türkiye kronik böbrek hastalığı prevalansı … böbrek hastalığı •sık görülen, •...

Türkiye Kronik Böbrek HastalığıPrevalansı Araştırması

Chronic REnal Disease In TurkeyCREDIT

Prof. Dr. Gültekin SüleymanlarCREDIT Çalışması Koordinatörü

Kronik Böbrek Hastalığı

• Sık görülen, • Renal ve KV morbiditesi ve mortalitesi

yüksek olan, • Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan,• Yaşam kalitesini olumsuz yönde

etkileyen,• Büyük ekonomik yük getiren, • Ancak, önlenebilen veya geçiktirilebilen

bir hastalıktır.

Kronik Böbrek Hastalığı(Tanım)

• Üç ay veya daha uzun süren BÖBREK HASARI (GFH azalması olsun veya olmasın) Patolojik (yapısal) anormallikler Böbrek hasar göstergeleri

İdrar anormallikleri (proteinüri vs) Kan anormallikleri (renal tubuler sendromlar) Görüntüleme yöntemlerindeki anormallikler

Böbrek transplantasyonuVE / VEYA

• Üç ay veya daha uzun süren GFH AZALMASI (<60 mL/dk/1.73 m2) (Böbrek hasarı olsun veya olmasın)

KDIGO KILAVUZUKDIGO KILAVUZU--2004)2004)

Türkiye KBH Prevalansı Araştırması 4

Kronik Böbrek Hastalığı-Evreler

Evre Tanım GFH (mL/dk/1.73 m2)

Artmış risk 90

1 Böbrek hasarı(Normal veya artmış GFH ile birlikte)

90

2 Hafif GFH azalması 60-89

3 Orta düzeyde GFH azalması 30-59

4 Ağır GFH azalması 15-29

5 Böbrek yetmezliği <15 (veya diyaliz)

Türkiye’ de SDBY (RRT Gerektiren) Sıklığı

13793 118 123 154 186

249188

324396 432 446

491578

740 756

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

İnsidens PrevelansDoğrusal (İnsidens) Doğrusal (Prevelans)

pmp

(Milyon Nüfus Başına;pmp)


Önümüzdeki 10 Yıla Projeksiyon

0

20000

40000

60000

80000

100000

12000020

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Yıllar

Has

ta s

ayısı

Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

%11%11--12 12

Türkiye KBH PrevalansıAraştırması 7

Son DSon Döönem Bnem Bööbrek Yetmezlibrek Yetmezliğğii

? CREDIT

Kronik Böbrek Hastalığı/ Erken Evre Böbrek Yetersizliği


Birincil Amaç

• On sekiz yaşın üstündeki bireylerde kronik böbrek hastalığı (KBH) prevalansının Türkiye genelinde aşağıdaki alt gruplarda saptanması: Cinsiyet Yaş grupları Yerleşim yeri (Kent /Kır) Coğrafik bölgeler


İkincil Amaç

• On sekiz yaşın üstündeki bireylerde KBH’na eşlik eden hastalıkların/durumların sıklığının saptanması: Hipertansiyon Diyabet Obezite Abdominal obezite Metabolik sendrom Hiperlipidemi Hiperürisemi

Yöntem-1; Denekler

• Bu epidemiyolojik çalışma, “Küme örneklem yöntemi” ile seçilmiş 18 yaşın üzerindeki 10872 yetişkin kişi üzerinde yapılmıştır;

• Farklı düzeylerde tabakalar ve kotalar uygulanmıştır• Tabakalar (Bölge, il, Kent/kır)

• Kotalar (Yaş grupları, haneden alınan birey sayısı)

• 124 kadında gebelik saptandığı için çalışma dışına çıkarılmış, değerlendirmeler 10748 yetişkinde yapılmıştır


Yöntem-2

• Örneklemin coğrafi bölgelere göre dağılımı, çalışmaya alınan illerin bulunduğu bölgeler, bu bölgelerdeki ve illerdeki bireylerin yaş ve cinsiyete göre dağılımları (2005 tahmini) dikkate alınarak, bölge ve illerdeki küme sayıları saptanmıştır.

