türkiye’de bankacılık sistemi
DESCRIPTION
Türkiye’de Bankacılık Sistemi. R. Hakan Özyıldız Aralık 2013 Sunumun bazı bölümleri BDDK (www.bddk.gov.tr) ve Türkiye Bankalar Birliği kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmıştır. (www.tbb.org.tr). Bankacılığın önemi. Yatırımlar=Tasarruflar - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Türkiye’de Bankacılık Sistemi
R. Hakan Özyıldız Aralık 2013
Sunumun bazı bölümleri BDDK (www.bddk.gov.tr) ve Türkiye Bankalar Birliği kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmıştır. (www.tbb.org.tr)
Bankacılığın önemi
• Yatırımlar=Tasarruflar• Tasarrufçu ile yatırımcının birbirini
tanıması/güvenmesi her zaman mümkün mü?• Reel yatırımcının her zaman yeteri kadar nakit
parası olmayabilir. Kim aracılık yapacak? • Kamu neden bankacılık yapar?
2www.hozyildiz.com
Para politikası açısından
• Merkez Bankası işlemlerinin hemen hemen hepsi bankalar üzerindendir.
• Hem para yaratma fonksiyonu hem de ekonomide karar alıcıları yönlendirmesinin aracı olan faiz kararlarını bankaların bilanço kalemlerini etkileyerek almaya çalışır.
• Etkin ve verimli çalışan bir bankacılık sistemi olmadan MB’nın uyguladığı önlemler hedefine ulaşmaz.
www.hozyildiz.com 3
Yurtiçi FonFazlası Olanlar
Yurtiçi FonAçığı Olanlar
Yurtdışı FonFazlası Olanlar
Bankalar
Kredi
MevduatKredi
Kredi
Hazine
Firmalar
Kişiler
Bankaların Fon Aktarım Mekanizması
4www.hozyildiz.com
Borç VerenPara
Borç SenediBorç Alan
Para Para
Borç Senedi Borç SenediAracı
Doğrudan Finansman
Dolaylı Finansman5www.hozyildiz.com
Ekonomide fonlarDünyada emeklilik fonlarının toplam varlıkları; 2001 de 17 iken, 2012 de 34 trilyon
dolar oldu. Ağırlık ABD, İngiltere ve Japonya’da.
6
Hane halkının Tasarrufları
Bireysel emeklilikFonları
Sigorta şirketlerinin biriktirdiği fonlarŞirket karları
• Bankalar• Sigorta Şirketleri
• Leasing, faktöringŞirketleri
• Katılım bankaları• Sermaye Piyasaları
• Emptia Borsaları• Türev piyasaları
Kredi talep edenler
www.hozyildiz.com
www.hozyildiz.com 7
Dışarıda kaynak bol.(2013 sonunda Dünya GSYH’sı yaklaşık 70 Trilyon dolar)
8www.hozyildiz.com
Dünyada ilk 1000 bankanın aktiflerinin toplamı 96,4 trilyon $.
9www.hozyildiz.com
Sanayileşmiş ülkeler aynı zamanda bankacılık merkezleri. 1
10www.hozyildiz.com
Sanayileşmiş ülkeler aynı zamanda bankacılık merkezleri. 2
11www.hozyildiz.com
Kriz dünyada da bankaların piyasa payını etkiledi. Konsantrasyon arttı.
12www.hozyildiz.com
Büyük bankaların çoğu ABD ve İngiltere’de. Kriz neden bu ülkelerde başladı daha iyi anlaşılıyor.
13www.hozyildiz.com
ÖZET BANKA BİLANÇOSU
• AKTİF– Nakit– Krediler– Menkul Kıymet
• DİBS• Diğer
– İştirakler
• PASİF– Mevduat
• DTH• TL
– Bankalardan alınan borçlar
– Diğer borçlar– ÖZKAYNAKLAR
14www.hozyildiz.com
Türkiye nerede?
