LDERLK STLLER*
Geli Tarihi:25.03.2018
Kabul Tarihi:02.05.2018
SPORMETRE, 2018,16(2),178-195
Öz: Bu çalmann amac, Türk spor tekilatnda görev yapan spor yöneticilerinin sergiledikleri liderlik
stillerinin belirlenmesi idi. Bu amaçla belirlenen spor yöneticilerinin baskn olarak sergiledikleri liderlik
stilleri tespit edildi. Aratrmann örneklemini, 2013 yl itibariyle Gençlik ve Spor Bakanl, Spor Genel
Müdürlüü, spor federasyonlar ile gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüklerinde görevli toplam 219 spor
yöneticisi oluturdu. Veri toplama araçlar olarak “Çok Boyutlu Liderlik Ölçei (ÇBLÖ)” kullanld. Spor
yöneticilerinin kendi deerlendirmelerine göre baskn olarak sergiledikleri liderlik stilleri aritmetik
ortalamalar ve standart sapma deerleri üzerinden saptand. Bu sonuçlarn kiisel özelliklerine göre
farkllap farkllamadnn tespiti için ikili gruplarda Mann-Whitney U testi kullanld. kiden çok grup
karlatrmalarnda ise Kruskal Wallis varyans analizi istatistikî yöntemi kullanld ve anlaml çkan
farklln kaynann tespiti için Mann-Whitney U testi uyguland. Aratrmada anlamllk düzeyi, 05
olarak esas alnd. Aratrmann sonucunda, spor tekilatnda üst seviyedeki spor yöneticilerinin baskn
olarak dönüümcü liderlik stili özelliklerini sergiledikleri tespit edildi.
Anahtar kelimeler: Liderlik, liderlik stilleri, spor yöneticisi, spor yöneticilerinin lider stilleri
LEADERSHIP STYLES OF SPORT MANAGERS IN TURKISH SPORT ORGANIZATIONS
Abstract: The purpose of this study was to determine the leadership styles of sport managers within
national sport organization. For this purpose, the dominant leadership styles of the selected sports
managers were determined. The sample of the research was composed of the 219 sport managers who
work at Turkey’s Ministry of Youth and Sport, Governmental Directorate General of Youth and Sport,
sport federations and the provincial directorate of youth services and sport by 2013. The Multifactor
Leadership Questionnaire (MLQ) scale was used as data collection tool. Leadership styles that sports
managers dominate according to their own assessments were determined by arithmetic mean and standard
deviation values. The Mann-Whitney U test was used in the two groups to determine whether these
results varied according to their personal characteristics. The Kruskal Wallis variance analysis statistical
method was utilized for multiple group comparisons, and the Mann-Whitney U test was used to determine
the significance of the difference. Significant level was based on .05 for this research. According to the
results, it was stated that top-level sport managers in the sports organizations were predominantly
exhibiting transformational leadership styles.
Key words: Leadership, leadership styles, sport manager, leadership styles of sport managers
*Bu makale “Spor Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Sporun Yaygnlatrlmas Arasndaki liki”
balyla, Doç. Dr. Hakan Sunay danmanlnda, Ferhat Gündodu tarafndan 2014 ylnda
tamamlanm olan doktora tezinden üretilmitir.
GR Liderlik üzerinde en çok aratrma yaplan konularndan (Sabuncuolu ve Tüz, 1998)
biri olarak aratrmaclarn ilgisini her dönem çekmekte ve kavram ile ilgili çok sayda
tanmlama yaplmaktadr. Liderlieolanbu ilginin, etkili yönetim gösterme ve
dolaysyla daha karl organizasyonlara ulamak için liderlik olgusunu anlamak veya
daha anlalr hale getirme çabasndan kaynakland deerlendirilmektedir. Özellikle
yönetim ve dier sosyal alanlarda yeni kavramlarn literatüre girmesiyle liderlik bu yeni
179
bir çalmada liderlik ile ilgili 130 tanmn olduu sonucuna ulalmtr (Burns, 2012).
Alann öncülerinden Stogdill (1974) liderlii“amaçlarn oluturulmas ve
gerçekletirilmesi için grubu etkileme süreci”, Bass ve Stogdill (1990)’ de “kii ve grup
üyeleri arasnda bir etkileim ve alveri” olarak tanmlanmaktadr. Liderlik hakknda
deiik açlardan yaplan tanmlanmalar için, Erçetin (2000) toplumsal, örgütsel,
bireysel farkllklarn, içinde bulunulan dönemde liderlie ilikin alg, beklenti ve
deerlendirmeler ile gelitirilen yaklamlarn ve bulgularn tanmlar farkllatrd
deerlendirmesini yapmtr. Ayrca Eraslan (2006) liderlik tanmlarn tarihsel süreç
içeresinde derleyerek yaplan tanmlarn, özellikler kuramnn etkili olduu dönemde;
kiinin dierleri üzerinde yaratt etki ve güç olarak, davransal kuramn etkili olduu
dönemde; güç ilikisinden çok grubu etkileme süreci olarak, durumsallk kuram
döneminde; grup performansn etkileyerek üst seviyeye çkarma, yeni liderlik kuram
döneminde de; güncel kavramlar üzerinde younlatn vurgulamtr. Bu noktadan
hareketle Liderlik tanmlarnn içinde bulunduu dönemlerde etkin olan yönetim ve
liderlik akmlarndan etkilenerek farkl tanmlamalar halinde yazna dâhil edildii
deerlendirilebilir.
bir durumun olduu vurgulanmaktadr (Bass, 1990). Böyle olmakla birlikte liderlik
teorileri genel olarak “özellikler”, “davransal” ve “durumsallk” kuramlar ile
açklanmtr.
Özellikler teorisi, 20 yy.da liderlik üzerine çalan aratrmaclar açsndan ilk sistematik
yaklam olup literatüre girmesinde Smith ve Kreuger, Jenkins ve Stogdill gibi bilim
adamlar rol oynamlardr. 1930 ve 1940 yllar arasnda pek çok liderlik aratrmas
özellikler kuramn kullanmtr (Wilson, 2003). Lider konumunda olan önemli kiilerin
belirgin özellikleri üzerinde durulmutur. “Büyük adam teorisi” olarak da bilinen teori,
dönemin siyasi, sosyal ve askeri alandaki liderlerin doutan geldiine inanlan
özellikleri aratrlmtr (Northouse, 2010).
aratrmak yerine liderlerin etkili davranlar ile izleyicilerinin performanslar ve
tatminine etki eden davranlarn anlamaya ve tespit etmeye yönelik çalmalar
balatlmtr. Davran kuram yönetim biliminin insan ilikileri akmndan
etkilenmitir. Aratrmalarda “i merkezli” ve “çalan merkezli” liderlik üzerinde
durulmutur. Bu kuram temsil eden çalmalar; Ohio State Üniversitesi çalmalar,
Michigan Üniversitesi çalmalar, Blake ve Mouton’un gelitirdii yönetim tarz
matriksi, skandinav çalmalar ve McGregor’un X ve Y kuramdr (Bertocci, 2009).
Liderlik bilinen ve üzerinde çallan kavramlar ile açklanamaz ve ihtiyaçlar
karlayamaz hale gelmesiyle, aratrmaclar belirli bir duruma uygulanabilecek bir
yönetim tarzn bulmaya odaklanmtr. Durumsallk yaklam olarak adlandrlan bu
kuram özellikle klasik yönetim teorisyenlerinin ortaya koyduu “en iyi yol”
anlayndan farkl olarak, yönetimde her zaman geçerli olabilecek en iyi yol
olmadn, en iyinin içinde bulunan duruma göre deitiini savunur (Bryman, 1992;
ahin, 2011). Durumsal liderlik ile ilgili pek çok model gelitirilmitir. Fiedler ve
180
arkadalarnn durumsal liderlik modeli, HerseyandBlanchard’n durumsal liderlik
modeli, Housen’un Yol Amaç Teorisi, Vroom–Jagonun karar verme modeli bu
modellerin önde gelenleridir (Daft R. , 2008).