• Üç büyük il (İstanbul, Ankara ve İzmir) dışında her bölgeden 2-5 il çalışmaya alınmıştır.

• Çalışma, toplam 23 ilde yürütülmüştür.


Denek Örneklem Sayıları

975

646

910

676

2073

9664502


Yöntem-3; Saha Çalışma Planı

• Her bireyden aşağıdaki veriler toplanmıştır: Ayrıntılı tıbbi anket Vücut ağırlığı Boy Bel ve kalça çevresi Kan basıncı ölçümü (iki ölçüm ortalaması)

• Daha sonra bu bireylere tetkik için gerekli koşullar (12 saat açlık gerektiği gibi) anlatılıp randevu verilmiştir.

• Saha teknisyeni, hastadan kan ve idrar örneğini alıp, uygun koşullarda muhafaza ederek, bu çalışma için anlaşmasıyapılmış olan laboratuvara teslim etmiştir.

• Lab. tetkikleri taranan tüm hastalarda yapılmıştır.


Temel Laboratuvar İşlemleri-1

• KBH tanısı ile ilgili testler: Serum kreatinin düzeyi (JAFFE MOD-PICRATE

Abbott (ARCHITECT C 8000) Spot idrarda kreatinin (JAFFE GEN.2 Roche

(COBAS INTEGRA 400 PLUS) Spot idrarda albümin (TURBIDOMETRIC

Roche (COBAS INTEGRA 400 PLUS) Tam idrar tetkiki (Multi stick)


Ek Laboratuvar İşlemleri-2

• Eşlik eden hastalıklarla ilgili testler:Açlık kan şekeri Lipid paneli (total kolesterol, LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ve trigliserid)Serum ürik asit düzeyi

Kronik Böbrek Hastalığı(Tanım)

• Üç ay veya daha uzun süren BÖBREK HASARI (GFH azalmasıolsun veya olmasın) Patolojik (yapısal) anormallikler Böbrek hasar göstergeleri

İdrar anormallikleri (proteinüri vs) Kan anormallikleri (renal tubuler sendromlar) Görüntüleme yöntemlerindeki anormallikler

Böbrek transplantasyonuVE / VEYA

• Üç ay veya daha uzun süren GFH AZALMASI (<60 mL/dk/1.73 m2) (Böbrek hasarı olsun veya olmasın)

(KDIGO KILAVUZU(KDIGO KILAVUZU--2004)2004)


KBH Tanımı

• Glomerül filtrasyon hızının (GFH)60 mL/dak/1.73 m2’den düşük olması

ve/veya

• Böbrek hasarı varlığı Mikroalbüminüri/albüminüri


Serum Kreatinine Dayanan GFH Hesaplamaları

Cockcroft-Gault eşitliği CCr(mL/dk)= x (kadın ise 0.85 )

Kısa MDRD Çalışmasıeşitliği

GFH(mL · dk-1 / 1.73 m2)=186x(SCr)-1.154x(Yaş)-0.203 x (kadınsa 0.742) x (siyah ise 1.210 )

CCr kreatinin klirensini; MDRD, Modification of Diet in Renal Disease; ve SCr, serum kreatinini in mg/dL.

Yaş yıl, ağırlık kilogram.

Mikroalbüminüri/Albuminuri*

Normoalbüminüri <30 mg/gram kreatinin

Mikroalbüminüri 30-299 mg/gram kreatinin

Makroalbuminüri ≥ 300 mg/gram kreatinin

*: Sabah spot idrarında yapılan ölçümlere göre


Kronik Böbrek Hastalığı-Evreler

Evre Tanım GFH (mL/dk/1.73 m2)

