេវ េគលគតេទ មែខឬឆន របេសើរជងគត មសបដ ហ េរពះថអវែដលសខនគេគរតវេរបើរបសរយៈេពលេគលដែដលេនះ សរមបមនស ែដលេគ កសរ។

ពតមនទកទងនងសងវ កៃនករអនវតតករងរ នងមន ររបេយជនេនេពលេរកយេពលគ េនេពលេគរតវករកណតេចញជសមតថភព។ មពត េបើេទះបជពមនភពរតវគនឥតេខច ះកពតែមន ែតេគ ចគតទកជមនបនថ ភរកចចមយែដលរគបដណដ បេលើេពលេវ៦០% របសមនស រតវែតមនភពសខនេនកនងសតង សមតថភពមខរបរ (ជពេសសគតពចននសមតថភព) សខនជងភរកចចមយេផ ងេទៀតែដលរគបដណដ បែតេលើ ៥% ៃនេពលេវ ។

ទនននយសដពភព ញៃនភរកចច ទទលបនមក េ យករគតពចរ េលរបេភទៃនករលបកបញហ ឬ ថ នភពរតវជប នងលទធភពកនងករជមនះនង េនកនង ថ នភពធមម ៃនករអនវតតភរកចច។របសនេបកររបឈមនងកររបរពតតកហសឆគងមនករមតទប ភរកចចេនះរតវេគចតទកថរសល ផទយេទវញេបករមតរបឈមេនះខពស មននយថភរកចចេនះ ញខល ង។

ករ យតៃមលរតវបនេធវើេឡើងេលើមនស មន កៗ ពករមត ១ ដល ១០។ តេលខ ១ ត ងឲយភរកចច មញញ េហើយតេលខ ១០ ត ងឲយភរកចច ញ។ មធយមភគៃនទនននយរបមលបនសរមបភរកចចនមយៗរតវបនបករ យ កកនងរបយករណៃនករវភគ ថ នភពមខរបរ ែដលបងហ ញជនេនែផនកទ៣.៤ េរកមទរមងជ ងអមេ យចណងេជើងរង។

ពតមនេនះបេពញបែនថមេ យករ យតៃមលអពភពសខនគរសមៃនភរកចច។ េនេពលេនះ េគសឲយអនកផដលេយបលពចរ េលើភពសខនៃនភរកចចរបសខលន េធៀបពមយេទមយេផ ងៗេទៀត េ យចបេផដើមេចញពភរកចចែដលសខនជងេគ។ េគ យតៃមលភពសខនរបសភរកចចមយេលើលទធផលែដលទទលបនមនសវលអ ឬមនលអ ជងករែដលភរកចចមយរតវ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

បនអនវតតមនលអ ឬមនបនអនវតតេ ះែតមដង។ពតមនេនះនងរតវេរបរបសកនងេពលេធវករកណតសមតថភព ែដលជធមម េគយលថ

ភរកចចមយែដលអនកផដលេយបលមន ក យតៃមលថសខនខល ង មន ចរតវេគទកេចលមនរវល នងមនពចរ េនះេទ។ យងេ ច ស េគនងេធវឲយេលចេឡងនវចននសមតថភពមយឬេរចន។ផទយេទវញ ភរកចចមយែដលេគ យតៃមលថទនងជមនសវសខនរបែហលជនងមនកល យជកមមវតថៃនសមតថភពមយេនះេទ បែនត របែហលជរតវ កបែនថម េទនងសមតថភពមយេផ ងេទៀត។

ឥទធពលៃនករវវតតែផនកបេចចកវទយមខរបរករវវតតបេចចកេទស ចែសដងេឡង មរយៈករវវតតៃនឧបករណេរបរបសវធឬបេចចកេទស

េ យ រករេរបសមភ រថមៗ ឬវតថធតេដមថមៗ េ យ រករផល សបដរេនកនងករេរៀបចករងរ ឬថ នភពេនកែនលងករងរ។ល។

ឥទធពលេលើភរកចចក ចែសដងេឡើង មរេបៀបេផ ងៗផងែដរ៖ ករបតឬករេលចេឡើងនវភរកចច ឬរបតបតតករ ផលតផលថមៃនករងរ ករថយចះៃនេពលេវ សរមបអនវតតភរកចច ផលតភពឬករបេងកើនទននផល។ល។

េនេពលេគសក អពករវវតតបេចចកវទយ គមនងយរសលកនងករែញកេហតផលៃនករវវតតេចញពផលបះពលរបស េរពះថ េរចើនែតេន យឡគន ។ ឧទហរណ ពតមនវទយនយកមម ឬករេធវើឲយករងរមនលកខណៈសវយរបវតត។ ដេចនះ ទនននយែដលរបមលបន រតវចតទកជសចនករៃនករែរបរបល។ សចនករទងេនះនង ចជជនយដលករពចរ អព

រៈសខនៃនធតែដលទកទងនងេពលអនគតេនកនងកមមវធសក ។

ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ16

ដ កកលេនះសេ របែមរបមលពតមនសដពចេណះដង ជនញ នងឥរយបថចបចសរមបរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ។ េនះជដ កកលដមន រៈសខន េរពះថទនននយរតវបករមនងពតមនេផ ងៗេទៀត ជពេសសកនងេពលកណតេចញជសមតថភពទេទ។

េគរតវែតយលថ ងចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ ពែមនងយរសលនងបេងកើតេឡើងេនះេទ។ ដេចនះ េគរតវែតយកចតតទក កជពេសស នងដងអព ររបេយជនរបស ឲយបនចបស មែត ចេធវើេទបន េដើមបឲយេយបលែដលទទលបនពអនកផដលពតមនយងចបសថ ធតមយកនងចេ មធតទងបេនះរតវេរបើេនកនងកររបកបមខរបរ ឬវជជ ជវៈជកែសដង។

ឧទហរណ េគមនរតវមនទេនរគតថ ករអះ ងមយ ែដលថេដមបរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ

16 ពកយថ ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ េរបើេនទេនះជសទសនយនងពកយ ចេណះ ចេណះេធវើ នង កបបករយ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

មយ គជមេធយបយអនវតតសញញ ណទកទងនងករផលតែដកែថបដចជលកខណៈគមៃនេ ហធតបែរមបរមល របតកមមនងកេមដ ។ល។ េគរតវទមទរនវករបងហ ញអព ររបេយជនៃនសញញ ណកនងករផលតែដកែថបេនកនងមខរបរឬវជជ ជវៈ។

េគ ចេរបើរបសសណរជរញេផ ងៗ ដចជ «េនកនងកររបកបមខរបររបសេ កអនក េតើេ កអនកចបចរតវករេរបើចេណះដងែបបេនះ រតវមនជនញែបបេនះ ឬរតវរបកនឥរយបថែបប ែដរឬេទ?»

េ យែឡក េគរតវយលឲយបនចបសថ ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថែដលេលើកេឡើងមនករមត «ភព ចេរបើបន» យងជក កកនង ថ នភពជកែសដង។ មននយថគជករចបចកនងករអនវតតមយែផនកធៃនមខរបរឬវជជ ជវៈ (របតបតតករេរចើន, ភរកចចមយឬេរចើន។ល។)។

ចេណះដងេដើមបចបេផដើមករងររបមលទនននយ េគ ចយកគររបមលផដដចខងេរកម។ ធតេផ ង

ៗ ចបកបញច លយងរបកដេទកនងករសក េនះេទ មមខរបរឬវជជ ជវៈ។● វទយ រសតអនវតត

○ គណតវទយអនវតត○ គមអនវតត○ របវទយអនវតត○ ជវវទយអនវតត○ ថមពលកេមដ○ េផ ងៗ

● បេចចកវទយ○ ករ ននងបករ យបលង○ េអឡចរតនក○ េមកនច រ រសត - េយ○ ពតមនវទយ○ ករេរបើរបសឧបករណ○ កយសពទបេចចកេទស○ នមតតរប នងនមតតសញញ○ េផ ងៗ

● មនស រសត○ របវតត រសត - ភមវទយ○ ចតតវទយ○ សងគមវទយ○ ករងរសងគម○ េផ ងៗ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ជនញេដើមបចបេផដើមករងររបមលទនននយ អនកចតែចង ចយកគរ មកររបមលផដដចខង

េរកម។● ជនញែសវងយល

○ ដេ ះរ យបញហ○ ជនញវភគ○ ជនញសេយគ○ ករពនយលពរេបៀប នងេគលករណៃនដេណើ រករ○ ករ កែតងយទធ រសត នងបលង○ ករបេងកើតបលងសកមមភព○ ករសេរមចចតត○ េផ ងៗ

● ជនញចតតចលន○ ករេរបើរបសឧបករណ នងសមភ រ○ ករដេឡើងរបសេរបើរបស○ ករបញជ ឧបករណឯកេទស○ ករមតៃនជនញ○ ករមតៃនភពរលន○ ភពរហសរហន○ េផ ងៗ

● ជនញខងេនរ ទស ន○ ករេមើលដងនវពណ រប ង សញញ កដ។ល។○ ករដងកលនេដើមប គ លផលតផលមយ, កណតសភពផលតផល, សេងកតេឃើញេរគះ

ថន ក ចេកើតមន ។ល។○ ករដង ែបងែចកភពខសគន ៃនចណចលមអត ភពមនដចគន ស ឋ នែតមយ។ល។○ ករ គ លសេឡងេដើមបកណតអពរបភពបញហ មយ។ល។○ ករ គ ល នងែបងែចករសជត នងកលន។ល។○ េផ ងៗ

● ជនញខងទនកទនង○ ចតែចងរកម○ ករងរជរកម○ ករេរបើរបសភ ទ២, ទ៣○ ករេរៀបេរៀងអតថបទ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

○ េផ ងៗ

ឥរយបថឥរយបថមយចននកនងចេ មឥរយបថទងេនះ របែហលជរតវបនេលើកេឡើងរច

េទេហើយេនកនងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត (ឬរបសទធផល) ។ េគ ច កលបងសកឲយកនែតសជេរមេលើនយរបស ។ េគពចបចនងបេងកើត ងដែវងមនេចះចបមយសរមបយនមឥរយបថពេសសៗេនះេទ។ ែតេគគរេលើកយកែតអវែដលសខន េដើមបឲយអនកផដល

ករពេរគះបញជ កថេតើឥរយបថនមយៗចបចសរមបអវខលះកនងកររបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ?េដើមបចបេផដើមករងររបមលទនននយ េគ ចយកគរ មកររបមលផដដចខងេរកម៖

● សរមបលកខណៈបគគល ឥរយបថ ចមនទនកទនងជមយ៖○ កររគបរគងមេនសេញច តន នង រមមណ○ ករេ ះរ យវ ទៃផទកនង○ កររគបរគងភពតបរបមល○ េផ ងៗ

● សរមបលកខណៈអនតរបគគល ឥរយបថ ចទកទងនង៖○ ទនកទនង○ ករេលើកចតតអនកដៃទ○ ករបងហ ញពឥរយបថេបើកទ យ○ ករេគរពអនកដៃទ○ េផ ងៗ

ឧទហរណ ចេពះមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ ខងេរកមេនះ គជសរមងចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ ែដលរតវបនេលកេឡង។

ចេណះដង

គណតវទយេដើមបបេពញភរកចចមយចននធ ពលករកនងវសយឥដឋ-កេបររតវេចះេធវើរបមណវធគណតវទយ

មល ឋ នទងបន េហើយេដើមបេធវើករគណនចបចឲយបនរតមរតវសរមបសេរមចេធវើរបតបតតករផ រភជ បនងភរកចច ពកេគរតវែត ចអនវតតសញញ ណទសភគ របភគ ភគរយ នងវធនៃរតថន។

ធរណមរតជងេរៀបឥដឋ-កេបររតវករគណនៃផទរក ទហ នងបរមរត។ គតរតវករេរបើសញញ ណម រងវង

អងកតផចត ចណចរបសពវ។ល។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

កយសពទមខរបរេ យេហតថរបរេរៀបឥដឋ-កេបរេរចើនែតរបកបជរកម នងរតវមនទនកទនងរបចជ

មយពលករេផ ងៗេទៀត គណសមបតតខងទនកទនងមន រៈសខន ស។ ដេចនះ អនកជនញខងេរៀបឥដឋ-កេបរចបចរតវែត គ លពកយចៗែដលេរបើកនងមខរបរ េដើមបឲយទនកទនងមនរបសទធភព។

ជនញ

ជនញចតតចលនជងេរៀបឥដឋ-កេបររតវមនកយសមបទរងម េដមប ចេឡងឬចះជេណដ រក ជេណដ រែខ

ជេណដ របត នងរនទ បន ។ ករងរេនទខពសទមទរនវសមតថភពមយចនន ជពេសសគម នជងវលមខឬខល ចទខពស។

កមមករ ចរតវកនេរបើ ឬដកជញជ នរបសរបរធងនេទ មទមងន នងបរមណផលតផលែដលរតវដកជញជ ន ឬប សទករងរ ចេធវើជរកម។ រេទះរញបបះ នងឧបករណ ងមយចននរតវបនេគេរបើរបស ។ ជនញេរបើៃដករតវករចបចផងែដរសរមបករ ក ឬតរមងរបសរបរតចៗ។

ជនញខងេនរ ទស នគេហើញ

ករអនវតតករងរទមទរែភនកលអ ជពេសសេដើមប៖● េមើលដងពណ នងចណចលមអត● េធវើករេផទ ងផទ តគណភពេទ មដ កកលេផ ងៗៃនករងរ

គេហើញវតថមយជបរជងសខន ស ជពេសសកនងករេមើលបលង។

ឥរយបថឥរយបថខងេរកមេនះរតវករជចបចេដើមបរបកបមខរបរ ឬេដើមបសរមលដល

ទនកទនងរ ងកមមករ៖• ជងេរៀបឥដឋ-កេបរ រតវែតរបកនខជ បេនេមងេពល• គតរតវមនអនមយលអ ទងកនងជវតផទ លខលន កដចជកនងករងរ• គតរតវេចះទទលខសរតវ ពយយមេធវើករឲយបនលអ នងមនគនតសន សៃចរបសរបរេរបើ

របស

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• គតរតវបងហ ញឥរយបថវជជមនចេពះករងរ• គតរតវេគរពកមមករដៃទេទៀតេនកនងករ ឋ ន• គតរតវបងហ ញ ម រតបងក រេរគះថន កែដលេគ ចេកើតមនចេពះសខភព នងសវតថ- ភពេន

កែនលងេធវើករ។

សេណើ សរមបករបណដ ះប ដ ល នងករេរៀន• ចណចចងេរកយេនះ មនទសេ របែមរបមលសេណទកទងនងករបណដ ះប ដ ល ឬករេរៀនជពេសសមនទសេ សេយគបញច លគន នវករពចរ េផ ងៗ។ សេណទងេនះ ចមនេរចនរបេភទ នងពកពនធនង៖

• ករេរៀបចសមភ រ (ឧបករណ បរកខ រ វតថធតេដើម។ល។)• ករបណដ ះប ដ ល (មេធយបយគរេកសលយ សកមមភពសស ករបញជ ឬករបងហ ញ

សមតថភព។ល។)• កមមសក កនងសហរគស (ែបបបទ រយៈេពល ចននដង) នងលទធភពចះេធវើទស នកចច

េន មសហរគស• ករេរៀន (ករេរៀបចករសក មវគគ ករទទលបនចេណះដង ឥរយបថ ជនញ ករ

យលដង។ល។)• ករខចកមល ងមនស -ធនធន ករជល ឬអេ យជបរកខ រ• លទធភពេរៀបចករបណដ ះប ដ លេន មកែនលងករងរ។ល។

ឧទហរណ េនះជសេណមយចននែដលរបែមរបមលបនទកទងនងករបណដ ះ ប ដ លជនញេរៀបឥដឋ-កេបរ។

• េគសណមពរឲយចតទកករេរៀបថមធៗ េទ មដ កកលបនទ បបន េនកនងករបណដ ះប ដ លមល ឋ នជនញេរៀបឥដឋ-កេបរ។ ភរកចចទកទងនងសមភ ររង គរែតជកមមវតថៃនករេរៀនជនញែដលេរជើសេរ ើសយកែតអនកែដលចប រមមណ កនងែផនកេនះ េរពះថភរកចចេនះត ងឲយែត ៣% បេ ណ ះៃនទផ រ។

• អនកចលអនត គមនភគេរចើន ចងបនករបណដ ះប ដ លជនញេរៀបឥដឋ-កេបរ មេគលករណឆល ស -កែនលងករងរ ឬសក -ករងរអនវតត។

• សមតថភពេនកនងមខរបរេនះទទលបនលះរ ែតឆលងកតករងរអនវតត នងករសក សញញ ណរទសដជេរចើនេមងេនកនងេពលទនទមគន ។ េគសណមពរឲយេធវើករបណដ ះប ដ លេ យែផអកេលើករទទលបនចេណះអនវតតករងររបចដែដលៗ នងឥរយបថ ែដលេធវើឲយជងេរៀបឥដឋ-កេបរមន កកល យជកមមកររបកបេ យរបសទធភព។ ដេចនះ ករអនវតតេននងេ ងជង នងេនកែនលងករងរផទ លមន រៈសខន សេនកនងករបណដ ះប ដ ល នងករេរៀន។

៣.៣ វធ រសតរបមលពតមន

ដចអវែដលបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភ ថ បនករបណដ ះប ដ លេលខ៣, «មនរេបៀបខសៗគន កនងកររបមលពតមនសដព ថ នភពករងរ េ យេហតថវធ រសតមយចនន

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ទមទរលកខខណឌ េរចើនជងវធ រសតេផ ងៗេទៀតែដលែរបរបលេទ មបញហ ធនធននងកហត។ កបែនតេទះកនងករណ កេ យ េគរតវែតសហករយងសអតលមតជមយសហរគស មវសយ េរពះថជករវភគេលើតរមវករបណដ ះប ដ លរបសពកេគផទ ល។ អវែដលសខនបផតគថេគរតវសេយបលពមនស ែដលសកដសមបផត េពលគអនកែដលកនមខនទករងរ រពមទងអនកែដលេធវើសកមមភព េរប បបននងអនកទទលខសរតវផទ លេលើកមមករទងេនះ។ េគ គរែតដងឲយបនចបសថ មនស ែដលេគសេយបលគជស កវភគត ងឲយមនស រមទងអសែដលរបកបមខរបរឬវជជ ជវៈ17។»

កបែនត េគរតវយលឲយចបសថ អនកជនញែដលរបកបមខរបរភគេរចើនគសថតេនកនងរកម។វធ រសតែដលេគេរបើេដើមបវភគ ថ នភពករងរមយរមមន៖

• សកខ ឬរកមពភក (focus group)• ករជបសមភ ស• ករមងសណរ• ករសេងកត

សកខ ឬរកមពភកដចអវែដលបនេលកេឡងពមនរចេហយ សកខ គជវធ រសតែតមយគតែដល ចេធវឲយ

មនកររពមេរពៀងគន ពតរបកដ។ េគចតទក ជវធ រសតរតមរតវជងេគសរមបេរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ។

វធ រសតសកខ េរចនែតេ ទងភនរចឡថវធ រសត DACUM។ ដេចនះ េគរចឡដ កកលទមយៃន DACUM ែដលជ DACUM workshop18 ជមយនងដេណរករទងមលៃនករេរៀបចសតង បណដ ះប ដ ល។ វធ រសតសកខ រមទងរកមពភក ែដលមនេរចនរបេភទ េកតេចញមកអពវធេនះែដលមនទសេ កណតភនភគសមគ លដរតមរតវបផត មែត ចេធវេទបនៃនមខរបរែដលេគសក េ យែផអកេលកររពមេរពៀងគន ។ សកខ គជរកមពភក ែដលេគែបងែចកជមធយមជពរៃថង នងរបមលផដមនស ព ១០ េទ១២នក េចញមកពមជឈ ឋ នករងរ។ រកមពភក េនះរតវមនដេណរករចបស ស េហយ ចរតវបនេរៀបច នងចតែចងេទ មវធ រសតៃនកររពមេរពៀង។

17 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស េសៀវេភ៣ ករអភវឌ កមមវធសក២០០២ ទ.១៥ ឯក រេយងេលខ៤។

18 រ ែបរ នតតន DACUM, Handbook, េបះពមពេលើកទ២, Leadership Training Series n° 67, 1997, ឯក រេយងេលខ៣៨។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករេរៀបច នងេធវើឲយសកខ មយេចញជរប ងេឡើង

សមសភពកនងសកខ

អនកជនញបេចចកេទសៃនពភពករងរមបទពេ ធ មនស ែដលមនសមតថភពខពសបផតសរមបត ងឲយពភពករងរ

រតវមនវតតមនេនរគេធវើករវភគរបកបមខរបរ ឬពនតយ ម នយងសកមមេលើកររបកបមខរបរេនះ។ មនស ទងេនះរតវបនេរជើសេរ ើសេ យសហករជមយៃដគេនកនងទផ រករងរ(ឧទហរណ សមគម នងរកមវជជ ជវៈ រកសងមនទរ មវសយ គណៈកមម ធកររគបរគងកមល ងពលកមម)។

រកមជត ងមយរតវែតមនគន របមណជដបពររបែដលេធវើករេនកនងេ ងចរក ឬសហរគសៃនវសយ មយែដលអនញញ តឲយមន កៗ ចបេញចញេយបល ជយសរមលកនងករចតែចង នងរតវមនធនធនច យសមរមយ។ េគចបចរតវែសវងរកដបងបងអសនវមនស ែដលមនចេណះខងជនញទទល គ លយងពតរបកេនកនងមជឈ ឋ នរបសខលន មនភពងយរសលកនងករបេញចញេយបល មនសមតថភពេធវើករជរកម រមទងមនករយកចតតទក កចេពះគណភពបណដ ះប ដ ល។

ទកទងនងភពជត ងេនះ គនតេគលបនយង ចនផលវកនងករេរជសេរសអនកចលរម៖• រកមផដលេយបលេនះ រតវែតរបមលផដេទេ យមនស ែដលេចញមកពវសយឧស - ហកមម

សហរគស ឬអងគករសខនៗ។• រកមេនះរតវមនមនស ចរះ មកពតបនននែដលមនេគរបកបមខរបររតវវភគេនះ (មណឌ ល

ធ, មណឌ លបនទ បបន នងតបន ចរសយល)• េនេពលែដលមខរបរមយរតវបនេគរបកបេនកនងវសយផលវករផង នងេរកផលវករផង េគរតវែត

ធនឲយបនថភពជត ងៃនមនស ទងេនះគមកពវសយទងពរេនះ• រតវមនសមមរតមនស រស នងរបសេនកនងរកម។េដមបកណតចននអនកចលរម មនស មយចនន ចបេពញបនចេពះលកខណវនចឆយជេរចន។

េគរតវដងឲយបនចបសអពភពេនទេនរៃនអនកចលរម សរមបេពញមយរយៈកលៃនករវភគ ថ នភពករងរ។ ករេផញើលខតអេញជ ើញផលវករែដលពពណនពសកខ(ទកែនលង កលបរេចឆទ េគលេ ជ ន ទហ នងកលវភគ) េទមនស មន កៗកនងចេ មមនស ែដលេគេសនើសឲយមកចលរម ចរមចែណកកនងករកតបនថយករលបកេនះ។

េរៀបចឲយបនរតមរតវនវអនកត ងវសយឧស ហកមម ឬសហរគស គជក ត ដសខនមយៃនករេធវើឲយេគចងចលរម។ េដើមបេធវើដេចនះបន េគរតវផដលេទឲយពកេគនវឯក រចបចសរមបករយលឲយបនចបសពតនទរបសពកេគ នងដេណើ ររបរពតតេទៃនករវភគ ថ នភពករងរ ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

រកមចតែចងសមសភពរកមចតែចងសកខ មយរមមន អនករគបរគងគេរមងមយរប អនក

សរមបសរមលកចចរបជមយរប អនកទទលខសរតវខងខលម រមយរប េលខមយរប នងអនកសេងកតករណមយរប ឬពររប។

អនករគបរគងគេរមងេធវើករេបើកសកខ េ យពនយលពបរបទ េគលេ នងកមមវធសកខ ។ របេគមនភរៈេធវើឲយករងររបជដេណើ រករេទបនលអ រគបរគង នងបងក រវ ទ ជយេរជមែរជងអនកជនញែផនកវធ រសតកនងករសរមបសរមលកចចរបជ នងជអនកសនន ឋ នបទសកខ ។ េយើងរតវចងចថអនកសរមបសរមល (អនកជនញែផនកវធ រសត) ក ច បរងនទជអនករគបរគងគេរមងផងែដរ។

អនកសរមបសរមល (អនកជនញែផនកវធ រសតឯកេទសខងអភវឌ សតង ) មនទនលខសរតវចតែចងដេណរពភក ។ េគរតវជយសរមលកចចពភក ចតែចងែចករែលកេពលនយយ រកឲយមនករេយគយលគន េនកនងរកម ៃលលកឲយមនករេគរពបទបញជ េមង។ល។, បភលគនតែដលេគបងហ ញ នងៃលលកយង េធវឲយមនកររពមរពងគន ពតរបកដ។ ដេចនះ បគគលរបេនះរតវមន៖

• បទពេ ធទលទ យខងចតែចងសរមបសរមលរកមករងរ• ជនញខងទនកទនងមនស• ភពពែកខងសរមលនយៃនឃល នងកនងករសេយគ• គនតវភគបនចបស ស• ចេណះដងសជេរមអពវធ រសតែផអកេលសមតថភព រមទងករវភគ ថ នភពករងរ នងករេរបរបសពតមនែដលរបមលបនេនេពលេរកយ

• សមតថភព កែតងអតថបទ េរពះថទនននយែដលរបមលបននងរតវចងរកង កេនកនងរបយករណ។ េយើងរតវចងចថ របយករណក ចរតវ កែតងេឡើងេ យេលខកតរ ៃនសកខ ផងែដរ។

ករងរវភគភពរតមរតវៃនពតមនជភរៈរបសអនកឯកេទសខងមខរបរ ែដលមន៖• ចេណះដងមល ឋ នអពវធ រសតៃនករវភគ ថ នភពករងរ នងដេណរករ កែតងសតងបណដ ះប ដ ល

• ករយលដងរគបរគនអពមខរបរ សរមបេធវើករសេងកតទដឋភពេផ ងៗៃនករវភគកណតលកខណៈសខនៗរបសទដឋភពទងេនះ េហើយែដលទដឋភពទងេនះអនញញ តឲយអនកចលរមច យេពលេវ តចតចបផត, សរមបជនជេយបលេទអនកសរមបសរមលអងគសកខ កនងករណពមនលទធភពឈនេទដលកររពមេរព ងគន នងេឆលើយតបនងលសេណើ សេសចកដបភលពស កអនកសរមបសរមល ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

បគគលរបេនះរតវៃលលកយង ឲយករវភគអពមខរបរ នងលកខខណឌ របកបរបស មនភពេពញេលញ។

ករងររសងយកពតមនរតវបនរបគលឲយេលខមយរបែដលមន៖• ចេណះដងអបបបរមអពមខរបរែដលរតវវភគ• ករមតយលដងរគបរគនអពវធ រសតែផអកេលសមតថភព រមទងដ កកលនមយៗៃនកររបរពតតេទៃនករវភគ ថ នភពករងរ

• យលដងព រៈសខនៃនពតមនែដលរបមលបន នងករេរបើរបសេនេពលេរកយ• សមតថភពកនងករេរៀបចរចនសមពនធ នងសេយគទនននយែដលេគបញជ នឲយ• សេណរ ចេមើលយល• សមតថភព កែតងលអ។

រកមករងរេនះ ចបេពញបែនថមេ យមនស មន កឬពរនក ែដលេធវើជជនយកររបសអនកសរមបសរមលកររបជ េ យកនមខងរជអនកជយេរជមែរជងករងរេលខ នងសមភ រសរមបដេណើ រករ។ បែនត អនកទងេនះពមនសទធនយយកនងអងគរបជេទ េលើកែលងែតនយយេទកនអនកសរមបសរមលេដើមបសរមលនយៃនគនតកនងករងរកតរ ។ជធមម មនស ទងេនះរតវែតចលរមកនងករបនតករងរ កែតងសតង នងឯក រមគគេទសក។ វតតមនរបសពកេគេនកនងសកខ អនញញ តឲយពកេគទទលបនពតមនពេសសេ យែឡក នង ចជបផទ លជមយមនស សខនៗសរមបករបនតករងរ។

