türkiye’nin İnsan kaynağinin belirlenmesi

7/30/2019 Trkiyenin nsan Kaynainin Belirlenmesi

1/38

BEKIR S. GR, MURAT ZOLU, TEKIN AKGEYIK, EMEL ETINKAYA,ERDAL TANAS KARAGL, MURAT ZTRK, MUSTAFA KEMAL BIERLI,MER AKGZ, MAHMUT ZER, TAHA ZHAN, ZAFER ELIK

RAPOR

TRKYENNNSANKAYNAININBELRLENMES


2/38

TRKIYENIN INSANKAYNANN BELIRLENMESI

Trkiye Cumhuriyeti

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl


3/38

COPYRIGHT 2012 SETA

SETA Yaynlar XXI. Bask : Aralk 2012ISBN : 978-605-4023-21-9

Kapak Tasarm : M. Fuat Er

Tasarm ve Uygulama : mare YazarBask : Peln Ofset, Ankaraletm : SETA Syaset, Ekonom ve Toplum Aratrmalar Vakf

Nenehatun Cad. No.66 GOP ankaya 06700 AnkaraTel: (0 312) 551 21 00| Faks: (0 312) 551 21 90www.setav.org | [email protected]


4/38

Aratrma EkibiBekir S. Gr (Yrtc)

Murat zolu (Koordinatr)Tekin Akgeyik

Emel etinkayaErdal Tanas Karagl

Murat ztrkMustaa Kemal Bierli

mer Akgz

Mahmut zerTaha zhanZaer elik

Aratrma Asistanlar

Ipek Cokunlk Istiklal Mhokur

Mberra Grmez

TRKIYENIN INSANKAYNANN BELIRLENMESI


5/38


6/38

YNETC ZET

BRNC BLMGR

KNC BLM

MEVCUT DURUM ANALZ

NC BLMYNTEM

DRDNC BLMBULGULAR VE TARTIMA

BENC BLMSONU VE NERLER

23

35

39

127

137

239


7/38


12/38

Y N E T C Z E T

11

TABLOLAR L STE S

Tablo 1. Sektrel byme hzlar ve byme oranlar 41

Tablo 2. Byme ve enasyon oranlar 42

Tablo 3. Byme ve szlk oranlar 43

Tablo 4. Vas ormasyonuna lkn etl termnolojler 45

Tablo 5. Kavramsal zemn 46

Tablo 6. Iverenlern becer talepler 52

Tablo 7. AB 19 lkes le Estonya, Norve, Slovenya, Isvre ve Trkyede vas uyumsuzluu (2005) 54

Tablo 8. Iverenlern doldurmakta zorluk ektkler pozsyonlar 57

Tablo 9. Trkyede doldurmakta zorluk eklen lk 10 pozsyonu 58

Tablo 10. Isthdam becerlern geltrmede uluslararas deneymler 66

Tablo 11. Trkyede nus, gc ve gcne katlm oranlar 74

Tablo 12. Etm dzeyne gre gc ve gcne katlm oranlar (2004-2011) 75

Tablo 13. Trkyede kr-kent ayrmna ve cnsyete gre sthdam oranlar (%) 76

Tablo 14. Trkyede eksk sthdam (2000-2011) (Bn K, 15+Ya) 77

Tablo 15. Etm durumlarna gre sthdam oranlar 78

Tablo 16. Isthdam edlenlern ktsad aalyet kollarna gre dalm (2004-2011) (%) 80

Tablo 17. Isthdam edlenlern ktsad aalyet kollarna ve tek duruma gre dalm (2011) 82

Tablo 18. Isthdam edlenlern ktsad aalyet kollar ve etm durumu (2011) 83

Tablo 19. Isthdam edlenlern meslek grubuna gre dalmnn yzdes 84

Tablo 20. Isthdam edlenlern alan saysna gre dalm (%) 85

Tablo 21. Isthdam edlenlern yer byklne ve ktsad aalyet kollarna gre yzde dalm (2011) 86

Tablo 22. Isthdam edlenlern blgelere (Dzey 1) ve ktsad aalyet kollarna gre dalm (2011) 87


13/38

Tablo 23. Trkyede szlk oranlar 88

Tablo 24. Kr-Kent ayrmna ve cnsyete gre szlk oranlar 88

Tablo 25. Etm durumuna gre szlk oranlar (%) 89

Tablo 26. Iszlern son altklar ktsad aalyet kollarna gre dalm (%) 90

Tablo 27. Iszlern aradklar meslek grubuna gre dalm 91

Tablo 28. Iszlern blgelere (IBBS Dzey 1) gre dalm (%) 91

Tablo 29. n grme yaplan kurumlar 128

Tablo 30. Planlanan ve gerekleen rneklem tabaka oranlar 132

Tablo 31. IBBS Dzey 1 blge snamas 134

Tablo 32. Frmalarn IBBS Dzey 1e gre dalm 186

Tablo 33. Frmalarn NACE snandrmasna gre dalm 187

Tablo 34. Katlmc rmalarn crolarna gre dalm 188

Tablo 35. Frmalarda e almlarla lglenen brmler 189

Tablo 36. Frmalarda e almlarla lglenen brmlern rma lene gre dalm 189

Tablo 37. Mav ve beyaz yaka gc n eleman almlarnda kullanlan kaynaklar 190

Tablo 38. Mav yaka gc temnnde kullanlan kaynaklarn rma lene gre dalm 192

Tablo 39. Beyaz yaka gc temnnde kullanlan kaynaklarn rma lene gre dalm 193

Tablo 40. Doldurmakta zorluk eklen pozsyonlar n bavurulan yntemler 195

Tablo 41. Doldurmakta zorluk eklen pozsyonlar n bavurulan yntemlern rma lene gre dalm 196

Tablo 42. Igcne verlecek cret belrlerken kullanlan krterler 197

Tablo 43. Mav yaka elemanlara verlecek cret belrlerken kullanlan krterlern rmalene gre dalm 198

Tablo 44. Beyaz yaka elemanlara verlecek cret belrlerken kullanlan krterlern rmalene gre dalm 199

Tablo 45. Son br ylda eleman bulamama neden le doldurulamayan pozsyonlarla lgl grler 200

Tablo 46. Eleman bulamama neden le doldurulamayan pozsyonlarla lgl grlern lee gre dalm 201

Tablo 47. Son br ylda doldurulamayan pozsyonlar 202

Tablo 48. Frmalarn gelecek yl doldurmakta zorluk ekecekler pozsyonlarla lgl grler 203

Tablo 49. Frmalarn doldurmakta zorluk ekecekler pozsyonlarla lgl grlernnlee gre dalm 203

Tablo 50. nmzdek br yl nde doldurmakta zorluk eklece dnlen pozsyonlar 204

Tablo 51. Igc htyacnn ortaya kmasna sebep olan aktrler 205

Tablo 52. Igc htyacnn ortaya kmasna sebep olan aktrlern lee gre dalm 206

Tablo 53. Iverenlern mav yaka ve beyaz yaka alanlar e alma le lgl grler 208

Tablo 54. Frmalarn mav yaka alanlar e alma le lgl grlernn rma lene dalm 211

Tablo 55. Frma lene gre verenlern beyaz yaka alanlar e alma le lgl grlernn dalm 213

Tablo 56. Frmalarn gcnde eksk bulduklar becer ve zellkler 215

Tablo 57. Igcnde eksk bulunan becer ve zellklern rma lene gre dalm 216

Tablo 58. Frmalara gre nmzdek br ylda alanlarn en ok htya duyacaklar becerler 217


14/38

Tablo 59. nmzdek br ylda alanlarn en ok htya duyacaklar becerlern lee gre dalm 218

Tablo 60. Frmalarn eleman temnyle lgl grler 220

Tablo 61. Frmalarn eleman temn ve gc pyasas le lkl grlernn lee gre dalm 221

Tablo 62. Aranan ntelkte eleman bulamamasnn rmalar etkleme durumu 223

Tablo 63. Aranan ntelkte eleman bulamamasnn rmalar etkleme durumunun lene gre dalm 224

Tablo 64. etl sevyelerde etm alm olan gc le lgl grler 226

Tablo 65. Frmalarn gc etm sevyeler le lgl grlernn rma lene gre dalm 227

Tablo 66. Frmalarn e yen balayanlara hzmet verme durumunun rma lene gre dalm 229

Tablo 67. Ie yen balayanlara verlen etmler 230

Tablo 68. Ie yen balayanlara verlen etmlern rma leklerne gre dalm 231

Tablo 69. Mevcut alanlara son br yl ersnde verlen hzmet etmlern rmalene gre dalm 233