0 Artmış risk 90 + MA/A YOK

1 Böbrek hasarı(Normal veya artmış GFH ile birlikte)

90 + MA/A VAR

2 Hafif GFH azalması 60-89 + MA/A VAR

3 Orta düzeyde GFH azalması 30-59

4 Ağır GFH azalması 15-29

5 Böbrek yetmezliği <15 (veya diyaliz)

Ko-morbid Durumlar-Kriterler• Hipertansiyon: SKB≥140 ve/veya DKB≥90 mmHg• Diabetes mellitus: DM tanısı olup ilaç kullanan veya AKŞ

126 mg/dL. Bozuk açlık glukozu: 100-125 mg/dL

• Obesite: VKİ: 30 kg/m2• Abdominal obesite: Bel çevresi E: ≥102 cm, K ≥88 cm• Dislipidemia: Antilipidemik ilaç kullanımı veya lipid profili

Total kolesterol >240 mg/dL veya LDL-kolesterol >130 mg/dL veya HDL-kolesterol <40 mg/dL erkekler için,

<50 mg/dL kadınlar için veya Serum trigliserid >150 mg/dL

• Metabolik sendrom: ATP-III kriterleri

DEMOGRAFİ

SONUÇLAR


Cinsiyet Dağılımı

5983

4765

Kadın Erkek

%44,3%55,7

(n: 10748)


127

573

159418161902

21962540

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

Has

ta S

ayısı

Yaş Grubu Dağılımı (Hasta Sayısı)


42,738,7 40,3

47,9 50,949,152,157,3 59,761,3

01020304050607080

19-29 30-39 40-49 50-59 >60

%

Kadın Erkek

Yaş Gruplarına Göre Cinsiyet Dağılımı(Oran)

N: 6107 (Kadın), 4765 (Erkek)


Yerleşim Yerine Göre Dağılımı

7697

3051

Kent Kır

%28,4%71,6

(n: 10748)

BÖBREK FONKSİYONU ve KRONİK BÖBREK HASTALIĞI

SIKLIĞI

SONUÇLAR


0,8+/-0,2

1+/-0,3

0

0,3

0,6

0,9

1,2

1,5

Kadın Erkek

SCr (

mg/

dl)

Serum Kreatinin Düzeyi (Cinsiyete Göre)

N: 5110 (Kadın), 4947 (Erkek)p<0,001


0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

Seru

m K

reat

inin

Düz

eyi m

g/dl

KadınErkek

Serum Kreatinin Düzeyleri(Yaşa Göre)

n: 10.056 p<0,001


87,5+/-19,9 90,3+/-21,6

0

20

40

60

80

100

120

Kadın Erkek

GFH

(ml/d

k/1,

73m

2)Glomerüler Filtrasyon Hızı (MDRD)

(Cinsiyete Göre)

n: 5110 (Kadın), n: 4947 (Erkek)p<0,001


0

20

40

60

80

100

120

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

GFH

(ml/d

k)

KadınErkek

GFH DüzeyleriYaşa ve Cinsiyete Göre

n: 10.056 p<0,001


%2,0

%10,2

0

3

6

9

12

15

Mikroalbüminüri Makroalbüminüri

%Genel Populasyonda Albüminüri Oranları

(Mikro/ Makro )

n: 922

n: 180


8,9

1,82,1

11,4

0

3

6

9

12

15

Mikroalbüminüri Makroalbüminüri

% KadınErkek

Genel Populasyonda Cinsiyete GöreAlbüminüri (Mikro/ Makro) Oranları

p<0.001


5,154,67

5,43

0,27 0,150

1

2

3

4

5

6

I II III IV V

EVRE

Türkiye’de KBH Oranları * KBH Evrelerine Göre

n: 8765

*: MDRD Formülüne göre

%

KBH & Epidemiyoloji: TR

<15

9060-89

30-59

15-29

2.527

2.396

2.173

12569N (x1000) (%)

0.15

0.27

4.67

5.15

5.43

CREDIT 2009

National Kidney Foundation. K/DOQI clinical practice guidelines for chronic kidney disease. Am J Kidney Dis 39: S1-S266, 2002CREDIT 2009

300,000 hasta 69.815 (%0,15)

400,000 hasta 125.667 (%0,27)