Liderlik Stilleri
birçok aratrma yaplmtr. Bilgi ça olarak adlandrlan içinde bulunduumuz
dönemde deiimin hz, örgütlerin bu deiim karsnda göstermi olduklar
yenilenme süreci her sosyal olguyu etkiledii gibi liderlik olgusunu da etkilemitir.
Bunun bir sonucu olarak özellikle 1980’l yllardan itibaren yönetim ve liderlik
konusunda yeni yaklamlar tartlmaya balanmtr.
Dönüümcü-Dönütürücü1 (Transformational) Liderlik
bireylerden genellikle beklenenden daha fazlasn yapmalarn salayacak etki salar.
Bu karizmatik ve vizyoner liderliin ibirliinin saland bir süreçtir (Northouse,
2010). lk olarak sistematik bir ekilde 1978 ylnda James McGregorBurns tarafndan
incelenmi ve liderlik “dönüümcü veya etkileimci” olarak kavramsallatrlmtr
(Bass ve Riggio, 2012). Dönüümcü liderliin temel ilkeleri olarak kabul edilen ve
birbirini tamamlayan dört boyuttan olutuu düüncesi kabul görmütür. Bunlar;
idealletirilmi etki, telkinle güdüleme, entelektüel uyarm ve bireysel destek olarak
tanmlanr (Bass ve Avolio, 1994).
dealletirilmi Etki: Sayg duyulan, hayranlk uyandran ve güvenilir
liderlerdir. Takipçileri liderlerini takip etmek ve liderleriyle anlmak isterler. Liderlerde
izleyicilerinin ihtiyaç ve isteklerini kendi ihtiyaç ve isteklerinden önde tutarlar. Rol-
model olacak ekilde davranrlar. Bu boyut, dönüümcü liderliin karizmatik liderlik
boyutu olarak da ifade edilir (Bass, 1998).
Telkinle Güdüleme: zleyenlerine yüksek beklentiler alarlar, onlar
organizasyonun ortak vizyonunun bir parças olduklar yönünde motive ederler.
Sembolleri, sloganlar ve basit duygusal öeleri kullanarak güçlü bir ortak amaç
duygusu olutururlar (Avolio ve Bass, 2004). Gelecek hakknda konuurken olumlu bir
tutum sergiler ve izleyenleri sürekli tevik edici bir tutum gösterirler (Northouse, 2010).
Entelektüel Uyarm: Yaratc bireylerdir ve ayn zamanda izleyenlerin
yaratclklarn gelitirici imkânlar salarlar. Mevcut varsaymlar sorgulayarak,
sorunlar yeniden ekillendirir, geleneksel sorunlara yeni yollarla yaklaarak,
çalanlarn ilerini yeni ve farkl boyutlardan görmelerini salarlar (Bass ve Avolio,
1994). Farkl yaklamlar, hatalar, baarszlklar eletirmezler. Mantk kadar
sezgilerini de kullanrlar ve izleyenlerinde kullanmalar yönünde tevik ederler (Gill,
2006; Northouse, 2010).
Bireysel Destek: Baar için izleyenlerin bireysel ihtiyaçlarna, sadece lider
olarak deil ayrca koç ve mentör olarak, özel ilgi ve özen gösterirler. zleyenlerinin
kabiliyet ve kapasitelerini belirler ve görev dalmn buna göre yaparlar. Onlarla birey
1 Yerel literatürde “Transformational liderlik”, “dönüümcü”,” dönütürücü” veya “yenilikçi
liderlik” gibi isimlerle adlandrlmaktadr. Ancak bu çalmada yerel yaznda en çok kabul gören
“dönüümcü liderlik” tabiri kullanlacaktr.
ve Avolio, 1994).
Etkileimci Liderlik
1970’li yllarn sonunda J.M.Burns tarafndan öne sürülmü ve sonra bata B.M.Bass
olmak üzere deiik aratrmaclar tarafndan gelitirilmitir. Dönüümcü liderlikten
önemli fark, etkileimci liderin izleyenlerin ne ihtiyaçlarna ne de geliimlerine
odaklanmasdr. Etkileimci liderliin ana felsefesi; lider ve izleyen arasndaki karlkl
al verie dayanmaktadr (Kuhnert, 1994). Etkileimci liderlikte basit olarak, lider
almak istedii bir ey için izleyicilerine istediklerini vermektedir. Aralarndaki iliki
karlkl bamlla dayanr. (Kirby ve ark., 1992). Koullu ödül, istisnalar ile
yönetim-aktif, istisnalar ile yönetim-pasif’den oluan üç boyutu içerir(Avolio ve Bass,
2004).
kaynaklar için uzlar, performans destekler, takas eder ve izleyenlerin performanslarn
ödüllendirir.
uymayanlar cezalandrma yöntemini tercih eder.
stisnalarla Yönetim–Pasif: Bu liderler çalanlarn standartlara uymasndan ve
hedeflere ulamasnda anlama yapmaktan kaçnrlar. Çou zaman, lider harekete
geçmeden önce ilerin yanl gitmesini bekler.
Serbest Brakc Liderlik
brakan, ie ilgisi kalmam bir ekilde hiç karmayan bir liderlik davrandr (Koçel,
2010). Bu liderlik stilinde çalanlarn kendi kararlarn gelitirmesine müsaade edilir,
liderin hiçbir otoritesi yoktur. Özellikle lider sorular cevaplar, bilgi salar veya
çalanlar takviye eder. Ayrca çok az deerlendirme yapar ve eletirir (Bartol ve ark.,
2003). Belirgin bir liderlik ekli yoktur. Lider sorumluluk almaktan kaçnr ve
gerektiinde ortada yoktur (Avolio ve Bass, 2004).
Spor Yöneticisi Yönetici en genel anlamda “karar veren kii” olarak tanmlanabilir. Sporun herhangi bir
alannda görev yapan yöneticileri de “spor yöneticisi” olarak ifade edebiliriz. Spor
yönetimi alannda yaplan çalmalarda “spor yöneticisi” aadaki ifadeler ile
tanmlanmtr;
“Kurumun amaçlarnn gerçekletirilmesi için bütün unsurlar harekete geçiren,
örgüt içi ve d insan ilikilerini düzenleyen ve gelitiren, onlar sevk ve idare eden,
belirli yönde onlara liderlik ve rehberlik eden ve onlar etkileyen” (Yetim, 1996),
“Spor kurum ve organizasyonlarnda spor hizmet ve faaliyetlerinin belirlenen
amaçlar dorultusunda yerine getirilmesini salayan” (Donuk, 2005),
“Spor örgüt veya organizasyonun belirlenmi amaçlara ulamas için insan ve
hammadde kaynaklarn en verimli ve uygun bir ekilde kullanan, olaylara ve kiilere
yön veren” (Ekmekçi, 2009),
“Baarl spor organizasyonlar, salk kurulular ve i dünyas ile ilgili her
türlü spor endüstrisini birbirine balayan ve tüm bu faaliyetleri organize eden”,
182
2017).
ulalmasn salayacak, çan gerektirdii deiim ve geliime ayak uydurabilecek
ekilde yeterli donanm ve becerilere sahip olmas beklenmektedir (Güçlü ve ark,
1996).Farkl bak açlaryla incelendiinde spor yöneticilerinden çok sayda nitelie
sahip olmas beklenirken, Sunay (2017) bu nitelikleri genel kültür, meslek bilgisi ve
spor alan bilgisi balklar altnda tanmlamtr. Bunlarn yannda, spor yöneticilerini
dier yöneticilerden ayran en önemli noktann toplumu etkilemeleri olduunu
vurgulamaktadr Chappelet (2009). Kiileri etkilemede en önemli araç olarak, spor
yöneticilerinin liderlik özellikleri ön plana çkmaktadr.