GÜ, GOÜ ve TürkiyeSeçilmiş göstergeler, 2012 GÜ GOÜ TR
Kişi başına gelir SAGP'ye göre, dolar 43.384 7.845 18.092Büyüme % 1,4 5,7 3,2Enflasyon % 1,9 6,1 6,1
Tasarruf oranı Gsyh'nın %'si 18,3 33,3 14,3Yatırım oranı Gsyh'nın %'si 18,8 32,1 21,4
Kamu borç stoku Gsyh'nın %'si 111 35 37
Kaynak: IMF, WEO, October 2012, Kalkınma Bakanlığı, 2013 Yılı Programı
Finansal sektörGsyh'ya oranı, %
2011 Dünya GOÜ TR
Banka aktifi 158 100 94Sermaye piyasası 208 75 60 Hisse senedi pd 67 38 30 Tahvil ve bono 141 36 30 Kamu 64 21 29 Özel 77 16 1Toplam 366 175 154
Kaynak: IMF, Global Financial Stability Report, Oct 2012
Finansal sektör hala küçük
Sektöre bankalar hakim
www.hozyildiz.com 17
www.hozyildiz.com 18
Banka Sayısı
Kaynak: BDDK, TBB
2008 2009 2010 2011 2012 2013 Eyl.
Mevduat Bankaları 32 32 32 31 32 32
Kamusal Sermayeli 3 3 3 3 3 3
Özel Sermayeli 11 11 11 11 12 12
Yabancı Sermayeli 17 17 17 16 16 17
Tas.Mevd.Sig.Fonu. Devr. 1 1 1 1 1 1
Kalkınma ve Yatırım Bankaları 13 13 13 13 13 13
Katılım Bankaları 4 4 4 4 4 4
Toplam 49 49 49 48 49 49
YAPI OLİGOPOLİSTİK
www.hozyildiz.com 20
www.hozyildiz.com 21
Aktifler reel olarak 3 kat arttı
Aktiflerin gsyh’ya oranı 35 puan yükseldi
Kaynak: BDDK, TUİK, TBB
61
77
96
02 08 12
Toplam aktifler/Gsyh (%)
11
9
10
6
45
0
2
4
6
8
10
12
03-08 09-12 03-12
Toplam aktif ve gsyh(Sabit fiyatlarla, ortalama % değ)
T. Aktifler Gsyh
www.hozyildiz.com 23
Türkiye’deki şirketler (DİBS) kişiler (mevduat) saklıyor
www.hozyildiz.com 24
Vade uyumsuzluğu (!)
www.hozyildiz.com 25
AB ile kıyaslama
Seçilmiş göstergelerAB TR
2011 2012
Kişi başına gelir Euro 25.132 8.250Kişi başına aktif Euro 92.222 7.900Kişi başına kredi Euro 48.747 4.630Kişi başına mevduat Euro 44.227 4.468Aktif/gsyh % 367 96Kredi/gsyh % 194 56Tüketici kredileri/gsyh % 7 13Konut kredileri/gsyh % 45 6Mevduat/gsyh % 176 54
27www.hozyildiz.com
28www.hozyildiz.com
Özkaynakların büyüklüğü önemli
Özkaynaklar2011 Milyar euro Kaldıraç
İngiltere 846 11Fransa 499 17Almanya 395 11İtalya 381 11İspanya 363 10İrlanda 127 10Hollanda 111 22Avusturya 89 11İsveç 65 11
Türkiye 59 8
Kaldıraç: Aktif/özkaynak
Kaynak: EBF, TBB
www.hozyildiz.com 30
Sayılar tam bilgi vermiyor
31www.hozyildiz.com
Finansal sektörde bankaların ağırlığı çok fazla.Japonya ve Kıta Avrupa’sında sigorta şirketleri benzer
durumda
32www.hozyildiz.com
İnsanların finansal sektöre ilgisi çok yaygın değil.