របភពសមភ របនទបែដលរបគលឲយរកមករងរេរបើរបសរតវេឆលើយតបនងលកខណវនចឆយដចតេទ៖

• មនពនលរគបរគន, សងប ង ត នងមនផសកភពសមរមយ• េនជតនងកែនលងេស កមមេផ ងៗ• មនៃផទរក សមលមម• មនជញជ ងរេ ង បេ ដ យរបមណជរបមយែមរត (េដើមបបទ ឬេរៀប មល បលេ យ

រក សកតងែដលេរបើរបសសរមបករងរវភគភរកចច នងរបតបតតករ• មនេកអរបកបេ យផសកភព នងតេរៀបយង សរមលដលករផល សបដរេយបលរ ងអនក

ចលរម នងអនកជនញែផនកវធ រសត• ផដលលទធភពេធវករសរមកមយេពលខលៗេនកនងបនទប ែដលអនញញ តឲយេគបនតករងរបនភល មបនទ បពេពលសរមក

• ផដលលទធភពេរបកដ រេខៀន េជងកដ រេខៀនឬរក សផទ ងធៗ ហវតពណេផ ងៗគន នងរក សសអត• មនមសនថតចមលងេនែកបរ• មនសនលករក ស ឬរក សពណេផ ងៗគន (សរមបគរ ងភរកចច នងរបតបតតករ)។

េគរតវគតយង ឲយមនមនស មន កចតែចង លសមភ រចបច សរមបដេណើ រករ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សកខ ៖ ងបរពញបងហ ញពេគលេ ៃនសកខ េមង បលង ខលម ររតវវភគ នងជ នរតវេធវើ ងសរមបករងររបមលទនននយទកទងនងសងវ កៃនករអនវតតមខរបរទកទងនង រៈសខនមនរបកដរបជ នងភព ញ ឯក រសរមបអនកចលរម បចរក ស។ល។

ករដកន នងខលម រៃនសកខ

បទបញជ ៃនករសរមបសរមលេគ ចយកគរ មករមងសណរមយែដលេរៀបចទកជេរសច េដើមបដកនករងរ

សរមបសរមលរកមពភក ។ សណរមយចននជបទកទងនងចណចមយកនងចេ មចណចជេរចើនៃនរេបៀប រៈ។

បេចចកេទសជេរចើនកនងកររបមលទនននយរតវបនេគេរបើរបស៖• សណរតរមងផលវ• ករទកេពលឲយបេញចញេយបល នងសណមពរ• ករងរជរកមមនអនកនផលវ

កបនខន តទេទសរមបដកនសកខេគរតវេគរព មកបនខន តមយចននេដើមបធនឲយករដកនអងគសកខ ទទល

បនេជគជយ។ េយើងរតវគសបញជ ក ងពេពលចបេផដើមដបងថ អនកសរមបសរមលជអនកទទលខសរតវេលើេជគជយៃនសកខ េហើយថរបេគទទលបនករេរជមែរជងពអនករគបរគងគេរមង។ អនកសរមបសរមលកមនបនទកជអនកចតែចងេវននយយផងែដរ។

ដេចនះ អនកសរមបរសលរតវចលអនត គមនកនងករងរ៖• ជនដណង នងរលករបសនជចបចអពកបនខន តៃនដេណើ រករៃផទកនងៃនសកខ• ៃលលកយង ឲយករេផដ ះបដរេយបលរបរពតតេទកនងបរយកសសងប ង ត នងមន

េរត មេពលសរមកខលៗ• កណតរកបខណឌ ៃនបទអនត គមេ យរលកអពេគលេ ដេណើ រករអវមយ រមទងល ប

េរៀងៃនករេលើកេឡើងអពពតមនេផ ងៗ• សងកតធងនេលើករែដលថ ជបឋម េគរតវពពណនមខរបរ ភរកចច នងរបតបតតកររបស

រមទងលកខខណឌ េពលគមនែមនពពណនព «ចេណះ» ែដលផ រភជ បនង េនះេទ• សងកតធងនេលើករែដលរកមពភក មនខវ យខវលគតអពបញហ បណដ ះប ដ លេនះ េរពះថ

េពលេវ ៃនសកខ េរត មសរមបកចចពភក ែបបេនះឯង• ទញេទរកកចចរពមេរព ងគន មយយងទលទ យ មែត ចេធវើេទបន• េចៀស ងេធវើកឲយសទះដេណើ រករសកខ េ យ រែតបញហ បេចចកេទស មយ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• េចៀស ងកចចពភក អសបនល យ នងេរក ចករ• របគលសទធេធវើអនត គមន ឬបភលដលអនកកនខងខលម រ• បភលឲយចបសអពេហតផលៃនវតតមនរបសរគបេងគ លមន កឬពរនក (អនកសេងកតករណ)• េរត មេពលេវ ជនបសរមបរកមចតែចងមនឬេរកយេពលសកខ

េមងគរ19

ៃថងទ១៨ម ៣០ ទទល វ គមន បងហ ញអនកចលរម នងដេណើ រករសកខ៩ម បទបងហ ញពដេណើ រករ កែតងសតង បណដ ះប ដ ល៩ម ៣០ ពណនទេទអពមខរបរ១០ម ៣០ សរមក១០ម ៤៥ ពពណនទេទអពមខរបរ (ត)១១ម ១៥ វភគភរកចច នងរបតបតតករ១២ម ១៥ រៃថងរតង១៣ម ៤៥ វភគអពភរកចច នងរបតបតតករ (ត)១៥ម ១៥ សរមក១៥ម ៣០ វភគអពភរកចច នងរបតបតតករ (ត)១៧ម ចបៃថងទមយ

ៃថងទ២៨ម ៣០ លកខខណឌ កនងករសេរមចករងរ នងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត១០ម ៣០ សរមក១០ម ៤៥ លកខខណឌ កនងករសេរមចករងរ នងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត (ត)១១ម ៤៥ សងវ ក ភព ញ នង រៈសខនៃនភរកចច១២ម ១៥ រៃថងរតង១៣ម ៤៥ ឥទធពលៃនករវវតតនបេចចកវទយេលើមខរបរ១៤ម ១៥ ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ១៥ម ១៥ សរមក១៥ម ៣០ សណមពរទកទងនងករបណដ ះប ដ ល នងករសក១៦ម សនន ឋ ន១៦ម ៣០ ចបសកខ សដពករវភគ ថ នភពករងរ

19 េមងករងរេនះ ចែចកេចញជបៃថងេដើមបគតពចរ ឲយបនកនែតរបេសើរអពភព ញៃនមខរបរមយចនន ឬធតេផ ងៗសៃនសកខ ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ទទល វ គមន ករបងហ ញអនកចលរម នងកររបរពតតេទៃនសកខរយៈេពល៖ ៣០ នទ

• ពកយ វ គមន។• បងហ ញរកមចតែចង នងអនកសេងកតករណ។• បងហ ញតនទរបសសមជករកមចតែចង នងរេបៀបដេណើ រករសកខ ។• សឲយអនកចលរមែណនខលនេទវញេទមក។• បងហ ញពេមងករងរ នងធតសខនៗរបសសកខ ។

បទបងហ ញដេណើ រករ កែតងសតង បណដ ះប ដ លរយៈេពល៖ ៣០ នទេគលបណង

បងហ ញឲយអនកចលរមេឃញអពដេណរករទងមលៃនករងរ កែតងសតង ។បរបទ

អនកចលរមមនសវទមល បនងទរមង នងមល ឋ នរគះៃនករវភគ ថ នភពករងរេទ។ ករបងហ ញេ យសេងខបអពកបនខន តៃនសកខ នងដេណរករៃនករ កែតងសតង អនញញ តឲយពកេគដងថ ខលនេដរតជអវេនកនងសកខ នងកណតអតថនយៃនករចលរមរបសខលនជករចលរមចែណកយងសខនេនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ ជ ចបច ទងអសគន រតវយលថ ខលម រៃនករបណដ ះប ដ លដះេចញអពសកខ េនះ នងយលថ ពកេគមនសមតថភពជងេគកនងករវភគកររបកបមខរបររបសពកេគ។ ទនលខសរតវេនះជទពនកៃនករងរបនតេទៀតកនងករ កែតងកមមវធសក ។ កបែនត េគរតវរលកឲយចបសថ កមមវតថចមបង មនែមនពភក អពករបណដ ះប ដ លឬករបងហ តេនះេទ ែតគេផដ តករយកចតតទក កេលបគគលកលកខណៈៃនមខរបរ។

ដេណើ រករេធវកររលកបនតចអពករេកះអេញជ ញ នងកមមវតថៃនជនប។

• ពនយលអពករតរមងទសករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ20។• ពពណនយងខលអពដ កកលៃនដេណើ រករ េ យសងកតធងនេលើ រៈសខនៃន

សកខ ។ ងគនសបរពញែដលេរៀបចជមន ចេរបើរបសកនងេគលេ េនះ។ • ែចកជនអនកពកពនធនវឯក រចមបងៗមយចបបែដលេធវើេឡើងកនងរកបខណឌ ៃនករ ថ បន

ែផនកគរេកសលយ េដើមបជឧទហរណ ។

ករពណនទេទអពមខរបររយៈេពល៖ ១ម ៣០នទ

20 សមេមើលេនែផនក៣ អពមគគេទទសកវធ រសតេលខ៣ គនតបេងកើត នងេរៀបចសតង បណដ ះប ដ ល។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

េគលបណងរបមលពតមនសដពបគគលកលកខណៈចមបងៗៃនមខរបរ នងកណតឲយបនយងចបស ស នង

េពញេលញអពកមមវតថៃនករវភគ ថ នភពករងរ។

បរបទអនកចលរមគរែតេយងេលរបភពែតមយដចគន នយមនយែតមយៃនមខរបរែដលរតវវភគ នងករ

យលេឃញែតមយ អពករមតសមតថភពែដលជេគលេ ៃនករបណដ ះប ដ ល។ ដេចនះ រតវយលដងអពថ នភពរមៃនករងរ នងបេងកតជកររពមេរពៀងគន ឲយបនទលទ យកនងចេ មអនកចលរមទងអស។

ដេចនះេគនង ចេចៀស ងករវភគេ យឥតរបេយជន, ករយលខស ករែខវងគនតគន ករបនបងេរបឥទធពលេលគន ឬករយកែតគនតខលនជសនលៃនសកខ េដមបបេរមផលរបេយជនពេសសនងេ យែឡក។

េគរតវកតសមគ លថ ពតមនមយចននទកទងនងករពណនពមខរបរ ែដលេធវើេឡើងេនេពលេរៀបចករសក អពទផ រ21 ចនងរតវយកមកេរបើរបសេឡើងវញ។ េគ ចេសនើសឲយអនកចលរមផដលសពលភពេលើពតមនទងេនះ។ សេណើ េនះរតវេរៀបចឲយេរសចជមន េហើយបងហ ញជនេរកមទរមងជសរមងពតមន។

េគរតវយកចតតទក កជពេសសេលមខរបរពកពនធ រមទងមខងរកនងករជយ ឬជនយករ។ពតមនេនះនងមនរបេយជនេនេពលែដលេគរតវករបញជ កឲយចបសអពរពែដនៃនអនត គមនរបសអនកែដលរបកបមខរបរ នងេនេពលែដលេគែសវងរកលទធភពកនងករេរៀបចដេណរករបណដ ះប ដ ល នងករសក មខរបរសរមប «អនកេបះបងករសក »។

ដេណើ រករ• រសងយកបគគលកលកខណៈចមបងៗៃនកររបកបមខរបរ• រមបញច លគន នវមខរបរ នងេឈម ះករងរពកពនធ• កណតឲយបនចបស នងពពណនអពមខនទកនងករជយ ឬជនយករ• ផដលសពលភពដលេឈម ះមខរបរ

ករវភគអពភរកចច នងរបតបតតកររយៈេពល៖ ៤េមងេគលបណងកណតឲយបនជក កអពភរកចច នងរបតបតតករៃនមខរបរ។

បរបទថវតបតែតករវភគអពមខរបរ ចមនរ ប បែនតេគមន ចយក មកេរបើរបសេនេពល

ដេណើ រករសកខ បនេទ េរពះ ចមនឥទធពលេលើមតេយបលរបសអនកចលរម។

ដេណើ រករ21 ចេពះរបធនបទេនះ សម នខលម រមគគេទទសកវធ រសតេលខ១ េគលគនត នងេរៀបចករសក មវសយ នងបឋម។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

• ពនយលអពសញញ ណៃនពកយថ ភរកចច នងរបតបតតករ• កណតឲយជក កអពភរកចចចមបងៗ ែដលរគបដណដ បមយចែណកធេលើេពលេធវើករ

េ យេរបើបេចចកេទសសរសណរ ឲយផដលេយបល (brainstorming)• បេងកើតបញជ របតបតតករែដលរតវេទនងភរកចចនមយៗ េពលគសកមមភពែដលពកពនធនង

ករសេរមចភរកចចេនះ• កណតបទបញជ សរមបភរកចច នងរបតបតតករ• បេងកើត ងរមមយរបសភរកចច នងរបតបតតករ។

េគគរែតេគរពនវបទបញជ ពេសសៗៃនករងរសរមបសរមលសកខ ែដលអនវតតសរមបដ កកលេនះរមមន៖

• ៃលយងឲយអនកចលរមទងអសយលរសបគន េលើនយៃន កយសពទែដលេគេរបើ• សងកតធងនេលើឃល «អនក...រតវែត...មនសមតថភពេដើមប...» ចលេទកនទផ រករងរ• បនទ បពករផដលេយបលថមៗេលើសណរ កណតភរកចចមយកនងេពលែតមយ នងេធវើយង

ឲយមនលកខណៈចបស ស• ជយសរមលឲយមនតលយភពទកទងនងអនត គមនរបសអនកចលរមេផ ងៗ• ៃលលកយង ឲយមនកររពមេរព ងគន ជវញឃល េឃល ងែដលេគេរបើរបស• េចៀស ងកររបកនយកែតភ រតមរតវរជលហសេហតេពក។

លកខខណឌ សេរមចករងរ នងលកខណវនចឆយេលើសមតថភពផលតរយៈេពល៖ ៣េមងេគលបណង

េធវបញជ សរមងលកខខណឌ កនងករសេរមចភរកចចេផ ងៗៃនមខរបរ នងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលតេដមប យតៃមលគណភព។

បរបទេគចបចរតវែតរលករបបអនកចលរម ពករតរមងទសេ ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ជពេសសរលកថ គជបញហ កនងករនេបកខជនឲយឈនដលមតទវ រទផ រករងរ។ រគះ ថ នសកផដលជននវករបណដ ះប ដ លែតមនផដលបទពេ ធេនះេទ។ េគលេ ៃនករបណដ ះប ដ លគេធវយង ឲយអនកសក ទទលបននវសមតថភពទងរសង នងទទលបននវសមតថភពផលតដលករមតមយែដលរតវនងបទ ឋ នេរជសេរស (ែខ បនទ តរកតៃនទផ រករងរ)។

ដេណើ រករ• ពនយលអពេគលគនត លកខខណឌ សេរមច នងលកខណវនចឆយេលើសមតថភព• េធវើបញជ សរមងលកខខណឌ ទេទៃនករសេរមចភរកចចនមយៗ៖ ករងរជរកមឬមន កឯង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករមតៃនភពតបរបមល កររតតពនតយពេលើ។ល។• កណតឲយចបសអពលកខណវនចឆយៃនករសេរមចដេពញេលញ ទកទននងភរកចចនមយៗ។

ជទេទ លកខណវនចឆយទងេនះរតវេទនងទដឋភពមយឬេរចើនែដលេគ ចសេងកតបន សសទងបន នងមន រៈសខនកនងករសេរមចភរកចចមយ។

សងវ ក ភព ញ នង រៈសខនៃនភរកចចរយៈេពល៖ ៣០នទេគលបណង

កណតករមតៃនភព ញៃនភរកចចនមយៗ។េគសឲយអនកផដលពតមន យតៃមលពករមតៃនភព ញ នងបញជ កអពចងវ កៃនករអនវតត នង

រៈសខនៃនភរកចចនមយៗ។ សណរខងេរកមេនះ ចជយសរមលកនងករ យតៃមលេនះ។ • េតើភរកចចេនះទមទរនវសកមមភពែបបរចែដលៗ ឬខសៗគន េរចើនជង?• េតើ មនបញហ រតវេ ះរ យ ករេរបើខរកបលេរចើនេដើមបគត ឬ យតៃមលែដរឬេទ?• ជញកញបេតើេគរតវករចេណះដងទលទ យែដរឬេទ?• ជញកញបេតើេគរតវករសមតថភពទនកទនងអនតរបគគលែដរឬេទ?• េតើេគរតវបេពញភរកចចេនះេ យមច សករខលនឯង េ យរបកនខជ បនវ ម រតទទលខសរតវ

ែដរឬេទ?• េតើេគអនវតតភរកចចេនះបនម នដងកនងរយៈេពលកណតមយ? មយសបដ ហ មយែខ ឬេលើសពេនះ?• កនងចេ មភរកចចទងអស េតើភរកចច សខនជងេគ?• េតើអវេទជផលបះពល របសនេបើេគអនវតតមនបនលអ ឬមនអនវតតភរកចចមយជកណត?

ដេណើ រករ• ពនយលអពេគលគនតៃន ភព ញ ដលអនកចលរម• កណតឲយចបស េលើរងវ សព១ ដល ១០ នវករមតៃនភព ញគរសមៃនភរកចចនមយៗ• កណតសងវ កអនវតតៃនភរកចចនមយៗ• កណតឲយចបសពករមតៃន រៈសខនរបសភរកចចនមយៗ។

ឥទធពលៃនករវវតតបេចចកវទយេលើមខរបររយៈេពល៖ ៣០នទេគលបណង

ពពណនពករវវតតបេចចកវទយែដល ចមនផ រភជ បនងមខរបរ នងបនរបមណពផលបះពលរបស េលើភរកចចៃនបគគលែដលអនវតតករងរ។

ដេណើ រករ• ករពភក អពករវវតតថមៗ ឬ ច ម នទកមនែដលបះពលដលកររបកបមខរបរេ យែផអកេលើ

សចនករមយចនន (ករវវតតៃនឧបករណេរបើរបស វធឬបេចចកេទស សមភ រឬវតថធតេដើមថមៗបែរមបរមលេនកនងករេរៀបចករងរ នងកនងកែនលងេធវើករ។ល។)

• កររតឡបេទេមើល ងភរកចច នងរបតបតតករ នងករកណតអពផលបះពលែដល ចមន

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េលើភរកចច នងរបតបតតករនមយៗ។

ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថរយៈេពល៖ ១េមងេគលបណង

កណតឲយចបសអពចេណះដង ជនញ នងឥរយបថចបចសរមបកររបកបមខរបរ។

ដេណើ រករ• កណតវសយៃនចេណះដង ជនញខងបញញ ម រត ចតតចលន េនរ ទស ន នង

ឥរយបថ ែដលចបចបផតសរមបរបកបមខរបរទកទងនងករសេរមចភរកចចេផ ងៗ។• បញជ កឲយចបស ថ េតើធតទងេនះមនរបេយជនអវដលមខរបរ េនេពល កនង

ថ នភព នងែបប ។ល។

សណមពរទកទងនងករបណដ ះប ដ លរយៈេពល៖ ៣០នទេគលបណង

របមលចងរកងសណមពរទកទងនងករបណដ ះប ដ លទេទ (ករេរៀបចែផនកសមភ រ ករតេរៀន កមមសក េនកែនលងេធវើករ។ល។)

េគចបចរតវផដលេពលេវ រគបរគន េដមបឲយអនកចលរម ចេលកសណមពរទកទងនងករបណដ ះប ដ ល។ ដ កកលេនះមន រៈសខន សសរមបមនស ជេរចនកនងចេ មពកេគ េរពះថ ផដលឱកសឲយពកេគបេញចញច ប រមមណេលករងរ កែតងសតង បណដ ះប ដ ល នងករេរៀបចមេធយបយបណដ ះប ដ ល។

ដេណើ រករករពភក សដព៖

• ករេរៀបចសមភ រ (ឧបករណេរបើរបស, បរកខ រ, វតថធតេដើម)• ែបបបទៃនករបណដ ះប ដ ល (មេធយបយគរេកសលយ, សកមមភពរបសអនក តេរៀន

មខរបរ, ល បលេ យ ឬល បេរៀងៃនសមតថភព)• កមមសក េនសហរគស (ែបបបទ រយៈេពល សងវ ក)• របធនបទេផ ងៗេទៀត

ករសនន ឋ នបញច បសកខរយៈេពល៖ ៣០នទេគលបណង

យតៃមលដេណើ ររបរពតតេទៃនសកខ នងរបកសពករងររតវេធវើតពេនះ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

បរបទេគចបចរតវរលកអព រៈសខនរបសសកខ សរមបករងរបនត នងរតវរបមលចងរកង

នវករពពណនអពដេណើ រករករងរ។

ដ កកល• កររបមលករអ ថ ធបបយអពករេរៀបច នងករចតែចងសកខ• ករពនយលអពករងរបនត• េសចកដែថលងអណរគណចេពះអនកចលរម។

គណរបេយជន នងគណវបតតៃនសកខវធ រសតសរមបកររបរពតតេទបងហ ញឲយេឃើញអពគណរបេយជនដចតេទ៖

• អនញញ តឲយរកម កែតងសតង បេងកើតទនកទនងជមយអនកឯកេទសៃនទផ រករ- ងរេនកនងជ នដបងៃនដេណើ រករ

• ធនសពលភពៃនមតេយបលែដលរបមលបន• អនញញ តឲយេគបេងកើតបននវកររពមេរព ងគន េលើបញហ ពតរបកដ• មនសវរតវករេពលេវ េរចើនសរមបេរៀបច នងពេរគះេយបល• អនញញ តឲយេគេធវើករពនតយបនរគបរគនេលើ ថ នភពករងរ• ជរញឲយមនច ប រមមណយងខល ងពអនកឯកេទសកនងទផ រករងរ នងចលរមចែណកកនង

ករ ថ បនជេនឿចតតេលើអនគតសតង បណដ ះប ដ លផងែដរ• អនញញ តឲយរកមករងរ ែដលទទលបនទក កែតងសតង មយសថតេនជតសនទធនងទដឋភពជក

ែសដងៃនមខរបរ។

វធ រសតេនះកមនគណវបតតផងែដរ ដចជ៖• លបកកនងករែសវងរកមនស ែដលមនេពលទេនរ នងបេញចញមតេយបលរបសខលនជរកម• ចបចតរមវឲយអនកចលរមមនសមតថភពបេញចញមតយងងយរសលកនងរកម• ចបចតរមវឲយអនកចតែចងអងគរបជេចះបេចចកេទសរគបរគងរកមករងរេផ ងៗ េដើមបធនឲយ

សកខ ទទលបនេជគជយ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ករជបសមភ សនេនកនងករណែដលេគគម នលទធភពទលែតេ ះ េ យ រមលេហតេផ ងៗ កនងករ

របមលផដអនកេធវើករ េគ ចេរជើសយកវធ រសតជបសមភ សន គេគចះេទែសវងរកពតមនពមនសែដលេយើងចងជប េហើយចះជបនងពកេគផទ លេននងកែនលងេធវើកររបសពកេគ។

ដេចនះ េគរតវេធវើយង ឲយករេរជើសេរ ើសមនស របសេយើង បនជស កត ងឲយមជឈ ឋ នករងរ។ េ យែឡក េគគរែតេធវើករជបសមភ សនេនះេ យសហករជមយសហរគសអងគករឬសមគមវជជ ជវៈ។ មនស ែដលរតវសមភ ស (ពដបេទដបពរនក) ចខតរតវែតរបកបឬមនទនលខសរតវផទ លេលើមខនទករងររតវវភគ។ កបែនត េគ មនរតវឲយចននមនស ទទលខសរតវករងរេលើសពចននអនកែដលរបកបករងរេនះេទ។ េលើសពេនះ េគរតវែតេរបើរបសឧបករណរបមលទនននយ។

េដមបេរតៀមេសៀវេភនផលវសរមបសមភ សនេលមខរបរមយ េគរតវែត គ លអពករងរែដលសក េនះមយចែណកធ។ ជទេទ េគេធវករជបសមភ សនែសវងយលជមយអនកវជជ ជវៈពរឬបនក ឬកជមយរគបេងគ លែដលេធវករេនកនងវសយ មយេនះែតមដង េដមប ចេរតៀមេរៀបចេសៀវេភន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

សេយគវធ រសតសកខរ វ រជវ ឯក រ

ករ េរៀបចេរៀបច សមភ រ

េរជើស េរ ើស អនក ចល រម

ករ េកះ អេញជ ើញ

ករ ដកន កចច របជ

កណត ឃល របេយគ

ករ េធវើ សេយគ

ករ កត រ

របយករណ

ករ សេរមច

ផលវករសមភ សឲយបនលអ។ េដមបេធវដេចនះបន េគរតវែសវងរកមនស -គនលះ ែដលមនករយលដងទលទ យអពមខរបរេនះ។

េរត មលកខណៈជបសមភ សនមននងអនវតតករងរសមភ សន អនកជនញែផនកវធ រសតៃលយង បេពញឲយបននវ

លកខខណឌ មយចននែដល ចជយសរមលដលដេណើ រករសមភ ស៖• គតរតវេរៀបចេសៀវេភនផលវករសមភ ស ែដលេនកនងេនះមនសណរទងអសែដលនងចបច

រតវេចទសរេដើមបទទលបនពតមន មកររបថន ចងបន។ េសៀវេភមគគេទទសកេនះមនេគលេ តរមងទសកចចពភក សដពបញហ ែដល ចបភលបនយងឆបនវទដឋភពរសពចរសពលមយចននៃនករងរែដលេគវភគ។ េគេផដ តជសខនរតមែតសណរែដលទកទងផទ លនងអនកទទលករសមភ ស (មនែមនថន កេលើរបសេគេទ)។ េគនងេរបើរបស កយសពទ មញញ នងេចទជសណរចបសៗនងចៗែតមដង។ សណរទងេនះ រតវចងរកងេទ មរចនសមពនធែដលបងហ ញជនេនែផនកមនៃនមគគេទទសកេនះ េរកមចណងេជើងថ «ទនននយែដលរតវរបមលមកចងរកង»។

• ែផនករចះជបសមភ ស រតវេរៀបចេឡើងេ យសហករជមយមនស ែដលពកពនធ េហើយែផនករេនះរតវេផញើជនពកេគកនងកលេវ ដសមរមយមយ។ លខតអេញជ ើញនងរតវរបគលជនេ យផទ លៃដ ឬេផញើជនេទមនស មន កៗ។ កនងលខតអេញជ ើញេនះរតវែតមន កនវ លពតមនចបចសរមបករចលរមរបសមនស ែដលរតវសមភ ស។

• កនងករណខលះ ករបញជ នករមងសណររតវេរបើសរមបករសមភ សេទមន ចជជនយដលករចលរមរបសអនកផដលកចចសមភ ស។

ករដកនកចចសមភ សករជបសមភ សនមន កៗ ចពគន គជវធទនកទនងែបបសកមមរ ងអនកជនញែផនកវធ រសត

នងអនកេឆលើយសណរ។ រេបៀបែដលេគដកនកចចសមភ សជក ត កណតមយចែណកនវគណភពៃនពតមនែដលទទលបន។

ករដកនកចចសមភ សពងែផអកេលើេគលករណចននប េយង មេគលករណទងេនះអនកជនញែផនកវធ រសតរតវ៖

• ជអនកផដចេផដើមេធវើអនត គមន េដើមបផចតផចងយង ឲយជនបសមភ សនទទលបនពតមន មករចងបន

• េចៀស ងបងហ ញឥរយបថរគបដណដ បេលើមនស ែដលរតវសមភ ស ដចជនយយែតមន កឯង• មរយៈឥរយបថ នងជពេសស មរយៈករយកចតតទក ក បេងកើតទនកទនងលអជមយអនក

ែដលរតវសមភ ស។កចចសមភ សរតវែតរបរពតតេទកនងលកខខណឌ សមរសប េដើមបេធវើឲយអនកែដលរតវសមភ សនគម នភព

