tütün kontrolünde sivil toplum ne yapar/ ne yapmalı?

Tütün Kontrolü Sempozyumu 15-17 Kasım 2012, İzmir

Tütün Kontrolünde Sivil Toplum Ne Yapar/ Ne Yapmalı?

Prof.Dr.Hilal ÖzcebeSSUK Genel Sekreteri

Sağlık Enstitüsü Derneği Temsilcisi


İçerik

• Tanımlar• Sivil toplum kuruluşlarının sorumlulukları• Uluslararası örnekler• Ulusal örnekler• SSUK önerileri


İnsan Hakları ve Sözleşmeler

• The Universal Declaration of Human Rights 1948 (UDHR)

• International Covenant of Civil and Political Rights (ICCPR) 1966

• International Covenant on Social Economic and Cultural Rights (ICSECR) 1966

• Convention on Elimination of Discrimination against Women (CEDAW) 1979

• Convention of the Rights of the Child (CRC ) 1989


Sivil Toplum: Devletin denetimi altında olmayan, kararlarını bağımsız olarak vererek toplumsal etkinliklerde bulunan bireyler topluluğu.

Sivil Toplum Kuruluşu:Toplumdaki çeşitli sorunları bağımsız olarak ele alıp kamuoyunu bilgilendirme ve aydınlatma görevi yapan, öneriler sunan her türlü birlik, sivil toplum örgütü

Türk Dil Kurumu Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.50a299e21c6e12.03254213, 13 Kasım 2012.

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.50a299e21c6e12.03254213


• VakıflarVakıf statüsünde kurulmuş sivil toplum kuruluşları.

• DerneklerDernek statüsünde kurulmuş sivil toplum kuruluşları.

• Sendikalarİşçi Sendikalar, İşveren Sendikaları, İşçi Federasyonları, İşveren Federasyonları, TÜRK-İŞ, DİSK, TİSK, HAK-İŞ, KAMU-SEN, KESK...

• Meslek KuruluşlarıMeslek Kuruluşları, Odalar, Birlikler, Mühendis Odaları, TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği.E-devlet, http://www.e-devlet.com/sivil_toplum_kuruluslari/default.asp, 12 Kasım 2012

http://www.e-devlet.com/sivil_toplum_kuruluslari/default.asp


Hükümet Dışı Kuruluş (HDK)

Resmi kurumlar dışında ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçları doğrultusunda

lobi çalışmaları, ikna ve eylemler yoluyla çalışan, üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük usüluyla alan, kar amacı gütmeyen ve gelirlerini bağışlar ve/veya üyelik ödemeleri

ile sağlayan kuruluşlardır.

AB Türkiye Delegasyonu, Gündem Çocuk Derneği, Ankara Barosu, ICC, 2008


Savunuculuk

• HDK’lar değişim sağlamak amacıyla...– İşbirliği yapmaya– Muhalefet veya diğer karar vericilerden bağımsız

olarak geliştirilen ve başarılı bir politika değişikliğine yol açabilecek proje ve programların oluşturulduğu tamamlayıcı faaliyetler yürütmeye

– Doğrudan olmayan, genel kampanyalar içeren bilinç arttırmaya

Yönelik yaklaşımlardan birini benimseyebilir..AB Türkiye Delegasyonu, Gündem Çocuk Derneği, Ankara Barosu, ICC, 2008


Savunuculuk !!!

• Denetleyici- Tespit ediken sorunla ilgili politikaları sürekli izleme.

• Savunucu- Sorunla ilgili öneriler geliştirme ve hayata geçirilmesi faaliyet yürütme.

• Hizmet sağlama- Çözüm geliştirme ve küçük ölçekte uygulama.



Savunuculuk Döngüsü

1. Konunun Belirlenmesi

2.Araştırma ve analiz

3. Planlama

4. Eylem

5. İzleme ve değerlendirme



http://www.ensp.org/


Ulusal kuruluşların desteklenmesi

İşbirliği

Ortak projeler Ağlar Bilgilendirme ve işbirliği



İşbirliği• The European Charter for Health Equity (Şubat 2011) • Avrupa Komisyonu sigara bırakma medya kampanyası (2011-2013)• EQUIPP raporunun açıklanması, Berlin, Germany (Mart 2011) • Meeting of non-governmental organisations accredited as observers to the • FCTC Taraflar Konferansı, Cenevre (20 Mayıs 2011)• Avrupa Erişkin Kronik Solunum Yolu Hastalıkları: Büyüyen Salgın (15 Haziran 2011)• Avrupa Komisyonu Kampanyası: Ex-smokers are Unstoppable (Haziran 2011)• COPD –Salgın: Bir zor hastalığının durdurulması (Haziran 2011)• Yuvarlak Masa: İnsan hakları yaklaşımıyla tütün kontrolü, Budapeşte, Romanya

