Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında

Kanun

Prof.Dr.Erkan PEHLİVANİnönü Ü.Tıp Fakültesi

Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Halk sağlığı seminer salonu 10.04.2008

Sunum planı

• 4207 sayılı “tütün mamullerinin zararları ve önlenmesine dair kanun” (1996)

• 5727 sayılı yasa ile değişik (2008)• Amaç• Tütün ürünlerinin yasaklanması• Diğer koruyucu önlemler• Kontrolün sağlanması• Ceza hükümleri• Mülkiyetin kamuya geçirilmesi• Geçici maddeler ve yürürlük

Tarihçe…• 4207 sayılı kanun “tütün mamullerinin

zararlarının önlenmesine dair kanun” • Kabul : 07.11.1996 • Yayım : 26.11.1996 RG:22829• Amaç; zararlarından özendirici

reklam,teşviklerden koruma (Madde 1)• 8 ana madde (amaç,yasak

yerler,uyarılar, uymayanlar için işlem ve ceza hükümleri

• İkişer geçici ve y.madde (bir yıl süreyle satış ve ibare koyma işinden muaf olma

4207 sayılı yasa;yasaklar…1996

• Tütün ürünlerinin içilmesi; (madde 2)

• sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu,

• toplu taşıma vasıtaları,• kamu hizmet

kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak

• Tütün ve mamulleri içimi için yer tahsisi

• Duman için izolasyon önlemi

• Reklam ve tanıtım yasak• Özendirici kampanya (3)

düzenlenmesi ve teşviki yasak, 18 yaş altına tütün ürünleri satışı yasak

içici Pasif içici

4207 sayılı yasa;uyarılar…(Madde 4)

• 10 cm punto yazı• Uyarılardan kurum yetkilisi sorumlu• Paket üzerinde “sağlığa zararlı” ibaresi

zorunlu• Ancak; bu yasak gümrük hattı dışı satış

yerlerinde uygulanmıyor• TRT ve Özel Televizyonlar ayda en az

90 dakika uyarıcı ve eğitici yayın yapar

4207 sayılı yasa; yasağa uymayanlar hakkında….

• Yetkili amirce uyarı, uzaklaştırma ve zabıta marifeti öneriliyor (madde 8)

• İdari para cezası (madde 6;bu madde son değişiklikte korunan maddedir)a-Yasağı yerine getirmeyen (uyarı yazılarını yazmayan)tüzel kişiye 10 milyon lira cezab-Yasağı hatırlatmayan tüzel kişiye 10 milyon L cezac-Memurlar hakkında ise ilgili mevzuata göre işlem

• Adli para cezası (madde 7) Reklam ve tanıtım yasağına uymayanlar ile “sağlığa zararlı” ibaresini koymayanlara 10-500 milyon lira ceza (madde konusu değişmiş)

4207 sayılı yasa; ceza hükümleri…(Madde-8,mülga)

• Ceza verme yetkisi ve tahsila- En büyük mülki amir tarafındanb- İlgililere tebliğ 7201 sayılı “tebligat kanunu” hükümlerine göre yapılır (1959 tarihli en son değişiklik 2003)c- Ceza tahsili ise 6183 sayılı “amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanun” hükümleri (Mal memurluğu tahsil eder, itiraz sulh hukuka yapılır.

5727 sayılı yasa ile değişik…4207

• Eski 1996• Tütün mamullerininzararlarınınönlenmesine dair kanunAmacı: Kişileri

zararlardan, özendirici reklam,tanıtım korumak

• Yeni 2008 • Kabul: 03.01.2008 No:5727• Yayım: 19.01.2008; RG 26761

• Tütün ürünlerininzararlarının önlenmesive kontrolü hakkındaKanunAmacı: Kişileri ve

gelecek nesilleri;Tütün zararlarından,Özendirici reklam vsTemiz hava solumayı

sağlama

Karşılaştırmalı yasaklamalar…

• Eski 1996• Tütün ürünlerinin

içilmesi; (madde 2)• sağlık, eğitim,kültür

hizmeti, kapalı spor salonu,

• toplu taşıma vasıtaları,• kamu hizmet

kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı tüm kapalı mekanlarda yasak

