tÜrkİye İŞgÜcÜ pİyasasinda kadin

TÜRKİYE İŞGÜCÜ PİYASASINDA KADIN

Namık Kemal SEVİNÇKAN

Çalışma Hayatında KadınÇalışma Hayatında Kadın Cinsiyet eşitsizliği tarihsel süreç içerisinde hemen her toplumda var Cinsiyet eşitsizliği tarihsel süreç içerisinde hemen her toplumda var

olan, günümüzde de var olmaya devam eden bir olgudur. olan, günümüzde de var olmaya devam eden bir olgudur.

Bu eşitsizlik, yaratılış ve biyolojik farklılıkların zaman içinde Bu eşitsizlik, yaratılış ve biyolojik farklılıkların zaman içinde toplumsal farklılığa dönüşmesinden ve kadın-erkek için ayrı roller toplumsal farklılığa dönüşmesinden ve kadın-erkek için ayrı roller biçilmesinden kaynaklanmıştır. biçilmesinden kaynaklanmıştır.

Tarih boyunca yerleşmiş geleneksel kalıpları kırmak çok kolay Tarih boyunca yerleşmiş geleneksel kalıpları kırmak çok kolay değildir. değildir.

Bunun için hemen her Bunun için hemen her toplumda kadınlar, politik/ekonomik ve sosyal kadınlar, politik/ekonomik ve sosyal haklarını geliştirmek, toplumsal rol ve statülerini yükseltmek, üretim haklarını geliştirmek, toplumsal rol ve statülerini yükseltmek, üretim ve yönetime katılma imkanlarını geliştirmek adına ciddi mücadeleler ve yönetime katılma imkanlarını geliştirmek adına ciddi mücadeleler vermek zorunda kalmışlardır. vermek zorunda kalmışlardır.

Çalışma Hayatında KadınÇalışma Hayatında Kadın Kimi örneklerde ve ülkelerde daha geniş fırsatlar yakalanıp, başarılı olunmuştur. Kimi örneklerde ve ülkelerde daha geniş fırsatlar yakalanıp, başarılı olunmuştur.

Ancak teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin, medeniyet seviyesi ne kadar yükselirse yükselsin, Ancak teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin, medeniyet seviyesi ne kadar yükselirse yükselsin, refah düzeyi ne kadar artarsa artsın, bu mücadele hala devam etmektedir.refah düzeyi ne kadar artarsa artsın, bu mücadele hala devam etmektedir.

Kadın-erkek eşitsizlikleri özellikle istihdam sorununun bütün yönlerini etkilemeye devam Kadın-erkek eşitsizlikleri özellikle istihdam sorununun bütün yönlerini etkilemeye devam

etmektedir. Kadınlar hala düşük ücret alan, hakları yeterince sağlanamayan çalışanlar arasında etmektedir. Kadınlar hala düşük ücret alan, hakları yeterince sağlanamayan çalışanlar arasında çoğunluğu oluşturmaktadır.çoğunluğu oluşturmaktadır.

KadınlarKadınlar savaşlardan,savaşlardan, afetlerdenafetlerden tümtüm felaketlerdenfelaketlerden paylarınıpaylarını sonson derecederece yüksekyüksek orandaoranda alırken,alırken, refahtan,refahtan, toplumuntoplumun gelişmesindengelişmesinden çokçok iyiiyi oranlardaoranlarda faydalanamıyorfaydalanamıyor

Dünyada yoksulluk sınırındaki 1,5 milyar insanın %e 70'ni kadınlar oluşturmaktadır. Hala 85 Dünyada yoksulluk sınırındaki 1,5 milyar insanın %e 70'ni kadınlar oluşturmaktadır. Hala 85 milyon kız çocuğunun eğitim olanağı bulunmamaktadır. Mülteci nüfusunun yüzde 85'i kadın ve milyon kız çocuğunun eğitim olanağı bulunmamaktadır. Mülteci nüfusunun yüzde 85'i kadın ve çocuklardan oluşmaktadır. Dünyadaki işlerin % 60'ını yapan kadınlardır. Buna karşılık toplam çocuklardan oluşmaktadır. Dünyadaki işlerin % 60'ını yapan kadınlardır. Buna karşılık toplam gelirin % 10'una, dünya üzerinde mal varlığının ise %2 sine sahip olabilmektedir. Dünyada gelirin % 10'una, dünya üzerinde mal varlığının ise %2 sine sahip olabilmektedir. Dünyada gayrimenkullerin yüzde 98'i erkeklerin üzerine kayıtlı. gayrimenkullerin yüzde 98'i erkeklerin üzerine kayıtlı.

Oysa kadınlar dünyanın her yerinde kendi toplumlarının en üretken kesimini teşkil etmektedir. Oysa kadınlar dünyanın her yerinde kendi toplumlarının en üretken kesimini teşkil etmektedir.

Kadınlar, tarih boyunca devletlerin demokratikleşmesinde etkili olmuş, üretime ve yönetime Kadınlar, tarih boyunca devletlerin demokratikleşmesinde etkili olmuş, üretime ve yönetime katılma imkanına erişen kadınlar, toplumsal gelişme çabalarında etkin roller üstlenmişlerdir. katılma imkanına erişen kadınlar, toplumsal gelişme çabalarında etkin roller üstlenmişlerdir.

Bu gerçeğe rağmen, dünyada ve ülkemizde kadın sorununun bütünü ile çözülebildiğini Bu gerçeğe rağmen, dünyada ve ülkemizde kadın sorununun bütünü ile çözülebildiğini söyleyebilmek imkansızdır. söyleyebilmek imkansızdır.

Çalışma Hayatında KadınÇalışma Hayatında Kadın Hiç kuşkusuz kadınların sorunları, ülkelerin genel Hiç kuşkusuz kadınların sorunları, ülkelerin genel

ekonomik ve sosyal sorunlarından bağımsız değildir. ekonomik ve sosyal sorunlarından bağımsız değildir.

Ancak kadınların yaşadıkları sorunlarda kaydedilecek Ancak kadınların yaşadıkları sorunlarda kaydedilecek ilerlemeler ülkelerin temel sorunlarının çözülmesinde de ilerlemeler ülkelerin temel sorunlarının çözülmesinde de önemli bir role sahiptir. önemli bir role sahiptir.

Çünkü bir ülkenin çağdaşlığının ve gelişmişliğinin en Çünkü bir ülkenin çağdaşlığının ve gelişmişliğinin en önemli göstergesi kadınlardır.önemli göstergesi kadınlardır.

Toplumsal ve siyasal yaşamda sahip oldukları hakları en Toplumsal ve siyasal yaşamda sahip oldukları hakları en iyi biçimde kullanan kadınlar, ülkelerinin kalkınmasına, iyi biçimde kullanan kadınlar, ülkelerinin kalkınmasına, gelişmesine ve çağdaşlaşmasına büyük katkı gelişmesine ve çağdaşlaşmasına büyük katkı sağlayacaktırsağlayacaktır

Türk Çalışma Hayatında KadınTürk Çalışma Hayatında Kadın Türkiye'de kadınlar siyasi ve hukuki haklarını pek çok Batı ülkesinden daha Türkiye'de kadınlar siyasi ve hukuki haklarını pek çok Batı ülkesinden daha

önce elde etmişlerdir. önce elde etmişlerdir.

Kadınların çalışma yaşamına katılımı, dünyada olduğu gibi ülkemizde de Kadınların çalışma yaşamına katılımı, dünyada olduğu gibi ülkemizde de sanayi devriminin yarattığı toplumsal değişimle beraber gerçekleşmiştir. sanayi devriminin yarattığı toplumsal değişimle beraber gerçekleşmiştir.

Türkiye’de kadınlar ilk kez;Türkiye’de kadınlar ilk kez;

- Ücretli işçi olarak 1897 yılında,Ücretli işçi olarak 1897 yılında,- Devlet memuru olarak 1913 yılındaDevlet memuru olarak 1913 yılında- Tüccar ve esnaf olarak 1914 yılında çalışmaya başlamıştır.Tüccar ve esnaf olarak 1914 yılında çalışmaya başlamıştır.

