KPSS2016

Birincilerin TercihiBirincilerin Tercihi

Zozan KÖSE

Türkiye’ninen çok satan

ders notları

Yayın-Proje: Neslihan GürsoyDizgi-Grafik Tasarım: İsa Çam

Kapak Tasarımı: Mehmet Gruşçu

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: pegem@pegem.net

Zozan Köse

Kim Korkar Anayasa'dan

ISBN : 978-605-318-382-2

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2016, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış haklarıPegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkındayayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Ocak 2016, Ankara

ÖN SÖZ

KPSS hepimiz için yoğun emek ve çokça kaygının yaşandığı bir süreç… Bu kitap, yaşanan bu süreçte size doğru ve eksiksiz bilgiyi ulaştırmak ve özellikle görsel öğelerle öğrenmenizi kolaylaştırmak amaçlı hazırlandı. KPSS Genel Kültür bölümündeki Temel Yurttaşlık Bilgisi kapsamındaki 9 sorunun tamamını içeren özellikte, ayrıca ulusal ve uluslararası kuruluşların da yer aldığı bir kaynaktır. Türkiye ve Dünya ile ilgili Genel, Kültürel ve Güncel Sosyoekonomik konular için de büyük bir titizlikle hazırlanan Pegem Akademinin sınav öncesi sunduğu güncel kitapçığı ile de ilgili bölüm tamamlanmıştır. Umarım ki kitabı alarak yaşadığımız bu buluşmamız yaşamınızdaki mesleki değişime ve gelişime katkıda bulunur.

Öncelikle tüm yaşamımız boyunca içinde sevgisi, öğrenme coşkusu ve okuma tutkusu ile bize örnek olan babam Ömer Köse’ye, yaşama coşkumun kaynağı olan, tanıdığım en güzel, en sevgi dolu kadın olan annem Ayşe Köse'ye, şükrettiğim, varlıklarıyla ışığım olan canım kardeşlerime kocaman teşekkür ediyorum…

Çalışma azmi, üstün öngörüsü ile çalışmaktan büyük onur ve mutluluk duyduğum Suat DÜZ’e açtığı yeni kapılar ve güveni için teşekkür ederim.

Kitabın hazırlanma sürecinde desteğini esirgemeyen Savaş Doğan, Ali Karabacak hocalarıma, dizgi aşamasında yoğun emek ve zaman harcayan İsa Çam’a ve tüm dizgi ekibine teşekkür ederim..

Pegem Akademideki başta öğretmenler olmak üzere, işimi coşkuyla yapmamda varlıkları ve destekleriyle yan yana olduğum tüm Ankara Pegem Akademideki eşsiz çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim…

Meslek yaşamım boyunca beni hiç yalnız bırakmayan, sevgilerini, dostluklarını esirgemeyen tüm öğrenci arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.

İyi ki varsınız.…

(Kitabımıza yönelik öneri, eleştiri ve takdirlerinizi pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşabilirsiniz…)

Zozan KÖSE

İÇİNDEKİLERÖnsöz .....................................................................................................................................................iiiİçindekiler ....................................................................................................................................... iv

SOSYAL DÜZEL KURALLARI .....................................................................1Din Kuralları .........................................................................................................................1Görgü Kuralları ................................................................................................................1Ahlak Kuralları ..................................................................................................................1Hukuk Kuraları ..................................................................................................................1

YAPTIRIM ....................................................................................................................................1YAPTIRIM TÜRLERİ .................................................................................................2

Ceza ...................................................................................................................................................2İptal....................................................................................................................................................2Cebri İcra ..................................................................................................................................2Tazminat .....................................................................................................................................2Hükümsüzlük ...........................................................................................................................2

HUKUKUN KAYNAKLARI ....................................................................................3Yazılı (Asli) Kaynaklar ...........................................................................................3Yazısız (tabi) Kaynaklar ......................................................................................3Yardımcı Kaynaklar ....................................................................................................3

ÖRF VE ADETİN UNSURLARI ....................................................................3Maddi Unsur ..........................................................................................................................3Manzur Unsur .....................................................................................................................3Hakuki Unsur .........................................................................................................................3

HUKUKUN ANLAMI .......................................................................................................4Müspet (Pozitif) Hukuk ........................................................................................4Mevzu Hukuk.........................................................................................................................4Tarihi Hukuk ..........................................................................................................................4Tabii (İdeal-Doğal) Hukuk ..................................................................................4

HUKUKUN BOŞLUKLARI .....................................................................................4Hukuk Boşluğu ....................................................................................................................4Kanun Boşluğu ....................................................................................................................4

NİTELİKLERİNE GÖRE HUKUK KURALLARI ................5

Emredici Hukuk Kuralları ..................................................................................5Yetki Verici Hukuk Kuralları .........................................................................5Yedek Hukuk Kuralları ...........................................................................................5İlga Hukuk Kuralları ...................................................................................................5 Tanımlayıcı Hukuk Kuralları ....................................................................5

HUKUKUN DALLARI ...................................................................................................6Kamu Hukuk ...........................................................................................................................6Karma Hukuk ........................................................................................................................6Özel Hukuk ................................................................................................................................6

