türk eğitim sistemi ve okul yÖnetİmİ
TRANSCRIPT
Türk Eğitim Sistemi ve OKUL YÖNETİMİ
Editör Ruhi SARPKAYA
Yazarlar Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM Prof. Dr. Hasan ARSLAN Prof. Dr. Tuncay AKÇADAĞ Prof. Dr. Kemal KAYIKÇI Prof. Dr. Ali ÜNAL Doç. Dr. Hasan DEMİRTAŞ Doç. Dr. Pınar Yengin SARPKAYA Doç. Dr. Turan Akman ERKILIÇ Doç. Dr. Yusuf İNANDI
Gözden Geçirilmiş 6. Baskı
Ankara 2021
Türk Eğitim Sistemi ve OKUL YÖNETİMİ Editör: Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA ©Tüm Hakları Saklıdır. Bu kitabın basım, yayın, satış hakları Anı Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri herhangi bir bilgi depo-lama ve erişim sistemiyle veya mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik ya da başka yöntemler-le çoğaltılamaz, basılamaz, aktarılamaz, dağıtılamaz. Yayıncı Sertifika No : 49260 Matbaa Sertifika No : 49363 ISBN : 978-605-170-480-7 e-ISBN : 978-605-170-479-1 Kapak Tasarımı : Anı Yayıncılık – Kezban KILIÇOĞLU Dizgi-Mizanpaj : Anı Yayıncılık – Göksel ÇAKIR Dil Kontrol : Anı Yayıncılık – Göksel ÇAKIR Baskı : Sözkesen Matbaacılık Adres : İvedik OSB 1518. Sokak Mat-Sit İş Mrk. No: 2/40 Yenimahalle-ANKARA Tel : 0 312 395 21 10 KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi SARPKAYA, Ruhi Anı Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş 6. Baskı, Ankara/Türkiye 2021, xviii + 430 Sf., 16 x 24 cm ISBN: 978-605-170-480-7 e-ISBN: 978-605-170-479-1 Türk Eğitim Sistemi, Eğitim Türk Eğitim Sisteminin Genel Yapısı, Okul Eğitiminin Amaçları, Eğitim Yönetimi Kuramları, Eğitim Çalışanlarının Hakları, Okul ve Okul Yönetimi, Personel Yönetimi, Eğitim Programları-nın Yönetimi Anı Yayıncılık Kızılırmak Sokak 10/A Bakanlıklar/Ankara Tel: 0 312 425 81 50 pbx e-posta: [email protected] http://www.aniyayincilik.com.tr A harfinin evrimi
ÖN SÖZ
Ülkemizde Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetiminin ders olarak li-sans düzeyinde okutulmasında istikrarsızlık yaşandığına, özellikle son yıllarda üzülerek tanık olduk. Oysa dünyada yaklaşık 70 yıldır, Eğitim Yönetimi bir bilim dalı olarak kabul edilmiştir ve üzerinde araştırmalar, tartışmalar yapılmaktadır. Yine dünyanın gelişmiş ülkelerinde, okul yöneticileri lisans, yüksek lisans okuyarak ya da kurslardan geçirilerek yöneticiliğe atanmaktadırlar. Ülkemizde 1960’lı yıllardan bu yana, Eği-tim Yönetimi bilim dalının gelişmesi için büyük çabalar harcanmıştır. Ancak gelinen nokta, iki açıdan hâlâ iç açıcı değildir. Birincisi, yönetici atamalarında Eğitim Yönetimi dalında eğitim alma zorunluluğu aran-maması. İkincisi, Eğitim Yönetiminin lisans düzeyinde ders olarak oku-tulmasının henüz istikrara kavuşmamış olmasıdır.
Yönetici atamaları, hâlâ siyasal kadrolaşma aracı olarak kullanıl-maktadır. Yönetici atamalarında yeterlilik değil; iktidar yandaşı, militanı olmak, hemşericilik, akraba kayırmacılığı, çıkarcılık vb. etmenler büyük rol oynamaktadır. Durum böyle olunca da Eğitim Yöneticiliğinin bir uzmanlık alanı olarak gelişmesi, olgunlaşması sürekli olarak gecikmek-tedir. Son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) merkez örgütüne, eğitim örgütü deneyimi uzmanlık yeterliliği olmayanların atanması gelecek açısından daha da kaygı vericidir.