1930 yılında doğum izni düzenlenmiş, 1936 yılında İş Kanunu Yürürlüğe 1930 yılında doğum izni düzenlenmiş, 1936 yılında İş Kanunu Yürürlüğe girerek kadınların çalışma hayatına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.girerek kadınların çalışma hayatına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.

İlk kadın sendikacı ZEHRA KOSOVA DURMAZ 1928 yılında bir tütün işçisi İlk kadın sendikacı ZEHRA KOSOVA DURMAZ 1928 yılında bir tütün işçisi olarak sendikal faaliyete başlamıştır.olarak sendikal faaliyete başlamıştır.

ANCAK ülkemizde kadınların çalışma hayatına ANCAK ülkemizde kadınların çalışma hayatına istenilen düzeyde katılımı sağlanamamış; istenilen düzeyde katılımı sağlanamamış; çağdaş anlamda ücretli çalışma kadınlar için çağdaş anlamda ücretli çalışma kadınlar için yaygınlaşamamıştır. Kırsal kesim ve kayıtdışı yaygınlaşamamıştır. Kırsal kesim ve kayıtdışı sektör kadınlar için temel istihdam alanları sektör kadınlar için temel istihdam alanları olmaya devam etmektedir.olmaya devam etmektedir.

Ülkemizde işsizlik sorununun geçmişten bugüne Ülkemizde işsizlik sorununun geçmişten bugüne ciddi boyutlara ulaşmasının; ekonominin yeni ciddi boyutlara ulaşmasının; ekonominin yeni yatırımlarla verimli istihdam alanları yaratma yatırımlarla verimli istihdam alanları yaratma performansının azalırken, kayıtdışı istihdamın performansının azalırken, kayıtdışı istihdamın giderek büyümesinin de kuşkusuz buna etkisi giderek büyümesinin de kuşkusuz buna etkisi olmuştur. olmuştur.

Türk Çalışma Hayatında KadınTürk Çalışma Hayatında KadınKadın nüfusumuza ilişkin gösterge ve veriler geleneksel sosyo-kültürel Kadın nüfusumuza ilişkin gösterge ve veriler geleneksel sosyo-kültürel yapımızın da etkisiyle uluslar arası arenadaki ülkelerin çok gerisindedir.yapımızın da etkisiyle uluslar arası arenadaki ülkelerin çok gerisindedir.

OECD 2008 istihdam raporuna göre TürkiyeOECD 2008 istihdam raporuna göre Türkiye 2006 yılında yüzde 10.6 ile kadın işsizliğinin en yüksek olduğu 6. ülke 2006 yılında yüzde 10.6 ile kadın işsizliğinin en yüksek olduğu 6. ülke

konumundayken 2007 YILINDA 4. ÜLKE OLMUŞTUR.konumundayken 2007 YILINDA 4. ÜLKE OLMUŞTUR.

(2007 yılında kadın işsizliği Avrupa Birliği'nin (AB) 15 üyesinde yüzde 7.9, (2007 yılında kadın işsizliği Avrupa Birliği'nin (AB) 15 üyesinde yüzde 7.9, OECD ortalamasında ise yüzde 6'ya kadar gerilemiştir. Ülkemize ilişkin OECD ortalamasında ise yüzde 6'ya kadar gerilemiştir. Ülkemize ilişkin rakam ise %10.5’tir.)rakam ise %10.5’tir.)

28 OECD ülkesi içinde kadın işsizliği oranının en hızlı yükseldiği 2. ülke 28 OECD ülkesi içinde kadın işsizliği oranının en hızlı yükseldiği 2. ülke durumundadır. Kadın işsizliği ülkemizde 2.3 puan artarken, OECD'de 1.9 durumundadır. Kadın işsizliği ülkemizde 2.3 puan artarken, OECD'de 1.9 puan, AB'de 3.9 puan azalmıştır.puan, AB'de 3.9 puan azalmıştır.

Ayrıca Ülkemiz, kadınların işgücüne katılma oranı, işgücüne katılma oranı Ayrıca Ülkemiz, kadınların işgücüne katılma oranı, işgücüne katılma oranı gibi istatistiklerde de OECD ülkeleri içinde en son sırada yer almaktadır.gibi istatistiklerde de OECD ülkeleri içinde en son sırada yer almaktadır.

OECD Ülkelerinde Kadınların İşgücüne Katılım OECD Ülkelerinde Kadınların İşgücüne Katılım Oranları (32 ülke)Oranları (32 ülke)

20072007 20062006 20002000İzlanda (1)İzlanda (1) 83.683.6 84.284.2 83.383.3İsveç (2)İsveç (2) 78.278.2 77.777.7 76.476.4Norveç (3)Norveç (3) 76.576.5 75.675.6 76.576.5Danimarka (4)Danimarka (4) 76.476.4 76.776.7 75.975.9Hollanda(9)Hollanda(9) 71.171.1 69.469.4 65.265.2Almanya (11)Almanya (11) 69.469.4 68.568.5 63.363.3Fransa (15)Fransa (15) 6565 64.564.5 61.761.7AB 15AB 15 64.764.7 64.264.2 60.160.1OECDOECD 61.261.2 60.860.8 59.359.3Yunanistan (28)Yunanistan (28) 50.750.7 50.850.8 46.346.3İtalya (30)İtalya (30) 45.345.3 44.544.5 46.346.3Meksika (31)Meksika (31) 45.345.3 44.544.5 41.041.0Türkiye (32)Türkiye (32) 26.626.6 26.726.7 28.028.0

OECD Ülkelerinde Kadın İstihdam Oranları (32 OECD Ülkelerinde Kadın İstihdam Oranları (32 ülke)ülke)

20002000 20072007İzlanda (1)İzlanda (1) 8181 81.781.7Norveç (2)Norveç (2) 7474 74.674.6Danimarka (3)Danimarka (3) 72.172.1 73.373.3Hollanda(9)Hollanda(9) 62.762.7 68.168.1Almanya (14)Almanya (14) 58.158.1 63.263.2AB 15AB 15 54.254.2 59.659.6OECDOECD 55.255.2 57.557.5Yunanistan (29)Yunanistan (29) 41.341.3 48.148.1İtalya (30)İtalya (30) 39.639.6 46.646.6Türkiye (32)Türkiye (32) 26.226.2 23.823.8

OECD Ülkelerinde Kadın İşsizlik Oranları (32 OECD Ülkelerinde Kadın İşsizlik Oranları (32 ülke)ülke)

20002000 20072007Yunanistan (1)Yunanistan (1) 16.916.9 12.812.8İspanya (3)İspanya (3) 20.620.6 10.910.9Türkiye (4)Türkiye (4) 6.56.5 10.510.5Polonya(5)Polonya(5) 18.418.4 10.410.4Almanya (7)Almanya (7) 8.18.1 8.98.9AB 15AB 15 9.89.8 7.97.9OECDOECD 6.96.9 6.06.0NorveçNorveç (31) (31) 3.23.2 2.52.5İzlanda (32)İzlanda (32) 2.82.8 2.42.4

AB Ülkeleri ve Kadın VerileriAB Ülkeleri ve Kadın VerileriEurostat tarafından yayınlanan Avrupa Birliği İşgücü Araştırması (EU-LFS)’nın 2007 yılı Eurostat tarafından yayınlanan Avrupa Birliği İşgücü Araştırması (EU-LFS)’nın 2007 yılı

sonuçlarına göre, AB-27 ülkeleri içinde;sonuçlarına göre, AB-27 ülkeleri içinde;

Toplam nüfusun %51,7’sinı ve toplam istihdamın %44,6’sını kadınlar oluşturuyorToplam nüfusun %51,7’sinı ve toplam istihdamın %44,6’sını kadınlar oluşturuyor

Kadın istihdamının en yüksek düzeyde bulunduğu ülkeler sırasıyla Danimarka (%73,2), Kadın istihdamının en yüksek düzeyde bulunduğu ülkeler sırasıyla Danimarka (%73,2), İsveç (% 71,8) ve Hollanda (% 69,6) olurken, kadın istihdamının en zayıf olduğu İsveç (% 71,8) ve Hollanda (% 69,6) olurken, kadın istihdamının en zayıf olduğu

ülkeler ise İtalya (% 46,6), Yunanistan (%47,9) ve Hırvatistan (%50,0)ülkeler ise İtalya (% 46,6), Yunanistan (%47,9) ve Hırvatistan (%50,0)

AB genelinde istihdam edilen kadınların % 4,7’si tarım sektöründe çalıştı. Bu oran AB AB genelinde istihdam edilen kadınların % 4,7’si tarım sektöründe çalıştı. Bu oran AB üyeleri içinde en yüksek % 31 ile Romanya’da görülürken, Türkiye’de % 47,4’e vardı. üyeleri içinde en yüksek % 31 ile Romanya’da görülürken, Türkiye’de % 47,4’e vardı.