KAMU HUKUK .........................................................................................................................6Anayasa Hukuku ...............................................................................................................6İdare Hukuku .........................................................................................................................6Yargılama Hukuku .........................................................................................................6

İCRA İFLAS HUKUKU.................................................................................................7Medeni Yargılama Hukuku ................................................................................7Ceza Yargılama Hukuku ........................................................................................7İcra Hukuku .............................................................................................................................7İflas Hukuku ............................................................................................................................7

CEZA HUKUKU .......................................................................................................................8SUÇUN UNSURLARI .....................................................................................................8

Maddi Unsur (Hareket) ........................................................................................8Manevi Unsur (Kusurluk) ....................................................................................8Kanuni Unsur (Tipiklik) ..........................................................................................8

VERGİ HUKUKU ...................................................................................................................9KAMU GELİRLERİ.........................................................................................................9

Harç ................................................................................................................................................... 9Resim ............................................................................................................................................... 9Şerefiye ....................................................................................................................................... 9Vergi ................................................................................................................................................. 9

VERGİNİN OLUŞUM SÜRESİ .........................................................................9DEVLETLER UMUMİ (GENEL) HUKUKU ............................10ÖZEL HUKUK ........................................................................................................................10

Medeni Hukuk ..................................................................................................................10

Borçlar Hukuku ......................................................................................................10Ticaret Hukuku ......................................................................................................10Devletler Özel (Hususi) Hukuku ......................................................10

MEDENİ HUKUK .......................................................................................................11GERÇEK KİŞİ .................................................................................................................11

Kişiliğin Başlangıcı .............................................................................................11Kişiliğin Sona Ermesi ......................................................................................11

TÜZEL KİŞİ ........................................................................................................................12Bünyelerine Göre ................................................................................................12

Kişi Toplulukları .................................................................................................12Mal Toplulukları ................................................................................................12

Tabii Oldukları Hukuka Göre ................................................................12Kamu Hukuku Tüzel Kişileri ..............................................................12Özel Hukuk Tüzel Kişileri ......................................................................12

TÜZEL KİŞİLİĞİN BAŞLANGIÇ SİSTEMLERİ ........13Serbest Kuruluş Sistemi .............................................................................13İzin Sistemi .....................................................................................................................13Tescil Sistemi ..............................................................................................................13

TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ ................................................13İnfisah .....................................................................................................................................13Fesih .........................................................................................................................................13

HAK EHLİYETİ ..............................................................................................................14Genellik .................................................................................................................................14Fiil Ehliyeti .....................................................................................................................14Eşitlik İlkesi ....................................................................................................................14

FİİL EHLİYETİ ...............................................................................................................14KOŞULLAR ..........................................................................................................................14

Olumlu Koşullar .........................................................................................................14Ergin Olmak ...............................................................................................................14Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak ...............................................14

Olumsuz Koşullar .....................................................................................................14Kısıtlı Olmamak .....................................................................................................14

FİİL EHLİYETİNE GÖRE KİŞİLER ..............................................15

Tam Ehliyetli ........................................................................................................15Tam Ehliyetsiz ....................................................................................................15Sınırlı Ehliyetli ...................................................................................................15Sınırsız Ehliyetsiz ..........................................................................................15

HISIMLIK ........................................................................................................................16Kan Hısımlığı (Soy) .......................................................................................16Kayın Hısımlığı ....................................................................................................16Evlat Edinmeden Doğan Hısımlık .............................................16

KİŞİLİĞİN KORUNMASI .........................................................................17Kendisine Karşı (İçe Karşı-Dahili) Korunması .....17Dışa Karşı (Harici) Korunması ...................................................17

HAK ..........................................................................................................................................18Kamu Hakları .......................................................................................................19Özel Haklar .............................................................................................................19

Konularına Göre Özel Haklar...................................................19Kullanılmalarına Göre Özel Haklar ..................................19Amaçlarına Göre Özel Haklar.................................................19Mahiyetlerine (Niteliklerine) Göre

Özel Haklar ..........................................................................................................20HAKLARI DOĞURAN OLGULAR ............................................21

Hukuki Fiiller ........................................................................................................21Hukuki Olaylar ....................................................................................................21Hukuki İşlemler ..................................................................................................21

HAKLARIN KAZANILMASI ..............................................................22Aslen Kazanma ..................................................................................................22Devren Kazanma .............................................................................................22

HAKLARIN KORUNMASI.....................................................................22DEVLET ELİYLE KORUNMASI .................................................22

Hakkın Bizzat Sahibi Eliyle (Kişinin Kendisi Tarafından) Korunması ........................................................................22

MEDENİ HUKUKUN DALLARI ..................................................23Kişiler Hukuku ....................................................................................................23Aile Hukuku ............................................................................................................23

Eşya Hukuku .........................................................................................................23Miras Hukuku ......................................................................................................23

BORÇLAR HUKUKU.....................................................................................24Borçlar Hukukuna Hakim Olan İlkeler ............................24

EDİM TÜRLERİ ..................................................................................................25BORCUN KAYNAKLARI .......................................................................25

Hukuki İşlemlerden Doğan Borçlar .....................................25Haksız Fiillerden Doğan Borçlar ...........................................25Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borçlar ..................25

