Türkiye Sermaye Piyasasının Gelişimi ve Küresel Tehditler

Mart 2011Doğuş Üniversitesi

2

İçindekiler

Hisse Senedi Yatırımcı Profili

2

Küresel Gelişmeler, Beklentiler

3

Türkiye’de Gündem

4

Türkiye Sermaye Piyasası

5

6

1 Sermaye Piyasası Kurumları1

Sermaye Piyasası Kurumları

3

Sermaye Piyasası Kurulu

Banka & Aracı Kurumlar

Halka Açık Şirketler

Kote Şirketler

TSPAKB İstanbul Menkul

Kıymetler Borsası

Vadeli İşlem ve Opsiyon

Borsası

Takasbank

İstanbul Altın Borsası

Merkezi Kayıt

Kuruluşu

Derecelendirme Şirketleri

Portföy Yön. Şirketleri

4

Kısaca TSPAKB Nisan 2001’de faaliyete geçmiştir.

Özdüzenleyici bir meslek kuruluşudur.

Birliğin halen 103’ü aracı kurum, 1’i vadeli işlemler aracılık şirketi ve 40’ı banka olmak üzere toplam 144 üyesi vardır.

Fonksiyonları:

Üye faaliyetlerini düzenlemek-denetlemek,

Piyasada çalışanlara lisans vermek ve sicillerini takip etmek,

Eğitim vermek,

Araştırmalar yapmak,

Yurtdışı kuruluşlarla işbirliği yapmak.

4

Aracı Kuruluşlar

Orta Uzun Vadeli Fonlar

Bono-Tahvil

Sermaye Piyasası

Yatırımlar

Getiri

-

Hisse Senedi

YATIRIMCILAR GİRİŞİMCİLER

ARACI KURULUŞLAR

Aracı Kuruluşların Faaliyetleri

6

Alım Satıma Aracılık

Repo-Ters Repo İşlemleri

Türev Araçların Alım Satımına Aracılık

Halka Arza Aracılık

Portföy Yönetimi

Yatırım Danışmanlığı

Kredili Men. Kıy., Açığa Satış ve Men. Kıy. Ödünç Alma ve Verme İşlemleri

1

3

4

5

6

1

7

2

4

TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI…

İMKB-100 Endeksi ve İşlem Hacmi

8

İMKB Piyasa Değeri (Myr. $)

Kaynak: İMKB

6947 34

6998

163 164

290

120

236

308

281

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011/02

Piyasa Değeri

9

Piyasa Değeri Sıralaması (2010)

Kaynak: İMKB, WFE

3,8893,828

13,394

3,613

308

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000

NYSENasdaq OMX

TokyoLondra

EuronextŞanghayH. Kong

TSXBombay

HindistanBrezilya

AvustralyaDeutscheŞenzhenİsviçreİspanyaG. Kore

OMX NordicMICEX

JSETayvan

SingapurMeksikaMalezya

EndonezyaS. Arab.

ŞiliİMKB

Oslo BørsTayland

OsakaTel Aviv

KolombiyaVarşovaFilipinler

İMKB’nin piyasa değeri, 2007 yılının ardından 2010 yılında kendi rekorunu kırmıştır.

2010 sonunda İMKB, piyasa değeri açısından dünyada 28. sırada yer almıştır.

İMKB'de İşlem Gören Menkul Kıymet Sayısı

Kaynak: İMKB

315 310

288 285297

304316 319 317 315

338 342

26

8 9 10

1212

2226

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010/02

Varant

Borsa Yatırım Fonu

Şirket

Menkul Kıymet Sayısı

10

İşlem Gören menkul Kıymet Sayısı (2010)

Kaynak: İMKB, WFE

5,0343,7413,345

338

0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000

BombayTSX

SpainLondon

Nasdaq OMXNYSETokyo

AustraliaS. Korea

NSE IndiaH. Kong

OsakaShenzhenEuronextMalaysiaShanghai

TaiwanSingapore

OMX NordicDeutscheTel AvivWarsawThailand

MexicoIndonesia

JSEBrazil

TehranIstanbul

SwissLuxemb.

AthensAmman

PhilippinesMICEX

Halka Arz Seferberliği’nin katkısıyla, 2010 yılında toplam 25 şirket İMKB’de işlem görmeye başlamıştır.

2010 yılında İMKB, işlem gören şirket sayısı sıralamasında dünyada 29. sırada yer almıştır.