AB’de kadın istihdamında dikkat çeken bir diğer veri, toplam kadın istihdamının AB’de kadın istihdamında dikkat çeken bir diğer veri, toplam kadın istihdamının %31,2’sinin kısmi süreli istihdamdan oluşması…(tam süreli %37.5) Bu oran %31,2’sinin kısmi süreli istihdamdan oluşması…(tam süreli %37.5) Bu oran

Hollanda’da %75’e, Almanya’da % 45,8’e, İngiltere’de ise % 42,3’e kadar çıkarken, Hollanda’da %75’e, Almanya’da % 45,8’e, İngiltere’de ise % 42,3’e kadar çıkarken, ülkemizde % 19,7 düzeyinde kaldı. ülkemizde % 19,7 düzeyinde kaldı.

AB-27 genelinde işsiz sayısı toplam 16,7 milyon iken, bunun % 49,4’ü kadınlardan AB-27 genelinde işsiz sayısı toplam 16,7 milyon iken, bunun % 49,4’ü kadınlardan oluşuyoroluşuyor. .

Türkiye’de Cinsiyete Göre Türkiye’de Cinsiyete Göre İşgücüne Katılım Oranları (TÜİK)İşgücüne Katılım Oranları (TÜİK)

YıllarYıllar KadınKadın ErkekErkek

19801980 45.7745.77 79.7679.7620002000 39.639.600 70.670.600

20062006 24.24.9090 71. 71. 505020072007 24.8024.80 71.6071.6020072007 23.423.4 70.9070.9020082008 25.425.4 71.8071.80

Türk Çalışma Hayatında KadınTürk Çalışma Hayatında Kadın2008 Kasım Ayı verilerine göre Genel İşsizlik 2008 Kasım Ayı verilerine göre Genel İşsizlik

oranı %12.3 (2007 Kasım %10.1), oranı %12.3 (2007 Kasım %10.1), Tarımdışı işsizlik oranı %15.4.Tarımdışı işsizlik oranı %15.4.

Kadınlarda İşsizlik Oranları (TÜİK)Kadınlarda İşsizlik Oranları (TÜİK)

20072007 20082008

İşsizlikİşsizlik 10.710.7 12.712.7Tarımdışı İşsizlikTarımdışı İşsizlik 17.317.3 20.320.3

KADINLARININ ÇALIŞMA HAYATINDAKİ KADINLARININ ÇALIŞMA HAYATINDAKİ SORUNLARISORUNLARI

Rakamlar bize olumsuz bir tablo Rakamlar bize olumsuz bir tablo sunuyor. Özellikle de kadınlarının sunuyor. Özellikle de kadınlarının işgücüne katılım oranlarında ve işgücüne katılım oranlarında ve

işsizlik oranlarında ciddi bir artış işsizlik oranlarında ciddi bir artış olduğu göze çarpmaktadır.olduğu göze çarpmaktadır.


Kadınların işsizlik oranlarındaki artışa ,istihdam oranlarındaki Kadınların işsizlik oranlarındaki artışa ,istihdam oranlarındaki düşüşe en önemli neden olarak tarımın ekonomideki payının düşüşe en önemli neden olarak tarımın ekonomideki payının gittikçe azalması ve kırdan kente yaşanan göç gösterilebilir. gittikçe azalması ve kırdan kente yaşanan göç gösterilebilir.

Kırdan kente göç sonucu kadınlar tarım sektöründen Kırdan kente göç sonucu kadınlar tarım sektöründen kopmakta ve sanayi ve özellikle hizmet sektörüne kopmakta ve sanayi ve özellikle hizmet sektörüne yönelmektedirler. Ancak vasıf problemi nedeniyle beklenen yönelmektedirler. Ancak vasıf problemi nedeniyle beklenen bulunamamaktadır.bulunamamaktadır.

Ekonomik, kültürel ve sosyal birtakım nedenlerle de kadınlar Ekonomik, kültürel ve sosyal birtakım nedenlerle de kadınlar genellikle emek yoğun, düşük ücretle ve büyük ölçüde ev genellikle emek yoğun, düşük ücretle ve büyük ölçüde ev eksenli çalışmalarda yer almakta dolayısıyla kadınların eksenli çalışmalarda yer almakta dolayısıyla kadınların istihdam alanında sağladığı katkı görünür olmaktan uzak istihdam alanında sağladığı katkı görünür olmaktan uzak kalmaktadır. kalmaktadır.


Kadınların istihdama katılımını engelleyen en önemli Kadınların istihdama katılımını engelleyen en önemli unsurlardan biri, yetersiz eğitim düzeyi ve bilgi-beceri unsurlardan biri, yetersiz eğitim düzeyi ve bilgi-beceri noksanlığıdır. noksanlığıdır.

Eğitim düzeyinin düşüklüğü ve kayıtlı sektördeki istihdam Eğitim düzeyinin düşüklüğü ve kayıtlı sektördeki istihdam imkanlarının sınırlı olması, kadın işgücünün kayıtdışı imkanlarının sınırlı olması, kadın işgücünün kayıtdışı sektörde düşük ücretle, sosyal güvenceden yoksun şekilde sektörde düşük ücretle, sosyal güvenceden yoksun şekilde istihdam edilmesine yol açmaktadır. istihdam edilmesine yol açmaktadır.

Oysa ki kadınların eğitim düzeyi arttıkça, işgücüne katılım Oysa ki kadınların eğitim düzeyi arttıkça, işgücüne katılım olanakları artmaktadır. olanakları artmaktadır.

Kadın emeğine vasıf kazandırabilmek için örgün eğitim Kadın emeğine vasıf kazandırabilmek için örgün eğitim yanında bilgi ve beceri geliştirmeye yönelik yaygın eğitime yanında bilgi ve beceri geliştirmeye yönelik yaygın eğitime ihtiyaç vardır.ihtiyaç vardır.

Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Katılım 2008Katılım 2008

Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı kadınlarda % 21,4’tür. (2007 % oranı kadınlarda % 21,4’tür. (2007 % 21.3)21.3) Lise ve dengi okul mezunlarında işgücüne Lise ve dengi okul mezunlarında işgücüne katılma oranı kadınlarda % 33,6’dır.(2007 katılma oranı kadınlarda % 33,6’dır.(2007 % 31.7)% 31.7) Yükseköğretim mezunlarında işgücüne Yükseköğretim mezunlarında işgücüne kadınlarda % 71,2'dir. (2007 % 70.4) kadınlarda % 71,2'dir. (2007 % 70.4)

Eğitim Durumuna Göre İşsizlik Eğitim Durumuna Göre İşsizlik 20082008

Lise altı eğitimlilerde işsizlik kadınlarda %9.6 Lise altı eğitimlilerde işsizlik kadınlarda %9.6 (2007 % 7.0)(2007 % 7.0) Lise ve dengi okul mezunlarında işsizlik Lise ve dengi okul mezunlarında işsizlik kadınlarda %23.7 (2007 % 21.4 )kadınlarda %23.7 (2007 % 21.4 )Yükseköğretim mezunlarında işsizlik %15.9 Yükseköğretim mezunlarında işsizlik %15.9 ( 2007 % 13.4( 2007 % 13.4 )


Kadınların hem çalışma yaşamına girmesi, hem de Kadınların hem çalışma yaşamına girmesi, hem de girdikten sonra işte devamları konusunda girdikten sonra işte devamları konusunda yasalarda cinsiyete dayalı bir ayrımcılıktan tam yasalarda cinsiyete dayalı bir ayrımcılıktan tam olarak bahsedemeyiz.olarak bahsedemeyiz.