Tablo 70. Frmalarn son br yl ersnde mevcut alanlarna dzenledkler etmler 233

Tablo 71. Frmalarn mevcut alanlarna dzenledkler etmlern rma leklerne gre dalm 234

Tablo 72. Frmalarn bymeye lkn grler 236

Tablo 73. Frmalarn bymeye lkn grlernn lee gre dalm 237


15/38

T R K Y E N I N N S A N K A Y N A I N I N B E L R L E N M E S

14


16/38

Y N E T C Z E T

15

EK TABLOLAR LS TES

Ek Tablo 1. Firmalarda ie almlarla ilgilenen birimlerin IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 255

Ek Tablo 2. Mavi yaka igc temininde kullanlan kaynaklarn IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 256

Ek Tablo 3. Beyaz yaka igc temininde kullanlan kaynaklarn IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 257

Ek Tablo 4. Doldurmakta zorluk ekilen i pozisyonlar iin bavurulan yntemlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 258

Ek Tablo 5. Mavi yaka elemanlara verilecek creti belirlerken kullanlan kriterlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 259

Ek Tablo 6. Beyaz yaka elemanlara verilecek creti belirlerken kullanlan kriterlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 260

Ek Tablo 7. Eleman bulamama nedeni ile doldurulamayan pozisyonlarla ilgili grlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 261

Ek Tablo 8. Firmalarn doldurmakta zorluk ekecekleri pozisyonlarla ilgili grlerinin

IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 261

Ek Tablo 9. Firmalarn igc ihtiyacnn ortaya kmasna neden olan aktrlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 262

Ek Tablo 10. Firmalarn mavi yaka alanlar ie alma ile ilgili grlerininIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 263

Ek Tablo 11. Firmalarn beyaz yaka alanlar ie alma ile ilgili grlerininIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 264

Ek Tablo 12. Adaylarda ve mevcut alanlarda eksik bulunan beceri ve zelliklerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 265

Ek Tablo 13. nmzdeki yl mevcut alanlarn en ok ihtiya duyacaklar becerilerin

IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 266

Ek Tablo 14. Firmalarn eleman temini ve igc piyasas ile ilikili grlerininIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 267

Ek Tablo 15. Aranan nitelikte eleman bulamamasnn irmalar etkileme durumununIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 268


17/38

Ek Tablo 16. Firmalarn igc eitim seviyeleri ile ilgili grlerininIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 269

Ek Tablo 17. Firmalarn ie yeni balayanlara hizmet ii verme durumununIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 270

Ek Tablo 18. Ie yeni balayanlara verilen eitimlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 270

Ek Tablo 19. Mevcut alanlara son bir yl ierisinde verilen hizmet ii eitimlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 271

Ek Tablo 20. Firmalarn mevcut alanlarna dzenledikleri eitimlerinIBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 271

Ek Tablo 21. Firmalarn bymeye ilikin grlerinin IBBS Dzey 1 blgelerine gre dalm 272

Ek Tablo 22. Firmalarda ie almlarla ilgilenen birimlerin NACEye gre dalm 273

Ek Tablo 23. Mavi yaka igc temininde kullanlan kaynaklarn NACEye gre dalm 274

Ek Tablo 24. Beyaz yaka igc temininde kullanlan kaynaklarn NACEye gre dalm 275

Ek Tablo 25. Doldurmakta zorluk ekilen i pozisyonlar iin bavurulan yntemlerinNACEye gre dalm 276

Ek Tablo 26. Mavi yaka elemanlara verilecek creti belirlerken kullanlan kriterlerinNACEye gre dalm 277

Ek Tablo 27. Beyaz yaka elemanlara verilecek creti belirlerken kullanlan kriterlerinNACEye gre dalm 278

Ek Tablo 28. Eleman bulamama nedeni ile doldurulamayan pozisyonlarla ilgili grlerinNACEye gre dalm 279

Ek Tablo 29. Firmalarn doldurmakta zorluk ekecekleri pozisyonlarla ilgili grlerininNACEye gre dalm 279

Ek Tablo 30. Firmalarn igc ihtiyacnn ortaya kmasna neden olan aktrlerinNACEye gre dalm 280

Ek Tablo 31. Firmalarn mavi yaka alanlar ie alma ile ilgili grlerininNACEye gre dalm 281

Ek Tablo 32. Firmalarn beyaz yaka alanlar ie alma ile ilgili grlerinin NACEye gre dalm 282

Ek Tablo 33. Adaylarda ve mevcut alanlarda eksik bulunan beceri ve zelliklerinNACEye gre dalm 283

Ek Tablo 34. nmzdeki yl mevcut alanlarn en ok ihtiya duyacaklar becerilerinNACEye gre dalm 284

Ek Tablo 35. Firmalarn eleman temini ve igc piyasas ile ilikili grlerinin NACEye gre dalm 285

Ek Tablo 36. Aranan nitelikte eleman bulamamasnn irmalar etkileme durumununNACEye gre dalm 286

Ek Tablo 37. Firmalarn igc eitim seviyeleri ile ilgili grlerinin NACEye gre dalm 287

Ek Tablo 38. Firmalarn ie yeni balayanlara hizmet ii verme durumunun NACEye gre dalm 288

Ek Tablo 39. Ie yeni balayanlara verilen eitimlerin NACEye gre dalm 289

Ek Tablo 40. Mevcut alanlara son bir yl ierisinde verilen hizmet ii eitimlerinNACEye gre dalm 290

Ek Tablo 41. Firmalarn mevcut alanlarna dzenledikleri eitimlerin NACEye gre dalm 291

Ek Tablo 42. Firmalarn bymeye ilikin grlerinin NACEye gre dalm 292

Ek Tablo 43. Mlakatlara katlan irmalarn bilgileri 293


18/38

EKLLER LSTES

ekl 1. Becer grubuna gre retm sektrnde alanlarn oran (1983-2002) 48

ekl 2. Becer eksklnden dolay ak kalan pozsyonlarnn oran 56

ekl 3. Becer eksklnn lkelere gre dalm 56

ekl 4. Mesleklere gre gemte ve gelecektek muhtemel elmler (AB-27) 71

ekl 5. Isthdamdak klern gem ve ngrlen ntelk trend (AB-27) 72

ekl 6. Frmalarn lee gre dalm 185

ekl 7. Frmalarn hracat yapma durumu 188

ekl 8. Frmalarn e yen balayanlara hzmet verme durumu 228

ekl 9. Frmalarn mevcut alanlara son br yl ersnde etm verme durumu 232


19/38


18


20/38

Y N E T C Z E T

19

KISALTMALAR LSTES

AEP : Acil Eylem Plan

AIP : Akti Igc Programlar

BSTB : Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl

CV : zgemi

SGB : alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl

DPT : Devlet Planlama Tekilat

GSYH : Gayri Sai Yurtii Hasla

HEM : Halk Eitim Merkezleri

LO : Uluslararas alma rgt (International Labor Organization)

SCED : Uluslararas Standart Eitim Snamas (International StandardsClassiication o Education)

SCO : Uluslararas Standart Meslek Snamas (International StandardClassiication o Occupation)

IBBS : statistiki Blge Birimleri SnfamasIDK : Istihdam Danma Kurulu

IIMEK : Il Istihdam ve Mesleki Eitim Kurullar

IKUR : Trkiye I Kurumu

ITO : Istanbul Ticaret Odas

MEB : Milli Eitim Bakanl

MEGEP : Mesleki Eitim ve retim Sisteminin Glendirilmesi Projesi

MEM : Mesleki Eitim Merkezleri

MESS : Trkiye Metal Sanayicileri Sendikas

MYK : Mesleki Yeterlilik Kurumu

MYO : Meslek YksekokuluNACE : Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin Istatistiki Snamas

(Nomenclature gnrale des Activits conomiques dans les CommunautsEuropennes)

OECD : Ekonomik Kalknma ve Ibirlii rgt (Organization or EconomicCo-operation and Development)


21/38

SETA : Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vak

STK : Sivil Toplum Kurulular

TEPAV : Trkiye Ekonomi Politikalar Aratrma VakTISK : Trkiye Iveren Sendikalar Konederasyonu

TOBB : Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii

TIK : Trkiye Istatistik Kurumu

TRKONFED : Trk Giriim ve I Dnyas Konederasyonu

TSIAD : Trk Sanayicileri ve Iadamlar Dernei

TYP : Toplum Yararna alma Program

UGIEP : Ulusal Genlik Istihdam Eylem Plan

UIS : Ulusal Istihdam Stratejisi

UMEM : Uzmanlam Meslek Edindirme Merkezleri

UTE : Ulusal Teknik EkipGF : cret Garanti Fonu

YK : Yksekretim Kurulu


22/38

SUNU

Trkyede gc pyasas le lgl neml sorun alanlar bulunmaktadr. Iszlk

bu sorunlarn banda gelmektedr. Son yllarda szlk sorununun zmne

ynelk neml gelmeler kaydedlmesne ramen, bata genler arasnda olmakzere szlk oranlar halen yksek sevyelerdedr. Iszlk sorunu, genel olarak

Trkyede alablr yatak nusun hzl br eklde artmas ve buna mukabl

olarak yen sthdam kaynaklarnn yaratlamamas le lklendrlmektedr.