Liderlik, yönetim alannda olduu gibi, spor yönetiminde de gerek oyun alanndaki
uygulamalarda gerekse de spor ile ilgili dier faaliyetlerde anahtar faktör ve ayrt edici
özelliklerden birisidir. Spor organizasyonlarn idare eden yöneticiler, ortak bir amaç
dorultusunda kendi vizyonlarn takip etmeleri için takipçilerini etkilemek
zorundadrlar (Watt, 1998). Dier organizasyonlarla ibirlii oluturmak, projeler
gelitirmek, çatmalar çözmek ve genel iletme koordinasyonunu salamak için dier
yöneticiler ile birlikte çalacak ustalkta olmaldr. yi spor yöneticileri ayn zamanda
iyi bir lider olmaldr (Ekmekçi, 2009). Çada anlamdaki spor yöneticisinin, takm
lideri, spor idarecisi, spor yöneticisi, spor direktörü veya spor yönetiminde görev alan
herhangi bir yönetici, çalanlarna ilgi göstererek, güven vererek, onlara coku ve ilham
vererek etkileyebilecek yetenek ve hünerlere sahip olmaldr. Spor yöneticisi ahsi ilgi
ve iliki ile personeline destek olmaldr (Ezomoh ve ark., 2012).Spor
organizasyonlarnda görevli spor yöneticileri, vizyonu takip edebilecek ekilde
çalanlarn etkiyebilmeli, onlara organizasyonun temel hedefine ulaabilmeleri için
gerekli olan takm ruhunu verebilmeli, dier spor organizasyonlardaki liderler ile
ibirlii yapabilmeli, çatmalar ile ba edebilmeli ve ileri koordine ederek proje
üretebilecek yetenee sahip olmaldr. Günümüzde spor endüstrileri; profesyonel
liglerde görev alabilecek, resmi spor örgütleri, devlet kurum ve kurulular, ulusal ve
uluslararas spor organizasyonlar ve spor faaliyetlerini içeren büyük yelpazedeki spor
gruplar ile koordineli çalabilecek nitelikte ve liderlik özelliklerine sahip spor
yöneticileri tercih etmektedirler (Hoye ve ark., 2006).
Türk Spor Yönetimindeki Spor Yöneticileri
Sporun bireysel ve toplumsal açdan birçok ileve sahip olmas nedeniyle devletler
spora dorudan müdahale etmekte ve sporu yönetmek, gelitirmek ve yaygnlatrmak
için örgütsel ve hukukî bir yap oluturmaktadrlar(Erten, 2006).Sporun toplum üzerinde
olumlu etkisi ve kamu yarar sporun bir kamu hizmeti olarakdeerlendirilmesine neden
olmutur. Bu kapsamda sporun, devletin vazgeçemeyecei ya da tesadüfe
brakamayaca unsurlardan olduu ve devletin maddi ve manevi destei olmadan
yönetilemeyecei ve gelitirilemeyecei yaygn bir düünce halini almtr (Gök ve
Sunay, 2010). Türkiye’de de bu konu Anayasa, yasa, kalknma planlar ve hükümet
programlar ile karmza çkmaktadr (Yetim, 2005). Bugün birçok ülkede olduu gibi
Türkiye'de de spor devletin gözettii, destekledii ve denetledii toplumsal bir faaliyet
görünümündedir.
183
örgüt) modeli ile tanmlamak mümkündür. Bu model, belirli bir kiinin yönetiminde
örgütsel kademelerin yukardan aaya doru aamal bir ekilde birbirinin yönetimi
altnda olmasn öngörür (Tortop, 1990). En tepe noktasnda Gençlik ve Spor
Bakanl’ndan, tekilatn en uç noktasnda yer alan ve tara tekilat olarak bilinen
gençlik hizmetleri ve spor ilçe müdürlüklerine kadar bu hiyerarik yap devam
etmektedir. Türk sporunun yönetiminde en yetkili kurum Gençlik ve Spor Bakanl’dr.
Profesyonel futbol dndaki tüm spor branlarnn faaliyetlerinde hem maddi, hem de
idari anlamda söz sahibidir. Devlet, her Türk vatandann beden ve ruh saln
gelitirmek amacyla sportif hizmet ve faaliyetleri yürütmek, gelitirmek ve yurt
geneline yaygnlatrmak görevini bu kurum vastasyla yürütmektedir. Türk spor
yönetiminde Devletin bu sorumluluu bizzat üstlenmi olmas, sporun bir devlet
politikas olarak ele alndnn önemli bir göstergesidir (Zengin ve Özta, 2008).
Gençlik ve Spor Bakanl; 6.4.2011 tarihli ve 6223 sayl Kanunun verdii yetkiye
dayanlarak, Bakanlar Kurulu'nca 3.6.2011 tarihinde kararlatrlmtr. Spor Genel
Müdürlüü; 21.05.1986 tarihli ve 3289 sayl kanunla düzenlenen ve Gençlik ve Spor
Bakanla bal olup, Türk sporuna ilikin karar ve denetim yetkilerini elinde
bulundurmaktadr. Merkez ve tara tekilatlarndan olumaktadr. Merkez Tekilat,
idari tekilat ve sürekli kurullardan oluur. Tara tekilat illerde Gençlik Hizmetleri ve
Spor l Müdürlüü, ilçelerde Gençlik Hizmetleri ve Spor lçe Müdürlüü’nden oluur.
Ayrca Türk spor yönetimi Gençlik ve Spor Bakanlna bal olarak Spor Genel
Müdürlüünün dnda, Türkiye Futbol Federasyonu ve Türkiye Millî Olimpiyat
Komitesinden oluan bir yapya sahiptir.
Özerk olarak nitelenen federasyon bakanlklar ile TMOK kendi yaplar itibariyle birer
ayr örgüt olarak gözükmekle birlikte merkezi yönetime bal birer örgütlerdir. Her biri
ayr birer spor örgütü olarak nitelendirilebilecek spor federasyonlar ve TMOK’da spor
tekilat içerisinde farkl özelliklere sahiptir. En belirgin farkllk bakanlarnn seçimle
göreve gelmesidir. Bunlarn dnda spor tekilatnda görev alan tüm spor yöneticileri
görevlerine atama yoluyla gelmektedirler.
incelendiinde karmza spor yöneticilerinin snflandrlmasna yönelik snrl sayda
kaynak çkmaktadr. Bu alandaki bolua katk salamak maksadyla Türk spor
yönetiminde yer alan spor yöneticilerinin görünümünü (Hoye ve ark., 2006)’n üç sektör
spor yönetimi modelinden yola çkarak Tablo 1’de açkland ekilde
gruplandrabiliriz.
Spor Yönetim
Resmi/kamusal sektör
Spor Bakanl
Yönetimin tüm alanlarnda olduu gibi spor örgütlerinde görev yapan spor
yöneticilerinin de liderlik özelliklerine sahip olmas ideal bir beklentidir. Bu balamda
spor alannda karar verici konumda olan spor yöneticilerinin sahip olduklar liderlik
stillerinin tespiti aratrmann temelini tekil etmektedir. Elde edilecek sonuçlar nda
spor tekilatnda üst düzeyde görev yapan spor yöneticilerinin liderlik profili ortaya
koymak ve gerek seçimler gerekse atama yoluyla göreve getirilen spor yöneticilerinden
beklenen nitelikler açsndan farkndalk yaratmak amaçlanmtr. Aratrmada hipotez
olarak; Türk spor tekilatnda görevli spor yöneticilerinin sergiledikleri liderlik stillerin
belirlenmeye çallm, alt hipotez olarak da bu yöneticilerin liderlik stillerinin ya,
cinsiyet, eitim mesleki kdem ve statü (görev) deikenlerine göre anlaml farkllk
gösterip göstermedii incelenmitir. Bu aratrma, literatürde çada liderlik stilleri
içinde yer alan ve yaygn olarak üzerinde aratrma yaplan dönüümcü liderlik,
etkileimci liderlik ve serbest brakc liderlik stilleri ile snrlandrlmtr. Bununla
beraber, liderlik stilleri üzerine yaplan aratrmalarn liderin kendi davranlarn
deerlendirmesi ile izleyicileri (astlar) tarafndan liderin deerlendirilmesi eklinde
yaplmas nedeniyle,çalmada liderin kendi davranlarn deerlendirmesi istenmitir.
