Türkiye’deki işletmeler COVID-19’a nasıl yanıt veriyor?

İçerikGiriş 3

Covid-19 ile Başa Çıkma 4

Bireysel Motivasyon 4

Covid-19 Süreci Temel Aksiyonları 5

Kurumların Pik Noktası Sonrası Eylemleri 8

İşyerlerine değişken ve aşamalı geri dönüş 8

İşyerlerine hızlı veya ertelenmiş geri dönüş 9

COVID-19 gelecekteki çalışma ortamını nasıl değiştirebilir? 10

Esneklik ve İş-Yaşam Dengesi 10

Dijitalleşmenin hızlanması 11

İyileşen iletişim ve takım ruhu 11

Sonuç 13

Ülkemizde Covid-19 tedbirleri kapsamındaki karantina uygulamaları Covid-19’un yayılımını azaltmayı başardı, diğer taraftan ekonomiyi ve çalışma biçimlerimizi etkiledi. Virüsün varlığı halkın zihinsel ve fiziksel sağlığını olumsuz etkilerken, aynı zamanda insanlarda gelir, aile ve gelecek kaygısı yarattı.

Bu rapor, anket sonuçlarına göre aşağıdaki üç soruyu inceliyor:

1. Çalışanveişverenlerbusüreçilenasılbaşaçıktılar?

2.Türkiye’depandemininilkpiknoktasıgeçildiktensonra,kurumunuzunişedönüşstratejisinedir?

3.Karantinaaltındaçalışmanınkurumunuziçinkalıcıolabilecekherhangibirpozitifetkisioldumu?

Giriş

3reedglobal.com.tr

Küresel ve ulusal bazda Covid-19 pandemisinin, hem bireyler hem de kurumlar için birçok açıdan zorlayıcı, daha önce deneyimlenmemiş bir süreç olduğu açıktır. Bu kapsamda geçmiş 3 aylık döneme baktığımızda bireylerin ve kurumların ilk kez deneyimledikleri bu süreç ile başa çıkmak üzere yeni stratejiler geliştirdiklerini, iş modellerini gözden geçirerek bir dönüşüm sürecine girdiklerini görüyoruz.

Bireysel Motivasyon

Covid-19 ile Başa Çıkma

4

Koronavirüsdönemiiçerisinde,katılımcılarınmotivasyonlarınıarttırmakiçinuyguladıklarıyöntemleri4anabaşlıkaltındadeğerlendirebilmekteyiz.Bunagöre,katılımcıların%36’sıkurumlarıtarafındandüzenlenenuzaktanetkinliklerekatılmanın,motivasyonlarınıarttırmakiçineniyiyololduğunubelirtmişlerdir.Bukapsamdakurumlarınbudönemdeçalışanlarınıdesteklemeküzeredevreyealdığıkişiselgelişimeğitimlerinin,işdışısohbettoplantılarınınveyatakımaktivitelerininetkilibirmotivasyonaracıolduğunusöylemekmümkündür.

Birsonrakidilimde%29’lukbirorandakatılımcınınçalışmaortamlarınıvegünleriniplanlayarak,motivasyonlarınısağladığıgörülüyor.

Trafiktegeçirilensüreninkısalması,evdençalışmasürecinindahaverimliolabilmesigibialtkırılımlarilekatılımcıların%24’üdeiyiyaşamuygulamalarınazamanayırmanınbusüreçtemotivasyonlarınıarttırdığınıifadeediyor.

Raporunilerleyenkısımlarındadaİş-Yaşamdengesiaçısındanalışkanlıklarımızınönümüzdekidönemlerdenasıldeğişebileceğinedeğineceğiz.

%24%11

%36 %29

Özelbirmetodkullanmıyor İyiyaşamuygulamalarınıarttırmak(Yoga,spor,müzik,hobiler,onlinearkadaştoplantılarıvb.)

Şirketiçionlineetkinliklerekatılmak(Ekiptoplantıları,kahvesaatleri,uzaktaneğitimler,webinarlarvb.)

Planlamayapmak(Evdençalışmadüzenininplanlaması,iş/özelyaşamdengesi,günlükyapılacaklarlistesihazırlamavb.)

4reedglobal.com.tr

reedglobal.com5

Covid-19 Süreci Temel Aksiyonları

Covid-19 ile mücadele ve sağlık tedbirleri kapsamında, birçok kurum çalışanların sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak için Mart 2020 itibari ile evden çalışma modeline geçmiştir. Anket katılımcılarının büyük bir çoğunluğunun, söz konusu politikayı destekler şekilde evden çalıştığını yandaki tabloda da görüyoruz.