5,300,000 hasta 2.396.985(%5,15)

5,900,000 hasta 2.527.307(%5,43)

GFH15-29 ml/dak/1.73m2

7,600,000 hasta 2.173.577 (%4,67)GFH30-59 ml/dak/1.73m2

GFH60-89 ml/dak/1.73m2

GFH>90 ml/dak/1.73m2

GFH<15 ml/dak/1.73m2

KBH /KBY PrevalansıABD2002 TR2009

18 Yaşın üstündeki populasyon:46,543,409

KBH (Evre 1-5) Hasta Sayısı:

7.307.315

TÜRKİYE’DE KBH SORUNU:%15,7

KBH (Evre 3-5) Hasta Sayısı:

2.369.059


15,7

12,8

18,4

0

5

10

15

20

GENEL KADIN ERKEK

KB

H (%

)Kronik Böbrek Hastalığı

N: 824 (Kadın), 546 (Erkek)

(Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.65 (%95GS: 0.58-0.73)


10 8,512,6

18,2

32,7

41,3

54,7

0

10

20

30

40

50

60

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

%

KBH Oranları*, Yaş Gruplarına Göre

n: 8765

p<0,001



15,716,8

15

0

5

10

15

20

GENEL KENT KIR

KB

H (%

)KBH (Yerleşim Yerine Göre)

P:0,042


0

5

10

15

20

25

Marmara Ege Karadeniz Akdeniz İç Anadolu DoğuAnadolu

GüneydoğuAnadolu

KB

H O

ranı

(%)

n: 8765 p<0,001


KBH Oranları; Bölgelere Göre

KOMORBİD DURUMLAR

SONUÇLAR


35,732,7

29,4

0

10

20

30

40

50

Kadın Erkek Genel

%

Hipertansiyon Sıklığı (%), (Cinsiyete Göre)

n: 10.741

Kadın vs Erkek: p<0.001; OR: 0.74 (%95GS: 0.68-0.81)


82,779,3

73,8

58,3

8,5

35,9

20

0102030405060708090

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

%Hipertansiyon Sıklığı (%),

(Yaş Gruplarına Göre)

p<0,001

N:10.444


32,7 3432,1

0

10

20

30

40

GENEL KENT KIR

HT

(%)

Hipertansiyon (Yerleşim Yerine Göre)

P:0,063


0

10

20

30

40

50


GüneydoğuAnadolu

HT

Ora

nı (%

)

n: 10443

P:0,000

*: Mevcut HT veya anti-HT ilaç kullanımına göre

HT Oranları*; Bölgelere Göre


1,091,01

0,920,85

0,90,87

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

1,1

1,2

Optimal Normal YüksekNormal

Evre I Evre II Evre III

SCr (

mg/

dl)

Hipertansiyon & Böbrek Fonksiyonu (SCr;mg/dl)

p<0,001N:10.102


77,180,585,198,8

87,396,4

0

20

40

60

80

100

120

Optimal Normal YüksekNormal

Evre I Evre II Evre III

GFH

(mL/

dk/1

,73m

2))

Hipertansiyon & Böbrek Fonksiyonu (GFH;ml/dk/1,73 m2)

P:0,000 N:8545


31

56,2

0

10

20

30

40

50

60

KBH (-) KBH (+)

%

HT & KBHKBY yok vs var: p<0.001; OR: 3.22 (%95GS: 2.77-3.74)

P:0,000


34,8

55,1

31

79,8 82,692,3

0

20

40

60

80

100

120

0 I II III IV V

EVRE

HT OranlarıKBH Evrelerine Göre

n: 8545

%


1,5

5

2

7,9

10,2

14,5

0

4

8

12

16

20

HT YOK HT VAR Genel

Alb

umin

üri

(%) Mikro

Makro

Hipertansiyon & Albüminüri

n: 8836

2002 20097,2 12,7

7,2

12,7

02468

10121416

Türkiye’de Diabet SıklığıYY

üü zdezd

e

% 75% 75

TURDEP;Satman et al: Diabetes Care 25: 1551-1556, 2002CREDIT 2009


14,312,7

10,9

4

7

10

13

Kadın Erkek Genel

%

Diabet Sıklığı & Cinsiyet

n: 1142/9015



29,6

34,633

23,7

3,4

12,5

5,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

Perc

ent %

Diabet Sıklığı *Yaş Gruplarına Göre

n: 1142

(* :Açlık Kan Şekeri, >126 mg/dl)