• Ancak sigara içme alanı oluşturma

• Yeni 2008• Tüm kamu hizmet binaları• Üretim,ticaret sosyal kurum• Toplu ulaşıma taksi dahil• Eğitim-öğretim kurum açık

alanları• Lokanta, kahvehane,

kafeterya ve birahane vb. eğlence hizmeti veren işletmeler

• Sigara içme alanı oluşturma yok

Karşılaştırmalı Serbestlikler…

• Eski 1996• Tütün ürünlerinin

içilmesi; sağlık, eğitim,kültür hizmeti, kapalı spor salonu

• toplu taşıma vasıtaları,• kamu hizmet

kurumlarında 5 ve daha fazla kişinin görev yaptığı yerlerde serbest

• Yeni 2008• Yaşlı bakım evleri• Ruh ve sinir hastalıkları• Cezaevleri• Yolcu taşıyan denizyolu

araçlarının güvertelerinde, açık havada toplu seyir yerlerinde mahsus alanlar,

• Otellerde tütün içen kişilere oda tahsisi,

• oluşturulabilir• Pasif içiciliğe önlem

Diğer Koruyucu önlemler(2008 m- 3)…

• Firmalar yönünden• İsim, marka reklam, tanıtım, kampanya• Firma alametleri simge yapılamaz• Araçlarda yazı reklam• Bayilere eşantiyon• Basın yayına ilan logo verme• Televizyonda;film,dizi,müzik

klibi,reklam• 18 yaşını doldurmamış kişilere istihdam• Her türlü sakız,şeker,çerez,oyuncak vs

Diğer Koruyucu önlemler (2008 m-3)…

• Satıcılar yönünden• Sağlık,eğitim,spor,kültür yerlerinde

ürün satışı yok• 18 yaş altına satış yok• Paket açılarak satış yapmak• Otomatik makine,

telefon,televizyon,internetle satış• Satış yerinde dışarıdan ürün

gözükmeyecek

Sigara izmariti….

• İzmarit,paket,ağızlık,• kağıt ve benzeri

atıklar yere atılmaz (madde 3/10)

• Atanlar 5326 sayılı yasanın 41. maddesine göre zabıta tarafından 20 lira para cezasına çarptırılır

Kontrolün sağlanması (2008 m-4)…

• İçimin yasak olduğu yerde 10 cm punto

• Toplu taşım araçlarında 3 cm punto• Satışın serbest olduğu yerde 5cm

punto ile “ Yasal Uyarı: 18 yaşını doldurmayanlara sigara ve diğer tütün ürünleri satılamaz; satanlar hakkında yasal işlem yapılır” ibaresi görünen yerde asılır…

Kontrolün sağlanması…

• Paketlerde uyarı yazısı• Bir yüzü %40, arkası %30 oranında

mesaj taşır• Sağlık etkileri ile yanlış bilgi verilmez• Bu uyarı yazıları karton kutular

üzerine de yazılır• Uyarıcı türkçe yazı,

resim,şekil,grafikler için SB’nin uygun görüşü üzerine yönetmelik çıkarılması

Ceza hükümleri (2008 m-5)…

• Ceza vermeye yetkili kılınanlar• Belediye Encümeni• Mahallin Mülki Amiri• Birim idare yetkilileri• RTÜK• TM&AİPDK• Belediye zabıtası• Genel kolluk kuvvetleri

Belediye encümeni (m-5/2,5,10)…

• Kamu kurumları hariç• Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı

kapalı mekanlarda,• Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda,• Açık havada yapılan her türlü eğlence

yerlerinde ve ürüne benzer kutuda sakız,şeker• Eğitim,sağlık, spor, kültür (sigara satışı yapan)• Kapalı alanlarda izin verilen yerlerde izolasyon