Ancak belli iş ve mesleklerin kadınlara uygun Ancak belli iş ve mesleklerin kadınlara uygun işler olarak toplumsal kabul görmemesi, görev işler olarak toplumsal kabul görmemesi, görev

dağılımında adil davranılmaması, ekonomik kriz dağılımında adil davranılmaması, ekonomik kriz dönemlerinde önce kadınların işten çıkarılması, dönemlerinde önce kadınların işten çıkarılması,

özellikle özellikle kayıt dışı sektördekayıt dışı sektörde ücretlerin düşük ücretlerin düşük tutulması gibi bazı ayrımcılık örnekleriyle tutulması gibi bazı ayrımcılık örnekleriyle

karşılaşılmaktadır.karşılaşılmaktadır.

YAPILAN DÜZENLEMELERYAPILAN DÜZENLEMELER

Kadınların çalışma hayatında yer almasının önündeki Kadınların çalışma hayatında yer almasının önündeki engelleri ortadan kaldırmak ve sorunlarına çözüm engelleri ortadan kaldırmak ve sorunlarına çözüm üretmek amacıyla ülkemizde birçok yasal ve idari üretmek amacıyla ülkemizde birçok yasal ve idari

düzenleme yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.düzenleme yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.

Özellikle 1990'lı yılların ikinci yarısından itibaren Özellikle 1990'lı yılların ikinci yarısından itibaren kadınların ekonomik, sosyal ve kültürel hayata kadınların ekonomik, sosyal ve kültürel hayata

katılımının artırılması ve kadın haklarının katılımının artırılması ve kadın haklarının geliştirilmesi yönündeki çalışmalar hız kazanmıştır. geliştirilmesi yönündeki çalışmalar hız kazanmıştır.

Ülkemiz, kadın ve erkek çalışanlara eşit muamele Ülkemiz, kadın ve erkek çalışanlara eşit muamele konusunda AB’nin sosyal politika programlarından konusunda AB’nin sosyal politika programlarından

olan Cinsiyet Eşitliği Topluluk Programına katılmıştır.olan Cinsiyet Eşitliği Topluluk Programına katılmıştır.


1990’lı yıllardan itibaren ülkemizde 1990’lı yıllardan itibaren ülkemizde yapılan çalışmalara başta; yapılan çalışmalara başta;

BM Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın BM Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW),Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW),Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu, Pekin+5 Sonuç Bildirgesi olmak üzere Pekin+5 Sonuç Bildirgesi olmak üzere Uluslararası sözleşme ve kararlar ile Uluslararası sözleşme ve kararlar ile AB’ye uyum kriterleri yön vermiştir. AB’ye uyum kriterleri yön vermiştir.


Ülkemizde AB’ne uyum sürecinde, kadın-erkek Ülkemizde AB’ne uyum sürecinde, kadın-erkek eşitliğinin sağlanması yolunda, eşitliğinin sağlanması yolunda, Anayasa'nın Anayasa'nın 10'uncu ve 41'inci madde değişiklikleriyle10'uncu ve 41'inci madde değişiklikleriyle, , kadın-erkek eşitliğinin yasal anlamda eşitlikçi kadın-erkek eşitliğinin yasal anlamda eşitlikçi bir güvenceye kavuşması için Medeni Kanun, bir güvenceye kavuşması için Medeni Kanun, Ailenin Korunmasına Dair Kanun, aile Ailenin Korunmasına Dair Kanun, aile mahkemelerinin kurulması, İş Kanunu, töre mahkemelerinin kurulması, İş Kanunu, töre cinayetleriyle mücadelede ağır hükümlerin cinayetleriyle mücadelede ağır hükümlerin yer aldığı yeni Türk Ceza Kanunu gibi yeni yer aldığı yeni Türk Ceza Kanunu gibi yeni düzenlemeler çok önemli gelişmelerdirdüzenlemeler çok önemli gelişmelerdir


Bu düzenlemelerin yapılmasında AB ile imzaladığımız 2001, 2003 Bu düzenlemelerin yapılmasında AB ile imzaladığımız 2001, 2003 ve 2005 yılı Katılım Ortaklığı Belgeleri ve taahhütlerimiz etkili ve 2005 yılı Katılım Ortaklığı Belgeleri ve taahhütlerimiz etkili olmuştur. olmuştur.

AB, aday ülkelere bazı alanlarda AB Müktesebatına uyum AB, aday ülkelere bazı alanlarda AB Müktesebatına uyum sağlanması için tam üyelik sonrasında bir geçiş süreci sağlanması için tam üyelik sonrasında bir geçiş süreci öngörebilirken, cinsiyet eşitliği mevzuatının katılım süreci boyunca öngörebilirken, cinsiyet eşitliği mevzuatının katılım süreci boyunca ““eşzamanlı”eşzamanlı” olarak gerçekleştirmesini istemektedir. olarak gerçekleştirmesini istemektedir.

Bu yüzden bu düzenlemelerin uygulamaya tam manasıyla girmesi Bu yüzden bu düzenlemelerin uygulamaya tam manasıyla girmesi üyeliğimiz için kritik öneme sahiptir. üyeliğimiz için kritik öneme sahiptir.

Ancak yapılması gereken, Avrupa Birliğine katılım sürecini yaşayan Ancak yapılması gereken, Avrupa Birliğine katılım sürecini yaşayan Türkiye’nin, AB sosyal politikasının temel amaçlarından biri olan Türkiye’nin, AB sosyal politikasının temel amaçlarından biri olan cinsiyet eşitliğinin cinsiyet eşitliğinin ““bir insan hakkı, sosyal adalet ve bir insan hakkı, sosyal adalet ve demokratik temsil sorunu”demokratik temsil sorunu” olduğu görüşünü toplumsal sisteme olduğu görüşünü toplumsal sisteme yansıtmayı başarmasıdır. yansıtmayı başarmasıdır.

Neler Yapıldı?Neler Yapıldı?Anayasamızın 10. maddesine, Anayasamızın 10. maddesine, “Kadınlar ve “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçirilmesini eşitliğin yaşama geçirilmesini sağlamakla yükümlüdür” sağlamakla yükümlüdür” ibaresi eklendi,ibaresi eklendi,

Anayasa’nın 41. maddesine, “Anayasa’nın 41. maddesine, “Aile, Türk Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanıreşitliğe dayanır” düzenlemesi yapıldı.” düzenlemesi yapıldı.

Neler Yapıldı?Neler Yapıldı?Bu süreçte;Bu süreçte;

1975 yılında çıkarılan 1975 yılında çıkarılan kadın ve erkek çalışanlara eşit ücret ilkesinin kadın ve erkek çalışanlara eşit ücret ilkesinin uygulanmasıuygulanması hakkındaki hakkındaki (75/117/EEC)(75/117/EEC) sayılı direktif, sayılı direktif,

1976 yılında çıkarılan 1976 yılında çıkarılan istihdamda, mesleki eğitimde, meslekte yükselmede ve istihdamda, mesleki eğitimde, meslekte yükselmede ve çalışma koşullarında kadın ve erkeğe eşit muamele ilkesinin uygulanmasınaçalışma koşullarında kadın ve erkeğe eşit muamele ilkesinin uygulanmasına ilişkin (76/207/EEC) sayılı konsey direktifini değiştiren 23 Eylül 2002 tarih ve ilişkin (76/207/EEC) sayılı konsey direktifini değiştiren 23 Eylül 2002 tarih ve (2002/73/EC)(2002/73/EC) sayılı direktif, sayılı direktif,

1978 yılında çıkarılan 1978 yılında çıkarılan sosyal güvenlik alanında kadın ve erkeğe muamele sosyal güvenlik alanında kadın ve erkeğe muamele eşitliğieşitliği hakkındaki hakkındaki (79/7/EEC)(79/7/EEC) sayılı direktif, sayılı direktif,