1998’de Eğitim Fakültelerinin programlarından Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi ile ilgili dersler kaldırılmıştır. Bu durum, 2005 yılına kadar sürmüştür. Eğitim Fakültelerinin programlarına 2005’ten sonra yeniden Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersi konmuştur. 2007’de yapılan bir değişiklikle, Orta Öğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans programlarına Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersi kon-muştur. Ancak aradan bir yıl bile geçmeden, 2008 yazında bu ders prog-ramdan kaldırılmıştır… Görüldüğü gibi, derslerin kaldırılışı belli bir bilimsel veriden, kaygıdan kaynaklanmıyor. Uygulama tamamen keyfi, günlük kararlara dayanıyor.
Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersi kitabını hazırlarken, yukarıdaki sorunların çözümüne katkı sağlayabilecek tartışmalar yap-maya özellikle dikkat ettik. Kitapta yalnızca durum saptaması yapıp
/ Ön Söz iv
bırakmadık. Olayların ve olguların neden ve sonuçlarını da ortaya koya-rak tartışmaya çalıştık. Bunu yaparken de eleştirel eğitbilimin (Pedagoji) yönteminden yararlanmaya çalıştık. Eleştirel eğitbilim, eğitimin dört duvar arasında toplumdan yalıtılmış bir ortamda yapıldığını kabul et-mez. Okul içi ve okul dışı iktidar ilişkilerini ve okuldaki egemen ideolo-jiyi sorgular. Okulun toplumdaki eşitsizlikleri yeniden ürettiğini ortaya koyarak, bu adaletsizliğin giderilmesi için çözümler önerir ve düşündü-rür. Bu kitapta biz de elimizden geldiğince, sorunları ortaya koymaya, irdelemeye ve okuyucuyu düşündürmeye çalıştık.
Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi kitabının yazımında emeği geçen tüm bölüm yazarı arkadaşlarıma, Öğr. Gör. Sadi Yılmaz’a, Arş. Gör. Dr. Tahir Yılmaz’a ve Anı Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ederim.
Editör Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Aydın, 2021
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ ...................................................................................................... iii
BÖLÜM 1 Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI ve TEMEL İLKELERİ .. 1
GİRİŞ .............................................................................................................. 1
EĞİTİM SİSTEMİ ......................................................................................... 2
Sistem Nedir? ................................................................................... 2
Sistemin Özellikleri ........................................................................ 3
SİSTEMİ AÇIKLAYAN DİĞER KAVRAMLAR ...................................... 5
Sosyal Sistemler ve Okullar ........................................................... 5
EĞİTİM SİSTEMİNİN ÖGELERİ ............................................................... 7
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI ............................................. 8
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN TEMEL İLKELERİ .................................. 12
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI................ 20
ÖZET ............................................................................................................ 24
KAYNAKÇA .............................................................................................. 26
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................. 29
/ İçindekiler
vi
BÖLÜM 2 Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISI ................................................. 33
GİRİŞ ............................................................................................................ 33
ÖRGÜN EĞİTİM ........................................................................................ 34
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ........................................................................... 34
Okul Öncesi Eğitimin Önemi ...................................................... 35
Okul Öncesi Eğitimin Ülkemizdeki Tarihçesi........................... 35
Okul Öncesi Eğitimin Amaçları .................................................. 36
Okul Öncesi Eğitimin Sorunları ve Çözüm Önerileri .............. 36
İLKÖĞRETİM ............................................................................................. 38
İlköğretimin Ülkemizdeki Tarihçesi ........................................... 39
İlköğretimin Amaçları .................................................................. 42
İlköğretimin Sorunları ve Çözüm Önerileri .............................. 42
ORTAÖĞRETİM ........................................................................................ 43
Ortaöğretimin Amaçları ............................................................... 44
Genel Ortaöğretim ........................................................................ 44
Mesleki-Teknik Ortaöğretim ....................................................... 46
YÜKSEKÖĞRETİM ................................................................................... 49
Yükseköğretimin Ülkemizdeki Tarihçesi .................................. 49
Yükseköğretimin Amaçları .......................................................... 53
Yükseköğretimin Sorunları ve Çözüm Önerileri ...................... 53
YAYGIN EĞİTİM ....................................................................................... 54
Yaygın Eğitimin Gerekliliği: Toplumu Sürekli Eğitmek ......... 55
Yaygın Eğitimin Ülkemizdeki Tarihçesi .................................... 56
İçindekiler /
vii
Yaygın Eğitimin Amacı ................................................................ 59
Yaygın Eğitimin Sorunları ve Çözüm Önerileri ....................... 59