Şu anda evden mi çalışmaktasınız?

%26

%74Evet

Hayir

Pandemisüresincehemkurumhemdebireylerinbüyükbirkısmınınbusüreçilebaşaçıkmaküzere,hızlıveetkinstratejilereodaklanarakaksiyonlarınıbelirleyerekhareketegeçtiğinibiliyoruz.

Kurumlarınbusüreçilebaşaçıkmakiçinoluşturduğustratejilereilişkincevapları,önemsırasınagöreaşağıdakigibiözetlenebilmektedir.

Dijitalteknolojiyatırımı

Pandemisürecineözgüçalışmamodellerigeliştirme(Vardiya,nöbetleşeçalışma,evdençalışmavb.)

Çalışansağlığıiçinyatırımlar(Psikolog,evdençalışmaiçinekharcamabütçesi,termalkameratakmakvb.)

Şirketiçiiletişimiarttırma

Finansalstratejilerdedeğişiklik(Nakitakışkontrolü,maliyetoptimizasyonuvb..)

5reedglobal.com.tr

Hükümetinbusüreçiçinsağladığıdestekler,kurumlarınkendiinisiyatifleriilealdıklarıönlemlervedeğişenişyapmaşekilleriilebirlikte;kurumlarınÜstYönetimkadrolarınınveİnsanKaynaklarıbölümlerininalternatifçözümarayışları,ilkaşamadakısadönemstratejilerinidoğurmuştur.Bunailişkin,kısadönemuygulamalarıaşağıdakişekildegruplandırılmıştır:

Covid-19döneminehızlışekildeadapteolmayaçalışankurumların,anketimizegörealdıklarıaksiyonlarınvebusüreiçerisindekigözlemlerinin,bazıuygulamalarınıkalıcıhalegetirerekişyapışmodellerindedeğişikliğegidilmesinisağlayacağıgörünmektedir.Başlangıçtageçiciolarakdevreyealınanuygulamalarınbirkısmınınkalıcıhalegetirileceğiifadeedilmektedir.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

%23

%4

%48

%25

Antivirusprogramıuygulama

Finansaldestektalebi(Örn:Kamukredisikullanımı,vergiödemelerininötelenmesi,sosyalgüvenlikkatkıpayınınaskıyaalınması,serbest

mesleksahiplerinesağlanangeçicivergiindirimi,kısaçalışmaödeneği,ücretsizizinvb)

Hayıryok

Çalışanlarayıllıkizinlerinikullandırma

Şirketinizin veya sizin kullandığınız herhangi bir düzenleme var mıdır?

6reedglobal.com.tr

Tümbusüreç,kurumlarınhızlıkararalmaönceliklerininyanısıra;çeşitliyenifikirlerdoğmasınıdadesteklemişdurumdadır.Buparalelde,katılımcılarımızın%45’iCovid-19dönemiiçinkurumlarındabirInovasyonyaptıklarınıveuygulamayakoyduklarınıifadeediyor.

Bugünekadarbirçokyöneticisüregelençalışmabiçimleriniveişyapışmodellerinigözdengeçirmişdurumdadırlar.Anketkatılımcılarımızınbukonudavermişolduklarıyanıtlaragörekurumlarındakiyeniveiyiuygulamalaraşağıdakibaşlıklarlakarşımızaçıkmaktadır:

• Üretimyapankurumlarınanaişalanlarıdışındakiürünlerdeüretimyapmaları(Pedallıdezenfektanüniteleriüretilmesi,maskeüretimivb.)

• İşsüreçlerinidijitalortamataşımak(E-İmza,dijitalbankaişlemlerionayları,işealımcılariçinonlinedeğerlendirmearaçlarıvb.)

• İşealımlardafarklıuygulamalarındenenmesi(Onlinedeğerlendirmemerkezleri,simülasyonlarveonlinestratejioyunlarıileadaydeğerlendirmelerininyapılmayabaşlanmasıvb.)

İlerleyen dönemlerde, özellikle evden / uzaktan çalışmanın daha yaygın olacağını, kurum maliyet yapılarının ve iş süreçlerinin de yeni çalışma düzenlerine uyumlanarak devam edebileceğini söyleyebiliriz. Anket sonuçlarımız da katılımcılarımızın bu yöndeki pozitif yaklaşımlarının bir özeti niteliği taşımaktadır.

Güncel virüs durumundan edindiğiniz tecrübe doğrultusunda bundan sonra çalışanlarınıza daha fazla evden çalışma olanağı tanıyacak mısınız?