Igc pyasas le lgl br der neml sorun alan se, lkede szlk oranlar

yksek olmasna ramen, gc pyasasnn htya duyduu alanlarda eleman

temnnde cdd sorunlar yaanmasdr. Bu durum genel olarak lkede gen nu-

sun ve zellkle gle brlkte tarm sektrnden gelen nusun gc pyasasnn

htya duyduu ntelkte gcne dntrlememesnden, yan meslekszlkproblemnden ler gelmektedr.

Trkyede szlk sorununu zmey ve meslekszlk sorununu gdererek

gcnn sthdam edleblrln artrmay amalayan br takm almalar

srdrlmektedr. Bu almalarda da ade edld zere, szl ve meslekszlk

sorununu hede alan akt gc poltkalar tasarlanrken ncelkl olarak gc

pyasasnn htyalarnn, sorun alanlarnn ve mevcut dnamklernn salkl br

eklde analz edlmes gerekmektedr. T.C. Blm, Sanay ve Teknoloj Bakanl

adna yrtlen bu proje, bu alanda hssedlen neml br boluu doldurmak

amacyla gerekletrlmtr.

Sanay sektrndek gc htyacn ve gcne lkn der sorunlar tespt

etmeye ynelk yaplan bu almann sonucunda, yukarda denlen sorunlarn


23/38


22

zmne katk salayacak baz neml bulgular elde edlmtr. Ayrca, bu ko-

nularda zlenmes gereken poltkalarn belrlenmes ve uygulanmasna katkda

bulunacak baz nerler ve eylem plan sunulmutur. Bu almann, gelecekte

yaplacak akademk almalara kaynaklk etmes ve ayn zamanda hkmetn ve

der lgl paydalarn gc le lgl zleyecekler poltkalara rehberlk etmes

beklenmektedr.

Bu projenn baaryla tamamlanmasnda eme geen tm aratrma ekbne

teekkr edyorum. Projenn salkl br eklde lerlemesnde neml katklar

bulunan, T.C. Blm, Sanay ve Teknoloj Bakanlnn deerl personelne ve pro-

jenn Danma ve Deerlendrme Komsyonunda yer alan deerl yelere ayrca

teekkrlerm sunuyorum.

Taha zhan

SETA Bakan


24/38

Y N E T C Z E T

23

YNETC ZET

BLM 1: GR1. Bu aratrmann amac, Trkiyede insan kayna talep ve arznn vas

ve nitelik asndan belirlenmesi, vas ve nitelik asndan ortaya kanuyumsuzluun ortaya kard sorunlarn tespiti ve bu sorunlarn ortadankaldrlmas iin izlenmesi gereken strateji ve politikalarn iverenlerin,iveren temsilcilerinin ve ilgili taraarn grlerine dayanarak ortayakonmasdr. Iverenlerin ve iveren temsilcilerinin grlerine dayanarakyrtlen bu aratrmada, iverenlerin ie almlarda n planda tuttuklarhususlar da belirlenmitir.

2. Aratrmada literatr taramas yaplm ve istihdam ile ilgili yaymlananpolitika, strateji belgesi, eylem planlar, hkmet programlar, kalknma

planlar ve dier belge ve dokmanlardan yararlanlarak mevcut verilerdenbir durum analizi yaplmtr. Mevcut durum analizinde, TIK ve I-KURgibi ilgili kurumlarn verilerine dayal olarak Trkiye igc piyasasnngenel zellikleri incelenmi ve ulusal istihdam politikalarnn geneldeerlendirmesi sunulmutur. Aratrmann mlakat ve anketten oluansaha almasnda ana balkta veri toplanm ve bu verilere dayalanalizler yaplmtr.

BLM 2: MEVCUT DURUM ANALZMakroekonomik Eilimler

3. Trkiye ekonomik byme srecinde 1980 ncesi ve sonras arklpolitikalara maruz kalm, retim ve istihdam sreci de buna greekillenmitir. 1980 ncesinde ie dnk bir politika izleyen Trkiye, da


25/38


24

alma politikas sonrasnda, gerek krlgan yaps gerekse kresel piyasalaraadaptasyonu gerekletirememi olmas nedeniyle byme ve istihdamda

istikrar salayamamtr. 2000 ylna kadar ok ciddi ekonomik darboazlardan geen Trkiye ekonomisi iin yapsal reormlarn gerekliliizorunlu hale gelmi ve 2001 ylnda Gl Ekonomiye Gei Programhazrlanmtr. Bu srece paralel olarak 2000li yllarda lkemizde tarmsektrnn pay azalrken, sanayi ve hizmetler sektrnn pay artmtr.2001 ylndan itibaren, kresel piyasalara olan entegrasyon artm, kamununekonomideki pay azalm ve zel sektr arlkl bir sre balamtr. Budurum igc piyasalarn da etkilemi ve kresel piyasalara adaptasyonuhzlandrm, rekabet gcn artrm ve yksek vas igc piyasas

olumaya balamtr.4. Trkiye ekonomisinde gerekleen ekonomik bymenin istihdama

beklenilen lde yansmad grlmektedir. Trkiye ekonomisinde2002den sonra ekonomide yapsal bir deiim meydana gelmi, kreselekonomik kriz yl olan 2008 ylna kadar ekonomik byme trendidevam etmitir. Istikrarl ve yksek byme oranlar istihdama beklenendzeyde yansmam, 2008 kresel krizi de isizlik oranlarn yenidenykselme trendine sokmutur. 2010 ylnda ise kresel krizin etkilerininazalmas ve uygulanan sk mali disiplin ile byme oranlar artmtr. Bu,

isizlik oranlarn drc bir etki yapmtr. 2011 ylnda da devam edenekonomik bymenin yan sra isizlik oranlar tek haneye dmtr.Kamu maliyesinde ve para politikasnda gerekleen iyilemeler ekonomikbymenin istihdam oranlarna yansmasn salamtr.

Vasf Odakl stihdam Tartmalar

5. Aratrmalar, gemite geerli olan istihdam edebilme vasarnn artkgeerliliini yitirdiini gstermektedir. zellikle kresel rekabet ortam,alanlarn sadece belirli koullarda perormans sergilemesini yeterli

grmemekte, ayrca yeni beklentilere uyumluluunu talep etmektedir.6. Son 30 yllk dnemde, OECD lkelerinde, igcnn beceri dzeyinde

ve istihdamn sektrel ve mesleki yapsnda ciddi kaymalar gzlenmitir.Hizmet sektrnde istihdam genilerken, tarm ve sanayide istihdamgerilemektedir. Daha yksek beceri talep eden iler hzla artmaktadr.Bu durum iverenlerin beceri beklentilerini de deitirmektedir. Kreselekonomideki bu deiim trendleri, hemen her lkede yksek beceri talebinidestekleyen bir ortam yaratmaktadr.

7. Milyonlarca alann ilerini kaybetmesine neden olan 2008 ekonomik

krizi, iletmelerde beceri tercihlerindeki deiimi belirgin bir ekildeortaya koymutur. Nitekim kriz dneminde yeni ekonominin talep ettiibeceri ormasyonuna sahip igcnn snrl dzeyde etkilendii akagrlmektedir. zellikle bilgi temelli sektrlerde beceri dzeyi yksekigcnn konumu bu adan dikkat ekicidir.


26/38

Y N E T C Z E T

25

8. Aratrmalar, birok lkede mevcut igc proilinin yeni ekonominingerektirdii vas donanmn tamadn gstermektedir. zellikle beceri

ormasyonu ve ekonomik gelime arasndaki ilikiyi inceleyen aratrmalar,igc piyasasna yeni giren igcnn, donanm asndan iletmelerinbeklentilerini karlamaktan uzak olduuna ve eitim sisteminin bu adanyetersiz kaldna iaret etmektedir.

9. Ekonomik ve sosyal beklentilere uygun becerilerle donanml bir igcyetitirme hedei, birok lkede hkmetlerin nceliklendirdii eitimreormlar kapsamnda ormle edilmektedir.