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN ÖRGÜT YAPISI ...................................... 60
Merkezi Yönetim Odaklı Eğitim ................................................. 60
Milli Eğitim Bakanlığı Örgüt Yapısı .......................................... 61
Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Örgütü ...................................... 63
Milli Eğitim Bakanlığı Taşra Örgütü .......................................... 66
Milli Eğitim Bakanlığı Yurt Dışı Örgütü .................................... 68
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞININ ÖRGÜT YAPISIYLA İLGİLİ SORUNLAR ................................................................................................ 70
ÖZET ............................................................................................................ 71
KAYNAKÇA .............................................................................................. 75
DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................. 81
BÖLÜM 3 Doç. Dr. Hasan DEMİRTAŞ
OKUL ÖRGÜTÜ VE YÖNETİMİ .......................................................... 85
GİRİŞ ............................................................................................................ 87
ÖRGÜT ........................................................................................................ 88
Örgütlerin Özellikleri ................................................................... 90
Örgütlerin Sınıflandırılması ........................................................ 91
BİR ÖRGÜT OLARAK OKUL .................................................................. 94
OKULA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR ................................................... 98
EĞİTİM-OKUL-TOPLUM VE İDEOLOJİ İLİŞKİSİ ............................. 102
EGEMEN İDEOLOJİNİN GİZLİ KAYNAĞI ÖRTÜK PROGRAM .. 103
OKUL EĞİTİMİNİN AMAÇLARI ......................................................... 109
/ İçindekiler
viii
OKUL EĞİTİMİNİN GÖREVLERİ-İŞLEVLERİ ................................... 110
YÖNETİM VE YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİMİ .............................. 111
EĞİTİM VE OKUL YÖNETİMİ .............................................................. 116
Eğitim Yönetimi .......................................................................... 116
Okul Yönetimi ............................................................................. 118
Okul Yönetiminde Rol Oynayan Öğeler .................................. 119
Okul Müdürünün Sorumlulukları ............................................ 121
Okul Müdürünün Görevleri ...................................................... 121
Okul Yöneticilerinin Seçimi, Yetiştirilmesi ve Atanması ...... 123
OKUL YÖNETİCİSİ VE LİDERLİK ....................................................... 125
ÖZET .......................................................................................................... 130
KAYNAKÇA ............................................................................................ 133
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 136
BÖLÜM 4 Doç. Dr. Pınar Yengin SARPKAYA
YÖNETİM KURAMLARI VE EĞİTİME YANSIMASI ................... 139
GİRİŞ .......................................................................................................... 140
KURAM-UYGULAMA İLİŞKİSİ ........................................................... 141
EĞİTİM YÖNETİMİ KURAMLARI ...................................................... 144
KLASİK KURAMLAR ............................................................................. 145
Bilimsel Yönetim Yaklaşımı....................................................... 146
Yönetim Süreci Yaklaşımı .......................................................... 147
Bürokrasi Kuramı ........................................................................ 149
Klasik Kuramların Eğitime Yansıması ..................................... 150
İçindekiler /
ix
DAVRANIŞSAL (NEO- KLASİK) KURAMLAR ................................. 152
İnsan İlişkileri Kuramı ................................................................ 153
Davranışsal Kuramların Eğitime Yansıması ........................... 154
ÇAĞCIL (MODERN) KURAMLAR ...................................................... 155
Sistem Kuramı ............................................................................. 155
Durumsallık Yaklaşımı ............................................................... 157
Çağcıl Kuramların Eğitime Yansıması ..................................... 159
YENİ KURAMLAR .................................................................................. 160
Z Kuramı ...................................................................................... 160
Öğrenen Örgüt ............................................................................ 162
ÖZET .......................................................................................................... 165
KAYNAKÇA ............................................................................................ 168
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 170
BÖLÜM 5 Prof. Dr. Tuncay AKÇADAĞ
YÖNETİM SÜREÇLERİ ......................................................................... 173
GİRİŞ ........................................................................................................... 173
KARAR VERME SÜRECİ ........................................................................ 175
Karara Katılım .............................................................................. 178