33www.hozyildiz.com
Penetrasyon: Ekonomide bankacılığın yaygınlığı. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında çok düşük.
34www.hozyildiz.com
Şube ve Personel Sayısı* (Bin)
*Katılım bankaları dahil edilmiştir.
Kaynak: BDDK
Penetrasyon: İnsanların banka kullanma oranı (kayıtdışılık artınca bankalaşma azalıyor)
36www.hozyildiz.com
Mevduatın çoğu kişilere ait
Normal mi?Şirketlere ait olan ticari mevduat neden bu kadar az?Bu konu ekonomideki kayıtdışılıkla ne kadar bağlantılı?Araştırılmasında büyük yarar var.
37www.hozyildiz.com
MEVDUAT SAHİPLERİ (MUDİLER) AZALIYOR
Yaklaşık 34 bin kişi toplam mevduatın yüzde 47’sine sahip.Bunun bir bölümü şirketlere ait ticari hesaplar olduğuna göre, gelir dağılımının durumu ortadadır
38www.hozyildiz.com
Mevduatın vadesi çok kısa. Bu durumda uzun vadeli, sabit faizli kredi verilebilir mi?
Uzun vadeli DİBS satın alınabilir mi?
www.hozyildiz.com 39
40www.hozyildiz.com
Bankacılık sistemindebazı sayılar
42
Bankacılık sektörüSeçilmiş göstergelerAralık 2010 Mevduat Yatırım ve kal. Katılım Toplam
bankaları bankaları bankaları
Banka sayısı 33 12 4 49
Şube sayısı 9.419 607 40 10.066
İstihdam 173.133 12.677 5.370 191.180
www.hozyildiz.com
2001 Krizi sektörde bir dönüm noktasıdır
1994 ve 2001 Krizleri büyüme trendini etkilemiş
www.hozyildiz.com 43
2001 de yeniden yapılanan finansal sektör, yabancıların etkisiyle büyüyor
www.hozyildiz.com 44
Büyüme hızının eskisinden az olmasının temel nedenlerinden birisi Hazine borçlanmasının azalması,
kredilendirmede rekabetin artması
www.hozyildiz.com 45
2001 Krizine kadar kamu kağıtları bankaların önemli gelir kalemlerinden
www.hozyildiz.com 46
Özel bankaların yabancı ortakları?
www.hozyildiz.com 47
YABANCILARIN PAYI ÇOĞALIYOR
www.hozyildiz.com 48
Yurtdışı yerleşiklerin ortaklık payı…
(İMKB’deki işlem gören hisseler hariç)
Kaynak: TBB
5,4
25,823,1
02 08 12 Eyl
Bilançoda TL’nin payı
Kaynak: BDDK, TBB
57
70 70
02 08 12
Aktif
50
65 64
02 08 12
Pasif
Ana kaynak mevduat; kaynaklar da çeşitlendi
Kaynak: BDDK, TBB
65
12 103 0
56
13 136 3
Mevduat Özkaynak Bankalar Repo Men değ
Aktiflerin finansmanı (%)
2002 2012
www.hozyildiz.com 52
Bankacılık büyüyor, ama mevduatla değil
www.hozyildiz.com 53
54www.hozyildiz.com
Eğer bankalar topladıkları mevduatın tamamını kredi olarak dağıtıyorlarsa, DİBS alacak kaynakları nereden buluyorlar?
