tungo sa pagkamit ng kalayaan

Tungo sa Pagkamit ng Kalayaan

Araling Panlipunan VIUP Integrated School

AY 2011-2012

Inihanda ni Bb. Susan Anne A. Quirante

Inihanda ni Bb. Sue Quirante

Ito ay salaysay na may saysay.


Kasaysayan


Rajah Humabon

Sinasabing siya ang unang katutubong pinuno na tumanggap sa Kristiyanismo

Pinangalanang Carlos bilang pagpuri kay King Charles I of Spain

Kalaban ni Datu Lapu Lapu

1521


Relihiyon

Batay sa kaganapang ito, ano ang ginamit ng mga kolonisador upang mapasailalim ang mga katutubong Pilipino sa kanilang kontrol?


1521


1565

Sanduguan nina Datu Sikatuna at Miguel Lopez de Legaspi


1565

Pagbalik ng mga Espanyol sa Cebu


Dahas at Armas

Batay sa kaganapang ito, ano naman ang ginamit ng mga kolonisador upang mapasailalim ang mga katutubong Pilipino sa kanilang kontrol?


Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga Pilipino?

Nagpapakita ito ng pagturing nila sa atin bilang mababang lahi.


Indio


Bakit nagtagumpay ang mga Espanyol na sakupin ang mga katutubong Pilipino?


relihiyon, armas, dahas at ?


relihiyon, armas, dahas at pagtulong ng mga maginoo/elite


Bakit tumulong ang mga maginoo/elite sa mga Espanyol?


mga benepisyo, takot > pangalagaan ang sariling interes at kapakanan


Ano ang panlabas na dahilan (external cause) ng pagkawala ng kalayaan ng bansa?

pananakop o kolonisasyon


Kolonisasyon

proseso ng pag-angkin ng mananakop sa soberanya ng isang nasyon, kung saan binabago ang lipunan, pamahalaan, at ekonomiya nito

direktang pinamamahalaan ng mananakop


Batay sa tinalakay, ano naman ang panloob na dahilan (internal cause) sa pagkawala ng kalayaan ng Pilipinas?

pakikipagsabwatan ng elite sa mananakop


Sultan KudaratSinong Sultan ng Maguindanao

ang nagtagumpay sa paglaban sa mga Espanyol?

Napilitan ang mga Espanyol na makipagkasunduan at kilalanin ang kanyang kapangyarihan kapalit sa pahintulot na makipagkalakalan.

1635-1671


Francisco DagohoySino ang pinuno sa sinasabing

pinakamahabang rebelyon sa kasaysayan?

Nagsimula ito dahil sa hindi paglibing sa kanyang kapatid na si Sagarino sa sementeryo ng mga Katoliko

1744


Gabriela Silang

Ipinatuloy niya ang sinimulang pag-aalsa ng kanyang asawa laban sa mga Espanyol

Hangad na magtatag ng malaya at nagsasariling nasyon ng mga Ilokano

1763


Hermano Puli / Apolinario dela Cruz

Hindi tinanggap sa pagkapari dahil siya ay Pilipino

Itinayo niya ang Kapatiran ng San Jose na ipinatigil ng mga prayle

1841


Nabuo ang pagkaunawa sa pangangailangan ng pagkakaisa sa mga pag-aalsa bago ang Rebolusyon ng 1896.

Mahalaga ito sa paglinang ng pagka-makabayan ng mga Pilipino.


GOMBURZA

Ano ang tawag sa tatlong pari na ginarrote sa Bagumbayan dahil umano sa pamumuno nila sa pag-aaklas sa Cavite?

1872


Ano ang ipinaglaban ni Padre Jose Burgos at Mariano Gomez?


sekularisasyon ng mga simbahan


Ilustrado

Ano ang tawag sa mga Pilipinong estudyante na nagtungo sa Europa?

“enlightened” o naliwanaganKalaunan ginamit din ang terminong ito sa

paglalarawan sa mayaman at makapangyarihang uri ng mga Pilipino

1880s


Kilusang Propaganda/Propagandista

Ano ang tawag sa kilusan ng mga ilustrado na gustong iangat ang Pilipinas mula kolonya tungo sa pagiging probinsya ng Espanya?