PLANLAMA SÜRECİ .............................................................................. 180
ÖRGÜTLEME SÜRECİ ............................................................................ 186
İLETİŞİM SÜRECİ ..................................................................................... 190
ETKİLEME (YÖNELTME) SÜRECİ ....................................................... 195
EŞGÜDÜMLEME SÜRECİ ...................................................................... 200
/ İçindekiler
x
DENETİM (DEĞERLENDİRME) SÜRECİ ............................................ 202
ÖZET ........................................................................................................... 208
KAYNAKÇA ............................................................................................. 212
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................. 215
BÖLÜM 6 Prof. Dr. Kemal KAYIKÇI
PERSONEL HİZMETLERİNİN YÖNETİMİ ........................................ 219
GİRİŞ .......................................................................................................... 220
YASALARDA MEMUR KAVRAMI VE MEMUR SINIFLARI İÇİNDE EĞİTİM PERSONELİNİN YERİ ............................................................. 222
Ülkemizde Kamu Personeli ve Memur Kavramları .............. 222
Memur Hizmet Sınıfları İçinde Eğitim ve Okul Çalışanlarının Yeri 223
EĞİTİMDE PERSONEL HİZMETLERİNE YÖN VEREN YASAL DAYANAKLAR: PERSONELİN HAK, ÖDEV VE SORUMLULUKLARI ................................................................................ 224
Devlet Memurlarının Ödevleri ve Sorumlulukları ................ 224
Devlet Memurlarının Genel Hakları ........................................ 227
Devlet Memurlarının Uymaları Gereken Yasaklar ................ 228
OKULDA GÖREV YAPAN EĞİTİM İŞGÖRENLERİ VE GÖREVLERİ ............................................................................................. 228
A. Yönetim Personeli ................................................................. 229
B. Öğretim Personeli ................................................................... 229
C. Destek Personeli ..................................................................... 231
OKULDA ÇALIŞAN PERSONEL İLE İLGİLİ OLARAK TUTULAN DEFTER VE DOSYALAR ....................................................................... 233
İçindekiler /
xi
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ İŞE ALINMASI (SEÇME YERLEŞTİRME İŞLEMLERİ) .................................................................. 234
Devlet Memurluğuna Seçme ve Atama ................................... 234
Öğretmenlik Mesleğinin Özel Durumu ve Öğretmenliğe Atanma .......................................................................................... 235
Yönetici Atama ve Göreve Başlama İşlemleri ......................... 236
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ ADAYLIK İŞLEMLERİ ........................ 237
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ YER DEĞİŞTİRME İŞLEMLERİ ......... 240
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ YÜKSELMELERİ, DERECE, KADEME, TERFİ VE ÖZLÜK İŞLEMLERİ .............................................................. 241
EĞİTİM ÇALIŞANLARINA İLİŞKİN MALİ İŞLEMLER ................... 243
Aylık .............................................................................................. 243
Tazminatlar ................................................................................. 243
Ek Ders Ücreti .............................................................................. 244
Ek Ders Görevinden Sayılan Hâller ......................................... 244
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ SOSYAL HAKLARI VE YARDIMLAR ........................................................................................... 245
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ GÖREVİNİN SONA ERMESİ ............ 246
Devlet memurluğuna geçtikten sonra, memurluk şu hallerde sona erer ....................................................................................... 246
Yöneticilik Görevinin Sona Ereceği Haller ............................. 246
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ EMEKLİLİK İŞLEMLERİ .................... 247
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ İZİN VE HASTALIK İŞLEMLERİ ...... 247
Yıllık İzinler.................................................................................. 248
Mazeret İzinleri .......................................................................... 248
Hastalık İzni ................................................................................ 249
Aylıksız İzinler ............................................................................ 249
Diğer İzinler ................................................................................. 249
/ İçindekiler
xii
EĞİTİM ÇALIŞANLARININ BİLGİ SİSTEMİ VE ÖZLÜK DOSYASI . 250 EĞİTİM ÇALIŞANLARININ ÖDÜLLENDİRİLMESİ ........................ 251 EĞİTİM ÇALIŞANLARININ DİSİPLİN İŞLEMLERİ ......................... 253 EĞİTİM ÇALIŞANLARININ ŞİKÂYET İŞLEMLERİ ......................... 257 EĞİTİM ÇALIŞANLARININ DENETİMİ, REHBERLİĞİ, İŞ BAŞINDA YETİŞTİRİLMESİ VE HİZMETİÇİ EĞİTİMİ .................... 258 EĞİTİM ÇALIŞANLARININ İŞ GÜVENCESİ VE ÖRGÜTLENME 261 ÖZET .......................................................................................................... 263 KAYNAKÇA ............................................................................................ 265 DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 270