MATERYAL VE METOT
Tarama modeli olan bu çalmada Türk spor tekilatnda üst seviyede yer alan spor
yöneticilerinin liderlik stilleri belirlenmeye çallmtr. Çalmann evrenini, Türk spor
tekilatnda görevli üst düzey spor yöneticileri oluturmaktadr. Aratrma kapsamna
alnan spor yöneticileri; 2013 yl itibariyle, Gençlik ve Spor Bakan, Spor Genel
Müdürü, genel müdür yardmclar (4), daire bakanlar (10), spor federasyon bakanlar
(61) ile genel sekreterleri (61) ve gençlik hizmetleri ve spor il müdürleri (81) olmak
üzere toplam 219 kiidir. Aratrmann amacna en uygun veri toplama aracnn tespiti
için ilgili literatür incelenmi ayrca liderlik alanlarnda çalma yapm uzmanlarn
görülerine bavurulmutur. Aratrmada spor yöneticilerinin liderlik stillerini tespit
etmek amacyla dünya çapnda yaygn olarak kullanlan Bass ve Avolio (1995)
tarafndan gelitirilmi “Çok Boyutlu Liderlik Ölçei (ÇBLÖ) (Multifactor Leadership
Questionnaire MLQ 5X)” veri toplama arac olarak kullanlmtr. Dönüümcü,
etkileimci veya serbest brakc liderlik stillerinden hangilerini baskn olarak
sergilediklerini tespit etmek için kullanlan ÇBLÖ spor yöneticilerinin bu özelliklerini
185
yöneticilerinden, kendi kendilerini deerlendirmeleriyle bu boyutlar temsil eden
sorularcevaplamalar beklenmitir.
ÇBLÖ’nde dönüümcü, etkileimci, serbest brakc liderlik ana boyutlar ve boyutlar
temsil eden alt boyutlarda aritmetik ortalamalar esas alnmtr. ÇBLÖ (Bass ve Avolio,
1995) ulusal ve uluslararas alanda çeitli organizasyonlarda çalan yöneticilerin
liderlik stillerini ölçmek için kullanlm, geçerlik ve güvenirlii test edilmi ve birçok
dile çevirisi yaplmtr. Kullanm hakkn elinde bulunduran Mind Garden Inc.’dan
ölçein bu aratrmada kullanlmasna yönelik satn alma yöntemiyle gerekli izin
alnmtr. Hem orijinali hem de Türkçe tercüme olarak talep edilen ölçek, yerli
literatürde kullanlm ve geçerlik güvenirlii yaplm çalmalardaki tercümeleri ile
karlatrlmtr. Yerli literatürde oldukça yaygn olarak kullanlan bir ölçüm arac
olmasndan dolay ayn ifadeleri içeren çalmalar tespit etmede herhangi bir zorlukla
karlalmamtr. Örnek olarak (Yurtkoru, 2001; Yldrm, 2004; Yurtkoru ve ark.,
2005; Ersoy, 2009; Bolelli, 2012; Erolu, 2012; Arslan, 2013) çalmalarnda
ÇBLÖ’nin Türkçe tercümesini bu aratrmada olduu gibi ayn ifadeler ile
kullanmlardr. Bu çalmalarda geçerlii ve güvenirlilii ispatlanm olan ölçein
gerek boyut gerekse alt boyut baznda yaplan güvenirlik testlerinde Cronbach Alpha
deerinin 0,70 ile 0,91 arasnda deitii görülmütür. Türkiye’de yaplan
aratrmalarda geçerlik ve güvenirlii teyit edilmesine ramen bu çalma için tekrar
güvenirlik testi yaplm ve sonuçlar Tablo2’de gösterilmitir.
Tablo2.ÇBLÖ boyutlarnn cronbach alfa güvenirlik deerleri
Boyutlar Alt boyutlar Soru says
(N)
ÇBLÖ orijinalinde olduu gibi 45 ifadeyi içeren tek bölümden olumaktadr. Ayrca
katlmclarn kiisel bilgilerini (örneklem grubunun cinsiyet, ya, eitim durumu,
mesleki kdem ve statü) tespit etmek için ayr bir bölüm hazrlanmtr. Uygulanan ve
geri dönen ölçeklerden 182 adedi (11 adedinin çeitli nedenlerle hatal doldurulduu
tespit edilmi ve deerlendirme d braklmtr) deerlendirmeye alnmtr. Yaplan
analiz ile spor yöneticilerinin kiisel bilgilerine göre yüzdesel olarak dalm
yaplmtr. Verilen cevaplarn aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplanarak
186
spor yöneticilerinin liderlik stilleri dalmlar saptanmtr. Dönüümcü liderlik 20,
etkileimci liderlik 8 ve serbest brakc liderlik özellikleri 8 madde ile ölçülmektedir.
Spor yöneticilerinin liderlik stilleri belirlenirken, bu üç boyutu oluturan maddelere
verilen cevaplarn aritmetik ortalamalar hesaplanm ve dier boyutlardan daha yüksek
ortalamaya sahip olan stil baskn liderlik stili olarak belirlenmitir (Avolio ve Bass,
2004). Ancak spor yöneticilerinin bu görülerinin kendi deerlendirmeleri ve bireysel
alglarn bu sonucun ortaya çkmasnda önemli bir etken olduu gerçei de göz önünde
bulundurulmaldr. Elde edilen veriler SPSS 18.0 paket programnda analiz edilmi ve
istatistiksel ilemlerin anlamll p<0,05 düzeyinde test edilmitir.
BULGULAR
Aratrmaya katlan spor yöneticilerinin 13’ü kadn (%7,1), 169’u erkek (%92,9), 32’si
20-30 ya (%17,6), 57’si 31-40 ya (%31,3) ve 93’ü 41 ya üstü (%51,1), 26’s lise
(%14,3), 26’s yüksekokul (%14,3), 65’i üniversite (%35,7), 48’i lisansüstü (%26,7) ve
17’si dier okullardan (ilköretim, ortaokul, enstitütü vb.) (%9,3) mezun ve 66’s 0-10
yl (%36,3), 51’i 11-20 yl (%28) ve 65’i 21 yldan fazla (%35,7) mesleki kdeme
sahiptir. Bu spor yöneticilerinin, 10’u bakanlk ve spor genel müdürlüü çalanlar
(%5,5), 108’i fed. bk. ve genel sekreterleri (%59,3) ve 64’ü gençlik hizmetleri ve spor
il müdürlerinden (%35,2) olumaktadr. Tablo 3’de görüldüü gibi spor yöneticilerinin
kendi deerlendirmelerine göre liderlik stillerinde en fazla gerçekleen dönüümcü
liderlik ( =61,2747), en az gerçekleen ise serbest brakc liderliktir ( =16,7033). Alt
boyutlar açsndan deerlendirildiinde ise dönüümcü liderlik stilinde en fazla
gerçeklesen alt boyutun ideallestirilmi etki ( =24,5549), en az gerçeklesen alt boyutun
ise bireysel destek ( =12,1813) olduu bulunmutur. Etkileimci liderlik stilinde ise en
fazlagerçekleen alt boyut koullu ödüldür ( =9,8022). Standart sapma deerleri
açsndan da en yüksek standart sapma deeri dönüümcü liderlik stilinde
(ss=11,33036) ve idealletirilmi etki (ss=4,99555) alt boyutunda; en düük deerler ise
serbest brakc liderlik stilinde (ss=5,67147) görülmütür.
