TÜRKİYE BİYOATIK POTANSİYELİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

MUSTAFA ACARKARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

SAMSUN

2

SUNUM PLANI

ETAM Tanıtım

Bölgelere Göre Biyoatıklar

Türkiye Tahmini Atık ve Kullanılabilir Atık Potansiyeli

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Örnek Çalışma

Bazı Tarımsal Atıkların Isıl Değerleri

Biyoatıkların Mevcut Değerlendirilme Şekilleri

Proje Komponentleri

3

KURULUŞ AMACI

2008 yılında Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından KTAE, “ Enerji Tarımı Araştırma Merkezi” kurulması

konusunda görevlendirilmiştir.

4

KURULUŞ AMACI

4

Merkezin kuruluş amacı, enerji bitkilerinden ve biyo atıklardan enerji üretimine yönelik araştırmalar yapmak, biyoenerji çalışmalarında ülkesel

merkez görevi görmektir.

5

Bunun üzerine bir altyapı projesi hazırlayarak DPT’na sunulmuş ve proje 3.465.562 liralık bütçe ile kabul edilmiştir. Proje ile enstitü bünyesinde “Enerji Tarımı Araştırma Merkezi” kurulmuştur. Bu merkez, içerisinde

gelişmiş bir biyoyakıt laboratuarını barındırmaktadır.

KURULUM SÜRECİ

Enerji Bitkileri Tarımı Araştırma Merkezi olarak ülke genelinde araştırma ve temel projeler yürütmekle görevlendirilmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesindeki bu ölçekteki tek merkezdir. Merkez, verilen görevlerin en iyi şekilde yapılabilmesi için 3 ana birimden oluşturulmuştur.

-Biyodizel Birimi: Biyodizel, bitkisel ve hayvansal yağlardan elde edilen ve motorine alternatif bir biyoyakıttır. Biyodizel biriminde değişik hammaddelerden biyodizel üretimi ve üretilen biyodizelin standartlara uygunluğunun test edilmesi işlemleri yapılmaktadır.

-Biyoetanol Birimi: Biyoetanol, şeker, nişasta ve selüloz içeren hammaddelerden elde edilen ve benzine alternatif bir yakıttır. Biyoetanol biriminde değişik hammaddelerden biyoetanol elde edilmesi ve elde edilen biyoetanolün kalite testleri yapılmaktadır.

-Biyokütle Birimi: Bu birimde her türlü bitkisel materyal üzerinde çalışma yapılmaktadır. Bitkisel hammaddeler briketlenerek veya peletlenerek yanma analizleri, yanma sonrasında ortaya çıkan egzoz emisyonları belirlenmektedir. Ayrıca bu materyallerin kalori değerleri de tespit edilmektedir.

10

31.12.2011

ETAM

11

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Karadeniz)

12

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Karadeniz)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

478.524 0 65.756 246.932 1.627.379 187.999 21.240 1.338

TOPLAM ATIK MİKTARI 5.675.438

13

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Marmara)

14

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Marmara)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

618.563 21.302 28.084 50.443 3.019.961 3.996.212 96.156 165.836

TOPLAM ATIK MİKTARI 7.996.557

15

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Ege)

16

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Ege)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

701.419 791.523 18.380 5 1.750.555 321.126 160 513.720

TOPLAM ATIK MİKTARI 7.976.521

17

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Akdeniz)

18

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Akdeniz)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

2.185.616 699.009 28.756 168 2.693.664 462.556 1.134 162.008

TOPLAM ATIK MİKTARI 9.814.177

19

Bölgelere Göre Biyoatıklar (İç Anadolu)

20

Bölgelere Göre Biyoatıklar (İç Anadolu)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

135.259 70 361.254 0 6.670.795 813.375 18.500 2.437

TOPLAM ATIK MİKTARI 20.021.689

21

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Güneydoğu)

22

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Güneydoğu)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

428.450 1.671.485 1.927 1 2.928.852 29.956 1.784 34.397

TOPLAM ATIK MİKTARI 6.659.546

23

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Doğu Anadolu)

24

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Doğu Anadolu)

MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN

25.368 991 50.545 177 1.468.188 41.758 226 0

TOPLAM ATIK MİKTARI 3.416.531

25KARADENİZ MARMARA İÇ ANADOLU EGE DOĞU

ANADOOLUGÜNEYDOĞU

ANADOLUAKDENİZ

0

5000000

10000000

15000000

20000000

25000000

5,675,438

7,243,476

20,021,689

7,976,521

3,416,531

6,659,546

9,814,177

Bölgelere Göre Tarımsal Atıklar (ton)

26

Ürün Ekim Alanı (Da)

Üretim (ton) Atık Miktarı (ton)

Tahmin EdilenFındık Zurufu 337.498.943 661.614 297.726

Çay Tozu 761.360 1.121.206 50.000

Kolza Sapı 312.496 106.450 212.900

Buğday Sapı 85.738.019 20.159.394 20.159.394

Çeltik 990.433 696.000 139.200

Ayçiçeği 5.852.982 1.118.000 5.852.982

Mısır Sapı 5.282.838 3.811.000 4.573.200

Ülkemizdeki Bazı Tarım Ürünlerinin Üretim Ve Atık Miktarları

2727

Biyoatıklar Ülke Geneli (ton)

TOPLAM ATIK MİKTARI 60.807.328TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARI 15.000.000

28

Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma

TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON)

İl Adı Buğday Arpa Mercimek Nohut Pamuk Ayçiçeği Soya Aspir Susam Mısır TOPLAM

Diyarbakır 182.624 59.388 167.310 8.300 219.200 15.975 246 0 0 29.359 682.402

Mardin 72.776 20.705 119.000 7.350 182.535 0 1.125 0 0 126.094 529.585

Elazığ 8.422 872 360 1.200 0 0 0 45 141 380 11.420

Malatya 6.250 3.695 1.000 3.700 0 0 0 0 0 344 14.989

Bitlis 2.502 94 0 140 0 1.912 0 22 0 166 4.836

Muş 0 0 415 1.900 0 13.612 1.260 2.137 0 242 19.566

Bingöl 0 0 0 210 0 0 0 0 0 220 430

Şanlıurfa 0 0 0 0 1.365.245 0 0 0 0 990.708 2.355.953

K.Maraş 0

TOPLAM 272.574 84.754 288.085 22.800 1.766.980 31.499 2.631 2.204 141 1.147.513 3.619.181

29

Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma

TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON)

İl Adı Buğday Arpa Mercimek Nohut Pamuk Ayçiçeği Soya Aspir Susam Mısır TOPLAM

Diyarbakır 182.624 59.388 167.310 8.300 219.200 15.975 246 0 0 29.359 682.402

Mardin 72.776 20.705 119.000 7.350 182.535 0 1.125 0 0 126.094 529.585

Elazığ 8.422 872 360 1.200 0 0 0 45 141 380 11.420

Malatya 6.250 3.695 1.000 3.700 0 0 0 0 0 344 14.989

Bitlis 2.502 94 0 140 0 1.912 0 22 0 166 4.836

Muş 0 0 415 1.900 0 13.612 1.260 2.137 0 242 19.566

Bingöl 0 0 0 210 0 0 0 0 0 220 430

Şanlıurfa 0 0 0 0 1.365.245 0 0 0 0 990.708 2.355.953

K.Maraş 0

TOPLAM 272.574 84.754 288.085 22.800 1.766.980 31.499 2.631 2.204 141 1.147.513 3.619.181

3030

Buğday

Arpa

Mercim

ekNohut

Pamuk

Ayçiçeğ

iSo

yaAsp

ir

Susam Mısır

TOPLA

M

0

1,000,000

2,000,000

3,000,000

4,000,000

5,000,000

6,000,000

7,000,000

8,000,000

3,222,264

1,103,836

319,060

38,087

1,766,987

42,000

3,5082,940

189

1,147,514

7,646,385TOPLAM ATIK (Ton)

Buğday

Arpa

Mercim

ekNohut

Pamuk

Ayçiçeğ

iSo

yaAsp

ir

Susam Mısır

TOPLA

M

0

500,000

1,000,000

1,500,000

2,000,000

2,500,000

3,000,000

3,500,000

4,000,000

272,574

84,754288,085

22,800

1,766,980

31,499

2,6312,204

141

1,147,513

3,619,181TOPLAM

Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma

31

Bazı Tarımsal Atıkların Isıl Değerleri (cal/g)

3131

Yöreye özgü tarımsal atık ve artıklar rahatlıkla briket veya pelet haline getirilerek ısınma ihtiyacımızı karşılamakta kullanılabilir.