BÖLÜM 7 Prof. Dr. Ali Rıza ERDEM ÖĞRENCİ HİZMETLERİNİN YÖNETİMİ ....................................... 273 GİRİŞ ......................................................................................................... 274
ÖĞRENCİ KİMDİR? ................................................................................ 274
ONLINE ÖĞRENCİ HİZMETLERİ ....................................................... 275
ÖĞRENCİ ALIMI .................................................................................... 276
ÖĞRENCİLERİ SINIFLARA DAĞITMA ............................................ 280
ÖĞRENCİ DEVAMI ................................................................................ 281
ÖĞRENCİ BAŞARISI .............................................................................. 286
ÖĞRENCİLERİN NAKİL İŞLEMLERİ ................................................. 294
ÖĞRENCİ DİSİPLİN İŞLEMLERİ ......................................................... 298
ÖĞRENCİ SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ ............................................. 305
ÖĞRENCİNİN OKULDAN AYRILMASI ............................................ 308
MEZUNLARIN İZLENMESİ ................................................................. 312
ÖZET .......................................................................................................... 313
İçindekiler /
xiii
KAYNAKÇA ............................................................................................ 316
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 318
BÖLÜM 8 Prof. Dr. Ali ÜNAL
EĞİTİM PROGRAMLARININ YÖNETİMİ ..................................... 321
GİRİŞ .......................................................................................................... 321
ÖĞRETİM LİDERLİĞİ ............................................................................ 322
ÖĞRETİMİN DENETİMİ ........................................................................ 325
Sonuç Tabanlı Denetim ................................................................. 326
Klinik Denetim ............................................................................... 326
Demokratik Denetim ..................................................................... 327
EĞİTİM SİSTEMİMİZDE UYGULANAN EĞİTİM PROGRAMLARININ ÖZELLİKLERİ ................................................... 328
Eğitim Programlarının Amaçları ................................................. 329
Eğitim Programlarının Kazandırmayı Hedeflediği Yetkinlikler .................................................................................... 330
Eğitim Programlarının Kazandırmayı Hedeflediği Kök Değerler ........................................................................................... 331
Eğitim Programlarının Öngördüğü Yöntem ve Teknikler ....... 332
Okul Müdürlerinin Eğitim Programlarıyla İlgili Görevleri ..... 332
EĞİTİM PROGRAMLARININ EŞGÜDÜMÜ ...................................... 333
EĞİTİM-ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLANLANMASI ............. 336
Yıllık Çalışma Planının Hazırlanması ........................................ 336
Ders Yılı Süresi .............................................................................. 337
Seçmeli Derslerin Belirlenmesi ve Uygulanması ...................... 337
/ İçindekiler
xiv
Öğrencilerin Şubelerinin Belirlenmesi ....................................... 339
Ders Dağıtımının Yapılması ........................................................ 339
Haftalık Ders Programı ................................................................ 340
Destekleme ve Yetiştirme Kursları (DYK) ................................. 341
ÖĞRETMENLER TARAFINDAN YAPILACAK PLANLAMA ÇALIŞMALARI ........................................................................................ 342
Ünitelendirilmiş Yıllık Plân ........................................................ 343
Ders Plânı ...................................................................................... 344
EĞİTİM TEKNOLOJİSİ ........................................................................... 346
Kütüphane ve Kitaplıklar ............................................................ 346
Ders Kitapları Seçimi ve Kullanımı ............................................ 348
SOSYAL ETKİNLİKLER ......................................................................... 348
Sosyal Etkinliklerle İlgili Genel Kurallar .................................. 349
Öğrenci Kulübü Çalışma Esasları ............................................... 350
Toplum Hizmeti Çalışma Esasları .............................................. 350
Sosyal Etkinliklerle İlgili Okul Müdürünün Görevleri ........... 353
REHBERLİK HİZMETLERİ .................................................................... 354
Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri .................................................... 355
İlköğretimde Yöneltme ................................................................. 355
Sınıf Rehberlik Programları ......................................................... 357
Rehberlik Programlarının Planlanması...................................... 358
Özel Eğitim Hizmetleri ............................................................... 359
ÖZET .......................................................................................................... 360
KAYNAKÇA ............................................................................................ 362
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 365
İçindekiler /
xv
BÖLÜM 9 Prof. Dr. Hasan ARSLAN OKUL İŞLETMESİNİN YÖNETİMİ ................................................... 369 GİRİŞ .......................................................................................................... 370