Tablo3. Spor yöneticilerinin liderlik stillerine ilikin frekans, aritmetik ortalama ve
standart sapma deerleri
Dönüümcü Liderlik 182 61,2747 11,33036
dealletirilmi etki 182 24,5549 4,99555
Telkinle güdüleme 182 12,2308 2,73135
Entelektüel uyarm 182 12,3077 2,64760
Bireysel destek 182 12,1813 2,71787
Etkileimci Liderlik 182 19,3626 6,77665
Koullu ödül 182 9,8022 3,77465
stisnalarla yönetim (aktif) 182 9,5604 3,77169
Serbest Brakc Liderlik 182 16,7033 5,67147
Braknz yapsnlar 182 8,4396 3,48702
187
Bulgular genel olarak deerlendirildiinde, spor yöneticilerinin baskn olarak
dönüümcü liderlik stilini ve idealletirilmi etki alt boyutu davranlarn sergiledikleri
görülmektedir. Bunun yannda spor yöneticilerinin etkileimci ve serbest brakc
liderlik stilleri puanlar oldukça düüktür. Spor yöneticilerinin liderlik stillerinin
cinsiyet deikenine göre farkllat tespit edilmitir.Tablo4’de görüldüü üzere erkek
ve kadn spor yöneticilerinin liderlik stili puanlar arasnda anlaml bir fark saptanmtr
(U=668,5, p<.05). Sra ortalamalar dikkate alndnda, kadn spor yöneticilerinin
etkileimci liderlik puanlar erkek spor yöneticilere göre daha yüksek bulunmutur.
Buna göre kadn spor yöneticileri erkek meslektalarna göre daha fazla etkileimci
liderlik stili sergilemektedirler. Bununla beraber erkek ve kadn spor yöneticilerinin
dönüümcü (U=756 p<.05) ve serbest brakc (U=794, p<.05) liderlik stili puanlar
arasnda anlaml bir fark saptanmamtr. Bir baka ifadeyle spor yöneticilerinin
dönüümcü ve serbest brakc liderlik stilleri cinsiyete göre deimemektedir.
Tablo4.Spor yöneticilerinin cinsiyetlerine göre liderlik stillerinin
karlatrlmasna ilikin Mann-Whitney U testi sonuçlar
Liderlik stilleri Cinsiyet N Sra Ort. Sra Toplam U P
Dönüümcü K 13 65,15 847,00
756,000 ,061 E 169 93,53 15806,00
Etkileimci K 13 124,58 1619,50
668,500 ,019 E 169 88,96 15033,50
Serbest Brakc K 13 68,08 885,00
794,000 ,095 E 169 93,30 15768,00
Ya ve eitim deikenlerine göre spor yöneticilerinin liderlik stillerine ilikin puan
ortalamalar üzerinde yaplan Kruskal-Wallis analizi sonucunda ortalamalar arasnda,05
düzeyinde anlaml bir fark olmad saptanmtr. Buna göre Türk spor tekilatnda
görevli üst düzey spor yöneticilerinin liderlik stilleri yaa ve eitim durumlarna göre
deimemektedir. Spor yöneticilerinin liderlik stillerinin mesleki kdem durumlarna
göre farkllat tespit edilmitir.Tablo5’da görüldüü üzere, mesleki kdem
deikenine göre spor yöneticilerinin liderlik stillerine ilikin puan ortalamalar
üzerinde yaplan Kruskal-Wallis analizi sonucunda etkileimci liderlik ve serbest
brakc liderlik stilleri ortalamalar arasnda ,05 düzeyinde anlaml bir fark olduu
saptanmtr. Etkileimci liderlik [x2=(2)=7,486; p=,023; p>0,05].Spor yöneticilerinin
dönüümcü liderlik stili ile mesleki kdem deikeni arasnda anlaml bir fark tespit
edilmemitir. Gruplar aras fark belirlemek için yaplan Mann-Whitney U testi
sonucuna göre; 0-10 yl mesleki kdeme sahip olan spor yöneticilerinin, 21 yldan fazla
mesleki kdeme sahip olanlara göre daha fazla/yüksek etkileimci liderlik davranlarna
sahip olduklar saptanmtr. Serbest brakc liderlik [x2=(2)=6,789; p=,033; p>0,05].
Gruplar aras fark belirlemek için yaplan Mann-Whitney U testi sonucuna göre; 21
yldan fazla mesleki kdeme sahip olan spor yöneticilerinin 11-20 yl mesleki tecrübeye
sahip olanlara göre; 11-20 yl mesleki tecrübeye sahip olan spor yöneticilerinin ise 0-10
yl mesleki kdeme sahip olanlara göre daha fazla serbest brakc liderlik davranlarna
188
sahip olduklar saptanmtr. Baka bir ifade ile spor yöneticilerinin mesleki kdemleri
arttkça serbest brakc liderlik davran özelliklerinin artt söylenebilir.
Tablo 5.Spor yöneticilerinin mesleki kdem gruplarna göre liderlik stillerinin
karlatrlmasna ilikin Kruskal-Wallis testi sonuçlar
Liderlik stilleri Mesleki
21 yldan fazla 65 94,51
Etkileimci
21 yldan fazla 65 85,18
Serbest Brakc
6,790 2 ,034 1<2<3 11-20 yl 51 90,26
21 yldan fazla 65 94,19
Spor yöneticilerinin liderlik stillerinin statü gruplar deikenine göre farkllat tespit
edilmitir. Tablo6’da görüldüü üzere, statü deikenine göre spor yöneticilerinin
liderlik stillerine ilikin puan ortalamalar üzerinde yaplan Kruskal-Wallis analizi
sonucunda serbest brakc liderlik stili ortalamasnda,05 düzeyinde anlaml bir fark
olduu saptanmtr. Spor yöneticilerinin dönüümcü ve etkileimci liderlik stilleri ile
statü deikeni arasnda anlaml bir fark tespit edilmemitir. Dönüümcü liderlik
[x2=(2)= ,969 p=,616; p>0,05], Etkileimci liderlik [x2=(2)=2,983; p=,225; p>0,05],
Serbest brakc liderlik [x2=(2)=23,848; p=,000; p>0,05]. Gruplar aras fark
belirlemek için yaplan Mann-Whitney U testi sonucuna göre; bakanlk ve genel
müdürlükte görevli spor yöneticilerinin fed. bk. ve genel sekreterleri ile gençlik
hizmetleri il müdürlerinden; fed. bk. ve genel sekreterlerinin ise gençlik hizmetleri il
müdürlerinden daha az serbest brakc liderlik puanlarna sahip olduu saptanmtr. Bir
baka ifade ile spor tekilatnda merkezi konumdan uzaklatkça spor yöneticilerinin
daha yüksek serbest brakc liderlik davran gösterdikleri söylenebilir.
189
karlatrlmasna ilikin Kruskal-Wallis testi sonuçlar
Liderlik stilleri Statü N Sra Ort. X2 Sd P Fark (Mann-
Whitney U)
SY-3 64 89,40
SY-3 64 92,28
SY-3 64 98,34
TARTIMA VE SONUÇ
çekicidir. Gökçe ve ark. (2008) çalmasnda kadnlarn sporun içerisinde gün geçtikçe
daha fazla yer aldklar tespiti dikkate alndnda, kadnlarn spor yöneticilii
görevlerinin dnda kalmalar olumsuz bir sonuç olarak deerlendirmektedir. Bu
durum, ülkemizde pek çok sektörde olduu gibi (Gökalp, 2008), spor alannda da
kadnlarn yönetici pozisyonlarna ilerlerken problemler yaadn düündürmektedir.