1986 yılında çıkarılan 1986 yılında çıkarılan Tarım da dahil bağımsız çalışan kadınların hamilelik ve Tarım da dahil bağımsız çalışan kadınların hamilelik ve analık dönemlerinde korunması ve tarım da dahil bağımsız çalışan kadın ve analık dönemlerinde korunması ve tarım da dahil bağımsız çalışan kadın ve erkeğe eşit muamele prensibinin uygulanmasınaerkeğe eşit muamele prensibinin uygulanmasına ilişkin ilişkin 86/613/EEC86/613/EEC sayılı sayılı direktif,direktif,

1986 yılında çıkarılan 1986 yılında çıkarılan sosyal sosyal güvenlik sistemlerinde kadın ve erkeğe muamele güvenlik sistemlerinde kadın ve erkeğe muamele eşitliği prensibinin uygulanması hakkındakieşitliği prensibinin uygulanması hakkındaki (86/378/EEC) (86/378/EEC) sayılı direktif, sayılı direktif,

1992 yılında çıkarılan 1992 yılında çıkarılan doğum iznini düzenleyendoğum iznini düzenleyen (92/85/EEC(92/85/EEC) sayılı direktif,) sayılı direktif,

Neler Yapıldı?Neler Yapıldı?1996 yılında çıkarılan 1996 yılında çıkarılan ebeveyn izniniebeveyn iznini düzenleyen düzenleyen (96/34/EC) (96/34/EC) sayılı direktif,sayılı direktif,

1986’da çıkarılan 1986’da çıkarılan sosyal güvenlik sistemlerinde kadın ve sosyal güvenlik sistemlerinde kadın ve erkeğe muamele eşitliği prensibinin erkeğe muamele eşitliği prensibinin uygulanmasını uygulanmasını sağlayansağlayan direktifi değiştiren direktifi değiştiren (96/97/EC)(96/97/EC) sayılı direktif, sayılı direktif,

1997 yılında çıkarılan 1997 yılında çıkarılan cinsiyete dayalı ayrımcılık konusunda cinsiyete dayalı ayrımcılık konusunda kanıt yükümlülüğükanıt yükümlülüğü hakkındaki direktif hakkındaki direktif (97/80/EC).(97/80/EC).

UNICE, CEEP ve ETUC tarafından sonuçlandırılan ebeveyn UNICE, CEEP ve ETUC tarafından sonuçlandırılan ebeveyn izni konusunda çerçeve anlaşmaizni konusunda çerçeve anlaşma hakkında 3 Haziran 1996 hakkında 3 Haziran 1996 tarih ve tarih ve 96/34/EC sayılı Konsey Direktifi

gibi düzenlemelerin iç hukukumuza yansıtılması çalışmaları gibi düzenlemelerin iç hukukumuza yansıtılması çalışmaları gerçekleştirildi. Direktifler ve kurucu antlaşmalardaki ilgili gerçekleştirildi. Direktifler ve kurucu antlaşmalardaki ilgili maddeler aracılığıyla ülkeler bu politikaları gerçekleştirmekle maddeler aracılığıyla ülkeler bu politikaları gerçekleştirmekle yükümlü kılınmaktadıryükümlü kılınmaktadır

http://ab.calisma.gov.tr/index_dosyalar/mevzuat/tablolar/tablo96-34.doc

Neler Yapıldı?Neler Yapıldı?Bu direktiflerin yansımasıyla Bu direktiflerin yansımasıyla 4857 sayılı Yeni İş Kanunu4857 sayılı Yeni İş Kanunu ve bu Kanuna ve bu Kanuna

dayanarak çıkarılan Yönetmeliklerle, kadınlara yönelik düzenlemeler dayanarak çıkarılan Yönetmeliklerle, kadınlara yönelik düzenlemeler güçlendirmiştir.güçlendirmiştir.

İş Kanunumuzda önemli değişiklikler yapılmıştır. İş Kanunumuzda önemli değişiklikler yapılmıştır.

Is Kanununun “Eşit davranma ilkesi” başlığı altında 5. maddesinde Is Kanununun “Eşit davranma ilkesi” başlığı altında 5. maddesinde getirilen düzenlemede; Anayasanın 10. maddesinde getirilen eşitlik getirilen düzenlemede; Anayasanın 10. maddesinde getirilen eşitlik ilkesi dikkate alınarak, is ilişkisinde dil, irk, ilkesi dikkate alınarak, is ilişkisinde dil, irk, cinsiyetcinsiyet siyasal siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı olarak ayırım yapılamayacağı hükme bağlanmıştır .olarak ayırım yapılamayacağı hükme bağlanmıştır .

• Özellikle kısmi süreli çalışmaların kadın isçiler tarafından tercih Özellikle kısmi süreli çalışmaların kadın isçiler tarafından tercih edildiği dikkate alınırsa ;edildiği dikkate alınırsa ;

- 5/1Maddesinde Ayrıca işverenin belirli ve belirsiz süreli is sözleşmeleri ile - 5/1Maddesinde Ayrıca işverenin belirli ve belirsiz süreli is sözleşmeleri ile tam ve kısmî süreli is sözleşmelerine göre çalışan isçiler arasında "esaslı tam ve kısmî süreli is sözleşmelerine göre çalışan isçiler arasında "esaslı sebepler olmadıkça ayrım yapılamayacağı,sebepler olmadıkça ayrım yapılamayacağı,

- 5/2 esnek istihdam türlerine ilişkin olarak 4857 sayılı Yasanın 11, 12 ve 13. - 5/2 esnek istihdam türlerine ilişkin olarak 4857 sayılı Yasanın 11, 12 ve 13. maddelerinde getirilen belirli belirsiz süreli ve kısmi süreli tam süreli is maddelerinde getirilen belirli belirsiz süreli ve kısmi süreli tam süreli is sözleşmelerine göre çalışmalarda hakli nedenler olmadıkça eşitlik ilkesine sözleşmelerine göre çalışmalarda hakli nedenler olmadıkça eşitlik ilkesine uyulması kuralına yer verilmiştir.uyulması kuralına yer verilmiştir.


5/3 maddesinde biyolojik veya isin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça bir 5/3 maddesinde biyolojik veya isin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça bir isçiye is sözleşmesinin yapılması, şartların oluşturulması, uygulanması ve sona isçiye is sözleşmesinin yapılması, şartların oluşturulması, uygulanması ve sona ermesinde cinsiyet ve gebelik nedeniyle doğrudan ve dolaylı olarak farklı işlem ermesinde cinsiyet ve gebelik nedeniyle doğrudan ve dolaylı olarak farklı işlem yapılamayacağı ifade edilmiştir.yapılamayacağı ifade edilmiştir.

• 5 (3/4) maddeleri ile aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle 5 (3/4) maddeleri ile aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamayacağı gibi, cinsiyet nedeniyle özel daha düşük ücret kararlaştırılamayacağı gibi, cinsiyet nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması da, daha düşük bir ücret koruyucu hükümlerin uygulanması da, daha düşük bir ücret uygulanmasını haklı kılamaz.uygulanmasını haklı kılamaz.

• 5/6.maddesinde eşit davranma ilkesi ve cinsiyet ayrımı yasağına aykırı davranmanın 5/6.maddesinde eşit davranma ilkesi ve cinsiyet ayrımı yasağına aykırı davranmanın hukuki yaptırımı da düzenlenmiştir. Buna göre isçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki hukuki yaptırımı da düzenlenmiştir. Buna göre isçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.

• 5/7 maddesi ile ispat yükümlülüğüne ilişkin önemli bir düzenleme getirilmiştir. Buna 5/7 maddesi ile ispat yükümlülüğüne ilişkin önemli bir düzenleme getirilmiştir. Buna göre 20. madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin 5.madde hükümlerine aykırı göre 20. madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin 5.madde hükümlerine aykırı davrandığını isçi ispat etmekle yükümlü kılınmıştır. Ancak işçi, ihlalin varlığını davrandığını isçi ispat etmekle yükümlü kılınmıştır. Ancak işçi, ihlalin varlığını gösteren durumu ortaya koyması halinde ispat mükellefiyeti işverene geçmektedir.gösteren durumu ortaya koyması halinde ispat mükellefiyeti işverene geçmektedir.


- Analık halinde çalıştırılma yasağı doğumdan önce 8, doğumdan - Analık halinde çalıştırılma yasağı doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftaya çıkarılmıştır.sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftaya çıkarılmıştır.

- Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılamayacak 8 haftalık - Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılamayacak 8 haftalık süreye 2 hafta ekleneceği hükme bağlanmıştır.süreye 2 hafta ekleneceği hükme bağlanmıştır.

- Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde ve doktorun onayı ile - Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde ve doktorun onayı ile kadın isçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde kadın isçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın isçinin çalıştığı süreler doğum sonrası çalışabilir. Bu durumda, kadın isçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. sürelere eklenir.

- Böylece kadın isçilerin çocuklarına bakabilmeleri için ihtiyaç - Böylece kadın isçilerin çocuklarına bakabilmeleri için ihtiyaç duydukları doğum sonrası iznin 13 haftaya kadar arttırılması imkanı, duydukları doğum sonrası iznin 13 haftaya kadar arttırılması imkanı, isabetli olarak, sağlanmıştır.isabetli olarak, sağlanmıştır.


Hamilelik süresince kadın isçiye periyodik kontroller için izin verileceği; Hamilelik süresince kadın isçiye periyodik kontroller için izin verileceği; hekim raporu ile gerekli görülürse hamile kadın isçinin sağlığına uygun hekim raporu ile gerekli görülürse hamile kadın isçinin sağlığına uygun daha hafif islerde, ücretinden bir indirim yapılmaksızın, çalıştırılacağı daha hafif islerde, ücretinden bir indirim yapılmaksızın, çalıştırılacağı hükme bağlanmıştır.hükme bağlanmıştır.

• Kadın isçilere bir yasından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde Kadın isçilere bir yasından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verileceği, bu sürenin hangi saatler arasında toplam bir buçuk saat süt izni verileceği, bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağının isçi tarafından belirleneceği ve kaça bölünerek kullanılacağının isçi tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.

• Sanayiye ait islerde 18 yasini doldurmamış çocuk ve genç isçilerin gece Sanayiye ait islerde 18 yasini doldurmamış çocuk ve genç isçilerin gece çalıştırılması yasaklanmıştır.çalıştırılması yasaklanmıştır.

• Kadın isçilerin yer ve su altında çalışma yasağına ilişkin düzenleme Kadın isçilerin yer ve su altında çalışma yasağına ilişkin düzenleme bulunmaktadır.bulunmaktadır.

YAPILAN DÜZENLEMELERYAPILAN DÜZENLEMELER4857 sayılı İs Kanununda getirilen bir diğer önemli değişiklikte, isçinin haksiz ve 4857 sayılı İs Kanununda getirilen bir diğer önemli değişiklikte, isçinin haksiz ve keyfi ve geçerli bir nedene dayanmaksızın yapılan fesihlere karşı korunma keyfi ve geçerli bir nedene dayanmaksızın yapılan fesihlere karşı korunma getirilmiştir. getirilmiştir.

• Yeni düzenlemeye göre, otuz veya daha fazla isçi çalıştıran işyerlerinde en az altı Yeni düzenlemeye göre, otuz veya daha fazla isçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan isçinin belirsiz süreli is sözleşmesini işverenin fesh edebilmesi aylık kıdemi olan isçinin belirsiz süreli is sözleşmesini işverenin fesh edebilmesi için isçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin ve için isçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanması gerekirişin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanması gerekir

Irk, renk, cinsiyet, medeni hâl, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi Irk, renk, cinsiyet, medeni hâl, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler ve 74. maddede öngörülen kadın isçilerin görüş ve benzeri nedenler ve 74. maddede öngörülen kadın isçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek de sayılmıştır. çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek de sayılmıştır.

• O halde hamilelik ve doğum, is güvencesi kapsamında kalan kadın O halde hamilelik ve doğum, is güvencesi kapsamında kalan kadın isçilerin belirsiz süreli hizmet akitlerinin işveren tarafından feshi isçilerin belirsiz süreli hizmet akitlerinin işveren tarafından feshi durumunda geçerli bir neden olarak ileri sürülemeyeceğidurumunda geçerli bir neden olarak ileri sürülemeyeceği gibi, 74. gibi, 74. maddede yer alan doğum öncesi ve doğum sonrasında kadın isçinin maddede yer alan doğum öncesi ve doğum sonrasında kadın isçinin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde ise gelmemekte geçerli bir fesih nedeni çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde ise gelmemekte geçerli bir fesih nedeni olamayacaktır.olamayacaktır.

• Bu sebeplere dayalı olarak is sözleşmesinin feshinde, geçersiz sebeple yapılan Bu sebeplere dayalı olarak is sözleşmesinin feshinde, geçersiz sebeple yapılan feshin hüküm ve sonuçları uygulanır. feshin hüküm ve sonuçları uygulanır.


4857 sayılı Kanunun 24. maddesinin 11/d fıkrasında cinsel 4857 sayılı Kanunun 24. maddesinin 11/d fıkrasında cinsel taciz hakli bir fesih nedeni olarak hükme bağlanmıştır. taciz hakli bir fesih nedeni olarak hükme bağlanmıştır.

Getirilen yeni düzenlemeye göre "isçinin işyerinde başka bir isçi Getirilen yeni düzenlemeye göre "isçinin işyerinde başka bir isçi veya üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize uğraması ve bu veya üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen onun gerekli önlemleri durumu işverene bildirmesine rağmen onun gerekli önlemleri almaması hali isçi açısından hakli bir fesih nedenidir. almaması hali isçi açısından hakli bir fesih nedenidir.

• İşverenin isçiye cinsel tacizde bulunması da isçi açısından hakli bir İşverenin isçiye cinsel tacizde bulunması da isçi açısından hakli bir fesih nedenidir (m.24/II-b). fesih nedenidir (m.24/II-b).

• 4857 sayılı Kanun ile cinsel tacize ilişkin olarak getirilen bir diğer 4857 sayılı Kanun ile cinsel tacize ilişkin olarak getirilen bir diğer düzenleme m.25/11-c yer almıştır. Buna göre isçinin işverenin düzenleme m.25/11-c yer almıştır. Buna göre isçinin işverenin başka bir isçisine cinsel tacizde bulunması işveren açısından haklı başka bir isçisine cinsel tacizde bulunması işveren açısından haklı bir feshi nedenidir.bir feshi nedenidir.

YAPILAN DÜZENLEMELERYAPILAN DÜZENLEMELER Sosyal Güvenlik Kanunlarına İlişkin DüzenlemelerSosyal Güvenlik Kanunlarına İlişkin Düzenlemeler

Tarımda kendi nam ve hesabına çalışan kadınlar aleyhine var olan eşitsizlik 2003 Tarımda kendi nam ve hesabına çalışan kadınlar aleyhine var olan eşitsizlik 2003 yılında yapılan bir düzenleme ile kaldırılmıştır.yılında yapılan bir düzenleme ile kaldırılmıştır.

Daha önce bu konumda olan kadınlar için, sisteme girişte aile reisi olma koşulu Daha önce bu konumda olan kadınlar için, sisteme girişte aile reisi olma koşulu aranmakta idi. Ancak Medeni Kanunumuzdaki düzenlemeye paralel olarak sosyal aranmakta idi. Ancak Medeni Kanunumuzdaki düzenlemeye paralel olarak sosyal güvenlik alanındaki bu eksiklik de giderilmiş oldu.güvenlik alanındaki bu eksiklik de giderilmiş oldu.

VergiVergi

2007 yılında Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle hane halkı içinde kadınlar 2007 yılında Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle hane halkı içinde kadınlar tarafından üretilen ürünlerin düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum tarafından üretilen ürünlerin düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması sonucu kadınların elde ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması sonucu kadınların elde ettikleri gelirler vergiden muaf tutulmuştur.ettikleri gelirler vergiden muaf tutulmuştur.

İstihdam Paketi ile yaş sınırı aranmaksızın teşvikler İstihdam Paketi ile yaş sınırı aranmaksızın teşvikler getirildi. Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu getirildi. Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu

kuruldu.kuruldu.