OKUL VE OKUL YÖNETİMİ ................................................................ 370
OKUL YÖNETİCİSİNİN ROLLERİ ....................................................... 371
OKUL YÖNETİCİSİNİN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI .............................................................................. 372
OKUL YÖNETİCİSİNİN YETERLİK ÇEŞİTLERİ ................................ 373
OKULUN BİR İŞLETME GİBİ YÖNETİMİ .......................................... 377
OKUL YÖNETİMİNDE ELEKTRONİK VERİ YÖNETİMİ ................ 379
OKUL BÜTÇESİNİN ÖNEMİ VE İŞLEVLERİ ..................................... 380
RİSK YÖNETİMİ ...................................................................................... 381
Okul Yönetiminde Riskin ve Belirsizliğin Tanımlanması ..... 382
Risk Çeşitleri ................................................................................ 383
Risk Sınıflandırma ....................................................................... 384
OKUL YÖNETİMİNDE KAYIT YÖNETİMİ ........................................ 385
Destek Hizmetlerinin Yönetimi ................................................ 386
EĞİTİMİN FİNANSMANI ..................................................................... 387
Eğitime Ayrılan Kaynaklar ........................................................ 388
Eğitim Finansmanının Kaynakları ............................................ 389
Okulların Gelir ve Giderleri ...................................................... 390
Eğitim Finans Sisteminde Alternatiflerin Sınırlılığı ............... 390
SONUÇ ...................................................................................................... 392
ÖZET .......................................................................................................... 393
KAYNAKÇA ............................................................................................ 394
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 395
/ İçindekiler
xvi
BÖLÜM 10 Doç. Dr. Yusuf İNANDI
OKULA TOPLUMSAL KATILIM ....................................................... 399
GİRİŞ .......................................................................................................... 399
OKUL-ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN BOYUTLARI ..................................... 400
Okula Ailenin Katılımı .................................................................. 400
Genel Veli Toplantıları .................................................................. 404
Şube Veli Toplantıları.................................................................... 404
Bireysel Görüşmeler ...................................................................... 405
Aileden Kaynaklı Katılım Engelleri ............................................ 406
Okuldan Kaynaklanan Katılım Engelleri ................................... 407
AİLENİN OKUL YÖNETİMİNE KATILIMI ........................................ 407
OKULA TOPLUMSAL KATILIMDA YASAL ÇERÇEVE ................. 411
BASKI GRUPLARI İLE İLİŞKİLER ....................................................... 412
OKULUN ÇEVREYE KATKILARI ........................................................ 414
ÇEVRENİN OKULA KATKILARI VE HALKLA İLİŞKİLER ............ 417
ÇEVREYE YÖNELİK YAPILACAK ETKİNLİKLER VE İLKELERİ . 419
Geziler ........................................................................................... 420
Yarışmalar .................................................................................... 420
Beden Eğitimi, İzcilik, Müzik ve Halk Oyunları Çalışmaları .................................................................................. 420
Yayınlar ....................................................................................... 421
Gösteriler, Konferans ve Paneller ............................................ 421
Tiyatro Çalışmaları ..................................................................... 421
Defile, Sergi ve Kermes ............................................................. 421
Bayram Kutlamaları-Törenler ................................................... 422
İçindekiler /
xvii
Okullarda Bilgisayar ve İnternet Kullanımı ............................ 422
ÖZET .......................................................................................................... 423
KAYNAKÇA ............................................................................................ 424
DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................ 427
BÖLÜM 1
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI VE TEMEL İLKELERİ
Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA*
Bölümün Amaçları 1. Eğitim sistemimizi bir bütün olarak ele alıp çözümleyebilme, 2. Eğitim sistemimizin alt sistemleri ile üst sistemleri arasındaki
ilişkileri kavrayabilme, 3. Sosyal bir sistem olarak okulun özelliklerini açıklayabilme, 4. Eğitim sistemimizin temel amaçlarını kavrayabilme, 5. Eğitim sistemimizin temel ilkelerini uygulama bilgisini anlaya-
bilme, 6. Eğitim sistemimizin temel sorunlarının farkına varabilme ve çö-
züm önerileri geliştirebilme.
Hazırlık Soruları 1. Sistem kavramı, günlük yaşamımızda nerelerde ve nasıl kullanı-
lıyor? 2. Günümüzde okullarımızda milli eğitim sistemimizin temel amaç
ve ilkeleri tam olarak gerçekleşiyor mu? 3. Sizce Türk eğitim sisteminin temel sorunları nelerdir?
GİRİŞ
Eğitim niçin gereklidir? Bu sorunun yanıtı eğitim kavramının tanı-mında yatar. Ertürk (1979)’e göre eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik davranışlar oluşturma sürecidir. * Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü