Türkiye’de Tıp Eğitimi ve Tıp Fakülteleri : Güncel Durum

Dr. İskender SayekTTB Merkez Konseyi Üyesi

Tıp Fakülteleri / Tıp Eğitiminde Kriz 27.3.2009 Ankara

Tıp eğitimi tıp fakültesine girişle başlayan ve emekliliğe kadar

süren yaşam boyu bir eğitimdir

Amacı toplum sağlığını en yüksek düzeyde tutacak “iyi hekim” yetiştirmektir

“Kök hücre” olarak yetişmek

Tıp eğitimi Flexner’den beri sürekli bir gelişim ve değişim içinde olmuştur.

Tıp eğitimi sağlık hizmet sistemlerindeki değişime adaptasyonda sorun yaşamaktadır.

21. yüzyılda tıp eğitimi, bu değişimin getirdiği sorunları karşılamak zorundadır.

Rees LH J Inter Med 2000:248:95-101

Tıp eğitiminin amacı, toplumun sağlığını koruyan ve geliştiren hekimler yetiştirmektir (DTF 1988)

Sağlığı Geliştirme (Health Promotion)

EğitimÖrgütsel

Ekonomik

(Finansal) Çevresel

Sağlığı Geliştirme (Health Promotion)

Eğitim

• Sektörlerarası işbirliği, toplum katılımı, yasal düzenlemeler, motivasyon teknikleriyle sağlıklı çevre, sağlıklı yaşam biçimi,

• Olumlu davranış biçimleri geliştirerek sağlık göstergelerinde iyileşme ve yaşam kalitesinin yükselmesini hedefler.

Sağlık hizmeti

Tıbbi uygulamalar

Tıp eğitimi

Boelen C Academic Med 74(Suppl 8):13,1999

Sosyal yükümlükler

Tıp eğitiminin amacı, toplumun sağlığını koruyan hekimler yetiştirmektir (DTF 1988)

Dünyada tıp fakülteleri bu amacı ne kadar karşılayabilmektedir?

Bu alanda sosyal farkındalık yaratılmaya çalışılmış

olmasına karşın pek te başarılı olunamamıştır.

Rees LH J Inter Med 2000:248:95-101

Türkiye’de sağlık politikalarında bugün

Sağlıkta Dönüşüm Programı

Sağlık hizmetlerinin finansmanı

Sağlık hizmetleri sunumu

Sağlık çalışanları

• Özelleştirme• Hastanelerin işletme haline getirilmesi• Prime dayalı genel sağlık sigortası• Aile hekimliği• Performansa göre ücretlendirme• Sözleşmeli personel• İthal hekim• Zorunlu hizmet, Tamgün çalışma • Sağlık Bakanlığı’nın küçülmesi• Yerelleşme• Taşeronlaşma

Sağlıkta Dönüşümün Ögeleri

Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programının Etkileri

Sağlık hizmetlerinde eşitlik : eşitsizliklerin derinleşmesi

İnsancıl sağlık hizmet sunumu : sağlık hizmeti erişim sorunu

Topluma maliyeti: yüksek maliyet

Tıp eğitimiTıp eğitimi

Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programının Etkileri

Sağlık hizmetlerinde eşitlik : eşitsizliklerin derinleşmesi

İnsancıl sağlık hizmet sunumu : sağlık hizmeti erişim sorunu

Topluma maliyeti: yüksek maliyet

Tıp eğitimi

Tıp eğitimi

Eğitim kurumlarında hizmet ön plandaÖğrenciler ile hasta teması kısıtlanması

Hastaların hızlı yatış-çıkışı Tanısı konmuş, kesin tedavisi

planlanmış hastada artışEndüstri temelli araştırmada artış

Ticari bir eğitim ortamıToplum yönelimli eğitimin

ortadan kaldırılması

Türkiye'de yıllara göre tıp fakülteleri sayıları

Tıp Fakülteleri Öğrenci Profili• ÖSS giriş puanları giderek yükselmektedir.• Kontenjanlar fakülteler arasında farklılıklar

göstermektedir (21-318 öğrenci)

Öğrenci Sayıları / Öğretim Üyesi / Öğrenci Oranları

Yıl Öğrenci sayısı

Öğretim üyesi

Öğretim Üyesi/ Öğrenci Oranı

1997 33 456 5 538 6 (1.9-11.8)

2000 31 648 6 592 4.5 (1.7-9)

2002 31 738 7 833 4.05 (1.8-7.5)

2004 31 942 8 277 3.85 (0.7-6.8)

2006 32 807 9 029 3.6 (1.2-6.8)

2008 33 871 9 626 3.5 (1.1-9.1)