ve havalandırma tertibatı almayan yetkiler hakkında, 500-5000 TL

Mülki amir ve genel kolluk…(m-5/2,5,7,8,9,10,11)…

• Tütün ürünlerinin içilmesinin yasaklandığı kapalı mekanlarda,

• Otelcilik hizmeti veren kuruluşlarda,• Açık havada yapılan her türlü eğlence yerlerinde• Eğitim,sağlık,spor,kültür alanlarında t.ü satanlar• Sigara ambalajı benzeri sakız,şeker vs takı imal

edenler,• 18 yaş altı istihdam edenler, Tek sigara

satanlar(250),uyarı yazısı yazmayanlara 1000-100000TL

• İşyeri intizamı olmayana para cezası ve ürünü mülkiyete geçirme

RTÜK (m-5/4,14)…

• Televizyon programlarında filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde,reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz,görüntüleri bulunamaz

• Yerel 1000-5000,• Bölgesel 5000-10000,• Ulusal 50000-100000,• Eğitim işlevini yapmayanlar 5000-250000 TL

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 41/7 ilan- reklam giderleri maddesi gider olarak gösterilmez hükmüne atıf yanlış(ilan-reklam gideri zaten yasak), doğrusu 41/6, para cezaları vergi indirimi giderlerinden gösterilemez)hükmüne atıf olması gerekir…)

TM&AİPDK (m-5/3,13)…

• Firma ismini reklam eden• Araçlarda firma ismi bulunan• Promosyon,eşantiyon,teşvikler• Otomatik makine, internet,tv,radyo

satış yapan firmalara;• 50000-250000,• SB ve AİPDK tarafından istenen

bilgiyi vermeyen firmaya 50000-100000 TL

Belediye zabıtası(5/8,12)…

• Tütün ürünlerini paket açarak tek tek satanlar, 250 Tl para cezası

• Yerlere izmarit,paket, ağızlık atanlar 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 41. maddesine göre 20 Tl para cezası verilir.

• Maliye Bakanlığı tebliğleri arttırmış olabilir

Yasaklara uymayan kişiler…

• Kapalı alanlarda Tütün ürünlerini tüketenler; resmi kurumlarda kurumun yetkili kıldığı memur

• Açık alanlarda t.ü tüketenler• Amblem,kıyafet, takı taşıyanlar• Toplu taşım araçlarında özel ve resmi sürücü

veya kolluk görevlisi• Kahvehane, lokanta,eğlence yerlerinde t.ü

tüketen başvuru üzerine ilk kolluk görevlisi tarafından;

• 5326 sayılı “kabahatler kanunu”nun 39. maddesine göre 50 Tl para cezası verilir.

• TCK 5237/194 “sağlık için tehlikeli madde temini” suçu(maddeleri çocuklara vs veren 6 ay-1 yıl hapis

Sorumluluklar…

• MEB• Ulusal,bölgesel ve

yerel televizyon ve radyoların eğitim programları

• Tütün ürünleri tüketimi,duman maruziyeti riskleri için çocuk ve gençlere yönelik eğitim programları

• Bütçeye ödenek koyma

• SB• Medya eğitim

programları için danışma görevi

• Tütün alışkanlığının bırakılması özendirici programlar

• Bağımlılığın ilaç ile tedavisi için ulaşılma imkanları (poliklinik hizmetleri

• Bütçeye ödenek koyma

Sonuç…

• Yasa oldukça kapsamlı• İdari para cezası başlıklı 6 maddesine

gerek yok• Uygulanması zor ama bir yerden

başlanmalı• Yasal uyarı,yazı, şekil vs ilgili yönetmelik

henüz çıkarılmamış(m-4/5)• Özel kişilere ait yerlerde uygulama 18 ay

sonra• Kamuya ait yerlerde 4 ay sonra yürürlük

Kaynaklar…

• 1- 4207 sayılı; Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun. (RG 26 Kasım 1996 No:22829)

• 2- 5727 “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (RG 19 Ocak 2008 No: 26761)

• 3- 5326 sayılı “Kabahatler Kanunu” (31 Mart 2005 No: Mükerrer25772.

• 4- 193 sayılı ”Gelir Vergisi Kanunu” (RG 06 Ocak 1961 No:10700 ve değişiklikleri)

TEŞEKKÜRLER !