İMKB Hisse Senedi İşlem Hacmi (Milyar $)

Kaynak: İMKB

182

80 71100

148

202230

301261

316

426

93

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010/02

Hisse Senedi İşlem Hacmi

11

Dünya Hisse Senedi İşlem Hacmi (2010)

Kaynak: İMKB, WFE

17,79612,6594,496

426

0 1,000 2,000 3,000 4,000

NYSENasdaq OMX

ŞanghayTokyo

ŞenzhenLondra

EuronextDeutsche

G. KoreH. Kong

TSXİspanya

AvustralyaTayvanBrezilya

Hindistanİsviçre

OMX NordicİMKB

MICEXJSE

SingapurOslo Børs

BombayTaylandS. Arab.

OsakaMeksikaMalezya

EndonezyaTel AvivVarşova

ŞiliViyana

Atina

Hisse senedi işlem hacmi 2010 yılında %35 artarak 426 milyar $’a çıkmıştır.

2010 yılında İMKB hisse senedi işlem hacmi sıralamasında dünyada 19. sırada yer almıştır.

VOB İşlem Hacmi

Kaynak: VOB

212

93

163

218

288

49

27

25

54

79

64

11

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011/02

İşlem Hacmi (Myr. $)

Kontrat Sayısı (Mn. Adet)

Türev Ürünler

12

Türev Borsalar Sıralaması (2009-Milyon Kontrat)

Kaynak: FIA, VOB

2,590

3,1032,647

1,730

79

0 200 400 600 800 1,000

Kore BorsasıEurexCME

NYSE EuronextChicago Ops. Bor.

BM&F BovespaNSE-HindistanNasdaq OMX

RTS-RusyaŞanghay Tür. Bor.

Dalian EB-ÇinMCX-Hindistan

ICEZhengzhou EB-Çin

JSEOsaka

Boston Ops. Bor.Tayvan Tür. Bor.

Londra Metal Bor.Hong Kong

MEFF-İspanyaTokyo Fin. Bor.

AvustralyaVOB

Tel AvivSingapur

ROFEX-ArjantinMeksika Tür. Bor.İtalya Tür. Bor.

Montreal Bor.NCDEX- Hind.

Tokyo EBTokyo BorsasıMICEX-Rusya

Varşova

2005 yılında kurulan VOB çok hızlı gelişmiştir. 2009 yılında VOB, işlem gören kontrat sayısı açısından

dünyada 24. sırada yer almıştır.

Repo-Ters Repo İşlem Hacmi (Milyar $)

Kaynak: İMKB

2,900

1,272

697967

1,703

2,3262,668

3,239

3,804

2,961 3,149

639

418

360

272

343

464

527

634

762

875

677667

116

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010/02

Aracı Kurum

Banka

1,632

3,318

969

1,310

2,167

2,853

3,302

4,000

4,556

3,8163,638

755

Kesin Alım-Satım İşlem Hacmi (Milyar $)

Kaynak: İMKB

1,450

210 235350

620

837676

800699 714 765

188

71

2040

89

147

180

110

106

97 8887

20

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010/02

Aracı Kurum

Banka

852

1,521

230276

439

768

1,017

786

906

797 802

207

Kesin Alım-Satım ve Repo

13

Banka ve aracı kurumlar kesin alım-satım ve repo işlemi yapabilmektedir.

2010 yılında, 852 milyar $’lık kesin alım-satım, 4 milyar $’a yakın repo işlemi yapılmıştır.

14

HİSSE SENEDİ YATIRIMCI PROFİLİ…

Tasarrufların Dağılımı

15

Yurtiçi Tasarrufların Dağılımı (Milyar $)

Kaynak: DPT

175206

289 280 325

37067

72

8766

70

78

5153

97

36

83

106

2318

27

20

26

28

2005 2006 2007 2008 2009 2010/09

Yatırım Fonları

Hisse Senedi

SGMK

Mevduat

582

316349

499

402

503

Yurtiçi Yerleşiklerin Yatırım Tercihleri

Kaynak: DPT

67% 71% 72%78% 76% 77%

18%16% 14%

13%11% 10%

7% 7% 7%4% 7% 7%

9% 6% 7% 6% 6% 6%

2005 2006 2007 2008 2009 2010/09

YatırımFonları

Hisse Senedi

SGMK

Mevduat

Yurtiçi tasarrufların ağırlığı mevduattadır. Yurtiçi yerleşikler, yatırımlarının %7’sini hisse senedine

ayırmaktadır.

Piyasa Değeri Dağılımı (Milyar $)

Kaynak: MKK, Takasbank

70

110 110

193

79

152

200184

16

34 35

70

27

56

71

62

13

18 19

27

13

27

3635

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011/02

Yerli Portföy

Yabancı Portföy

Halka Kapalı Kısım

98

163 164

290

120

236

308282

Hisse Senedi Hesap Sayısı (Milyon Adet)

Kaynak: MKK

1.371.27 1.20

1.11 1.07 1.01 1.02 1.04 1.10 1.121.22 1.19

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

/0

2

Hisse Senedi Yatırımcısı

16

2005 yılından sonra artan hisse senedi hesap sayısı 2011’de gerilemiştir.