TİCARET HUKUKU .........................................................................................26Ticari İşletme Hukuku ............................................................................26Kıymetli Evrak Hukuku .........................................................................26Şirketler Hukuku ............................................................................................26Sigorta Hukuku .................................................................................................26Deniz Ticareti Hukuku ...........................................................................26

DEVLETLER ÖZEL (HUSUSİ) HUKUKU ......................27Uyrukluk (Tabiiyet) ....................................................................................27Yabancılar Hukuku .......................................................................................27Kanunlar İhtilafı .............................................................................................27

KARMA HUKUK ..................................................................................................28Bankacılık Hukuku ........................................................................................28Toprak Hukuku ..................................................................................................28Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku ................................................28Uzay Hukuku .........................................................................................................28Hava Hukuku.........................................................................................................28İş Hukuku ................................................................................................................... 29

DEVLET ...........................................................................................................................30Devleti Oluşturan Unsurlar ............................................................30

DEVLET BİÇİMLERİ .................................................................................31Yapılarına Göre Devlet Biçimleri .........................................31

Tekli (Basit) Devlet .............................................................................31Karma (Mürekkep) Devlet .........................................................31

EGEMENLİĞE GÖRE DEVLET BİÇİMLERİ .......32

Teokrasi ......................................................................................................................32Monarşi .......................................................................................................................32Oligarşi .........................................................................................................................32Cumhuriyet .............................................................................................................32

DEVLETİN ORGANLARI .....................................................................32Yasama .........................................................................................................................32Yürütme ......................................................................................................................32Yargı ................................................................................................................................32

HÜKÜMET BİÇİMLERİ...........................................................................33Kuvvetler Birliği ............................................................................................33

Monorşik Sistem ........................................................................................33Meclis Hükümeti Sistemi ...............................................................33

Kuvvetler Ayrılığı .........................................................................................34Başkanlık Sistemi .....................................................................................34Yarı-Başkanlık Sistemi .....................................................................34Parlamenter Sistemi ..........................................................................34

OSMANLI İMPARATORLUĞU ...................................................35Sened-i İttifak ...................................................................................................35Tanzimat Fermanı .......................................................................................35Islahat Fermanı ...............................................................................................35Kanunuesasi ...........................................................................................................35

1921 ANAYASASI ..............................................................................................361924 ANAYASASI ..............................................................................................371961 ANAYASASI ..............................................................................................381982 ANAYASASI ..............................................................................................40

1982 Anayasası'nın Temel Özellikleri ...............................401982 ANAYASASI İLKELERİ .........................................................42

Cumhuriyetçilik ................................................................................................43Atatürk Milliyetçiliği ..............................................................................43Laiklik ............................................................................................................................43Demokratik Devlet .....................................................................................44İnsan Haklarına Saygılı Devlet ..................................................48

Kişilerin Hakları ve Ödevleri .................................................... 49

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler ..................... 49

Siyasi Haklar ve Ödevler ............................................................... 49

Sosyal Devlet ......................................................................................................50

Hukuk Devleti .....................................................................................................51

Eşitlik İlkesi ...........................................................................................................52

Üniter Devlet İlkesi ....................................................................................52

DEVLETİN ORGANLARI .....................................................................53

YASAMA ORGANI ...........................................................................................53

Yasamanın İlkeleri ........................................................................................53

Seçimler ......................................................................................................................54

TBMM Milletvekilleri ...........................................................................55

Yasama Bağışıklığı ......................................................................................56

Yasama Uyumsuzluğu ...............................................................................56

Milletvekilliğin Sona Erme Hallari .......................................57

TBMM Çalışma Düzeni İç Yapısı ...........................................57

Başkanlık Divanı .............................................................................................58

Meclis Başkanı Seçimi ...........................................................................58

Meclis Başkanı Görevleri..................................................................58

Danışma Kurulu................................................................................................58

Komisyonlar ...........................................................................................................58

Siyasi Parti Grupları .............................................................................. 59

Meclis İç Tüzüğü ............................................................................................ 59

TBMM'nin Görevleri ..............................................................................60

Kanun Koymak, Değiştirmek, Kaldırmak .................60

Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tasarılarını

Görüşmek, Kabul Etmek ..................................................................63

Milletlerarası Anlaşmaların Onayını Uygun

Bulmak .......................................................................................................................64

Savaş İlanına Karar Vermek ....................................................64

Genel ve Özel Af İlanına Karar Vermek .................64

Para Basılmasına Karar Vermek .....................................65

Bakanlar Kuruluna Belli Konularda Kanun

Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi

Vermek .....................................................................................................................65

Sayıştay Başkan ve Üyelerini Seçmek .......................65

Anayasa Mahkemesine Üye Seçmek .............................65

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Üyelerini

Seçmek .....................................................................................................................65

Kamu Başdenetçisini Seçmek .................................................65

Bilgi Edinme ve Denetim Yolları .............................................66

Soru ..............................................................................................................................66

Genel Görüşme .............................................................................................66

Meclis Araştırması ................................................................................66

Meclis Soruşturması ............................................................................66

Gensoru ...................................................................................................................66

Parlemento Kararı .....................................................................................67

Özel Nitelikli Kanunlar ..........................................................................67