1880s


Ano ang hangad ng mga Propagandista?


reporma at asimilisasyon


Bagama’t hindi layunin ng mga Propagandista na humiwalay sa Espanya,

ano ang naging ambag nila sa pagkamit ng kalayaan?


paglinang sa nasyonalismo


La Liga Filipina

Ano ang tawag sa binuong organisasyon ni Jose Rizal na naghangad ng paglinang sa lipunang Pilipino?

1890s


Batay sa Konstitusyon ng La Liga Filipina, layunin ba nitong makamit

ang kalayaan ng bansa?


Hindi


Bagama’t marangal ang layunin, hindi natupad ng La Liga ang mga hinangad nito dahil sa

pagpapatapon kay Rizal sa Dapitan at sa hindi pagkakasundo ng mga mayamang kasapi (Liga

Alta) sa mga maralitang kasapi (Liga Baja).


KatipunanKataastaasan Kagalanggalang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan

1892


Maralita, mayaman, mangmang, marunong, lahat dito’y magkakapantay-

pantay at tunay na magkakapatid.


Batay sa pahayag, sinu-sino ang pwedeng sumali sa Katipunan?


Kahit anong uri man ay maaaring sumali.


Ano ang kulay ng pantalon ni Bonifacio?


Hindi pula.Maaaring berde, kulay tsokolate o

itim.


Ano ang layunin ng Katipunan?


ganap na kalayaan


Anong mahalagang pangyayari ang naganap noong Agosto 23, 1896?


Unang Sigaw sa PugadlawinSitio Pugadlawin, Barrio Balintawak, Caloocan, Manila


Gregoria de Jesus “Sikapin ang

ikapagkakaisa ng lahat at ikauunlad ng bayan upang huwag magkaroon ng sagabal ang kasarinlan.”

Maybahay ni Andres Bonifacio

1890s


at palibhasa’y kasama ako at sumaksi sa maraming laban, kaya’t kabilang din akong isa sa mga kawal at upang maging ganap na kawal, ako’y nagsanay ng pagsakay ng kabayo at nag-aral na mamamaril at humawak ng ilang uri ng sandata na nagamit ko rin naman sa maraming pagkakataon.


Mga Kababaihan sa Rebolusyon Henerala Gregoria Montoya bayani ng labanan sa

Tulay ng Calero, Dalahikan Marcela Marcelo a.k.a. Selang Bagsik ng Kabite Henerala Agueda Kahabagan ng Laguna Teresa Magbanua a.k.a Nay Isa ng Iloilo Trinidad Tecson bayani ng labanan sa Bulakan

1890s


Trinidad Tecson Nilagdaan ang kanyang panunumpa

sa Katipunan gamit ang sariling dugo Kasapi sa 12 labanan ng rebolusyon Nagsilbing sundalo ng 5 Pilipinong

heneral Nakamit ang ranggo brigadier general

1890s


Magdiwang at Magdalo

Ano ang dalawang nag-aalitang paksyon ng Katipunan sa Cavite?

Nagtungo si Bonifacio sa Cavite para mapagbati ang dalawang paksyon sa Tejeros Convention.


Tejeros Convention


Bakit nagkaroon ng eleksyon?


palitan ang Katipunan ng isang pamahalaang pambansa


Nanalo sa Eleksyon

Pangulo Emilio Aguinaldo (Magdalo)Bise Mariano Trias (Magdiwang)Kapitan-Hen. Artemio RicartePatnugot- Emiliano Riego de Dios

Digma (Magdiwang)Patnugot- Andres Bonifacio

Panloob


Sinu-sino ang nakinabang sa pagkamatay ni Bonifacio?


principalia/elite

Hong Kong Junta


Kasunduan sa Biak-na-Bato


Php800,000

Hong Kong

Php 400,000

Php 200,000

Php 200,000amnestiya


Hong Kong Junta


Bakit isinuko ng pamahalaang rebolusyonaryo ni Aguinaldo ang himagsikan laban sa Espanya?


El Imparcial“Sumali kami sa digmaan hindi dahil sa kagustuhan naming humiwalay ang Pilipinas sa Espanya, kundi dahil sa pagod na kami sa pang-aabuso ng mga prayle.”


El Imparcial“ Ang pagkamit ng kasarinlan ng Pilipinas na ipinanukala ng Katipunan ay imposibleng makamtan at laban ito sa aming tunay na layunin.”