Trkiyede nsan Kaynaklar Profili: Sorunlar, Stratejiler ve Politikalar10. Trkiye igc piyasasnda; alma andaki nusun istihdamdan

daha hzl artmas, yeni istihdam kaynaklarnn yaratlamamas, toplamistihdam iinde tarmn paynn yksekliini korumas, kayt distihdamn bykl, vas seviyesi dk igc, bata genlerde olmakzere yksek isizlik oranlar ve isizlikle mcadelede etkin politikalarnoluturulamamas, nemli sorunlarn banda gelmektedir. Ayrca, yaananekonomik krizler, sektrel deiim ve zelletirme gibi gelimeler, igcpiyasasnda yaanan sorunlara yenilerini eklemektedir.

11. Birok lkede olduu gibi Trkiyede de isizlik sorunu ciddiyetinikorumaktadr. 2004-2010 yllar arasndaki isizlik oranlarna bakldnda;isizlik orannn 2008 ylndan sonra ciddi bir art gsterdii grlmektedir.Ancak 2009 ylndan sonra ekonomik krizin etkilerinin azalmas veekonomide gerekleen yksek byme ile birlikte isizlik oran dmtr.

12. Isizliin nemli bir sorun olarak varln srdrmesi iki sebepleaklanabilir. Bunlardan birincisi, ekonominin istikrarl byme trendiniyakalayamamasdr. Ikincisi, zellikle 2000li yllarda gzlenen, istihdamyaratmayan byme olgusu ile ilgilidir. Trkiye ekonomisinde igcmaliyetlerinin ykseklii, lkeye scak para giriine dayal ekonomikbyme, igc piyasasnn katlklar gibi sebepler GSYHnin byddnemlerde dahi istihdamn bymeyle paralel bir art gsterememesinesebep olmutur.

13. Piyasay dzenleyen nemli bir kurulu olan IKURun yeniden yaplanmasve isizlik sigortasnn oluturulmas 2000li yllarn ortalarndan itibarenisizlikle mcadelede ne kan admlardr. Bununla birlikte 2008 ylndanitibaren kamuoyunda istihdam paketleri diye bilinen uygulamalarla

dezavantajl kesimlerin istihdamn tevik eden, yatrmlarn ve istihdamnartmasn engelleyen yasal bariyerleri azaltan ok sayda tevik uygulamayasokulmutur.

14. 2010 ylnda, igc piyasasna ynelik olarak teden beri ikyet edilen,eitimin igc piyasas ile uyumlu olmamas sorununu gidermeyi


27/38


26

hedeeyen Istihdam ve Mesleki Eitim Ilikisinin Glendirilmesi EylemPlan hazrlanmtr. Ulusal Istihdam Stratejisi ve Trkiye Sanayi Strateji

Belgesi de igc piyasasn ilgilendiren nemli almalardr.

15. niversiteler, dier kamu kurumlar, sivil toplum kurulular ile idnyasnn ibirlii yeterli dzeyde deildir. zellikle niversitelerdekieitim mredatlarnn belirlenmesinde toplumsal taleplerin ve ekonomikihtiyalarn daha azla dikkate alnmas gereklidir. Benzer ekilde, meslekieitim veren okullarn programlar da, iletmelerin ihtiyalarna ve igctaleplerine yeterince cevap verememektedir.

BLM 3: YNTEM16. Bu aratrmada, hem nitel hem de nicel aratrma metotlarndan birlikteyararlanlmtr. Aratrma aamada gerekletirilmitir. ncelikle,igc ve istihdamla ilgili arkl kamu kurum ve kurulularnn alanlarve bu konularda aratrma yapan aratrmaclarla n grmeler yaplmtr.Sonraki aamada, irma temsilcileri ile yz yze mlakatlar yaplmtr. Sonaamada ise, mlakatlarn neticesinde elde edilen bulgulara dayal olarakhazrlanan ve irma temsilcilerine uygulanan anket aracl ile mlakatbulgularnn yaygnlk dzeyi tespit edilmeye allmtr.

17. rneklemin oluturulmasnda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnnsanayi kurulular envanteri kullanlmtr. rneklem, hem IBBS Dzey1 blgeleri hem de irma lei dikkate alnarak karekk uzlak datmyntemi kullanlarak oluturulmutur.

18. Anket ormu saha almasnn bir nceki aamasnda gerekletirilen yaryaplandrlm mlakatlardan elde edilen bulgular ile literatre dayalolarak hazrlanmtr. Anketin uygulanabilirliini test etmek iin Ankarailinde randevulu olarak gidilen 30 irma ile pilot alma yaplmtr. Veritoplama ve veri giri sreci devam ederken, aratrma ekibi, anket ormu

zerinden, aratrmann genel hedeerini ve mlakat analiz sonularngz nnde bulundurarak istatistiksel analiz plan oluturmutur. Planizlenerek, nihai veri zerinde istatistiksel analizler gerekletirilmitir.

BLM 4: BULGULAR VE TARTIMAn Grmelerde ne kan Konular

19. n grmelerde grlen temsilci ve aratrmaclarn bykounluu aratrmann nemli olduu ynnde gr beyan etmilerdir.

Grmelerde ne kan neriler unlardr: iverenlerin temininde glkektikleri meslekler/i pozisyonlarnn neler olduu kadar, neden glkektikleri de iyi analiz edilmelidir; sorularda mavi yaka ve beyaz yaka ayrmgzetilmelidir; istihdama ilikin tevikler gz nnde bulundurulmaldr;iverenlere IKURla ilgili tecrbelerinin sorulmas gereklidir; rneklemde


28/38

Y N E T C Z E T

27

lek ve mmknse sektrler gz nnde bulundurulmaldr; irmalardanhem mesleki/teknik beceriler ile ilgili hem de adaptasyon, iletiim, i

disiplini gibi temel becerilere ilikin grler alnmaldr. Aratrmada buneriler byk lde dikkate alnmtr.

Yar-Yaplandrlm Mlakat Bulgular20. Mlakatlara katlan irma temsilcilerine alanlarn ie alrken hangi

ltleri kullandklar sorulmutur. Ie almada eitim durumu (maviyaka i pozisyonlar iin mesleki ve teknik lise, beyaz yaka i pozisyonlariin ise niversite, hatta lisansst eitim), en belirleyici kriterdir. Bazirmalar tarandan meslek lisesi mezunlarnn i tecrbesi olmasa biledaha azla tercih edildii ve bunun nedeni olarak da bu kiilerin ksasrede ii renebilmelerini belirttikleri grlmtr. Baz irmalar ise,meslek lisesi mezunlarna ihtiya duyduklarn ama artk kaliteli mesleklisesi mezunu bulmakta zorlandklarn belirtmilerdir. Baz irmalarnraklk okulu mezunlarn meslek lisesi mezunlarna tercih ettikleri ancakrak bulmakta sknt ektikleri grlmtr. Mlakatlarda irmalarn iealmlarda nemsedikleri bir dier hususun ie alacaklar elemanlarnnsahip olduklar sertiikalar olduu grlmtr.

21. Mlakat yaplan irmalarn igcn istihdam ederken gz nnde

bulundurduklar ncelikli bir dier kriterin deneyim olduu tespit edilmitir.Baz irmalar tarandan, deneyimin yannda alma istikrarnn danemli olarak grld tespit edilmitir. Baz irmalar ise, i tecrbesininkendileri iin ok nemli olmadn ve ie aldklar elemanlar kendileriyetitirmeyi tercih ettiklerini belirtmilerdir.

22. Firmalarn beyaz ve mavi yaka igc iin ie alm kriter ve beklentilerininarkl olduu grlmtr. zellikle byk irmalarn, insan kaynaklardepartmanlarnn varlna bal olarak, her iki grup iin de sistematikbeceri ihtiyalarn saptayabildikleri anlalmtr. Mlakat yaplan irmalar

arasnda sadece byk lekli deil kk lekli irmalarn da bykounluunun mavi yaka igcn ie alrken teknik becerilere dikkatettikleri gzlemlenmitir.

23. Yaplan mlakatlar neticesinde n plana kan bir dier bulgu, irmalarnie alma aamasnda kiilik unsurlarn yanstan aktrlere deer atettikleriynnde olmutur. Erkek igc istihdamnda birok irma adaylar arasndaaskerliini yapm olanlar tercih ettiklerini belirtmilerdir. Mlakatakatlan irmalarn nemli bir ksmnn ie alrken adaylara ya snrlamasgetirdikleri grlmtr. Baz irmalar yeni ie alacaklar igcnn evli

olmalarn tercih ettiklerini belirtmilerdir. Firmalarn igc istihdamederken gz nnde bulundurduklar bir dier kriter, bavuranlarn servisgzergahnda ikamet ediyor olmalardr.