Özel Karar Yetersayıları (Nitelikli

Çoğunluk) ...................................................................................................................67

YÜRÜTME ORGANI......................................................................................68

Cumhurbaşkanı ..................................................................................................68

Seçim Süresi ....................................................................................................68

Seçim Usulü .......................................................................................................68

Göreve Başlama Anı ............................................................................68

Cumhurbaşkanına Vekalet............................................................68

Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu........................................68

Vatana İhanet ...............................................................................................68

Cumhurbaşkanının Görevleri ......................................................... 69

Yasama ile İlgili Görevleri ........................................................... 69

Yürütme ile İlgili Görevleri ........................................................ 69

Yargı ile İlgili Görevleri .................................................................. 69

Tek Başına Yaptığı İşlemler ..........................................................70

Karşı İmza Kuralına Dahil İşlemler .....................................70

Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı .............................................................70

Bakanlar Kurulu .............................................................................................71

Bakanlar Kurulunun Kuruluşu ................................................71

Bakanlar Kurulunun Görevleri .............................................72

Bakanlara Vekalet .................................................................................72

Bakanlar Kurulunun Sorumluluğu .....................................72

Cezai Sorumluluk ..................................................................................72

Siyasi Sorumluluk .................................................................................72

Hukuki Sorumluluk ...............................................................................72

Geçici Bakanlar Kurulu...................................................................73

Olağanüstü Yönetim Usulü ................................................................73

Olağanüstü Hâl .............................................................................................73

Sıkıyönetim ........................................................................................................73

Milli Güvenlik Kurulu ...............................................................................75

Yürütmeninin Düzenleyici İşlemleri ....................................76

Kanun Hükmünde Kararname .................................................76

Tüzük ..........................................................................................................................77

Yönetmelik ..........................................................................................................77

Cumhurbaşkanı Kararnamesi...................................................77

YARGI ORGANI ...................................................................................................78

Yargı Bağımsızlığı ........................................................................................78

Mahkemelerin Bağımsızlığı ........................................................78

Hâkimlik Teminatı ....................................................................................78

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ................................. 79

Yargı Kolları......................................................................................................... 79

Anayasa Yargısı .........................................................................................80

Anayasa Mahkemesi ............................................................................80

Anayasa Mahkemesinin Görevleri...............................80

Anayasa Mahkemesinin Kararları ..............................82

Anayasa Mahkemesininin Denetimine Tabi

Olmayan Normlar ve İşlemler ............................................82

Adli Yargı.............................................................................................................83

İlk Derece Mahkemeleri ............................................................83

İkinci Derece Mahkemeleri ...................................................83

Son Derece Mahkemeleri ........................................................83

İdari Yargı ..........................................................................................................84

İlk Derece Mahkemeleri ............................................................84

İkinci Derece Mahkemesi .........................................................84

Son Derece Mahkemeleri ........................................................84

Askeri Yargı .....................................................................................................85

Askeri Ceza Yargısı ..........................................................................85

Askeri İdare Yargısı ........................................................................85

Uyuşmazlı Yargısı ve Uyuşmazlık

Mahkemesi..........................................................................................................86

Sayıştay .................................................................................................................86

İDARE HUKUKU ..................................................................................................87

İdare Hukukuna Giriş ...............................................................................87

İdare Hukunun Özellikleri ..................................................................87

İdare Hukukuna Dair Anayasal İlkeler ...........................88

Merkezden ve Yerinden Yönetim İlkesi ....................88

İdarenin Bütünlüğü İlkesi .............................................................. 90

Hukuk Devleti İlkesi............................................................................... 91

Kamu Tüzel Kişiliği ................................................................................. 91

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Görevleri ............. 92

Milli Güvenliğin Sağlanması ....................................................... 92

Özendirme ve Destekleme Faaliyetleri .................... 92

Planlama Faaliyetleri........................................................................ 92

İç Düzen Faaliyetleri .......................................................................... 92

Kolluk Faaliyetleri .................................................................................. 92

Kolluk Makamları................................................................................. 94

Kolluk Personeli ..................................................................................... 94

Kamu Hizmetlerinin Genel İlkeleri .................................. 95

Süreklilik ve Düzenlilik.................................................................. 95

Değişkenlik ..................................................................................................... 95

Nesnellik ve Eşitlik ............................................................................. 95

Bedelsizlik ...................................................................................................... 95

İdarenin Yetkileri ..................................................................................... 96

Düzenleme Yetkisi .............................................................................. 96

Örgütleme Yetkisi ............................................................................... 96

Yaptırım Uygulama Yetkisi .................................................... 96

Kamu Alacaklarını Tahsil Etme Yetkisi .............. 97

Mal Edinme Yetkisi .......................................................................... 97

Kamu Görevlileri ....................................................................................... 98

Devlet Memurları Temel İlkeleri .................................. 98

Devlet Memurluğuna Alınma İlkeleri ...................... 98

Devlet Memurluğuna Alınma Koşulları ................ 99

Yükümlülükleri .......................................................................................100

Yasakları .......................................................................................................100

Mesleki Haklar ve Ayrıcalıklar ....................................100

Disiplin Cezaları ..................................................................................101

Türkiye'nin İdari Yapısı .......................................................................102

Merkezden Yönetim ..........................................................................103