េទើសទលកនង រមមណ (កែនលង ង ត, េមងេពលសមរសប។ល។)។ សណរដបងៗរតវែតបងកឲយមនករចប រមមណពស កអនករតវសមភ ស។ េចៀស ងសរសណរេរចើននងពបកៗ េរពះថ ចនឲយអនកែដលមនសវមនទនកចតតមនរពមេឆលើយ។ ដេចនះ េបើ េទះបជមនមគគេទទសកែដលេគេរៀបចេរសចជមនេហើយកដ កអនកជនញែផនកវធ រសតរតវែតេចះបតែបនេទ ម ថ នភពនមយៗ មននយ ចនឲយគតបដរល បេរៀងៃនសណរ មែត ចេធវើបន េដើមបជរញឲយអនកែដលរតវសមភ សេនះេឆលើយនង

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សណរ។

គណរបេយជន នងគណវបតតវធ រសតជបសមភ សនមន កៗមនគណរបេយជនេរចើន ដចេលើកេឡើងខងេរកម៖

• អនញញ តឲយអនកវធ រសតចលេទទកទងផទ លជមយអនកឯកេទសកនងទផ រករងរ• អនញញ តឲយមនទនកទនងអនតរបគគលរបកបេ យរបសទធភព• ផដលផលលអដលកចចសហករ នងករចលរម• អនញញ តឲយអនកវធ រសតរបឡកេ យផទ លកនងទដឋភពជកែសដងៃនមខរបរ• អនញញ តឲយយលកនែតចបសនវពកយេពចន នង កយសពទែដលេគែតងេរបើរបស។

បែនតកមនគណវបតតផងែដរដចជ៖• មន ចអនញញ តឲយមនកររពមេរព ងរ ងអនកែដលផដលពតមន• កនងករណខលះ ចនឲយមនករ យតៃមលទបរជល ឬខពសរជលេលើករងរ• ចបងកឲយមនេ ហយច យខពស េ យ រែតេគរតវករេធវើដេណើ រ ឬករច យ

េពលេរចើនេទេលើមនស មន កៗ• ទមទរឲយអនកែដលរតវសមភ សមនសមតថភពបេញចញេយបលបនងយរសល• ចេចទជបញហ ចេពះរកមហនមយចនន េ យ រករមនចងចលរម• ជនកល ចនេឆព ះេទរកពតមនែដលមនរតមរតវ• ចបងកភពតបរបមលដលអនកែដលរតវសមភ ស• ទមទរឲយអនកវធ រសតឆលងកតករបណដ ះប ដ លរតមរតវ នងមនបទពេ ធេរចើនកនង

ករសមភ ស។បនទ បពករងរសមភ ស ទនននយរបមលបនរតវវភគ េហើយរបយករណបឋមមយ

ពណនពមខនទករងររតវ កែតងេឡើង។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករពនតយសេងកតទនននយជេរចើន ចរបមលបន មរយៈករពនតយសេងកតកររបកបមខរបរ កនង ថ ន- ភព

ជកែសដង។ កបែនត េគគរែតបកបញច លគន រ ងករពនតយសេងកត នងករជបសមភ សនេដើមបឲយកររបមលពតមនកនែតមនលកខណៈសមបរែបប មែត ចេធវើេទបន។

េរកអពអនកែដលរតវេគពនតយសេងកតករងររបសខលន េគករតវករមនស ែដល ចផដលពតមនរតមរតវទកទងនងករងររបសអនកដកន អនកទទលខសរតវខងសវតថភព នងអនមយ។ល។

ចេពះមខនទករងរមយចនន េគតរមវឲយេធវករពនតយសេងកតជចមបង។ មពត ទនននយមយចននធសដពកររបកបមខរបរ ចរតវរបមលបន មរយៈករពនតយសេងកតផទ ល ឬករេមលែខ វេដអ ែខភពយនត។ល។ ែតេទះជយង ករេរសអនកផដលពតមនរតវែតមនលកខណៈជស កត ងមជឈ ឋ នករងរ។ ជករសខន សែដលេគរតវេធវយង ឲយករពនតយសេងកត រគបដណដ បេលរគបភរកចចៃនមខនទករងរទងអស េដមបឲយកររបមលទនននយមនរបេយជនបផត មែត ចេធវេទបន។េគវភគករពនតយសេងកតទងអស េដមបេរៀបេរៀងរបយករណបឋមមយៃនករពពណនពមខនទករងរ។

សេយគវធ រសតជបសមភ សន

ករ េរៀបច

រ វរជវ ឯក រ

មគគេទសក ន ផលវ ករ សមភ ស

ចនន កចច សមភ ស

ករ ស ត ជប

េគរព ម មគគេទសក

អ ថ ធបបយ

របមល ផដ ទនននយ

របយករណ ៃន ករ ងរ សមភ ស

បងហ ញ ដេណើ រករ

េបើក ទ យ នង េចះ បត ែបន

ករ សេរមច

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េគលករណវភគ មរយៈករពនតយសេងកតគជករផគេឡើងវញ នងពពណនឲយបនជក ក មែត ចេធវើេទបន អពករងររបសមនស មន កែដលេគសេងកត។ វធ រសតេនះ ចអនវតតេទបន េនេពលែដលករងរេនះរតវករសកមមភពចតតចលនជសខន ឬ ជរបេភទករងរដែដលៗ នងគម នអវថម េហើយរយៈេពលអនវតតខល។ វធ រសតេនះមន រៈសខនកនងករណដចខងេរកម៖

• េនេពលែដលករងរេនះទមទរជចមបងនវករយកចតតទក ក ឬករេរបើៃដជរបចនងេនេពលែដល មន ចផអ កបន

• េនេពលែដលករងរេនះមនលកខណៈជករងរពងគន េទវញេទមករយៈេពលែវង ឬពបកនងផអ ក

• េនេពលែដលរបេភទករងរ ឬ ថ នភពករងរេធវើឲយេគពបកនងេធវើករកតរ• េនេពលែដលអនករតវផដលពតមនមន ចបេញចញេយបលបនងយ។

ករេរៀបចករពនតយសេងកតេនកនងដ កកលេនះ អនកជនញែផនកវធ រសតរតវែតេរៀបចែផនករករងររបសខលន នង

របមលផដនវមេធយបយទង យែដលអនញញ តឲយេគធនបននវដេណរករលអកនងករពនតយសេងកត៖ទរមងសរមបបេពញស កបរតសរមបរបមលទនននយ ឧបករណកណតេមង មសនថត នងកេម វេដអ។ល។ ដ កកលេនះមនរបេយជន នងសខនេ យ រែតមលេហតដចខងេរកម៖

•ទកទងនងកររេបៀបច រតវ៖- ដងថេរៀបចករវភគមយយងដចេមដច ករពនតយសេងកតចបេផដើមពអវ នងេធវើេទយង- កណតឲយបនចបសថរតវពនតយសេងកតករងរអវខលះ- រកេមើលឧបទទវេហត នងករងរមនមដងមក លមនសវមនភពរចែដលែដលនឲយេគមន ចពនតយសេងកតជរបចបន។

• ទកទននងសមភ រ រតវ៖- េរត មេពលេវ លអសរមបករពនតយសេងកត (ករចបេផដើម នងចងបញច បៃនដេណើ រ ករករងរ, របតបតតករមនមដងមក ល) េដើមបបេងកើតែផនករករងរែដលអនញញ តឲយេគេធវើករពនតយសេងកតមនរបេយជនជអតបរម េ យរខនតចតចបផត មែត ចេធវើេទបនដលសកមមភពកនងវសយែដលេគេធវើករវភគ។

• មលេហតែផនកវធ រសត- មនចេណះដងបេចចកេទសជអតបរម នង គ ល កយសពទបេចចកេទសែដលសរមលដលទនកទនងជមយមនស ែដលេគពនតយសេងកត។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ជនបសមភ សនេនជ នដបង ឬជករេរត មលកខណៈ

ករជបសមភ សនជមយអនកឯកេទសេនកនងអឡងេពលជបសមភ សនជមយអនកឯកេទស អនកជនញែផនកវធ រសត រតវពយយម

ែសវងរកឲយបននវទនននយ ែដលនរបេគឲយេធវើករពពណនយងសេងខបមយ នងបញជ រេពើភណឌ ដបងមយអពភរកចចៃនមខរបរ។

ករជបសមភ សនជមយអនកទទលខសរតវសហរគសជនបេនះមនេគលបណងកណតេពលេវ ទកែនលងរតវពនតយសេងកតអនកេធវើករ នងគេរមង

ករជបសមភ សនេដើមបទទលបនពតមន ែដលនងជយសរមលដលករងរេនះេដើមបេចៀស ងករខតបងេពលេវ ។

េនកនងរយៈេពលពនតយសេងកត អនកវធ រសតរតវែតដងពតមនទងអស េហើយមនរតវមនរមមណថជបគងេ យ រែតេសចកដបញជ កេផ ងៗ ែដលេធវើេឡើងេ យអនកផដលពតមនេនះេទ។

របសនេបើករពនតយសេងកតផទយនងគនតេយបលែដលធល បមន ឬមនមនទល េគចបចរតវេធវើករេផទ ងផទ ត។

ករបេងកើតករងរពនតយសេងកតពនតយសេងកតេ យផទ លឬរបេយល ចជវធ រសតពរែដលបងហ ញជនេនខងេរកមេនះ។

ករពនតយសេងកតផទ លវធ រសតេនះសេ កតរ យងរតមរតវអពដេណើ រករសកមមភពរបសអនកេធវើករងរេនកនង

េពលេគអនវតតករងរ។ ករពនតយសេងកតេធវើេឡើងជេរចើនដ កកល ែដលដ កកលដបងសេគ លឱយចបសពមខរបរ (បញជ មខតែណង កយសពទ លកខខណឌ ករងរ េរគ ងមសន នងបរកខ រ។ល។)

បនទ បពបនកតរ អពេហតករណេផ ងៗែដលខលនបនេឃើញរចេហើយ អនកវធ រសតរតវពនតយេមើលឯក ររបសខលន នងរសងនវអវែដលខលនេមើលេទមនរបរកត ឬមនេពញេលញ បនទ បមករតឡបេទកែនលងករងរទងេនះវញ េដើមបបេពញចណចខវះចេនល ះ នងេធវើករពនតយសេងកតឲយបនកនែតរបេសើរ។ េនកនងដ កកលេនះ េគ រតវរបកនឥរយបថចបស ស នងកតរ ឲយចបសនវអវែដលខលនេមើលេឃើញ េ យេជៀស ង លករេធវើករបករ យ។

ករពនតយសេងកតេ យរបេយលករងរេនះសេ ថតយក សកមមភពទង យរបសមនស ែដលកពងែតបេពញករងររបស

ខលន េ យេរបើមេធយបយេ តទស ន។ បេចចកេទសេនះអនញញ តឲយេគពរងកពកយេពចនទកទងនងរពតតករណែដលេគ ចពនតយសេងកតបន ឬក ចឲយេគបេងកើនភពជក កៃនទនននយ។ មេធយបយេ តទស ន ចេរបើរបសសរមបករងរេរបើៃដ ែដលទមទរភពជក ក នងមនភពរចែដលៗ។តយង េគ ចកណតវធរបតបតតករ នងេធវើឲយេលចេឡើងនវទដឋភពែដលជនកលេគពបកនងេមើលេឃើញ។ បេចចកេទសេនះេធវើឲយេគ ចបនថយេលប នឬឈបេនេសង ម េដើមបសេងកតរបភពនងរក ទនននយទក។ មយងេទៀត េគ ចយកមកេមើលេឡើងវញបនម នដងកបនរបសនេបើចបច។

េពលេវ ពនតយសេងកត

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េតើរតវពនតយសេងកតអនកេធវើករេនេពល ? ចេមលើយមនងយេទ េហើយ រសយនងរបេភទករងរែដលេគចងសេងកតេមើល។ េគ ចេធវើករពនតយសេងកត មរេបៀបពរេផ ងគន ៖

• របសនេបើករងរេនះមនសកមមភពករមេរចើន ករសេងកតរតវេធវើេឡើងជបនតបនទ ប នងេធវើេឡើងេនេពលេវ កណត មយ េដើមបែសវងយលសកមមភពនមយៗ។ អនកជនញែផនកវធ រសតរតវមនឱកសសេងកតេមើល លសកមមភពរបសអនកេធវើករងរ។ ករសេងកតរតងចណចេនះសេ េលើករសក សកមមភពែបលកៗពគន រគនេបើ នងែដលមនភរកចច មេពលេវ កណត

• ផទយេទវញ របសនេបើករងរមនលកខណៈរចែដលៗ ជេគលករណ េគ រគនែតេធវើករសេងកតពរបដ កកលជបៗគន នងេនកនងេពលដែវងគរសមមយេដើមបែសវងយលពវដដមយទងរសងៃនសកមមភពេនះ។ ករសេងកតជប បសមរសបនងសកមមភពរចែដលៗេទ មវដដមយខលលមម (ែវងបផតមយសបដ ហ) ឬេដើមបសក សជេរមេលើទដឋភពែតមយគតៃនសកមមភព។

គណរបេយជន នងគណវបតតៃនវធសេងកតគណរបេយជនៃនវធសេងកតេនះអនញញ តឲយអនកជនញែផនកវធ រសត៖

• របមលបននវពតមនពត នងជកែសដងបនេរចើនជអតបរម• កតបនថយបននវករបករ យខស• ថតចមលងបនេ យផទ លនវដ កកលៃនករសេរមចភរកចចនមយៗ នងេពលរបតបតត• វភគករងរេធវើេ យៃដ នងករងរែដលមនវដដខល• េមើលឈតវេដអេឡើងវញេរចើនដង មករចបច របសនេបើមេធយបយេ តទសន នរតវ

បនេគេរបើរបស

វធេនះកមនគណវបតតែដរ េរពះថ ៖• ចប ដ លឲយេកើតភពេទើសទលដលមនស ែដលមនសវទកចតតេគ• ចមនសវមនរបេយជនចេពះភរកចចែដល ញ• រតវករអនកឯកេទសែដលមនបទពេ ធកនងមខរបរ• ចទញេចញអពករសេងកតនវទដឋភពមយចននៃនករងរ ដចជឥរយបថ ឬដេណើ រករ

ខរកបលែដលេធវើអនត គមនេនេពលបេពញភរកចចកនងសភពមនចបស ស• ចទញេចញជករលបក នងេរគះថន កែដលេគរតវរបឈម េ យេឃើញមនករចត

វធនបងក រមយចនន (ករចលេទេកៀកសនទធជមយមខរបរ កររ យបតនវរបតកមមតបេ យ រវតតមនរបសអនកវធ រសត ករបេងកើតពភពករងរមយមនជកែសដង។ល។)

• ចទមទរឲយមនករេរជើសេរ ើសអនកសេងកតករែដលឆលងកតករបណដ ះប ដ លរតម-រតវនងេពរេពញេ យបទពេ ធ

• មនអនញញ តឲយមនកររពមេរព ងគន រ ងអនកផដលពតមន។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករមងសណររបសនេបើសកខ ឬករជបសមភ សនមន ចេធវើេទបនេ យ របញហ ចមង យផលវេធវើ

ដេណើ រ ឬេ យ រខវះមនស ទេនរនងបេពញភរកចច ករមងសណរទកទងនងែផនក សខនៗៃនករវភគ ថ នភពករងរ ចនងរតវេផញើជនមនស ែដលជស កដ ងឲយរកមអនកេធវើករែដលេគរតវសក បនទ បមករបមល មកចងរកងនងបករ យ។ បែនត េគរតវដងឲយបនចបសថ អនកេឆលើយសណរែដលេគេ យកេនះមនករមតចេណះដងរគបរគនេដើមបយលនយ រពែដនៃនសណរ នង ចេឆលើយបន។ េបើពេនះេទ េគរតវធនឲយបនថមនជនយ នងករតវេរជើសយកមេធយបយមយេផ ងេទៀតកនងករ កសរ។

េដមបេរៀបចករមងសណរមយឲយបនរតមរតវ េគរតវ គ លករងរែដលេគរបងសក ឲយបនចបស។ចេណះដងេនះ ចេកតេចញពកររ វរជវឯក រ បករមនងករជបសមភ សនែសវងយលមយ ឬពរជមយនងអនកេធវករែដលេយងរតវវភគឬកបេពញបែនថម ឬពគណៈកមម ធករករងរ េដមបជយសរមលករបេងកតករមងសណរមយែដលេកដ បបននវ លទដឋភពែដលរតវវភគ។

សេយគវធ រសតជបសមភ សន

ករ រ វរជវ ឯក រ

មគគេទសក សមភ សន

ចនន បទ សមភ សន

ករ ត ជប

ករ េរៀបច

ករ សេរមច

បងហ ញ វធ រសត

ករ េបើក ទ យ នង បត ែបន

ករ េគរព ម មគគេទសក

ករ អ ថ ធបបយ

ករ ចង រកង ទនននយ

របយករណ ៃន ករ សមភ ស

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េរកយពទទលបនករមងសណរែដលបេពញេរសចេហើយ េគនងចបេផដើមេធវើករវភគទនននយ នង កែតងរបយករណជ នដបងៃនមខរបរ។

េរៀបចករមងសណរករ កែតងករមងសណរសរមបករងរអេងកត ែបងែចកជបដ កកលខសៗគន ដច

តេទ៖

ដ កកលទ១ករពនតយេមើលេឡើងវញនវេគលបណងៃនករវភគ េដើមបកណតរបធនបទចមបងៗែដល

រតវេលើកេឡើង។ ជ នេនះអនញញ តឲយកណតរបេភទសណរែដលរតវេចទសរ៖ សណរែដលមនចេមលើយែតមយកនងចេ មពរ, សណរចេមលើយេរជើសេរ ើស ឬសណរចហ។

• សណរមនចេមលើយពរ៖ ចផដលលទធភពឲយេគេរជើសយកចេមលើយមយកនងចេ មពរែដលមនែតមយគតរតវេរជើសេរ ើស។ ចេមលើយេនះ ចជ «បទ/ចស» ឬ «េទ», «ពត» ឬ «មនពត», «លអ» ឬ «មនលអ»។ល។

• សណរេរជើសេរ ើសចេមលើយេរចើន៖ រតវ កជននវសេណើ រចននប ឬេលើសពេនះ ែដលកនងចេ មេនះមនែតមយបេ ណ ះែដលជចេមលើយរតមរតវ។

• សណរចហ៖ មនបងហ ញចេមលយ មយេទ។ អនកេឆលយបងហ ញអពមតេយបលរបសខលនទកទងនងចេ ទបញហ េនះ។

ដ កកលទ២ករ កែតងករមងសណរេដើមបេរបើសរមបរបមលពតមនែដលេគចងបន។ ករេរជើស

េរ ើសរបេភទសណរ រសយនង ថ នភពដចខងេរកម៖• េគចងតរមវឲយអនកផដលពតមនសេរមចចតតចេពះែត ថ នភពមយ ដេចនះ េគេចទសណរ

មនចេមលើយពរ• េគដងរចេទេហើយអពចននចេមលើយែដល ចមន ដេចនះេគគរែតេចទសណរែដលមន

ចេមលើយេរចើនសរមបេរ ើស• េគមន គ លអវទងអស េពលគេគមនបនដងចបសអពចេមលើយែដល ចមន ដេចនះ េគ

រតវែតេចទសណរជលកខណៈចហ។ជេរមើសសណរ គ រសយនងបញហ ែដលេគេចទេឡើង នងលទធផលរពងទក។ សណរ

ែដលេគបេងកើតេឡើងរតវមនលកខណៈចបសនងជក ក េដើមបេចៀស ងករយលរចឡ។ េដើមបេធវើែបបេនះបន អនកវធ រសតរតវេគរព មលកខណវនចឆយដចតេទ៖

• ករមងសណររតវែតខល មែត ចេធវើេទបន• សណររតវករចេមលើយចបសគរែតេរបើឲយបនេរចើន េដើមបជយសរមលដលករវភគចេមលើយ• សណរចហរតវែតចបស ចទសេ ខល នងមនមនភពរសពចរសពល

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• ពកយបេចចកេទសែដលេរបើរតវែតកណតនយមនយឲយបនចបស ស• សបរតអមភជ បរតវពនយលអនកផដលពតមនអពេគលេ ៃនករអេងកត។

ដ កកលទ៣េនេពលែដលេគសេរមចចតតអពរបេភទសណរែដលេគរតវេចទសរ នងអពករសរេសរ

េឡើងរច លេហើយ េគរតវចបេផដើមកណតអពករេរៀបចសណរ។ ចេពះករេរៀបចេនះ េគចបចរតវេគរព មេគលករណមយចននដចតេទ៖

• េចៀស ងអក រកត េលើកែលងែតអក រកតេនះមនេគេរបើេរចើនបផត េហើយេមើលេទអនកេឆលើយសណរទងអសសទធែត គ ល

• ទកកែនលងឲយបនរតមរតវសរមបចេមលើយខលៗ។ កនងករណេនះ ចរេរៀបចរកមចេមលើយេរកមទរមងជ ង

• េរត មកែនលងឲយបនរគបរគនសរមបចេមលើយែបបពពណន• បងេលខេរៀងសណរជែផនកៗ ពេដើមរហតដលចប េដើមបេចៀស ងកររចឡ។

ករចតែចងករមងសណរេផញើករមងសណរ ឬរបគលករមងសណរជនេទអនកពកពនធ េ យមនអមេ យសបរតរបស

ថ បនេដើមបបងហ ញពេគលេ ៃនករវភគ។ េលើសពេនះ េឈម ះរបសអនកវធ រសត ឬ សយ ឋ នេអឡចរតនករបសគត រតវែតភជ បេទជមយេនេពលេផញើករមងសណរេនះ េដើមបឲយអនកផដលពតមន

ចសរពតមនរបសនេបើចបច។របមណជបសបដ ហបនទ បពេផញករមងសណរ េបគម នចេមលយ េគរតវេផញសបរតរលកមយចបបេទ

កននេយជករបសអនកែដលេគសពតមន េ យមនករបភលជយថេហត ឬករពនយលទកទងនងករសរេសរចេមលយេនកនងករមងសណរ។

េគរតវយកចតតទក ក មេមលឲយជប បចេពះសហរគស ែដលមនសវយកចតតទក កេលឧបករណរ វរជវេនះ។ េគ រតវសងកតធងនេលតរមវករចបចៃនករមងសណរសរមបជករ ម នករងរែដលេគចលរម េដមប កែតងសតង សមតថភពមខរបរ។ ដចគន េនះែដរ េនេពលទទលករមងសណរបេពញរច អនកវធ រសតរតវពនតយេមលឲយចបសថមនពតមនទងអសែដលខលនចងបន។ កនងករណែដលខវះទនននយ េគរតវរតឡបេទសហរគសេនះវញ (ឬទរសពទ) េដមបពរងក, ែកសរមល ឬបេពញបែនថមទនននយ។

គណរបេយជន នងគណវបតតៃនវធករមងសណរករេរបើវធករមងសណរមនគណរបេយជនេរចើន ដចេលើកេឡើងខងេរកម៖

• អនញញ តឲយរបមលបនពតមនជអតបរម• បងកជភពតបរបមលតចបផតដលអនករតវផដលពតមន• ទមទរេពលេវ តច នងេ ហយទបគរសម• អនញញ តឲយអនកេឆលើយសណរបេញចញមតបនេ យេសរេនកនងចេមលើយែដលផដល។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

វធេនះកមនគណវបតតផងែដរ ដចជ៖• ករលបកកនងករ កែតងករមងសណរ (បេងកើតសណរ)• តរមវឲយអនកេឆលើយសណររតវមនសមតថភពបេញចញមត• ចមនករបករ យរ យខសទសេ• គម នលទធភពកនងករេធវើទនកទនងអនតរបគគល• េរគះថន កបងកេឡើងេ យ រករចមលងគនត មគន េពលេឆលើយសណរ• ចេពះអនកផដលចេមលើយ ករគម នលទធភពឈនេទដលកររពមេរព ងគន មយ។

៣.៤ របយករណករវភគ ថ នភពករងររបយករណករវភគ ថ នភពករងររតវែតបេពញ មលកខខណឌ ជេរចន េហយរតវបងហ ញ

ជននវទនននយែដលមនលកខណៈេពញេលញបផត មែត ចេធវេទបន មនថេគរតវេរបវធ រសតអវមយ េនះេទ។ មពតេគរតវចងចថ ករវភគនងេរបជសតង សរមបរគបករងរេផ ងៗ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

សេយគវធ រសតករមងសណរ

ករ េរត ម

ករ ផដល សពល ភព ដល ករមង សណរ

ករ ក ែតង ករមង សណរ

ករកណត ទហ ស ក ពេ ធន

ករ រ វរជវ ឯក រ

ករ សេរមច

បងហ ញ វធ រសត

ករ េផញើ ករមង សណរ

កររលក នងជរញ

ផដល សពលភព នង អ ថ ធបបយ

ករ ចង រកង ទនននយ

របយករណ អេងកត

េនេពលេរកយេទៀត។ ដេចនះេគរតវគតយង បេពញដ កកលេនះឲយបន េដមបផលតរបយករណមយែដលរមមនទនននយទងអសដចមនបងហ ញជនេទែផនកទ៣.២ ៃនមគគេទទសកេនះ។

របយករណ កដចជករវភគ ថ នភពករងរ រតវែតេគរព មកបនខន តវធ រសតដចបងហ ញជនខងេលើ។ មពត ភរកចចមយែដលកណតមនចបស ឬបងហ ញេឡើងមនចបស ឬជនញមយែដលបរយយមនបនលមអតលអ មនយរមនឆបនងបងកជករលបកេនកនងករកណតសមតថភព។ ដេចនះ េគរតវអនវតតឲយបនរតមរតវ នងចបសបផត មេសចកដែណនេផ ងៗេនកនងមគគេទទសកេនះ េដើមបេចៀស ងជបនងបញហ េផ ងៗនេពលេរកយ េ យឥតអេពើ។

ជចងេរកយ របយករណរតវេចៀស ងករេរបសមដែបបេរសេអង នងមនរតវេធវករវនចឆយជលកខណៈបគគលេនះេទ។ មពត របយករណមយែដលមនលកខណៈលេអៀងនងមនរតមែតបផល ញដេណរករ កែតងសតង បណដ ះប ដ លបេ ណ ះេទ ែថមទងបះពលដលេគលករណរគះៃនវធ រសតែផអកេលសមតថភពេទៀតផង។

ភពសមរសបៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរេទនងលកខខណឌ កណតអនត គមនរបេភទេនះ មនេគលេ ធនឲយខលម ររបយករណមនភពរតមរតវេទ មករ

េ ះដរគនតេយបល នងពតមនែដលរបមលបន េហើយជដ កកលក ដ លមយមននងឈនេទកណតេចញជសមតថភព។

ពរងងរបយករណ រតវបនបញជ នេទឲយមនស ែដលបនចលរមកនងករផដលពតមនេដើមបសេសចកដអ ថ ធបបយ។ មនស ទងេនះរតវបនេសនើសឲយពនតយខលម រៃនរបយករណ េ យេចទជបសណរសខនៗ៖

• េតើពតមនសមេហតផលែដរឬេទ?• េតើពតមនរតវែដរឬេទ?• េតើពតមនេពញេលញែដរឬេទ?