24. lek asndan gruplandrma yapldnda; byk lekli irmalarmavi yaka igcnn ie alm noktasnda, reerans yntemi ve tavsiyeler


29/38


28

olduka nemli iken; beyaz yaka igc iin, gazete-internet zerinden ilanverme yolu ve bu balantlardan oluturulan CV havuzu yntemi tercihedilmektedir. Kk ve orta lekli irmalarn mavi yaka igc tercihi isearlkl olarak tavsiye/reerans yntemi ile belirlenmektedir.

25. Grlen irma temsilcilerinin ou, aradklar nitelikte igcn kolaybulamadklarn iade etmitir. ou irma temsilcisi, hangi pozisyonlardazorlanyorsunuz sorusuna; teknik eleman, mhendis, yetimi araeleman veya nitelikli eleman gibi genel iadelerle cevap vermitir. Firmatemsilcilerinin cevaplarndan, genel olarak sanayi sektrndeki iverenlerinzellikle idari ve beyaz yaka igc ile teknik beceriler gerektiren mavi yakaigc temin etmekte zorlandklar ortaya kmtr. Bu duruma sebepolan nedenler be arkl balk altnda toplanmtr: eitim sistemindenkaynaklanan sorunlar, iverenin corai konumu ve blgesel arkllklar,igcnde yaanan ar sirklasyon, iverenin ve igcnn arkllaanbak alar/beklentileri ve sosyal yardmlar ile yardmlama gelenei.Bu soruna zm olarak irmalarn nemli bir ksm zorlandklarpozisyonlarla ilgili istedikleri nitelikteki igcn kendileri yetitirmeyoluna gittikleri tespit edilmitir. Ancak baz irmalarn, yetitirdikleri buigcn de belirli bir zaman sonra kaybettikleri ortaya kmtr.

26. Mlakatlarda irmalara, ak pozisyonlara bavuranlarla mevcut igcarasnda beceri asndan en azla hangi eksikliklerin n plana ktsorusuna, baz irma temsilcileri beceri asndan n plana kan veyagzlerine arpan belirli bir eksikliin olmadn belirtirken, bazlarise bavuran adaylarn istedikleri becerilere uygun olup olmadklarnalm srelerinde kontrol ettiklerini, dolaysyla sonradan becerianlamnda sknt yaamadklarn belirtmitir. Firmalar bavuranlarnteknik becerilerinin eksik olmasna ek olarak, genellikle mesleki adandeneyimsiz olduklarn belirtmitir. Firma temsilcilerinin mlakatlarda

nemle zerinde durduu bir dier sorun ise igcnn iletiimbecerilerindeki yetersizlikler olmutur. Igcnn sektrler aras geii,teknik becerilerdeki eksiklikler, iletiim becerilerinin zay olmas, eitimseviyesinin dk olmas ve beklentilerinin yksek olmasnn toplu birekilde hem mesleki adan hem de kurumsal kimlik asndan alanlarnadaptasyonunu olumsuz etkiledii belirtilmitir.

27. Ie aldnz alanlara, ie balarken herhangi bir i eitimi veriyor musunuzsorusuna, mlakata katlan irma temsilcilerinin byk bir blm olumluyant vermilerdir. Ie yeni balayan alanlarna balangta eitim veren

irmalarda, bu eitimin sresi ve ierii arkllk gstermektedir. Bazirmalar bu eitimin sresini birka gnle snrl tutarken, dier irmalarbunu birka ay gibi uzun sreye yaymaktadrlar. Baz irmalar, verileneitimin ieriini genel ileyilerini anlatan oryantasyon sreci ve i sal/gvenlii gibi kanunen zorunlu eitimlerle snrl tutarken; dierleri ayrca


30/38

Y N E T C Z E T

29

kalite gvence sisteminin gerektirdii eitimler ve mesleki yetitirmeeitimleri vermektedir.

28. almaya katlan irmalarn nemli bir ksm alanlarn becerilerinigncel tutmak iin hizmet-ii eitim verdiklerini belirtmilerdir. Bunun yansra, igc becerilerini gncel tutmak adna veya balang dzeyinde, bireitim uygulamas yapmayan irmalarn da olduu tespit edilmitir. Ayrca,sertiikal igc altrmann zorunlu hale geliyor olmas, irmalarnsertiika eitimlerine katlmn byk lde tevik ettii gzlenmitir.

29. Mlakatlara katlan irmalarn ok aznda i deerlemesi temelli bircretlendirme modeli olduunu grlmtr. Genellikle cret sisteminin

irma sahibi ya da yneticisinin inisiyatiine bal olduu grlmtr.cretlendirmede beyaz yaka iin eitim ve deneyim en temel belirleyiciiken, mavi yaka iin igcnn irmaya olan katma deeri en temel kriterdir.Iki grup igc iin de giri cretlerinde genel olarak belli bir cret szkonusu iken, perormansa gre alann ald cret deimektedir.

30. Ayn i pozisyonu iin genel lise ve meslek lisesi mezunlarn altryormusunuz? sorusuna aratrmaya katlan irma temsilcilerinin byk birblm, ncelikli olarak meslek lisesi mezunlarn altrdklar cevabnvermilerdir. Birok katlmc irma, zellikle teknik lise ve meslek lisesi

mezunlarnn perormans asndan daha stn olduklar ynnde grbildirmitir.

31. Mlakat yaplan irma temsilcilerinin byk bir blm meslek lisesimezunlarnn istenen nitelikte olmadn belirtmi, bunu da meslekliselerinde verilen eitimin yetersiz olmasyla ilikilendirmitir. Stajlar,rencilerin mezun olunca alaca sektr tanmas ve ayn zamandakendilerinden beklenen i ahlak ve olumlu alma tutumlarn dakazanmalarna katk salamaktadr. irketlerin mezun olunan okul trneilave olarak, hatta bazen okul trnden de nce dikkate aldklar bir nitelik

ise adayn kiilii ve alma ahlakna sahip olup olmaddr.

Anket Bulgular

32. Aratrma kapsamnda grlen toplam 2.018 irmann %18,2si mikro,%37,0 kk, %27,2si orta ve %17,6s byk lekli irmadr. Firmalarn%30,1i cirosunu belirtmezken, %18,5i bir milyon veya alt, %22,2si birmilyon ile be milyon aras, %17,3 be milyon ile 25 milyon aras; %11,8iise 25 milyon zerinde ciro belirtmilerdir. Katlmc irmalarn %52,2sinin

ihracat yapmakta, %47,8i ise ihracat yapmamaktadr.33. Katlmc irmalarn %51,7si mavi yaka igc iin, %47,1i ise beyaz yaka

igc iin dier kaynan yannda mevcut alanlarn veya tandklarntavsiye ve reeranslarn kullandklarn belirtmilerdir. Her iki igciin en azla kullanlan kaynak, alanlarn veya tandklarn tavsiye ve


31/38


30

reeranslardr. Firma lei bydke, ie almlarda tavsiye ve reeranslarnkullanm greceli olarak azalmaktadr.

34. Mlakatlarda da irmalarn %49,4, aradklar nitelikteki igcnbulamadklar zaman kendileri yetitirdiklerini iade etmilerdir. Katlmcirmalarn %39,8i ise mevcut alanlara azla mesai yaptrdklarnbelirtmilerdir.

35. Mesleki tecrbe, hem mavi hem de beyaz yaka eleman almnda verilecekcreti belirlerken en azla gz nnde bulundurulan kriterdir. Firmalarn%61,5i ie alnacak beyaz yaka eleman cretlerinin belirlenmesinde meslekitecrbeye bakarken, mavi yaka eleman cretlerinin belirlenmesindemesleki tecrbeyi en nemli kriterler arasnda gsteren irmalarn oran%54,8e dmtr.

36. Aratrmaya katlan irmalarn te biri (%33,1), son bir ylda elemanbulamama nedeni ile doldurulamayan pozisyon olduunu bildirmitir.Mikro lekli irmalarn %36,1i eleman bulamama nedeni iledoldurulamayan pozisyon olduunu belirtirken, byk lekli irmalarda buoran, %27,8e dmektedir. Firmalar tarandan belirtilen doldurulamayanpozisyonlar ok eitlilik gstermekle birlikte, vassz pozisyonlar greceliolarak arlk kazanmaktadr (%13,7). Katlmclarn yaklak te biri

(%31,9) nmzdeki bir yllk sre ierisinde dolduramayacaklar pozisyonolacan dnmektedir.

37. Katlmc irmalara igc ihtiyalarnn en azla hangi aktre bal olarakortaya kt sorulmutur. Firmalarn bu soruya verdikleri yantlardan,igc ihtiyalarnn en azla talepteki (sipariteki) bymeye (%32,8)bal olarak ortaya kt grlmektedir. Byk lekli irmalardaigc ihtiyac en azla, planl bymeyle ortaya karken (%37,1), lekkldke ihtiyacn daha ok talepteki bymeye bal olarak (%36,4)gelitii grlmektedir.