El Imparcial“ Ang pag-aklas sa Espanya ay layunin ni Andres Bonifacio,isang malupit na pinuno na aking pinabaril, at sa kanyang pagpanaw naglaho ang Katipunan.”


El Imparcial“Ito ang tiyak, ang tanging repormang aming hinihingi ay ang paglimita sa impluwensiya ng mga prayle sa aming mga bayan. Hindi namin hinihingi ang pagpapalayas sa kanila bagkus ang pagpapatupad ng sekularisasyon.”


Bakit sekularisasyon?

?


Sa mga Kababayan“...na maimulat ang kaisipan ng aming mga kababayan at maipakitang malinaw sa kanila na ang salitang Inang Espana ay isang panggulo at panlinlang lamang, na maitutulad, sa basahang pangbalut sa tanikalang kaladkad;…”


Sa mga Kababayan“…walang ina’t walang anak; wala kung di isang lahing lumulupig at isang lahing palulupig, isang bayang nagtatamasa at nabubusog sa di niya pagud at isang bayang nagpapagud sa di niya pinakikinabangan at ikinabubusog…”


Layunin ng Katipunan

Ayon sa mga dokumento ng

Katipunan

Ayon kay Aguinaldo

Kalayaan Sekularisasyon


Elite Masa

Isinusulong ang kanilang interes

Ipinaglalaban ang kanilang kalayaan

Nakapag-aral Konti lang ang nakapag-aral

May kaya Sapat lang ang kinikita o hindi

May-ari ng lupa Sapat o walang sariling lupa

Kadalasan ay nakapunta sa ibang bansa

May utang

Makasarili Kadalasan ang mga anak nila pinagtatrabaho na

Magagara ang damit Luma at sira-sira ang damit


Sa pagitan ng elite at masa, sino ang tunay na tagapagtaguyod ng kalayaan? Ipaliwanag ang sagot sa loob ng 3-5

pangungusap.


Magtatagumpay ba ang mga Espanyol na sakupin ang bansa kung hindi nakipagtulungan ang elite?

Ipaliwanag ang sagot sa loob ng 3-5 pangungusap.


Samahan Miyembro Layunin Pamaraan Resulta

Kilusang Propaganda

Pagsulat

La Liga Filipina

Ilustrado, iilang midle class

Compro-misarios

Reporma

Katipunan Nakamit ang kalayaan subalit naudlot


Samahan Miyembro Layunin Pamaraan Resulta

Kilusang Propaganda

ilustrado reporma, asimili-sasyon

Pagsulat Bigo

La Liga Filipina

Ilustrado, iilang midle class

Kalinangan ng lipunan

Edukasyon Bigo

Compro-misarios

Ilustrado, principalia

Reporma Pagtustos sa Propa-ganda

Bigo

Katipunan Lahat, karamihan ay masa

Kalayaan Rebo-lusyon

Nakamit ang kalayaan subalit naudlot


Mga Malayang Kalipunan


Mga Pangkat Etniko ng Cordillera


Sultanato ng mga Muslim


Tumigil ba ang pakikibaka ng mga Filipino pagkatapos tumungo si Aguinaldo at ang kaniyang pamahalaang rebolusyonaryo sa

Hong Kong?


patuloy ang pakikibaglaban


Unang Walong Lalawigan na Nag-alsaBatangasBulacanLagunaTarlac

Nueva EcijaPampanga

CaviteMaynila


Lider Iba Pang Nag-alsa

Heneral Francisco Makabulos Zambales

Isabelo Abaya Ilocos

Isidoro Torres Bulacan

Luis Flores, Pantaleon Villegas (Leon Kilat) Cebu

Ildefonso Moreno Camarines Norte

Esteban Contreras Capiz

Leandro Fullon Antique

Martin Delgado Iloilo

Tayabas

Don Diego de la Vina Negros Oriental

Batanes

Vicente Alvarez Zamboanga


Natupad ba ang mithiin ni Bonifacio na ilunsad ang himagsikan para sa kalayaan sa buong kapuluan?


Pagbabalik ni Aguinaldo


1898


Kongreso ng Malolos

1899

tungo sa pagkamit ng kalayaan

Education