ករជបមខផទ ល ចនងចបចែដរ របសនេបើអនកពកពនធេនះពបកនងទកទង ឬរបសនេបើករបងហ ញេ យព ដ រអពខលម រៃនរបយករណ ចមនរបេយជន េដើមបរបមលយកេសចកដអ ថ ធបបយពពកគត។

របសនេបរបយករណេកតេចញែតអពទនននយរបមលបន មរយៈករមងសណរ ឬករសេងកត េគគរែតេធវករផដលសពលភពេ យអនកជនញមខរបរមយរកម។ ករផដលសពលភពេនះ អនញញ តឲយេគបេងកតបនជកររពមេរពៀងគន មយសដព ថ នភពករងរ នងេចៀស ងករសរេសរែតអពករណពេសស ចេ យែឡក េ យមនបនបងហ ញអព ថ នភពទេទៃនមខរបរេនះ។

របសនេបើចបច ខលម រៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ រតវែកតរមវេទ មេសចកដអ ថ ធបបយែដលេគទទលបន។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ងទ៤

វធ រសត បញចលយវជនេបះបងករសក េទកនងសងគមវជជ ជវៈ

េសៀវេភ ថ បនករបណដ ះប ដ ល ែដល កែតងេឡងសរមបជយនផលវដេណរករែកទរមងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈៃនប ដ របេទសនយយភ ប ង ចនងចលរមចែណកអភវឌ វធ រសតថម ែដលអនញញ តឲយេគកតបនថយវបតតបងកេឡងេ យ រែតយវជន «េបះបងករសក » មយចននធែដលឈនេជងមកដលទផ រករងរជេរៀង លឆន ។ កនែតពេសសជងេនះេទេទៀត វធ រសតែផអកេលសមតថភពេកតេចញអពឧបករណវធ រសតែដល ចកល យជជនយករសរមបរបេទសែដលរបឈមមខនងបញហ េនះ។

េដមបផដលឱកសសរមបឲយវសយបណដ ះប ដ លមល ឋ ន ចបនតេបសកកមមផដលករសក ដលយវជន េគរតវែតកណតឲយបនចបសអពចននអនកសក េគលេ ។ េគ គតថេនមនយ១៣ឆន យវជនមន កទនងជមន ចឈនេទសក កនងកមមវធមយ ឬគេរមងែដលមនេគល

េ ចមបងកនងករបញច លពកេគេទកនងសងគមវជជ ជវៈបនេឡយ។ អនត គមនរបសរបពនធអបរសរមបយវជនទងេនះ គរែតេផដ តេលករសក មល ឋ ន អកខរកមម ករវលរតឡបចល វញ នងេផដ តេលរបមនតមយេផ ងេទៀតែដលសេ ឲយពកេគ ចបញច បករសក េ យេជគជយ។

េ យ រែតរបវតតសក របសពកេគមនករមតេខ យ ឬេខ យខល ង យវជន «ែដលេបះបងករសក » មយចននតច ចមនលទធភពបេពញបែនថមេ យេរជសេរសយករបពនធបណដ ះប ដ លមយែដលអនញញ តឲយពកេគឈនេទរបកបមខរបរមយ ែដលេនះជេគលេ របសរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។ ដេចនះ េគចបចរតវែតបេងកតវធ រសតថមៗ ែដលេឆលយតបបននងចនន «អនកេបះបងករសក » ដេរចនេនកនងករសក មល ឋ ន ជេរៀង លឆន ។ វធ រសតេធវសមហរណកមមេនះរតវែត កពរងយេ យគតគរអពទស ន វសយករងរេនកនងទផ រករងរេពលគជទផ រែដលវវតតេទ មសងវ កេសដឋកចច។

ជ នយទធ រសតសេ េធវើសមហរណកមមយវជន «េបះបងករសក » រតវែតបញច លនវធតសខនៗពរ៖ លកខណៈសមបតតផទ លខលននងករសក របសយវជន «េបះបងករសក »នងបគគលកលកខណៈៃនករងរែដលមនស មនលកខណៈែបបេនះ ចេធវើបន។

លកខណៈសមបតតរបសយវជនេបះបងករសកករគតគរអព ថ នភពរបសយវជនមន កៗគជជ នដបងដសខនសរមបសេរមចឲយ

បនេជគជយកនងដេណើ រករទងមលៃនសមហរណកមមេទកនងសងគមវជជ ជវៈ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

អវែដលេគចងបនបផតេនះគ ដេណរករេនះរតវែផអកេលអក ធៗពរ៖ អក ទ១ ករបណដ ះប ដ លទេទជអបបបរម នងករេរតៀមលកខណៈចលេទកនងទផ រករងរ។ ជទេទ េគគតថករបញច បករមតមធយមសក គជដ កកលគនលះ េដមបធនបននវភពមច សករជអតបរមសរមបមនសមន ក។ អនកេធវអនត គមនជេរចនចតទកដ កកលេនះជមល ឋ នៃនអកខរកមម។ ដេចនះ យវជន «េបះបងករសក » ែដលមនបនបញច បករមតេនះ គរែត ចទទលបនករជយេរជមែរជងពេសសេដមបបេពញបរងគបអកខរកមមរបសខលន។

អក ទពរមនមនទសេ ពរងកចេណះដង នងឥរយបថមល ឋ នេដើមប ចចលេទកនងទផ រករងរ។ ជទេទ មនដ កកលបណដ ះប ដ ល-បរញជ បអពចបបេផ ងៗ បទបញជេស កមមសងគមជមល ឋ ន នងដេណើ រករករងរ។ គេនកនងដ កកលេនះឯងែដលសទធ នងកតពវកចចរបសអនកេធវើកររតវេលើកយកមកនយយ។ ធតេនះរតវបនបេពញបរងគបេ យបទអនត គមទកទងនងឥរយបថ នង កបបករយ។ ដេចនះ េគនយយអពបញហ េផ ងៗដចជ េមងេធវើករ, ករេគរពេមងេពល, ករេគរពថន កេលើ, ករេគរពបទបញជ , ទនកទនង, សេលៀកបពក,អនមយ ងកយ រមទងទនកទនងជមយនេយជតេផ ងៗ នងជមយអតថជនរបសសហរគស។េនេពលេនះ គជសញញ ណមល ឋ នែដលេគេលើកេឡើងេនខងេដើមៃនដេណើ រករបណដ ះប ដ លេហើយ រតវបនរលកេឡើងវញេនេពញមយដេណើ រករៃនករេធវើសមហរណកមមសងគមវជជ ជវៈ។

ករអភវឌ សមតថភពទកទងនងកររបកបមខរបរពកក ដ លជនញេនកនងដ កកលេនះ េគរតវែតែបងែចកឲយចបសរ ងមខរបរជនញេគលេ ៃនករបណដ ះ

ប ដ លវជជ ជវៈ នងករកនកបករងរ ឬមខរបរពកក ដ លជនញែដលផ រភជ បេទនងករេធវើសមហរណកមមេទកនងសងគមវជជ ជវៈ។

ករែដលមនបភលឲយចបស ងពេពលចបេផដមករងរបេងកតកមមវធសមហរណកមម អពវតថបណងរបសវធ រសតនមយៗកនងចេ មវធ រសតទងពរ (ករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងករេធវសមហរណកមម) រមចែណកេធវឲយមនករទនទងរងចខស ពស កយវជន «េបះបងករសក » នងនឲយមនករភនរចឡជេរចនេនេលទផ រករងរ។

េយើងសមេលើកអពសតង បណដ ះប ដ លពរ ែដល ងខលនថេផដ តេលើមខរបរែតមយឧទហរណជងេឈើ-រនទ ។ េបើេទះបជសតង មយ ែផអកេលើករតរមងផលវៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរឯមយេទៀត ែផអកេលើវធ រសតេធវើសមហរណកមមសងគមវជជ ជវៈ ពកេគសទធែតបេងកើតឲយមនភពមនចបស សទកទងនងគណភពៃនសញញ បរត ជក ត រមចែណកកនងករទមល កតៃមលៃនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈែដលេកើតេចញព កចចខតខរបងែរបងេធវើកែណទរមងរបពនធបណដ ះប ដ ល។ ដេចនះចណងេជើងៃនសតង នងចណងេឈម ះសញញ បរតរតវែតអនញញ តឲយេគរកេឡកែភនកេមើលបនតច ចដងបនអពរបេភទមខនទ នងករមតសមតថ- ភពរបសមច សសញញ បរត។ បញជ សរមងសមតថភពែដលអមជមយសញញ បរតរតវែតជជនយយងសខនមយង សរមបកណតរបេភទសមតថភពរបសអនកកនសញញ បរត នងមយងេទៀត សរមបផដលពតមនបនយងសមរសបដលនេយជក មន កជយថេហត សដពសមតថភពែដលមនពតរបកដ។

េដើមបបងហ ញឲយបនជកែសដងអពភពខសគន រ ងសមតថភពេគលេ របសសតង បណដ ះ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ប ដ លវជជ ជវៈ នងសមតថភពេគលេ របសវធ រសតេធវើសមហរណកមមសងគមវជជ ជវៈេគ ចេធវើករេរប បេធៀបសមតថភពេនកនងសតង បណដ ះប ដ លសរមបមខរបរជនញដចជអនកេធវើនេម េទនងសតង េផ ងៗសរមបមខរបរពកក ដ លជនញដចជជនយករអនកេធវើនបង-នេម (សមេមើលឧទហរណេនចងអតថបទៃន ងេនះ)។

ករសរមបដេណើ រករវធ រសត វភគ ថ នភពករងរវធ រសតែដលេគេរបរបស េដមបបេងកតវធ រសតែផអកេលសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ ល

វជជ ជវៈ ចចលរមចែណករបកបេ យរបសទធភពកនងករបេងកតកមមវធអនត គមនសេ េធវសមហរណកមមយវជន «េបះបងករសក » េទកនងសងគមវជជ ជវៈ។ ជពេសស គករណេនកនងដ កកលេផ ងៗៃនករសក រ វរជវ នងែសវងយលពទផ រករងរ ករសេរមចករវភគ ថ នភពករងរ នងករអភវឌ នសតង បណដ ះប ដ ល។

មរយៈករកណតយកនយមនយឲយចបស សមយ អពមខនទករងរែដលេគេលកេឡង (សម នេនខងចងអតថបទនវ ងនយមនយែដលអនមតយកេ យរកសងអបរ កម នតនងក េកបច) េគ ចេធវករកណត នងបេងកតបញជ រេពភណឌ មយកតរ នវមខរបរពកក ដ លជនញែដលមនបងហ ញពលទធភពកនងករេរសបគគលក។ បញជ េនះគរែតរតវរបគលឲយេនកនងករសក អពទផ រករងរ (សម នមគគេទទសកវធ រសតេលខ១ េគលគនតបេងកត នងេរៀបចករសក មវសយ នងបឋម) េនកនងែផនកែដលបរយយអពមខរបរពកក ដ លជនញ។

ជកែសដង វធ រសតពរ ចរតវបនេគេរបើេដើមបកណតភនភគពតរបកដៃនមខនទករងរ នងកណតអពសមតថភពចបចសរមបកររបកបមខរបរពកក ដ លជនញ។ េ យែផអកេលើករពពណនែបបេនះអពសមតថភពែដលេគចងបន េគនង ចបេងកើតវធ រសតមយសរមបករេធវើសមហរណកមមេទកនងសងគមវជជ ជវៈ ែដលែផអកេលើករហវក តមខរបរកនងមជឈ ឋ នករងរ, ករបណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នសក ឬរបពនធឆល សបណដ ះប ដ ល-ករងរ។

ក) កនង ថ នភពខលះ សមតថភពមយចននរតវេទនងមខរបរជនញផង នងពកក ដ លជនញផង - ជទេទដចជកនងករណៃន លមខនទករងរជជនយករ ឧទហរណជនយករចងេភ, ជនយករជងកេបរ, ជនយករអនកេធវន-នបង។ល។ - កនងករណេនះ េគចបញច លេទកនងដ កកលទងអសៃនករសេរមចករវភគ ថ នភពករងរ

េហយបនទ បមកេទៀតករកណតេចញជសមតថភពទេទ នងេ យែឡកនវែផនកមយសដពមខរបរពកក ដ ល-ជនញ។តយង ពតមនសដពបញហ េនះសថតេនកនង៖

• ករពពណនទេទអពមខរបរ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• ករបងហ ញអពភរកចច នងរបតបតតករ• លកខខណឌ សេរមច នងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត• រៈសខនែដលពកពនធ នងភព ញៃនភរកចច• ជនញ នង កបបករយទេទ• ករផដលេយបលសរមបករបណដ ះប ដ ល នងករសក

ដេចនះករពពណនបញច បពមខរបរ នងរតវបេពញបែនថមេ យករពពណនអពមខនទករងរជនយ។ បនទ បពេនះ េនកនងេពលេធវើករ កែតង ងសមតថភព ករបងហ ញ អពរពែដនៃនសមតថភពនមយៗ រតវែតអនញញ តឲយេគបញជ កឲយបនចបសថេតើសមតថភពមយេនះមនមខងរពេសសសរមបមខនទជនយករអវថេតើ មនលកខណៈរមសរមបមខនទពរ ឬេរចើន េរត មសរមបអនកែដលមនសមតថភពេដើមបរបកបមខរបរែដរឬេទ។ កបែនត េគគរែតយកចតតទក កជពេសសផងែដរ ចេពះភពរបមលផដរបសភរកចច េហើយេរកយមកេទៀតចេពះភពរបមលផដរបសសមតថ-ភពែដល រគនែតជករែចករែលកែតមយចែណកពមខនទករងរពរ។ ដេចនះ េគចបសជគរែតកណតភរកចច នងជពេសសសមតថភពេ យផ រភជ បពក េទនងមខរបរជនញ ឬមខរបរពកក ដ លជនញ េ យេគរពេទ មលកខខណឌ ៃនមខរបរនមយៗ នងទដឋភពជកែសដងៃនទផ រករងរ។

ខ) េនកនង ថ នភពមយចនន មខនទករងរសថតកនងរបេភទពកក ដ លជនញ បែនតមនមនេនកនងចែណកមយៃនតបនអនត គមនរបសមខរបរជនញមយេទ ឧទហរណ មខរបរពកក ដ លជនញដចជ អនកគងវ លហវងសតវ, អនកយកទនញ ែចកចយដលផទះ,អនកេធវសញញ ឲយន ចលចត, ជងជសជលកង, កមមករ កសមភ រកតបនថយសេឡង។ល។ ដេចនះេគរតវែតសរមបវធ រសតករវភគ ថ នភព ករងរ នង ករ កែតងសតង សមតថភពមខរបរេដមប ចបេងកតេចញជមល ឋ នជកែសដងសរមបករបណដ ះប ដ ល ឬករសក ។

ធតសមគ លមយចនន មនមខងរនផលវរកមផលតកមម េដើមបសេរមចករវភគថ នភពករងរ នង កណតេចញជសមតថភព៖

• កណតនយមនយភរកចចនងរបតបតតករ ែដលរតវេទនងករអនវតតមខរបរ េហើយែដលបងហ ញពករចបេផដើម នងករបញច បមយែដលេគ ចសមគ លបនយងចបស

• កណតនយមនយសមតថភពសខនៗ ែដលរតវេទនងភរកចចពតរបកដេនកនងមជឈ ឋ នករងរ

• េជៀស ងករបែបកជចែណកតចៗ នងករបេងកើនចននសមតថភពេនកនងវធ រសតទងពរ េគរតវែតពយយមជរមះេចលនវករកណតនយមនយសមតថភព

ថជអវែដលេគ ចទទលបនលះរ មនបទពេ ធជេរចើនឆន ។ េដើមបេចៀស ងដេណើ រខសគនលងេនះ េគចបចរតវែតកណតទសេ េលើលកខខណឌ អបបបរមៃនករេរជើសេរ ើសឲយចលេធវើករងរែដលជបនទ តរកតៃនទផ រករងរ ែដលជទេទ រតវេទនងេពលែដលអនកហវក តករងរមន កែលងរតវករកររតតេមើលពេលើផទ លពេរៀមចបង ឬពអនកបងហ តករងរ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ករបេងកើតកមមវធ ឬយទធ រសតសមហរណកមមេទកនងសងគមវជជ ជវៈករបេងកើតេនះមនេរចើនទរមង នង រសយនង ថ នភព នងមជឈ ឋ ន។ របេទសនមយ

ៗ ឬជនកលតបននមយៗ រតវមនភរៈកណតវធអនត គមនែដល ចឈនេទសេរមចទសេ សមហរណកមមសងគមវជជ ជវៈ។

ដេចនះេហយេទបរបេទសជេរចនេរជសយកវធ រសតេ យគតេទ ម យ ឬករមតៃនករសក របសយវជន។ េនកនងមជឈ ឋ នខលះ ករបណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នសក េដរតនទសខន ខណៈែដលកនងមជឈ ឋ នេផ ងៗេទៀត វធ រសតទងមលៃនសមហរណកមមេទកនងទផ រករងរ ពងែផអកេលកមមវធហវក តេនកនងមជឈ ឋ នករងរ។

លវធ រសតសមហរណកមមេទកនងសងគមវជជ ជវៈទងអស ែតងែតមនដ ក-កលទទលបនសមតថភពេនកនងមជឈ ឋ នករងរ។ លកខណៈសមគ លេនះបងហ ញរបបយងចបសអពឯក ជយភពៃនរគះ ថ នបណដ ះប ដ ល នងមជឈ ឋ នករងរ នងភពចបចកនងករេធវើករ ម

ន នងកចចសរមបសរមលរបកបេ យរបសទធភពនវសកមមភពករងរែដលកពងដេណើ រករ។ជករដងឲយបនចបសថ យវជនចបសជមនលទធភពពរងកសមតថភពែដលជេគលេ

េដើមបបេពញបរងគបករអបររបសខលន។ របសនេបើគម នកចចសរមបសរមលយងេនះេទ យវជនជេរចើន ចនងរតវជបគងេនកនងភរកចចរចែដលៗ ែដលជញកញបមនទនកទនងតចតចជមយដេណើ រករឈនេទទទលសមតថភព។

វធ រសតែផអកេលើសមតថភពកអនញញ តឲយេគបេងកើតទនកទនងរ ងសមតថភពទទលបនេ យយវជនមន កែដលសថតេនកនងដេណើ រករសមហរណកមមសងគមវជជ ជវៈ នងសមតថភពែដលទទលបនសរមបរបកបមខរបរជនញ។ (សមេមើលេនខងចង ងអតថបទអពសមតថភពែដលផ រភជ បនងមខនទករងរជនយករ-អនកេធវើន-នបង េធៀបនងសមតថភពៃនមខរបរអនកេធវើន)។

ករបេងកតនងករវវតតៃនរបពនធបណដ ះប ដ ល-សមតថភព រតវែតជយសរមលដលករទទល គ លបទពេ ធករងរ នងករបេងកត ព នចមលងមយរ ងមខនទករងរជេរចនែដល ចមននរនតរភព។

ដ កកលចងេរកយេនះ ទនងជ ចកតបនថយករបណដ ះប ដ លែដលេដរេទរកផលវទល នង ចផដលលទធភពទលទ យដលសស ែដលេបះបងេចលករសក េហយ បនតបេពញបែនថមសមតថភពែដលខវះ។

កបែនត េគរតវែតរលកថ េទះ មវធ មយកេ យ េនកនងករសក េលក តផលវពមខរបរពកក ដ លជនញកមមករជនញ កមមករជនញ អនកបេចចកេទស មន ចសេរមចេទបនេ យគម នករបេងកតករមតបណដ ះប ដ លមល ឋ នទេទ សរមបយវជនេបះបងេចលករសកទងេនះេទ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករពពណនអពមខរបរពកក ដ លជនញ*

នយមនយមខរបរពកក ដ លជនញមយគផ េឡើងពភរកចចជកែសដង មនសវសមគ ម ញ នង

ជពេសសមនលកខណៈដែដលៗ។ ករងរេនះទមទរនវករេគរព មបទបញជ យ- លកខណអក រ ឬផទ លមតយងលមអត ែដលជទេទទមទរនវករពនតយេមើលពេលើភល មៗ។

ភព ញករអនវតតភរកចចរបសមខរបរពកក ដ លជនញនយយអពករងរជកែសដង នងរបរពតត

េទេនកនង ថ នភពធមម ។ ជញកញបបផត អនត គមនមនលកខណៈជករងរេរបើរបសឧបករណ នងេរៀបច។ ឧទហរណ អនកេធវើករមនភរកចចេរបើរបសឧបករណចបចេដើមបសេរមចភរកចច បញជ េរគ ងមសន ឬករងរបពកេរគ ងផលតកមម ឬកផដលេស កមម។

េនកនង ថ នភពទងេនះ អនកែដលបេពញតនទតរមវឲយេគរពេទ មបទ ឋ ន ពមនសទធេសរភពកនងករេរជើសេរ ើសសមភ រ បរកខ រសរមបេរបើរបស នងេគលេ កនងករែដលេគេ ខលនមកេធវើបេពញេនះេទ។ ករអនវតតរទសដគណតវទយមនករមតេនរតមរបមណវធទងបន េហើយទសេករងរគរតវេធវើទលែតចប។ ដេចនះ ករេរបើរបសទនននយសេងខបេនរតមែតករេរប បេធៀប ករបែមលងនងករចមលងេទ មេសចកដែណន នងគរបេងកើតេឡើងរ ប។

ជធមម ករអនវតតមខនទករងរពកក ដ លជនញមនតរមវឲយមនទនកទនងអវទលទ យជមយអនកេធវើករឯេទៀតេទ បែនតរតវមនករគរសមនងអតថជន េដើមបបេរមើ ឬជយ ឬកេធវើករជមយសហករេផ ងេទៀតេដើមបផដលដណងដលពកេគ ឬ យករណរបបពកេគអពអវែដលេកើតេឡើង នងអវែដលេគបនេធវើ។ អវៗទងអសរតវបនេធវើេឡើងេ យផទ លមត ឬេ យេរបើទរមងបេពញ។

ជទេទ េគរពងថ មនស មន ក ចរបកបមខរបរពកក ដ លជនញមយ បនទ បពេរត មលកខណៈរយៈេពលរបមយែខេនកនងអឡងេពលករងរ មននយថ េរកយេពលទទលបនករបណដ ះប ដ លកនងនមជអនកចបេផដើមករងរដបង ឬជកមមសក ករ េរកមករដកនរបសនេយជកមន កែដលមនសមតថកចច នងកនងេគលបណងឈនេទកនមខនទែដលបនកណត។រយៈេពល តេរៀនេនកនងមជឈ ឋ នករងរព ៣៥០ េទ ៤៥០ េមង គរគបរគនសរមបទទលបនសមតថភពវជជ ជវៈចបចេដើមបរបកបមខរបររបេភទេនះ។

* (ករសរមបអតថបទមយែដលទញេចញមកពឯក រ កមមវធសក េរតៀមរបកបមខរបរពកក ដ លជនញមយ េកបច, រកសងអបរ, ២០០៣, ឯក រេយងេលខ៩ នងែផនកឯក រេយងពងែទរែណត។)

សមតថភពេធៀបៃនកមមវធសក *បញជ យនមសមតថភព

មខរបរ មខរបរពកក ដ លជនញ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

អនកេធវើន ជនយករអនកេធវើន-នបង

• កណតជហរេធៀបនងមខរបរនងវធ រសតៃនករបណដ ះប ដ ល

• បងក រេរគះថន កែផនកអនមយ,ភព អ ត នងសវតថភពកែនលងេធវើករ

• េរៀបចវតថធតេដើម• េធវើនអពេរកម នងករតបែតង

លមអ• េធវើនឲយេចញជផលតផល អព

េម សងត• េធវើនអពេម លញេហើយ• េធវើនអពេម បនទះ• េធវើនមលេរក មតចៗ• តបែតងបនទបេន ងេធវើន• េធវើនែផអមលកខណៈរបៃពណ• េធវើនតចៗ នងនរសស• េធវើេរគ ងតបែតងលមអន• េធវើនអពសក• េធវើនៃរបលកខណៈទេនើប• េធវើបែងអមកេរម• េធវើនរមល នងនបងរមល• េធវើនែបបអ ល• េធវើបែងអម មកមមង នងបែងអម

កចនភល មៗ• ចលេទកនងមជឈ ឋ នករងរ

• ទទល នងពនតយេមើលផលតផលចណ រ ឬមនែមនចណ រ

• េរៀបចផលតផលចណ រនងមនែមនចណ រ

• េធវើករេរៀបចរបសរបរសរមបករងរផលត របចៃថង

• េធវើករទកទងនងករេរៀបចផលតនបង ឬនែបបអ ល

• ចមអនផលតផលនបង ឬនែបបអ ល

• េធវើករទកទងនងករេរៀបចេធវើនែផអម

• េវចខចប នងបទ ល កេលើផលតផលចណ រ នងមនែមនចណ រ

• េលើកនេទឲយេនតបរ, េទកេនកែនលងលក, ក ម

ថន កទ ឬកែនលង ងបងហ ញ• បេរមើអតថជនទញផលតផល

នបង ឬនែបបអ ល• ទទលរបក• សមអ ត នងេរៀបតបរ នង

កែនលងេធវើករសរមបេរៀបចចណ រសរមបលក។

* អតថបទដករសងៃនកមមវធសក វជជ ជវៈ ករងរេធវន, ២០០៥, េកបច, រកសងអបរ កម នត នងក (ឯក រេយងេលខ ៩) នងកមមវធសក នេទរបកបមខរបរពកក ដ លជនញ ជនយករអនកេធវន-នបង, េកបច, រកសងអបរ កម នត នងក សមេមលឯក រេយង ងែទរែណត បញជ កតរ ពមខរបរពកក ដ លជនញ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

៤. សមតថភពពកពនធនងមខរបរ22

េគលគនត នងករផលតសតង សមតថភពមខរបរ នងេរកយមកេទៀត សតង បណដ ះប ដ លឬករបងហ តបេរង ន េចញមកពដេណើ រករទេទៃនករែបកែមកធង៖ ករបែបកែមកធងៃនសមតថភពអមដេណើ រេ យករបែបកែមកធងៃនធតរបសសមតថភព នងលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត។

ដេណើ រករបែបកែមកធងសថតេនកនងដេណើ រកររតមរតវ ែដលអនញញ តឲយឈនេធវើករវភគធតេផ ងៗសរមបផដលនយមនយធតេផ ងៗែដលបែបកេចញនវអវែដលមនពមន។

វធ រសតែផអកេលសមតថភព េផត តេលករបែបកពរករមតធៗ ែដលនេឆព ះេទកនសតង សមតថភពមខរបរ នងសតង បណដ ះប ដ ល ឬមគគេទសកគរេកសលយ។

ធតកណត (ធតចមបងៗ) ែដលនេឆព ះេទដលករមតដបងៃនករបែបកែមកធង គជទនននយទេទសដពមខរបរែដលទញេចញពករសក ែផនករ (សមេមលមគគេទទសកវធ រសតទ១ ៖ ទស នទននងករបេងកតករសក មវសយ នងបឋម ) លបណដ ឯក រទងអសែដលមន រមទងលទធផលៃនករវភគ ថ នភពករងរ។ មរយៈកររមចែណកៃនធតទងេនះ ជពេសសករពពណនរបតបតតករដេណរករ ជនញ ឥរយបថ នង កបបករយទេទ េគ ចឈនេទកណតសមតថភពបន។

ករមតទពរៃនករបែបកែមកធង ពងែផអកេលើលទធផលៃនករមតទមយ េ យបញច លធតកណតពេសសសខនៗេនកនងមជឈ ឋ នបណដ ះប ដ ល ជ ពេសសករបណដ ះប ដ លេន មរគះ ថ ន។ករមតទពរេនះរតវបនបងហ ញកនែតលមអតេនកនងែផនកទបៃនមគគេទទសកៃនវធ រសតេរកមចណងេជើងថ េគលគនត នងេរៀបចៃនសតង បណដ ះប ដ ល។

េយើងគររលកថ េនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ សមតថភពមយគជ «បណដ ឬកេន មមយែដលមនបញច លទងចេណះដង ជនញ នងឥរយបថែដលអនញញ តឲយេគបេពញរបកបេ យេជគជយនវសកមមភពមយ ឬកេន មសកមមភព ដចជ ភរកចចឬសកមមភពករងរមយ »។

ដចអវែដលបនេលើកេឡើងេនកនងេសៀវេភៃនករ ថ បនទបែដលពពណន អពករអភវឌកមមវធសក

«ជទេទ េគ ចរកេឃញសមតថភពពររបេភទ៖ សមតថភពពេសសេ យែឡក នងសមតថភពទេទ។ សមតថភពពេសសេ យែឡកផ រភជ បនងករអនវតតភរកចចៃនមខរបរឬវជជ ជវៈ។ ចែណកឯសមតថភពទេទវញ ផ រភជ បេទនងរជងជេរចនៃនករងរ នងបងហ ញខលនេនកនងមខរបរឬវជជ ជវៈជេរចន។ ករ គ លចបសអពសមតថភពទងពររបេភទ នមកនវផលរបេយជនមយចននធទកទងនងករបណដ ះប ដ ល។ ករ គ លចបសេនះ ចឲយេគធនបនថ េគេកដ បមខរបរមយបនរគបរជងេរជយនងេចៀស ងកណតរពែដនករបណដ ះប ដ លឲយេនរតមែតទដឋភពរបតបតតងយៗនងេកដ បបន។