Bazı Fakültelerde Profesörlerin Tam Zamanlı Çalışma Oranları

Fakülte1997 2000 2002 2004 2006 2008

Çukurova %78 %55 %55.4 %61.1 %60.0 %63.0

Dokuz Eylül %100 %80 %83.2 %75.6 %72.1 %75.6

İstanbul Tıp %72 %60 %62.2 %57.7 %55.0 %52.5

İstanbul Cerrahpaşa

%72 %63 %62.9 %64.3 %62.2%56.5

Uludağ %89 %82 %82.6 %80.4 %84.0 %73.0

Gazi %81 %75 %77.7 %81.2 %69.8 %66.9

Marmara %69 %65 %64.6 %60.6 %46.2 %36.0

Hacettepe %85 %82 %80.7 %84.2 %80.7 %76.6

Ege %67 %65 %65.1 %72.5 %72.0 %67.2

Ankara %73 %72 %73 %74.6 %60.4 %61.6

Karadeniz %100 %100 %100 %100 %83.8 %78.2

TOPLAM %81 %76 %73%75.

8%74.

2%72.6

Tıp Eğitimi Ana Bilim Dalı Sayıları

Tıp Eğitimi Ana Bilim Dalı Sayıları

Tıp Eğitimi Anabilim Dalları Sağlık Bilimleri Enstitüsüne

bağlandı.

Yıl 2007-2008

2008-2009

Artış Oranı

Öğrenci sayısı 4998 6492 % 30

Hedef : 13 000 öğrenci/yıl

Öğrenci Kontenjanları

Ençok öğretim üyesi olan, kuruluşu en eski olan

5 tıp fakültesinde kontenjan artışı

Fakülte 2007-2008

2008-2009

Artış (n)

Artış %

Hacettepe 206 298 92 44.6Cerrahpaşa 283 334 51 18İstanbul 318 359 41 12.8Ankara 231 257 26 11Ege 257 277 20 7.7

Fakülteler 2007-2008

2008-2009

Ana Fakültede Artış %

Toplam Artış %

Karadeniz+Rize 93 200 71 115İnönü+Adıyaman 82 154 50 87.8Hacettepe+Kastamonu+Y.Doğu

227 389 44.6 71.3

Meram+Selçuklu 144 246 59 70Kocaeli+Sakarya 129 180 19 39.4Atatürk+Kafkas+Erzincan

144 191 25 32.6

Cumhuriyet+Giresun 123 150 4.8 21.9

Ortak Eğitim yapılan Tıp Fakültelerinde Öğrenci Kontenjan Artışı

Dünya bölgelerine göre Türkiye’de Dünya bölgelerine göre Türkiye’de öğrenci/öğretim üyesi oranıöğrenci/öğretim üyesi oranı

Füsun Sayek TTB raporları: 2008

Bölge Tıp Fakültesi sayısı Nüfus(Milyon)Bir Milyon Nüfusa

Düşen Tıp Fakültesi

Afrika 127 873 0.15

Asya 860 3.868 0.22

Avrupa 394 729 0.54

Kuzey Amerika 313 508 0.62

Güney Amerika 218 366 0.60

Okyanus 23 32 0.72

Dünya Geneli 1935 6.376 0.30

TÜRKİYE 66 70.6 0.94

Bölgelere göre nüfus, faal tıp fakültesi sayısı Bölgelere göre nüfus, faal tıp fakültesi sayısı ve nüfus başına düşen tıp fakültesi oranlarıve nüfus başına düşen tıp fakültesi oranları

Füsun Sayek TTB raporları: 2008

Türkiye’de ne kadar hekime gereksinim vardır ?

109 000 (Füsun Sayek TTB Raporları 2008)

Mevcut hekim sayısı103 000

(Sağlık Bakanlığı YÖK Raporu 2008)(2007 itibariyle)

YÖK Yürütme Kurulu Kararı (26.2.2009)

27 Tıp Fakültesi

13 tıp Fakültesi

En az bir yıllıkgörevlendirme

7 aylık görevlendirme

Görevlendirme

Temel Tıp Bilimleri

9 Anadal

Klinik Tıp Bilimleri

32 Anadal

19 Yandal / Bilim Dalı

Görevlendirme

Temel Tıp Bilimleri

9 Anadal

Klinik Tıp Bilimleri

32 Anadal

19 Yandal / Bilim Dalı

Bu görevlendirme talepleri “Eğitim”den çok “Hizmet”in

amaçlandığını düşündürmektedir.

Görevlendirme yapılması planlanan Tıp Fakültelerinden farklı illerdeki eğitim hastanelerine 130’dan fazla şef ve şef

yardımcısı atamaları yapılmıştır.

Üniversitelerden tersine göç

Üniversitelerin içinin boşaltılması

TAM GÜN KANUN TASARISI TASLAĞII- Çalışma Düzenine Yönelik Düzenlemeler

• Hekimlerin kamu sağlık kuruluşları dışında çalışmaları, • Üniversitelerde öğretim üyelerinin özel hasta

muayenesi, • Muayenehanesi olan hekimin SGK ile anlaşması olan

özel hastane ve tıp merkezlerinde çalışması, hasta takibi, ameliyat yapması,

• Özel sağlık kuruluşunda çalışan hekimlerin, kısmi zamanlı olarak birden fazla sağlık kuruluşunda çalışması

kaldırılmaktadır.