Başkent Teşkilatı .............................................................................103

Başkentteki Yardımcı Kuruluşlar .............................105

Taşra Teşkilatı .....................................................................................106

Yerinden Yönetim .................................................................................110

Yer Yerinden Yönetim Kuruluşları ..........................110

Hizmet Yerinden Yönetim Kuruluşları ...............114

ULUSAL KURULUŞLAR .....................................................................116

Merkez Bankası ...........................................................................................116

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ..................................118

Sermaye Piyasası Kurulu ...............................................................119

Milli İstihbarat Teşkilatı .................................................................120

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ..............120

Diyanet İşleri Başkanlığı ................................................................121

Yükseköğretim Kurulu .........................................................................122

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi .......................122

Sosyal Güvenlik Kurumu ...................................................................123

Kamu Gözetimi Kurumu ....................................................................124

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ...125

Hazine Müsteşarlığı ...............................................................................126

Tasaruf Mevduatı Sigorta Fonu .........................................127

Kamu İhale Kurulu ....................................................................................127

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma

Kurumu ......................................................................................................................128

Rekabet Kurumu .........................................................................................128

ULUSLARARASI KURULUŞLAR ........................................129

Birleşmiş Milletler .................................................................................129

Kuzey Atlantik Savunma Örgütü .........................................131

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ...........................132

Dünya Ticaret Örgütü ........................................................................132

Gelişen Sekiz Ülke .....................................................................................133

İslam İşbirliği Teşkilatı .......................................................................133

İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı.............................133

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü .............................134

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi .............134

Uluslararası Türk Kültür Teşkilatı ...................................134

Şanghay İşbirliği Örgütü ..................................................................135

Avrupa Birliği .................................................................................................135

G-7 Ülkeleri ........................................................................................................136

1

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

İnsanların diğer insanlar ve toplumla geliştirdiği ilişkilere SOSYAL İLİŞKİ denir.

İNSAN, sosyal bir varlıktır.

Sosyal ilişkilerin toplamı sosyal yaşamdır. SOSYAL yaşamın düzen ve güven içerisinde

yaşamasını sağlayan kurallar SOSYAL DÜZEN KURALLARIdır.

Kişilerin belirli olaylarda nasıl, ne şekilde davranması gerektiğini belirleyen kurallardır.Toplumun tamamını veya bir kısmını içerir.Örn: Yolda gördüğümüz arkadaşımızı selamlamak, kapalı alanlarda şapkamızı çıkarmak, düğüne hediye götürmek gibi.Çok sınırlı da olsa zamanla bazı görgü kuraları hukuk kuralına dönüşmüştür.Askerlerin selamlaşmalarının kanunla düzenlenmesi gibi.J Yaptırımı, ”görgüsüz” , ”kaba” , “vefasız” gibi nitelendirilmedir.

Toplumsal yaşamda kişilerin birbirleri ile olan ilişkilerini düzenler. Doğru değerlere dair ortak inançlarla meydana gelir. Değer sistemine uyan davranış “iyi, uymayan davranış ise “kötü” olur. Yani ahlak kuralları, iyi ve kötüyü belirleyen kurallardır.Çoğunlukla ikiye ayrılır.

Hukuk kuralları, toplum içinde kişilerin birbirleriyle, toplumla vedevletle olan ilişkilerini düzenleyen kurallardır. Kişileri emir ve yasaklara uymaya zorlama hakkına sahiptir.Hukuk kurallarının emir ve yasakları diğer sosyal düzen kuralları ile benzerlikler taşır. Ancak hukuk kuralları maddi yaptırımlıdır ve bu özelliği ile diğer sosyal düzen kurallarından ayrılır.

Uhrevi din kuralları, Allah ile kul arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallardır.İbadet etmek, oruç tutmak, namaz kılmak,zekat vermek gibi.

YAPTIRIM (müeyyide): Kurallara uygun hareket edilmediği durumlarda, (yap denilen kuralı yapmama, yapma denilen kuralı yapma durumunda) karşılaşılacak tepkidir.

J Yaptırımı, ”ayıplama” , ”küçük görme” şeklindedir.

J Yaptırımı; günahkâr olma, ahirette cezalandırılma gibi. Yaptırımı maddi değildir. Hiç kimse din kurallarına uymaya zorlanamaz.

Objektif ahlak kuralları, kişilerin birbirleri ile ilişkilerindeki davranışları düzenler. Başkalarının canına, namusuna göz dikmemek,yoksullara yardım etmek gibi. J Objektif ahlak kuralları zamanla hukuk kuralına dönüşebilir. Örneğin Medeni Kanun hükmünegöre ”herkes yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy-altsoy ve kardeşlerine yardım etmekle yükümlüdür.(nafaka yükümlülüğü)

Dünyevi din kuralları, kulların birbirleri ile olan ile ilişkilerini düzenleyen kurallardır.

SOSYAL DÜZEN KURALLARI

DİN KURALLARI GÖRGÜ KURALLARI (Adab-ı Muaşeet) AHLAK KURALLARI

Uhrevi Dünyevi

HUKUK KURALLARI

Görevleri Nitelikleri

Subjektif Objektif

A Toplumda barışı,A Hukuki güvenliği,A Toplumsal adaleti sağlar.A Oluşum ve gelişimlere cevap verir.