េលសពេនះ ករយលដងេនះនឲយមនករសន សៃចេនកនងករបងហ តបេរងៀន េ យកណតរជង

22 ែផនកទ៤ នង៥ គជលទធផលៃនករសរមបសតង ករ កែតងកមមវធសក វជជ ជវៈ រកបខណឌ ទេទ - រកបខណឌ បេចចកេទស,េកបច, រកសងអបរ, ២០០២, (ឯក រេយងេលខ ៥), នង ករេរៀបចកមមវធសក វជជ ជវៈ, មគគេទទសកេគលគនត នងករផលតកមមវធ, េកវបច, រកសងអបរ, ២០០៤, (ឯក រេយងទ ១៤)។ េចញមកអពឧទហរណដករសង នងសរមបអពកមមវធសក វជជ ជវៈ េរៀបឥដឋ-កេបរ, េកបច, រកសងអបរ, ១៩៩១ (ឯក រេយងទ២)។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េរជយទេទែដលមនវតតមនេនកនងភរកចចជេរចនៃនមខរបរ េដមបេធវយង ឲយេគ ចសករជងេរជយទងេនះេរកមមរបសសមតថភពមយខសពេគ ជជងេឃញ េនកនងសមតថភពជេរចន។ េយងនងេមលេឃញេនខងមខថ ករេធវរេបៀបេនះនងជយសរមលដលភពផល សបដរេរចនៃនសមតថភពចបច នងករបណដ ះប ដ លបនត23។»

សមតថភពេ យែឡកពកពនធេ យផទ លនងករអនវតតភរកចច នងករវវតតសមរសបេនកនង ថ នភពករងរ។ សមតថភពទងេនះចងនយយចេពះទដធភពជកែសដង ចអនវតតបនមនរពែដន នងមនទនកទនងផទ លនងកររបកបមខរបរមយ។ ជពេសស គមនេគលេ េធវើឲយមនស េធវើសកមមភពកនងមខរបរមយរបកបេ យរបសទធភព។

សមតថភពទេទរតវេទនងសកមមភពកនែតទលទ យេលើសពភរកចចេទេទៀត បែនតជទេទ រមចែណកកនងករអនវតតភរកចចេនះ។ ជទេទ សកមមភពទងេនះមនលកខណៈរមដចនងភរកចចជេរចើន នង ចេរបើបនេនកនង ថ នភពករងរេរចើន។ ជធមម សកមមភពទងេនះទមទរនវករហវក តកនែតសជេរម។ (ឧទហរណ សមតថភពពកពនធនងែផនកសខភព នងសវតថភពេនកែនលងេធវើករ)។ សកមមភពទងេនះ ចេចញឆង យអពមខរបរចែតមដង េហើយ បេងកើតបនជែផនកមយេផ ងេទៀតកនងសតង សមតថភព។ ដេចនះ សមតថភពទេទរតវេទនងសកមមភពករងរតច ច «េនជយខង» ភរកចចសនល ែត េនផ រភជ បគន ឬរបជគន យងសអតលមត។សមតថភពទេទរតវែតអនញញ តឲយមនករបញច លេគលករណ នងេគលគនតែដលផ រភជ បនងសកមមភពវជជ ជវៈេដើមបឲយអនកេធវើករ ចរបឈមមខនង ថ នភពេរចើនយង នងសរមបេទនងមជឈ ឋ នករងរែបលកៗពគន នងកពងែតវវតតឥតឈបឈរ។

៤.១ ករកណតអពសមតថភព

ជ នទមយៃនករកណតេចញជសមតថភព គកររតតពនតយេមលក ត កណតដបងែដលជរបភពៃនពតមនែដលនឱយរកមផលតកមម កែតងជសមតថភពេឡង។ ក ត កណតេផ ងៗេនកនងសតង សមតថភពមខរបររមមន៖

• សណឯក រែដលទទលបនសដពមខរបរ• ករសក េរៀបចែផនករ េនដ កកលចងេរកយ (សមេមើលមគគេទទសកវធ រសតដបង

េគ ទស នទន នងករបេងកើតករសក មវសយ នងបឋម)• របយករណវភគ ថ នភពករងរ។

ករកណតសមតថភពេ យែឡកសមតថភពេ យែឡកមយផ រភជ បយងសអតលមតេទនងភរកចចមយ ឬេរចនៃនមខរបរមយ។

ក ត កណតដបងរតវបនបេងកត ជចមបង េចញពពតមនែដលទទលបនេនេពល

23 េកបច រកសងអបរ ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក២០០២ ទ. ២០, ឯក រេយងទ៤។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករវភគ ថ នភពករងរ។េបេទះបជគម នវធ រសតផលវករេដមបេធវករកណតសមតថភពេ យែឡកកពតែមន ែតរេបៀបែដល

េគឧស ហេរបជងេគ គេរបរបស ជបឋម ករកណតេចញជភរកចច េរពះថជញកញបសមតថភពេ យែឡកមនបគគលកលកខណៈខលះដចភរកចចែដរ។ មពត រតវេទនងទដឋភពដចបស សៃនមខរបរមយ, ពពណនពលទធផលករងរ នងចលរមចែណកកណតករទទលខសរតវធៗរបសអនកឯកេទស។

កបែនត េគករមនងរបទះេឃញភពសមរសបឥតេខច ះរ ងសណភរកចចដចែដលេគកណតេនកនងងភរកចច នងរបតបតតករេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ នង សមតថភពពេសស

េ យែឡក ស។ ដ កកលេផ ងៗៃនករកណតភរកចចេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ នង ដ កកលេផ ងៗៃនករកណតេគលគនតបេងកត នងករកណតសមតថភពផ រភជ បនងមខរបរ ទមទរនវករវភគ មករមតេផ ងៗគន នងកនែតមនភពជក កេឡងៗ។ េនះគជ មលេហតែដលេគមនសវចងឲយមនករកណត អពភរកចចទងអសែដលរតវយងជក កេទនងសមតថភពពេសសេ យែឡកេផ ងៗ។ លទធផលែបបេនះ កចងរបបឲយដងអពភពទនេខ យកនងករវភគេនកនងដ កកលកណតសមតថភព។ យកលអ េគរតវចងចថ េគ គរែតកណតសមតថភពឲយបនរតមរតវ នងមនលកខណៈេកៀកបផតេទនងទដឋភពជកែសដងៃនកររបកបមខរបរ។

ទកទងនងក ត កណតសមតថភពេ យែឡក េគគតថ៖ជទេទ ភរកចចមយបេងកតបនសមតថភពមយ។ េនះជ ថ នភពែដលេគឧស ហេឃើញបផត េបើ

េទះបជករកណត ដចគន ឬខសគន កេ យចះ។ជញកញប ភរកចចមយបេងកើតបនសមតថភពេលើសពមយ។ជទមល ប ភរកចចមយ ចមនវ លភពធេធងរហតដល ចបែបកេចញជសមតថភពេ យ

ែឡកេលើសពមយ។ កបែនត េគរតវដងចបសថសមតថភពទងេនះពតជខសគន ពមយេទមយ។ េ យករម របតបតតករមយបេងកើតបនសមតថភពមយ។ េនកនងភរកចចដសមគ ម ញមយ េគ ច

របទះេឃើញភរកចចមយែដល ចបែបកេចញេទជសមតថភពពេសសេ យែឡកមយ។ កបែនត េគករមនងេធវើែបបេនះ ស េរពះថជធមម របតបតតករពមនវ លភពរគបរគនកនងករបេងកើតសមតថភពេឡើង។

ឧទហរណខងេរកមេនះ គជរបេយគកណតអពសមតថភពពេសសេ យែឡកៃនមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ៖

• េរៀបដសមងត នងដឥដឋជជររតង• ដេឡើងរជងែកងអពដសមងត នងឥដឋ• សង នងជសជលសណង មញញៗអពដសមងត នងឥដឋេទះបកនងករណ កេ យ ពតមនែដលបងហ ញជនេនកនងែផនកខងេរកមេនះនងជយឲយរកម

ផលតកមម យតៃមលអពភពរតមរតវកនងករបែបកេចញ ឬអតនវសមតថភពពេសសមយ ឬេលសពមយ។មពត សមតថភពែដលេគរបកនយកទងេនះរតវេគរព មលកខណវនចឆយ នងលកខខណឌ មយចនន

ែដលនងរតវបងហ ញជនេនខងេរកយ ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ករកណតសមតថភពទេទតបតែតភរកចចៃនមខរបរ ជយសរមលយងេរចនដលករកណតសមតថភពេ យែឡក ែត

ថ នភពមនលកខណៈខសគន ទកទងនងសមតថភពទេទ េរពះថជធមម សមតថភពទងេនះផ រភជ បេទនងសកមមភពករងរឬជវតវជជ ជវៈខល ងជងផ រភជ បេទនងភរកចច។ សកមមភពទងេនះពមនកតរ បញច លេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ េទ។ េគចបចរតវេធវករវភគសណទនននយទងមល េដមបទញសកមមភពទងេនះេចញមក។ ជពេសស េគនងរតវយកគរមែផនក «ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ» ៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ។

ដេចនះ សកមមភពករងរ ឬជវតវជជ ជវៈ មនែមនករមតេនែតរតមភរកចចបេ ណ ះេទ។ វធរសត ឬករសេរមចករងរែដលរតវនង សមគ លបន មរយៈករមតៃនភព ចេផទរ បន ែដល

ែសដងេឡង មរយៈករអនវតត េនកនងករបេពញភរកចចេផ ងៗ។ ឧទហរណ ចេពះមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ េគេឃើញសមតថភពទេទមយ៖

• បងក រករបះពលដលសខភព សវតថភព នង ងកយេនកនងករ ឋ ន ងសង។េ យេហតែតសកមមភពករងរ ឬជវតវជជ ជវៈេលើសអពករអនវតត មយជ

កណតៃនភរកចច ែដលជសកមមភពែដលបេងកើនភពមច សកររបសមនស នងពរងកសមតថភពចរមះរបសេគ។ េនេពលែដល សខន នងមននយសរមបករអនវតតមខរបរមយ សកមមភពករងរ ឬជវតវជជ ជវៈបេងកើតឲយមនសមតថភពទេទេរចើន។

បគគលកលកខណៈ នងេហតផលែដលរតវមនសមតថភពទេទដេចនះ សមតថភពទេទរតវែតរសបនងសកមមភពករងរទង យ «េនជបជយ ខង»

ភរកចច េហើយសកមមភពទងេនះផ រភជ បគន នងេនជបគន យងសអតលមត។ ជធមម សកមមភពទងេនះ ចទទលមកបនលះរ ឆលងកតករសក កនែតសជេរម នង ចេផទរបនេទកនង

ថ នភពករងរជេរចើន។ េហតផលមយកនងចេ មេហតផលជេរចើនែដលរតវករឲយមនសមតថភពទេទ គេចៀស

ងនវករបណដ ះប ដ លែដលមនភពតចចេងអ ត េផដ តែតមយមខេលើករអនវតតភរកចចៃនមខរបរ។ សមតថភពទងេនះកជយសរមលផងែដរនវករគតគរឲយបនកនែតចបស អពសញញ ណមល ឋ ន រមទងករបញច លឲយបនកនែតរបេសើរនវចេណះដង នងឥរយបថ កនងេពលអនវតតវធ

រសតសក ។ សមតថភពទេទរតវែតអនញញ តឲយមនករបញច លេគលករណ នងេគលគនតសខនៗេទកនងសកមមភពវជជ ជវៈ េដើមបេធវើយង ឲយអនកេធវើករ ចរបឈមមខនង ថ នភពរគបែបបយង នងសរមបខលនបនេទនងបរបទករងរដសមបរែបប នងែរបរបលឥតឈបឈរ។

កបែនត េដមបបេពញតនទរបសខលនឲយបនេពញេលញ សមតថភពទេទរតវតរមងទសឲយចបសសេឆព ះេទរករជងសខនៗៃនកររបកបមខរបរ នងករវវតតែដល ចរពងទកបនែដលអនញញ ត

ឲយេគ ចផដលតនទចបស សៃនសមតថភពេនកនងរជងេផ ងៗែដលេគមនសវគតគរេនកនង

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

សមតថភពពេសសេ យែឡក។ ដេចនះ សមតថភពទេទេរចនេលសអពចននធតេផ ងៗែដលេគ ចទញេចញអពសមតថភពពេសសេ យែឡក។ កបែនត កដចជសមតថភពពេសសេ យែឡកែដរ សមតថភពទេទរតវែតរតវជមយនង ថ នភពៃនករងរជកែសដង នងនេឆព ះេទរកលទធផលែដល ចពនតយសេងកតបននង ច សសទងបន។

ខងេរកមេនះ េគ េឃើញមនឧទហរណអពរបេយគសមគ លសមតថភពទេទែដលដករសងេចញពកមមវធសក មខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ។

• េរៀបច យបយអ• ដេឡើងរនទ• េមើល បករ យបលង នងបញជ យតៃមល

មេធយបយេដើមបកណតសមតថភពទេទរកមផលតកមម ចយកគរ មបញជ គរ យនមសកមមភពករងរ (ែដល ចេរបើបនសរមបមខ

របរេផ ងៗ) េដើមបកណតឲយបនចបសនវសកមមភពផទ លរបសមខរបរែដលេគរតវសក ។ ខងេរកមេនះ គជបញជ មនរគបរជងេរជយមយ យនមសកមមភពែដល ចនឲយមនសមតថភពទេទ េនេពលែដលេគសរមប រច លសរមបមខរបរែដលេគរតវសក ៖

• វភគ យតៃមល ថ នភព• គតពចរ បេងកើត• បេងកើតទនកទនងរ ងបតភតេផ ងៗ• បេងកើតទនកទនងវជជ ជវៈ ឬទនកទនងអនតរបគគល• េធវើករេរជើសេរ ើស• រកេឡកេមើល ថ នភពជកែសដង• កណតកយវករែបបវជជ ជវៈ• េធវើករសេរមចចតត• បងហ ញជមននវ ថ នភពេផ ងៗ• េ ះរ យបញហ• បងហ ញអពបតភត ឬវតថមយ• េផ ងៗ

េបើេទះបជពមនរេបៀបែតមយេនកនងករកណតសមតថភពទេទ ខងេរកមេនះេយើងសមបងហ ញជននវវធ រសតមយែដលមនរបពរដ កកល េហើយ ចសរមបេទនងតរមវករៃនរកមផលតកមម៖

ដ កកលទមយដ កកលទមយសេ េលើករ នេ យយកចតតទក កនវសណរបយករណករ

វភគ ថ នភពករងរ េ យមនែមនេមើលរតមែត ងភរកចច នងរបតបតតករេនះេទ។ ករកណតសមតថភពទេទមន ចមនលកខណៈេពញេលញេទបនេនះេទ របសនេបើគម នករវភគរគបរជងេរជយអព លទដឋភពៃនមខរបរ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ដ កកលទពរពនតយរកេមើលេនកនង ងភរកចច នងរបតបតតករៃនរបយករណករវភគ ថ នភព

ករងរ េពលគរបតបតតករែដលមនលកខណៈរចែដលពភរកចចមយេទមយេទៀត នងេធវើកណតសមគ លេលើ ជ យលកខណអក រ ឬមន យលកខណអក រ។

ដ កកលទបកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ េនរតងែផនកលកខខណឌ ៃនករអនវតត

រតវករពនតយរកេមល នងករេធវកណតរ អពលកខខណឌ ទង យ ែដលមននយ នងែដលមនលកខណៈដចគន ពភរកចចមយេទមយេទៀត។ គណនម «មននយ» សេ េលលកខខណឌ កនងករអនវតតករងរែដល ចបេងកតេចញជសកមមភពករងរ។ លកខខណឌ េផ ងៗដចជ «េរៀងៗខលន» ឬក«េ យេរបសមភ រសមរសប» ផដលពតមនតចតច សអពរបេភទពតរបកដៃនករងរ េហយមនរតវេគគត មននយសខនេនះេទ។ ផទយេទវញលកខខណឌ សេរមចករងរដចជ «េ យសហករជមយ...» ឬ «េ យេរបឧបករណផ រតណ» ចចតទកថមននយសខន ពេរពះ បញជ កចបសអពទដឋភពជកែសដងៃនករងរ។

ដ កកលទបនេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ រតងែផនកលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត

រតវែសវងរកេមលនងកតរ នវលកខណវនចឆយ ែដលេមលេទមននយសខន នងែដលនយយដចៗគន ពភរកចចមយេទភរកចចមយ។ េនេពលេរជសេរសលកខណវនចឆយរបកបេ យអតថនយសខន េគអនវតតវធ ដចេនកនងករេរជសេរសលកខខណឌ សេរមចករងរែដរ។

ដ កកលទរបកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ រតវពនតយយងផចតផចងេនែផនកចេណះដង ជនញ

នងឥរយបថ។ ជញកញប េនែផនកេនះមនពតមនសមបរែបបែដលអនញញ តឲយេគបែបកេចញបនជសមតថភពទេទេផ ងៗ។

ដ កកលទរបមយបនទ បពបនេធវើបញជ រេពើភណឌ នងកតរ រច លនវរបតបតតករ លកខខណឌ សេរមច

ករងរ នងលកខណវនចឆយែដលមនដែដលៗេនកនងភរកចចមយ នងបនទ បពបនពនតយេលើចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ េគចបចរតវេចទសណរដេចនះ៖ «េតើទនននយរបមលបន ចឲយេគបេងកើតេចញជសកមមភពករងរែដរឬេទ?»

េដើមបេឆលើយនងសណរេនះ រកមផលតកមមនងរតវពងេលើបញជ គរ យនមសកមមភពករងរែដលបនេលើកេឡើងមនេនះ។ តយងចេពះរបតបតតករ លកខខណឌ ឬលកខណវនចឆយ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ែដលបនេរជើសេរ ើសសរមបសណចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ រកមផលតកមមរតវសរខលនឯងថ េតើអវទងអសេនះអនញញ តឲយេគសេរមចសកមមភពគរករងរែដរឬេទ។

េយើងសមេលើកឧទហរណមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ។ បនទ បពករវភគសណរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ រកមផលតកមមបនសេរមចេរជើសេរ ើសយក24៖

• របតបតតករដែដលៗ៖ ផ រធតេផ ងៗភជ បគន• លកខខណឌ សេរមចករងររចែដលៗ៖ ករងរអនវតតជរកម• លកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលតដែដលៗ៖ ករេគរពកបនខន តសវតថភព• ចេណះដង៖ នបលង• ឥរយបថ៖ ខវ យខវលនងចណចលអតេ អ ច។

ដេចនះ េគរតវេចទសណរេ យសវយរបវតត៖ «េតើករផ រធតេផ ងៗភជ បគន ទង រសង ឬមយែផនក អនញញ តឲយេគវភគនង យតៃមលេលើ ថ នភពបនែដរឬេទ?» ចឲយេគបេងកើតេចញជទនកទនងរ ងវជជ ជវៈែដរឬេទ? ចឲយេគកណតេចញជកយវករែបបវជជ ជវៈែដរឬេទ?។ល។»

របសនទទលបនចេមលើយអវជជមន របតបតតកររតវទកេទមខ ងសន ចរតវេលើកយកមកវញ(ឬភជ បេទនងលកខខណឌ មយ លកខណវនចឆយមយ។ល។) ឬករតវជរមះេចលែតមដង។ េនេពលចេមលើយេនះវជជមន េគគសែខវង (x) មយេនកនង ង។ ករផទមគន េនះរតវែតអនញញ តឲយេគកណតបនជសកមមភពករងរពកពនធនងមខរបរ។

ឧទហរណ េបើេទះបជរកមផលតកមមយលេឃើញថ េនកនងមខរបរ ករ នបលង ចឲយេគវភគ ឬ យតៃមល ថ នភពេផ ងៗបន ែត េគេនែតមន រមមណថរតវមនពតមនរគបរគនេដើមបកណតទសេ ឲយបនចបសនវរបេភទសកមមភពករងរ មយេនះ។

សកមមភពករងរគរវភគ, យតៃមល

ថ នភពកណតទនកទនង

វជជ ជវៈកណតកយវករ

វជជ ជវៈគតអព ថ នភពទក

ជមន

ផ រភជ បគន x

ករងរេធវើជរកម x

េគរពកបនខន តសខភព នងសវតថភព

x

នបលង x

ខវ យខវលអពចណចលអតេ អ ច

x

ដ កកលទរបពរដ កកលចងេរកយគជករពនតយឲយដងចបសថ សកមមភពករងរែដលបនកណត

24 ចេណះដង ឥរយបថ នងជនញទងអស រតវបនកណតយក បែនត មនែតមយចននែដលេគបងហ ញសរមបជឧទហរណ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េ យេគរពរតមរតវេទ មតរមវករសមតថភពែដលេលើកេឡើងខងេរកមេនះ កដចជកបនខន តៃនករបេងកើតែដលនងរតវេលើកេឡើងេនេពលេរកយ។

ងខងេរកមេនះ បងហ ញពករេរបើរបសេនទបញច បៃនរបតបតតករ លកខខណឌ បេពញករងរ លកខណវនចឆយ ចេណះដង នងឥរយបថែដលេគេរជើសយកេនដ កកលទរបមយ។

វភគ យតៃមល ថ នភព កណតទនកទនងវជជ ជវៈ កណតកយវករវជជ ជវៈ

បងក រេនកនង ថ នភព

សមតថភពទេទ

ផ រភជ បគនេធវើករងរផ រធមម នងផ រេ យចេហះឧសមន

ករងរេធវើជរកម

េគរពកបនខន តសខភពនងសវតថភព

x*

នបលង

បងក រករបះពលដលសខភព, សវតថភព នង ងកយេនកនងករ ឋ ន

ងសង

ខវ យខវលអពចណចលអតេ អ ច

បករ យបលង នងបញជ យតៃមល

x**

* រកមផលតកមមសេរមចមនបេងកើតសមតថភពេចញមកអពលកខខណឌ សេរមច «ករងរេធវើជរកម»។ េគបនគតថ ជេរឿងរតមរតវកនងករនយយអពទដឋភពេនះេនកនងសមតថភពជេរចើន ឧទហរណ េនកនងបរបទសេរមចករងរ។** ករខវ យខវលអពចណចលមអតតច ចមនរតវបនេគេរជើសយកជកមមវតថៃនសមតថភពេនះេទ។ កបែនត េគនងពចរ ព េនកនងសមតថភពជេរចើនកនងនមជលកខណវនចឆយៃនសមតថភពផលត។

ចងេរកយេគ េនកនងសកមមភពករងរែដលរតវករសមតថភពខងបញញ ម រត ករេរបសញញ ណ ឬេគលករណវទយ រសត ចមនរបេយជន នងចបចសរមបកររបកបមខរបរ។ ដេចនះេគរតវយកចតតទក កឲយបនខល ងេលសកមមភពទកទងនង ថ នភពជកែសដងៃនករងរ នងមនរតវែបកេរេទរកទស នវសយ លកខណៈរទសដសទធ ធៃនមខវជជ េនះេទ។ តយង រតងចណងេជង « យតៃមលគណភពវតថធតេដមចបចសរមបេរៀបចសណងមយ» នងពពណនកនែតចបសអពសកមមភពពតរបកដៃនមខរបរជងេរៀបឥដឋ-កេបរ ជងែផនក «េរបរបសសញញ ណគណតវទយ»ែដលេផដ តទងរសងេទេលរទសដមខវជជ េនះ ែតមនបនេផដ តេលមខរបរជកែសដងេនះេទ។

៤.២ លកខខណឌ រតវេគរពដចអវែដលេយងបនេឃញខងេលរចេហយ សមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសសេ យ

ែឡក មនរបេភទខសគន នងេដរតេផ ងគន េនកនងអនគតសតង បណដ ះប ដ ល។ េនកនងែផនករងតច

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

របតបតតករ លកខ ខណឌ

សកមមភព ករងរ គរ

ៗពរមនេនះ េយងបនេផដ តករយកចតតទក កេលភពខសគន របសពក ។ ឯេនកនងែផនករងេនះ េយងនងពនតយេលបគគលកលកខណៈរមរបសពក វញមដង ែដលេរបជេគលសរមបរកមផលតកមមេនកនងេពលេធវករកណតសមតថភព។ េបេទះបជពតមនេនះរតវបងហ ញ េរកយវធ រសតៃនករកណតសមតថភពពេសសេ យែឡក នងសមតថភពទេទកពតែមន េគរតវែតយកចតតទក កអពពតមនេនះរហតពេដមដលចប។

ដេចនះ េនេពលកណតសមតថភព េគរតវែតេគរព មលកខខណឌ េផ ងៗគន ជេរចើនរបេភទ។ របេភទទ១ទកទងេរចើននងករងរ រមមនលកខខណឌ ែដលមនទសេ ធនឲយសមតថភពែដលេគេរជើសយកពណនយងរតមរតវអពមខរបរេគលេ ។ របេភទទពរមនទនកទនងនងករបណដ ះប ដ ល នងជពេសសទកទងនងទហ25ៃនសមតថភព។ លកខខណឌទងេនះសេ ធនថ សមតថភពែដលបនកណត អនញញ តឲយនផលវករបណដ ះប ដ លបនរតមរតវ នងជយសរមលដលករទទល គ លសមតថភពទទលបន នងករតភជ បគន រ ងសតង បណដ ះប ដ ល។ មយងវញេទៀត លកខខណឌ េផ ងៗទកទងនងរកតយរកមៃនករសរេសរករេរ ើសរេបៀបេធវើច តថន ក នងធតបងហ ញផលវែបបបរមណ ករតវែតេគរព មផងែដរ។ េគនងេធវើករបញជ កកនែតចបសអពរបធនបទេនះេនខងេរកមបនទ បេទេនះ។

៤.២.១ លកខខណឌ ទកទងនងករងរេគគតថ សមតថភពេគរពេទ មលកខខណឌ ទកទងនងករងរ របសនេបសមតថភពទងេនះ

ច៖• ពពណនបនរតមរតវអពមខរបរ មននយថ៖

- ទមទរឲយមនកររបមលផដចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ។ ដេចនះ សមតថភពនមយៗមនេរចើនរជង។ សមតថភពមយមន ចរតវេទនងបណដ ចេណះដងធមម មយបេ ណ ះេទេបើេទះបជចេណះដងទងេនះចបចសរមបរបកបមខរបរកេ យ។- មននយសខន នងមនលកខណៈជត ងៃនកររបកបមខរបរ។ េលសពេនះ សមតថភពមយរតវែតបញច លេទកនងទស នវសយៃនករសេរមច មករទនទងរងចៃនមខរបរ ឬករវវតតែដលចងបនៃនមខរបរេនះ។- នេឆព ះេទរកលទធផលមយែដល ចសេងកតេឃញ នង សសទងបន, ចឲយេគបេងកតេចញជផលតផលមយ ឬេស កមមចបស សមយ ឬកនេឆព ះេទរកករ េរៀបចមយែដល ចេផទ ងផទ តបន ឬេឆព ះេទរកវធ រសតែដល ច សសទងលទធផលរបស បន។- មនែដនកណតរតមរតវ នងមនភពសវយតគរសម មន ទភពផទ លខលន នងមនកណតេពលេវ ឬេធៀបនងវ លភពរបស ។

25 វ លភពៃនសមតថភពចងនយយអពទហរបស ។ វ លភពេនះពកពនធនងទហ រសខនគរសម នងភពសមគ ម ញៃនភរកចច នងសកមមភព ែដល អនញញ តឲយសេរមចេឡើង រមទង រសខន ខងគណភពនងបរមណ ធនធនែដលេរបើេនេពលបេងកើត។ េនកនងសតង បណដ ះប ដ ល វ លភពៃនសមតថភពមយែសដងេឡើង មរយៈរយៈេពល តេរៀន ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

- រតវនង ថ នភពជកែសដងមយ (រតវេទនងទដឋភពជកែសដងៃនកររបកបមខរបរ) នងរតវពពណនយងងយរសលេ យមនស មន កែដល គ លកររបកបមខរបរេនះ។- បេងកើតេឡើងេដើមបឆលះបញច ង26អពករមតៃនភព ញៃនភរកចច ឬសកមមភព៖ ករបេងកើត េឡើង រតវេទនងករមតៃនករលបកេនកនង ថ នភពករងរែដល រគបដណដ ប នងរតវេទនងទនលខសរតវែដលេគរបគលឲយ។