2010 sonu itibariyle yerli yatırımcılar, yabancı yatırımcıların yarısı kadar portföye sahiptir.

17

KÜRESEL GELİŞMELER, BEKLENTİLER…

Büyüme

18

Gelişmekte Olan Ülkelerin GSYH'ya Katkıları

Kaynak: IMF

80% 80% 78% 76% 74% 72% 69% 69% 66% 65% 64% 63% 62% 61%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

T

2011

T

2012

T

2013

T

2014

T

2015

T

GelişmişGelişmekte Olan

Trn. $

GSYH Büyüme Beklentisi

Kaynak: IMF-4

-2

0

2

4

6

8

10

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

T

2011

T

2012

T

2013

T

2014

T

2015

T

Dünya Gelişmiş Gelişmekte Olan%

2002 yılında gelişmekte olan ülkeler global GSYH’nın%20’sini üretirken, 2015 yılında %39’unu üretecektir.

Son on yılda gelişmekte olan ülkelerin ortalama GSYH büyümeleri gelişmiş ülkelerin dört katıdır.

2050 Yılında Türkiye

19

Makroekonomik İstikrar

20

Yıllık Enflasyon

Kaynak: IMF

0

2

4

6

8

1020

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

T

2011

T

2012

T

2013

T

2014

T

2015

T

Dünya Gelişmiş Gelişmekte Olan%Kamu Borcu/GSYH (%)

Kaynak: IMF

30

40

50

60

70

80

90

100

110

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

T

2011

T

2012

T

2013

T

2014

T

2015

T

Gelişmiş

Gelişmekte Olan

%

Gelişmekte olan ülkelerde enflasyon yavaşlayarak gelişmiş ülkelere yaklaşıyor.

Gelişmiş ülkelerde kamu borcunun milli gelire oranının artacağı, gelişmekte olan ülkelerde ise azalacağı tahmin ediliyor.

Piyasa ve Faiz Göstergeleri

21

MCSI Endeksleri (01.01.2007 tarihi 100 baz puanlı)

Kaynak: MSCI

40

60

80

100

120

140

160

01.2

007

04.2

007

07.2

007

10.2

007

01.2

008

04.2

008

07.2

008

10.2

008

01.2

009

04.2

009

07.2

009

10.2

009

01.2

010

04.2

010

07.2

010

10.2

010

Dünya Gelişmiş Gelişmekte Olan

Faiz Oranları (2010-%)

Kaynak: Nomura

0.05 0.130.50

1.00

2.96

5.055.81

7.59

Japa

n

US

UK

Euro

Are

a

Wor

ld

Asi

a

EEM

EA

LatA

m

2007 başına kıyasla, gelişmekte olan ülkelerde piyasalar %20 daha yüksek, gelişmiş ülkelerde ise %20 daha düşük seviyededir.

Yüksek enflasyon ve riske bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerde faizler daha yüksektir.

Sermaye girişlerinin sürmesi beklenmektedir.

Gelişmekte Olan Piyasalarda Riskler

22

• Yüksek sermaye akımları

• Para biriminde değerlenme

• Rekabet gücünde azalma

• Cari dengede bozulma

• Canlı iç taleple enflasyon riski

• Kur şoklarına hassasiyet

Küresel Finansal Mimari

23

Finansal Krizle İlgili Uluslararası Kurumların Yürüttüğü ÇalışmalarSorumlu Kurum Çalışma AlanıFinansal İstikrar Kurulu Ücretlendirme Politikaları, Sistemik Öneme

Sahip Finans Kuruluşları, Ülke Değerlendirmeleri

Uluslararası Para Fonu Erken Uyarı MekanizmalarıUluslararası Menkul Kıymet Düzenleyicileri Örgütü Ulusal Otoriteler Arasındaki İşbirliği,

Tezgahüstü Türev Piyasası, Serbest Fonlar, Kredi Derecelendirme Kuruluşları, Menkul Kıymet Düzenlemeleri

Uluslararası Ödemeler Bankası Basel III, Uluslarası Finansal Kurumların Denetimi, Kurumsal Yönetim, Sınır Ötesi Tasfiye Süreçleri

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu Bilanço Dışı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi, Kamuyu Aydınlatma, Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü

Kaynak: FSB, IOSCO, IMF, BIS, IASB

TÜRKİYE’DE GÜNDEM

24

Türkiye’de Gündem

25

İstanbul Finans Merkezi

Halka Arz Seferberliği

Yatırımcı Eğitimi

Teşekkürler!