Eitim durumlarna göre spor yöneticilerinin büyük çounluunun (%62,1) üniversite
ve üzeri mezunu olmalar olumlu bir sonuçtur. Ya durumlarna göre büyük ksmnn
(%51,1) 40 yan üzerinde ve mesleki kdem durumuna göre ise; %35,7’sinin 20 yln
üzerinde mesleki tecrübeye sahip olduklar tespit edilmitir. Aratrmann örneklem
grubunun üst düzey spor yöneticilerinden olumasnn ya ve kdem durumu sonucuna
yansd deerlendirilmektedir. Bu durum ulusal seviyede spor yönetiminde özellikle
alan tecrübesi ve devamllk açsndan olumlu bir sonuç olarak görülmektedir.
Liderlik stilleri açsndan ise, spor yöneticilerinin baskn olarak dönüümcü liderlik (
=61,2747) stili ve idealletirilmi etki alt boyut ( =24,5549) davranlarn
sergiledikleri tespit edilmitir. Watt (1998), spor ve rekreasyon yöneticilerinin liderlik
stillerini sahada uygulama ve sporun deien ve dinamik atmosferinde kendi stillerini
belirleme ansna sahip olmalar ve spora itirak edenlerin genellikle cokulu ve
dinamik kiiler olmalarndan dolay, bu konumdaki yöneticilerin dönüümcü liderlik
stiline yakn olduklarn deerlendirmektedir. Bakrcan (2011)’n “yapt çalma da
GSGM yöneticilerinin en yüksek oranda dönüümcü liderlik (idealletirilmi etki alt
190
desteklemektedir.
ihtiyaçlarndan daima önde tutan, etik, prensip ve deerlere önem veren özellikleri ile
anlrlar. Ayrca karizma ve vizyon sahibi kiilerdir (Bass ve Avolio, 1995). Spor
tekilatndaki yöneticilerin kendilerini dönüümcü lider özellikler ile tanmlamalar
ülkenin spor yönetimi adna olumlu ve önemli bir sonuç olarak deerlendirilmektedir.
Öztürk (2000), “Devlet ve özel sektör spor kurulularndaki yöneticilerin dönüümcü ve
etkileimci liderlik özelliklerinin belirlenmesi” adl çalmasnda, bu yöneticilerin
dönüümcü ve etkileimci liderlik özelliklerinin düük düzeyde olduu tespitini
yapmtr. Arada geçen süre zarfnda, her ne kadar kendi deerlendirmeleri olsa da,
tespit edilen sonuçlara göre spor yöneticilerinin dönüümcü liderlik özellikleri açsndan
olumlu yönde gelime saland deerlendirilmektedir. Bunun yannda, genel olarak
liderlik teorilerinde en etkin ve çada liderlik stillerinden birisi olarak kabul edilen
dönüümcü liderlik özelliklerinin spor yöneticilerinde baskn olarak görülmesi, spor
tekilatnn etkin bir liderlik ile yönetildiine ilikin bir deerlendirme yaplmasna da
imkân salamaktadr.
sergilemektedir (Koçel, 2010). Bu açdan aratrma sonuçlarna göre spor tekilatndaki
yöneticilerinin çok düük düzeyde ( =9,5604) klasik yönetim tarz sergiledikleri
söylenebilir. Ancak tespit edilen bu sonuçtan farkl olarak, Mzrak ve ark. (2004) “Spor
federasyonlarnda görev yapan genel sekreterlerin liderlik analizi” adl çalmasnda,
genel sekreterlerin arlkl olarak ie yönelik liderlik tarz, yani klasik yönetim anlay
çerçevesinde hareket ettiklerini ve Gökçe ve ark. (2008) “Spor yöneticilerinin liderlik
boyutlarnn aratrlmas (Ege bölgesi örnei)” adl çalmasnda, gençlik ve spor il
müdürlüklerinde ve spor kulüplerinde görev yapan spor yöneticilerinin görevci, iliki ve
statükocu liderlik boyutlarna sahip olduklarn tespit etmilerdir. Ayrca Alpullu ve
Tatar (2010) ’n “stanbul gençlik spor il müdürlüü çalanlarnn toplam kalite ve
liderlik anlaylarnn incelenmesi” çalmasnda; Türkiye’de devlete bal bir spor
kurumunda çalan ve toplam kalite yönetiminden sorumlu yöneticilerin, toplam kalite
yönetiminegeçilmesine ramen, klasik yönetim anlaylarnn örgüt iklimine hâkim
olduunu vurgulamtr. Ayrca Özsalmanl (2005), “Türkiye'de kamu yönetiminde
liderlik ve lider yöneticilik” adl çalmasnda ülkemizde kamu kurulularnda üst ve
orta düzey yöneticilerin genellikle tepeden atanmakta olduu bu sebeple kendilerini
sadece atandklar üst kii/kurumlara kar sorumlu hissettikleri ve buna yönelik bir
yönetim politikas uyguladklarn belirtmitir. Ulalan bu tespit çalmadaki bulgular
ile birlikte düünüldüünde, bakanlk ve genel müdürlük yöneticileri, federasyon genel
sekreterleri ile gençlik hizmetleri ve spor il müdürlerinin atama yoluyla göreve
gelmelerinin etkileimci liderlik puanlarnda etkili olduu deerlendirilmektedir.
Serbest brakc liderliin uygulanabilecei koullar; çalanlarn yüksek yetenekli,
deneyimli ve eitimli olmalar, iyerinde baarma arzusunun yüksek olmas, uzman,
kurmay ve danmanlarn kullanlmas, çalanlar ve gruplarn güvene deer olmalar
191
durumlardr (Bass, 1990). Bu liderlik stili genellikle iinin uzman ve alanda tecrübesi
fazla olan astlarn yönetiminde tercih edilen bir liderlik stili olarak bilinmektedir. Her ne
kadar çalmada spor yöneticilerinin serbest brakc liderlik puanlar düük
( =16,7033) çksa da özellikle spor teklilat çalanlarnn uzun yllar (%75 civar 10
yln üzeri) ayn görevleri icra etmeleri (Bakrcan,2011; Kepolu, 2011; Yldzhan, 2012
ve Vural, 2013), deneyimli ve alan tecrübesine sahip olmalar bu seviyedeki
yöneticilerin serbest brakc liderlik stili puanlarn açklayabilmektedir.
Spor yöneticilerinin liderlik stillerinin cinsiyet, ya, eitim, mesleki kdem ve statü
deikenlerine göre yaplan incelemede cinsiyete göre kadn spor yöneticilerinin
etkileimci liderlik puanlarnn erkek spor yöneticilere göre daha yüksek olduu tespit
edilmitir. Bir baka ifade ile kadn spor yöneticileri erkek meslektalarna göre daha
fazla etkileimci liderlik stili sergilemektedirler. Hâlbuki genel anlamda kadn
yöneticiler üzerinde yaplan aratrmalarda, erkeklerin otoriter tarzlarnn karsnda
kadnlarn daha insan odakl ve destekleyici bir yönetim tarzna sahip olduklar sonucu
ortaya konmutur. Ayrca kadn yöneticilerin sevecenlik, duygusallk, dinleyicilik,
fedakârlk, sezgi gücü, annelik duygusu gibi özellikleri onlara yönetimde avantaj
salamaktadr (Gökalp, 2008). Kadn yöneticiler çalanlarn potansiyelini
organizasyonun amaçlarna yönelik kullanmalarn salayarak erkeklerden daha fazla
dönüümcü liderlik sergilemektedirler (irin,2008). Yönetim alanna yönelik bu
bulgunun spor yönetimi alann konu alan aratrmamzda farkl çkm olmas özellikle
erkek yöneticiler göre çok az sayda görev alan kadn spor yöneticiler açsndan
üzerinde aratrma yaplmas gereken bir konu olarak deerlendirilmektedir. Bir baka
ifade ile özellikle kamusal alanda mesleki ilerlemeleri açsndan pek çok engelle
karlaan kadn yöneticilerin spor yönetimi alannda da benzer problemleri yaadklar
ve bu sebeple problemler ile baa çkabilmek için daha otoriter, statükocu ve klasik
yönetim tarzn tercih ettikleri düünülmektedir.