YAPILAN ÇALIŞMALARYAPILAN ÇALIŞMALAR““Kadına Yönelik Şiddete Son”Kadına Yönelik Şiddete Son” Kampanyası kadına yönelik şiddetle mücadele bir Kampanyası kadına yönelik şiddetle mücadele bir devlet politikası haline gelmiştir.devlet politikası haline gelmiştir.KSGM tarafından “KSGM tarafından “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi ProjesiToplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi Projesi” ” yürütülmeye başlamış ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirme Eylem yürütülmeye başlamış ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirme Eylem hazırlanmıştır.hazırlanmıştır.Kadın, çocuk ve özürlülerin ihmal ve istismarını önlemek amacıyla ALO 183 Aile, Kadın, çocuk ve özürlülerin ihmal ve istismarını önlemek amacıyla ALO 183 Aile, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattının hizmete girmiş,Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattının hizmete girmiş, Sosyal desteğe ihtiyaç duyan kadın, genç ve ailelere hizmet götüren Aile Sosyal desteğe ihtiyaç duyan kadın, genç ve ailelere hizmet götüren Aile Danışma ve Toplum Merkezlerinin sayısı artmıştırDanışma ve Toplum Merkezlerinin sayısı artmıştırşiddet mağduru kadınlara yönelik hizmet veren kadın konukevlerinin sayısı da şiddet mağduru kadınlara yönelik hizmet veren kadın konukevlerinin sayısı da 8’den 21’a yükselmiş ve ayrıca yerel yönetimlerin koruma evleri açma konusunda 8’den 21’a yükselmiş ve ayrıca yerel yönetimlerin koruma evleri açma konusunda yetkili kılınmıştır. yetkili kılınmıştır. ““Haydi Kızlar OkulaHaydi Kızlar Okula” kampanyası ile yaklaşık 250.000 kız çocuğu okullu yapılmış,” kampanyası ile yaklaşık 250.000 kız çocuğu okullu yapılmış, ekonomik ve sosyal yoksunluk sonucu okula gidemeyen ekonomik ve sosyal yoksunluk sonucu okula gidemeyen yaklaşık 1,6 milyon yaklaşık 1,6 milyon çocuğun okula devam şartı ile ailelerine eğitim ihtiyaçları karşılanmıştır.çocuğun okula devam şartı ile ailelerine eğitim ihtiyaçları karşılanmıştır.

Rakamlarla KadınRakamlarla Kadın

AB’de cinsiyetler arası ücret farkı 15, Türkiye’de 22 AB’de kadın girişimci oranı 28, Türkiye’de 12,5 AB’de profesör kadın oranı 15, Türkiye’de 27

AB’de şirketlerde üst düzey kadın yönetici oranı 33, Türkiye’de 6AB’de kadın temsili; AB parlamentosunda 30, üye devletlerin ulusal

parlamentolarında ortalama 23; Türkiye’de parlamentoda kadın temsili 9,1

Hala ülkemizde 4,5 milyon kadın okuma yazma bilmemektedir.15-19 yaş arası genç kızların% 44.3’ü ne okula, ne işe gidiyor.Türkiye’de yılda 2 bin 500 kadın anne olmak isterken ölüyor.

Kadınların kazancı da erkek kazancından yüzde 40 daha az. .

DeğerlendirmeDeğerlendirme Mevzuatımıza giren esnek çalışma modellerinin sosyal güvenlik Mevzuatımıza giren esnek çalışma modellerinin sosyal güvenlik

boyutu sağlam temellere oturtulmalıdır. boyutu sağlam temellere oturtulmalıdır.

Kadınlar için aile yapısını bozmayacak iş düzenlemelerinin ve sosyal Kadınlar için aile yapısını bozmayacak iş düzenlemelerinin ve sosyal hakların gerçekleştirilmesi gerekiyor. hakların gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Kadınlarımızın katma değeri yüksek, nitelikli ve düzgün iş ve Kadınlarımızın katma değeri yüksek, nitelikli ve düzgün iş ve alanlarda istihdam edilebilmeleri için girişimciliği destekleyen alanlarda istihdam edilebilmeleri için girişimciliği destekleyen politikalar izlenmelidir. politikalar izlenmelidir.

Kırsal kesimde yaşayan kadınlar için gelir getirici ve çalışma Kırsal kesimde yaşayan kadınlar için gelir getirici ve çalışma koşullarını iyileştirici projeler yapılmalıdır.koşullarını iyileştirici projeler yapılmalıdır.

Kadınlarımız ekonominin talep ettiği işgücü nitelikleriyle Kadınlarımız ekonominin talep ettiği işgücü nitelikleriyle donatılmalıdır.donatılmalıdır.

Özellikle “bağımsız özellikte idari ve mali özerk” bir “Özellikle “bağımsız özellikte idari ve mali özerk” bir “Eşitlik KurumuEşitlik Kurumu”nun ”nun kurulmalıdırkurulmalıdır..

DeğerlendirmeDeğerlendirme

Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi ve/veya kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının ve/veya kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının

temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır. temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır.

Aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri sadece Aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri sadece kadınların sorumluluğunda gören anlayış yerine, bu sorumlulukların anne, baba, kadınların sorumluluğunda gören anlayış yerine, bu sorumlulukların anne, baba,

devlet veya işveren arasında paylaşılması yaklaşımı benimsenmelidir. devlet veya işveren arasında paylaşılması yaklaşımı benimsenmelidir.

Ülkemizde kreş gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumlarının sayısı artırılmalıdır.Ülkemizde kreş gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumlarının sayısı artırılmalıdır.

Özel sektörde çalışan kadınların bir çoğu doğum yaptıktan sonra çocuklarının bakımı Özel sektörde çalışan kadınların bir çoğu doğum yaptıktan sonra çocuklarının bakımı amacıyla kreş veya bakıcı parası ödememek için işten ayrılarak çocuklarına kendileri amacıyla kreş veya bakıcı parası ödememek için işten ayrılarak çocuklarına kendileri bakmaktadır. Özellikle ücretleri düşük olan kadın işçiler doğumdan sonra işe devam bakmaktadır. Özellikle ücretleri düşük olan kadın işçiler doğumdan sonra işe devam etmeleri durumunda kazandıkları ücretlerin büyük bir kısmını bakıcı veya kreşlere etmeleri durumunda kazandıkları ücretlerin büyük bir kısmını bakıcı veya kreşlere ödemek durumunda kalmaktadırlar. Hal böyle olunca kadın yönünden çalışmamak ödemek durumunda kalmaktadırlar. Hal böyle olunca kadın yönünden çalışmamak

daha kazançlı bir duruma gelmiş olmaktadır.daha kazançlı bir duruma gelmiş olmaktadır.

İşte bu olumsuz durumu giderebilmek için doğum yapan kadının çocuğunun kreş veya İşte bu olumsuz durumu giderebilmek için doğum yapan kadının çocuğunun kreş veya bakıcı ücreti, aile ve sosyal yardım sigorta kolundan devlet tarafından karşılanması bakıcı ücreti, aile ve sosyal yardım sigorta kolundan devlet tarafından karşılanması

gerekmektedir. Bu sigorta kolu kadınların küçük çocuklarının bakımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu sigorta kolu kadınların küçük çocuklarının bakımlarının sağlanması için işten ayrılmalarını önleyecektir. Bu nedenle aile ve sosyal yardım sigortası adı için işten ayrılmalarını önleyecektir. Bu nedenle aile ve sosyal yardım sigortası adı

altında bir sigorta kolu ihdas edilmelidir. altında bir sigorta kolu ihdas edilmelidir.