38. Katlmc irmalarn yaklak %90 pozisyonlar iin i tanmlar olduunuve hem mavi hem de beyaz yaka alanlar ie alrken bu tanmlar gznnde bulundurduklarn bildirmitir. Yine irmalarn yaklak %90 hemmavi yaka hem de beyaz yaka igc istihdam ederken mesleki ve teknikbecerilere sahip olmann nemli olduunu belirtmitir. Katlmc irmalararasnda, ie almlarda kiilerin iletiim, analitik dnme, ekip almasvb. temel becerilere sahip olmasnn nemli olduunu syleyenlerinoranlar, hem mavi (%90,8) hem de beyaz (%91,4) yaka pozisyonlardaolduka yksektir. Tecrbe de temel beceriler kadar nemli grlmektedir.

Katlmc irmalarn %84,6s ie alnacak mavi yaka, %88,3 ise beyazyaka pozisyonlarda alacak kiilerden tecrbeye sahip olmasnnemsemektedir.

39. I disiplini ve i ahlakna sahip olmann nemli olduunu belirten irmalarnoran mavi yaka i pozisyonlar iin %97,7 ve beyaz yaka i pozisyonlar


32/38

Y N E T C Z E T

31

iin ie almlarda %95,2dir. Benzer bir ekilde, ie alnacak olan kiiningvenilirlik ve drstlk gibi kiilik zelliklerinin nemli olduu grne

katlan irmalarn oran mavi yaka igc iin %97,7 ve beyaz yaka igciin %94,6dr.

40. Firmalarda i tanmlarna gre ie alma eilimi, daha azla kurumsallatvarsaylan byk irmalarda nispeten daha azladr. I tanmlarna gre iealdn belirten mikro lekli irmalarn oran %82,2 iken, bu oran byklekli irmalarda %96,6ya ulamaktadr. Benzer bir eilim, mesleki ve teknikbecerilere verilen nemde de grlmektedir. Mikro lekli irmalarn %90,1i,byk irmalarn ise %94,1i mesleki ve teknik becerilere nem vermektedir.Yine, askerliin yaplm olmasnn nemi, lek bydke artmaktadr.

41. Mavi yaka igc almlarnda olduu gibi beyaz yaka igcnn genolmas byk irmalarn ou (%67,7) iin nemli iken, dier leklerdekiirmalarda bu oranlar biraz dmekte ve %60n altnda kalmaktadr. Ayrca,ie almlarda iyerine yakn yerde oturma, mikro ve kk lekli irmalariin orta ve byk lekli irmalara gre daha nemli bulunmutur. Ekolarak, tandk reeransna sahip olmak, mikro lekli irmalarn yarsndanazlas iin (%54,1) ie almlarda nemli bir etken iken, kk, orta vebyk lekli irmalarda greceli olarak daha az nemlidir.

42. almaya katlan irmalara gre, en temel beceri eksiklii, akpozisyonlara bavuranlarn veya alanlarn alanyla ilgili mesleki/teknikbecerilerin (%37,1) yetersiz olmasdr. Deneyim/tecrbe eksiklii (%23,6),ankete katlan irmalar tarandan, ikinci nemli beceri eksiklii olaraktanmlanmtr. Beceri eksiklerini belirten irmalarn yannda, herhangibir eksiklik olmadn iade eden irmalar da vardr. Katlmc irmalarnyaklak drtte biri (%25,7), adaylarda ya da alanlarda herhangi birbeceri eksiklii olmadn iade etmitir.

43. Firmalarn yardan azlas (%57,4) nmzdeki bir ylda en ok

ihtiya duyduklar beceri olarak mesleki ve teknik beceriler olduunubelirtmilerdir. Firmalar dier en ok ihtiya duyduklar beceriler arasndaekip almas becerilerini (%24,7), buna ek olarak i ahlak ve i disiplinini(%23,8) saymlardr. Iletiim becerileri, problem zme, yabanc dil veyenilikilik becerileri ise irmalarn %12 ila %14 tarandan nmzdekibir ylda ihtiya duyulacak beceriler olarak belirtilmitir.

44. Katlmc irmalarn yarsndan azlas (%59,5), bavuranlarn talep ettiicreti yksek bulmamaktadr. Buna karn, i karlnda verilen cretlerindk olmadn syleyen irmalarn oran olduka yksektir (%77,3).

Firmalarn olduka nemli bir ksm (%82,8) adaylarda rahat ya da kolayi beklentisi olduunu dnmektedir. Ayrca, adaylarda i beenmemeolduunu belirten irmalarn oran %70,7dir.

45. Firmann bulunduu yerleim yerinde yeterli miktarda nitelikli igcolmadn syleyenlerin oran, toplam katlmclarn yarsndan az bir


33/38


32

ksmn (%47,3) oluturmaktadr. Ancak, aranan nitelikte eleman bulmakgiderek zorlamaktadr iadesine katlanlarn oran %76,7ye kmaktadr.

Yani, katlmc irmalarn olduka byk bir ksm gelecekte niteliklieleman bulmann daha da zorlaacan ve nitelikli eleman bulma skntsiine deceklerini dnmektedir. Sosyal yardmlarn insanlarn almaazmini krdn dnen katlmclarn oran ise %39,1dir.

46. Firmada doldurulamayan pozisyon olduunda, katlmclarn ounluu(%62,6), dier yantlarnn yannda retim kapasitesinin dtnvurgulamaktadr. Mteri kayb (%24,8), rn kalitesinin dmesi (%24,7)ve byme planlarnn gerekletirilememesi (%23,4), katlmclarn nemlibir ksm tarandan iade edilmitir. Herhangi bir ekilde etkilemediinidnenlerin oran ise %17,6dr. Aranan nitelikte eleman bulamamann ilerietkilemediini iade eden irmalarn oran, lek bydke artmaktadr.

47. Firmalarn yaklak yars raklk eitimi alanlarn (%46,9), mesleklisesi mezunlarnn (%57,2), MYO mezunlarnn (%56,7) ve niversitemezunlarnn (%59,6) mesleki becerilerinden memnun olduklarnnaltn izmektedir. Staj uygulamalarndan katlmclarn %58,2si memnunolduunu sylerken, sanayi ve okul/niversite ibirliinin mevcutyapsndan memnun olanlarn oran %46,2dir.

48. Katlmc irmalarn yaklak te ikisi (%66,7) hizmet ii eitim verdiinibelirtmitir. Mikro lekli irmalarn %46,7si, kk lekli irmalarn%58,8i, orta lekli irmalarn %75,2si ve byk lekli irmalarn %90,4,i sal ve gvenlii dnda alanlarna hizmet ii eitim saladnbelirtmilerdir. Ie yeni balayanlara sunulan hizmet ii eitimlerin neolduu sorusuna irmalar dier yantlarn yan sra, %77,8 orannda mesleki/teknik eitimler, %45,4 orannda oryantasyon eitimi, %23,1 oranndai ahlak ve i disiplini, %16,6 orannda kurum/rgt kltr eitimleri,%10,9 orannda iletiim kurslar ve %7,0 orannda dier eitimler eklinde

yant vermilerdir. Firmalarn yarsndan biraz azlas (%50,7), son bir yliinde mevcut alanlar iin i sal veya i gvenlii ile ilgili zorunlueitimlerin haricinde eitimler dzenlediklerini belirtmitir. Ie yenibalayanlara eitim verme durumu ile kyaslandnda mevcut alanlarnaeitim veren irmalarn orannn azald grlmektedir.

49. Aratrmaya katlan irmalarn yaklak te ikisi (%71,1), nmzdekibirka yla ilikin byme planlar olduunu sylemektedir. Firmalarnyaklak bete biri, nitelikli eleman bulamad iin bymeye ynelikplan olmadn belirtmitir. Ortaya kan en arpc sonu, i piyasasnn

mevcut yaps, sektr ve yerleim yeri gibi aktrlerle karlatrldnda,nitelikli igc bulamama sorununun irmalarn bymeye ilikinplanlarn en az etkilemesidir. Katlmclarn yaklak yars (%52,1) isemevcut i piyasasnn haksz rekabeti tevik etmesi yznden bymeyeynelik net admlar atamadklarn iade etmitir.


34/38

Y N E T C Z E T

33

BLM 5: SONU VE NERLER

50. Igc tedarik srecinde mikro ve kk lekli irmalarda kurumsallamadzeyinin snrl dzeyde kald gzlenmitir. Bu nedenle bu tr irmalarakurumsal arkndal gelitirmek amacyla insan kaynaklar ynetimiile ilgili almalar yrtlmelidir. Mikro ve kk lekli irmalarninsan kaynaklaryla ilgili konularda IKUR ve dier kurulularnhizmetlerinden aydalanmas tevik edilmelidir. Ayrca, igc piyasaeann artrlmas iin igc piyasas bilgi sisteminin gelitirilmesi veetkinletirilmesi salanmaldr.

51. Igc temininde irmalarn, bir istihdam kanal olarak IKURun, tandk/

reerans yoluyla veya dorudan kapdan alnan ahsi bavurulara kyasladaha az kullanld gz nne alndnda, IKURun irmalarn igcihtiyacn karlamaya ynelik hizmetlerinin etkinletirilmesi, kurumsalkapasitesinin glendirilmesi ve kullanc iverenlere ynelik brokratik iyknn azaltlmas gereklidir.

52. Firmalarn sunduklar eitimleri daha proesyonel ve kendi ihtiyalardorultusunda zelletirilmi bir ekilde sunmalar iin, IKUR veKOSGEB gibi kurululardan destek salanmaldr.

53. Ileri teknoloji ve sanayi sektrnn gerektirdii yksek nitelikli alanlara

daha azla talep oluturacak artlarn olumad ortaya kmtr.2023 hedeeri dikkate alnarak, zorunlu eitim sresinin artrlmasve yksekretim kapasitenin artrlmas sonucu nmzdeki yllardasaylar artacak ortaretim ve yksekretim mezunu nitelikli igcnabsorbe edecek bir i piyasas oluturulmas zorunludur. Bu erevede,yksek nitelikli eleman altran irmalara ynelik desteklerin artrlmasgereklidir.

54. Firmalarn yaklak %30luk bir kesimi son bir yl ierisinde dolduramadklarpozisyon olduunu ve gelecek bir yl ierisinde dolduramayacaklar

pozisyonlar olduunu belirttiinden, irmalarn igc vas ve beceribeklentileri srekli bir ekilde izlenmeli ve deerlendirilmelidir.

55. Sanayi sektrnde beceri ve tecrbesi olduu halde, bu sektrdenuzaklaanlarn varl dikkate alndnda, hizmet sektryle yarabilecekbir sanayi cretlendirme politikasna ihtiya grlmektedir. rnein,alma koullar (r. mesai saatleri) iyiletirilmeli, ileri teknolojiler dahaok kullanlarak kas gcne dayal ilerin toplam i ierisindeki arlazaltlmal ve sanayi blgelerindeki sosyal yaam alanlar artrlmaldr.

56. I ahlak ve i disiplini becerilerinin igc devir hznn yksek olmas

ile ilikisi aratrlmal ve beklenenden daha yksek bulunan igc devirhznn azaltlmasna ynelik gerekli tedbirler alnmaldr.

57. Vas ve beceri uyumsuzluunun giderilmesi iin, IKUR ve zelistihdam brolarnn yapt eletirme aaliyetleri etkinletirilmeli veyaygnlatrlmaldr.


35/38


34

58. Firmalarn aradklar beceriler arasnda yabanc dilin baat bir beceri olarakn planda tutulmamas, byyen ve 2023 iin 500 milyar dolarlk ihracat

hedei benimseyen Trk ekonomisinin kresel ekonomiye entegrasyonusrecinde arpc bir bulgudur. Bu durumun ayrca aratrlmasgerekmektedir.

59. Igcnde eksik bulunan ya da yeni koullar dolaysyla ihtiya duyulanbecerilerin igcne kazandrlmas iin, hayat boyu renme programlaryaygnlatrlmaldr.

60. Firmalarn yarsndan ou, pratikte i bilenlerin sertiika eksikliiolduunu belirtmektedir. Dolaysyla, mevcut alanlarn pratikte sahipolduu becerilerin sertiikasyonu ve belgelendirilmesi iin MeslekiYeterlilik Kurulu tarandan yrtlen almalar etkinletirilmelidir.

61. Mlakatlarda irmalarn byk ounluu, adaylarn meslek lisesi mezunuolmasnn nemli bir tercih nedeni olduunu belirtmitir. Buna karn,anket sonularna gre, irmalarn yaklak bete ikisi, meslek lisesimezunlarna cret ve saygnlk bakmndan yeterince deer verilmediinibelirtmitir. Bu durumun nedenleri incelenmelidir.

62. Mikro ve kk lekli irmalarn sunduklar hizmet ii eitimin grecedk olduu dikkate alndnda, bu irmalarn kapasitesini gelitirecek

ve kurumsallamasn salayacak politikalar gelitirilmeli, ilgili kamukurulularyla STKlar ve irmalar arasndaki egdm salanmaldr.

63. Bu aratrmada ortaya kan sonulara gre, doldurmakta glk ekilenpozisyonlara eleman bulmak iin IKUR, niversite, Milli Eitim Bakanlve benzer kurulularla mesleki kurslar dzenleyen irma oranlar dktr.Bu kurulu ve kurumlarn irma ihtiyalarna gre kurs dzenlemesrelerinin etkin hale getirilmesi gerekmektedir. Ayrca, yalnzca meslekibeceri ve vasarla ilgili deil, ynetim ve liderlik yetenekleri, problemzme, yabanc dil, yenilikilik gibi sof becerilerin gelitirilmesine ynelik

de etkinlikler dzenlenmelidir.64. Aratrma sonular, irmalarn olduka byk ounluunun niteliklieleman temininde ciddi bir sorun yaamadn ve bunun bymelerineetkisinin snrl olduunu dndklerini gstermektedir. Firmalarnyaklak yars, haksz rekabet dolaysyla bymeye ynelik admlaratamadklarn iade ettiinden, i piyasasnda haksz rekabeti dourankayt d istihdam ve cret politikalar gibi etmenler aratrmal ve gereklinlemler alnmaldr.


36/38

303

Bekir S. GR

Bekir S. Gr, Yldrm Beyazt niversitesinde retim yesidir. Yksek lisansn, Florida State niver-

sitesinde retim sistemleri zerine yapt. Doktorasn, Utah State niversitesinde retim teknolojisialannda yapt. Ayn niversitede Center or Open and Sustainable Learningde alt ay sreyle doktorasonras aratrmac olarak alt.

Murat ZOLU

Orta Dou Teknik niversitesi Matematik retmenlii Blmnden mezun oldu. Yksek lisansn, bilgive renme teknolojileri zerine Colorado niversitesinde tamamlad. Doktora derecesini, retim tek-nolojisi alannda Utah State niversitesinden ald. Halen, Yldrm Beyazt niversitesinde retim yesiolarak almaktadr.

Tekin AKGEYK

Istanbul niversitesi Iktisat Fakltesinde mezun oldu. Ayn niversitede Insan Kaynaklar Ynetimi Bi-lim Dalnda yksek lisans ve doktorasn tamamlad. Halen ayn niversitede retim yesi olarak grevyapmaktadr. Tekin Akgeyik, Insan Kaynaklar Ynetimi, Stratejik Insan Kaynaklar Ynetimi, Modern IYaam, Stratejik Ynetim ve Toplam Kalite Ynetimi konularnda dersler vermektedir. Yaynlanm 11kitab, ulusal ve uluslararas makaleleri vardr.

Emel ETNKAYA

1999 ylnda Istanbul niversitesi, Iktisat Fakltesi, Iktisat Blmnden mezun oldu. Yksek Lisans eiti-mini Sakarya niversitesi, Insan Kaynaklar Ynetimi ve Endstri Ilikileri Bilim Dal, Doktora eitiminide Sakarya niversitesi alma Ekonomisi ve Endstri Ilikileri Ana Bilim Dalnda tamamlad. HalenSakarya niversitesi, alma Ekonomisi ve Endstri Ilikileri Blmnde retim yesi olarak grevyapmaktadr.

Erdal Tanas KARAGL

Istanbul niversitesi Iktisat Fakltesi, Iktisat Blmnden 1992 ylnda derece ile mezun oldu. Ykseklisansn Connecticut niversitesinde tamamlad. Doktorasn ise 2002 ylnda Ingilterede York niver-sitesinde D Borlar Ve Ekonomik Byme Ilikisi ve D Bor teleme Riski konusu zerinde ta-mamlad. Ekonomik Byme, Savunma Ekonomisi, D Borlar, Bor Krizleri, MF Standby Anlamalar,Enerji Ekonomisi, Kamu Harcamalar, Sosyal Yardmlar ve Yoksulluk konularnda yaynlanm yaynlarbulunmaktadr. Halen, Yldrm Beyazt niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Iktisat Blmnde proesrolarak almaktadr.