• េរបើសរមបករេរៀបចករងរ មននយថ៖- គជវតថមយែដលមនលកខណៈសវយតរគបរគន បែនតសថតេនកនងកេន មដធទ យមយ, តភជ បនងសមតថភពេផ ងៗេទៀត នងចលរមចែណកកនងករេរៀបចករអភវឌករផលត ឬករផគតផគងផលតផល ឬេស កមមែដលេគទនទងរងចៃនមខរបរ។

• បេងកើតជចណចេគលែដលមនសពលភពរបសករ យតៃមលវជជ ជវៈ មននយថ៖- េឆលើយតបចេពះ លេសចកដរតវកររបសមជឈ ឋ នករងរ ទកទងនងែផនកគណភព រតវកណតឲយបនចបសនវអវែដលមជឈ ឋ នករងរទទល គ លថចបច។

• រគបដណដ បពេលើ លអវៗែដលសខនសរមបពពណនមខរបរ មននយថ៖- េកដ បេលើផលតកមម ឬករបេងកើតផលតផល ឬេស កមមែដលផ រភជ បនងមខរបរ។- រមបញច លនវកេន មវធ រសត ឬករេរៀបចសខនៗែដលហសផតអពរពែដនៃនភរកចច េហើយែដលចបចសរមបធនឲយេគអនវតតករងរបនរតមរតវ នងអនញញ តឲយ មនករវវតត មេគចងបន។

៤.២.២ លកខខណឌ ទមទរទកទងនងចននសមតថភព នងវ លភពចនន នងវ លភពៃនសមតថភពមនឥទធពលធ សេលករបណដ ះប ដ ល នងករសក

តេរៀន។ េប មនយមនយ សមតថភពផ រភជ បយងខល ងនងភរកចច នងសកមមភពករងរ ឬជវតវជជ ជវៈែដលសមតថភពទងេនះអនញញ តឲយេគសេរមច េឡង។ ជនកល វ លភពៃនភរកចចទងេនះ ឬសកមមភព ចនេយងឲយឈនេទពចរ េឡងវញអពសមតថភពែដលេគរតវករសរមបបេពញ ។

េនកនងេសៀវេភទបសដពករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស េគបនេលកេឡងទកទងនងរបធនបទេនះថ៖

26 វ លភពៃនសមតថភពនយយអពទហរបស ។ វ លភពេនះទកទងនងករ តសនធងរបសរសខនរប ករបែហល នងភព ញៃនភរកចច ឬសកមមភព ែដល អនញញ តឲយេគសេរមចេឡើង

នងពកពនធនងទហែផនកគណភពនងបរមណៃនធនធនែដលរបមលបនេនេពលបេងកើត ។ េនកនងសតង បណដ ះប ដ លមយ វ លភពៃនសមតថភពមយរតវបនែសដងេឡើងេ យរយៈេពលសក

តេរៀនែដលេគផ រភជ បនង ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

«វ លភពៃនសមតថភព នយយអពទហៃនបណដ ចេណះដង ចេណះេធវើ នង កបប- ករយ ។ពមនរកតយរកមជក ក មយសរមបកណតវ លភពៃនសមតថភពមយេទ។ សមតថភពគចងនយយអពសមតថភពអនវតតភរកចចេពញេលញមយ នងអពករេគរពសតង សមតថភពផលតែដលេឆលើយតបនងបនទ តរកតយរបសទផ រករងរ។ ករឈនេទទទលបនសមតថភព ទមទរនវកេន មចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ ។ ដេចនះ សមតថភពគម នអវទកទងនងករេចះេធវើកយវករមយរបតបតតករមយ ឬដេណើ រករ មញញមយេទ។

េនះគជេហតផលៃនករចងបនភពរតមរតវ នងលទធភពទទលយកបននវលកខខណឌ ៃនមខរបរែដលជអនកកណតវ លភពៃនសមតថភព។ សមតថភពទលទ យរជលេពករបែហលជពបកនងផ ះផ រ ជមយឯក រពណនអពភរកចច នងទនលខសរតវពកពនធនងមខរបរ នងវជជ ជវៈ។េលសពេនះ ករបងហ ញរបបរបស ទនងជពបកនង ចសេងកតេឃញ នង សសទងបន។ មលេហតេនះគថសមតថភពពពណនេ យផទ លអពកររបកបមខរបរ នងកណតលទធផលទនទងរងចទចងបញច បៃនករបណដ ះប ដ ល មនផលបះពលផទ លេលគណភពៃនករសក តេរៀន។

ករកណតសមតថភពដេរចើន នងមនវ លភពតចចេងអ ត ចនឲយរបឈមនងេរគះថន កជេរចើន កនងេនះគ ចបេងកើតឲយមនភពជនេលើគន នងភពរចែដលេនកនងករសក តេរៀន កទមងនកនែតខល ងែថមេទៀតេលើករបណដ ះប ដ ល នងករ យតៃមល រពមទងបងអ កដេណើ រករបញច លបែនថមសមតថភពរតវទទល។ ផទយេទវញ ករកណតសមតថភពែដលទលទ យរជលេពក នងទេទរជលេពក ចនេទកតបនថយភពរតមរតវរបស នងេធវើឲយកល យេទជគម ននយសរមបទផ រករងរ។េទះបកនងករណ កេ យ សតង បណដ ះប ដ លែដលេគ ថ បនេឡើងដេចនះទនងជបតបងែផនកគណភព េហើយអនកទទលបនករបណដ ះប ដ លេឆលើយតបមនបនលអនងេសចកដចងបនរបសទផ រករងរ27។»

ធតេផ ងៗែដលរសងេឡើងមកេនះ រតវែតគតពចរ ផងែដរសរមបករបេងកើតវធ- រសតសក ។

ពមនកបនខន តេដមបកណតឲយបនជក កនវចននសមតថភព ែដលអនញញ តឲយេគបករ យបនសមរមយអពទដឋភពជកែសដងៃនមខរបរមយបនេនះេទ។ មរយៈករវភគសតង បណដ ះប ដ លេផ ងៗែដលេរៀបេរៀងេឡងេទ មវធ រសតែផអកេលសមតថភព េយងសេងកតេឃញថ ចេពះសតង បណដ ះប ដ លែដលមនរយៈេពលព ១២០០ េទ១៨០០ េមង ចននសមតថភពជមធយមសថតេនចេនល ះព ១៥េទ ២៥។ េគសេងកតេឃញផងែដរថ ចនន នងរយៈេពលទទលបនសមតថភពេ យែឡក ជទេទ េរចនជងចនននងរយៈេពល សរមបទទលបនសមតថភពទេទ។

េដមបេចៀស ងករបែបកសមតថភពជែផនកតចៗេរចន ឬករេធវឲយមនលកខណៈទេទហសេហតេពកេគ ចេធវករវភគេរបៀបេធៀបនវសមតថភពនមយៗេ យែផអកេលខលម រៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ ជពេសសែផអកេលលកខខណឌ សេរមចករងរ លកខណវនចឆយសមតថភពផលត ករមត រៈសខនរប ករបែហល នងករមតៃនភព ញៃនភរកចច។ បនទ បមក េគ

27 េកបច, រកសងអបរ, ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស, េសៀវេភទ៣ ករអភវឌ កមមវធសក ២០០២ឯក រេយងេលខ៤។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េធវករ យតៃមលរតសៗអពេពលេវ ទទលបន ឬចបយកបនសមតថភពមយេនកនងមជឈ ឋ នករងរ។

ករវភគេនះនង ចរតវបនបេពញបរងគបេ យករពចរ ពករចងអលបងហ ញ េផ ងៗសដពសមតថភព េពលគជករចងអលបងហ ញែដលនងរតវ កេនកនង ងៃនភពរតវគន (សមេមើលែផនក៥.២)។ ងធមម មយែដលបងហ ញពសមតថភព, ករបងហ ញរបបតថភព នងករ យតៃមលរតសៗពេពលេវ ទទលបនសមតថភពេនកនងមជឈ ឋ នករងរ ឬ េនខងេរក - េនេពលែដលសមតថភពេនះទមទរនវករមនចេណះ ឬចេណះដងទេទែដលពបកនងទទលបនេនកនងមជឈ ឋ នករងរ – ចអនញញ តឲយេគេធវើករ យតៃមលជ នដបងេលើករមត ញៃនសមតថភពមយ។ េនកនង ងេនះ ករមតេនះមនព ១ ដល ១០ សរមបសមតថភពនមយៗ។

សមតថភព ករបងហ ញរបបពសមតថភព

ករ យតៃមលពរយៈេពលទទលបនសមតថភពេនកនងមជឈ ឋ នករងរ

ករមត ញ (១-១០)

សមតថភព A ករបងហ ញរបប ១ ករបងហ ញរបប ១ ករបងហ ញរបប ១ .............

ពរបៃថង �ពរបសបដ ហ �ពរបែខ

ពរបឆន �.........

សមតថភព B ករបងហ ញរបប ១ ករបងហ ញរបប ១ ករបងហ ញរបប ១ .............

ពរបៃថង �ពរបសបដ ហ �ពរបែខ

ពរបឆន �.........

វតតមនៃនសមតថភពមយចននធែដលមនករមតៃនភព ញទប (ករមត ១, ២ នង ៣)ឬករមតសមគ ម ញខពស (ករមត ៨, ៩ នង១០) រតវែតជឱកសសរមបពនតយលទធភពរ យបញច លគន នវសមតថភពមយចនន ឬកផដ ចេចញពគន េទ មករណនមយៗ។

បនទ បមកេទៀត ករមត ញែដលកណតសរមបសមតថភពនមយៗនងរតវេផទរេទកនង ងមរទស(សម នែផនក ៥.១)។ ករមតេនះគជសនទស នដមនតៃមលសរមបកណតជែផនកៃនករបណដ ះប ដ លឬករ តេរៀន រមទងរយៈេពលចបចសរមបករទទលបនសមតថភពនមយៗ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

៤.៣ ករបេងកើតរបេយគៃនសមតថភព

ករបេងកតរបេយគេ សមតថភព រតវេគរព មកបនខន ត នងករមតៃនករេធវច តថន ករតមរតវ។ ឃល របេយគរតវែតខល នងចបស។ រតវមនករយសពទមយ ជករយសពទេដម ែដលែសដងពសកមមភពែដលរតវអនវតតជរម នងកមមបទផទ លមយ (ឧទហរណ គរបលង នេលខ) ឬកមមបទមនផទ ល(ឧទហរណ េធវសមហរណកមមេទកនងមជឈ ឋ នករងរ) ែដលបញជ កចបសពលទធផលចងបន (ផលតផលសេរមចេឡង នងេស កមមផដល)។ ជេរមសករយសពទរតវបនេធវេឡងេ យេរបវធេរៀប មច តថន កែដលេគនយមេរបេរចន (វសយចេណះដង, ចតតចលន នងមេនសេញចតន ជេដម)។

របសនេប េគេរជសយកគរច តថន កវសយចេណះដងរបសេ កបលម28 (Bloom) ករយសពទបញជ កសកមមភពែដលេគេរប រតវេទនងករមតមយកនងចេ មករមតដចខងេរកម៖

• ករអនវតត មននយថ ករេរបើរបសចេណះដងេនកនង ថ នភពពេសស នងជកែសដងឧទហរណ េរជើសេរ ើស េរៀបច េរបើរបស

• ករវភគ មននយថ ករែញកេចញពសណមយនវធតរបស ឬធតផ របស េដើមបេធវើយងចបភលឲយចបសព ននរកម នងទនកទនងេផ ងៗ ឧទហរណ វភគ រកលកខណៈ

ពេសស នងកណតឲយចបស• ករសេយគ មននយថ កររបមលផដធត ឬែផនកេផ ងៗេទជសណរមមយ ឧទហរណ ផលត

បេងកើត ែកសរមល េរៀបចែផនករ ពរងក ឬសេយគ• ករ យតៃមល មននយថ កររះគនខងកនងឬខងេរក ឧទហរណ យតៃមល េធវើករវនចឆយ ផដល

សពលភព េធវើមលវចរ ឬកណតបទ ឋ ន។

៥. ឧបករណជនយកនងករ កែតងសមតថភព

ដចអវែដលបនេលកេឡងេនខងេល ករ កែតងសមតថភពគជលទធផលែដលបនមក ពករេរបរបសវធ រសតទស នទន ឬវធ រសតបែបក ែដលេគរពេទ មធតកណតេផ ងៗបនមកពករងរមនៗ ជពេសសករវភគ ថ នភពករងរ េ យេរបរបសរបេយគេដមបបងហ ញពសមតថភពមយែដលមនលកខណៈជត ងៃនដេណរករអនវតតភរកចចមយឬេរចន ឬសមតថភព នងផ រភជ បនងករសេរមចសកមមភពករងរឬជវតវជជ ជវៈ។ េលសពេនះ សមតថភពែដលបងហ ញេឡងេនកនងសតង សមតថភពមខរបររតវែតធននវកររគបដណដ បេពញេលញេលភរកចច នងរបតបតត ករែដលផ រភជ បនងមខរបរមយ។

ចបស សថ សកមមភពេនះគជសកមមភពមយកនងចេ មសកមមភពផលតសតង សមតថភពមខរបរ ឬករងរេរៀបចសតង បណដ ះប ដ លមយ។

ឧបករណពររតវបនបេងកតេឡងេដមបជយសរមលករងររកមផលតកមម នងករេរៀបចវធ រសតបេងកត រមទងេដមបេធវកររ វរជវឯក រជលកខណៈរបពនធេនកនង លជ ន នមយៗៃនផលតកមម។បនតេទេទៀត ឧបករណទងេនះរតវបនបេពញបែនថម នងេរបរបសេនេពញមយដេណរករៃនករបេងកត

28 េគមនឧទហរណពករេធវើច តថន កេនកនង ន ៃដរបសេ ក ឡរហងរដ េរកមចណងេជើងថ វចននរកមសមយបចចបបនន ២០០៥, ឯក រេយងេលខ ៣៤។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សតង បណដ ះប ដ ល នង យតៃមល រមទងមគគេទទសកេផ ងៗ នងឯក រែណន រពមទងរកទកែផនកគនត នងករបនតេរបរបសពតមនទកទងនងសមតថភពនមយៗែដលបនកណត។

ឧបករណទងពរេនះគជ ងមរទសសមតថភព ែដលរតវបែលងបនតេទៀតេទជមរទសៃនកមមវតថបណដ ះប ដ ល កនងេពលផលតសតង បណដ ះប ដ ល នង ងៃនភព រតវគន ។

៥.១ មរទសសមតថភពមរទសសមតថភពគជឧបករណមយែដលេរៀបចេឡងបនតចមដងៗ េនកនង លដ ក កល

ៃនករកណតសមតថភព េ យែផអកេល ងទនននយពររបេភទែដលេនកនងជ នទមយ អនញញ តឲយេគបងហ ញពគេហញបណដ សមតថភពពេសសៗ សមតថភពទេទ ដេណរករករងរ រមទងករមតៃនភព ញែដលេគ យតៃមលចេពះសមតថភពនមយៗ។ ងេនះផដលជននវគេហញរមេលសមតថភព ែដលអនញញ តឲយេគទញបងហ ញឲយេឃញចបសនវចែណកដរតមរតវៃនករបេងកតសមតថភព (ករេរៀបសមតថភពជលកខណៈរបពនធ) រពមទងលទធភពឲយេគេធវករេផទ ងផទ តបនផងែដរ នវ ទភពៃនទនកទនងរ ងសមតថភពពេសសនមយៗ នងធតរបសដេណរករនមយៗ នងរ ងសមតថភពពេសសនមយៗ នងសមតថភពទេទមយ។

មរទសសមតថភព បងហ ញជនអពកររមបញច លគន រ ងសមសធតចមបងៗៃនមខរបរ កនងេគលេ ជយសរមលដលករបេងកតរបមនត នងករ កឲយមនទនកទនងរ ងសមតថភពទងពររបេភទែដលចបចសរមបរបកបមខរបរ។

បនតមក ឧបករណេនះរតវបនអនមតយក នងបេពញបែនថមេដើមបបញច លរជងទងអសែដលទកទងនងករបណដ ះប ដ លឬករសក េ យេគឱយេឈម ះថ «មរទសកមមវតថបណដ ះប ដ ល»។

ករ ថ បនមរទសសមតថភពេដមបបេងកតមរទសសមតថភព េគចបចរតវពនតយេមលេឡងវញនវភរកចច នងសកមមភព

ករងរេផ ងៗែដលបងហ ញជនេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ េដមបេធវយង ឲយេគេមលេឃញមខរបរជរម។ េនដ កកលេនះ េគចបចរតវេផទ ងផទ តភពសសងវ ក នងធនឲយបនថគម នភពរចែដល នងភពខវះចេនល ះ។ បនទ បមកេទៀត េនកនងមរទសមយ េគរតវបេងកតរចនសមពនធសរមបសមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសស។ ដេណរករករងរែដលកណតេឡងបនទ បពករពនតយភរកចច ចលរមចែណកេ យផទ លកនងករកណតសមតថភពពេសស។

ដចអវែដលបនបញជ កេនកនងែផនក៣.២ ដេណរករករងររតវបនផដលនយមនយេរបៀបបននងេសរៃនដ កកលេរៀបច មេពលេវ នងែដលនឲយេគឈនេឆព ះេទរកលទធផលមយ (ផលតផល ឬេស កមម)។ ដ កកលទងេនះ ចភជ បេទនងេសរសមេហតផល នងែបបកលបបវតតៃនភរកចច ឬរបតបតតករ។ ភពរតវគន រតវែតកណតេឡងរ ងរគបដ កកលៃនដេណរ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ករករងរនងសណភរកចច េរពះថដ កកលទងេនះរតវបនអនវតតេទេលភរកចចជេរចន។ ជទេទ ដេណើ រករករងររតវបនកណតចប ងពដ កកលវភគភរកចច នងរបតបតតករ

េរៀបចករវភគ ថ នភពករងរ។ ដេណើ រករេនះរមមនពបនេទរបមយ ដ កកល េហើយរតវបនែតងេឡើងេ យេរបើករយសពទបញជ កសកមមភពមយ នងកមមបទផទ ល ឬរបេយលមយ ដចជកនងករណរបេយគបញជ កពសមតថភព។

ឧទហរណខងេរកមេនះ ដករសងេចញពកមមវធសក វជជ ជវៈ េរៀបឥដឋ-កេបរ រតវបនេរបើរបស នងេផទរ កេទកនងករ កលបងមរទស៖

- េរៀបចែផនករ នងេរៀបចករងររបសខលន- បេពញករងរមនចបេផដើមេរៀបឥដឋ- េរៀបចចណង- េរៀបេរគ ងសណង នងធតេផ ងៗ- ដកជនទល- សមអ តកែនលងករងរ។ករ ថ បនមរទសសមតថភព ជទេទេគរព មដ កកលេផ ងៗដចតេទ៖

• កចណងេជើងមខរបរេនកនងកែនលងែដលបនេរគងទកសរមប ។• កតរ េនេលើអក ឈរនវសមតថភពពេសស (សមតថភពពេសសរតវបនេរៀបចពេលើចះេរកម

េទ មករមតៃនភព ញ ឬល បេរៀងៃនករអនវតតេនកនងមជឈ ឋ នករងរ)។• កតរ ពេឆវងេទ ដ េលើអក េដកនវរបេយគសមតថភព នងដ កកលៃនដេណើ រករករងរ។• េធវើករបងេលខេរៀងសមតថភព (េលខរតវបន កឲយសមតថភពនមយៗេ យ បបញច លទង

សមតថភពទេទេនមនករទទលបនសមតថភពពេសស)។• បេងកតទនកទនងរ ងសមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសស ( �) នងរ ងដ កកលេផ ងៗៃនដេណរករ នងសមតថភពពេសស ()។ ទភពៃនទនកទនងមខងរមយ ( �) បញជ កថមនទនកទនងរ ងសមតថភពទងពរេនះ ចបសជងេនះេទៀត បញជ កថ សមតថភពទេទមនភពចបចសរមបេពលអនវតតសមតថភពពេសស េន កនងទផ រករងរ។ ទកទងនងដេណរករករងរ ដេណរករមនលកខណៈដចគន េនះែដរ។ ទភពៃនទនកទនងមខងរមយ () មននយថ ដ កកលមយៃនដេណរកររតវបនសេរមចេឡងេនកនងេពលេរបរបសសមតថភព េនកនងទផ រករងរ។

• កណតករមតៃនភព ញែដលេគរពងគត េនះគជករមតមយែដលេនកនងេពលបេងកើតសតង បណដ ះប ដ ល ឬវធ រសតសក នង ចេធវើករកណតេពលេវ ទទលចេណះដងេ យែផអកជពេសសេលើភព ញរប ករបែហលៃនសមតថភពនមយៗ។

• កតរ បញច លនវចននសរបៃនសមតថភពទេទ េនែផនកខង ដ ៃនអក េដក នងចននសរបៃនសមតថភពពេសស េនខងេរកមៃនអក ឈរ។

• កតរ បញច លេនែផនកខងេរកមៃនមរទស នវេសចកដពនយលពនមតតសញញ ែដលេគេរបើរបស។ឧទហរណខងេរកម បងហ ញពករ កលបងករអនវតតមរទសសមតថភពខងជនញេរៀបឥដឋ-

កេបរមយចែណក។ ចរេយងកតសមគ លថ សេ េដមៃនមរទសេនះរតវបនអនមតយកេដមបេរបរបស

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

េនកនងមគគេទទសកវធ រសតេនះ។

មរទសសមតថភព សមតថភពទេទ ដេណរករ

េរៀបឥដឋ-កេបរ(អនវតត កលបង)

សមតថភពពេសស

េលខេរៀង

ករមតៃនភព

ញ

បងកករបះព

លដល

សខភ

ព, សវតតភ

ព នងងក

យេន

ករ

ឋនសណ

ង

េរៀបច នងយ

បយ

អរ

ដេឡើងរនទ

បករយ

បលង នងបញជយ

តៃមល

េធវើករផ

រធមម នងផ

ររេយ

ចេហះឧស

មន

េធវើករេរៀបចមនេពល

េរៀបឥដឋ

េរៀបចចណងែដក (

េយ)

េរៀបេរគងស

ណង នងធ

តេផងៗ

េះជនទល

សមអតកែនលងេធវើក

រ

ចននសមតថភ

ព

េលខេរៀង 1 2 3 6 9 5

ករមតៃនភព ញ 5 3 4 8 6

េរៀបផទ ង ឬឥដឋជជរ 4 4

ដេឡើងរជងអពផទ ងសមងត ឬឥដឋ

5 5

សង ឬជសជលសណងធមម អពផទ ងសមងត ឬឥដឋ

7 5

សងសណង ញអពេរគ ងសមងត

8 8

សង ឬជសជលសណងអពេរគ ងសរមបដេឡើងរ ប

10 6

កតឬេរៀបដថមធមមជតត ឬថមសបបនមមត

11 6

សងឬជសជលបពងែផ ង នងឡកេមដ កនងផទះ

12 7

ចននសមតថភព 7 12

ទភពៃនទនកទនងមខងរ

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

៥.២ ងៃនភពរតវគន

ដចជមរទសែដរ ងបងហ ញភពរតវគន គជឧបករណេគលមយែដលរកមផលតកមមយកមកេរបរបស។ ងេនះមនមខងរពររតតគន ៖ ទមយ េរបជេសៀវេភកណតេហតេដមប កបទបញជ នងរកទកនវពតមនចមបងៗែដលនេឆព ះេទកណតឲយបនបនតចមដងៗនវបញជ យនមសមតថភពទកទងនងមខរបរមយ េហយទពរ អនញញ តឲយេគ ចេមលេឡងវញនវទនកទនងែដលមនរ ងសមតថភពនមយៗែដលេគេរគងទក េនកនងសតង សមតថភពមខរបរ នងពតមនបនតេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ (ភរកចច របតបតតករ ចេណះដង ជនញ ឥរយបថ) នងធតកណតេផ ងៗេទៀតេនរគបញច ប។

ងៃនភពរតវគន រតវបនបេពញបែនថមបនតចមដងៗ េ យេរបេឡងវញជសវយរបវតតនវរបេយគសមតថភព នងេ យបញជ ក សរមបសមតថភពនមយ នវឯក រេយង នងធតកណតេផ ងៗែដលនឲយេគេរជសយក នងបេងកតជសមតថភពមយ។ ពតមនេនះរតវបនបេពញបែនថមេ យបណដ សចនករសដពសមតថភព។

ដេចនះ ងៃនភពរតវគន េនះអនញញ តឲយេគកណតបទបញជ កនងករេរជើសេរ ើសពតមនសដពខលម រដរតមរតវរបសសមតថភពេផ ងៗ ងពេដើមដលចបៃនករងរទង យែដលនឲយេគឈនេទកណតនយមនយបន។ ងៃនភពរតវគន បេងកើតបន «ពតមនជសេណរមយ»ៃនរបតបតតករែដលពតមនេនះបនមកពករងរននកនងេពលេធវើករ កែតង។ ដចគន េនះែដរ េគគរែតេធវើកណតរ សេងខបអពអតថនយសខនៃនកចចពភក នងករពចរ ែដលេធវើេឡើងេនេពលកណតសមតថភព នងយក េធវើជឯក រេយងមយែផនកេដើមបេរៀបេរៀង ងៃនភពរតវគន ។

េសចកដបងហ ញេផ ងៗែដលកតរ េនកនង ងៃនភពរតវគន រតវែតអនញញ តឲយអនក នយលអពវ លភព នងែដនកណតៃនសមតថភព។ មពត របេយគសមតថភពមយង មន ចរគបរគនកនងករែសវងរកភនភគេពញលកខណៈៃនអនកមនសមតថភពបនេទ េគ ចបចរតវផដលពតមនបែនថមេទៀតេទឲយអនក ន េហយេនះគជតនទរបសករចងអលបងហ ញ អពសមតថភព។ េដមបកណតនយមនយករចងអលបងហ ញអពសមតថភព រកមផលតកមម ចយកគរ មភរកចច របតបតតករ នងដេណរករករងរសរមបសមតថភពពេសស រមទងសកមមភពករងរសរមបសមតថភពទេទ។

ករចងអលបងហ ញទងេនះ េរបរបសកបនខន តែតមយជមយករកណតសមតថភព មននយថ រតវមនករយសពទសកមមភព នងកមមបទផទ ល ឬរបេយល។ ដេចនះ េគ ចេផដ តយងចបសេលសកមមភពែដលេគចងបន នងករមតទនលខសរតវរបសបគគល េ យមនចបចបងហ ញអពធតផ ចមបងៗៃនសមតថភពេទ។

ងៃនភពរតវគន េនះ េរកពជករេរជមែរជងសរមបរកមផលតកមមេនរគកណតសមតថភពេនមន រៈសខនេនកនងរគផដលសពលភពដលសតង សមតថភពមខរបរ េទៀតផង។ េនខងេរកមេនះ គជសរមង ងៃនភពរតវគន មយសរមបមខរបរ ជងេរៀបឥដឋ-កេបរ។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ងៃនភពរតវគន - ជងេរៀបឥដឋ-កេបររបេយគសមតថភព ធតកណត

បងក រករបះពលដលសខភព សវតថភព នង ងកយេនកនងករ ឋ ន ងសង

ករវភគ ថ នភពករងរ ៖ សណភរកចចចេណះដង (សម ន របយករណករវភគ

ថ នភពករងរ ទ. x.ជនញ (សម នរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ ទ. x.)