TAM GÜN KANUN TASARISI TASLAĞII- Çalışma Düzenine Yönelik Düzenlemeler

• SGK ile anlaşması olan ve olmayan sağlık kuruluşu ayrımına göre hekimlerin, aynı tür kuruluşlarda birden fazla yerde kısmi çalışıp çalışamayacağına ve çalışma yöntemine SGK’nun görüşünü alarak SB’nın karar vereceği,

• Tıp Fakültelerinden kamu sağlık kuruluşlarına, kamu sağlık kuruluşlarından tıp fakültelerine, ihtiyaç duyulması halinde ilgilinin ve kurumların muvafakatiyle kısmi zamanlı olarak veya belirli vakalar ve işler için hekimlerin görevlendirileceği ve yaptıkları iş karşılığında döner sermayeden ödeme yapılacağı düzenlenmektedir

II- Ücretlendirmeye yönelik Düzenlemeler• Hekim ücretlerinin iyileştirilmesinde, kurumların elde ettikleri döner

sermaye gelirlerinden hekimlere ödeyebilecekleri ek ücretler tek kaynak olarak gösterilmektedir.

• Döner sermayeden yapılacak ek ödemelerde tam gün çalışan pratisyen, uzman şef ve şef yardımcısı ve diğer personel için getirilen üst limit oranları tıp fakültelerinde çalışan hekimler ve öğretim üyeleri için de kabul edilmektedir.

• İlk iki taslakta tam gün çalışan hekimlere maaşlarına yansıyacak görev tazminatı ödenmesine ilişkin düzenleme son taslakta bulunmamaktadır.

• Haftalık 40 saat çalışmanın ve nöbetlerin dışında yapılacak mesai dışı çalışma halinde normal mesai ve nöbet karşılığı alınan ek ödeme oranlarının yüzde 50'sini geçmeyecek şekilde ek ödeme yapılması kararlaştırılmaktadır.

III- Çalışma Süresine Yönelik Düzenlemeler

• haftalık çalışma süresi 45 saatten 40 saate indirilmektedir.

• İyonlaştırıcı Radyasyonla çalışan sağlık personelinin haftalık çalışma süresi 40 saate çıkarılmaktadır.

• Nöbet dışında mesai dışı çalışma kavramı getirilmektedir.

• Hekimlerin fazla çalıştırılmasına üst sınır getirilmemektedir.

IV- Türkiye Hekimlik Yapmak İçin Vatandaşlık Koşulu Kaldırılmaktadır.

Türkiye de yabancı uyruklu hekimlerin çalıştırılabilmesi için vatandaşlık koşulu kaldırılmakta, dil bilgisi, bilgi beceri düzeyinin belirli ölçütler üzerinden ölçülmesine, mesleki denetiminin sağlanmasına yönelik ölçütlere taslakta yer verilmemektedir.Son taslakta yalnızca Türkçe dil bilgisine ilişkin gerekliliklerin Sağlık Bakanlığınca belirleneceği düzenlenmektedir.

Türkiye’de Tıp Eğitiminde Bugün

• Tıp fakültesi sayıları giderek artıyor• Tıp fakültelerinde alt yapı olanaklarının

ötesinde öğrenci kontenjanları arttırılıyor• Norm kadro çalışması yapılıyor ve tıp

fakültelerine öğretim üyesi alınamıyor • Tıp eğitimi anabilim dalları Sağlık Bilimleri

Enstitüsüne bağlanıyor• Hizmet hastaneleri eğitim hastanelerine

dönüştürülüyor

• Hekimlere zorunlu hizmet sürüyor– Tıp Fakültesi eğitimi sonrası– Uzmanlık eğitimi sonrası– Yan dal uzmanlık eğitimi sonrası

• Öğretim üyelerine rotasyon• Tam zamanlı çalışma / İthal hekim

Çalıştay

1. Oturum 11.35-13.00 2. Oturum 13.45-16.00

Grup 1 Grup 2 Grup 3Mavi salon Sarı Salon Pembe Salon

Tıp Fakültesi sayıları Rotasyonlar TamgünÖğrenci Kontenjanları Norm Kadro Özlük Hakları

Durum saptaması / SorunlarÇözüm Önerileri : Kısa, Orta, uzun vadeliÖnerilere yönelik ortak tutum geliştirme

Forum

1.Bugünkü tıp eğitimi ortamında sizi en çok rahatsız eden konu(lar) genel olarak neler? Neden?

2. Çalışanlar/öğretim üyelerinin yaşadıkları duyguları nasıl değerlendiriyorsunuz? Kaygı, tedirginlik, vb?

3. Çözüm beklediğiniz temel başlıklar nelerdir?  

Teşekkür ederim