Tüm evrenin yaratıcısı olan ilahi varlığa inanıp, ibadetlerini yerine getirmeyi emreden kurallar bütünüdür. Değiştirilmesi mümkün değildir. Kendi içinde ikiye ayrılır;

Subjektif ahlak kuralları, kişilerin kendi nefsine karşı nasıl davranması gerektiğini düzenler. Örn: İyi hisler beslemek, yalan söylememek gibi.

A Geneldir.A Süreklidir.A Soyutttur.A Kişilik dışıdır.A Maddi yaptırımlıdır.

2

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

(Hukukun emir ve yasaklarına aykırı davranılması durumunda karşılaşılacak yaptırımlar)

Hukuka aykırı olarak başkasına verilen zararın karşılanmasıdır.Tazminata konu olan zarar, haksız fiil (hukuka aykırı eylem-davranış) veya sözleşme yoluyla oluşabilir.Tazminat maddi veya manevi şekilde olabilir.

YAPTIRIM TÜRLERİ

CEZA İPTAL CEBRÎ İCRA TAZMİNAT HÜKÜMSÜZLÜK

MADDİ MANEVİ

YOKLUK

Mutlak Butlan Nispi Butlan

BUTLAN

TEK TARAFLI BAĞLAMAZLIK

(Askıda Geçersizlik),

Hukuk kurallarına aykırı olarak yapılmış idari işlemlere uygulanan yaptırımdır. Menfaati zarara uğrayan kişi yargı organına başvurarak işlemi iptal ettirebilir. Örn: Öğrencinin hukuka aykırı olarak sınava girmesinin engellenmesi, haksız şekilde memurun işten çıkarılması gibi. İptal davası idarenin aldığı bir karara göre açılır.

Kişilerin yerine getirmediği yükümlülüklerin, borçların devlet zoruyla yerine getirilmesidir. Bireysel icra takibi toplu icra olan iflas takibi gibi. Ayırt etme gücüne sahip küçükler

ve kısıtlı kişilerin kanuni temsil-cilerinin izni olmadan işlem yapmaları hâlinde gerçekleşir. Örn: 15 yaşındaki bir küçüğün yaptığı satış sözleşmesi tek taraflı bağlamazlık yaptırımına uğrar. Fiil ehliyeti olmayan 15 yaşındaki küçüğü bağlamaz ancak işlemi yapan tam ehliyetliyi bağlar. İşle- mi yapan küçüğün velisinin onayı durumunda küçük için de bağla- yıcılığı olan işlem olur. Velinin onayı olmadığı takdirde işlem iki taraf için de hükümsüzdür.

Hukuki bir işlemin(hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş irade açıklaması) kanuna aykırı şekilde yapılması ya da kanunun öngördüğü şekilde yapılmaması durumunda uygulanacak yaptırımdır. Hükümsüzlüğün farklı tür ve dereceleri bulunmaktadır.

Sözleşmenin bir kısmında geçersizliğin (mutlak butlana oranla daha hafif) bulunmasıdır (irade sakatlığı gibi). İşlemin geçersiz sayılması için işleme taraf olanların bunu ortaya çıkarması gerekir. Örn: Sarhoşken yapılan evlilik gibi.

Hukuki işlemin kurucu unsurlarının olması ancak geçerlilik şartlarının bazılarının bulunmaması, emredici hükümlere aykırılı olması durumunda uygulanan yaptırımdır. Örn: Akıl hastasının yaptığı evlilik, dayının yeğeniyle yaptığı evlilik gibi.

Hukuki işlemelerin kurucu unsurlarının

olmamasıdır. Bir hukuki işlem olma-

dığından yaptırım da bulunmaz. Resmî

evlendirme memuru önünde yapılmayan

evlilik, imzasız senet gibi.

Suç işleyen kişiye kanunun uyguladığı yaptırımdır. (Suç; Kanuna aykırı davranış)Suçun ağırlığına göre cezalar farklılaşır.A Adli para cezası,A Süreli hapis, A Müebbet hapis,A Ağırlaştırılmış müebbet hapis gibi.J Ölüm cezası ve genel müsadere cezası ceza türleri arasında yer almaz.

Disiplin cezalarıSadece belirli statülerde olan kişilere uygulanır.(Memur, asker, öğrenci, dernek,siyasi parti, meslek odası üyeleri gibi)

A Uyarma,A Kınama,A Aylıktan kesme,A Kademe ilerlemesini durdurma, A Devlet memurluğundan çıkarma gibi.

Disiplin cezaları kusurun ağırlığına göre değişir.

Zarar görenin mal varlığında (iradesi dışında) oluşan zararın para veya para dışında benzer bir değer vererek giderilmesidir. Örn: Satmış olduğu ürünü zamanında teslim etmeyen satıcının, alıcı da yarattığı zararı karşılamakla yükümlü olması.

Zarar gören kişinin kişilik değerlerinde(iradesi dışında) oluşan acı, ızdırap ve ruhi bunalımın bir miktar para ile giderilmesidir. Kardeşinin ölümüne neden olan sürücüye dava açılması gibi..