Doğum sonrası ücretsizi izin uygulamasının yeniden Doğum sonrası ücretsizi izin uygulamasının yeniden düzenlenmesidüzenlenmesi

Doğum yaptıktan sonra kadınlara (memur ve işçilere) toplam 16 hafta(çoğul Doğum yaptıktan sonra kadınlara (memur ve işçilere) toplam 16 hafta(çoğul gebelikte 18 hafta) doğum izni verilmektedir. Bu izin süresinin bitiminden gebelikte 18 hafta) doğum izni verilmektedir. Bu izin süresinin bitiminden itibaren işçilere altı ay memurlara ise 12 ay talep etmeleri halinde ücretsiz itibaren işçilere altı ay memurlara ise 12 ay talep etmeleri halinde ücretsiz izin verilmektedir. Ücretsiz izin uygulaması sadece doğum yapan kadına izin verilmektedir. Ücretsiz izin uygulaması sadece doğum yapan kadına tanınmıştır. Doğum izninin kullanılması da ücretli iznin bitim tarihinden tanınmıştır. Doğum izninin kullanılması da ücretli iznin bitim tarihinden başlamaktadır. Ücretsiz iznin kısa bir süre içerisinde kullanılması pek başlamaktadır. Ücretsiz iznin kısa bir süre içerisinde kullanılması pek

hakkaniyetli gözükmemektedir. Örneğin çocuk altı aylık iken bu izni anne ve hakkaniyetli gözükmemektedir. Örneğin çocuk altı aylık iken bu izni anne ve baba kullanmaya gerek duymayabilirler. Anne ve baba ücretsiz izni çocuk baba kullanmaya gerek duymayabilirler. Anne ve baba ücretsiz izni çocuk

üç yaşında iken kullanmak isteyebilirler.üç yaşında iken kullanmak isteyebilirler.

Ücretsiz doğum izni süreleri işçi ve memurlarda eşitlenerek bu izinler Ücretsiz doğum izni süreleri işçi ve memurlarda eşitlenerek bu izinler ebeveyn izni adı altında Avrupa ülkelerinin bir kısmında uygulandığı gibi ebeveyn izni adı altında Avrupa ülkelerinin bir kısmında uygulandığı gibi

anne ve babaya verilmelidir. Bu izinlerin doğumdan sonra beş yıllık bir süre anne ve babaya verilmelidir. Bu izinlerin doğumdan sonra beş yıllık bir süre içerisinde kullanılması yönünde düzenleme yapılmalıdır. Anne ve babadan içerisinde kullanılması yönünde düzenleme yapılmalıdır. Anne ve babadan

birisi veya izni paylaşmak suretiyle her ikisi birden bu izni beş yıllık süre birisi veya izni paylaşmak suretiyle her ikisi birden bu izni beş yıllık süre içerisinde istedikleri zaman kullanabilmeleri yönünde mevzuatımızda içerisinde istedikleri zaman kullanabilmeleri yönünde mevzuatımızda

düzenlemeler yapılmalıdır. düzenlemeler yapılmalıdır.

DeğerlendirmeDeğerlendirme Gerek kadınların çalışma hayatında daha fazla yer alması gerekse Gerek kadınların çalışma hayatında daha fazla yer alması gerekse

toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmak için Türkiye özellikle yasal açıdan çok toplumsal cinsiyet eşitliğine ulaşmak için Türkiye özellikle yasal açıdan çok önemli gelişmeler kaydetmiştir. Hiç kuşkusuz bu gelişmeler yeterli değildir. önemli gelişmeler kaydetmiştir. Hiç kuşkusuz bu gelişmeler yeterli değildir. Uygulamada da ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Uygulamada da ciddi sorunlar yaşanmaktadır.

Bu gelişmelerin eksiksiz olarak uygulamaya konulması en önemli hedef Bu gelişmelerin eksiksiz olarak uygulamaya konulması en önemli hedef olarak önümüzde durmaktadır. yapılan tüm düzenlemelere ve kadınların olarak önümüzde durmaktadır. yapılan tüm düzenlemelere ve kadınların işgücüne katılımında yasal açıdan herhangi bir ayrım olmamasına rağmen işgücüne katılımında yasal açıdan herhangi bir ayrım olmamasına rağmen hala bu durum rakamlara yansımamaktadır. hala bu durum rakamlara yansımamaktadır.

Bunu aşabilmenin yolu da yasalardan çok, kafaları değiştirmekle Bunu aşabilmenin yolu da yasalardan çok, kafaları değiştirmekle mümkündür. mümkündür.

Uluslar arası referanslar, iç hukuk düzenlemeleri ve hatta dini Uluslar arası referanslar, iç hukuk düzenlemeleri ve hatta dini referanslar kadınlara ne kadar ileri haklar tanırsa tanısın, sorun referanslar kadınlara ne kadar ileri haklar tanırsa tanısın, sorun

daha çok, kültürel gelenekler, alışkanlıklar ve ezberlerlerle daha çok, kültürel gelenekler, alışkanlıklar ve ezberlerlerle ilgilidir. Öncelikli olarak toplumsal anlayış ve davranış ilgilidir. Öncelikli olarak toplumsal anlayış ve davranış

biçimlerimizi gözden geçirmeli, sorgulamalı ve değiştirmeliyiz. biçimlerimizi gözden geçirmeli, sorgulamalı ve değiştirmeliyiz. Yeni Yeni bütüncül politika ve stratejiler oluşturmalıyız.bütüncül politika ve stratejiler oluşturmalıyız.

SENDİKA VE TOPLU İŞ SENDİKA VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE KADINSÖZLEŞMELERİNDE KADIN

Türkiye’de kadınların sendikalaşma Türkiye’de kadınların sendikalaşma oranları oldukça düşük düzeydedir.oranları oldukça düşük düzeydedir.

Sendikalardaki kadın üye oranı toplam Sendikalardaki kadın üye oranı toplam üyelerin ortalama %12-13’ü üyelerin ortalama %12-13’ü

düzeyindedir. düzeyindedir.

Yönetim kademesinde görev yapan Yönetim kademesinde görev yapan kadın sayısı ise yalnızca % 1 kadın sayısı ise yalnızca % 1

seviyesindedir.seviyesindedir.

KADINLAR NE DİYOR?KADINLAR NE DİYOR?Yapılan araştırmalarda en önemli faktörün aile ve iş yaşamındaki sosyal Yapılan araştırmalarda en önemli faktörün aile ve iş yaşamındaki sosyal rolleri gereği kadınların sendikal faaliyetlere yeteri kadar zaman ayıramaması, rolleri gereği kadınların sendikal faaliyetlere yeteri kadar zaman ayıramaması, sendikaların faaliyetleri konusunda yeterli bilgi sahibi olunmaması sendikaların faaliyetleri konusunda yeterli bilgi sahibi olunmaması gelmektedir. Diğer önemli bir faktörde erkek egemen bir yapıda olan gelmektedir. Diğer önemli bir faktörde erkek egemen bir yapıda olan sendikaların içerisinde yönetim kademelerinde görev alamayacaklarını sendikaların içerisinde yönetim kademelerinde görev alamayacaklarını düşünmeleridir. düşünmeleridir.

Yapılan çalışmalarda ortaya çıkan tespit ve sorunlar Yapılan çalışmalarda ortaya çıkan tespit ve sorunlar — —Kadınlar sendikanın kendilerine ne bakımdan faydalı olacağını bilmiyorlar. Kadınlar sendikanın kendilerine ne bakımdan faydalı olacağını bilmiyorlar.

—Aile ile ilgili sorumlulukları yüzünden zamanları yok. —Aile ile ilgili sorumlulukları yüzünden zamanları yok. —Onlara bu konuda yol gösteren olmamış. —Onlara bu konuda yol gösteren olmamış. —Sendikalar hakkında olumsuz düşüncelere sahipler. —Sendikalar hakkında olumsuz düşüncelere sahipler. — Sendikalar kadınların ihtiyaçlarına cevap vermiyor. — Sendikalar kadınların ihtiyaçlarına cevap vermiyor. —Erkeklerin egemenliğindeler. —Erkeklerin egemenliğindeler. —İşverenden çekiniyorlar. —İşverenden çekiniyorlar. —Kocaları engel oluyor. —Kocaları engel oluyor. —Üye aidatlarını ödemekte zorlanıyorlar. —Üye aidatlarını ödemekte zorlanıyorlar. -Üye olmak için özgüvene sahip değiller. -Üye olmak için özgüvene sahip değiller.

Şeklinde sıralanabilir.Şeklinde sıralanabilir.

Teşekkürler…Teşekkürler…

tÜrkİye İŞgÜcÜ pİyasasinda kadin

Documents