Mesleki kdem deikenine göre spor yöneticilerinin liderlik stillerinin incelenmesi
sonucunda da etkileimci ve serbest brakc liderlik stilleri açsndan anlaml bir fark
bulunmutur. Buna göre 0-10 yl mesleki kdeme sahip olan spor yöneticilerinin, 21
yldan fazla mesleki kdeme sahip olanlara göre daha fazla etkileimci liderlik
davranlarna sahip olduklar saptanmtr. Bu durumun mesleki açdan daha yeni ve az
tecrübeye sahip spor yöneticilerinin ilerini daha sk tutmak ve az hata yapmak
istemelerinden kaynakland düünülmektedir. Bu sebeple spor yöneticilerin daha çok
etkileimci liderlik özellikleri bir baka ifade ile mevcut sistemi devam ettirme eilimde
olan liderlik stili sergilemeleri normal bir sonuç olarak deerlendirilmektedir. Mzrak ve
ark. (2004) ile Alpullu ve Tatar (2010) çalmalarnda mesleki kdem açsndan benzer
sonuçlara ulamtr. Ancak özellikle spor yönetiminin en üst noktalarnda görev yapan,
sporun yönetsel çerçevesinde önemli ve yenilikçi kararlar verecek olan bu spor
yöneticileri açsndan mesleki deneyim ve alan tecrübesinin önemli olduu
düünülmektedir. Yine mesleki kdem açsndan, spor yöneticilerinin mesleki kdemleri
arttkça serbest brakc liderlik davran özelliklerinin de artt tespit edilmitir. Bu
durum ise spor yöneticilerinin kdemleri arttkça mesleki olgunlua erimeleri, astlarna
serbesti tanyarak onlarn yaratclklarn ön plana çkartmalar ve daha fazla insana
yönelik yönetim tarz sergilemeleri ile açklanabilir. Bu sonuç Mzrak ve ark. (2004) ile
Gökçe ve ark. (2008) çalmalarndaki bulgularla desteklenmektedir.
192
serbest brakc liderlik stili açsndan anlaml bir fark olduu saptanmtr. Bakanlk ve
genel müdürlükte görevli spor yöneticilerinin fed. bk. ve genel sekreterleri ile gençlik
hizmetleri ve spor il müdürlerinden; fed. bk. ve genel sekreterlerinin ise gençlik
hizmetleri ve spor il müdürlerinden daha az serbest brakc liderlik puanlarna sahip
olduu saptanmtr. Bir baka ifade ile spor tekilatnda merkezi konumdan
uzaklatkça spor yöneticilerinin daha yüksek serbest brakc liderlik davran
gösterdikleri söylenebilir. Serbest brakc liderlik stili genellikle iinin uzman ve
alanda tecrübesi fazla olan astlarn yönetiminde tercih edilen bir liderlik stili olarak
bilinmektedir. Gerek il müdürlükleri gerekse federasyon çalanlarnn uzun yllar ayn
görevi icra etmeleri ve alan tecrübesine sahip olmalarnn (Bakrcan, 2011; Kepolu,
2011 ve Vural, 2013) spor yöneticilerinin liderlik stillerini etkiledii düünülmektedir.
Çalmada spor yöneticilerinin eitim düzeyleri ile yalarnn liderlik stilleri üzerinde
etkili olmad tespit edilmitir. Gökçe ve ark. (2008) ile Mzrak ve ark. (2004),
aratrmann bulgularn destekler ekilde spor yöneticilerinin eitim düzeyi ile liderlik
stilleri arasnda anlaml fark tespit edilmemitir. Ancak aratrma bulgularnn aksine
Gökçe ve ark. (2008) ile Arc (2002) çalmalarnda ya ile spor yöneticilerinin liderlik
stilleri arasnda anlaml bir fark tespit etmilerdir. Yöneticilerin yalarnn liderlik
davrannda etkili olduunu, yan ilerlemesiyle birlikte edindikleri tecrübeler nda
liderlik davranlarnn da deitiini vurgulamlardr.
Sonuç olarak; Türk spor tekilatnda üst seviyedeki spor yöneticilerinin önemli bir
bölümü 40 yan üzerinde, üniversite mezunu ve meslekte uzun süre tecrübeye sahiptir.
Ancak kadn spor yöneticilerin says erkeklere göre oldukça azdr. Spor yöneticileri
baskn olarak dönüümcü liderlik özelliklerine sahiptir. Etkileimci ve serbest brakc
liderlik dereceleri düüktür. Dönüümcü liderlik stili özellikleri sergileyen bu spor
yöneticilerinin idealletirilmi etki alt boyut dereceleri yüksek, bireysel destek alt boyut
dereceleri düüktür. Spor yöneticilerinin liderlik stilleri kiisel özelliklerine göre ise de;
liderlik stilleri ya ve eitim durumuna göre deimemekte, kadn spor yöneticilerinin
etkileimci liderlik puanlar erkeklere göre daha yüksek, mesleki kdemi az olanlar
dierlerine göre daha fazla etkileimci liderlik özelliklerine sahip ve mesleki kdemleri
arttkça serbest brakc liderlik davran özellikleri de artmakta, statülerine göre de
tekilatta merkezi konumdan uzaklatkça daha yüksek serbest brakc liderlik davran
göstermektedirler.
leride bu konuda yaplacak benzer çalmalara katkda sunmak amacyla: gözlem",
"mülakat", “görüme” vb. nitel aratrma tekniklerinden yararlanlarak, bu çalmada
kullanlan anket yönteminin snrllklar giderilebilir. Yine bu kapsamda spor
yöneticilerinin takipçileri konumunda olup spor yönetimi çevresini oluturan dier
unsurlarn da liderlerini deerlendirmesi ile spor yöneticilerinin sadece kendi
davranlarn deerlendirmelerinden kaynaklanan tek yönlü bak açs test edilebilir.
Ayrca yeni liderlik kavramlarndan "vizyoner liderlik", “hizmetkâr liderlik”, "etik
liderlik" vb. liderlik stillerinin de incelmesiyle spor yöneticilerinin bunlara sahip olma
düzeyleri aratrlmas önerilir.
193
KAYNAKLAR
1. Alpullu, A., Tatar, G. (2010). stanbul gençlik spor il müdürlüü çalanlarnn toplam kalite ve
liderlik anlaylarnn incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri
Dergisi, 13-20.
Dergisi, 3, 1-20.
3. Arslan, F. (2013). Formatör ve koordinatör beden eitimi öretmenlerinin okul müdürlerinden
algladklar dönüümsel liderlik stilleri ile adanmlk düzeylerinin ilikisi. Doktora Tezi, Gazi
Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü
4. Avolio, J., Bass, M. (2004). Multifactor Leadership Questionnaire Manual and Sample Set
(Third Edition). Published by Mind Garden, Inc.
5. Avolio, J., Bass, M. (2004). Multifactor Leadership Questionnaire. USA: Mind Garden Inc.
6. Avolio, J., Bass, M., Jung, I. (1999). Re-examining the components of transformational and
transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire). Journal of
Occupational and Organizational Psychology. 72, 441-462
7. Bakrcan, E. (2011). Gençlik ve spor genel müdürlüü ve özerk federasyonlarda çalan
yöneticilerin dönüümcü liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz
Mays Üniversitesi Salk Bilimleri Enstitüsü
8. Bartol, K., Tein, M., Mathew, G., Martin, D. (2003). Management: A Pacific RimFocus. Sydney:
Mcgraw-Hill.
9. Bass, B. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision.
Organizational Dynamics (18(3)), 19-31.
New Jersey, Londra: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, p.:5.
11. Bass, B., Avolo, B. (1994). Improving Organizational Effectiveness Through
Transformational Leadership. SAGE Publications.
12. Bass, B., Avolo, B. (1995). Multifactor Leadership Questionnaire 5x Short Form. Menlo Park,
CA USA: Mind Garden.