ករចងអលបងហ ញអពសមតថភព• ែបងែចកអពតនទ នងទនលខសរតវៃនអងគភពទទលបនទកែផនកសខភព នងសវតថភព។• កណតរកបខណឌ គតយតតពកពនធនងសខភព នងសវតថភពេនកនងករ ឋ ន ង- សង។• រសងេរគះថន កែដល ចេកើតមនេនកនងករ ឋ ន ងសង។• ដងអពធតេផ ងៗៃនមជឈ ឋ នករងរមយរបកបេ យសវតថភព។• គ លនវេរគះថន ករបឈមពេសសៗទកទងនងករងរមយចនន នងេរគះថន កទកទង

នងករេរបើរបសផលតផលមយចនន (ជងេ យករបេពញវជជ ជវៈ វតថធតេរគះថន ក។ល។)។

• កណតអពអវេទជឥរយបថរបកបេ យសវតថភពេនកនងករ ឋ នសណង។• កណតវធនករែដលរតវេរបើកនងករណេរគះថន កេកើតេឡើង។• េរៀបេរៀងរបយករណអពេរគះថន ក។

៦. ករផដលសពលភពដលសតង សមតថភពមខរបរ29

ករផដលសពលភពដលសតង សមតថភពមខរបរ ជនមតតរបៃនដ កកលចងេរកយៃនករងរផលតេនះ។ ករផដលសពលភពមន រៈសខនបផតេដមបបងហ ញអពភព ចទកចតតបនៃនវធរសតែដលេគេរប ផលតផលែដលេគទទលបន។ មពត ជ នដបងទកទងនងករបែបកេចញ

រតវបនឆលងកតរច េនេពលករងរ កែតងសតង សមតថភពមខរបរ។ ជករចបចែដលេគរតវធនថ ករបែបកែដលនេឆព ះេទបងហ ញអពសមតថភពទេទ នងពេសសៃនមខរបរេនះ ឆលះបញច ងពទដឋភពជកែសដងៃនទផ រករងរ នងជកមមវតថៃនកររពមេរពៀងគន ដទលទ យមយ ជមយមនសែដលត ងឲយទផ រករងរេនះ។

ដ កកលមន រៈសខនេរចើនយង៖

29 ឧបសមពនធ២ មនបងហ ញពសេណើ ៃន ងមតកសរមបសតង សមតថភព មមខរបរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• អនញញ តឲយេគបងហ ញជេលកចងេរកយនវរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ• អនញញ តឲយរកមផលតកមមបងហ ញ នងផដលសពលភពដលសមតថភពែដលផ រភជ បនងមខរបរ

ែដលេគសក រ វរជវ• អនញញ តឲយមនករពរងកករផល សបដរមតេយបល មរយៈករសក សជេរមនវែផនក «សេណបណដ ះប ដ ល ឬសក » ៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ

• អនញញ តឲយមនករបេងកើតេចញជកររពមេរព ងគន េលើបញហ សជេរម នងធនឲយមនតមល ភពេនកនងដេណើ រករ

• េរបើសរមបជឧបករណផដលពតមនសរមបៃដគទងអស នងែថមទងចលរមចែណកកនងករបេងកើតភព ចេជឿែដលទកចតតបន េលើអនគតសតង បណដ ះប ដ ល។

សមសភពៃនសកខសមសភព នងរយៈេពលៃនសកខ ផដលសពលភពមនទនកទនងផទ លនងគណភពៃន

ពតមនែដលបនចងរកង រមទងកហតៃនករេរៀបចែដលេគ កមក។ េរកអពសមជករកមផលតកមមមនស របមណជ ១២ នកចលរមេនកនងវគគផដលសពលភព៖

• មនស របពរ ឬរបបនក ត ងឲយមជឈ ឋ នករងរ។ ពកេគគជអនកវជជ ជវៈែដលរបកបមខរបរេគលេ របសសតង (យងេ ច សជងពកក ដ លៃនពកេគចលរមកនងករវភគ

ថ នភពករងរផងែដរ) ឬែដលកនមខតែណងពនតយ (នេយជក អនករតតពនតយ។ល។)។មនស បន ឬរបនក មកពមជឈ ឋ នបណដ ះប ដ ល។ មនស ទងេនះគជរគបេងគ លៃនមខ

ជនញេគលេ របសសតង ។ មនស កនងចេ មេនះនងមនទនលខសរតវចលរមសហករេ យផទ លកនងករងរផលតអនគតសតង បណដ ះប ដ ល។ អនត គមនរគបេងគ លរតវែតេផដ តជសខនេលភពរតមរតវៃនសតង សមតថភពមខរបរ។

េនេពលេធវករេរជសេរសរច លេហយ អវែដលសខនេនះគអនកទងអសេនះរតវទទលបនលខតអេញជ ញផលវករយងេ ច សពរសបដ ហជមន េ យមនភជ បេទជមយនវសេសតង សមតថភពមខរបរ រមមនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ នងបញជ យនមសមតថភព។

វធ រសតផដលសពលភពខលម រៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ រតវបនបងហ ញជន នងេប ច មនទង

េយបល នងករអ ថ ធបបយែដលទទលបនផងែដរ។ (េនកនងដ កកលេនះ មនែមនជករបនតករងរផដលសពលភពេលរបយករណករវភគ ថ នភពករងរេនះេទ បែនតរបសនេបចបច េគ ចេធវកែណតរមវមយចននបនទ បពករផដលសពលភពដលសតង ។)

េគលបណងៃនករផដលសពលភពដលសតង សមតថភពមខរបរ គធនឲយសមតថភពនមយៗមនទនកទនងនង ថ នភពពតៃនករងរ នងឲយករតភជ បសមតថភពពមយេទមយមនភពរលនលអ។មតេយបលជធមម េផដ តេលើទដឋភពប មននយថករសេរមចមនលកខណៈជ៖

• ទភព នងភពរតមរតវៃនសមតថភពនមយេនកនងកររបកបមខរបរ• ភពរតវគន រ ងសមតថភពទងេនះ នងេសចកដបញជ កបែនថមទកទងនងែដនកណតៃន

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

សមតថភព េធៀបនងមខងរករងរេផ ងៗេទៀត• ករេគរពចបប នងវធនេផ ងៗជធរមន (ែដនកណតៃនអនត គមនរបសអនកវជជ ជវៈ)។

តនទៃនរកមផលតកមមកចចរបជផដលសពលភព សថតេរកមទនលខសរតវរបសរកមផលតកមមសតង សមតថភព ម

មខរបរ។ តនទៃនរកមផលតកមមគបងហ ញសតង េឆលយតបនងសណររបសអនកចលរមេនកនងកចចរបជផដលសពលភព នងរបមលយកករអ ថ ធបបយរបសពកេគ។ សមជករកមករងរេនះ រតវែតមនសមតថភពពនយលឲយបនចបសអពទដឋភពនមយៗៃនសតង បែនតពកេគមនមនទេនរករពរយងចេចសនវទដឋភព មយេនះេទ េរពះថកមមវតថៃនជនបរបជេនះ គរបមលយកមតេយបលឲយបនជអតបរមពស កអនកែដលមនវតតមន ែតមនែមនជរញពកេគឲយរពមទទលយកេ យសវយរបវតតេនះេឡយ។ ដេចនះរកមផលតកមមរតវបងហ ញអពជហរអពយរកត នងទទលយកករេធវអ ថ ធបបយេផ ងៗ។

ករសេរមចករងរផដលសពលភពកនងករអនវតត េគ រតវផដលជននវអវៗទងអសេដើមបធនឲយមនេជគជយេនកនងដ ក

កលពេរគះេយបលមយេនះ។ បនទបរបជរតវមនភពសងប ង តលអ នងមនផសកភពសមរសបេហើយត េកអ រតវតេរម បយង សរមលដលករផល សបដរេយបល។ ទកទងនងសមភ រសរមបេធវើករបងហ ញ រតវមនមសនបញច ងរបភពមយ នងកដ រេខៀនធមយ។ េគរតវមនរក សកតងសមគ លេឈម ះអនកចលរម នងសេ ថតចមលងៃនសតង សមតថភព មខរបរ។

ករងរផដលសពលភពេលើសតង សមតថភពមខរបររមមនសកមមភពគរពរ៖ ករបងហ ញសតង នងករផដលសពលភពេនះែតមដង។

េមងេធវើករៃនជនបេនះរតវមនធតដចតេទ៖• ករទទល នងសនទរកថ វ គមន• ករបងហ ញរកមផលតកមម• ករបងហ ញសមសភពអនកចលរម• ករបងហ ញពកមមវតថៃនជនប នងេមងេធវើករ• បទបងហ ញទេទសដពវធ រសតែផអកេលើសមតថភព ដេណើ រករ នងដ កកលចមបងៗៃន

ករសេរមចសតង សមតថភពមខរបរ (៣០នទ)• ករបងហ ញពសតង សមតថភពមខរបរ (១ម ៣០)

- របយករណករវភគ ថ នភពករងរ (អ ថ ធបបយ)- បញជ សមតថភពពកពនធ- ងមរទសសមតថភព- ងៃនភពរតវគន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

• ករផដលសពលភព (៣ េទ ៤ ម)- របយករណករវភគ ថ នភពករងរ (អ ថ ធបបយ)- បញជ សមតថភពពកពនធ (មតេយបលេលភពរតមរតវ នងភពរលន)

• ករពនតយសជេរមេលើែផនក «សណមពរសរមបករបណដ ះប ដ ល ឬករសក ) (៣០នទ)

• េសចកដអណរគណ នងករបទកចចរបជ

ករបងហ ញេគលបណងពេសសៃនករបងហ ញេនះគ ជនដណងដលអនកចលរម អពដ កកលែដលបន

ឆលងកត េធវើករពពណនពសភពៃនករតរមងទសេ ែដលេគអនមតយកេធៀបេទនងករងររតវេធវើបនត ពនយលេ យសេងខបអពបគគលកលកខណៈៃនវធ រសតែផអកេលើសមតថភព នងចងបញច ប បងហ ញសតង សមតថភពមខរបរ។ ករបងហ ញេនះកមនបករមទងរយៈេពល ទកសរមបករេចទសណរពស កអនក ដ បផងែដរ។ សរមបចណចនមយៗ សមជករកមករងរផលតកមមនងរតវកណតមខនទសរមបសមជកមន កៗកនងករេរៀបចបទអនត គមន រមទងសមភ រចបចសរមបករបងហ ញ។

េមងរបជនមយៗមនលកខខណឌ របស រតវេគរព ម បែនតជទេទ េគរតវកណតរពែដនៃនករផដលពតមនបេចចកេទស នងសងកតធងនេលរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ នងបញជ យនមសមតថភពពកពនធ។ សមគសបញជ កថ ជចបច េគរតវជនដណងជមនដលអនកមនវតតមន ថកចចបងហ ញេនះពែមនជករងរសនលៃនករផដលសពលភពេទ នងថករបេញចញេយបលេផ ងៗនងរតវទទលយកេនរគផដលសពលភពែតបេ ណ ះ។

ករផដលសពលភពេនេពលេវ មកដល េគចបចរតវពនយលឲយចបសអពកមមវតថៃនដ កកលេនះ េ យបភលអព

េគលគនតៃន «ភពរតមរតវ» នង «ភពរលន»។ េគរតវែតសងកតធងនេលករណែដលថអនកកនខងវធរសតមនសទធនយយ។ គតរតវអនវតតបេចចកេទសសមរសបកនងករសរមបសរមលកចចពភក េដមប

បេងកតឲយករងរជរកមរបកបេទេ យរបសទធភព។ ទកទងនងអវែដលមនលកខណៈជវធ រសតរមមន៖• េគចបេផដមេឡងេ យពនតយេលខលម រៃនរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ។ កមមវតថៃនដ ក- កលេនះគរបមលករអ ថ ធបបយេផ ងៗេដមបបេពញពតមន នងរបសនេប ច ផដលករបញជ កបែនថមកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ។ េគ រតវកណតរពែដនៃនករផល សបដរេយបលរ ងអនកចលរម នងេផដ តជសខនេលករកតរ ។ ករសេរមចែកតរមវរបយករណបញច បៃន AST រតវេធវេឡងេនេពលបនទ បពេនះ។

• បនតពេនះ េគេធវើករពនតយេលើសមតថភពេផ ងៗ មដងមយៗ មល បេរៀងេនកនងមរទសសមតថភព។ េគផដលសពលភពផងែដរេលើករចងអលបងហ ញេនកនង ងៃនភពរតវគន មដងមយៗ។ របសនេបើ ច េគពយយមែសវងរកកររពមេរព ងគន មយសដពបញហ ពកពនធនងភពរតមរតវ។ េគគរែតកណតរពែដនកចចពភក ែដលេរចើនែតធល កេទកនងករែសវងរក កយសពទលអបផត។

• ចងបញច ប េគរតវេចៀស ងករសរមលករែកែរបែដលេធវេឡងកនងេគលបណងរក

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ចរតលកខណៈពេរគះៃនជនប នងទកេពលេវ ឲយរកមផលតកមមគតឲយបនមតចតចេពះករេធវកែណតរមវេលសតង សមតថភពមខរបរ។ កបែនត េនចងបញច បៃនកចចរបជ អនកកនខងវធ រសតរតវេធវសេយគអពមតេយបលសខនៗែដលទទលបន នងផដលសពលភពេលមតេយបលទងេនះជមយនងអនកមនវតតមន េដមបធនថេគនងមនពតមនចបចកនងៃដ សរមបេពលេធវករសេរមចែដលេធវេឡងបនទ បពករងរផដលសពលភព នងករេរៀបចរបយករណ។

៦.១ ករផលតរបយករណៃនករងរផដលសពលភព

ករអ ថ ធបបយែដលទទលបនេនកនងឱកសៃនករផដលសពលភព រតវបនេគេលកេឡងេនកនងរបយករណៃនករផដលសពលភព ែដលរតវេធវករពពណនអពសភពៃនករកតសមគ លសដពករវភគ ថ នភពករងរ បែនតជពេសសសដពបញជ នងករបេងកតឃល េ សមតថភព។ ភពរតមរតវនងរតវេលកមកនយយេ យផទ ល នងរតវបេពញបែនថម មរយៈករសក សជេរមអពសេណែដលទកទងនងករបណដ ះប ដ ល ឬករសក តេរៀន។

របយករណៃនករងរផដលសពលភព គជេសចកដ យករណអពេយបល នងករអ ថ ធបបយរបសអនកចលរមរបជផដលសពលភព ែដលបងហ ញយងចបស នងសេងខបៗអពេយបលកនងអឡងេពលជនប។

របយករណករតវេលើកេឡើងផងែដរ អពកររពមេរព ងគន នងករែខវងេយបលសដពទដឋភពសខនៗៃនសតង សមតថភពមខរបរ េ យគម នករបករ យអពមតេយបលរបសអនកចលរម ឬកររបកសេសចកដសេរមចែដលេធវើេឡើងបនទ បពទទលបនមតេយបល។ ករវភគេលើករអ ថ ធបបយ ឬសណមពរេផ ងៗនងអនញញ តឲយរកមផលតកមម យតៃមលពខលម រ នងករែរបរបលែដលេគសងឃមចងបន។

របយករណសដពករផដលសពលភព រតវបនបញជ នេដមបជករផដលដណងេទអនកែដលបនចលរមេនកនងករងរផដលសពលភព នងេទកនទចតករ នងអនកទទលខសរតវបណដ ះប ដ លែដលពកពនធ។

ករសេរមចទកទងនងេយបល នងករអ ថ ធបបយែដលេគេធវើេឡើងេ យ រែតេគលបណងៃនករផដលសពលភពគរបមលយកមតេយបល នងករ

អ ថ ធបបយសដពសតង សមតថភពមខរបរ រកមផលតកមមរតវែតេធវើករសេរមចចតតេលើអវែដលរតវេធវើបនតេទៀតេនេពលេគបញច បករេរៀបេរៀងរបយករណរច ល។ មកបនខន តទេទ មតេយបលពភពរតមរតវ នងភពមនរតមរតវរតវែតេគរព ម របសនេបើ ជកមមវតថៃនកររពមេរព ងមយ។

េនេពលែដលេគេធវករែកែរបេនកនងរបយករណករវភគ ថ នភពករងរ នង កនងបញជ សមតថភពពកពនធ េគ គរែតផលតឯក រមយ ែដលគតគរពករសេរមចចតតែដលបនេធវេឡងបនទ ប

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ពករផដលសពលភព នងគរែតភជ បសេ ចងេរកយៃនរបយករណករវភគ ថ នភព ករងរ នងសមតថភពែដលេគេរជសេរសយកជមយនងឯក រេនះ ។ ឯក រេនះមនរតវបនេគេផញេទឲយអនកចលរមេនកនងកចចរបជផដលសពលភពេទ េរពះថេគទក សរមបេរបៃផទកនង។

ងអតថបទទ ៥

ករសេរមចចតតសដពករងរបនតទកទងនងករបណដ ះប ដ ល នងបេងកើនគណភព

ករ គ លអពបគគលកលកខណៈ ថ នភព រមទងសមតថភពសរមបមខរបរមយ ចេធវើករវនចឆយេលើរបេភទ នងវ លភពៃនដេណើ រករបណដ ះប ដ ល-េលើកកមពសគណភពដសមរសបបផតែដលរតវ កដេណើ រករ។

ដចអវែដលបងហ ញេនកនងឧបសមពនធ១ សតង សមតថភព មមខរបរបេពញែផនកទ២ សដពភនភគសមគ លមខរបរ។ រគបញច បៃនដ កកលេនះគរតវែតជឱកសកនងករពរងកករវភគ ករពចរ កនែតសជេរម នងករបេងកើតជផលវករនវដ កកលេធវើករសេរមច ចតត។ ដេចនះ ករពនតយដបងអពភពរតមរតវ នងភព ចេធវើេទបនៃនវធ រសតបណដ ះប ដ ល-បេងកើនគណភពែដលេគេរគង ចរតវបនេរៀបចេឡើងេ យែផអកេលើពតមនេនកនងសតង េនះ។

សណរមយ កនងចេ មសណរដបងៗជេរចនែដលេចទសរេឡងេនដ កកលេនះ ទកទងនងភពរតមរតវកនងករបេងកតេស រយបណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នែដលរគបដណដ បេលសណសមតថភពែដលបងហ ញជនេនកនងសតង ។ មពត ចននរបេភទ នងវ លភពៃនសមតថភព ចនេទរកករេរជសេរសវធ រសតបេងកនគណភពេនកនងមជឈ ឋ នករងរ ជ ជងករបណដ ះប ដ លកនងរគះ ថ នសក ។

ថ នភពេនះគេរចើនែតមនកនងករណមខរបរ ឬករងរមនសវសមគ ម ញ ឧទហរណ មខរបរពកក ដ លជនញ (អនកឃវ លហវងសតវ, ហតថករកនងេ ងសបបកមម, កមមករបពកឧបករណបនថយសេឡង ឬបគគលកជនយអនកេធវើន-នបង។ល។)។ វធ រសតសក នងករបងហ តបងហ ញរយៈេពលខល ចេឆលើយតបនងតរមវករសមតថភព នងករេធវើសមហរណកមមេទកនងជវតករងរ។

ផទយពេនះ មខរបរមយែដលបងហ ញអពសមតថភព ញ បេចចកេទសខល ងែដលទមទរជចបចឲយេគេរបរបសបរកខ រឧស ហកមមែដល ចមនែតេនកនងមជឈ ឋ នករងរ (េមកនចមសនេនមយកែនលង មខរបរមនទនកទនងនងករែថរក នងករជសជលរបពនធមសនរតជក មសនកេមដ នងរបពនធខយល ករងររតតពនតយែផនកកេមដ សរមបអគរធៗ ដចជមនទរេពទយ លសននសទ ផ រធៗ ។ល។) ចនងមនរតវបងហ ញេនកនងបញជ យនមសតង បណដ ះប ដ លេនកនងរគះ ថ នេទ។ ដេចនះ វធរសតសក ឬវធឆល សបណដ ះប ដ ល-ករងរ ែដលបេងកតេឡងេ យសហករយងសអតលមតជមយ

នេយជក ចនងរតវេគអនមតយក។សតង សមតថភពមខរបរ ក ចអនញញ តឲយេគេធវករវនចឆយអពភព ចេធវបនៃនករបណដ ះ

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ប ដ លេនកនងរគះ ថ ន។ ករបេងកតទនកទនងៃនមេធយបយែដលមនេនទេនរ បរបទ នងរបេភទសមតថភពេគលេ រតវែតជមល ឋ នៃនករេរៀបចេស រយដបងៃនករ កដេណរករ។ដេចនះ អនកទទលខសរតវៃនករ ថ បនវធ រសតរគបរគង ចចលរមជមយអនកទទលខសរតវករថ បនវធ រសតគរេកសលយ េដមបេធវករបនរបមណជ នដបងអពសមតថភពទទលែដលរតវ

េរៀបចេឡង នងមេធយបយែដលរតវរបែមរបមល។ កនងករណខលះ ករែសវងរកកររពមេរពៀងគន រតវែតេធវេឡងជមយៃដគៃនពភពករងរ។ ដេចនះេហយេទបករអភវឌ នសមតថភពមយចនន ចនងែផអកេលវធ រសតែបបឆល សបណដ ះប ដ ល-ករងរ ឬទញេចញអពវធ រសតបណដ ះប ដ លែដលេគេរគងេឡង នងែដលេគរបគលភរៈេទឲយសហរគស ែដលមនទនលខសរតវបេពញបែនថមែផនកសមតថភពដលអនគតបគគលករបសពកេគេចញពរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ។

េទះកនងករណ កេ យ ករសេរមចែដលេធវេឡងេ យ ជញ ធរទទលខសរតវ បនទ បពករពេរគះេយបលជមយៃដគ កណតេចញជេសៀវេភបនទកដបងមយទកទងនងករ កែតងសតង បណដ ះប ដ ល ែដលេគនងកណតរកបខណឌ នងរពែដនរបស ។ ករសេរមចចតតទងេនះកផដលនវករចងអលបងហ ញដមនតៃមលជនេទរកម ថ បនវធ រសតគរេកសលយ េ យអនញញ តឲយពកេគ ែសវងរករកវធែដល ចជយសរមលដលករបេងកតអនត គមនបែនថម។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ឧបសមពនធ១

ករសរមបវធ រសត

ជ នវធ រសត មេសៀវេភៃនករ ថ បនករបណត ះប ត ល

ជ នវធ រសត មមគគេទទសករបសអងគករ OIF

សតង សមតថភពមខរបរ

ឧបសមពនធ២សេណើ ងមតកសរមបសតង សមតថភព មមខរបរ

• ចណងេជើងសតង• រកមផលតកមម• េសចកដែថលងអណរគណ• បញជ អនកផដលពតមន៖

- កនងនមជអនកឯកេទស- កនងនមជអនកសេងកតករណ

• ងមតក• េសចកដេផដើម (កមមវតថទេទ)• បងហ ញេ យខលអពវធ រសតៃនករ ថ បនែផនកគរេកសលយ សតង មខរបរ នងសតង នង

ភនភគ វសយ នង ករ សក បឋម

ករ វភគ ថ នភព ករងរ (AST)  

គេរមង បណដ ះប ដ ល

កមមវធសក

មគគេទទសក យ តៃមល

មគគេទទសក គរេកសលយ

មគគេទទសក េរៀបច

ករសក ម វសយនង បឋម

មគគេទទសកគរេកសលយ

មគគេទទសកេរៀបច

ែផនកទ១ថ នភព ទផ រ ករងរ

ែផនកទ ២ថ នភព មខ របរ

ែផនកទ៣អភវឌ ន ែផនក គរេកសលយ

ករ វភគ ថ នភពករងរ (AST)

បញជ យ នមសមតថភព ម មខ របរ

សតងបណដ ះ ប ដ ល

សតងយ តៃមល

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

មគគេទទសកេផ ងៗេទៀត• ករបងហ ញរតសៗព ណតត នងវធ រសតេរៀបច• ករបងហ ញពមខរបរ នង ថ នភពទេទេនេលើទផ រករងរ (បងហ ញពមជឈ ឋ នករងរ

លកខខណឌ ករងរ ក ត របឈមេរគះថន កែផនកសខភព នងសវតថភព លកខណៈសមបតតចងបន លកខខណឌ ចលកនងទផ រករងរ។ល។)

• ែផនកទ១- លទធផលវភគ ថ នភពករងរ

- នយមនយ (ភរកចច, របតបតតករ, ដេណើ រករករងរ។ល។)- ងភរកចច នងរបតបតតករ- ដេណើ រករករងរ- លកខខណឌ សេរមចករងរ នងលកខណវនចឆយសមតថភពផលតៃនភរកចចនមយៗ- ចេណះដង ជនញ នងឥរយបថ- សេណើ ទកទងនងករបណដ ះប ដ ល

• ែផនកទ២- ករបងហ ញពសមតថភពៃនសតង

- ករបងហ ញពសញញ ណៃនសមតថភពទេទ នងសមតថភពពេសសេ យែឡក- បញជ សមតថភពទេទ- បញជ សមតថភពពេសសេ យែឡក- មរទសសមតថភព

- ករបងហ ញទេទអពមរទស- ករបងហ ញពមរទសមខរបរ

- ងៃនភពរតវគន- ករបងហ ញទេទអព ងៃនភពរតវគន- ករបងហ ញពខលម រកនង ងៃនភពរតវគន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ងពនយលពកយ

កយសពទ នយមនយវធ រសតគត មសមតថភព

វធ រសតែដលេផដ តជចមបងេលើករកណតសមតថភពែដលផ រភជ បនងកររបកបមខរបរមយ នងេផទរ េទកនងរកបខណឌ ៃនករងរ កែតងសតងបណដ ះប ដ ល ឬកមមវធសក ។

សមតថភព បណដ ឬសណរមៃនចេណះដង ជនញ នងឥរយបថែដលអនញញ តឲយេគបេពញេ យេជគជយនវសកមមភពមយ ឬសណសកមមភពរមមនដចជភរកចច ឬសកមមភពករងរ។

សមតថភពពេសសេ យែឡក

សមតថភពែដលផ រភជ បេ យផទ លនងករអនវតតភរកចច នងករវវតតនផទ លេនកនងបរបទករងរ នងនយយអពទដឋភពជកែសដង កនងករអនវតតមនែដនកណតចបស ស នងផ រភជ បផទ លនងកររបកបមខរបរមយ។

សមតថភពទេទ សមតថភពែដលរតវេទនងសកមមភពទលទ យ ែដលមនែដនកណតហសពភរកចច បែនតជទេទ រមចែណកកនងករអនវតតភរកចចទងេនះ។សកមមភពទងេនះជទេទដចៗគន េនកនងភរកចចជេរចើន េហើយ ចេផទរេទេរបើេនកនង ថ នភពករងរជេរចើន។ ជធមម ទមទរករសក អពលកខណៈរគះ។

កមមវធ សណេគលគនត វធ រសត ឯក រ នងនតវធ ែដលអនញញ តឲយមនករបេងកើតនវវធ រសត ឬដេណើ រករ (វគគសក ) បណដ ះប ដ ល។ េនកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េគេ ថ កមមវធវធ រសតែផអកេលើសមតថភព។

ករ យតៃមលករសក ដេណើ រករែដលនេឆព ះេទេធវើករ យតៃមលេលើករសក េ យេរបើទនននយែដលរបមល វភគ នងបករ យ សរមបករសេរមចរបសែផនកគរេកសលយឬរដឋបល។

មខងរករងរ បណដ ៃនករងរឬករងរ-មខរបរែដលបងហ ញនវសណឯក ររមមយៃនសមតថភព នងសមតថកចចទកទងជមយមខរបរមយ ឬវជជ ជវៈមយ នងែដល

ចចះេនកនងសតង បណដ ះប ដ លែតមយ។

ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស

កេន មេគលនេយបយ ឧបករណ នងវធ រសតវជជ ជវៈ នងបេចចកេទសែដលអនញញ តឲយេគ កដេណើ រករ េ យមនករសរមបសរមលរតមរតវនងយងចបស សនវវធ រសតៃនករបេងកើតេគលគនត េរៀបច អនវតត នងយតៃមលសកមមភពបណដ ះប ដ ល។

ករ ថ បនកររគបរគង

សណធតផ េផ ងៗែដលអនញញ តឲយេគ : កណតេគលនេយបយជតសរមបករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស បេងកើត េឡើង អនវតត នងេធវើករែកសរមលរកបខណឌ ចបប នងបទបញជ បេងកើតរចនសមពន នងដកនរបពនធរគបរគងធនធនមនស ហរញញវតថ នងសមភ រ ធនឲយមនករ កដេណើ រករករបណដ ះប ដ ល រពមទងករ យតៃមលសមតថភពរបសរបពនធទងមល។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ករ ថ បនែផនកគរេកសលយ

ឧបករណ ឬវធ រសតនេឆព ះេទរកករបេងកើតេគលគនត ករេរៀបច នងករេធវើបចចបបននភពជរបចេលើកមមវធសក ឬសតង បណដ ះប ដ លរពមទងមគគេទទសកគរេកសលយែដលជយសរមលដលករ កដេណើ រករ ។

របតបតតករ សកមមភពែដលពណនអពជ នៃនករសេរមចភរកចចមយ។ រតវេទនងដ កកលៃនភរកចច ជពេសស តភជ បេទនងវធ រសត នងបេចចកេទសែដលេគេរបើរបស ឬទមល បករងរមនរ ប អនញញ តឲយេគបងហ ញបនចបសអពដេណើ រករករងរ។

ដេណើ រករករងរ េសរៃនដ កកលមនល បេរៀងរតមរតវ កនងេពលេវ មយែដលអនញញ តឲយេគទទលបនលទធផលមយ (ផលតផល ឬេស កមម)

ដេណើ រករបែបកេចញ ដេណើ រករែដលសថតេនខងកនងវធ រសតសមេហតផលមយ ែដលអនញញ តឲយេគឈនេចញជបនតបនទ បពករវភគធតែដលបនកណត េទរកករកណតធតថមេ យបែបកែខនងេចញមកពធតមន។

ចេណះដងផ រភជ បនងសមតថភព

ចេណះដងែដលកណតនវករសក សខនៗ នងមននយែដលអនកេរៀនរតវអនវតតេដើមប កដេណើ រករ ឬធនឲយមនករវវតតរបសសមតថភព។

វសយបណដ ះប ដ ល របជសតង បណដ ះប ដ លេ យែផអកេលើករបេពញគន េទវញេទមក ែផនកគរេកសលយ នងរដឋបល នងវតថបណងរបស រ ងសមតថភពែដលជធតផ ៃនសតង ទងេនះ។

ភរកចច អេពើែដលរតវេទនងសកមមភពចមបងៗរតវបេពញេនកនងមខរបរមយ ជទេទ អេពើទងេនះអនញញ តឲយេគពនយលបងហ ញពផលតផល នងលទធផលៃនករងរ។

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ឯក រេយង

ន ៃដមន ជញ បណណ 30

1. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Construction,  Briquetage‐maçonnerie,  Rapport  d’analyse  de

situation de travail, 1989, 37 p.

2. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Construction,  Briquetage‐maçonnerie,   Programme  d’études,

1991, 86 p.

3. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Construction,  Briquetage‐maçonnerie,  Guide   d’organisation

pédagogique et matérielle, 1992, 63 p.

4. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. L’ingénierie de la formation professionnelle et technique, 2002.

Cahier 1 Orientations, politiques et structures gouvernementales, 51 p.

Cahier 2 Gestion centrale de la formation, 55 p.

Cahier 3 Développement des programmes d’études, 40 p.

Cahier 4 Mise en oeuvre locale de la formation, 69 p.

5. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION.  Élaboration  des  programmes  d’études  professionnelles,Cadre

général‐cadre technique, 2002, 23 p.

6. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Élaboration  des  programmes  d’études   techniques,Guide  de

définition des buts et des compétences d’un projet de formation, 2002,   27 p.

7. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Élaboration   des   programmes   d’études   professionnelles   et

techniques, Guide d’animation d’un atelier d’analyse de la situation de travail, 2002, 44 p.

8. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. La formation professionnelle et technique au Québec,Un système

intégrant l’ingénierie de gestion et l’ingénierie de formation, 2002, 108 p.

9. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION.  Programmes d’études préparant à l’exercice d’un métier semi‐

spécialisé, Guide administratif 2003‐2004, 2003, 15 p. et annexes.

10. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Politique d’évaluation des apprentissages, 2003, 68 p.

11. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION.  L’ingénierie de la formation professionnelle et technique, 2004,

209 p.

12. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. La ingeniería de la formación professionnal y técnica, 2004, 210

p.

13. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION.  The engineering of vocational and technical training, 2004, 176

p.

14. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION. Élaboration des programmes d’études professionnelles,Guide de

conception et de production d’un programme, 2004, 78 p.

15. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  La   prise   en   compte   du   développement   durable   dans   les

programmes d’études en formation technique, 2004, 55 p.

30 ន ៃដែដលជកមមវតថៃនវញញ បនបរតរបគលេ យរកសងអបរ កម នត នងក េកបច។

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

16. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION,   DU   LOISIR   ET   DU   SPORT.   Briquetage‐maçonnerie,

programme d’études professionnelles, 2005, 72 p.

17. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION,   DU   LOISIR   ET   DU   SPORT.  Briquetage‐maçonnerie,

référentiel pour l’évaluation des apprentissages, 2005, 118 p.

18. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Briquetage‐maçonnerie,guide

d’organisation, 2005, 48 p.

19. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION,  DU   LOISIR  ET  DU   SPORT.  Cadre  de   référence   sur   la

planification des activités d’apprentissage et d’évaluation, formation professionnelle, 2005, 106 p.

20. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT. Reconnaissance des acquis et des

compétences en formation professionnelle et technique, cadre général – cadre technique, 2005, 21

p.

21. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION.  Analyse   comparative   de  modèles   de   qualification

professionnelle, au Québec et dans d’autres États, 2005, 118 p.

22. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE  L’ÉDUCATION,  DU  LOISIR  ET  DU  SPORT.  Élaboration  des  programmes

d’études professionnelles, Élaboration  des spécifications  pour   l’évaluation  des compétences aux

fins de la sanction 2008, 40 p. [Document de travail].

23. QUÉBEC,  MINISTÈRE   DE   L’ÉDUCATION,   DU   LOISIR   ET   DU   SPORT.  Guide   de   conception   et

d’élaboration  d’un  programme   d ’étude  s ,  2008, 92  p. [Document de travail].

ឯក រេយងទេទ24. AUSTRALIAN  QUALIFICATIONS  FRAMEWORK   (AQF)  ADVISORY  BOARD.  Australian  Qualifications

Framework:  Implementation  Handbook,  Fourth  edition, 2007, 99 p.

25. BUREAU   INTERNATIONAL  DU  TRAVAIL.  Classification     international  e    type    des      professions,

Genève, 1958, 280 p.

26. BUREAU INTERNATIONAL DU TRAVAIL. Travail  décent  et  économie   informelle, 2002, 83 p.

27. BUREAU  RÉGIONAL   de   L’UNESCO   à  Dakar   (BREDA).  L’approche    par       compétences    dans

l’enseignement technique et la formation professionnelle, Bénin, Burkina Faso, Mali, 2006,   261 p.

28. COMMISSION EUROPÉENNE ÉDUCATION ET CULTURE.  Le cadre européen des certifications pour

l’éducation et la formation tout au long de la vie (CEC), 2008, 15 p.

29. DESCHÊNES, A.‐ J. et autres. Constructivisme et formation à distance.

30. DOLZ  J.,  et  E.  OLLAGNIER  (eds).  L’énigme  de   la  compétence  en  éducation,  Bruxelles,  2002,  De

Boeck Université.

31. EURYDICE,  DIRECTORATE  GENERAL  FOR  EDUCATION  AND  CULTURE.  Eurybase,  The   information

database on Education Systems in Europe, Organisation du système éducatif en France, European

Commission, 2006‐2007, 57 p.

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

32. GOUVERNEMENT  DU  NOUVEAU‐BRUNSWICK.  Politique  provinciale  d’évaluation  des  apprentissages,

L’évaluation au service de l’apprentissage, 2002, 18 p.

33. JOOSERY, Pradeep Kumar. TVET in Mauritius: a case study, 2006.

34. LEGENDRE, R. Dictionnaire actuel de l’éducation, 3e édition, Guérin, Montréal, 2005, 1554 p.

35. MONCHATRE, Sylvie. En quoi la compétence devient‐elle une technologie sociale? Réflexions à partir de

l’expérience   québécoise  ‐  Comment   l’approche   par   les   compétences  modifie   la   conception   des

programmes de formation professionnelle, Revue Française de sciences sociales, Formation‐Emploi, no

99, 2007.

36. NORTON, Robert E. Quality Instruction for the High Performance Workplace: DACUM. 1998,     7 p.

37. NORTON, Robert E. Quality Instruction Requires High Quality Materials: SCID, 1998, 8 p.

38. NORTON, Robert, E.  DACUM. Handbook, Second Edition, Leadership Training Series no. 67, Ohio State

University, Columbus, Center on Education and Training for Employment,          1997, 314 p.

39. NORTON, Robert, E. DACUM. Bridging the Gap between Work and High Performance, 1997,   90 p.

40. NORTON, Robert, E. Maintaining DACUM Quality, 1995, 4 p.

41. NORTON, Robert, E. DACUM and Tech Prep: Dynamic Duo, 1993, 23 p.

42. NORTON, Robert, E. SCID: Model for Effective Instructional Development, 1993, 14 p.

43. NORTON,  Robert,   E.  Improving   Training  Quality   by  Avoiding   the   «  What   Errors   »   of   curriculum

development, 1993, 7 p.

44. ORGANISATION INTERNATIONALE DE LA FRANCOPHONIE.  Évaluation externe du «programme d’appui

aux politiques nationales de formation professionnelle et technique»: rapport synthèse, mars 2007, par

CRC Sogéma (Canada‐Québec), Collection Suivi et évaluation, n° 11, 2007, 84 p.

45. PIGEASSOU, Jean, et Daniel VIMONT.  La validation des acquis de l’expérience à l’éducation nationale,

MEN, IGEN‐IGAENR, novembre 2005.

46. QUÉBEC,  MINISTÈRE  DE   L’ÉDUCATION.  Élaboration   des   programmes   d’études   professionnelles   et

techniques,  Esquisse  d’un  processus  de  planification  pédagogique  dans   le  cadre  d’une  approche  par

compétences, 2002, 24 p. [Document de travail].

47. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT.  Pâtisserie, Programme d’études, 2005,

106 p.

48. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT.  Élaboration des programmes d’études

professionnelles, Guide de rédaction du guide d’organisation d’un programme d’études professionnelles,

2006, 34 p. [Document de travail].

49. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT. Modèle d’adéquation formation‐emploi

2006, volet régional, 2007, 300 p.

50. QUÉBEC, MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION, DU LOISIR ET DU SPORT et EMPLOI‐QUÉBEC. Cadre de référence

pour la production des études sectorielles en partenariat, 2005, 41 p.

51. RÉPUBLIQUE  ALGÉRIENNE  DÉMOCRATIQUE   ET   POPULAIRE,  MINISTÈRE  DE   LA   FORMATION   ET  DE

L’ENSEIGNEMENT  PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Cadre

d’élaboration de programmes selon l’approche par compétences en formation professionnelle, version

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

expérimentale, 2006, 21 p.

52. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche   par   compétences   en   formation   professionnelle,   Guide   méthodologique   pour

l’élaboration de la nomenclature algérienne des emplois et métiers, version expérimentale, 2006,

45 p.

53. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche   par   compétences   en   formation   professionnelle,  Méthodologie   générale   pour   la

réalisation des études de planification, version expérimentale, 2006, 59 p.

54. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche par compétences en formation professionnelle, Guide d’élaboration d’un référentiel du

métier, version expérimentale, 2006, 53 p.

55. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche  par  compétences  en   formation  professionnelle,  Guide  de  conception  d’un  projet  de

formation, version expérimentale, 2006, 38 p.

56. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche  par  compétences  en  formation  professionnelle,  Guide  d’élaboration  d’un  programme

d’études, version expérimentale, 2006, 83 p.

57. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche par compétences en formation professionnelle, Guide d’implantation d’un programme

de formation, version expérimentale, 2006, 117 p.

58. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche par compétences en formation professionnelle, Guide d’évaluation d’un référentiel pour

l’évaluation de sanction, version expérimentale, 2006, 21 p.

59. RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE, MINISTÈRE DE LA FORMATION ET DE

L’ENSEIGNEMENT   PROFESSIONNELS,   INSTITUT  NATIONAL  DE   FORMATION   PROFESSIONNELLE.

Approche  par  compétences  en   formation  professionnelle,  Guide  d’élaboration  d’un   référentiel

pour l’organisation pédagogique et matérielle, version expérimentale, 2006, 48 p.

60. RÉPUBLIQUE  DE  GUINÉE,  MINISTÈRE  DE  L’ENSEIGNEMENT  TECHNIQUE  ET  DE  LA  FORMATION

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

PROFESSIONNELLE. Programme de formation, Maçonnerie, 2003, 112 p.

61. RÉPUBLIQUE   DE   GUINÉE,  MINISTÈRE   DE   L’ENSEIGNEMENT   TECHNIQUE   ET   DE   LA   FORMATION

PROFESSIONNELLE. Guide pédagogique, Maçonnerie, 2003, 190 p.

62. RÉPUBLIQUE   DE   GUINÉE,  MINISTÈRE   DE   L’ENSEIGNEMENT   TECHNIQUE   ET   DE   LA   FORMATION

PROFESSIONNELLE. Guide d’évaluation, Maçonnerie, 2003, 186 p.

63. RÉPUBLIQUE  DU  CAMEROUN,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION  PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT  GÉNÉRAL,  DIRECTION  DE   LA  FORMATION  ET  DE   L’ORIENTATION  PROFESSIONNELLES.

Guide de confection des référentiels de formation professionnelle, 2007, 44 p.

64. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION  ET DE LA FORMATION, CENTRE  NATIONAL DE

FORMATION  DE  FORMATEURS  ET  D’INGÉNIERIE  DE  FORMATION.  Guide  méthodologique,  Portrait  de

secteur, 86 p.

65. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION  ET DE LA FORMATION, CENTRE  NATIONAL DE

FORMATION  DE  FORMATEURS  ET  D’INGÉNIERIE  DE  FORMATION.  Élaboration  de  programmes  selon

l’approche par compétences dans la formation professionnelle, module 3: Réalisation d’une analyse de

situation de travail (AST), notes de cours, 2004, 30 p.

66. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION  ET DE LA FORMATION, CENTRE  NATIONAL DE

FORMATION  DE  FORMATEURS  ET  D’INGÉNIERIE  DE  FORMATION.  Élaboration  de  programmes  selon

l’approche  par  compétences  dans   la  formation  professionnelle,  module  3:  Analyse  de   la  situation  de

travail, guide d’animation, 2004, 12 p.

67. RÉPUBLIQUE  TUNISIENNE,  MINISTÈRE DE L’ÉDUCATION  ET DE LA FORMATION, CENTRE  NATIONAL DE

FORMATION  DE  FORMATEURS  ET  D’INGÉNIERIE  DE  FORMATION.  Élaboration  de  programmes  selon

l’approche  par   compétences  dans   la   formation  professionnelle,  module  4:  Construire  un  projet  de

formation, guide d’animation, 2004, 8 p.

68. RESSOURCES HUMAINES ET DÉVELOPPEMENT SOCIAL CANADA, Classification nationale des professions

(CNP), tutoriel, 2006, 23 p.

69. ROYAUME DU MAROC, MINISTÈRE DE L’EMPLOI ET DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE, SECRÉTARIAT

D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Cadre méthodologique du répertoire marocain

des emplois et des métiers, 2005, 43 p.

70. ROYAUME DU MAROC, MINISTÈRE DE L’EMPLOI ET DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE, SECRÉTARIAT

D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Cadre méthodologique d’élaboration et de mise

en oeuvre des programmes de formation selon l’approche par compétences, 2005, 59 p.

71. ROYAUME DU MAROC, MINISTÈRE DE L’EMPLOI ET DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE, SECRÉTARIAT

D’ÉTAT  CHARGÉ  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Guide  de  conception  et  de  production  d’une

étude sectorielle, 2007, 63 p.

72. ROYAUME DU MAROC, MINISTÈRE DE L’EMPLOI ET DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE, SECRÉTARIAT

D’ÉTAT  CHARGÉ  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Guide  de  conception  et  de  production  d’une

étude préliminaire, 2007, 49 p.

73. ROYAUME DU MAROC, MINISTÈRE DE L’EMPLOI ET DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE, SECRÉTARIAT

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

D’ÉTAT  CHARGÉ  DE  LA  FORMATION  PROFESSIONNELLE.  Guide  de  conception  et  de  production

d’une analyse de situation de travail, 2007, 63 p.

74. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Guide   de   conception   et

de  production  d’un  référentiel  de  compétences  ,  2007, 55 p.

75. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de

production d’un programme de formation, 2007, 38 p.

76. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de

production d’un guide pédagogique, 2007, 37 p.

77. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de

production d’un guide d’évaluation, 2007, 30 p.

78. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide général d’évaluation

des acquis des stagiaires selon l’approche par compétences, 2007, 44 p.

79.ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE.  Guide de conception et de

production d’un guide d’organisation pédagogique et matérielle, 2007, 36 p.

80. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Certification des Ressources

Humaines,  Référentiel  de  Compétences  et  Descriptif  de   fonction,  Conseiller  Méthodologue  en

Élaboration de Programme selon l’APC, 2007, 39 p.

81. ROYAUME  DU  MAROC,  MINISTÈRE  DE   L’EMPLOI   ET  DE   LA   FORMATION   PROFESSIONNELLE,

SECRÉTARIAT D’ÉTAT CHARGÉ DE LA FORMATION PROFESSIONNELLE. Certification des Ressources

Humaines,  Référentiel  de  Compétences  et  Descriptif  de  fonction,  Conseiller  pédagogue  en  APC,

2007, 38 p.

82. SCALLON, G.  L’évaluation formative des apprentissages, Tome I, La réflexion, Canada, Presses de

l’Université Laval, 1988, 171 p.

83. SCALLON,  G.  L’évaluation   formative  des  apprentissages,  Tome   II,   L’instrumentation,  Canada,

Presses de l’Université Laval, 1988, 263 p.

84. SCALLON, Gérard. L’Évaluation formative, Canada, Édition du renouveau pédagogique inc. (ERPI),

1999, 449 p.

85. SCALLON, Gérard.  L’évaluation des apprentissages dans une approche par compétences, Canada,

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

Édition du renouveau pédagogique inc., 2004, 346 p.

86. WALTER,   R.  La   formation   en   secteur   informel,   Note   de   problématique,   Agence   Française   de

Développement, Département de la recherche, 2006, 20 p. [Document de travail].

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ឯក រេយងព ងែទរែណតឯក រេយងមយចននធ ែដលេលើកេឡើងេនកនងឯក រេយង ច នបនេនេលើទពរ

ងែទរែណត។ េគហទពរចមបងៗែដលេគេបើកេមើលេនកនងរកបខណឌ េរៀបចមគគេទទសកវធ រសតខងេរកមេនះ របមលផដ មរបធនបទ។

ទកទងនងករ យតៃមលៃនកមមវធ «េរជមែរជងេគលនេយបយជតបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស » របស OIF ឯក រេរកមចណងេជើងថ «ករ យតៃមលខងកនង «កមមវធេរជមែរជងជតបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈនងបេចចកេទស»៖ របយករណសេយគ ែខមន ឆន ២០០៧ ចេបើក នបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.francophonie.org/ressources/evaluationsv1.cfm.

ទកទងនងឯក រ «ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស »ឯក រេរកមចណងេជងថ «ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស» ច នបនេន ម សយ ឋ នដចខងេរកម៖http://fpt‐francophonie.org/.http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ឯក រេរកមចណងេជងថ «ករ ថ បនករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ នងបេចចកេទស» រតវបនសរមបេនកនងសេ ែដល កឲយអងគករ UNESCO (UNEVOC) េរបរបស។ ឯក រេនះរតវបនែរបសរមលជភ អងេគលស នងេអសបញ សេ ទងេនះមន កេនេលេគហទពរខងេរកម៖http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ទកទងនងរបពនធបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈឯក រ Qualifications Framework : Implementation Handbook រតវបន កេនកនងងែទរែណត ម សយ ឋ នដចខងេរកម៖

http://www.aqf.edu.au/Portals/0/Documents/Handbook/AQF_Handbook_1‐12.pdf

ឯក ររបសេ ក Pradeep Kumar Joosery រតវបន កឲយ នេន សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.dakar.unesco.org/pdf/svt_maurice.pdf.

ករពពណនពរបពនធអបរប ងរតវបនបងហ ញេនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.eurydice.org/ressources/eurydice/eurybase/pdf/section/FR_FR_C5.pdf.

ទកទននងឯក រចមបងៗៃនវធ រសតែដលមន

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

ឯក រមយចននែដលផលតេឡងេ យរកសងអបរ កម នត នងក របសរ ឋ ភបលេកបច មន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www3.mels.gouv.qc.ca/fpt/FPTparCadres/publicat.htm.http://www.inforoutefpt.org/ingenierieFPT/ingenierie.htm.

ឯក ររបសររដឋេលខធករ ឋ នទទលបនទកករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ េនរកសងករងរ នងបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈរបសរពះ ជ ចរកមរ ក មន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.dfp.ac.ma/departement/dcpsp/index‐gsfp.asp.http://www.meda2‐fp.ma.

ទកទងនងនមវលល រកបខណឌ ផដលវញញ បនបរត ពតមនសដពឧស ហកមម នងទផ រករងរ េគ ចចលនកនងេគហទពរខងេរកម។

របពនធច តថន កឧស ហកមម េមរកខងេជើង (SCIAN) ២០០២ - ក ចចលេមើល បនកនងសយ ឋ នខងេរកម៖

http://www.statcan.gc.ca/subjects-sujets/standard-norme/naics-scian/2002/naics-scian02l-fra.htmរបពនធច តថន កផលតផលប ង (CPF) ចចលេមើលបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.insee.fr/fr/methodes/default.asp?page=nomenclatures/cpf2003/cpf2003.htmេគហទពរពតមនសដពទផ រករងរ (IMT) របសរកសងករងរេកបច ចេមើលបនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://imt.emploiquebec.net/mtg/inter/noncache/contenu/asp/mtg941_accueil_fran_01.aspស កបរតមខរបរៃនបញជ របតបតតករមខរបរ នងករងរ (ROME) របេទសប ង (ANPE) ចេមើលបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.anpe.fr/espacecandidat/romeligne/RliIndex.do;jsessionid=Lv9fzJRKkKTjyMn36ljrJrxgXQvdpQdG2G2kx9stRrh5LQnWpVTh!1618997797.

េគហទពររបសអងគករពលកមមអនតរជត (OIT) ែដលបងហ ញអពរបពនធច តថន កអនតរជតគរវជជ ជវៈ ច នបនេនកនងសយ ឋ ន៖

http://www.ilo.org/public/french/bureau/stat/isco/index.htm.

េគហទពររបសរកសងអភវឌ សងគម នងធនធនមនស ក ែដលបងហ ញនវរបពនធច តថន កជតវជជ ជវៈ (CNP) ចនបនេនកនង សយ ឋ ន៖

http://www5.rhdsc.gc.ca/NOC‐CNP/app/training.aspx?lc=f.

េគហទពររបសវទយ ថ នជតសថត នងសក េសដឋកចច (INSEE) ែដលបងហ ញអពនមវលវជជ ជវៈ នងរបេភទសងគមវជជ ជវៈ(PCS) ច នបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.insee.fr/fr/methodes/default.asp?page=nomenclatures/pcs2003/pcs2003.htm

ពតមនសដពរកបខណឌ អរ ប សដពករផដលវញញ បនបរត (CEC) ចចល នបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://europa.eu/scadplus/leg/fr/cha/c11104.htm

េគហទពររបសគណៈកមមករជតផដលវញញ បនបរតវជជ ជវៈៃនរបេទសប ង ែដលបងហ ញជនអពបញជ កតរ ជតៃនករផដលវញញ បនបរតវជជ ជវៈ (RNCP) ចចលបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.cncp.gouv.fr/CNCP/index.php?cncp=rncp.

ស កបរតពតមនេនកនងេពលបណដ ះប ដ លសរមបផដលសញញ បរតរបស AFPA ចចលេមលបនេនកនង សយ ឋ ន៖http://www.afpa.fr/formations/les‐offres‐de‐formation‐et‐vae/formation‐diplomante/fiche/7104/macon.html.

មគគេទទសក២ ទស នទន នងករបេងកើតសតង សមតថភពមខរបរ

ទកទងនងគរ DACUMន ៃដ នងេសចកដរបកសរបសេ ក M. Robert Norton ចេមលបនកនងេគហទពររ វរជវថន កកលវទយលយ ÉRIC។ ៃថងទ៩ ែខមក ឆន ២០០៩ ឯក រទងេនះរតវបន កឲយ នេនកនងសយ ឋ នដចខងេរកម៖

http://www.eric.ed.gov/

ទកទងនងមខរបរពកក ដ លជនញ«បញជ រេពើភណឌ មខរបរពកក ដ លជនញ» នងឯក រេរកមចណងេជើងថ «កមមវធសក នេឆព ះេទរកកររបកបមខរបរពកក ដ លជនញ មគគេទទសករដឋបល២០០៣-២០០៤» ចចលេមើលបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.mels.gouv.qc.ca/sections/metiers/http://www.inforoutefpt.org/ensemble_dossiers_meq/infodoc.asp

ទកទងនងករ យតៃមលករសកសញញ បរតប ង នងរបធនវញញ របឡងែដលពកពនធរតវបនបងហ ញេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.crdp‐montpellier.fr/ressources/examens/consultation/index.aspx

សតង បណដ ះប ដ លេឈម ះ សមតថភពវជជ ជវៈ នងករបណដ ះប ដ លៃនសហគមនប ងៃនរបេទសែបលហ ក រមទងឧបករណ យតៃមលមន កេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖www.enseignement.be.

ទកទងនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈេនកនងវសយេរកផលវករឯក រករងររបសេ ក R. WALTER េរកមចណងេជងថ «ករបណដ ះប ដ លកនងវសយេរកផលវករ កណតច ពចេ ទបញហ » មន កេនកនង សយ ឋ ន៖http://doc.abhatoo.net.ma/doc/spip.php?article2745

របយករណរបសអងគករពលកមមអនតរជត េរកមចណងេជើងថ «ករងរសមរមយ នងេសដឋកចចេរកផលវករ» ែដលបករ យអពករណសក សដពករបណដ ះប ដ ល នងអភវឌសមតថភពេនកនងវសយេសដឋកចចេរកផលវករ ចេមើលបនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖http://www.ilo.org/public/french/employment/infeco/index.htm.

ទកទងនង«ផដលសពលភពេលើបទពេ ធ» េសៀវេភជនយ នងេសៀវេភជនយជលកខណៈឌជថល

PIGEASSOU, Jean, Daniel VIMONT. La validation des acquis de l’expérience à l’éducation

មគគេទទសកវធ រសតជនយដលករអនវតតវធ រសតែផអកេលើសមតថភពកនងករបណដ ះប ដ លវជជ ជវៈ

nationale.MEN, IGEN-IGAENR, novembre 2005. មន កេន សយ ឋ ន៖ftp://trf.education.gouv.fr/pub/edutel/syst/igaen/rapports/vae_2005.pdf.DGESCO. ករផដលសពលភពេលើបទពេ ធ ( ម ងែទរែណត)។មន កេន សយ ឋ ន៖http://eduscol.education.fr/D0077/accueil.htm.Centre-info. VAE: Validation des acquis de l’expérience [en ligne]. មន កេន សយ ឋ ន៖http://www.centre-inffo.fr/article.php3?id_article=120.Commission nationale de la certification professionnelle [en ligne]. មន កេន សយ ឋ ន៖ :http://www.cncp.gouv.fr/index.php?page=30.CEDEFOP. The European Centre for the Development of Vocational Training [en ligne]. មន កេន សយ ឋ ន៖ : http://www.cedefop.europa.eu/.េគហទពរប ងសដពករផដលសពលភពេលើបទពេ ធ មនេនកនង សយ ឋ នខងេរកម៖www.vae.gouv.fr.េគហទពររបសសហគមនប ងរបចរបេទសែបលហ ក សដពករផដលសពលភពេលើបទពេ ធ មនកនង សយ ឋ ន៖ www.validationdescompetences.be.ចេពះបញជ យេឈម ះេគហទពរចមបងៗរបសអងគកររហវងកហវន នងបទបងហ ញអពេគលគនតសខនៗអមេ យេសៀវេភជនយ សមេមើលេនកនងេគហទពររបសេ ក រ ែបរ បដ (Robert Bibeau)៖http://www.robertbibeau.ca/portfolio.html.