(Haziran 2011) • Tütün kontrolünde endüstriye tepki makalesi (Kasım 2011) (EPHA/ENSP/SFP)



Ortak Projeler• TobTaxY (making Tobacco Tax Trendy)• SILNE (tackling socio-economic inequalities in

smoking: learning from natural experiments by time trend analyses and cross-national comparisons)

• European Smoking Cessation Guidelines and Quality Standards (ESCG-QS)


Ağlar

• İşbirliği ve stratejik gelişmelerin desteklenmesi -Smoke Free Partnership “SFP”, European Respiratory Society “ERS”, European Heart Network “EHN”, European Cancer Leagues “ECL”-

• Avrupa Komisyonu ile tütün kontrolünde takın işbirliği (2001/37/EC)

• DSÖ ile FCTC konusunda yakın işbirliği• Avrupa Komisyonu Health Policy Forum (EC EUHPF)• Sigarasız Avrupa için yasal dayanağın oluşturulması



Bilgilendirme ve İşbirliği

• ENSP internet sayfası• Konferansa katılma: ECToH 2011• Genel Kurul (Temmuz 2011)• Teknik toplantı (Ekim 2011)



İyi örnekler, politikalar, savunuculuk, araştırma ve kapasite artırma...

• Tütün kullanımı ve korunma politikalarının izlemek,• TKÇS uygulamaları ve izleme sürecinde üyelerinin

koordinasyonunu sağlamak, • Tütünsüz Avrupa için yasal süreci desteklemek ve

geliştirmek, • Tütün ürünlerinin paketlenmesinde standartlaştırma için

savunuculuk yapmak, • Tütün endüstrisi atak stratejilerini izlemek (ağızdan tütün

kullanımı da dahil olmak üzere),• Tütün üretimi ve kaçakçılığı önlemek için vergilerin

artırılmasını destekleyen ve geliştiren eylemler yapmak http://www.ensp.org/


http://www.tobaccofreefutures.org/


http://www.dkfz.de/en/index.html


Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi

• Sivil toplumun yasa ile ilgili savunuculuğı• İlk yasanın hazırlanması ve Cumhurbaşkanı

tarafından veto edilmesi

http://www.ssuk.org.tr


TTB çağrısı ile SSUK 1995 yılında kurulur...

1. Sağlık Bakanlığı2. Milli Eğitim Bakanlığı3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı4. Türk Tabipleri Birliği 5. Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği6. Toraks Derneği7. Türk Akciğer Hastalıkları Vakfı8. Halk Sağlığı Kurumu Derneği9. Yeşilay Cemiyeti10. Çankaya Belediyesi11. Türk Tüberküloz ve Toraks Derneği12. Tüketici Hakları Deneği13. Ankara Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği

1995 yılında SSUK kurulması ve ilk basın bildirisi “Sigaranın Bedeli”




Birinci yılı...


• 1996 yasası öncesi savunuculuk• 1996 yılı “Bırak ve Kazan Kampanyası”• 1997 yılı ilk kongrenin düzenlenmesi



26 Şubat 2008

1 Nisan 2008




28 Mayıs 2008

28 Mayıs 2008



• Sivil toplum kuruluşlarının koordinasyonu• Medya çalışmaları- sigaranın sağlığa olan zararları konusunda toplumun

bilgilendirilmesi ve savunuculuk çalışmaları• Yasal uygulamaların izlenmesi ve ihlallere yönelik yaptırımın olması konusunda

savunuculuk• Yasada olan sorunların saptanması ve geliştirilmesi konusunda savunculuk• Tütün endüstrisinin izlenmesi• Toplumun farklı taraflarına yönelik farklı müdahalelerin yapılması (eğitim,

toplantı, broşür, vb.)

SSUK....


http://www.alev.k12.tr/fotos/2008-9/ls_sigara/images/DSC01322_JPG.jpg


Halk Sağlığı Uzmanları Derneği

Kanıt sunmak....• Kapalı ortamda partikül ölçümü• İkram sektörü çalışanlarında CO ve kotinin ölçümü• Acillere olan başvuruların değerlendirilmesi• Gebelerde kotinin değerlendirilmesi• Sağlık çalışanlarında tütün kullanımı

Broşür, poster, kitap...Tütün bırakma kursları...Tütün ile mücadele çalışma grubunun çalışmaları...http://hasuder.org.tr/anasayfa/


Türk Toraks Derneği

• Tütün bırakma kursları• Tütün çalışma grubu• Uzmanların konuya olan ilgisinin artırılması• Yayınlar- kitap, broşür, poster...• Sigara bırakma konusunda yayınlardan ilki

• SSUK projesinin yürütücüsü....


Sağlık Enstitüsü Derneği

• En son tütün fuarının iptal edilmesi...– TAPDK

– Sağlık Bakanlığı– Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

SED haberleşme ağı...


SED haberleşme ağı...


6. Ulusal Kongre Sonuç Bildirgesi (1)

• Talebin yanı sıra arz ile ilgili yaptırımın güçlendirilmesi,

• “Tütün Kontrolü Koordinasyon Eşgüdüm Konseyi” oluşturulması,

• Tütün Kontrolü konusunda var olan mevzuata uyum konusunda güçlendirme çalışmalarına temel teşkil etmek üzere:

• Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi ile çelişen mevzuatın gözden geçirilerek düzenlenmesi

• Dumansız hava sahasına uyumun artırılabilmesi için denetim mekanizmasının ve kadrolarının güçlendirilmesi

• 90 dk lık sürenin kullanımıhttp://www.ssuk.org.tr



• 4207 sayılı yasada aşağıdaki değişikliklerin veya eklemelerin yapılması,• Tütünsüz nargile içimi • Satış noktaları • İşletmelerin cezalandırılması • TKÇS madde 5.3'ün mevzuata eklenmesi • İşletmelerin açık alanlarında, umuma açık park ve plajlarda da tütün

ürünlerinin kullanılmasının yasaklanması,

• Sigara bırakma hizmetlerinin geliştirilmesi,• İlaç geri ödemelerinin ele alınması• Kamu-özel işbirliği hastanelerinde sigara bırakma tedavi hizmetlerinin

performans ile değerlendirilmesihttp://www.ssuk.org.tr



• Tütün kontrolü konusunda araştırmaların ve verilerin geliştirilmesi için;• Projelerinin desteklenmesi• TÜBİTAK ve Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu bünyesinde

araştırma merkez ve laboratuvarlarının kurulması• Tütün tüketimi ve kontrolü konusunda rutin bilgi toplanması

ve veri tabanı oluşturulması• Tütün endüstrisinin faaliyetlerinin izlenmesi için yöntem

geliştirilmesi

• Tütün ürünlerinde kullanılan katkı maddeleri http://www.ssuk.org.tr


Türkiye'nin 2023 yılında tütün ürünlerinin yasal olarak satılmadığı bir ülke olabilmesi için gerekli yasal hazırlıkların başlatılması konularında ilgili kurum ve kuruluşlara öneriler sunulmasına karar verilmiştir.




Endüstri, Zorluklar, Yapılabilecekler


Endüstri;

• Tütün kontrol yasalarının karşısında direniyor.• Endüstri tarafından ihlal kurallarının

düzenlenmektedir.• Endüstrinin yasa yapıcılar ve karar vericiler

üzerindeki etkisi vardır.• Yasaların hazırlanması, kabul edilmesi ve

uygulanması sırasında uyguladıkları taktikler vardır.

Amid Yadar, National Capacity Building Workshop for NGO Personnel on Tobacco Control

February2-3, 2009.


Zorluklar...

• Yasal hakların kullanılmaması• Yasal sürecin zor ve pahalı olması• Kişilerin ilgisinin az olması• Tütün kontrol savunuculuğuna olan gereksinim ve ikram

sektörünün hassasiyeti• Davaların desteklenmesi için araştırmaya dayalı

kanıtların ve dokümanların yetersiz olması• Tazminat davaralarının kullanılmaması• Endüstri üzücü olayları önemsenmemesini sağlayarak

dikkatlerin tütün kontrolünden uzaklaştırılması nin Amid Yadar, National Capacity Building Workshop for NGO Personnel on Tobacco Control

February2-3, 2009.


Nasıl ?

• İzleme ve değerlendirme – ihlallerin raporlanması ve izlenmesi, raporlar, gölge raporlar, kanıt dayalı araştırmalardan yararlanma, hukukçuların kapasitelerinin güçlendirilmesi....

• Topluma dayalı savunuculuk - sürekli izleme ve savunuculuk, toplumun tütün karşıtı görüşünün harekete geçirilmesi, toplumun katılımının sağlanması, sürdürülebilirlik...

Amid Yadar, National Capacity Building Workshop for NGO Personnel on Tobacco Control

February2-3, 2009.


Teşekkür ederim...

Hilal Özcebe

tütün kontrolünde sivil toplum ne yapar/ ne yapmalı?

Documents