Evet Hayır EminDeğilim%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

7reedglobal.com.tr

Firmaların karantina durumundan nasıl çıkmayı planladıklarına geldiğimizde, yanıtlar iki ana başlığa odaklanmıştır:

1. Karantinadanfizikselolarakçıkış-çalışanlarnezamanvenasılişyerlerinegeridönecek?

2. Piksonrasıstrateji-işletmelerzorlukoşullardanasılayaktakalmayadevamedebilir?

Kurumların Pik Noktası Sonrası Eylemleri

7

İşyerlerine değişken ve aşamalı geri dönüş

Çalışanları kurumlara geri dönüşleri için kurumların izlediği tutum dört kategoriye ayrılabilir:

1. Mümkünolduğuncaçokvehızlıdönüş

2.Aşamalıbiryaklaşım

3.Birsüredeğişiklikyok

4.Somutbirplanlarıyok

Anketekatılanlarınbüyükbirçoğunluğu,kurumlarınınsosyalmesafetedbirlerinideiçerenaşamalıbiryaklaşımplanlarınıtamamladıklarınıyadabirplanüzerindehalaçalıştıklarınıbelirtiyor.

EnerjisektöründekibirGenelMüdür’ümüzünyanıtı,işletmelerinaldığıönlemlerintipikbirörneğiolarakgörünüyor:

“Planımız, ekiplerin tekrar işe dönmesi ancak bunun aşamalı bir şekilde olması. İki binamız var, ekipleri bu iki binaya bölebiliriz. Karantina başlamadan önce birkaç gün evde, birkaç gün ofiste personel çalıştırıp, herkese etkileşim fırsatı verip aynı zamanda gerekli sosyal mesafeye izin vermeyi düşünmüştük.”

Bukategoriyegirentümişletmeler,sosyalmesafevehijyenigünlükçalışmarutininedahiletmeninyollarınıaraştırdıklarınısöylemişlerdir.

8reedglobal.com.tr

Anket sonuçlarına göre en yaygın planlar şunları içeriyor:

• Sadecebelirlibirorandapersonelinçalışması;başlangıçtanöbetsistemiileçalışma(Ofisdolulukoranıkontrolü,çalışmasaatlerindedeğişiklikvb.)

• Ofisyerleşimlerininayarlanması(Çalışmaortamıdüzenlemelerininkalıcıhalegelmesi,masalararasımesafe,plastikseparatörlerinkullanımıvb.)

• Ofislerinhergünderinlemesinetemizlenmesi

• Eldezenfektanınınyoğunkullanımı

• Personeliçinkişiselkoruyucuekipmanlarınsağlanması

• İşseyahatlerininoptimizeedilmesiveazaltılması

Belirlibirplanıolmayankurumlarise“beklevegör”yaklaşımınıbenimsiyor.

Neticedevirüsünyayılmasınavehükümetinvereceğiönerileregöretasarlananherplandeğiştirilebilir.Buyüzdenbelkidehiçgerçekleştirilemeyecekbireylemenedenbağlıkalınsın?

Aşamalıvedeğişkengeridönüşkategorisindekikurumlardastratejilerini,hükümettavsiyesiverehberliğineve/veyakurumlarınınuluslararasıuygulamaveplanlarınadayandırmaktadırlar.

İş yerlerine hızlı veya ertelenmiş geri dönüşAnketkatılımcılarınınçoğuişyerlerinefizikselolarakdönüşkonusunatemkinliyaklaşırken,diğertaraftagenellikleihtiyaçtankaynaklanan,dahatanımlanmışeylemplanlarıolanbaşkalarıdabulunuyor.Bunlarçoğunluklaişyerindenuzaklaşamayankurumlarolarakkarşımızaçıkıyor.

Çalışanlarınsağduyularınaolaninançvetalimatlarauyumlanmanoktasındakiistekliliğibazıkurumlarınpolitikalarınıyönlendirmektedir.İnşaatsektöründenbirİnsanKaynaklarıYöneticisininverdiğiyanıtbunudestekliyor:“Geri dönmeliyiz, üretemeyince kazanamıyoruz! Sosyal mesafeyi yönetmenin yolları olacak. İnsanlar bu süreç ilk başladığında olduklarından daha uyumlular.”

Ölçeğindiğerucunda,bazıişletmelerherhangibiriniişyerinegeridöndürmedenönce,COVID-19’unetkisinitamolarakdeğerlendirmekistiyor.

BTveTelekomsektörüişealımfirmasındaçalışanbirİnsanKaynaklarıMüdürü;“Açık fikirli olacağız ve personelin son birkaç aydır evden çalışırken yaşadığı artı ve eksilere bakacağız”diyor.“Bu bilgileri toplayana kadar hiçbir şeyi değiştirmeyeceğiz.”