3

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

HUKUKUN KAYNAKLARI

YAZILI (ASLİ) KAYNAKLAR YAZISIZ (TALİ) KAYNAKLAR YARDIMCI KAYNAKLAR

Yazılı hukuk kurallarını içeren kaynaklardır.

Anayasa

Kanun = Kanun Hükmünde

Kararname = Uluslararası anlaşmalar

Tüzük

Yönetmelik

Adsız yönetmelikler(genelgeler, tamimler, sirküler…)

Örf ve adet (gelenek), toplumda geçmişten bu yana kök salan, kendiliğinden oluşan davranışlardır. Yetkili bir organ tarafından bilinçli oluşan kurallar değildir. Yazılı değildirler. Yazılı kaynaklarda hukuk kuralı bulunmadığında ikinci olarak örf ve adet hukukuna bakılır. Yani tali kaynaktır. Tüm ülke genelinde bilinen ve uygulanırsa “genel örf adet”, belli bir yöre veya meslek grubuna uygulanırsa “özel örf adet” adını alır. Herhangi bir örfün, adetin hukukta kaynak olabilmesi için bazı unsurları barındırması gerekir.

Hâkimin bakma zorunluluğunun olmadığı kaynaklardır.Bilimsel (ilmi) görüşler, tartışmalı konularda bilim adamlarının ileri sürdüğü bilimsel görüş, düşünce ve kanaatlerdir. Doktrin ya da öğreti olarak da tanımlanır.Yargısal (mahkeme) kararlar (içtihat), hukuki anlaşmazlıklarda mahkemenin vermiş olduğu karalardır.J Yardımcı kaynakların (içtihatı birleştirme kararları hariç) bağlayıcılığı yoktur.

Normlar hiyerarşisi, hukuk düzeni piramidi olarak da tanımlanır. Hukuk düzenindeki normlar altlık-üstlük ilişkisi içindedir. Alttaki norm üstteki normun işleyişini, hayata geçirilmesini sağlar. Normlar hiyerarşisinin en üstünde anayasa yer almaktadır. Kanunlar anayasaya, tüzükler kanuna, yönetme-likler tüzüğe aykırı olamaz.

ÖRF VE ADETİN UNSURLARI

Devamlılık ve tekrardır.

Yani tekrarlanmayan,belli bir süre sonra uygulanmayan örf ve adetler hukuk kuralı olamaz.

Genel inanıştır.

Toplumdaki kişilerin bu davranış şekline uymalarına ilişkin genel inanışlarının bulunması gerekir.

Maddi yaptırımdır,

Devlet gücüyle desteklenmektedir.Örf ve adet hukukunun enönemli unsurudur. Bu unsur olmadığında uygulanması mümkün değildir.

Maddi Unsur Hukuki UnsurManevi Unsur

4

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

HUKUKUN ANLAMI

MÜSPET(POZİTİF) HUKUK MEVZU HUKUK

HUKUKUN BOŞLUKLARI

Kanun BoşluğuHukuk Boşluğu

TARİHÎ HUKUK TABİİ (İDEAL-DOĞAL) HUKUK

Hukuk, bir ülkede belirli bir dönemde yürürlükte olan hukuk kurallarıdır.(Yazılı ve yazısız tüm hukuk)

Şu an ülkemizde uygulanan hukuktur.Değiştirilmedikleri sürece uyulmak,uygulanmak zorundadır. Anayasa, kanun, kanun hükmünde kararname, uluslararası anlaşmalar, tüzük, yönetmelik, örf ve adetler gibi.

Bir ülkede, belirli bir dönemde yürürlükte bulunan yetkili mercii tarafındankonulmuş yazılı hukuk kurallarıdır.

Tarihî hukuk,yürürlükten kalkmış hukuk kurallarıdır.Örn: 1924, 1961 Anayasası gibiPozitif hukukun yorum ve anlaşılmasındakullanılır.

Hukuki uyuşmazlıkların çözümünde kanunda, örf ve adet hukukunda ve öteki hukuk kaynaklarında hiçbir kaynağın olmamasıdır (yazılı-yazısız tüm kaynaklarda olmama).J Hâkimin hukuk yaratabilmesi için kanunda, örf ve adette kuralın olmaması gerekir.

Hukuk boşluğunda hâkim hukuk yaratır. Hukuk yaratmak, hâkimin kendi kanun koyuncu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar vermesidir.Kıyas, hukukun genel ilkeleri ve hâkimin tamamen orijinal bir hukuk yaratması gibi.Hâkimin yarattığı hukukun benzer olaylarda uygulanma zorunluluğu yoktur, bağlayıcı değildir!

J Hâkim ceza hukukunda hukuk yaratamaz ancak takdir yetkisine sahiptir.

Hukuki uyuşmazlıkların çözümünde kanunda hiçbir düzenlemenin olmamasıdır (yazılı kaynaklarda olmama)Kanun boşluğu, kural içi veya kural dışı olabilir.

Ulaşılması istenen ideal hukuktur. Yürürlükteki hukukun denetçisidir, pozitif hukukun üstündedir. Daha çok hukuk felsefesiyle ilgilidir.

Kanun koyucunun bilerek ve isteyerek bıraktığı boşluktur.J Kural içi boşlukda hâkim takdir yetkisi ile sorunu çözer.