Yaş


12,711,5

13,1

0

3

6

9

12

15

GENEL KENT KIR

KB

H (%

)Diabetes Mellitus (Yerleşim Yerine Göre)

P:0,036


0

5

10

15

20


GüneydoğuAnadolu

KB

H O

ranı

(%)

n: 9015

p<0,001

*: Mevcut DM veya AKŞ>=126 mg/dL göre

DM Oranları; Bölgelere Göre


12,9

32,4

0

10

20

30

40

DM (-) DM (+)

KB

H %

DM & KBHKBY yok vs var: p<0.001; OR: 3.22 (%95GS: 2.77-3.74)


16,4

32,1

10,1

32,3

40,945,5

0

10

20

30

40

50

0 I II III IV V

EVRE

DM OranlarıKBH Evrelerine Göre

n: 7772; P:0,000

%


1,6

5,3

8,7

19,7

0

4

8

12

16

20

24

DM (-) DM (+)

Alb

umin

üri

(%) Mikro

Makro

Diabetes Mellitus & Albüminüri

n: 8156


10,1

26,6

0

5

10

15

20

25

30

KBH (-) KBH (+)

%

KBH & DMKBY yok vs var: p<0.001; OR: 3.22 (%95GS: 2.77-3.74)


24,6

20,1

15,5

0

5

10

15

20

25

30

Kadın Erkek Genel

Perc

ent %

Obezite Sıklığı (VKİ >30kg/m2) (Cinsiyete Göre)

n: 10650


18,8

27,831,6

35,5

5,9

28,7

18,2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

19-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 >80

Perc

ent %

Obesite Sıklığı *Yaş Gruplarına Göre

n: 1142

Yaş


20,117,7

21,1

0

5

10

15

20

25

GENEL KENT KIR

Obe

site

(%)

Obesite (Yerleşim Yerine Göre)

P:0,000


0

5

10

15

20

25


GüneydoğuAnadolu

KB

H O

ranı

(%)

n: 10650 P:0,000

*: VKİ >30kg/m2 e göre

Obesite Oranları; Bölgelere Göre


20

29,2

0

5

10

15

20

25

30

KBH (-) KBH (+)

%KBH & Obesite

N:8712; p:0,000


23,7

29,7

20

34,7

29,233,2

0

10

20

30

40

0 I II III IV V

EVRE

Obesite OranlarıKBH Evrelerine Göre

n: 7772; P:0,000

%


14,1

21,3

0

5

10

15

20

25

30

Obesite (-) Obesite (+)

KB

H %

Obesite & KBH

N:8712; p:0,000


46,7

32,1

17,3

0

10

20

30

40

50

Kadın Erkek Genel

Perc

ent %

Abdominal Obezite Sıklığı(BÇ:E>102, K>88cm), (Cinsiyete Göre)

n: 10576



35,631,3

26,8

0

10

20

30

40

50

Kadın Erkek Genel

%Metabolik Sendrom & Cinsiyet

n: 9053



12,3

21,9

0

5

10

15

20

25

MS(-) MS(+)