Görünenokikısıtlamalarenfeksiyonoranınabağlıolarakdeğişebileceğinden,yapabilenkurumlariçinuzaktançalışmayıdevamettirmekmümkünisebunuyapmayaçalışmalıveişyerlerineerkendönüşiçinzorlamamalıdır.

9reedglobal.com.tr

The UK business landscape after the first peak of COVID-19

Anketimizde, koronavirüs krizi sırasında alınan önlemlerin operasyonlarda uzun süreli değişikliklere yol açabilecek olumlu bir değişiklik yaratıp yaratmadığını sorduk ve verilen yanıtların kabaca eşit olduğunu görüyoruz.

Olumlubirdeğişimgörmediklerinisöyleyenleriçinikitemelaçıklamabulunuyor.Bununilkimevcutdurumdakuruluşlarınınperformansınıanalizetmeninçokerkenolduğuyönünde.İkincisiise,şimdiyekadaruyguladıklarıönlemlerinçoketkiliolmadığıgörüşünüdestekliyor.Buistatistiklerebakıldığında,farklısektörlerdenbirkısımkatılımcılar,işyerindeolmanınönemliolduğunuvurguluyor.

Esneklik ve İş-Yaşam DengesiGüvenkavramı,zorunluuzaktançalışmailedönüşümeuğramışdurumda.Hemyöneticilerhemdeçalışanlar,ekiplerinuzaktançalışırkenüretkenkalabildiklerinibelirtiyor.Bununbirsonucuolarak,birçokkurumunuzaktançalışmataleplerinireddetmeninbirnedeniolarakbelirttikleriverimlilikkaybınısebepolarakartıkgösteremeyecektir.Ancakbuçalışmamodelinintümsektörlereuygunolduğunudasöyleyemeyiz.Dahaöncedebelirtildiğigibi,bazısektörleryauzaktançalışmastratejileriveteknolojileriniuygulamaktazorlandılaryadayüzyüzeetkileşimezaruriolarakgereksinimleribulunuyordu.

Birçokanketkatılımcısı,karantinayabakılmaksızın,ailelerinidahafazlagörmefırsatıileuzaktançalışarakgelişmişbiriş-yaşamdengesikurduklarınıbelirtmiştir.

HızlıtüketimsektöründenbirGenelMüdürolankatılımcımız,çalışanrefahınayönelikbuartanodağıaşağıdaşöyleözetlemektedir:

COVID-19 gelecekteki çalışma ortamını nasıl değiştirebilir?

Çalışan refahı konusu, yönetim kurulu gündemlerinin üst sıralarına doğru taşınacak ve iş-yaşam dengesi çoğu insan için eskisinden daha önemli olacaktır.

10reedglobal.com.tr

Dijitalleşmenin hızlanması Koronavirüsvetakipedenkarantinasüreci,birçokkurumun,uzaktanfaaliyetgösterebilecekleribiraşamayagelmekiçinçalışmalaryapmasınısağlamıştır.

Busalgın,kurumların,kamusektörükuruluşlarınınvekaramacıgütmeyenorganizasyonlarınnasılişlediğinedairbirçokvarsayımıyenidenyazdı.Modalarıgeçmişolsada‘hala işe yaradıkları için’kullanılançalışmapratiklerideğişimeuğrayarakbirçokkuruluşmodernleşmeyesarıldı.

UzaktançalışmaBTsistemleriniheralandazorladı,ancakteknolojileriuygunolmayankurumlar,sistemlereveçalışmauygulamalarınadairbugünedekyaptıklarıyatırımlarıhızlayenidendeğerlendirmekzorundakaldılar.

Busüreçtekurulumlarınsadeceyeniteknolojiyeyatırımyapmasıyeterliolmadı,çalışanlarındabuteknolojiyeuyumsağlamalarıgerekti.Bazıkuruluşlaryeniteknolojilersatınalmakveyaçalışanlarınişyapışbiçimleriiçinmücadeleederken,pandemi,çalışanlarındahaesnekolmasınadayolaçtı.BakımsektöründenİnsanKaynaklarıveFinansMüdürübiranketkatılımcımızşunlarısöylüyor:“Virüsten önce sanal platformlar kullanmaya başlamış olsaydık, tüm personel bu araçları kullanmayabilirdi. Çünkü öncelik vermeyebilirlerdi. Şimdi herkes kullanıyor ve adapte oluyor.”

BTsistemlerininyanısıra,kuruluşlarınevlerindenverimliçalışabilmekiçinmevcutsüreçlerininçoğunuuyarlamalarıvedönüşümeöncülüketmekdurumundakaldıklarınıdasöylemekuygungörünüyor.