www.hozyildiz.com 55
56www.hozyildiz.com
Bankalar diğer bankalardan ve TC Merkez Bankası’ndan borçlanıyorlar
www.hozyildiz.com 57
Bankalar dışarıdan kaynak getirip büyümeye çalışıyorlar
www.hozyildiz.com 58
Pasifin yüzde 15’i dışarıdan
www.hozyildiz.com 59
www.hozyildiz.com 60
2008’den sonra değişim neden yavaşlıyor? a) Kriz yaklaşıyor b) Dışarıdan gelen kaynak
azalıyor/pahalılaşıyor
www.hozyildiz.com 61
Mevduatın yüzde 45 kadarı döviz
www.hozyildiz.com 62
Döviz türev işlemlerle TL’ye çevriliyor
www.hozyildiz.com 63
www.hozyildiz.com 64
0
5
10
15
20
25
30
35
40
02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12
Reel faiz oranı (DİBS ve TUFE'ye göre, %)
-20
-10
0
10
20
30
40
50
02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12
Reel faiz oranı (DİBS ve Tartılı kura göre, %)
...reel faiz oranında gerileme
Mevduat büyümezse bankacılık nasıl gelişir?
www.hozyildiz.com 66
67www.hozyildiz.com
Aktiflerin yapısı hızlı değişti
Kaynak: BDDK, TBB
40
26
20
02 08 12
Menkul değerler
25
5158
02 08 12
Krediler
69www.hozyildiz.com
Piyasada özel bankalar kağıt portföyünün yarısını taşıyorlar
www.hozyildiz.com 70
71www.hozyildiz.com
72www.hozyildiz.com
BANKALAR OLAĞAN İŞLERİNİ YAPIYOR, KREDİ VERİYORLAR
www.hozyildiz.com 73
Şirketler kredi faizlerine daha duyarlı hale gelmişler
www.hozyildiz.com 74
Döviz hareketleri şirketleri korkutuyor. TCMB kur hedefi koymak zorunda kalıyor.
www.hozyildiz.com 75
Kaynak: BDDK, TBB
86
46 42
14
31 33
23 25
02 08 12
Kredilerin dağılımı (%)
Kurumsal (Kobi hariç) Bireysel KOBİ
7
33 338
5 319
32 37
66
30 27
02 08 12
Bireysel kredilerin dağılımı (%)
Konut Otomobil İhtiyaç K kartı
Kredi portföyü çeşitlendi
www.hozyildiz.com 77
www.hozyildiz.com 78
www.hozyildiz.com 79
Kredi ve aktif kalitesi arttı
Kaynak: BDDK, TBB
21,3
5,6
2,8 2,9
02 09 11 12
TGA/rediler(%)10,9
5,74,6 5,1
02 09 11 12
Duran aktifler/T. Aktifler (%)
www.hozyildiz.com 81
Geri dönmeyen krediler son krizden fazla
www.hozyildiz.com 82
www.hozyildiz.com 83
Türkiye’de tüketici kredileri çok hızlı artıyor. 2002 yılında 6,6 milyar lira olan toplam 2012 sonunda 272 milyar liraya ulaştı.
Hanehalkının geliri azalınca, enflasyon ve faiz artınca geri ödeme sorunu olacak ilk kesim dar ve sabit gelirliler olacak.
www.hozyildiz.com 84
İNGİLTERE ABD AB TÜRKİYE0
10
20
30
40
50
60
70
80
10.2
17.8
10.8 12.9
83.7
76.1
51.7
5.8
Bazı ülkelerde tüketici ve konut kredilerinin milli gelire oranı (%)
Tüketici Kredileri / GSYH Konut Kredileri / GSYH
85www.hozyildiz.com
86www.hozyildiz.com
www.hozyildiz.com 87
Hanehalkının borçluluğu sorun olabilir
www.hozyildiz.com 88
Vade uyumsuzluğuna dikkat.
www.hozyildiz.com 89
Kaynak: BDDK
SYR yüksek
Bilançonun riski artıyor
44
67
80
02 08 12
Risk ağırlıklı varlıklar/T. aktifler (%)25
18 17,9
02 08 12
Sermaye yeterliliği (%)
91www.hozyildiz.com
92www.hozyildiz.com
www.hozyildiz.com 93
www.hozyildiz.com 94
Olumlu senaryonun finansal sektöre etkisi
95www.hozyildiz.com
Olumsuz senaryonun finansal sektöre etkisi
96www.hozyildiz.com