KB

H %

Metabolik Sendrom ile KBH İlişkisi

N:8654


0

10

20

30

40

50

60

T-Kol yük LDL-K yük HDL-K düş TG yük

Perc

ent % Genel

KadınErkek

Dislipemi Sıklığı & Cinsiyet

n: 10050


4,7

11,5

2,9

7,3

4,4

0

2

4

6

8

10

12

14

19-39 40-59 60-69 >70 General

Perc

ent %

Yüksek Ürik Asit SıklığıYaş Gruplarına Göre

n: 368

*: Ürik asit:E>7 mg/dl, K>6mg/dl


55,6

35,2

9,3

0

10

20

30

40

50

60

İçmemiş Bırakmış İçiyor

Perc

ent %

Sigara İçme Alışkanlığı

N:10240

CREDIT – KBY Prediktörleri için Lojistik Regresyon Analizi-1

OR %95AGS %95ÜGS p

Coğrafi bölge (referans bölge = İçAnadolu) <0.001

Akdeniz vs İç Anadolu 0.93 0.71 1.21 0.59

Marmara vs İç Anadolu 1.74 1.42 2.12 <0.001

Ege vs İç Anadolu 0.98 0.76 1.27 0.88

Doğu Anadolu vs İç Anadolu 0.85 0.62 1.17 0.31

Güneydoğu Anadolu vs İç Anadolu 1.96 1.48 2.62 <0.001

Karadeniz vs İç Anadolu 1.02 0.78 1.32 0.91

OR %95AGS %95ÜGS p

Kır 1.23 1.06 1.42 0.006Kadın 1.42 1.23 1.64 <0.001

Yaş (referans yaş = <30) <0.001

30-39 vs <30 0.71 0.56 0.89 0.00340-49 vs <30 1.03 0.82 1.29 0.8050-59 vs <30 1.38 1.09 1.75 0.00860-69 vs <30 2.69 2.08 3.47 <0.00170-79 vs <30 3.82 2.92 5.02 <0.001>=80 vs <30 5.87 3.86 8.92 <0.001


OR %95AGS %95ÜGS p

Obez: VKİ>30 1.15 0.96 1.37 0.14Abdominal obezite (E>102 cm, K>88 cm) 0.90 0.74 1.08 0.24

Hipertansiyon 1.43 1.21 1.69 <0.001Diabetes mellitus 1.74 1.45 2.08 <0.001Dislipidemi 1.12 0.93 1.35 0.22Metabolik sendrom 1.07 0.89 1.28 0.47

Sabit 0.29 <0.001


• Türkiye’de KBH nın oluşumunda; Kadın cinsiyet, İlerleyen yaş, Bazı Çoğrafik bölgelerde ikamet etme

(Marmara ve Güneydoğu Anadolu) Kırsal yerleşim, Hipertansiyon varlığı, Diabetes mellitus varlığı en önemli risk

faktörlerini oluşturmaktadır.

CREDIT – KBH Prediktörleri (Lojistik Regresyon Analizi-Sonuç)


Sonuçlar

• Genel yetişkin populasyondaki KBH oranı%15,7 dur. Diğer deyişle yaklaşık yetişkin 6 kişiden birisinde KBH vardır. Düşük GFH (<60 ml/dk) olan hasta oranı ise %5.1 olup her 20 yetişkinin birisinde kritik düzeyde KBH olduğu saptanmıştır.

• Böbrek hastalığı açısından risk oluşturan komorbid durumların sıklığı yüksek bulunmuştur. HT oranı %32,7 DM oranı %12,7 Obezite %20,1 Abdominal obezite %32,1 Metabolik sendrom %31,3 Aktif sigara kullanımı %35,2

• Komorbid hastalığı veya durumu olanların GFH ları olmayanlara göre daha düşüktür.

• Bu sonuçlar KBH nın Türkiye de önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir.


“CREDIT-Prevelans”Yürütme Kurulu

• Prof Dr Gültekin Süleymanlar • Prof Dr Kamil Serdengeçti• Prof Dr Tevfik Ecder• Prof Dr Kenan Ateş• Prof Dr Turgay Arınsoy• Prof Dr Cengiz Utaş• Prof Dr Mehmet Emin Yılmaz• Prof Dr Ali Başcı• Prof Dr Bülent Altun• Doç Dr Mehmet Rıza Altıparmak• Doç Dr Mutlu Hayran (Klinik Epidemiyolog)

türkiye kronik böbrek hastalığı prevalansı … böbrek hastalığı •sık görülen, •...

Documents