İyileşen iletişim ve takım ruhuUzaktançalışmanınvurguladığısonnokta,açıkiletişimvekişilerarasıartanempatidir.

İşyerindeyken,iletişimgenellikledoğalakışındaveihtiyacayönelikken,uzaktançalışanekipler,netbirşekildeiletişimkurmakiçindahafazlaçabagöstermelidir.Birçokanketkatılımcısının,etkiniletişiminfaydalarınıdahaiyigözlemledikleribusüreçsayesindeCOVID-19karantinasınınkuruluşlarınındahaiyiiletişimkurmasınayardımcıolacağınıbelirttiğinisöyleyebiliriz.Bununhemçalışanlarınkendiaralarındakiiletişiminde,hemdekurumlarınçalışanlarıylailetişimindegeçerliolduğunuveiyileşmeyedevamedeceğinigörüyoruz.

Bununlailgilianonimbirkatılımcımızda “Ekiplerin ve müşterilerin etkili bir şekilde iletişim kurabilmeleri ve odaklanabilmeleri, iş stratejisini değiştirme esnekliğine sahip olmaları ve işi ileriye taşıyabilmeleri hayati olmaya devam edecek”görüşünübildiriyor.

11reedglobal.com.tr

Katılımcılarımızınyukarıdakigörüşleridestekleyencevaplarınagöre;alışılmışiçveyadışmüşteriiletişimininfrekansınınartacağıvekullanılanaraçlarınçeşitleneceğiöngörülmektedir.

Uzaktanekipyönetiminde,işlerinsürdürülmesinde,çalışmaarkadaşlarıileolanpaylaşımlarda;temeldehertüriletişimgereksiniminde;katılımcıların%36’sıgüniçerisindekietkileşimsıklıklarınıarttırmışolduklarınıifadeetmektedir.

Bununyanısıradijitalgörüntülüiletişimaraçlarınınkullanımınıarttıranveyahayatınayenidahiledenbirkesimolduğunugörmekteyiz.Katılımcıların%32’sibukapsamdaZoom,Teams,Skypeve/veyaWhatsAppgibidijitaliletişimaraçlarınayönelmişdurumdadırlar.Bukesim,içindebulunulanolağanüstüdönemde;dahaöncesıkkullanılangelenekseliletişimaraçlarından(e-posta,mesajvb.)ziyadegörüntülüplatformlarındahaetkiliolduğunuifadeetmektedir.

%14’lükkesim,çalışanlararasıiletişimbecerileriniarttırmak,dahaetkiniletişimkurmayıdesteklemekadına,kurumlarıtarafındanuygulamayaalınandestekprogramlarınıkullanmışlardır.

Katılımcıların%18’iekiplerileiletişimlerindeherhangibirsorunyaşamadıklarınıbelirtmişlerdir.

%36

%32

%14

%18

İletişimsıklığınıarttırmak(Telefon,e-mailvb.)

Destekleyicişirketpolitikası(İK-Çalışaniletişimininarttırılması,Mentorluk-Koçlukprogramları,Psikologdesteğivb.)

Dijitalgörüntülüiletişimaraçlarıkullanımınıarttırmak(Zoom,Skype,Teams,Whatsappvb.)

İletişimsorunuyaşamadı

12reedglobal.com.tr

COVID-19’un sebebiyet verdiği kriz ortamının etkileri, virüs tamamen ortadan kalkana kadar görülemeyecektir.

ReedTürkiyeanketibirçokkuruluşun,belirsizadımlarladaolsa,normaleyakınbirçalışmaortamınageridönmekiçinilkadımlarınıattığınıgöstermektedir.Kısavadedeişverenleriçinenönemliönceliğin,çalışanlarınıngüvenlibirşekildeişyerlerinegeridönmeleriveaynızamandahayattakalmakiçinalmalarıgerekenönlemlereöncelikverilmesiolacağıaçıktır.

Birçokkuruluşkarantinasüresince,çalışanları,süreçleri,teknolojileriveuygulamalarıhakkındaçokşeyöğrenmişolacak.Bubilgilerieylemleredönüştürerekönümüzdekibirkaçayiçindehayattakalmakvegelecekyıllardabüyümekiçinçokdahaiyibirbeceriyesahipolacaklar.

Reed Türkiye, işe alım süreçlerini kuruluşların bu kriz boyunca da işe devam etmelerine yardımcı olacak şekilde uyarlanmıştır. Hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için www.reedglobal.com.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.

Sonuç

13reedglobal.com.tr