Kanun koyucunun bilmeden,istemeden bıraktığı boşluktur.Kural içi boşluk dışında kalan tüm boşluklardır. Kural dışı boşluk kendi içinde açık ve açık olmayan boşluk olarak ikiye ayrılır.

Somut olayın çözümünde uygulanacak bir hükmün olmamasıdır. Hâkim buboşluğu doldurmakla sorumludur.

Kural içi boşluk Kural dışı boşluk

Gerçek (açık) boşluk Gerçek olmayan(açık olmayan) boşluk

Somut olay hakkında bir düzenlemenin olması ancak bu düzenlemenin adil olmayan sonuçlara neden olması durumudur. Buradaki boşluk hâkimin değil, kanun koyucunun sorumluluğundadır.

5

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

EMREDİCİ HUKUK KURALLARI YEDEK HUKUK KURALLARI

NİTELİKLERİNE GÖRE HUKUK KURALLARI

Emredici hukuk kuralı olmayan, uyulmasının kişilerin arasındaki takdire bırakılabildiği, aksi kararlaştırılmadıkça

uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır.

Tamamlayıcı Hukuk Kuralları Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

TANIMLAYICI HUKUK KURALLARI

Taraflarca aksi kararlaştırılamayan ve uyulması zorunlu olan hukuk kural-larıdır. Çoğunlukla kamu yararı, kamu düzeni, hukuki işlevin şekli, kişiliğin korunmasına yönelik hükümlerdir. Örn: Bir kişinin sadece bir kişiyle evleneceği kuralı, ayırt etme gücü olmayan bir kişinin yaptığı hukuki işlemin geçersiz olması gibi.

YETKİ VERİCİ HUKUK KURALLARI

İlgili kişiye yetki veren, belirli bir davranişta bulunma özgürlüğü sağlayan kurallardir.

İLGA EDİCİ HUKUK KURALLARI

Mevcut hukuk kurallarını yürürlükten kaldırma amacı taşıyan kurallardır. Örn: idam cezasının kaldırması.

Sözleşmelerde düzenlenmeyen konuları tamamlar. Sözleşmelerde bulunan boşlukları doldurur. Aksi sözleşme ile düzenlenen kurallarıdır.Örn: Borç ilişkisinde faiz oranı belirlenmediğinde, yasadaki oranın uygulanması ticari işlerde müteselsil sorumluluk gibi. . .

Sözleşmede kullanılan ve anlamı açıklanma-yan bir konunun veya kişinin davranışının yarumlanmasıdır.Örn: Satış bedelinin ay başında ödeneceği kararlaştırılmış, ancak ay başından ne anlaşılacağı hükme bağlanmamışsa Borçlar Kanunu’na göre ayın 1. günüdür.

Hukuki kavram ya da kurumun anlamını belirten hukuk kurallarıdır. Emredici hukuk kurallarının özelliklerini taşır. Örn: ’’Yerleşim yeri, bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.’’ Yerleşim yerini tanımlayan kanun maddesi gibidir.

6

Pegem AkademiKim Korkar Anayasa'dan

HUKUKUN DALLARI

KAMU HUKUK KARMA HUKUK ÖZEL HUKUK

1) Anayasa Hukuku2) İdare Hukuku3) Yargılama (Usul )Hukuku

1) İş Hukuku2) Basın Hukuku3) Toprak Hukuku4) Uzay Hukuku5) Bankacılık Hukuku6) Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku

1) Medeni Hukuk a- Kişiler Hukuku b- Aile Hukuku c- Eşya Hukuku d- Miras Hukuku2) Borçlar Hukuku3) Ticaret Hukuku a- Ticari İşletme Hukuku b- Kıymetli Evrak Hukuku c- Şirketler Hukuku d- Deniz Ticareti Hukuku e- Sigorta Hukuku4) Devletler Özel Hukuku a- Uyrukluk b- Yabancılar Hukuku c- Kanunlar İhtilafı

4) Ceza Hukuku5) Vergi Hukuku6) İcra-İflas Hukuku7) Devletler Umumi (Genel) Hukuku

Medeni Yargılama(Hukuk Yargısı)

Ceza Yargılama

Hukuk kuralları, klasik devlet anlaşına göre özel hukuk ve kamu hukuku olarak iki dala ayrılır.

Kamu Hukuku: Devletin ve diğer kurum ve kuruluşların örgüt, işleyiş ve hizmetine dair kuralları kapsar.

� Devletin yetkilerine yönelik düzenleme yapar.

� Kişinin devletle ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişki

� Devletle diğer devlet arasındaki ilişki

1- ANAYASA HUKUKUDevletin şeklini, yapısını, organlarını, organların görev ve yetkilerini, birbiri ile ilişkilerini, bireyin temel hak ve hürriyetlerini düzenler.

2- İDARE HUKUKUDevlet idaresinin örgüt ve işleyişini, bireylerin idare ile olan ilişki uyuşmazlıkları ile kamu hizmetlerini düzenler.

3- YARGILAMA HUKUKUYargı yetkisini kullanan mahkemelerin, görevlerini yerine getirirken uyguladıkları yol ve yöntemleri düzenler.