Isınma dışında elektrik üretimi için kullanılmaları da mümkündür. Enerji değeri olarak, yaygın kullanılan yakıtlarla rahatlıkla

yarışabilmektedir.ÜRÜN ISIL DEĞER (kkal) ÜRÜN ISIL DEĞER (kkal)

Linyit Kömür 4.200 Çay Tozu** 4.758

Taş Kömür* 6.000 Ayçiçeği Sapı** 4.040

Odun* 2.500 Kolza Sapı** 4.087

Fuel Oil* 9.700 Fındık Zurufu** 4.226

Mazot* 10.200 Mısır Sapı** 4.275

Çeltik Sapı** 3.629 Çeltik Kavuzu** 3.725

*http://www.uret.com.tr** KTAE Enerji Tarımı Araştırma Merkezi

32

33

Mevcut Durum

34

Mevcut Durum

35

Mevcut Durum

36

Mevcut Durum

37

Mevcut Durum

38

Mevcut Durum

39

Mevcut Durum

40

Mevcut Durum

41

BİYOKÜTLE

42

Ne Yapılabilir?

43

Yurt dışında bu ürünlerin üretimi, taşınması ve kullanılmasına yönelik standartlar oluşturulmuş ülkemizde henüz bu yönde bir standart mevcut değildir.

• Pelet ve briketler genelde 15 kg, 25 kg, 500 kg, 1 ton ve dökme (açık) pelet olarak satılmaktadır

44

Ne Yapılabilir?

Pelet - Briket

45

Ne Yapılabilir?

Piroliz

46

Ne Yapılabilir?

Biyoetanol

B İ Y O K Ü T L E

ÖRNEK

Fındık İçin;

Fındık toplanır

Kurutulup patozlanır

B İ Y O K Ü T L E

Patoz atığı olan zuruf öğütülür

Pelet makinasında peletlenir

B İ Y O K Ü T L E

Hazırlanan peletler

Pelet sobasında yakılır.

B İ Y O K Ü T L E

Fındık üreticisi olup, 2 ton fındık atığı olan her üretici

bu şekilde kışlık yakacak ihtiyacını karşılayabilir. Bu

sayede;

- Üreticiler bu atığı yok etmek

zahmetinden kurtulacak,

- Isınmak için kömür parası ödemek

zorunda kalmayacak,

- Kömürden dolayı meydana gelen

hava kirlilikleri azalacak,

- Orman kesimleri olmayacak ve

- Çiftçi ekonomik olarak da rahatlayacaktır.

B İ Y O K Ü T L E

Bu durum sadece Karadeniz Bölgesindeki fındık için geçerli değildir.Her bölgede kendine has tarımsal atık ve artıklar bulunmaktadır. Bu atıklar fındık örneğinde olduğu gibi değerlendirilebilir.

Örneğin Trakya’da çeltik ile ayçiçeği atık ve artıkları

B İ Y O K Ü T L E

Ege’de pamuk ile zeytin atık ve artıkları

B İ Y O K Ü T L E

Güney’de pamuk atık ve artıkları

B İ Y O K Ü T L E

İç Anadolu’da tahıl atık ve artıkları

55

Nasıl Bir Proje?

a- Çalışılabilecek tarımsal atıkların belirlenmesi

56

Nasıl Bir Proje?

b- Tarımsal atıkların kullanılabilir potansiyellerinin belirlenmesi

57

Nasıl Bir Proje?

c- Materyallerin ısıl değerlerinin ve potansiyel enerji miktarının belirlenmesi

58

Nasıl Bir Proje?

d- Biyoyakıt İçin İdeal Hammadde veya Karışımlarının Belirlenmesi

59

Nasıl Bir Proje?

e- Pilot Tesis Kurulması İçin Yer Belirlenmesi, Nakliye ve Hammadde Maliyetlerinin Belirlenmesi

60

Nasıl Bir Proje?

f- Biyoyakıt Üreticileri ile Biyokütle Yakma Ünitesi (Soba) Üreticilerinin Bir Araya Getirilmesi

61

Nasıl Bir Proje?

g- Farkındalık Oluşturulması

62

Araştırma Altyapı İhtiyaçları

Kurutma Ünitesi

Yatık Tip Pelet Makinası

Helezon Tip Briket Makinası

63

TEŞEKKÜRLER