13. Bass, B., Avolo, B. (2000). MLQ Multifactor Leadership Questionnaire. Redwood City CA.
14. Bass, B., Stogdll, R. M. (1990). Bass&Stodgill's Handbook of Leadership: Theory, Research
and Manageral Applications. Simon and Schuster, p.:18.
15. Bass, B., Riggio, R. (2012). Transformational Leadership. Taylor & Francis, p.;3.
16. Bertocci, D. I. (2009). Leadership in Organizations. University Press of America,p.:2829.
17. Birnbaum, P. H. (1989). The implicit leadership process of college and university presidents,
Review of Higher Education, 12 (2), 125-136.
18. Bolelli, M. (2012). The relationship between use of power sources and compliance behavior in
respect to leadership style and task complexity. Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü
19. Bryman, A. (1986). Leadership and Organizations. Boston: Routledge, p.:75-76.
20. Bryman, A. (1992). Charisma and leadership in organizations. London: Sage, p.:76-184.
21. Burns, J. (1978). Leadership. New York: Harper&Row, p.:426.
22. Burns, J. (2012). Leadership. Open Road Media, p.:9.
23. Watt, C. D. (1998). Sport Management and Administration. London: E&FnSpon. p.:23-65
24. Chappelet, J. L. (2009). A glocal vision for sport (and sport management). European Sport
Management Quarterly, 483-485.
25. Daft, R. (2008). The Leadership Experience. Cengage Learning, p.:48-71.
26. Donuk, B. (2005). Spor Yöneticilii ve stihdam Alanlar. stanbul: Ötüken, 17-25.
27. Ekmekçi, R. (2009). Spor Yönetimi: Kavram ve Özellikleri. Spor Yönetimi içinde, Ed.: H. N.
Basm, M. Argan. Ankara: Detay Yaynclk, 6-16
28. Eraslan, L. (2006). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüümcü liderlik. International
Journal of Human Sciences, 1(1).
29. Erçetin, . (2000). Lider Sarmalnda Vizyon. Ankara: Nobel Yaynclk, 11-40.
30. Erolu, B. (2012). lköretim okullarndaki yöneticilerin liderlik stilleri ile duygusal zekâlar
arasndaki iliki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
31. Ersoy, E. G. (2009). Yöneticilerin dönütürücü ve ie yönelik liderlik eilimlerinde kiisel
özelliklerinin ilikisi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
194
32. Erten, R. (2006). Türk sporunun yapsal düzeni. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 117-
136.
33. Ezomoh, O., Amasiatu, N., Alla, A.J.B. (2012). Evaluative analyses of leadership styles and staff
appraisals as correlates of job satisfaction among sports service providers in the national sports
federation of Nigeria. American Journal of Human Ecology, 118-122.
34. Gll, R. (2006). Theory and Practice of Leadership. SAGE Publications, p.:52.
35. Gök, Y., Sunay, H. (2010). Türkiye ve Fransa'da uygulanan spor yönetiminin kamu yönetimi
açsndan karlatrlmas. Spormetre Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7-16.
36. Gökalp, . E. (2008). Türkiye'de kadn giriimciler ve kadn yöneticiler. Yüksek Lisans Tezi,
Krkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
37. Gökçe, Z., Çam, ., Yazclar, . (2008). Spor yöneticilerinin liderlik boyutlarnn aratrlmas
(Ege bölgesi örnei). Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 4-14.
38. Güçlü, N., Yaman, M., Yenel, F. (1996). Spor yöneticilerinin nitelikleri ve eitim durumlar.
Amme daresi Dergisi, 29(4), 55-63.
39. Hoye, R., Smith, A., Westerbeek, H., Stewart, B., Nicholson, M. (2006). Sport Management
Principles and Applications. Oxford UK: Elsevier, p.:6-18.
40. Kepolu, A. (2011). GSGM tara tekilat spor yöneticilerinin i doyumlarnn insan kaynaklar
yönetimi açsndan incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Salk Bilimleri
Enstitüsü
41. Kirby, P. C., Paradise, L. V., King, M. I. (1992). Extreordinary leaders in education:
understanding transformational leadership. The Journal of Educational Research, 303-311.
42. Koçel, T. (2010). letme Yöneticilii. stanbul: Beta Yaynlar,Geniletilmi 12. Bask,,Yayn
Nu:2323, 274-592.
43. Kuhnert, K. W. (1994). Transforming Leadership: Developing People Through Delegation. In:
Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership. Ed.:Bass, B.,
Avolio, B.. US/Mountian: Sage Publications. p.:10 - 25
44. Mzrak, O., Katkat, D., Yenel, . (2004). Spor federasyonlarnda görev yapan genel sekreterlerin
liderlik analizi. Atatürk Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26-31.
45. Northouse, P. G. (2010). Leadership: Theory and Practice. In: Leadership: Theory and Practice.
Ed.:Shaw, L. USA: SAGE. p.: 71-179.
46. Özsalmanl, A. Y. (2005). Türkiye'de kamu yönetiminde liderlik ve lider yöneticilik. Sosyal
Bilimler Dergisi, 139-146.
47. Öztürk, F. (2000). Devlet ve özel sektör spor kurulularndaki yöneticilerin dönüümcü ve
etkileimci liderlik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler
Enstitüsü
48. Sabuncuolu, Z., Tüz, M. V. (1998). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel yaynevi, 81.
49. Stogdill, R. M. (1974). Handbook of Leadership: A Survey of Theory and Research. New York:
Free Press,p.:9.
50. Sunay, H. (2017). Spor Yönetimi. 3. Bask, Gazi kitabevi, Ankara.
51. ahin, M., (2011). Planlama, Yönetim Organizasyon içinde. Ed.: Koparal, C., Anadolu
Üniversitesi/ Açköretim Fakültesi Yaynlar; 1457, 774. Cilt, 71.
52. irin, E.F. (2008). Beden Eitim spor yüksekokulu yöneticilerinin liderlik stilleri ve çatma
yönetimi stratejilerinin incelenmesi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi Salk Bilimleri Enstitüsü
53. TMOK (2013). Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Tarihçesi. Eriim:[http://www.olimpiyat
komitesi.org.tr]. Eriim Tarihi: 22.07.2013
54. Tortop, N. (1990). Yönetim Biliminin Temel lkeleri. Türkiye Orta Dou Amme daresi
Enstitüsü Yaynlar No:234.
55. Vural, M. (2013). SGM merkez ve tara tekilatnda görev yapan spor yöneticilerinin düünme
ve karar verme stillerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Salk
Bilimleri Enstitüsü
56. Wlson, F. (2003). Organizational Behavior&Gender. U.K.:Mc Graww-Hill,p.:136.
57. Yetim, A. (1996). Spor yönetiminde liderlik. Gazi Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri
Dergisi, I(3), 85-94.
58. Yetim, A. (2005). Sosyoloji ve Spor. stanbul: Morpa, 219.
59. Yldrm, B. H. (2004). Çalanlarn i tatmini ile yöneticilerin dönüümsel ve etkileimsel
liderlik davranlar arasndaki ilikiler üzerine ilaç sektöründe bir aratrma. Yüksek Lisans
Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
195
60. Yldzhan, Y. Ç. (2012). SGM merkez örgütünde uygulanan yönetim biçimlerinin belirlenmesi.
Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Salk Bilimleri Enstitüsü
61. Yurtkoru, S. (2001). The role of leadership in the organizational change process. Doktora Tezi,
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
62. Yurtkoru, E.S., Sinangil, H. K., Sipahi, B. (2005). Gender differences in leadership and
authoritarianism in organizations. Convivance in Organizations and Society, 135144.
63. Zengin, E., Özta, C. (2008). Yerel yönetimler ve spor. Sosyal Siyaset Konferanslar Dergisi, 49-
78.
64. 21/5/1986 tarih ve 3289 sayl Gençlik ve Spor Genel Müdürlüünün Tekilat ve Görevleri
Hakkndaki Kanun