Murat ZTRK

Orta Dou Teknik niversitesi Sosyoloji Blmnden mezun oldu. Avrupa Birlii ve Dnya Bankastarandan onlanan eitim ve kalknma ile ilgili birok projede grev almtr. Halen, Yldrm Beyaztniversitesinde retim grevlisi olarak almaktadr.

Mustafa Kemal BERL

Eskiehir Anadolu niversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakltesi Iktisat Blmnden mezun oldu. 1986ylnda Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstitsnde Iktisat Teorisi alannda yksek lisansn ta-mamlad. 1988-1990 yllar arasnda A.B.D. Massachusetts-Bostonda Northeastern niversitesinde al-ma Ekonomisi alannda ikinci yksek lisansn tamamlad. 1992 ylnda Sendikalarn Ekonomik Analizive Igc Gelirleri zerindeki Etkileri: Trkiye Uygulamas adl teziyle doktorasn tamamlad. 2010-2011 yllar arasnda Trkiye I Kurumu (IKUR) Genel Mdrl grevini yrten Bierli, IKUR da

I ve Meslek Danmanl projesini gerekletirdi. 2011 Yl Kasm ayndan bu yana T.C. Milli EitimBakanl Hayat Boyu renme Genel Mdrl grevini yrten Bierlinin alma ekonomisi alann-da kitap, makale ve uluslararas teblileri bulunmaktadr.


37/38

304

mer AIKGZ

Do. Dr. mer AKGZ, lisans eitimini Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Teknoloji Eitimi

Blmnde bitirdi. Yksek lisans eitimini ayn blmde Iklimlendirme ve Soutma alannda tamamlad.Doktora derecesini ve doentlik unvann Marmara niversitesi Iktisat Programndan ald. Krkkale ni-versitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakltesi Iktisat Blmnde retim yelii yapt. Halen Mill EitimBakanl Meslek ve Teknik Eitim Genel Mdr olarak grev yapmaktadr.

Mahmut ZER

Istanbul Teknik niversitesi Elektronik ve Haberleme Mhendislii Blmnden 1992 ylnda mezunoldu. Yksek Lisans ve doktorasn Karadeniz Teknik niversitesi, Fen Bilimleri Enstits Elektronik M-hendislii Anabilim Dalnda srasyla 1996 ve 2001 yllarnda tamamlad. Temmuz 2002de Blent Ece-vit niversitesi Mhendislik Fakltesi Elektrik-Elektronik Mhendisliinde retim yesi olarak grevebalad. 2005 ylnda doentliini ve 2010 ylnda ise proesrln alan zer, 28 Kasm 2010 tarihindenitibaren Blent Ecevit niversitesi Rektrl grevini srdrmektedir.

Taha ZHAN

SETAda bakanlk grevini stlenen Taha zhan, New York nstitute o Technologyde niversite eitimi-ni tamamlad. New School or Social Researchde Kresel Ekonomi-Politik alannda yksek lisans yapt.Ayn okulda doktora almalarna balad. zhan, 2003 ylnda Colombia niversitesinde, 2004 ve 2005yllarnda New York Devlet niversitesinde ders verdi. Siyaset, ekonomi ve uluslararas ilikiler alanla-rnda yaynlar bulunan zhan Igalin 6. ylnda rak adl kitabn yazardr. Birok aratrma raporu,akademik makaleleri yer alan zhan, uluslararas koneranslara konumac olarak katlmaktadr. nsightTurkey ve (Arapa yaynlanan) Ruiyya Turkiyya adl akademik dergilerin danma kurulunda yer almak-tadr. SETA yaynlarnda ve nsight Turkeyde dzenli olarak yazlar yaynlanan zhan, Hrriyet DailyNews ve Sabah gazetelerinde ke yazarl yapmaktadr.

Zafer ELK

Orta Dou Teknik niversitesi Sosyoloji Blmnden mezun oldu. Yksek Lisansn, ayn blmde DilMhendislii ve Bir Ulusun ekillenmesi: 19321938 Yllar Arasnda Trkiye balkl tezi ile tamamlad.Orta Dou Teknik niversitesi ehir ve Blge Planlama Blmnde aratrma grevlisi olarak alt.Chemnitz Teknoloji niversitesinde deiim programlar erevesinde doktora rencisi olarak, BerlinHumboldt niversitesi Karlatrmal Eitim Merkezinde ise misair aratrmac olarak bulundu. 2011ylnda Hacettepe niversitesi Sosyoloji Blmnde doktorasn tamamlad. Halen, T.C. Milli EitimBakanl Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnda, Eitim Sistemleri ve Politikalar Grup Bakan olarakgrev yapmaktadr.

pek COKUN

Hacettepe niversitesi Ingiliz Dilbilimi blmnden 2010 ylnda mezun oldu. Ayn niversitenin Sos-yoloji blmnde yan dal yapt. Yksek lisans eitimini Gazi niversitesi Sosyoloji blmnde srdrenIpek Cokun, eitim sosyolojisi alannda tez almalarna devam etmektedir. ubat 2010dan beri SE-TAda Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistan olarak almaktadr.

lk stiklal MIHIOKUR

Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Iktisat blmnden mezun oldu. Yldrm Beyazt ni-versitesi Sosyal Bilimler Enstits Iktisat Anabilim dalnda yksek lisansna devam etmektedir. Enerjiekonomisi, ekonomik byme, istihdam, sosyal yardmlar ve yoksulluk alanlarnda aratrmalarn sr-drmektedir. SETAda Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistan olarak a-lmaktadr.

Mberra GRMEZ

2012 ylnda Hacettepe niversitesi Sosyoloji blmnden mezun oldu. Ayrca ayn niversitenin tarihblmnde yan dal yapt. Yldrm Beyazt niversitesi Sosyoloji blmnde yksek lisansna devam et-mektedir. Ayn zamanda, SETAda Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistanolarak almaktadr.


38/38

BEKIR S. GR, MURAT ZOLU, TEKIN AKGEYIK, EMEL ETINKAYA,ERDAL TANAS KARAGL, MURAT ZTRK, MUSTAFA KEMAL BIERLI,MER AKGZ, MAHMUT ZER, TAHA ZHAN, ZAFER ELIK

RAPOR

TRKYENN NSANKAYNAININ BELRLENMES

Trkiyede igc piyasas ile ilgili nemli sorun alanlar bulunmaktadr.sizlik bu sorunlarn banda gelmektedir. Son yllarda isizliksorununun zmne ynelik nemli gelimeler kaydedilmesineramen, bata genler arasnda olmak zere isizlik oranlar halenyksek seviyelerdedir. sizlik sorunu, genel olarak Trkiyede alabiliryataki nfusun hzl bir ekilde artmas ve buna mukabil olarak yeni

istihdam kaynaklarnn yaratlamamas ile ilikilendirilmektedir. gcpiyasas ile ilgili bir dier nemli sorun alan ise, lkede isizlik oranlaryksek olmasna ramen, igc piyasasnn ihtiya duyduu alanlardaeleman temininde ciddi sorunlar yaanmasdr. Bu durum genel olaraklkede gen nfusun ve zellikle gle birlikte tarm sektrndengelen nfusun igc piyasasnn ihtiya duyduu nitelikte igcnedntrlememesinden, yani mesleksizlik probleminden ilerigelmektedir.

Trkiyede isizlik sorununu zmeyi ve mesleksizlik sorununu gidererekigcnn istihdam edilebilirliini artrmay amalayan bir takmalmalar srdrlmektedir. Bu almalarda da ifade edildii zere,

isizlii ve mesleksizlik sorununu hedef alan aktif igc politikalartasarlanrken ncelikli olarak igc piyasasnn ihtiyalarnn, sorunalanlarnn ve mevcut dinamiklerinin salkl bir ekilde analiz edilmesigerekmektedir. T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl adna yrtlenbu proje, bu alanda hissedilen nemli bir boluu doldurmak amacylagerekletirilmitir.

Sanayi sektrndeki igc ihtiyacn ve igcne ilikin dier sorunlartespit etmeye ynelik yaplan bu almann sonucunda, yukardadeinilen sorunlarn zmne katk salayacak baz nemli bulgularelde edilmitir. Ayrca, bu konularda izlenmesi gereken politikalarnbelirlenmesi ve uygulanmasna katkda bulunacak baz neriler ve

eylem plan sunulmutur. Bu almann, gelecekte yaplacak akademikalmalara kaynaklk etmesi ve ayn zamanda hkmetin ve dier ilgilipaydalarn igc ile ilgili izleyecekleri politikalara rehberlik etmesibeklenmektedir.

türkiye’nin İnsan kaynağinin belirlenmesi

Documents